Đề tài Nghiên cứu hiện trạng và đề xuất các biện pháp thực hiện công tác quản lý chất thải rắn tại Bệnh viện Chợ Rẫy, thành phố Hồ Chí Minh

ÑAËT VAÁN ÑEÀ Vieät Nam ñang treân con ñöôøng coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Chuyeån mình töø neàn kinh teá bao caáp sang neàn kinh teá thò tröôøng hôn moät thaäp kyû qua, nöôùc ta ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu to lôùn veà phaùt trieån kinh teá. Tuy nhieân, cuøng vôùi söï taêng tröôûng kinh teá, Vieät Nam ñang phaûi ñoái maët vôùi moät thöïc teá nan giaûi, gaây nhieàu böùc xuùc cho xaõ hoäi hieän nay, ñaëc bieät laø ôû caùc ñoâ thò lôùn: ñoù laø vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng; vaán ñeà veà gia taêng khoái löôïng chaát thaûi raén, trong ñoù coù caû söï phaùt sinh moät caùch nhanh choùng chaát thaûi y teá nguy haïi taïi caùc beänh vieän, caùc cô sôû y teá. Tính ñeán naêm 2005, Vieät Nam coù hôn 1047 beänh vieän vôùi khoaûng 140000 giöôøng beänh vaø hôn 10000 traïm y teá xaõ ñang thaûi ra moâi tröôøng moïât löôïng lôùn chaát thaûi y teá ñaùng keå. Ngoaøi ra coøn nhieàu cô sôû khaùc cuõng phaùt sinh chaát thaûi y teá vôùi moât löôïng khoâng nhoû nhö: caùc vieän nghieân cöùu y sinh hoïc, caùc labo y sinh hoïc cuûa caùc tröôøng y döôïc, trung taâm y teá döï phoøng, nhaø maùy saûn xuaát döôïc phaåm vaø cheá phaåm sinh hoïc, gaàn 100 trung taâm chöõa beänh, giaùo duïc vaø lao ñoäng xaõ hoäi (thuoäc Boä Lao ñoäng, Thöông binh vaø Xaõ hoäi). Chaát thaûi y teá neáu khoâng ñöôïc xöû lyù ñuùng seõ laø nguoàn quan troïng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, ñe doïa ñeán söùc khoûe con ngöôøi, tröôùc heát laø aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa nhaân vieân y teá, ngöøôi beänh vaø sau ñoù laø toaøn coäng ñoàng vaø moâi tröôøng soáng. Do ñoù, nhaèm muïc tieâu ñaûm baûo phaùt trieån ñaát nöôùc theo höôùng beàn vöõng, thì quaù trình coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc khoâng theå taùch rôøi coâng taùc veä sinh vaø quaûn lyù chaát thaûi, moät nhieäm vuï coù tính chieán löôïc trong coâng taùc baûo veä moâi tröôøng. Beänh vieän Chôï Raãy laø beänh vieän ña khoa lôùn nhaát phía Nam, coù nhieàu trang thieát bò hieän ñaïi, laø tuyeán cuoái cuøng nhaän beänh nhaân ñeán töø caùc tænh, thaønh ñeå chaêm soùc vaø ñieàu trò. Ñoàng thôøi, beänh vieän cuõng laø nôi ñeå sinh vieân y khoa vaø caùc ñôn vò baïn ñeán tham quan vaø thöïc taäp. Do ñoù, song song vôùi vieäc naâng cao kyõ thuaät y khoa, vieäc caûi thieän moâi tröôøng beänh vieän cuõng raát caàn thieát ñeå naâng cao chaát löôïng khaùm vaø chöõa beänh, giaûm laây lan trong coäng ñoàng xaõ hoäi. Vì vaäy, nhaèm phaùt huy cao nhaát muïc tieâu vaø chöùc naêng chaêm soùc söùc khoûe cho beänh nhaân, vieäc ñaûm baûo veä sinh moâi tröôøng beänh vieän, ñaëc bieät laø vaán ñeà quaûn lyù chaát thaûi laø moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng haøng ñaàu cuûa beänh vieän Chôï Raãy. Tröôùc thöïc tieãn ñoù, ñeà taøi “Nghieân cöùu hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi Beänh vieän Chôï Raãy, thaønh phoá Hoà Chí Minh” ñöôïc choïn nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà böùc xuùc cuûa beänh vieän Chôï Raãy noùi rieâng, vaø cuûa toaøn xaõ hoäi noùi chung. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU Ñoà aùn nghieân cöùu vôùi muïc ñích: Naém ñöôïc hieän traïng chung veà coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi caùc beänh vieän treân toaøn quoác. Treân cô sôû phaân tích, ñaùnh giaù hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi taïi beänh vieän Chôï Raãy ñeå nhaän ñònh caùc maët tích cöïc vaø thieáu soùt coøn toàn taïi, nhaèm ñöa ra giaûi phaùp khaéc phuïc vôùi muïc tieâu vöøa phuïc vuï, chaêm soùc toát söùc khoûe beänh nhaân, vöøa baûo ñaûm veä sinh moâi tröôøng taïi beänh vieän. PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Ñeà taøi ñöôïc giôùi haïn trong phaïm vi: “Nghieân cöùu hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi Beänh vieän Chôï Raãy, thaønh phoá Hoà Chí Minh” NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU Hieän nay chaát thaûi beänh vieän ñang trôû thaønh vaán ñeà veà moâi tröôøng vaø xaõ hoäi caáp baùch ôû nöôùc ta. Hieän traïng xöû lyù chaát thaûi beänh vieän keùm hieäu quaû ñang ñaët ra nhieàu thaùch thöùc ñoái vôùi caùc caáp, ngaønh ñaëc bieät laø ngaønh moâi tröôøng vaø y teá. Tuy nhieân giaûi quyeát vaán ñeà naøy khoâng phaûi moät sôùm moät chieàu vì chuùng ta ñang ñoái maët vôùi raát nhieàu khoù khaên Beân caïnh ñoù, beänh vieän coøn coù moät vai troø raát quan troïng trong heä thoáng chaêm soùc - baûo veä söùc khoûe nhaân daân, laø boä maët cuûa ngaønh Y teá, laø nôi theå hieän söï tieán boä veà y hoïc cuûa moät quoác gia. Do ñoù, vieäc giöõ cho beänh vieän saïch, ñeïp, veä sinh, an toaøn laø muïc tieâu phaán ñaáu cuûa beänh vieän Chôï Raãy noùi rieâng vaø cuûa ngaønh Y teá noùi chung. Vì vaäy, vieäc nghieân cöùu hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi Beänh vieän Chôï Raãy laø raát caàn thieát hieän nay. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñeà taøi keát hôïp caùc phöông phaùp Nghieân cöùu tö lieäu: ñoïc vaø thu thaäp soá lieäu, tình hình veà coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi Beänh vieän Chôï Raãy. Khaûo saùt thöïc tieãn Thoáng keâ ñeå nhaän ñònh caùc maët tích cöïc vaø caùc khoù khaên coøn toàn taïi Toång hôïp töø thöïc tieãn ñeå ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp phuø hôïp ñeå coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén ñöôïc thöïc hieän toát hôn taïi Beänh vieän Chôï Raãy. Chöông I: TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN VAØ CHAÁT THAÛI Y TEÁ Toång quan veà chaát thaûi raén: Ñònh nghóa chaát thaûi raén Theo quan nieäm chung: Chaát thaûi raén laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa con ngöôøi (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng v.v…). Trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. Nguoàn taïo thaønh chaát thaûi raén Chaát thaûi raén phaùt sinh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau trong hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa con ngöôøi. Caùc nguoàn chuû yeáu phaùt sinh ra chaát thaûi raén ôû moät thaønh phoá bao goàm: Chaát thaûi sinh hoaït töø caùc khu daân cö. Chaát thaûi töø caùc trung taâm thöông maïi Chaát thaûi töø caùc coâng sôû, tröôøng hoïc, coâng trình coâng coäng. Chaát thaûi töø caùc dòch vuï ñoâ thò, saân bay. Chaát thaûi töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp. Chaát thaûi töø caùc hoaït ñoäng xaây döïng ñoâ thò. Chaát thaûi töø caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi vaø töø caùc ñöôøng oáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá. Trong ñoù, chæ coù moät tæ leä raát nhoû soá caùc chaát thaûi cuûa thaønh phoá coù theå sô cheá duøng ngay trong saûn xuaát tieâu duøng, coøn phaàn lôùn phaûi huûy boû hoaëc phaûi qua moät quaù trình cheá bieán phöùc taïp, qua quaù nhieàu khaâu môùi coù theå söû duïng laïi nhaèm ñaùp öùng nhu caàu khaùc nhau cuûa con ngöôøi. Löôïng chaát thaûi trong thaønh phoá taêng leân do taùc ñoäng cuûa nhieàu nhaân toá nhö: söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa saûn xuaát, söï gia taêng daân soá, söï phaùt trieån veà trình ñoä vaø tính chaát tieâu duøng trong thaønh phoá v.v… Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi vaø phaân loaïi chaát thaûi ñöôïc trình baøy ôû sô ñoà 1.1 Sô ñoà1.1: Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi vaø phaân loaïi chaát thaûi Hôi ñoäc haïi Chaát thaûi coâng nghieäp Caùc loaïi khaùc Chaát thaûi sinh hoaït Buøn ga coáng Daïng raén Caùc hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi cuûa con ngöôøi Caùc quaù trình saûn xuaát Caùc quaù trình phi saûn xuaát Hoaït ñoäng soáng vaø taùi saûn sinh cuûa con ngöôøi Caùc hoaït ñoäng quaûn lyù Caùc hoaït ñoäng giao tieáp vaø ñoái ngoaïi CHAÁT THAÛI Daïng khí Daïng loûng Chaát loûng daàu môõ Phaân loaïi chaát thaûi raén Caùc loaïi chaát raén ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng khaùc nhau ñöôïc phaân loaïi theo nhieàu caùch. Theo vò trí hình thaønh: phaân bieät chaát thaûi raén trong nhaø hay ngoaøi nhaø; treân ñöôøng phoá hay chôï … Theo thaønh phaàn hoùa hoïc vaø vaät lyù: phaân bieät theo caùc thaønh phaàn höõu cô hay voâ cô; chaùy ñöôïc hay khoâng chaùy ñöôïc; kim loaïi hay phi kim loaïi; da hay gieû vuïn hay cao su hay chaát deûo … Theo baûn chaát nguoàn taïo thaønh, chaát thaûi raén ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi: Chaát thaûi raén sinh hoaït: laø nhöõng chaát thaûi lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nguoàn taïo thaønh chuû yeáu töø caùc khu daân cö, caùc cô quan, tröôøng hoïc, caùc trung taâm dòch vuï, thöông maïi. Chaát thaûi raén sinh hoaït coù thaønh phaàn bao goàm kim loaïi, saønh söù, thuûy tinh, gaïch ngoùi vôõ, ñaát, ñaù, cao su, chaát deûo, thöïc phaåm dö thöøa hoaëc quaù haïn söû duïng, xöông ñoäng vaät, tre, goã, loâng gaø loâng vòt, vaûi, giaáy, rôm, raï, xaùc ñoäng vaät, voû rau quaû v.v… Theo phöông dieän khoa hoïc, coù theå phaân bieät caùc loaïi caùc loaïi chaát thaûi raén sau: Chaát thaûi thöïc phaåm bao goàm caùc thöùc aên thöøa, rau, quaû… loaïi chaát thaûi naøy mang baûn chaát deã bò phaân huûy sinh hoïc, quaù trình phaân huûy taïo ra caùc muøi khoù chòu, ñaëc bieät trong ñieàu kieän thôøi tieát noùng, aåm. Ngoaøi caùc loaïi thöùc dö thöøa töø gia ñình coøn coù thöùc aên dö thöøa töø caùc beáp taäp theå, caùc nhaø haøng, khaùch saïn, kyù tuùc xaù, chôï… Chaát thaûi tröïc tieáp cuûa caùc ñoäng vaät chuû yeáu laø phaân, bao goàm phaân ngöôøi vaø cuûa caùc ñoäng vaät khaùc. Tro vaø caùc chaát dö thöøa thaûi boû khaùc bao goàm: caùc loaïi vaät lieäu sau ñoát chaùy, caùc saûn phaåm sau khi ñun naáu baèng than, cuûi vaø caùc chaát thaûi deã chaùy khaùc trong gia ñình, trong kho cuûa caùc coâng sôû, cô quan, xí nghieäp, caùc loaïi xæ than. Caùc chaát thaûi raén töø ñöôøng phoá coù thaønh phaàn chuû yeáu laø laù caây, que, cuûi, nilon, voû bao goùi… Chaát thaûi raén coâng nghieäp: laø chaát thaûi phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi coâng nghieäp goàm: Caùc pheá thaûi töø vaät lieäu trong quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp, tro, xæ trong caùc nhaø maùy nhieät ñieän. Caùc pheá thaûi töø nhieân lieäu phuïc vuï cho saûn xuaát. Caùc pheá thaûi trong quaù trình coâng ngheä. Bao bì ñoùng goùi saûn phaåm. Chaát thaûi xaây döïng: laø caùc pheá lieäu nhö ñaát, ñaù, gaïch, ngoùi, beâ toâng vôõ do caùc hoaït ñoäng phaù dôõ, xaây döïng coâng trình v.v… Chaát thaûi xaây döïng goàm: Vaât lieäu xaây döïng trong quaù trình dôõ boû coâng trình xaây döïng. Ñaát ñaù do vieäc ñaøo moùng trong xaây döïng; Caùc vaät lieäu nhö kim loaïi, chaát deûo… Caùc chaát thaûi töø caùc heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät nhö traïm xöû lyù nöôùc thieân nhieân, nöôùc thaûi sinh hoaït, buøn caën töø caùc coáng thoaùt nöôùc thaønh phoá. Chaát thaûi noâng nghieäp: laø nhöõng chaát thaûi vaø maåu thöøa thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp, thí duï nhö troàng troït, thu hoaïch caùc loaïi caây troàng, caùc saûn phaåm thaûi ra töø cheá bieán söõa, cuûa caùc loø gieát moå… Hieän taïi vieäc quaûn lyù vaø xaû caùc loaïi chaát thaûi noâng nghieäp khoâng thuoäc veà traùch nhieäm cuûa caùc coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò cuûa caùc ñòa phöông. Chaát thaûi y teá: laø chaát thaûi phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng khaùm beänh, ñieàu trò beänh, nuoâi beänh trong caùc beänh vieän vaø cô sôû y teá, bao goàm raùc sinh hoaït vaø raùc y teá. Trong ñoù, raùc y teá coù thaønh phaàn phöùc taïp goàm caùc loaïi beänh phaåm, kim tieâm, chai loï chöùa thuoác, caùc loaïi thuoác quaù haïn söû duïng… coù khaû naêng laây nhieãm vaø ñoäc haïi ñoái vôùi söùc khoûe coäng ñoàng neân phaûi ñöôïc phaân loaïi vaø toå chöùc thu gom, vaän chuyeån, vaø xöû lyù rieâng Theo möùc ñoä nguy haïi, chaát thaûi raén ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi: Chaát thaûi nguy haïi: bao goàm caùc loaïi hoùa chaát deã gaây phaûn öùng, ñoäc haïi, chaát thaûi sinh hoïc deã thoái röõa, caùc chaát deã chaùy, noå hoaëc caùc chaát thaûi phoùng xaï, caùc chaát thaûi nhieãm khuaån, laây lan ... coù nguy cô ñe doïa tôùi söùc khoûe con ngöôøi, ñoäng vaät vaø caây coû. Nguoàn phaùt sinh ra chaát thaûi nguy haïi chuû yeáu töø caùc hoaït ñoäng y teá, coâng nghieäp vaø noâng nghieäp. Chaát thaûi y teá nguy haïi: laø chaát thaûi coù chöùa caùc chaát hoaëc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính nguy haïi tröïc tieáp hoaëc töông taùc vôùi caùc chaát khaùc gaây nguy haïi tôùi moäi tröôøng vaø söùc khoûe cuûa coäng ñoàng. Theo Quy cheá quaûn lyù chaát thaûi y teá, caùc loaïi chaát thaûi y teá nguy haïi ñöôïc phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng chuyeân moân trong caùc beänh vieän , traïm xaù vaø traïm y teá. Caùc nguoàn phaùt sinh ra chaát thaûi beänh vieän bao goàm: Caùc loaïi boâng baêng, gaïc, neïp duøng trong khaùm beänh, chöõa beänh, phaãu thuaät… Caùc loaïi kim tieâm, oáng tieâm. Caùc chi theå caét boû, toå chöùc moâ caét boû. Chaát thaûi sinh hoaït töø caùc beänh nhaân. Caùc chaát thaûi coù chöùa caùc chaát coù noàng ñoä cao sau ñaây: chì, thuûy ngaân, Cadimi, Arsen, Xianua… Caùc chaát thaûi phoùng xaï trong beänh vieän Caùc chaát thaûi nguy haïi do caùc cô sôû coâng nghieäp hoùa chaát thaûi ra coù tính ñoäc haïi cao, taùc ñoäng xaáu ñeán söùc khoûe, do ñoù vieäc xöû lyù chuùng phaûi coù nhöõng giaûi phaùp kyõ thuaät ñeå haïn cheá taùc ñoäng ñoäc haïi ñoù. Caùc chaát thaûi nguy haïi töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp chuû yeáu laøø caùc loaïi phaân hoùa hoïc, caùc loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät. Caùc chaát thaûi khoâng nguy haïi: laø nhöõng loaïi chaát thaûi khoâng chöùa caùc chaát vaø caùc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính nguy haïi tröïc tieáp hoaëc töông taùc thaønh phaàn. Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén ñöôïc chia laøm 2 loaïi Thaønh phaàn vaät lyù: Thaønh phaàn rieâng bieät: thaønh phaàn naøy thay ñoåi theo vò trí ñòa lyù, thôøi gian, muøa trong naêm vaø ñieàu kieän kinh teá cuûa töøng ñòa phöông. Baûng 1.1: Thaønh phaàn vaät lyù cuûa chaát thaûi raén THAØNH PHAÀN KHOÁI LÖÔÏNG (%) Dao ñoäng Trung bình Thöïc phaåm 6 – 26 15 Giaáy 25 – 45 40 Carton 3 – 15 4 Plastic 2 – 8 3 Vaûi 0 – 4 2 Cao su 0 – 2 0,5 Da 0 – 2 0,5 Raùc laøm vöôøn 0 – 20 12 Goã 1 – 4 2 Thuûy tinh 4 – 16 8 Ñoà hoäp 2 – 8 6 Kim loaïi maøu 0 – 1 1 Kim loaïi ñen 1 – 4 2 Buïi, tro, gaïch 0 – 10 4 Ñoä aåm: ñoä aåm cuûa chaát thaûi ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc sau: ñoä aåm % = Trong ñoù: a: laø troïng löôïng ban ñaàu cuûa raùc b: laø troïng löôïng cuûa raùc sau khi saáy khoâ Baûng 1.2: Ñoä aåm cuûa chaát thaûi raén THAØNH PHAÀN ÑOÄ AÅM (%) Dao ñoäng Trung bình Thöïc phaåm 50 – 80 70 Giaáy 4 – 10 6 Carton 4 – 8 5 Plastic 1 – 4 2 Vaûi 6 – 15 10 Cao su 1 – 4 2 Da 8 – 12 10 Raùc laøm vöôøn 30 – 80 60 Goã 15 – 40 20 Thuûy tinh 1 – 4 2 Ñoà hoäp 2 – 4 3 Kim loaïi maøu 2 – 4 2 Kim loaïi ñen 2 – 6 3 Buïi, tro, gaïch 6 – 12 8 Raùc sinh hoaït 15 – 40 20 Tyû troïng: Tyû troïng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp caân troïng löôïng vaø coù ñôn vò kg/m3. Ñoái vôùi raùc sinh hoaït tyû troïng thay ñoåi töø 120 – 590 kg/m3. Ñoái vôùi raùc trong caùc xe vaän chuyeån coù thieát bò neùn, tyû troïng raùc coù theå ñeán 830 kg/m3. Thaønh phaàn hoùa hoïc: Thaønh phaàn hoùa hoïc bao goàm: Chaát bay hôi: Ñaây laø thaønh phaàn höõu cô cuûa raùc, ñöôïc xaùc ñònh ôû nhieät ñoä 950o C Tro: laø thaønh phaàn coøn laïi sau khi ñoát ôû 950o C Ñieåm noùng chaûy: ôû taïi nhieät ñoä naøy theå tích cuûa raùc coù theå giaûm 95% Baûng 1.3: Thaønh phaàn hoùa hoïc töø caùc chaát thaûi raén THAØNH PHAÀN TROÏNG LÖÔÏNG (%troïng löôïng khoâ) Carbon Hydro Oxy Nitô Löu huyønh Tro Thöïc phaåm 48,0 6,4 37,6 2,6 0,4 5,0 Giaáy 43,5 6,0 44,0 0,3 0,2 6,0 Carton 44,0 5,9 44,6 0,3 0,2 5,0 Plastic 60,0 7,2 22,8 - - 10,0 Vaûi 55,0 6,6 31,2 4,6 0,15 - Cao su 78,0 10,0 - 2,0 - 10,0 Da 60,0 8,0 11,6 10,0 0,4 10,0 Raùc laøm vöôøn 47,8 6,0 38,0 3,4 0,3 4,5 Goã 49,5 6,0 42,7 0,2 0,1 1,5 Buïi, tro, gaïch 26,3 3,0 2,0 0,5 0,2 68,0 Nhieät löôïng: Nhieät löôïng cuûa chaát thaûi raén ñöôïc theå hieän trong baûng 1.4 sau ñaây. Baûng 1.4: Nhieät löôïng cuûa chaát thaûi raén THAØNH PHAÀN NHIEÄT LÖÔÏNG ( Btu/1b) Dao ñoäng Trung bình Thöïc phaåm 1.500 – 3.000 2.000 Raùc laøm vöôøn 1.500 – 5.000 2.800 Goã 7.500 – 8.500 8.000 Thuûy tinh 50 – 100 60 Ñoà hoäp - - Kim loaïi ñen 100 – 500 300 Buïi, tro, gaïch 1.000 – 5.000 3.000 Raùc sinh hoaït 4.000 – 5.000 4.500 Toång quan veà chaát thaûi y teá: Ñònh nghóa chaát thaûi y teá Chaát thaûi y teá laø chaát thaûi phaùt sinh trong caùc cô sôû y teá, töø caùc hoaït ñoäng khaùm chöõa beänh, chaêm soùc, xeùt nghieäm, phoøng beänh, nghieân cöùu, ñaøo taïo. Chaát thaûi y teá coù theå ôû daïng raén, loûng, vaø daïng khí. Chaát thaûi y teá nguy haïi laø chaát thaûi coù moät trong caùc thaønh phaàn nhö: maùu, dòch cô theå, chaát baøi tieát; caùc boä phaän hoaëc cô quan cuûa ngöôøi, ñoäng vaät; bôm kim tieâm vaø caùc vaät saéc nhoïn; döôïc phaåm; hoùa chaát vaø caùc chaát phoùng xaï duøng trong y teá. Neáu nhöõng chaát thaûi naøy khoâng ñöôïc tieâu huûy seõ gaây nguy haïi cho moâi tröôøng vaø söùc khoûe con ngöôøi. Phaân loaïi chaát thaûi y teá Chaát thaûi laâm saøng goàm 5 nhoùm: Nhoùm A: laø chaát thaûi nhieãm khuaån, bao goàm: nhöõng vaät lieäu bò thaám maùu, thaám dòch, caùc chaát baøi tieát cuûa ngöôøi beänh nhö baêng, gaïc, boâng, gaêng tay, boät boù, ñoà vaûi, caùc tuùi haäu moân nhaân taïo, daây truyeàn maùu, caùc oáng thoâng, daây vaø tuùi dòch daãn löu … Nhoùm B: laø caùc vaät saéc nhoïn, bao goàm: bôm tieâm, kim tieâm, löôõi vaø caùn dao moå, ñinh moå, cöa, caùc oáng tieâm, maûnh thuûy tinh vôõ vaø moïi vaät lieäu coù theå gaây ra veát caét hoaëc choïc thuûng, cho duø chuùng coù theå bò nhieãm khuaån hoaëc khoâng nhieãm khuaån. Nhoùm C: laø chaát thaûi coù nguy cô laây nhieãm cao phaùt sinh töø caùc phoøng xeùt nghieäm, bao goàm: gaêng tay, lam kính, oáng nghieäm, tuùi ñöïng maùu, beänh phaåm sau khi sinh thieát/ xeùt nghieäm/ nuoâi caáy… Nhoùm D: laø chaát thaûi döôïc phaåm, bao goàm: Döôïc phaåm quaù haïn, döôïc phaåm bò nhieãm khuaån, döôïc phaåm bò ñoå, döôïc phaåm khoâng coøn nhu caàu söû duïng. Thuoác gaây ñoäc teá baøo goàm caùc loaïi thuoác choáng ung thö hoaëc caùc thuoác hoùa trò lieäu ung thö. Nhoùm E: laø caùc moâ vaø cô quan ngöôøi - ñoäng vaät, bao goàm: taát caû caùc moâ cuûa cô theå (duø nhieãm khuaån hoaëc khoâng nhieãm khuaån); caùc cô quan, chaân tay, rau thai, baøo thai, xaùc suùc vaät thí nghieäm. Chaát thaûi phoùng xaï Chaát thaûi phoùng xaï sinh ra trong caùc cô sôû y teá töø caùc hoaït ñoäng chaån ñoaùn ñònh vò khoái, hoùa trò lieäu vaø nghieân cöùu phaân tích dòch moâ cô theå. Chaát thaûi phoùng xaï toàn taïi döôùi caû ba daïng: raén, loûng vaø khí. Chaát thaûi phoùng xaï raén goàm: caùc vaät lieäu söû duïng trong caùc xeùt nghieäm, chaån ñoaùn, ñieàu trò nhö oáng tieâm, bôm tieâm, kim tieâm, kính baûo hoä, giaáy thaám, gaïc saùt khuaån, oáng nghieäm, chai loï ñöïng chaát phoùng xaï … Chaát thaûi phoùng xaï loûng goàm: dung dòch coù chöùa nhaân toá phoùng xaï phaùt sinh trong quaù trình chaån ñoaùn, ñieàu trò nhö nöôùc tieåu cuûa ngöôøi beänh, caùc chaát baøi tieát, nöôùc xuùc röûa caùc duïng cuï coù chöùa phoùng xaï … Chaát thaûi phoùng xaï khí goàm: caùc chaát khí duøng trong laâm saøng nhö 133Xe, caùc khí thoaùt ra töø caùc kho chöùa chaát phoùng xaï … Chaát thaûi hoùa hoïc Chaát thaûi hoùa hoïc phaùt sinh chuû yeáu töø caùc hoaït ñoäng thí nghieäm, xeùt nghieäm … coù theå chia chuùng thaønh hai loaïi chuû yeáu sau: Chaát thaûi hoùa hoïc khoâng gaây nguy haïi: nhö ñöôøng, axit beùo, vaø moät soá muoái voâ cô vaø höõu cô. Chaát thaûi hoùa hoïc nguy haïi: coù ñaëc tính nhö gaây ñoäc, aên moøn, deã chaùy hoaëc coù phaûn öùng gaây ñoäc gen, laøm bieán ñoåi vaät lieäu di truyeàn, bao goàm: Formadehyde: ñöôïc söû duïng trong khoa giaûi phaãu beänh, loïc maùu, öôùp xaùc vaø duøng ñeå baûo quaûn caùc maãu xeùt nghieäm ôû moät soá caùc khoa. Caùc hoùa chaát quang hoùa hoïc: coù trong caùc dung dòch duøng coá ñònh vaø traùng phim. Caùc dung moâi: Caùc dung moâi duøng trong cô sôû y teá bao goàm caùc hôïp chaát halogen nhö methylen chlorid, chloroform, freons, trichloro ethylen, caùc thuoác meâ boác hôi nhö halothan; caùc hôïp chaát khoâng coù halogen nhö xylen, aceton, isopropanol, toluen, ethyl acetat vaø acetonitril, … Oxit ethylene: ñöôïc söû duïng ñeå dieät khuaån caùc thieát bò y teá, phoøng phaãu thuaät neân ñöôïc ñoùng thaønh bình vaø gaén vôùi caùc thieát bò dieät khuaån. Loaïi khí naøy coù theå gaây ra nhieàu ñoäc tính vaø coù theå gaây ra ung thö ôû ngöôøi. Caùc chaát hoùa hoïc hoãn hôïp: bao goàm caùc dung dòch laøm saïch vaø khöû khuaån nhö phenol, daàu môõ vaø caùc dung moâi laøm veä sinh … Caùc bình chöùa khí coù aùp suaát Caùc cô sôû y teá thöôøng coù caùc bình chöùa khí coù aùp suaát nhö bình ñöïng oxy, CO2, bình ga, bình khí dung vaø caùc bình ñöïng khí duøng moät laàn. Caùc bình naøy deã gaây chaùy, noå khi thieâu ñoát vì vaäy phaûi thu gom rieâng. Chaát thaûi sinh hoaït, bao goàm: Chaát thaûi khoâng bò nhieãm caùc yeáu toá nguy haïi, phaùt sinh töø caùc buoàng beänh, phoøng laøm vieäc, haønh lang, caùc boä phaän cung öùng, nhaø kho, nhaø giaët, nhaø aên…, bao goàm: giaáy baùo, taøi lieäu, vaät lieäu ñoùng goùi, thuøng carton, tuùi nilon, tuùi ñöïng phim, vaät lieäu goùi thöïc phaåm, caùc loaïi thöùc aên dö thöøa cuûa ngöôøi beänh vaø raùc queùt doïn töø caùc saøn nhaø. Chaát thaûi ngoaïi caûnh: laù caây vaø chaát thaûi töø caùc khu vöïc ngoaïi caûnh … Nguoàn phaùt sinh Toaøn boä chaát thaûi raén trong beänh vieän phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng dieãn ra trong beänh vieän, bao goàm: Caùc hoaït ñoäng khaùm chöõa beänh nhö: chaån ñoaùn, chaêm soùc, xeùt nghieäm, ñieàu trò beänh, … Caùc hoaït ñoäng nghieân cöùu, thí nghieäm trong beänh vieän. Caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy cuûa nhaân vieân beänh vieän, beänh nhaân vaø thaân nhaân. Nguoàn phaùt sinh ra chaát thaûi coù theå bieåu dieãn baèng sô ñoà sau: Sô ñoà 1.2: Nguoàn phaùt sinh ra chaát thaûi beänh vieän Khu vöïc haønh chính Phoøng xeùt nghieäm chuïp vaø röûa phim Phoøng beänh nhaân truyeàn nhieãm Phoøng beänh nhaân khoâng laây lan Buoàng tieâm Phoøng moå Khu baøo cheá döôïc Phoøng caáp cöùu Chaát thaûi laâm saøng Bình aùp suaát Chaát thaûi sinh hoaït Chaát thaûi hoùa hoïc Chaát thaûi phoùng xaï Ñaëc ñieåm thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa chaát thaûi y teá Trong moät beänh vieän caùc khu chöùc naêng khaùc nhau seõ coù löôïng chaát thaûi phaùt sinh, ñaëc ñieåm vaø tính chaát chaát thaûi khaùc nhau. Khu vöïc phaùt sinh chaát thaûi ña daïng vaø nguy hieåm nhaát laø khoái kyõ thuaät nghieäp vuï nhö: khoa phaãu thuaät, giaûi phaãu töû thi, khoa hoài söùc caáp cöùu, caùc phoøng ñieàu trò beänh, caùc phoøng xeùt nghieäm huyeát hoïc, xeùt nghieäm sinh hoùa, xeùt nghieäm vi truøng, khoa X quang v.v… Nhöng cuõng coù khu phaùt sinh ra löôïng chaát thaûi sinh hoaït khoâng ñoäc haïi nhö khoái nhaø haønh chaùnh quaûn trò, haäu caàn. Trong moät beänh vieän chaát thaûi phaùt sinh töø khoa laây vaø khu beänh nhaân laây laø nguy hieåm hôn caû Trong cuøng moät khoa thì khoâng phaûi phoøng naøo cuõng phaùt sinh ra chaát thaûi nguy haïi ví duï nhö caùc phoøng ñôïi, phoøng phaùt theû thöù töï, phoøng laøm vieäc, phoøng thay quaàn aùo caùn boä coâng nhaân vieân cuûa khoa v.v… Trong caùc khoa, phoøng cuûa beänh vieän, khu vöïc phaùt sinh chuû yeáu chaát thaûi y teá laø khu phaãu thuaät, vaø khu hoài söùc caáp cöùu Ñaëc ñieåm chaát thaûi y teá khu phaãu thuaät: Chaát thaûi raén phaùt sinh töø khu phaãu thuaät chuû yeáu laø chaát thaûi laâm saøng nhoùm E, B, D bao goàm caùc moâ vaø caùc cô quan cuûa ngöôøi nhö: caùc cô quan, boä phaän caét boû cuûa ngöôøi, nhau thai, baøo thai cho duø nhieãm khuaån hay khoâng. Tuy nhieân, caùc phoøng thay quaàn aùo, phoøng veä sinh thì chæ phaùt sinh chaát thaûi sinh hoaït. Ñaëc ñieåm chaát thaûi raén y teá khu hoài söùc caáp cöùu: Khaùc vôùi khoa phaãu thuaät, chaát thaûi phaùt sinh töø khoa hoài söùc caáp cöùu ra raát ña daïng veà thaønh phaàn vaø theå loaïi, möùc ñoä nguy haïi cuõng raát cao. Haàu heát chaát thaûi raén nguy haïi cuûa beänh vieän ñeàu phaùt sinh töø khu naøy. Ví duï chaát thaûi phaãu thuaät nhoùm E phaùt sinh töø phoøng moå, caùc vaät saéc nhoïn, chaát thaûi nhoùm B phaùt sinh töø khu vöïc phoøng moå, phoøng tieâm, phoøng beänh ñieàu trò; caùc loaïi chaát thaûi nhieãm khuaån nhoùm A nhö: caùc loaïi vaät lieäu bò thaám maùu, thaám dòch, caùc chaát baøi tieát cuûa ngöôøi beänh, boâng baêng, gaïc, boät boù, ñoà vaûi, daây truyeàn maùu, caùc oáng thoâng, daây vaø tuùi ñöïng dung dòch daãn löu ñeàu phaùt sinh ra töø khu vöïc ñieàu trò, phoøng moå… Caùc loaïi chaát thaûi ñoäc haïi nhoùm C phaùt sinh ra töø khu vöïc xeùt nghieäm huyeát hoïc, xeùt nghieäm sinh hoùa, xeùt nghieäm vi truøng; chaát thaûi hoùa hoïc, chaát thaûi phoùng xaï phaùt sinh töø phoøng X quang, phoøng phoùng xaï trò lieäu… Do vaäy trong coâng taùc thu gom, phaân loaïi, vaän chuyeån taäp trung chaát thaûi raén töø khu vöïc hoài söùc caáp cöùu tôùi khu vöïc taäp trung chaát thaûi, chuùng ta phaûi ñaëc bieät chuù yù tôùi caùc ñaëc ñieåm treân, ñaëc bieät laø coâng taùc phaân loaïi ngay taïi nguoàn. Cuõng nhö khoa phaãu thuaät, khoa hoài söùc caáp cöùu ñoøi hoûi veä sinh raát cao (khu vöïc voâ truøng), neân sau khi caáp cöùu beänh nhaân, chaát thaûi phaùt sinh töø khu naøy phaûi ñöôïc chuyeån ngay tôùi khu taäp trung chaát thaûi raén beänh vieän vaø chuyeån ñi xöû lyù trong thôøi gian sôùm nhaát (toát nhaát laø trong ngaøy). Keát quaû phaân tích thaønh phaàn vaø caùc ñaëc tröng vaät lyù cuûa chaát thaûi raén y teá cuûa caùc ñeà taøi nghieân cöùu trong nöôùc laø gioáng nhau, ñöôïc moâ taû trong baûng 1.5 döôùi ñaây: Baûng 1.5: Thaønh phaàn vaø caùc ñaëc tröng vaät lyù cuûa chaát thaûi raén y teá STT Thaønh phaàn vaø caùc ñaëc tröng vaät lyù cuûa chaát thaûi raén y teá Tyû leä (%) Thaønh phaàn chaát thaûi raén y teá 1 Giaáy, bìa 2,9 2 Thuøng ñöïng kim loaïi 0,7 3 Loï thuoác tieâm vaø ñoà chöùa thuûy tinh 2,3 4 Vaûi, boâng baêng, boät boù 8,8 5 Loï, tuùi PE, PP, PVC ( tuùi maùu, oáng daãn löu…) 10,1 6 Bôm kim tieâm nhöïa 0,9 7 Beänh phaåm, moâ, u xô, boä phaän caét boû… 0,6 8 Chaát thaûi höõu cô 52,7 9 Chaát thaûi xaây döïng 21 Toång soá 100 Caùc ñaëc tröng vaät lyù cuûa chaát thaûi raén beänh vieän Tyû leä chaát thaûi nguy haïi 20 ÷ 25% Tyû troïng chaát thaûi raén y teá nguy haïi (T/m3) 0,13 T/m3 Ñoä aåm chaát thaûi raén y teá nguy haïi (%) 50% Tyû leä tro cuûa chaát thaûi raén y teá nguy haïi 10,3% Nhieät trò, Kcal/kg 2537 Nguoàn: Trung taâm moâi tröôøng ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp (CEETIA),1998 Qua baûng naøy ta thaáy, trong thaønh phaàn chaát thaûi raén y teá, chaát thaûi höõu cô chieám tyû leä raát cao (52,7%), chaát thaûi raén y teá nguy haïi chæ chieám tyû leä 20 ÷ 25%. Taùc ñoäng cuûa chaát thaûi y teá ñoái vôùi moâi tröôøng vaø söùc khoûe coäng ñoàng Chaát thaûi y teá (chaát thaûi raén, nöôùc thaûi vaø khí thaûi) beänh vieän khi chöa ñöôïc loaïi boû hoaëc xöû lyù thích ñaùng seõ raát nguy hieåm, khoâng nhöõng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng maø coøn aûnh höôûng tôùi söùc khoûe coäng ñoàng, gaây maát myõ quan ñoâ thò, aûnh höôûng tôùi phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Chaát thaûi raén y teá laø loaïi chaát thaûi nguy haïi. Trong thaønh phaàn chaát thaûi raén y teá coù caùc loaïi chaát thaûi nguy haïi nhö: chaát thaûi laâm saøng nhoùm A, B, C, D, E. Caùc loaïi chaát thaûi naøy, daëc bieät laø chaát thaûi nhieãm khuaån nhoùm A, chaát thaûi phaãu thuaät nhoùm E coù chöùa nhieàu maàm beänh, vi khuaån gaây beänh coù theå thaâm nhaäp vaøo cô theå con ngöôøi baèng nhieàu con ñöôøng vaø baèng nhieàu caùch khaùc nhau. Caùc vaät saéc nhoïn nhö kim tieâm, dao moå… deã laøm xöôùc da, gaây nhieãm khuaån. Ñoàng thôøi, trong thaønh phaàn chaát thaûi y teá coøn coù caùc loaïi hoùa chaát vaø döôïc phaåm coù ñoäc tính nguy haïi nhö: ñoäc tính di truyeàn, tính aên moøn da, gaây phaûn öùng, gaây noå. Nguy hieåm hôn caùc loaïi treân laø chaát thaûi phoùng xaï phaùt sinh töø vieäc chaån beänh baèng hình aûnh nhö chieáu, chuïp X quang, phoùng xaï trò lieäu… Vieäc quaûn lyù khoâng toát chaát thaûi y teá seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø aûnh höôûng tôùi söùc khoûe coäng ñoàng. Nhöõng ngöôøi coù nhieàu nguy cô ruûi ro ñoái vôùi chaát thaûi y teá thöôøng laø caùc y baùc syõ, caùc nhaân vieân veä sinh trong beänh vieän, nhöõng ngöôøi thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi y teá, beänh nhaân vaø ngöôøi nhaø beänh nhaân, nhöõng ngöôøi bôùi nhaët raùc. Chöông II: HIEÄN TRAÏNG CHUNG VEÀ COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN TAÏI CAÙC BEÄNH VIEÄN TREÂN TOAØN QUOÁC . Nhaân ñònh chung: Xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, vieäc baûo veä moâi tröôøng ngaøy caøng ñöôïc quan taâm, ñaëc bieät laø moâi tröôøng taïi caùc beänh vieän vaø caùc cô sôû y teá, trong ñoù coù coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi, raát caàn ñöôïc chuù troïng, bôûi vì vieäc taïo ra moâi tröôøng saïch ñeïp seõ giuùp beänh nhaân choùng bình phuïc, chaát löôïng chaêm soùc beänh nhaân seõ ñöôïc naâng cao. Tuy nhieân, thöïc teá hieän nay, coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi taïi caùc beänh vieän treân toaøn quoác coøn gaëp nhieàu haïn cheá nhö: Phaàn lôùn caùc beänh vieän ôû Vieät Nam trong quaù trình thieát keá vaø xaây döïng ñeàu naèm trong giai ñoaïn ñaát nöôùc coøn ngheøo, môùi traûi qua chieán tranh, laïi chöa coù kieán thöùc ñuùng neân ñeàu khoâng coù phaàn xöû lyù chaát thaûi nghieâm tuùc, trieät ñeå, ñuùng quy trình. Vieäc thu gom vaø vaän chuyeån raùc pheá thaûi beänh vieän hieän nay chuû yeáu vaãn baèng phöông phaùp thuû coâng. Raùc ñöôïc chuyeån ra caùc beå raùc, thuøng chöùa raùc hôû, vôùi thôøi gian löu tröõ chôø chuyeån ñi töø 1 ñeán 7 ngaøy, thôøi gian naøy ñuû ñeå quaù trình phaân huûy chaát thaûi dieãn ra vaø gaây oâ nhieãm nghieâm troïng, nhaát laø trong ñieàu kieän khí haäu noùng, aåm cuûa Vieät Nam. Ngoøai ra, vôùi söï tham gia cuûa chuoät, boï, coân truøng vaø ngöôøi bôùi raùc ñeå thu nhaët oáng nhöïa, kim tieâm, gaêng tay phaãu thuaät… ñaõ laøm taêng khaû naêng laây nhieãm, gaây maát veä sinh ngay taïi beänh vieän vaø moâi tröôøng soáng xung quanh. Hieän nay, moät soá beänh vieän chöa ñöôïc thu gom taäp trung qua caùc coâng ty Moâi tröôøng Ñoâ thò, chaát thaûi chæ ñöôïc xöû lyù baèng caùc bieän phaùp ñoát baèng caùc loø ñoát thoâ sô, khoâng ñaït tieâu chuaån veä sinh moâi tröôøng, hoaëc ngaâm Formaldehyde roài taäp trung choân laáp taïi caùc nghóa trang hoaëc trong caùc khuoân vieân beänh vieän. Ñaëc bieät, raát nhieàu pheá thaûi laây nhieãm, ñoäc haïi ñöôïc xaû tröïc tieáp ra baõi raùc sinh hoaït cuûa thaønh phoá maø khoâng qua baát kyø moät khaâu xöû lyù caàn thieát naøo. Beân caïnh ñoù, nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng noùi chung vaø nhaân vieân y teá noùi rieâng veà nhöõng nguy cô tieàm aån trong chaát thaûi beänh vieän coøn raát keùm do coâng taùc giaùo duïc, tuyeân truyeàn chöa ñöôïc chuù troïng ñuùng möùc. Thaáy roõ ñöôïc yeâu caàu caáp thieát phaûi hoaøn thieän coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi y teá taïi caùc cô sôû khaùm chöõa beänh cuûa ngaønh, naêm 1998 Boä Y teá ñaõ thaønh laäp Ban chæ ñaïo xöû lyù chaát thaûi beänh vieän vôùi nhieäm vuï giuùp Boä tröôûng trong coâng taùc chæ ñaïo, xaây döïng quy hoaïch heä thoáng xöû lyù chaát thaûi beänh vieän trong phaïm vi toaøn quoác. Ngaøy 27/8/1999, Boä tröôûng Boä y teá ñaõ ban haønh “Quy cheá quaûn lyù chaát thaûi y teá”, vaø Boä y teá trong thôøi gian qua ñaõ tieán haønh nhieàu ñôït taäp huaán, kieåm tra ñoân ñoác thöïc hieän Quy cheá naøy. Hieän traïng coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi caùc beänh vieän Phaân loaïi chaát thaûi beänh vieän Sau hôn 2 naêm thöïc hieän Quy cheá quaûn lyù chaát thaûi y teá, keát quaû khaûo saùt, ñaùnh giaù 294 beänh vieän naêm 2002 cuûa Boä y teá cho thaáy: 94,2% ñaõ thöïc hieän phaân loaïi chaát thaûi ngay taïi nguoàn. Trong ñoù caùc beänh vieän trung öông, beänh vieän tænh vaø beänh vieän tö nhaân thöïc hieän phaân loaïi chaát thaûi ngay taïi nguoàn toát hôn beänh vieän huyeän vaø caùc trung taâm y teá 93,9% ñaõ thöïc hieän taùch rieâng vaät saéc nhoïn ra khoûi chaát thaûi raén y teá nguy haïi. 85% beänh vieän ñaõ söû duïng maõ maøu saéc trong vieäc phaân loaïi chaát thaûi. Tuy nhieân, qua kieåm tra thöïc teá taïi moät soá beänh vieän, vieäc thöïc hieän Quy cheá vaãn chöa ñaày ñuû. Nhieàu beänh vieän ñaõ thöïc hieän phaân loaïi chaát thaûi ngay taïi nguoàn nhöng vieäc phaân loaïi chöa chính xaùc coøn khaù phoå bieán. Ñaõ coù nhieàu bieän phaùp ñöôïc aùp duïng ñeå coâ laäp caùc vaät saéc nhoïn, bao goàm caû vieäc söû duïng caùc hoäp carton maøu vaøng (theo ñuùng quy cheá), nhöng do ñieàu kieän kinh phí coøn haïn heïp neân nhieàu beänh vieän ñaõ taän duïng caùc chai nhöïa (chai dòch truyeàn, chai nöôùc khoaùng) ñeå thu gom kim tieâm. (theo Döï thaûo chöông trình “Quaûn lyù veà xöû lyù chaát thaûi beänh vieän”, thaùng 9/2006) Thu gom chaát thaûi trong beänh vieän Theo quy ñònh, caùc chaát thaûi y teá vaø chaát thaûi sinh hoaït ñeàu ñöôïc hoä lyù vaø y coâng thu gom haøng ngaøy ngay taïi khoa phoøng. Tuy nhieân, tình traïng chung laø caùc beänh vieän khoâng coù ñuû aùo baûo hoä vaø caùc phöông tieän baûo hoä khaùc cho nhaân vieân tröïc tieáp tham gia vaøo thu gom, vaän chuyeån vaø tieâu huûy chaát thaûi. Maët khaùc, phaàn lôùn caùc beänh vieän tuyeán huyeän söû duïng tuùi nylon khoâng chuyeân duïng, khoâng ñaûm baûo caùc tieâu chuaån kyõ thuaät daønh cho thu gom chaát thaûi vì lyù do thieáu kinh phí. Löu tröõ chaát thaûi beänh vieän Haàu heát caùc ñieåm taäp trung raùc naèm trong khu ñaát beänh vieän, veä sinh khoâng ñaûm baûo, coù nhieàu nguy cô gaây ruûi ro do vaät saéc nhoïn rôi vaõi, nhieàu coân truøng xaâm nhaäp aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng beänh vieän. Moät soá ñieåm taäp trung raùc khoâng coù maùi che, khoâng coù raøo baûo veä, vò trí gaàn nôi ñi laïi, nhöõng ngöôøi khoâng coù nhieäm vuï deã xaâm nhaäp. Chæ coù moät soá ít beänh vieän coù nôi löu giöõ chaát thaûi ñaït tieâu chuaån quy ñònh. Vaän chuyeån chaát thaûi ngoaøi cô sôû y teá Nhaân vieân cuûa Coâng ty Moâi tröôøng ñoâ thò ñeán thu gom caùc tuùi chaát thaûi cuûa beänh vieän, tuy nhieân hieän vaãn chöa coù xe chuyeân duïng ñeå chuyeân chôû chaát thaûi beänh vieän. Môùi coù moät vaøi coâng ty böôùc ñaàu nghieân cöùu saûn xuaát ñöôïc phöông tieän ñeå thu gom vaø vaän chuyeån chaát thaûi, tuy nhieân coøn ñang ôû giai ñoaïn thí ñieåm, chöa saûn suaát ñaïi traø. Caùc beänh vieän ñaõ phaân loaïi, taùch rieâng chaát thaûi y teá, chaát thaûi sinh hoïat, vaø ñöôïc Coâng ty Moâi tröôøng ñoâ thò vaän chuyeån ra khoûi beänh vieän baèng xe chuyeân duïng cuûa Coâng ty Moâi tröôøng ñoâ thò (theo Hoäi thaûo veà quaûn lyù moâi tröôøng trong ngaønh y teá 3/2005). Caùc phöông phaùp xöû lyù vaø tieâu huûy chaát thaûi raén y teá Thieâu ñoát chaát thaûi raén y teá Raùc y teá hieän nay ñang ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp ñoát laø chuû yeáu. Tuøy nôi, vieäc ñoát raùc seõ ñöôïc thöïc hieän ôû loø ñoát rieâng do beänh vieän töï xaây hoaëc coù hình thöùc ñoát taäp trung theo cuïm beänh vieän nhö taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Haàu heát caùc loø ñoát theo cuïm beänh vieän hieän nay ñeàu ñöôïc xaây theo coâng ngheä ngoaïi nhaäp hieän ñaïi, vì vaäy cô baûn ñaõ oån ñònh ñöôïc coâng taùc xöû lyù chaát thaûi beänh vieïân, ñaêïc bieät loø xöû lyù chaát thaûi y teá Bình Höng Hoøa tröïc thuoäc Coâng ty Moâi tröôøng Ñoâ thò thaønh phoá Hoà Chí Minh, ñöôïc xaây döïng naêm 1999, laø moät khu xöû lyù raùc coù coâng suaát lôùn vaø ñaõ ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän ISO 9001:2000. Beân caïnh nhöõng loø ñoát hieän ñaïi, thì loø ñoát do caùc beänh vieän töï xaây döïng thöôøng theo coâng ngheä cuõ, laïi khoâng ñaûm baûo an toøan veà moâi tröôøng; ví duï nhö taïi Beänh vieän Baïch Mai, loø ñoát ñöôïc xaây baèng gaïch, gaàn nhaø daân, khi vaän haønh chaát thaûi luoân ñöôïc ñoát baèng cuûi hoaëc daàu, taïo ra nhieàu khoùi buïi muø mòt, muøi khoù chòu bay ra khu daân cö (theo Hoäi thaûo veà quaûn lyù moâi tröôøng trong ngaønh y teá 3/2005). Choân laáp chaát thaûi raén y teá Trong haàu heát caùc beänh vieän huyeän chaát thaûi y teá ñöôïc choân laáp taïi baõi coâng coäng hay choân laáp trong khu ñaát cuûa moät soá beänh vieän. Tröôøng hôïp choân laáp trong beänh vieän, chaát thaûi ñöôïc choân vaøo trong caùc hoá ñaøo vaø laáp ñaát leân, nhieàu lôùp ñaát phuû treân quaù moûng khoâng ñaûm baûo veä sinh. Taïi caùc beänh vieän khoâng coù loø ñoát taïi choã, baøo thai, nhau thai vaø boä phaän cô theå bò caét boû sau phaãu thuaät ñöôïc thu gom ñeå ñem choân trong khu ñaát beänh vieän hoaëc choân trong nghóa trang taïi ñòa phöông. Nhieàu beänh vieän hieän nay gaëp khoù khaên trong vieäc tìm kieám dieän tích ñaát ñeå choân. Vaät saéc nhoïn cuõng ñöôïc choân laáp cuøng vôùi caùc chaát thaûi y teá khaùc taïi khu ñaát beänh vieän hay taïi baõi raùc coâng coäng, deã gaây ruûi ro cho nhaân vieân thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi vaø coäng ñoàng. Hieän taïi, coøn moät soá beänh vieän, chaát thaûi nhieãm khuaån nhoùm A vaãn ñöôïc troän laãn vôùi chaát thaûi sinh hoaït maø khoâng ñöôïc xöû lyù ñaëc bieät gì tröôùc khi tieâu huûy vaø ñöôïc thaûi ra baõi raùc cuûa thaønh phoá, gaây oâ nhieãm nghieâm troïng cho moâi tröôøng cuûa coäng ñoàng soáng gaàn baõi raùc. Toùm laïi, quy trình quaûn lyù - xöû lyù chaát thaûi raén taïi caùc beänh vieän nhìn chung coù theå bieåu thò qua hình 2.1 vaø hình 2.2 sau: Hình 2.1: Quy trình quaûn lyù – xöû lyù chaát thaûi raén taïi caùc beänh vieän RAÙC SINH HOAÏT RAÙC Y TEÁ THU GOM (tuùi maøu vaøng) THU GOM (tuùi maøu xanh) VAÄN CHUYEÅN VAÄN CHUYEÅN BAÛO QUAÛN Chôø ñoát raùc theo meû ÑOÁT TAÏI CAÙC LOØ ÑOÁT RAÙC. Tro coøn laïi 5-10% gom chuyeån veà chaát thaûi chung. XÖÛ LYÙ CHUNG Choân laáp, uû phaân Hình 2.2: Caùc khaâu trong xöû lyù chaát thaûi taïi beänh vieän Thu gom Toàn tröõ vaø phaân loaïi taïi nguoàn Nguoàn phaùt sinh Trung chuyeån vaø ø vaän chuyeån Phaân loaïi vaø xöû lyù Thaûi boû Chöông III: TOÅNG QUAN VEÀ BEÄNH VIEÄN CHÔÏ RAÃY 3.1 Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån beänh vieän Chôï Raãy Teân beänh vieän: Beänh vieän Chôï Raãy Teân quoác teá: ChoRay Hospital Ñòa chæ: 201B Nguyeãn Chí Thanh - Q5, Thaønh phoá Hoà Chí Minh Ñieän thoaïi: (84 - 8) 855 4137 – 855 4138 Fax: (84 - 8) 855 7267 Email: bvchoray@hcm.vnn.vn www.choray.org.vn Beänh vieän Chôï Raãy ñöôïc thaønh laäp naêm 1900 vôùi teân chính thöùc laø “Hospital Municipal de Cholon”, roài laàn löôït beänh vieän ñöôïc ñoåi teân thaønh “Hospital Indegene de Cochinchine” vaøo naêm 1919 (hình 3.1); “Hospital Lalung Bonnaire” vaøo naêm 1938 (hình 3.2); vaø “Hospital 415” (1945). Sau ñoù, beänh vieän ñöôïc taùch ra laøm 2 phoøng khaùm laø Haøm Nghi vaø Nam Vieät. Hai phoøng khaùm naøy saùt nhaäp laïi vaøo naêm 1957 ñeå trôû thaønh Beänh vieän Chôï Raãy cho tôùi ngaøy nay. Trong thöïc teá, ngöôøi daân vaãn duøng teân Chôï Raãy ñeå goïi beänh vieän töø ngaøy thaønh laäp. Hình 3.1: Beänh vieän Chôï Raãy vaøo naêm 1919 Hình 3.2: Beänh vieän Chôï Raãy vaøo naêm 1938 Naêm 1971, Beänh vieän Chôï Raãy ñöôïc taùi xaây döïng treân moät dieän tích 53.000m2 vôùi trang thieát bò hieän ñaïi ñeå trôû thaønh moät trong nhöõng beänh vieän lôùn nhaát Ñoâng Nam AÙ. Coâng trình ñöôïc hoaøn thaønh vaøo thaùng 6/1974 baèng vieän trôï khoâng hoaøn laïi cuûa chính phuû Nhaät Baûn. Toøa nhaø môùi cuûa beänh vieän Chôï Raãy ngaøy nay goàm 11 taàng vaø chia thaønh caùc khu nhö sau: Khu A: Khu caáp cöùu vaø phoøng khaùm Khu B1 vaø B3: Khu ñieàu trò noäi vaø ngoaïi khoa Khu B2: Khu thang maùy Khu C1: Khu vaät lyù trò lieäu Khu C2: Khu xeùt nghieäm, X quang, phoøng moå Khu C3: Khoa thaêm doø chöùc naêng vaø tieáp lieäu thanh truøng Khu D1: Hoäi tröôøng Khu D2: Nhaø aên Hình 3.3: Beänh vieän Chôï Raãy ngaøy nay 3.2 Chöùc naêng vaø nhieäm vuï Beänh vieän Chôï Raãy laø moät beänh vieän ña khoa goàm: Noäi khoa (Tim maïch, Thaän, Phoåi, Huyeát hoïc, Soát reùt,… ) Ngoaïi khoa (Ngoaïi loàng ngöïc, Ngoaïi tim maïch, Ngoaïi toång quaùt, Ngoaïi thaàn kinh, Maét, Tai muõi hoïng, Chænh hình,… ) vaø khoa Boûng Khoâng coù khoa Nhi, Phuï saûn vaø Taâm thaàn. Ngoaøi chöùc naêng chính laø ñieàu trò cho beänh nhaân caùc tænh phía Nam, beänh vieän Chôï Raãy coøn chòu traùch nhieäm giaûng daïy vôùi haèng naêm treân 2500 sinh vieân Y khoa ñeán thöïc taäp; hôn 1000 baùc só ñeán döï caùc khoùa huaán luyeän ñaøo taïo sau ñaïi hoïc; nghieân cöùu khoa hoïc vaø chæ ñaïo tuyeán. Beänh vieän Chôï Raãy laø moät beänh vieän Trung öông coù 1250 giöôøng keá hoaïch vaø 1702 giöôøng thöïc keâ, vôùi treân 600.000 beänh nhaân ngoaïi truù vaø 80.000 beänh nhaân noäi truù haøng naêm. Chôï Raãy laø beänh vieän tuyeán cao nhaát cuûa mieàn Nam, ñieàu trò cho beänh nhaân 37 tænh thaønh phía Nam, keå caû thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi toång soá daân laø 40 trieäu ngöôøi, vaø ñöôïc söï chæ ñaïo tröïc tieáp cuûa Boä Y teá. 3.3 Cô caáu toå chöùc beänh vieän Toång soá caùn boä y teá vaø nhaân vieân lao ñoäng cuûa beänh vieän laø 3175 ngöôøi, trong ñoù soá caùn boä thuoäc bieân cheá chính thöùc cuûa beänh vieän laø 1713 ngöôøi. Toå chöùc cuûa beänh vieän coù söï phaân caáp raát roõ raøng vaø coù moái quan heä chaët cheõ töø caáp laõnh ñaïo cho ñeán caùc phoøng ban (sô ñoà 3.1) Sô ñoà 3.1: Sô ñoà toå chöùc beänh vieän KHOÁI LAÂM SAØNG Khoa Caáp cöùu Khoa Phaãu thuaät gaây meâ hoài söùc Khoa Hoài söùc caáp cöùu Khoa Hoài söùc Ngoaïi thaàn kinh Khoa Ngoaïi thaàn kinh Khoa Chaán thöông soï naõo Khoa Ngoaïi tieâu hoùa Khoa Ngoaïi gan – maät - tuïy Khoa U gan Khoa Ngoaïi tieát nieäu Khoa Chaán thöông chænh hình Khoa Tai muõi hoïng Khoa Maét Khoa Ngoaïi loàng ngöïc maïch maùu Khoa Phaãu thuaät tim Khoa Phoûng Khoa Noäi tieâu hoùa Khoa Noäi tim maïch Khoa Noäi phoåi Khoa Noäi thaän Khoa Noäi thaàn kinh Khoa Thaän nhaân taïo Khoa Beänh nhieät ñôùi Khoa Ñieàu trò chöùng vaø giaûm ñau Khoa Noäi tieát Khoa Noäi cô xöông khôùp Khoa Ung böôùu Khoa Huyeát hoïc (Traïi 1) Khoa Nghieân cöùu vaø ñieàu trò vieâm gan Khoa Noäi toång quaùt (9B1) Khoa Noäi toång quaùt (10B1) Khoa Tim maïch can thieäp Khoa Ñieàu trò theo yeâu caàu (10B3) Ñieàu trò theo yeâu caàu (Traïi 6) Ñieàu trò theo yeâu caàu (Traïi 25) KHOÁI CAÄN LAÂM SAØNG Khoa Huyeát hoïc Khoa Thaêm doø chöùc naêng Khoa Sieâu aâm Khoa Noäi soi Khoa Chaån ñoùan hình aûnh Khoa Sinh hoùa Khoa Vi sinh Khoa Giaûi phaãu beänh Khoa Vaät lyù trò lieäu Khoa Y hoïc haït nhaân Khoa Choáng nhieãm khuaån Khoa Dinh döôõng Khoa Döôïc Khoa khaùm beänh Trung taâm chaêm soùc söùc khoûe theo yeâu caàu Tieáp lieäu thanh truøng CAÙC PHOÙ GIAÙM ÑOÁC BOÄ Y TEÁ UBND TP.HCM GIAÙM ÑOÁC BEÄNH VIEÄN BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG UÛY HOÄI ÑOÀNG ÑAÏO ÑÖÙC Y SINH HOÏC HOÄI ÑOÀNG THUOÁC VAØ ÑIEÀU TRÒ CAÙC HOÄI ÑOÀNG KHAÙC BCH TNCS HCM BCH COÂNG ÑOØAN BCH HOÄI CÖÏU CHIEÁN BINH CAÙC PHOØNG BAN Phoøng Toå Chöùc Haønh Chaùnh Phoøng Keá hoïach Toång hôïp – Phoøng Khaùm xuaát caûnh Phoøng Ñieàu döôõng Phoøng Baûo veä chính trò noäi boä Phoøng Taøi chính Keá toaùn Phoøng Ñaøo taïo Nghieân cöùu khoa hoïc Chæ ñaïo tuyeán Phoøng Quaûn trò Phoøng Trang thieát bò y teá Khoái ñoøan theå vaø dòch vuï CAÙC ÑÔN VÒ Phaân hoäi ñoàng GÑYKTW Chöông IV: HIEÄN TRAÏNG QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN TAÏI BEÄNH VIEÄN CHÔÏ RAÃY 4.1 Ñaëc ñieåm chaát thaûi raén cuûa beänh vieän Phaàn lôùn chaát thaûi raén trong beänh vieän laø chaát thaûi sinh hoïc nguy haïi. Do ñoù, neáu khoâng ñöôïc phaân loaïi maø thu gom cuøng caùc loaïi chaát thaûi khaùc, noù seõ gaây ñoäc haïi ra caû khoái chaát thaûi taïi beänh vieän. Nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén Chaát thaûi raén trong beänh vieän phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng chaêm soùc, xeùt nghieäm, khaùm chöõa beänh cho beänh nhaân; töø hoaït ñoäng haøng ngaøy cuûa caùn boä y teá, ngöôøi beänh, vaø thaân nhaân… Phaân loaïi chaát thaûi raén Chaát thaûi raén cuûa beänh vieän Chôï Raãy ñöôïc phaân thaønh ba loaïi chính nhö sau: Chaát thaûi sinh hoaït bao goàm raùc vöôøn, bao bì caùc loaïi, thöùc aên thöøa. Chaát thaûi laâm saøng thöôøng phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng sau: Do quaù trình phaãu thuaät, moå bao goàm caùc boä phaän cô theå, cô quan noäi taïng. Caùc vaät saéc nhoïn vaø caùc vaät bò gaõy, vôõ coù dính maùu trong khi moå, caùc vaät lieäu söû duïng trong quaù trình khaùm chöõa beänh… Baêng, gaïc coù dính maùu, ñôøm, nöôùc boït cuûa beänh nhaân. OÁng ñöïng maãu nuoâi caáy vi sinh trong phoøng thí nghieäm. Thuoác quaù haïn söû duïng. Chaát thaûi phoùng xaï, hoaù hoïc: bao goàm caùc loaïi chaát thaûi trong quaù trình laøm xeùt nghieäm, ñieàu trò phoùng xaï. Nhìn chung, vieäc phaân loaïi chaát thaûi vaø xaùc ñònh nguoàn thaûi cuûa beänh vieän Chôï Raãy laø ñöôïc toùm taét trong baûng 4.1 sau: Baûng 4.1: Phaân loaïi chaát thaûi vaø xaùc ñònh nguoàn thaûi taïi beänh vieän Chôï Raãy Chaát thaûi raén Nguoàn thaûi Chaát thaûi sinh hoaït Töø nhaø beáp, caùc phoøng beänh, vaên phoøng, caên tin… Chaát thaûi laâm saøng Chaát thaûi khoâng saéc nhoïn Töø phoøng moå: caùc cô quan, boä phaän cô theå beänh nhaân sau khi phaãu thuaät, cuûa ñoäng vaät sau khi laøm thí nghieäm, boät boù coù dính maùu beänh nhaân. Baêng gaït hay baát cöù duïng cuï naøo coù dính maùu, ñôøm, nöôùc boït cuûa beänh nhaân Chaát thaûi saéc nhoïn Caùc vaät saéc nhoïn vaø caùc vaät bò gaõy, vôõ coù dính maùu trong khi moå, caùc vaät lieäu söû duïng trong quaù trình khaùm chöõa beänh. OÁng ñöïng maãu nuoâi caáy trong phoøng thí nghieäm. Chaát thaûi ñaëc bieät Chaát thaûi phoùng xaï, hoùa hoïc. Trong ñoù, thaønh phaàn chaát thaûi sinh hoaït taïi beänh vieän Chôï Raãy ñöôïc toùm taét ôû baûng 4.2 nhö sau: Baûng 4.2: Thaønh phaàn chaát thaûi sinh hoaït taïi beänh vieän Chôï Raãy Stt Thaønh phaàn Khoái löôïng (%) 1 Thuûy tinh 9.5 2 Plastic 9.5 3 Cao su 21 4 Vaûi 1.5 5 Kim loaïi 1.5 6 Giaáy 7.5 7 Thöïc phaåm caùc loaïi 8.5 8 Ñoä aåm (nöôùc) 4 Ngoaøi ra coøn moät khoái löôïng raùc höõu cô töø laù caây ôû khuoân vieân beänh vieän phaûi thu gom vaø vaän chuyeån moãi ngaøy. 4.1.3 Löôïng chaát thaûi raén taïi beänh vieän Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa beänh vieän, löôïng chaát thaûi raén töø naêm 2002 - 6 thaùng ñaàu naêm 2006 ñöôïc theå hieän nhö sau: Baûng 4.3: Löôïng chaát thaûi raén töø naêm 2002 - 6 thaùng ñaàu naêm 2006 taïi beänh vieän Naêm Soá giöôøng thöïc keâ Toång soá beänh nhaân nhaäp vieän (ngöôøi) Löôïng chaát thaûi sinh hoaït (taán/naêm) Löôïng chaát thaûi y teá (taán/naêm) 2002 1380 70690 1704 420 2003 1469 74505 1776 456 2004 1677 82257 1800 468 2005 1702 89000 1824 474 6th -2006 1702 48379 1014 258 Öôùc tính toång beänh nhaân nhaäp vieän naêm 2006: 96758 ngöôøi Öôùc tính löôïng chaát thaûi sinh hoaït naêm 2006: 2028 taán Öôùc tính löôïng chaát thaûi y teá naêm 2006: 516 taán Nhö vaäy soá löôïng chaát thaûi sinh hoaït vaø chaát thaûi y teá haøng naêm ñöôïc bieåu hieän qua bieåu ñoà sau: Bieåu ñoà 4.1: Bieåu ñoà bieåu thò löôïng chaát thaûi sinh hoaït vaø chaát thaûi y teá töø naêm 2002 – 2006 Nhìn vaøo bieåu ñoà treân ta thaáy löôïng chaát thaûi raén töø naêm 2002 - 2006 coù chieàu höôùng gia taêng. Tuy nhieân, neáu tính soá löôïng raùc theo kg/giöôøng beänh/ngaøy thì con soá naøy hoaøn toaøn khoâng taêng (baûng 10), thaäm chí coøn coù chieàu höôùng hôi giaûm trong ba naêm 2004 - 2006. Nhö vaäy soá löôïng chaát thaûi taêng coù theå giaûi thích laø do soá löôïng beänh nhaân nhaäp vieän gia taêng, nhöng löôïng chaát thaûi phaùt sinh theo giöôøng beänh laïi khoâng thay ñoåi nhieàu. Baûng 4.4: Löôïng chaát thaûi raén bình quaân töø naêm 2002 - 2006 taïi beänh vieän Naêm Chaát thaûi sinh hoaït (kg/giöôøng beänh/ngaøy) Chaát thaûi y teá (kg/giöôøng beänh/ngaøy) Chaát thaûi chung (kg/giöôøng beänh/ngaøy) 2002 3,4 0,8 4,2 2003 3,3 0,9 4,2 2004 3,0 0,8 3,8 2005 3,0 0,8 3,8 2006 3,2 0,8 4,0 Chi phí haøng thaùng cho vieäc quaûn lyù - xöû lyù chaát thaûi raén Chi phí moãi thaùng maø beänh vieän phaûi traû cho coâng taùc quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi raén bao goàm: Chi phí haøng thaùng cho vieäc quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi y teá, goàm caùc chi phí nhö: Chi phí mua tuùi nhöïa ñöïng chaát thaûi y teá. Chi phí mua hoäp ñöïng vaät saéc nhoïn. Chi phí mua thuøng ñöïng chaát thaûi y teá. Chi phí thueâ nhaân coâng vaän chuyeån, thu gom chaát thaûi y teá. Chi phí tieâu huûy chaát thaûi y teá cho coâng ty Moâi tröôøng ñoâ thò. Chi phí haøng thaùng cho vieäc quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi sinh hoaït, goàm caùc chi phí nhö: Chi phí mua tuùi nhöïa ñöïng chaát thaûi sinh hoaït. Chi phí mua thuøng ñöïng chaát thaûi sinh hoaït. Chi phí thueâ nhaân coâng vaän chuyeån, thu gom chaát thaûi sinh hoaït. Chi phí vaän chuyeån chaát thaûi sinh hoaït ñeán baõi raùc cuûa thaønh phoá cho coâng ty Veä sinh Moâi tröôøng. Ngoaøi caùc chi phí ñaõ noùi ôû treân, beänh vieän coøn chi moät khoaûn tieàn vaøo vieäc mua phöông tieän phoøng hoä nhaèm ñaûm baûo an toaøn söùc khoûe cho caùc nhaân vieân trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi, vaø chi phí thueâ caùc coâng ty laøm saïch, ñeå hoï laøm veä sinh toaøn beänh vieän. Sau ñaây laø ví duï cuï theå veà soá tieàn chi traû chi tieát trong moät thaùng cuûa beänh vieän Chôï Raãy ñöôïc theå hieän trong baûng 4.5. Baûng 4.5: Chi phí haøng thaùng cho vieäc quaûn lyù - xöû lyù chaát thaûi raén STT Danh muïc chi Bình quaân chi phí /gb/thaùng (ÑVN) 1 Chi phí xöû lyù chaát thaûi y teá: Tieàn mua tuùi 9.174.000 Hoäp ñöïng vaät saéc nhoïn 5.500.000 Tieàn mua thuøng ñöïng 459.000 Tieàn thueâ nhaân coâng vaän chuyeån, thu gom chaát thaûi 2.752.000 Tieâu huûy (Coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò) 5.023.000 Toång chi phí haøng thaùng 22.908.000 2 Chi phí xöû lyù chaát thaûi sinh hoaït: Tieàn mua tuùi 20.183.000 Tieàn mua thuøng ñöïng 459.000 Tieàn thueâ nhaân coâng vaän chuyeån, thu gom chaát thaûi 3.669.000 Toång chi phí haøng thaùng 24.311.000 3 Mua phöông tieän phoøng hoä cho nhaân vieân 4.037.000 Toaøn boä chi phí/ thaùng 51.256.000 Theo nguoàn taïi beänh vieän Chôï Raãy naêm 2006 Toaøn boä chi phí cho vieäc quaûn lyù – xöû lyù chaát thaûi raén cuûa beänh vieän hieän nay ñeàu do nhaø nöôùc chi traû. 4.2 Hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén taïi beänh vieän Chôï Raãy 4.2.1 Heä thoáng quaûn lyù haønh chính Heä thoáng quaûn lyù haønh chính trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi beänh vieän Chôï Raãy bao goàm söï phoái hôïp cuûa caùc phoøng ban trong beänh vieän, goàm ban laõnh ñaïo beänh vieän, khoa Choáng nhieãm khuaån, phoøng Quaûn trò, vaø taát caû caùc khoa phoøng trong beänh vieän. Trong ñoù, khoa Choáng nhieãm khuaån chòu traùch nhieäm chính trong vieäc theo doõi, giaùm saùt, ñieàu tra vieäc thöïc hieän quy cheá quaûn lyù chaát thaûi, veä sinh moâi tröôøng vaø quy cheá xöû lyù chaát thaûi beänh vieän. Vieäc quaûn lyù chaát thaûi veà maët haønh chính ñaûm baûo hai vaán ñeà chính sau: - Ñaøo taïo vaø giaùm saùt nhaân vieân thöïc hieän ñuùng caùc quy trình kyõ thuaät veà quaûn lyù chaát thaûi raén - Ñaûm baûo coâng taùc an toaøn trong quaûn lyù chaát thaûi cho nhaân vieân. 4.2.1.1 Vaán ñeà ñaøo taïo vaø giaùm saùt Ngoaøi vieäc ñaøo taïo nhaân vieân tröïc tieáp tham gia vaøo vieäc thu gom raùc nhö nhaân vieân veä sinh taïi caùc khoa phoøng vaø nhaân vieân thu gom raùc, beänh vieän ñaõ phoå bieán quy cheá quaûn lyù chaát thaûi y teá cho caùc ñoái töôïng khaùc cuûa beänh vieän. Haøng naêm beänh vieän ñeàu toå chöùc 2 khoùa hoïc veà quaûn lyù chaát thaûi y teá cho moïi ñoái töôïng trong beänh vieän (goàm Baùc só, ñieàu döôõng, hoä lyù, y coâng). Toång soá ngöôøi tham döï cho moãi khoùa hoïc trung bình gaàn ½ toång soá nhaân vieân trong beänh vieän. Haøng tuaàn khoa Choáng nhieãm khuaån ñeàu luaân phieân ñeán caùc khoa phoøng ñeå kieåm tra nhaéc nhôû nhaân vieân thöïc hieän ñuùng caùc quy trình kyõ thuaät veà phaân loaïi cuõng nhö thu gom raùc. 4.2.1.2 Vaán ñeà an toaøn trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi Söï nguy haïi ñoái vôùi söùc khoûe cuûa nhaân vieân y teá trong vieäc xöû lyù chaát thaûi laø söï aûnh höôûng do ñoäc tính cuûa caùc chaát lieân quan tôùi söï tieáp xuùc, ñieàu ñoù coù theå xaûy ra trong quaù trình vaän chuyeån hoaëc tieâu huûy chaát thaûi. Vieäc söû duïng caùc trang thieát bò baûo hoä caù nhaân giuùp ngöôøi laøm vieäc phoøng traùnh caùc nguy cô ñoái vôùi caùc chaát laây nhieãm. Do ñoù ñeå baûo ñaûm tính an toaøn cho caùc nhaân vieân cuûa beänh vieän trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi, beänh vieän coù cung caáp ñuû gaêng tay phoøng hoä, coù ñuû uûng vaø giaày phoøng hoä cho hoï khi caàn söû duïng. Taát caû nhaân vieân veä sinh khi thi haønh nhieäm vuï ñeàu yeâu caàu phaûi mang phoøng hoä, bò kieåm ñieåm neáu phaùt hieän khoâng thöïc hieän ñuùng quy ñònh. Beänh vieän ñaõ ñöa ra caùc khuyeán caùo veà vieäc söû duïng an toaøn caùc trang thieát bò baûo hoä caù nhaân nhö sau: Côûi boû trang thieát bò tröôùc khi rôøi khu vöïc laøm vieäc vaø sau khi chuùng ñaõ bò nhieãm baån. Ñeå caùc trang thieát bò baûo hoä caù nhaân ñaõ söû duïng vaøo nôi thích hôïp theo chæ ñònh hoaëc vaøo caùc thuøng chöùa ñeå löu giöõ, giaët, khöû truøng hoaëc huûy boû. Mang caùc loaïi gaêng thích hôïp khi phaûi tieáp xuùc vôùi caùc chaát thaûi coù khaû naêng laây nhieãm hoaëc caùc beà maët nhieãm baån. Thay theá neáu gaêng bò raùch, thuûng, nhieãm baån hoaëc chöùc naêng che chaén coù daáu hieäu bò thay ñoåi nhö gioøn, vôõ, bong. Gaêng, loaïi söû duïng nhieàu laàn, ñaõ söû duïng coù theå ñem khöû truøng roài söû duïng laïi neáu coøn nguyeân veïn. Tuy nhieân, khoâng ñöôïc pheùp giaët vaø khöû truøng caùc loaïi gaêng söû duïng moät laàn ñeå söû duïng laïi. Nhaân vieân veä sinh tröôùc khi tuyeån duïng ñeàu coù ñaày ñuû hoà sô xin vieäc theo quy ñònh, coù giaáy chöùng nhaän söùc khoûe cuûa cô quan y teá ñòa phöông. Sau khi tuyeån duïng ñeàu ñöôïc laäp soå khaùm söùc khoûe vaø ñöôïc tham gia baûo hieåm y teá. Haøng naêm nhaân vieân veä sinh ñeàu ñöôïc khaùm söùc khoûe toång quaùt theo quy ñònh 6 thaùng/laàn ñeå phaùt hieän kòp thôøi caùc tröôøng hôïp beänh lyù vaø ñöa ra phöông phaùp ñieàu trò thích öùng. Ngoaøi ra, töø naêm 2000 ñeán nay, beänh vieän coøn ñang trieån khai chöông trình phoøng hoä cho nhaân vieân veä sinh nhaèm giaûm thieåu nhöõng tai bieán gaây nhieãm caùc beänh ñöôøng maùu nhö HIV, vieâm gan sieâu vi B cho nhaân vieân veä sinh trong thao taùc xöû lyù chaát thaûi. 4.2.2 Heä thoáng quaûn lyù kyõ thuaät Beänh vieän thöïc hieän quy trình quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi raén ñuùng theo quy cheá cuûa Boä y teá, bao goàm caùc khaâu nhö sau: Phaân loaïi chaát thaûi taïi nguoàn Thu gom Vaän chuyeån Löu tröõ Xöû lyù sô boä ban ñaàu Quy trình xöû lyù chaát thaûi cuûa beänh vieän Chôï Raãy ñöôïc theå hieän trong sô ñoà 4.1 döôùi ñaây: