Đề tài Nghiên cứu hiện trạng môi trường và xây dựng các giải pháp quản lý rác thải sinh hoạt tại thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu

CHÖÔNG I: MÔÛ ÑAÀU 1.1 TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Trong söï nghieäp coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi, caùc ngaønh saûn xuaát ñang ñöôïc môû roäng vaø phaùt trieån nhanh choùng, quaù trình phaùt trieån kinh teá vaø xaõ hoäi seõ phaùt sinh nhieàu loaïi chaát thaûi, gia taêng veà khoái löôïng, ña daïng veà thaønh phaàn, bao goàm caùc nguoàn Chaát thaûi raén töø hoaït ñoäng sinh hoaït, saûn xuaát, y teá, noâng nghieäp... Toång löôïng raùc thaûi sinh hoaït (RTSH) taïi caùc ñoâ thò ôû Vieät Nam vaøo khoaûng 18.879 taán/ngaøy (naêm 1999_ nguoàn: Soá lieäu quan traéc CEETIA) nhöng chæ môùi thu gom ñöôïc khoaûng 65% - 80%. Khoái löôïng naøy ngaøy caøng taêng leân do taùc ñoäng cuûa söï gia taêng daân soá, phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi vaø söï phaùt trieån veà trình ñoä vaø tính chaát tieâu duøng cuûa ngöôøi daân. Taïi Vieät Nam, RTSH haèng ngaøy chöa ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn tröôùc khi ñöa ñi xöû lyù. ÔÛ ñaây RTSH ñöôïc thu gom ñoå vaøo caùc baõi raùc taïm bôï, ñaïi khaùi maø khoâng ñöôïc xöû lyù, choân laáp theo quy hoaïch vaø hôïp veä sinh gaây aûnh höôûng xaáu ñeán moâi tröôøng, nguoàn nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm trong khu vöïc. Thieát bò thu gom vaø vaän chuyeån raùc coøn laïc haäu, ít oûi, khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thu gom hieän taïi. Tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu laø moät trong nhöõng tænh coù möùc ñoä taêng tröôûng kinh teá cao nhaát nöôùc ta. Trong nhöõng naêm qua, kinh teá - xaõ hoäi cuûa tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu ñaõ khoâng ngöøng phaùt trieån, ñaëc bieät laø tieàm naêng phaùt trieån cuûa caùc ngaønh: khai thaùc daàu khí, coâng nghieäp, ñaùnh baét vaø nuoâi troàng haûi saûn, du lòch dòch vuï, caùc dòch vuï caûng.... Nhöõng lôïi ích kinh teá ñem laïi do quaù trình phaùt trieån kinh teá treân ñòa baøn ñaõ goùp phaàn naâng cao ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa ngöôøi daân trong tænh, moät vaán ñeà thaùch thöùc ñang ñaët ra cho tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu, ñoù laø vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng ñaõ, ñang vaø seõ laø vaán ñeà böùc xuùc vaø loâi cuoán söï quan taâm cuûa caùc cô quan quaûn lyù vaø coäng ñoàng daân cö. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, quaù trình phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi vaø gia taêng daân soá tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu ñang phaûi ñoái maët vôùi tình traïng phaùt sinh chaát thaûi. Trong ñoù chaát thaûi raén (CTR) treân ñòa baøn tænh phaùt sinh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, nhöng taäp trung nhieàu nhaát laø raùc sinh hoaït vaø coâng nghieäp. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, töø nhöõng naêm 1995 tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu laø ñòa phöông thöù hai (sau Haø Noäi) ñaõ maïnh daïn ñaàu tö nhaø maùy xöû lyù raùc sinh hoaït baèng coâng ngheä sinh hoïc do Vieät Nam thieát keá döïa treân coâng ngheä cuûa New Zeland. Tuy nhieân, keát quaû ñaït ñöôïc coøn thaáp vì coâng xuaát xöû lyù cuûa nhaø maùy khoâng ñuû ñaùp öùng löôïng raùc thaûi ra haèng naøy treân ñòa baøn thaønh phoá Vuõng Taøu. Vieäc quaûn lyù RTSH cuûa thaønh phoá Vuõng Taøu (TPVT) hieän nay coøn nhieàu baát caäp. RTSH treân ñòa baøn thaûi ra chöa ñöôïc phaân loaïi, thu gom vaø xöû lyù coù khoa hoïc. Löôïng RTSH chöa ñöôïc thu gom ñang laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñoâ thò. Vì vaäy, caàn phaûi coù nhöõng giaûi phaùp ñoàng boä nhaèm quaûn lyù coù hieäu quaû RTSH, haïn cheá nhöõng taùc ñoäng leân moâi tröôøng. Xuaát phaùt töø nhöõng yeâu caàu thöïc theá treân chuùng toâi tieán haønh nghieân cöùu ñeà taøi: “Nghieân cöùu hieän traïng moâi tröôøng vaø xaây döïng caùc giaûi phaùp quaûn lyù raùc thaûi sinh hoaït taïi thaønh phoá Vuõng Taøu, tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu”. 1.2 MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU - Nghieân cöùu hieän traïng RTSH cuûa thaønh phoá Vuõng Taøu vaø ñaùnh giaù nhöõng taùc ñoäng coù theå xaûy ra do RTSH gaây ra. - Xaây döïng caùc giaûi phaùp nhaèm quaûn lyù RTSH cuûa thaønh phoá Vuõng Taøu, haïn cheá oâ nhieãm moâi tröôøng vaø taêng cöôøng tieát kieäm nguyeân lieäu thoâng qua vieäc phaân loaïi raùc taïi nguoàn vaø taùi cheá. CHÖÔNG II: TOÅNG QUAN RAÙC THAÛI SINH HOAÏT VAØ OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG DO RAÙC THAÛI SINH HOAÏT 2.1 TOÅNG QUAN VEÀ RAÙC THAÛI SINH HOAÏT 2.1.1 Ñònh nghóa chaát thaûi raén (CTR) vaø raùc thaûi sinh hoaït (RTSH): Ñònh nghóa CTR: Chaát thaûi raén (Solid waste) laø thuaät ngöõ chung duøng ñeå chæ taát caû caùc loaïi raùc ñöôïc thaûi boû do khoâng coøn giaù trò söû duïng. Tuy nhieân treân thöïc teá chuùng cuõng coù theå ñöôïc taän duïng hoaëc taùi cheá moät phaàn hoaëc toaøn boä. Ngoaøi ra trong thaønh phaàn cuûa chuùng cuõng coù theå coù caû caùc chaát thaûi nguy haïi (CTNH). CTR laø toaøn boä caùc loaïi vaät lieäu ôû traïng thaùi raén hoaëc gaàn nhö raén ñöôïc loaïi boû töø nhöõng hoaït ñoäng kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa con ngöôøi hoaëc do nhöõng vaän ñoäng cuûa thieân nhieân taïo ra. Ñònh nghóa RTSH: RTSH laø chaát thaûi raén phaùt sinh töø sinh hoaït cuûa con ngöôøi: thöïc phaåm thöøa, voû hoa quaû, baùnh keïo, caùc vaät duïng trong gia ñình… maø con ngöôøi khoâng duøng nöûa, vöùt boû ra ngoaøi moâi tröôøng. 2.1.2 Nguoàn goác phaùt sinh RTSH: Nguoàn goác phaùt sinh cuûa RTSH raát ña daïng, chuû yeáu töø quaù trình sinh hoaït ôû caùc hoä gia ñình, caùc chôï, caùc cô quan, tröôøng hoïc, nhaø haøng, khaùch saïn, caùc khu thöông maïi, khu vui chôi giaûi trí, nôi coâng coäng, caùc cöûa haøng… Nguoàn goác phaùt sinh, thaønh phaàn vaø toác ñoä phaùt sinh RTSH laø cô sôû quan troïng ñeå thieát keá, löïc choïn coâng ngheä vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù RTSH phuø hôïp. Coù nhieàu caùch phaân loaïi RTSH khaùc nhau, nhöng phaân loaïi thoâng thöôøng nhaát, RTSH goàm: raùc höõu cô vaø raùc voâ cô. Baûng 1. Nguoàn goác phaùt sinh vaø taùc ñoäng cuûa raùc thaûi sinh hoaït leân moâi tröôøng xung quanh Nguoàn phaùt sinh Thaønh phaàn raùc thaûi sinh hoaït Taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng Khu daân cö Thöïc phaåm dö thöøa, giaáy, can nhöïa, thuûy tinh, can thieác, nhoâm… Gaây oâ nhieãm muøi trong khu vöïc daân cö, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng nöôùc vaø chaát löôïng nöôùc ngaàm Khu thöông maïi Giaáy, nhöïa, thöïc phaåm thöøa, thuûy tinh, kim loaïi, chaát thaûi nguy haïi Taùc ñoäng ñeán tröõc tieáp söùc khoûa cuûa con ngöôøi trong khu vöïc Cô quan coâng sôû Giaáy, nhöïa, thöïc phaåm thöøa, thuûy tinh, kim loaïi, chaát thaûi nguy haïi Gaây muøi khoù chòu Coâng trình xaây döïng Goã, beâttoâng, theùp, gaïch, thaïch cao, buïi… Gaây maát veû ñeïp caûnh quan ñoâ thò vaø taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng khoâng khí… Dòch vuï coâng coäng ñoâ thò Raùc, caønh caây caét tæa, chaát thaûi chung taïi caùc khu vui chôi, giaûi trí Maát veû ñeïp caûnh quan, gaây aét taét giao thoâng, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc maët… Nhaø haøng, khaùch saïn, chôï… Caùc thöïc phaåm dö thöøa, khaên, hoäp xoáp, tuùi nylon, giaáy cuûa caùc hoäp bao bì… Gaây muøi hoâi khoù chòu, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa nhaân vieân laøm vieäc… Noâng nghieäp Thöïc phaåm bò thoái röõa, saûn phaåm noâng nghieäp thöøa, raùc, chaát ñoäc haïi Aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi daân, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí vaø nöôùc ngaàm… (Nguoàn: Traàn Hieáu Nhueä_ 1996) 2.1.3 Thaønh phaàn RTSH: Raùc töø caùc hoä gia ñình chöùa chuû yeáu thaønh phaàn raùc thöïc phaåm, giaáy, nylon vaø nhöïa. Caùc thaønh phaàn khaùc chæ thænh thoaûng môùi xuaát hieän vôùi tyû leä phaàn traêm giao ñoäng khoâng lôùn. Ñoái vôùi RTSH, thaønh phaàn cuûa chuùng phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhau nhö: möùc soáng, cung caùch soáng, trình ñoä saûn xuaát, caùc nguoàn taøi nguyeân quoác gia, muøa vuï trong naêm, khaû naêng thu hoài laïi caùc pheá lieäu thaûi… Baûng 2. Tyû leä caùc thaønh phaàn raùc thaûi sinh hoaït (Nguoàn: Marfred Schreier_Quaûn lyù Moâi tröôøng “Con ñöôøng kinh teá daãn ñeán kinh teá sinh thaùi”) 2.1.4 Tính chaát cuûa RTSH: 2.1.4.1 Caùc tính chaát vaät lyù: Troïng löôïng rieâng: Troïng löôïng rieâng cuûa raùc laø troïng löôïng cuûa raùc treân moät ñôn vò theå tích, thöôøng ñöôïc bieåu thò baèng kg/m3 hoaëc taán/m3. Do raùc thaûi thöôøng toàn taïi ôû caùc traïng thaùi khaùc nhau (xoáp, chöùa trong container, khoâng neùn, neùn…) neân khi xaùc ñònh troïng löôïng rieâng cuûa baát kyø moät maãu raùc naøo cuõng ñeàu phaûi chuù thích roõ traïng thaùi cuûa noù luùc laáy maãu. Soá lieäu veà troïng löôïng rieâng thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå tính toaùn khoái löôïng hay theå tích raùc thaûi phaûi quaûn lyù. Troïng löôïng rieâng thay ñoåi phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: vò trí ñòa lí, muøa trong naêm, thôøi gian löu giöõ chaát thaûi do ñoù caàn phaûi thaän troïng khi choïn giaù trò thieát keá. Troïng löôïng rieâng cuûa moät chaát thaûi ñoâ thò ñieån hình laø khoaûng 500lb/yd3 (300 kg/m3) (1lb =0,4536kg, 1yd3 = 0,7646 m3). Ñoä aåm: Ñoä aåm cuûa CTR ñöôïc bieåu dieãn baèng 2 phöông phaùp ñoù laø phöông phaùp troïng löôïng öôùt vaø phöông phaùp troïng löôïng khoâ. Phöông phaùp troïng löôïng öôùt ñoä aåm trong moät maãu ñöôïc theå hieän nhö laø phaàn traêm troïng löôïng öôùt cuûa vaät lieäu. Phöông phaùp troïng löôïng khoâ ñoä aåm trong moät maãu ñöôïc theå hieän nhö laø phaàn traêm troïng löôïng khoâ cuûa vaät lieäu. Ñoä aåm cuûa RTSH thöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng % troïng löôïng öôùt cuûa vaät lieäu. Phöông phaùp troïng löôïng öôùt ñöôïc söû duïng phoå bieán trong lónh vöïc quaûn lí RTSH, bôûi vì phöông phaùp naøy coù theå laáy maãu tröïc tieáp ngoaøi thöïc ñòa. Ñoä aåm theo phöông phaùp troïng löôïng öôùt ñöôïc tính nhö sau: M = (w-d)/ w * 100 Trong ñoù: M: laø ñoä aåm (%) w: laø troïng löôïng maãu luùc laáy taïi hieän tröôøng (kg, g) d: laø troïng löôïng maãu sao khi saáy khoâ ôû 1050C (kg, g) Kích thöôùc haït vaø caáp phoái haït: Kích thöôùc haït vaø caáp phoái haït cuûa raùc thaûi laø moät trong nhöõng thoâng soá quan troïng ñoái vôùi vieäc taùi sinh vaät lieäu, ñaëc bieät laø khi söû duïng caùc thieát bò cô khí nhö saøng quay vaø thieát bò phaân loaïi baèng töø tính. Caáp phoái haït cuûa chaát thaûi raén thöôøng ñöôïc ñaëc tröng baèng kích thöôùc daøi nhaát vaø khaû naêng loït qua saøng cuûa noù. Thoâng qua caùc keát quaû thí nghieäm, ngöôøi ta coù theå bieåu dieãn ñoà thò caáp phoái haït theo caùc caùch khaùc nhau. Kích thöôùc haït cuûa caùc thaønh phaàn chaát thaûi raén coù theå ñöôïc gaùn baèng moät hoaëc nhieàu tieâu chuaån ñaùnh giaù sau ñaây: Trong ñoù: Dtñ – Kích thöôùc danh nghóa cuûa haït (mm) L – Chieàu daøi cuûa haït (mm) B – Chieàu roäng cuûa haït (mm) H – Chieàu cao cuûa haït (mm) Khaû naêng giöõ nöôùc hieän taïi: Khaû naêng giöõ nöôùc taïi hieän tröôøng cuûa raùc thaûi laø toaøn boä löôïng nöôùc maø noù coù theå giöõ laïi trong maãu raùc thaûi döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc. Khaû naêng giöõ nöôùc cuûa raùc thaûi laø moät trong nhöõng tieâu chuaån quan troïng ñeå xaùc ñònh söï hình thaønh nöôùc doø ræ töø baõi raùc. Nöôùc ñi vaøo maãu raùc thaûi vöôït quaù khaû naêng giöõ nöôùc cuûa noù seõ ñöôïc giaûi phoùng ra taïo thaønh nöôùc roø ræ. Khaû naêng giöõ nöôùc cuûa raùc thaûi thay ñoåi phuï thuoäc vaøo möùc ñoä neùn vaø traïng thaùi phaân huûy cuûa raùc thaûi. Khaû naêng giöõ nöôùc 30% theo theå tích töông ñöông vôùi 30mm/100mm. Khaû naêng giöõ nöôùc cuûa chaát thaûi khoâng neùn töø khu daân cö vaø thöông maïi thöôøng dao ñoäng trong khoaûng 50 – 60% (Traàn Hieáu Nhueä, 1996) Ñoä thaám cuûa RTSH ñaõ neùn: Tính daãn nöôùc cuûa raùc thaûi ñaõ neùn laø moät tính chaát vaät lyù quan troïng, ôû phaïm vi lôùn noù seõ chi phoái söï dòch chuyeån cuûa caùc chaát loûng vaø chaát khí trong baõi raùc. Heä soá thaám thöôøng ñöôïc bieåu thò baèng coâng thöùc: Trong ñoù: K – Heä soá thaám C – Heä soá hình daïng, noù laø ñaïi löôïng khoâng thöù nguyeân d – Kích thöôùc trung bình cuûa caùc loã roãng g – Troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc m – Ñoä nhôùt ñoäng hoïc cuûa nöôùc K0 – Ñoä thaám rieâng Tích soá Cd2 trong coâng thöùc treân ñaëc tröng cho ñoä thaám rieâng cuûa raùc thaûi ñaõ neùn. Ñoä thaám rieâng K0 phuï thuoäc chuû yeáu vaøo nhöõng tính chaát cuûa raùc thaûi, bao goàm: söï phaân boá kích thöôùc caùc loã roãng, dieän tích beà maët rieâng, ñoä roãng vaø tính goùc caïnh. Giaù trò ñaëc tröng cuûa ñoä thaám rieâng ñoái vôùi raùc thaûi ñaõ neùn ôû baõi raùc naèm trong khoaûng 10-11 ¸ 10-12 m2 theo phöông ñöùng vaø khoaûng 10-10 m2 theo phöông ngang. 4.1.4.2 Caùc tính chaát hoùa hoïc: Caùc döõ lieäu veà thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa raùc thaûi coù yù nghóa heát söùc quan troïng trong vieäc löïa choïn phöông phaùp xöû lyù vaø taùi sinh chaát thaûi. Neáu raùc thaûi ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp thieâu ñoát thì 4 tính chaát hoùa hoïc quan troïng nhaát laø: Phaân tích sô boä; Ñieåm noùng chaûy cuûa tro; Phaân tích thaønh toá (chính xaùc); Nhieät trò. Trong tröôøng hôïp caùc thaønh phaàn höõu cô trong raùc sinh hoaït ñöôïc söû duïng laøm phaân uû (compost) hay ñöôïc söû duïng nhö laø nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát caùc cheá phaåm sinh hoïc khaùc thì caùc döõ lieäu phaân tích cuoái cuøng khoâng chæ bao goàm caùc nguyeân toá chính maø coøn ñoøi hoûi phaûi phaân tích haøm löôïng caùc nguyeân toá vi löôïng trong raùc thaûi. Phaân tích sô boä: Phaân tích sô boä ñoái vôùi caùc thaønh phaàn coù theå chaùy ñöôïc trong chaát thaûi raén ñoâ thò bao goàm caùc thí nghieäm xaùc ñònh caùc chæ tieâu sau: Ñoä aåm (löôïng nöôùc maát ñi sau khi saáy ôû 1050C trong 1 giôø); Thaønh phaàn vaät lieäu deã chaùy bay hôi (troïng löôïng maát ñi theâm khi ñem maãu raùc ñaõ saáy ôû 1050C trong moät giôø ñöa ñi ñoát chaùy ôû nhieät ñoä 9500C trong noài kín); Haøm löôïng cacbon coá ñònh (phaàn vaät lieäu deã chaùy coøn laïi sau khi loaïi boû caùc vaät lieäu bay hôi); Haøm löôïng tro (troïng löôïng coøn laïi sau khi ñoát trong loø hôû). Ñieåm noùng cuûa tro: Ñieåm noùng chaûy cuûa tro ñöôïc ñònh nghóa laø nhieät ñoä maø ôû ñoù tro coù ñöôïc töø söï ñoát chaùy chaát thaûi seõ hình thaønh moät khoái raén (goïi laø clinker) do söï naáu chaûy vaø keát tuï. Nhieät ñoä noùng chaûy ñieån hình ñeå hình thaønh clinker töø raùc thaûi trong khoaûng 2000 – 22000F (1100 – 12000C). Phaân tích cuoái cuøng caùc thaønh phaàn cuûa raùc: Phaân tích caùc thaønh phaàn RTSH ñieån hình laø xaùc ñònh caùc tyû leä % cuûa caùc nguyeân toá C, H, O, N, S vaø tro. Do coù söï sinh ra caùc hôïp chaát chlorine trong suoát quaù trình ñoát chaùy neân thaønh phaàn phaân tích cuoái cuøng bao goàm caû vieäc xaùc ñònh caùc halogen. Keát quaû phaân tích cuoái cuøng ñöôïc söû duïng ñeå moâ taû caùc thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa chaát höõu cô trong raùc. Keát quaû naøy cuõng ñöôïc söû duïng ñeå quyeát ñònh hoãn hôïp vaät lieäu thaûi coù tyû soá C/N thích hôïp cho quaù trình chuyeån hoùa sinh hoïc. Nhieät trò Haøm löôïng naêng löôïng cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô trong RTSH coù theå ñöôïc xaùc ñònh theo moät trong caùc caùch sau: Söû duïng noài hay loø chöng caát qui moâ lôùn nhö laø moät calorimeter; Söû duïng bình ño nhieät trò qui moâ phoøng thí nghieäm; Baèng caùch tính toaùn neáu nhö bieát ñöôïc caùc nguyeân toá caáu thaønh (coâng thöùc hoùa hoïc hình thöùc). Do khoù khaên trong vieäc trang bò moät loø chöng caát qui moâ lôùn neân haàu heát caùc soá lieäu veà haøm löôïng naêng löôïng cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô trong raùc ñoâ thò ñeàu döïa treân keát quaû thí nghieäm cuûa bình ño nhieät trò trong phoøng thí nghieäm. 4.1.4.3 Caùc tính chaát sinh hoïc cuûa RTSH: Ngoaïi tröø caùc thaønh phaàn plastic, cao su vaø da, veà phöông dieän sinh hoïc, thaønh phaàn höõu cô cuûa haàu heát raùc thaûi ñeàu coù theå ñöôïc phaân loaïi nhö sau: Caùc phaân töû coù theå hoøa tan trong nöôùc nhö: ñöôøng, tinh boät, axit amin vaø nhieàu axit höõu cô khaùc; Baùn cellulose, caùc saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng 5 vaø 6 cacbon; Cellulose, saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng glucose 6 cacbon; Daàu, môû vaø saùp – laø nhöõng ester cuûa caùc loaïi röôïu vaø axit beùo maïch daøi; Lignin, moät polymer coù chöùa voøng thôm vôùi nhoùm methoxyl (–OCH3) maø tính chaát hoùa hoïc cuûa noù cho ñeán nay vaãn chöa bieát ñöôïc moät caùch chính xaùc; Lignocelluloza: hôïp chaát do lignin vaø celluloza keát hôïp laïi vôùi nhau; Protein, chaát taïo thaønh caùc amino axit maïch thaúng. Coù leõ tính chaát sinh hoïc quan troïng nhaát cuûa thaønh phaàn höõu cô trong RTSH vìø haàu heát caùc thaønh phaàn höõu cô ñeàu coù theå chuyeån hoùa sinh hoïc thaønh khí vaø caùc chaát raén voâ cô, höõu cô trô khaùc. Söï boác muøi hoâi vaø sinh ruoài cuõng coù lieân quan ñeán tính deã phaân huûy cuûa caùc vaät chaát höõu cô trong RTSH nhö raùc thöïc phaåm. Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa caùc thaønh phaàn höõu cô trong RTSH: Haøm löôïng chaát raén bay hôi (VS) ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch ñoát chaùy raùc thaûi ôû nhieät ñoä 5500C thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa thaønh phaàn höõu cô trong raùc thaûi. Söû duïng chæ tieâu VS ñeå moâ taû khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa thaønh phaàn höõu cô trong chaát thaûi raén thì khoâng ñuùng bôûi vì moät vaøi phaàn töû höõu cô cuûa raùc thaûi raát deã bay hôi nhöng laïi coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc keùm, chaúng haïn nhö giaáy in vaø caùc caønh caây. Thay vaøo ñoù, haøm löôïng lignin cuûa raùc thaûi coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù tính toaùn phaàn coù theå phaân huûy sinh hoïc baèng caùch söû duïng bieåu thöùc sau: BF = 0,83 – 0,028 LC Trong ñoù: BF – Tyû leä phaàn phaân huûy sinh hoïc bieåu dieãn treân cô sôû VS; 0,83 vaø 0,028 – Caùc haèng soá thöïc nghieäm; LC – Haøm löôïng lignin, bieåu dieãn baèng % troïng löôïng khoâ. Khaû naêng phaân huûy sinh hoïc cuûa moät vaøi hôïp chaát höõu cô tìm thaáy trong raùc thaûi ñoâ thò döïa treân cô sôû haøm löôïng lignin. Caùc chaát thaûi raén vôùi haøm löôïng lignin cao nhö giaáy in coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc keùm hôn ñaùng keå so vôùi caùc chaát thaûi raén höõu cô khaùc trong RTSH. Söï phaùt muøi hoâi: Muøi hoâi coù theå sinh ra khi raùc sinh hoaït ñöôïc löu tröõ laâu trong nhaø, taïi traïm trung chuyeån vaø ôû baõi ñoå laøm aûnh höôûng xaáu ñeán myõ quan ñoâ thò vaø söùc khoûe coäng ñoàng. Trong ñieàu kieän khí haäu noùng aåm, muøi hoâi phaùt sinh nhanh choùng ôû caùc nôi chöùa raùc gaây khoù chòu cho moïi ngöôøi xung quanh. Muøi hoâi taïo thaønh laø do söï phaân huûy yeám khí caùc thaønh phaàn höõu cô trong raùc coù khaû naêng phaân raõ nhanh. Chaúng haïn nhö trong ñieàu kieän yeám khí, sulfate coù theå bò khöû thaønh sulfide (S2–), vaø sau ñoù noù keát hôïp vôùi hydro taïo thaønh hydrosulfua (H2S) coù muøi tröùng thoái raát khoù chòu. Söï taïo thaønh H2S coù theå ñöôïc minh hoïa bôûi caùc phaûn öùng sau: 2CH3CHOHCOOH + SO42– ® 2CH3COOH + S2– + H2O + CO2 (Lactic) (Sulfate) (Acetic) (Ion Sulfit) 4H2 + SO42– ® S2– + 4H2O S2– + 2H+ ® H2S Ion sulfit coù theå keát hôïp vôùi muoái kim loaïi coù maët trong raùc nhö saét ñeå hình thaønh sulfit kim loaïi: S2– + 2Fe2+ ® FeS Maøu ñen cuûa chaát thaûi raén ñaõ traûi qua quaù trình phaân huûy yeám khí laø do söï hình thaønh caùc sulfit kim loaïi treân. Söï bieán ñoåi sinh hoïc cuûa hôïp chaát höõu cô chöùa goác sulfur coù theå daãn ñeán söï hình thaønh caùc hôïp chaát coù muøi hoâi nhö methyl mercaptan vaø axit amino butyric. Söï bieán ñoåi cuûa methioine vaø amino axit nhö sau: CH3SCH2CH2CH(NH2)COOH ® CH3SH + CH3CH2CH2(NH2)COOH (Methioine) (Methyl mercaptan) (Aminobutyric axit) Methyl mercaptan coù theå bò thuûy phaân sinh hoùa thaønh methyl alcohol vaø hydro sulfua: CH3SH + H2O ® CH4OH + H2S Muøi hoâi töø raùc phaân huûy yeám khí coù theå khaéc phuïc baèng caùch söû duïng caùc thuøng chöùa coù naép ñaäy kín vaø duy trì soá laàn thu gom thích hôïp. Caùc thuøng chöùa phaûi ñöôïc lau chuøi vaø röûa ñònh kyù. 4.1.5 Toác ñoä phaùt sinh RTSH: Toác ñoä phaùt thaûi (hay coøn goïi laø heä soá phaùt thaûi) RTSH laø moät trong nhöõng thoâng soá raát quan troïng ñoái vôùi vieäc tính toaùn thieáp laäp heä thoáng quaûn lyù RTSH cuõng nhö vieäc quy hoaïch caùc loø ñoát hay caùc baõi choân laáp cho töøng ñòa phöông. Tuøy thuoäc vaøo caùch thöùc phaân loaïi RTSH maø coù caùc heä soá phaùt thaûi khaùc nhau. Heä soá phaùt thaûi RTSH taïi caùc ñoâ thò thöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng ñôn vò kg/ngöôøi/ngaøy. ÔÛ nhöõng ñoâ thò khaùc nhau, heä soá phaùt thaûi raùc ñoâ thò coù theå coù söï khaùc bieät tuøy theo möùc soáng (giaøu hay ngheøo), loái soáng (phung phí hay tieát kieäm), phong tuïc taäp quaùn vaø nhöõng ñieàu kieän cuï theå cuûa töøng ñoâ thò. Theo thoáng keâ möùc sinh RTSH ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån trung bình laø 0,35- 0,45 kg/ngöôøi.ngaøy. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån laø 2,8 kg/ngöôøi.ngaøy. Möùc sinh RTSH taêng leân cuøng vôùi ñieàu kieän kinh teá ôû nhöõng thaønh phoá giaøu cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån löôïng RTSH sinh ra töông ñöông vôùi caùc nöôùc phaùt trieån. Theo taøi lieäu cuaû Traàn Hieáu Nhueä(1996) möùc sinh RTSH cuûa caùc thaønh phoá ôû nöôùc ta nhö sau: Haø Noäi : 0,88 kg/ngöôøi.ngaøy. Haûi Phoøng : 0,5 kg/ngöôøi.ngaøy. TP HCM : 0,66 kg/ngöôøi.ngaøy. Caùc ñoâ thò coøn laïi : 0,24 - 0,45 kg/ngöôøi.ngaøy. 2.2 OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG DO RTSH: 2.2.1 OÂ nhieãm khoâng khí: Caùc saûn phaåm khí chuû yeáu sinh ra töø baõi choân laáp raùc (methane vaø cacbon dioxyt) laø keát quaû cuûa söï phaân huûy baèng vi sinh vaät. ÔÛ nhöõng thôøi kyø ñaàu cuûa baõi choân laáp raùc, chaát khí chieám öu theá nhaát laø cacbon dioxyt. Khi baõi choân laáp raùc hoaøn thieän, khí sinh ra bao goàm chuû yeáu laø CO2 vaø CH4 vôùi tyû leä ngang baèng nhau. Bôûi vì methane laø chaát khí coù tính deã noå, neân söï chuyeån ñoäng cuûa noù caàn phaûi ñöôïc kieåm soaùt. Vieäc phoùng thích caùc chaát khí coù haøm löôïng raát thaáp töø baõi raùc cuõng caàn ñöôïc quan taâm do ñoäc tính cuûa chuùng. Hôn 150 chaát khí ñöôïc phaùt hieän ôû nhieàu baõi raùc. Nhieàu chaát trong soá ñoù ñöôïc lieät vaøo caùc hôïp chaát höõu cô deã bay hôi (VOC). Vieäc xaûy ra caùc noàng ñoä VOC ñaùng keå thöôøng lieân quan vôùi caùc baõi raùc cuõ hôn maø tröôùc ñoù chuùng ñaõ tieáp nhaän caùc chaát thaûi coâng nghieäp vaø thöông maïi coù chöùa caùc hôïp chaát ñoù. Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, treân 90% theå tích khí sinh ra do söï phaân huûy cuûa RTSH laø meâtan vaø cacbonic. Khi meâtan coù maët trong khoâng khí vôùi noàng ñoä 5 – 15% noù seõ gaây noå. Tuy nhieân, trong baõi raùc khoâng coù oxy vaø khi noàng ñoä methane ñaït ñeán giaù trò noùi treân noù vaãn khoâng gaây noå. Maëc duø haàu heát khí methane thoaùt vaøo trong khí quyeån, nhöng vaãn coù theå tìm thaáy cacbon dioxyt vaø methane vôùi noàng ñoä leân ñeán 40% ôû khoaûng caùch 120m beân caïnh baõi raùc. Ñoái vôùi caùc baõi raùc khoâng coù söï thoâng khí, phaïm vi cuûa söï di chuyeån ngang naøy thay ñoåi phuï thuoäc vaøo ñaëc tính vaät lieäu bao phuû vaø ñaát ñaù xung quanh. Neáu khoâng kieåm soaùt söï thoâng khí vaøo baàu khí quyeån thì noù coù theå taäp trung beân döôùi caùc coâng trình xaây döïng, caùc khoaûng troáng xung quanh hoaëc caùc ñeâ chaén xung quanh baõi raùc. Neáu coù söï thoâng khí thích hôïp thì methane khoâng coøn laø vaán ñeà ñaùng quan taâm. Nhöng veà phöông dieän khaùc, cacbon dioxyt gaây ra moät soá vaán ñeà xaáu do tyû troïng cuûa chuùng. Nhö ñaõ bieát, cacbon dioxyt naëng gaáp 1,5 laàn khoâng khí vaø naëng gaáp 2,8 laàn methane, vì vaäy noù coù khuynh höôùng di chuyeån xuoáng döôùi ñaùy cuûa baõi raùc. Keát quaû laø noàng ñoä cacbon dioxyt trong caùc taàng beân döôùi cuûa baõi raùc coù theå ñaït ñeán giaù trò cao trong nhieàu naêm. Maët khaùc, do tyû troïng cuûa noù, cacbon dioxyt seõ di chuyeån xuyeân qua caùc lôùp ñaát ñaù ôû döôùi ñaùy baõi raùc cho tôùi khi noù tieáp xuùc vôùi nöôùc ngaàm. Cacbon dioxyt laäp töùc hoøa tan vaøo nöôùc laøm cho pH cuûa nöôùc ngaàm haï thaáp xuoáng, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï hoøa tan caùc khoaùng vaät trong ñaát ñaù vaø do ñoù laøm taêng ñoä cöùng vaø haøm löôïng caùc muoái khoaùng trong nöôùc ngaàm, ñaëc bieät laø söï hieän dieän cuûa saét trong nöôùc ngaàm ôû nhöõng khoaûng noàng ñoä cao, gaây khoù khaên lôùn cho vieäc söû duïng nöôùc ngaàm laøm nguoàn nöôùc caáp cho saûn xuaát, sinh hoaït. OÂ nhieãm khoâng khí do RTSH khoâng chæ coù khí Meâtan vaø cacbon oxyt maø coøn coù caùc khí khaùc: NH3, H2S, SO2… gaây muøi hoâi thoái taïi caùc khu vöïc chöùa raùc. OÂ nhieãm moâi tröôøng ñaát: Khi choân laáp RTSH nöôùc roø ræ thaám qua caùc lôùp CTR cuûa hoác choân laáp keùo theõo caùc chaát oâ nhieãm töø RTSH ñi vaøo taàng ñaát ôû döôùi baõi choân laáp. Caùc chaát höõu cô seõ ñöôïc vi sinh vaät phaân huûy trong moâi tröôøng ñaát ôû traïng thaí hieáu khí vaø kò khí. Khi coù ñoä aåm thích hôïp seõ taïo ra haøng loaït caùc saûn phaåm trung gian. Vôùi moät löôïng CTR vaø nöôùc roø ræ töø baõi choân laáp vöøa phaûi thì khaû naêng laøm saïch cuûa ñaát seõ laøm cho caùc chaát trôû neân ít oâ nhieãm hôn. Nhöng vôùi khoái löôïng lôùn thì khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng ñaát seõ trôû neân quaù taûi vaø ñaát bò oâ nhieãm naëng, gaây suy thoaùi vaø giaûm ñoä phì nhieâu cuûa ñaát. Quaù trình phaân huûy caùc hôïp chaát trong RTSH laøm thay ñoåi tính chaát lyù hoùa cuûa ñaát, seõ taùc ñoäng ñeán heä sinh vaät trong moâi tröôøng ñaát. Hôn nöûa, caùc chaát oâ nhieãm thaám vaøo lôùp nöôùc ñöôùi ñaát, daãn ñeán oâ nhieãm nöôùc trong ñaát (nöôùc ngaàm), aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa con nguoàn khi khai thaùc söû duïng nguoàn nöôùc naøy. 2.2.3 OÂ nhieãm moâi tröôøng nöôùc: Hieän töôïng xaû raùc böøa baõi treân caùc con keânh, soâng, bieån… Vöøa gaây maát veû thaåm myõ caûnh quan, vöøa gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc maët. Neáu tình traïng keùo daøi, gaây neân höôïng töôïng thoái röûa, aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán nguoàn nöôùc maët vaø taïo muøi hoâi thoái aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi daân soáng trong khu vöïc. Thaønh phaàn nöôùc roø ræ töø caùc baõi raùc Thaønh phaàn Ñôn vò Noàng ñoä Baõi raùc môùi (döôùi 2 naêm) Baõi raùc cuõ (treân 10 naêm) Khoaûng dao ñoäng Giaù trò ñaëc tröng pH - 4,5 – 7,5 6,0 6,6 – 7,5 BOD5 mg/l 2.000 – 30.000 10.000 100 – 200 COD mg/l 3.000 – 60.000 18.000 100 – 500 TOC mg/l 1.500 – 20.000 6.000 80 – 160 TSS mg/l 200 – 2.000 500 100 – 400 Nitô höõu cô mg/l 10 – 800 200 80 – 120 N-NH3 mg/l 10 – 800 200 20 – 40 N-NO3 mg/l 5 – 40 25 5 – 10 Toång phospho mg/l 5 – 100 30 5 – 10 P-PO4 mg/l 4 – 80 20 4 – 8 Ñoä kieàm mgCaCO3/l 1.000 – 10.000 3.000 200 – 1.000 Ñoä cöùng toång mgCaCO3/l 300 – 10.000 3.500 200 – 500 Ca2+ mg/l 200 – 3.000 1.000 100 – 400 Mg2+ mg/l 50 – 1.500 250 50 – 200 K+ mg/l 200 – 1.000 300 50 – 400 Na+ mg/l 200 – 2.500 500 100 – 200 Cl– mg/l 200 – 3.000 500 100 – 400 SO42– mg/l 100 – 1.000 300 20 – 50 Saét toång coäng mg/l 50 – 1.200 60 20 – 200 (Nguoàn: Introduction to Environmental Engineering, 1998) Ñoái vôùi nguoàn nöôùc ngaàm, cuõng bò oâ nhieãm nghieâm troïng do taùc ñoäng cuûa raùc thaûi sinh hoaït. Nöôùc roø ræ taïi caùc baõi choân laáp thaám vaøo ñaát gaây oâ nhieãm tröïc tieáp ñeán nguoàn nöôùc ngaàm. Nöôùc doø ræ coù theå ñöôïc ñònh nghóa laø löôïng chaát loûng taùch ra töø baõi raùc ñi vaøo moâi tröôøng xung quanh mang theo nhieàu thaønh phaàn oâ nhieãm. Trong haàu heát caùc baõi raùc ñoâ thò, moät phaàn nöôùc roø ræ laø do chaát loûng sinh töø söï phaân huûy caùc vaät chaát höõu cô vaø phaàn coøn laïi laø do chaát loûng ñi töø ngoaøi vaøo baõi raùc nhö: heä thoáng thoaùt nöôùc beà maët, nöôùc möa vaø nöôùc ngaàm. Khi nöôùc roø ræ thaám xuyeân qua chaát thaûi raén ñang bò phaân huûy yeám khí ôû caùc taàng beân döôùi cuûa baõi raùc seõ mang theo caùc thaønh phaàn oâ nhieãm hoùa hoïc vaø sinh hoïc. Nöôùc roø ræ coù chöùa nhieàu chaát hoøa tan vaø coù theå coù caû caùc vi khuaån gaây beânh di chuyeån thaâm nhaäp vaøo nguoàn nöôùc ngaàm, keát quaû laø nguoàn nöôùc ngaàm bò oâ nhieãm naëng. 2.2.4 Taùc haïi cuûa RTSH leân caûnh quan vaø söùc khoeû coâng ñoàng: Caùc sinh vaät laây truyeàn beänh (vectors), oâ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí khoâng phaûi laø vaán ñeà lôùn taïi moät baõi choân laáp raùc ñöôïc vaän haønh vaø baûo döôõng ñuùng qui caùch. Vieäc neùn chaët toát chaát thaûi, taïo lôùp phuû moãi ngaøy cho chaát thaûi raén vôùi vieäc neùn chaët lôùp phuû, vaø quaûn lyù noäi taïi toát laø nhöõng coâng vieäc caàn phaûi laøm ñeå kieåm soaùt ruoài, caùc loaøi gaëm nhaám vaø söï chaùy. Vieäc ñoát chaùy, maø noù coù theå gaây ra oâ nhieãm khoâng khí, khoâng bao giôø cho pheùp ôû moät baõi choân laáp raùc hôïp veä sinh. Neáu söï chaùy xaûy ra baát ngôø, chuùng caàn phaûi ñöôïc daäp taét ngay töùc khaéc baèng caùch söû duïng ñaát, nöôùc hoaëc hoùa chaát. Muøi hoâi thoái coù theå ñöôïc kieåm soaùt baèng caùch taïo moät lôùp phuû leân chaát thaûi moät caùch nhanh choùng vaø caån thaän, vaø baèng caùch bít kín baát kyø nhöõng choã roø ró naøo coù theå phaùt trieån trong lôùp phuû. Vôùi khoái löôïng lôùn RTSH haøng ngaøy ôû caùc ñoâ thò, neáu khoâng ñöôïc thu gom vaø quaûn lyù toát seõ gaây ra caùc vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng, aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoûe coäng ñoàng vaø laøm maát veõ myõ quan cuûa caùc ñoâ thò. RTSH ôû caùc ñoâ thò thöôøng raát phöùc taïp goàm ñuû moïi loaïi, trong ñoù chieám ña soá laø caùc thaønh phaàn höõu cô. Caùc thaønh phaàn höõu cô trong RTSH coù ñaëc tính phaân huûy sinh hoïc nhanh trong ñieàu kieän khí haäu noùng aåm, saûn sinh ra muøi hoâi thoái khoù chòu vaø trôû neân cöïc kyø haáp daãn vôùi chuoät, ruoài, boï vaø caùc loaïi coân truøng khaùc. Tröïc khuaån thöông haøn, tröïc khuaån lî, tröïc khuaån lao… toàn taïi ñöôïc töø 4 ñeán 42 ngaøy trong raùc. Rieâng tröïc khuaån phoù thöông haøn toàn taïi laâu hôn töø 24 ñeán 107 ngaøy. Trong raùc sinh hoaït cuûa caùc ñoâ thò vaø thaønh phoá lôùn vôùi thaønh phaàn chaát höõu cô chieám 30 – 70%, trong ñieàu kieän khí haäu aåm öôùt cuûa caùc vuøng nhieät ñôùi nhö Vieät Nam (ñoä aåm 50 – 80%) laø moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc vi sinh vaät gaây beänh phaùt trieån nhö: vi truøng thöông haøn (Salmonnella typhi, Salmonnella paratyphi A&B; lî (Shtaalla spp); tieâu chaûy (Escherichia coli); lao (Mycobacterium tubecudis); baïch haàu (Coryner bacterium doptheriac); giun saùn (Ascaris lumbricosdis taciaasagi-nata);… Nhöõng loaïi kyù sinh truøng naøy toàn taïi vaø phaùt trieån nhanh choùng, gaây neân nhöõng aûnh höôûng xaáu ñoái vôùi söùc khoûe coäng ñoàng. Ngoaøi nhöõng thuøng raùc gia ñình khoâng ñuùng tieâu chuaån, thieáu naép ñaäy, raùc thaûi thöôøng ñoå böøa baõi ôû goác caây, ñaàu ñöôøng, ngoõ heûm, coáng thoaùt nöôùc, keânh raïch hoaëc thaäm chí baát cöù nôi naøo maø ngöôøi ta muoán. Sau moãi ñôït toång veä sinh, thöïc hieän chieán dòch laøm saïch loøng leà ñöôøng, raùc vaãn tieáp tuïc toàn taïi. Vieäc thu gom, xöû lyù baát hôïp lyù chaát thaûi raén cuõng laø nguyeân nhaân quan troïng laøm taêng söï xuoáng caáp nghieâm troïng cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc. Raùc nhieàu khi ñöôïc ñoå böøa baõi tröïc tieáp vaøo heä thoáng coáng raõnh cuõng nhö keânh raïch tieâu thoaùt nöôùc, laøm taéc ngheõn caùc heä thoáng coáng thoaùt nöôùc, caûn trôû doøng chaûy, boài laéng keânh raïch… gaây oâ nhieãm naëng neà ñeán chaát löôïng caùc nguoàn nöôùc vaø aûnh höôûng xaáu ñeán caùc heä sinh thaùi nöôùc. 2.3 HIEÄN TRAÏNG QUAÛN LYÙ RTSH ÔÛ VIEÄT NAM ÔÛ nöôùc ta do ñieàu kieän kinh teá chöa phaùt trieån neân haàu heát caùc ñoâ thò chöa ñöôïc ñaàu tö thích ñaùng cho coâng taùc xöû lyù raùc. Nhöõng thaønh phoá lôùn nhö Haø Noäi vaø Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ ñaàu tö xaây döïng nhaø maùy cheá bieán raùc laøm phaân höõu cô. Moät soá ñoâ thò khaùc ñaõ vaø ñang laäp döï aùn baõi choân laáp hôïp veä sinh vaø cheá bieán raùc laøm phaân höõu cô. 2.3.1 Tình hình nghieân cöùu treân theá giôùi: Nhö chuùng ta ñaõ bieát nhöõng thaùch thöùc vaø nguy cô toaøn caàu veà nhòp ñoä caïn kieät, suy thoaùi caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân vaø gia taêng löôïng RTSH do daân soá ngaøy caøng taêng vaø nhu caàu tieâu thuï cuûa con ngöôøi ngaøy caøng nhieàu. AÛnh höôûng ngöôïc laïi cuûa nhöõng daáu hieäu suy thoaùi vaø oâ nhieãm ñoù tôùi taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi ñang laø moái quan taâm saâu saéc cuûa nhieàu quoác gia, nhieàu toå chöùc quoác teá vaø caùc nhaø khoa hoïc ôû khaép moïi nôi treân theá giôùi. Ñieàu naøy ñaõ thuùc ñaåy vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån nhanh choùng moät lónh vöïc khoa hoïc coâng ngheä môùi coù tính chaát lieân ngaønh trong khoaûng hôn 100 naêm qua ôû lónh vöïc Khoa hoïc Coâng ngheä Moâi tröôøng, nhaèm goùp phaàn giaûi quyeát caùc vaán ñeà lieân quan ñeán vieäc khai thaùc, söû duïng hôïp lyù caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân vaø xöû lyù chaát thaûi, baûo veä moâi tröôøng. Nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc vaø coâng ngheä moâi tröôøng ñaõ cung caáp nhieàu giaûi phaùp khaùc nhau ñeå xöû lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp moät khi chuùng ñaõ ñöôïc sinh ra, tuy nhieân caùc giaûi phaùp ñoù nhìn chung ñöôïc tieán haønh theo 2 phöông thöùc cô baûn: Choân laáp hôïp veä sinh ôû caùc baõi choân laáp raùc. Cheá bieán chaát thaûi raén coâng nghieäp thaønh taøi nguyeân taùi taïo (vaät lieäu vaø/hoaëc naêng löôïng) cuøng vôùi vieäc choân laáp nhöõng phaàn coøn laïi tieáp sau ñoù. Nhieàu kyõ thuaät vaø coâng ngheä môùi cho vieäc choân laáp vaø thieâu ñoát CTR ñaõ ñöôïc khaùm phaù vaø ngaøy caøng phaùt trieån nhaèm naâng cao hieäu quaû xöû lyù vaø baûo veä moâi tröôøng. Maëc duø caùc kyõ thuaät vaø coâng ngheä choân laáp RTSH ñaõ ñöôïc bieát ñeán khaù sôùm, chi phí xöû lyù cuõng khoâng quaù cao nhöng hieän nay phöông thöùc naøy khoâng coøn ñöôïc öa chuoäng ôû nhieàu quoác gia vôùi lyù do caên baûn laø toán quaù nhieàu ñaát cho vieäc choân laáp vaø tieàm aån nhieàu ruûi ro ñoái vôùi moâi tröôøng (ñaëc bieät ñoái vôùi nöôùc ngaàm). ÔÛ caùc quoác gia chaâu AÂu, vieäc choân laáp tröïc tieáp chaát thaûi seõ bò caám trong voøng 10 ¸ 15 naêm tôùi bôûi moät luaät leä chung (hieän nay Thuïy Syõ ñaõ caám vieäc naøy). Thay vaøo ñoù, phöông thöùc cheá bieán RTSH thaønh taøi nguyeân taùi taïo (döôùi daïng vaät chaát vaø/hoaëc naêng löôïng), maëc duø coù chi phí xöû lyù cao hôn nhöng chuùng ngaøy caøng ñöôïc öa chuoäng hôn vì moät maët laø nhaèm ñeå khaéc phuïc caùc nhöôïc ñieåm cuûa phöông thöùc choân laáp truyeàn thoáng vaø maët khaùc, cho pheùp baûo toàn taøi caùc nguoàn nguyeân thieân nhieân vaø thu lôïi töø vieäc baùn caùc saûn phaåm taùi sinh (vaät lieäu/naêng löôïng) ngoaøi thò tröôøng. Phaàn lôùn caùc loø ñoát raùc hieän ñaïi ñöôïc thieát keá nhaèm muïc ñích thu hoài laïi naêng löôïng. YÙ töôûng naøy ñaõ coù töø hôn 100 naêm qua. Heä thoáng cheá bieán raùc ñoâ thò thaønh ñieän naêng laàn ñaàu tieân ñöôïc xaây döïng ôû Hamburg (Ñöùc) vaøo naêm 1896. Naêm 1903, laàn ñaàu tieân ôû Myõ, nhieàu nhaø maùy ñoát raùc saûn xuaát ra ñieän naêng ñöôïc moïc leân ôû thaønh phoá New York vaø Hieän nay ôû Myõ ñaõ coù treân 200 nhaø maùy cheá bieán CTR thaønh naêng löôïng. Ngöôøi ta ñoát chaùy chaát thaûi raén trong moät loø ñoát ñaëc bieät ñöôïc thieát keá theo kieåu loø ñoát ñöôïc bao boïc xung quanh baèng caùc oáng chöùa ñaày nöôùc ñeå thu hoài laïi nhieät ôû daïng hôi nöôùc. Hôi nöôùc coù theå ñöôïc söû duïng tröïc tieáp ñeå gia nhieät hoaëc saûn xuaát ra ñieän. Theo soá lieäu nghieân cöùu cuûa Nhaät, soá löôïng loø ñoát raùc ôû caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån vaøo naêm 1994: Nhaät – 1.892, Myõ – 148, Canada – 17, Ñöùc – 53, Haø Lan – 11, Thuïy Ñieån – 21 ñaõ phaûn aûnh xu theá roõ raøng cuûa vieäc söû duïng phöông phaùp nhieät ñeå xöû lyù CTR. Nhieàu quoác gia cuõng ñaõ ban haønh caùc chính saùch nhaèm khuyeán khích vaø keâu goïi coäng ñoàng söû duïng ñieän baèng caùch mua ñieän ñöôïc saûn xuaát töø caùc nhaø maùy ñoát raùc. Vôùi hieäu quaû thu hoài nhieät vaø saûn xuaát ñieän, caùc nhaø maùy cheá bieán raùc thaønh naêng löôïng coù theå saûn xuaát ra khoaûng 600 kWh ñieän naêng treân moãi taán chaát thaûi raén sinh hoaït. Maëc duø ñaõ ñaït ñöôïc moät soá tieán boä nhaát ñònh trong vieäc xöû lyù chaát thaûi raén baèng phöông phaùp ñoát, song ngöôøi ta vaãn khoâng khoûi lo ngaïi veà vieäc phaùt sinh ra caùc chaát thaûi thöù caáp töø caùc loø ñoát raùc. Nhieàu baùo caùo cho thaáy coù moät löôïng lôùn dioxins phaùt thaûi töø loø ñoát chaát thaûi raén. Theo taøi lieäu “Nghieân cöùu toång theå caùc loø ñoát chaát thaûi” do Chính phuû Nhaät Baûn thöïc hieän naêm 1997, heä soá phaùt thaûi dioxins theo khí thaûi loø ñoát trung bình laø 4,5 mg TEQ/taán chaát thaûi; theo tro bay laø 45 mg TEQ/taán chaát thaûi vaø tích tuï trong tro ñaùy loø laø 3,45 mg TEQ/taán chaát thaûi. Keát quaû nghieân cöùu naøy ñaõ chæ roõ raèng haàu heát dioxins phaùt thaûi ra moâi tröôøng chuû yeáu theo tro bay vôùi taûi löôïng phaùt thaûi lôùn gaáp 10 laàn so vôùi khí thaûi. Ñieàu naøy ñaët ra vaán ñeà laø caàn öu tieân xöû lyù tro trong kieåm soaùt oâ nhieãm khoâng khí töø caùc loø ñoát. Thaønh töïu môùi nhaát lieân quan ñeán vaán ñeà naøy laø phaùt trieån coâng ngheä nung chaûy tro vaø hoùa khí keát hôïp trong heä thoáng loø ñoát CTR. Vieäc nung chaûy tro vaø hoùa khí ngay trong heä thoáng loø ñoát khoâng chæ cho pheùp phaân huûy toaøn boä dioxin maø coøn oån ñònh kim loaïi naëng trong tro. Nhaät laø moät trong nhöõng quoác gia ñi ñaàu veà lónh vöïc coâng ngheä naøy vaø phaùt trieån raát nhanh (naêm 2000 Nhaät ñaõ laép ñaët 29 heä thoáng loø ñoát so vôùi 7 heä thoáng ñaõ ñöôïc laép ñaët vaøo naêm 1999). Chính phuû Nhaät ñang phaán ñaáu loaïi tröø hoaøn toaøn söï phaùt thaûi dioxin vaøo naêm 2005 thoâng qua söï phaùt trieån coâng ngheä naøy. Vöôït leân treân taát caû vaãn laø caùc noã löïc nhaèm giaûm thieåu löôïng chaát thaûi raén coâng nghieäp ñöa ñi xöû lyù (bao goàm caû vieäc ngaên ngöøa söï phaùt sinh ra chaát thaûi ngay taïi nguoàn vaø toái ña hoùa vieäc taùi söû duïng chaát thaûi coâng nghieäp). Thöïc teá ñaõ chæ cho thaáy raèng, caùch tieáp caän truyeàn thoáng trong vieäc quaûn lyù chaát thaûi raén – töùc laø taäp trung vaøo vieäc xöû lyù chaát thaûi moät khi noù ñaõ ñöôïc sinh ra (ñöôïc bieát ñeán vôùi teân goïi khaù quen thuoäc “end of pipe approach”) ngaøy caøng boäc loä roõ nhieàu nhöôïc ñieåm: - Khoâng khuyeán khích giaûm chaát thaûi. - Laõng phí trong vieäc söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân – nguyeân nhaân chính cuûa söï caïn kieät vaø suy thoaùi taøi nguyeân thieân nhieân ôû qui moâ toaøn caàu. - Toán nhieàu ñaát cho vieäc choân caát chaát thaûi raén. - Nhieàu ruûi ro veà maët moâi tröôøng. - Khoâng coù cô mai cho vieäc thu hoài voán ñaàu tö xaây döïng vaø vaän haønh caùc heä thoáng xöû lyù chaát thaûi raén neáu xeùt ñôn thuaàn veà maët xöû lyù ñeå thoûa maõn caùc yeâu caàu baûo veä moâi tröôøng. Chính vì vaäy, xu höôùng hieän nay treân theá giôùi ñang thieân veà caùch tieáp caän “phoøng ngöøa” hôn laø xöû lyù ôû cuoái ñöôøng oáng maø chuùng ta ñaõ ñöôïc bieát ñeán vôùi teân goïi laø “Quaûn lyù thoáng nhaát vaø toång hôïp chaát thaûi raén” (Integrated Solid Waste Management). Chæ trong voøng khoaûng 10 – 15 naêm qua, ôû chaâu AÂu vaø gaàn ñaây laø ôû Baéc Myõ, ñaõ daáy leân phong traøo maïnh meõ töø boû caùch tieáp caän “ôû cuoái ñöôøng oáng” trong quaûn lyù chaát thaûi coâng nghieäp, ñoàng thôøi höôùng tôùi caùc chieán löôïc giaûm thieåu chaát thaûi. Trong khoaûng thôøi gian naøy, nhieàu yù töôûng môùi ñaõ ñöôïc naûy sinh nhaèm laøm giaûm caùc chaát thaûi ngay taïi nguoàn. Nhöõng chieán löôïc moâi tröôøng vôùi nhieàu teân goïi khaùc nhau, chaúng haïn nhö: Ngaên ngöøa oâ nhieãm (Pollution Prevention – P2), Giaûm thieåu chaát thaûi (Waste Minimization – WM), Saûn xuaát saïch hôn (Cleaner Production – CP)… daàn daàn ñöôïc tieáp caän nhö laø moät söï caàn thieát ñeå giaûm caùc khoaûn chi phí khoång loà cho vieäc xöû lyù chaát thaûi vaø caùc haønh ñoäng laøm saïch moâi tröôøng. Keát quaû laø hieän taïi ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi, caùch tieáp caän “ôû cuoái ñöôøng oáng” ñang ñöôïc thay theá daàn baèng caùch tieáp caän tích cöïc ñöôïc öa chuoäng hôn – ñoù laø giaûm thieåu chaát thaûi. 2.3.2 Tình hình nghieân cöùu taïi Vieät Nam: Hieän nay nöôùc ta ñaõ xuaát hieän nhieàu ñieåm saùng trong cuoäc vaän ñoäng thu gom phaân loaïi RTSH goùp phaàn saïch ñeïp moâi tröôøng soáng cuûa caùc ñoâ thò vaø khu daân cö. ÔÛ nhieàu tænh ñaõ thaønh laäp caùc hôïp taùc xaõ, caùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn traùch nhieäm dòch vuï vieäc thu gom raùc doïn veä sinh ñöôøng phoá. Ñieån hình nhaát coù theå noùi laø tænh Thaùi Bình. Tænh Thaùi Bình ñaõ trieån khai khaù thaønh coâng chöông trình naøy treân toaøn thò xaõ Thaùi Bình: vöøa thu gom raùc vöøa vaän ñoäng, giaùo duïc ngöôøi daân phaân loaïi RTSH taïi nguoàn moät caùch coù keát quaû. Moät soá caù nhaân ñaõ laøm kinh teá thaønh coâng baèng thu gom phaân loaïi vaø taùi cheá raùc, trong ñoù coù caû xöû lyù RTSH höõu cô thaønh phaân boùn vi sinh nhö ôûø Höng Yeân, Haûi Phoøng, Thaùi Bình, Bình Thuaän… Taïi caùc thaønh phoá lôùn nhö Haø Noäi, TP Hoà Chí Minh, Haûi Phoøng vieäc thu gom RTSH do coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò ñaûm nhieäm cuõng ñaõ coù nhieàu ñoåi môùi, giaûi quyeát moâi tröôøng saïch ñeïp. Tuy nhieân do vaán ñeà phaân loaïi RTSH taïi caùc hoä gia ñình vaø nhöõng nôi coâng coäng chöa giaûi quyeát ñöôïc neân gaây khoù khaên cho nhaø maùy saûn xuaát phaân boùn höõu cô vi sinh töø RTSH cuõng nhö vaán ñeà chuyeân chôû raùc vaø baõi choân laáp raùc. Naêm 2002, Trung taâm Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Noâng nghieäp I Haø Noäi ñaõ trieån khai moät döï aùn nhoû thöû nghieäm thu gom vaø phaân loaïi raùc thaûi sinh hoaït taïi nguoàn (PLRTSHTN). Keát quaû nghieân cöùu thöû nghieäm naøy cho thaáy coâng taùc tuyeân truyeàn vaän ñoäng coäng ñoàng coù taùc duïng raát lôùn ñeå taêng söï hieåu bieát vaø höôûng öùng cuûa daân chuùng, coäng ñoàng. Tuy nhieân, ñeå thay ñoåi thoùi quen töø choã cho raùc hoãn hôïp vaøo thuøng raùc ñeán phaân loaïi töøng loaïi RTSH khoâng deã daøng thöïc hieän. Caàn phaûi coù söï hoã trôï nhaát ñònh cuûa caùc toå chöùc hoaëc nhaø nöôùc nhö: caáp thuøng/tuùi ñöïng raùc ñeå phaân loaïi theo raùc höõu cô, thaønh laäp caùc ñoä caùn boä tình nguyeän ñi tuyeân truyeàn, vaän ñoäng vaø giaùm saùt vieäc phaân loaïi raùc; toå chöùc xe, ngöôøi thu gom chuyeân choû RTSH ñeán nôi cheá bieán… Söï hoå trôï naøy phaûi ñöôïc thöïc hieän kieân trì, nhieàu naêm ñeán vaøi theá heä môùi trôû thaønh thoùi quen xaõ hoäi. Baùo caùo môùi nhaát coâng boá cuoái thaùng 11/2004, mang teân Dieãn bieán moâi tröôøng Vieät Nam naêm 2004 laø keát quaû hôïp taùc giöõa Boä Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng, WB vaø CIDA thoâng qua döï aùn Waste-Econ cuûa Canada ñaõ chæ ra nhöõng thöû thaùch lôùn nhaát maø Vieät Nam phaûi vöôït qua trong lónh vöïc baûo veä moâi tröôøng. Theo ñoù, moãi naêm Vieät Nam saûn sinh treân 15 trieäu taán chaát thaûi, trong ñoù phaàn lôùn khoâng ñöôïc thieâu ñoát an toaøn ñang laø moät trong nhöõng nguy cô gaáy oâ nhieãm moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Theo baùo caùo naøy, vieäc xöû lyù chaát thaûi ñuùng caùch bao goàm taùi söû duïng vaø taùi cheá, thu gom, xöû lyù vaø tieâu huyû laø thieát yeáu nhaèm cung caáp moät heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi coù hieäu quaû veà maët chi phí vaø coù khaû naêng haïn cheá ruûi ro vôùi söùc khoeû coäng ñoàng vaø moâi tröôøng. Vieät Nam laø moät trong nhöõng nöôùc coù neàn kinh teá khaù taêng tröôûng. Tuy nhieân, toác ñoä taêng tröôûng kinh teá nhanh choùng ñoàng thôøi laøm naûy sinh caùc thaùch thöùc khoâng löôøng tröôùc ñöôïc vôùi moâi tröôøng, ñaëc bieät laø ôû caùc khu ñoâ thò môùi vaø caùc KCN, nôi RTSH trôû thaønh vaán ñeà noåi coäm gaáy ra caùc taùc ñoäng ñeán söùc khoeû coäng ñoàng vaø moâi tröôøng. Vieät Nam ñaõ coù nhöõng bieän phaùp ñaùp öùng vôùi moät khung phaùp lyù toát, keá hoaïch ñaàu tö maïnh meõ vaø taäp trung vaøo muïc tieâu naâng cao chaát löôïngdòch vuï ôû caáp ñòa phöông, ñaëc bieät laø ôû caùc thaønh phoá lôùn. Trong nhieàu thaäp kyõ qua, Vieät Nam ñaõ coù nhieàu tieán boä trong vieäc caûi thieän heä thoáng quaûn lyù RTSH, nhöng vaãn coøn nhieàu haïn cheá. Sau ñaây laø moät soá heä coâng ngheä xöû lyù RTSH taïi caùc ñoâ thò ôû Vieät Nam: Nhaø maùy xöû lyù raùc Nam Thaønh – Ninh Thuaän: Nhaø maùy ñöôïc khôûi coâng xaây döïng trong voøng 8 thaùng vaø chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng töø 01/01/2003 cho ñeán nay. Toång soá voán ñaàu tö xaây döïng cuûa Coâng ty ban ñaàu laø 30 tyû. Ñaây laø nhaø maùy xöû lyù RTSH tö nhaân töï boû voán xaây döïng. Nhaø maùy chuû yeáu thu gom vaø xöû lyù löôïng RTSH taïi Tp Phan Rang. Thöïc teá hieän nay cho thaáy caùc trang thieát bò hieän ñaïi nhaäp töø nöôùc ngoaøi raát toán keùm nhöng khi ñöa vaøo hoaït ñoäng thì khoâng hieäu quaû. Vì vaäy coâng ty ñaõ nghieân cöùu cheá taïo vaø caûi tieán taát caû caùc thieát bò ñeå cho phuø hôïp vôùi tích chaát raùc thaûi cuûa Vieät Nam. Hieän nay coâng ty ñang tieán haønh caùc quy trình môùi cho nhaø maùy hieän ñaïi hôn. Coâng ty ñaõ coù ñaêng kyù ñoäc quyeàn saùng cheá xöû lyù. Nhaø maùy xöû lyù raùc Nam Thaønh nhaän xöû lyù toaøn boä RTSH treân ñòa baøn thaønh phoá Phan Rang, tænh Ninh Thuaän trong nhöõng naêm qua. Khoaûng 30.000 taán phaân boùn vi sinh, 500 taán haït nhöïa, phoâi nhöïa, bao bì caùc loaïi ñaõ ñöôïc saûn xuaát töø nguoàn RTSH thu gom haèng ngaøy. Coâng ty ñang coù keá hoaïch ñaàu tö moät soá nhaø maùy töông töï taïi TP HCM, thaønh phoá Vuõng Taøu, Khaùnh Hoaø vaø caùc tænh Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long. Saûn phaåm chính cuûa nhaø maùy Nam Thaønh laø bao bì, haït nhöïa, phoâi nhöïa, phaân boùn moãi naêm nhaø maùy saûn suaát hôn 10 taán phaân boùn. Giaù thaønh phaân boùn baùn taïi nhaø maùy laø 500 ñoàng/1kg. caùc loaïi phaân vi sinh höõu cô naøy laø saûn phaåm höõu cô sinh hoïc ñöôïc söû duïng cho taá caû caùc loaïi caây troàng noâng nghieäp, coâng nghieäp, caây hoa maøu, rau saïch, ñaëc bieät laø coù caùc hôïp ñoàng baùn cho nhaø maùy lôùn cuûa Ñaøi Loan taïi Laâm Ñoàng. Ña soá caùc saûn phaåm ñöôïc baùn cho noâng daân, ñaïi lyù, ngöôøiø tieâu duøng vaø nhaø phaân phoái. Xöû lyù raùc taïi baõi raùc Buoân Ma Thuoät: Moät nhaø maùy phaân raùc môùi ñöôïc xaây döïng vaø ñi vaøo hoaït ñoäng töø thaùng 5/1994 taïi thò xaõ Buoân Ma Thuoät (tænh Ñaclak). Do ñieàu kieän thuaän lôïi veà pheá lieäu noâng saûn coù nguoàn goác höõu cô (voû ñaäu phoäng, voû caø pheâ) vaø doài daøo veà phaân gia suùc vaø than buøn, baõi raùc naøy löïa choïn coâng ngheä uû raùc yeám khí. Böôùc ñaàu ôû ñaây cho thaáy hieäu quaû kinh teá vaø phaân saûn phaåm coù thaønh phaàn dinh döôõng khaù toát. Treân cô sôû saûn phaåm phaân höõu cô, cô baûn nhaø maùy naøy coøn coù döï ñònh saûn xuaát phaân höõu cô giaøu NPK. Xöû lyù raùc taïi baõi raùc Hoùc Moân _Tp Hoà Chí Minh: Tröôùc giaûi phoùng vaø sau giaûi phoùng moät thôøi gian ngaén taïi ñaây ñaõ söû duïng coâng ngheä uû raùc hieáu khí cuûa Ñan Maïch. Coâng ngheä naøy ñöôc cô khí hoùa, söû duïng hai loø quay trong moâi tröôøng boå sung vaø duy trì lieân tuïc khoâng khí vaø ñoä aåm. Taïi ñaây ñaõ aùp duïng phöông phaùp uû raùc yeám khí, haàu heát caùc thao taùc laø thuû coâng nhöng toû ra coù hieäu quaû kinh teá. Caùc baõi taäp keát raùc ñöôïc ñoå gom thaønh nhöõng ñoáng cao 1,5 - 2 meùt vaø ñöôïc phuû baèng moät lôùp voâi boät ñeå khöû muøi. Tuy nhieân do löôïng raùc gia taêng maïnh vieäc uû yeám khí khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc do thôøi gian uû quaù laâu, ñoøi hoûi maët baèng lôùn, hieän taïi Hoà Chí Minh ñang ñoái phoù vôùi vieäc ñoå raùc khoâng xöû lyù kòp. Tuy nhieân sau moät thôøi gian hoaït ñoäng coâng ngheä naøy trôû neân khoâng phuø hôïp vì : - Khoâng ñaùp öùng ñöôïc vôùi löôïng raùc ngaøy moät gia taêng. - Tính chaát vaø thaønh phaàn raùc ngaøy caøng phöùc taïp, khoâng phuø hôïp vôùi coâng ngheä phaân loaïi ñaõ ñöôïc thieát keá. - Giaù thaønh cao do chi phí naêng löôïng vaø quaûn lyù vaän haønh lôùn. 2.4 CAÙC GIAÛI PHAÙP KIEÅM SOAÙT OÂ NHIEÃM RTSH ÔÛ Vieät Nam hieän nay, haàu heát caùc thò xaõ vaø thaønh phoá trong caû nöôùc môùi thu gom moät phaàn vaø xöû lyù raùc baèng phöông phaùp ñôn giaûn : ñoå ñoáng taïi baõi raùc taäp trung. Tuy nhieân, moät soá coâng ngheä xöû lyù tieân tieán ñaõ ñöôïc aùp duïng thay theá daàn phöông thöùc xöû lyù cuõ chöa ñaûm baûo veä sinh moâi tröôøng, ñoù laø: Ñeå giaûm thieåu gaùnh naëng oâ nhieãm cho moâi tröôøng, hieän nay treân theá giôùi ñaõ coù nhieàu coâng ngheä tieân tieán phuïc vuï cho vieäc xöû lyù raùc nhöng phaân tích, löïa choïn phöông phaùp toái öu laø vieäc caàn caân nhaéc vaø xem xeùt kyû löôõng. Sau ñaây laø nhöõng phöông phaùp xöû lyù raùc thöôøng ñöôïc löïa choïn. 2.4.1 Xöû lyù cô hoïc: Xöû lyù cô hoïc laø phöông phaùp xöû lyù sô boä nhaèm laøm cho raùc coù theå tích nhoû laïi ñeå coù theå thöïc hieän caùc bieän phaùp xöû lyù tieáp theo. Nhöõng phöông phaùp xöû lyù cô hoïc thoâng duïng: 2.4.1.1 Phaân loaïi raùc baèng tay Laø moät coâng taùc raát quan troïng trong vieäc löïa choïn bieän phaùp xöû lyù thích hôïp ñoái vôùi caùc thaønh phaàn raùc khaùc nhau. Vieäc phaân loaïi raùc hoaøn toaøn coù theå taùch ra thaønh caùc chaát höõu cô, caùc chaát trô, caùc chaát nguy haïi ñeå xöû lyù. Vieäc phaân loaïi raùc baèng tay thöôøng ñöôïc thöïc hieän taïi caùc hoä gia ñình, caùc cô quan, coâng sôû coù khoái löôïng raùc thaûi haèng ngaøy nhoû. 2.4.1.2 Neùn eùp raùc baèng thieát bò chuyeân duïng Nhaèm laøm giaûm theå tích raùc, thuaän tieän trong quaù trình vaän chuyeån vaø xöû lyù tieáp theo, raùc ñöôïc ñöa vaøo thieát bò chuyeân duïng eùp ôû aùp löïc khoaûng 7-35kg/cm2. Caùc thieát bò neùn thöôøng coù hai loaïi coá ñònh vaø di ñoäng. Vieäc thu gom raùc hieän nay thöôøng ñöôïc thöïc hieän baèng xe chôû raùc chuyeân duïng coù chöùc naêng eùp, khi raùc ñeán baõi choân laáp thì neùn eùp baèng caùch keát hôïp xe uûi vaø neùn ñeå giaûm theå tích raùc. 2.4.2 Thieâu ñoát raùc: Thieâu ñoát (incineration) laø phöông phaùp xöû lyù raùc khaù phoå bieán ôû caùc nöôùc phaùt trieån. Thieâu ñoát laø moät coâng ngheä xöû lyù trieät ñeå raùc thaûi vaø cuõng laø moät phöông phaùp toán keùm nhaát. Coâng ngheä naøy thöïc hieän caùc quoác gia phaùt trieån vì moät soá lyù do: - Vieäc thu gom raùc ñöôïc thöïc hieän taän goác, ñaõ qua phaân loaïi sô boä cuûa ngöôøi daân vaø caùc cô sôû coâng nghieäp. - Neàn kinh teá ñuû maïnh ñeå bao caáp cho coâng vieäc thieâu ñoát raùc nhö laø moät dòch vuï phuùc lôïi xaõ hoäi cuûa toaøn daân. Raùc thaûi ñöôïc phaân loaïi sô boä bôûi caùc ñoái töôïng xaû raùc, ñöôïc chöùa trong caùc bòch nilon vaø caùc boâ raùc coâng coäng. Xe chôû raùc gom veà nhaø maùy xöû lyù, taïi ñaây coù söï loaïi rieâng caùc thaønh phaàn coù theå taùi söû duïng nhö kim loaïi, thuûy tinh vuïn, giaáy vuïn... vaø caùc taïp chaát voâ cô. Phaàn coøn laïi ñöôïc ñöa vaøo loø ñoát (incinerator) ôû nhieät ñoä cao. Loø ñoát coù theå duøng nhieät hoaëc daàu, naêng löôïng phaùt sinh coù theå ñöôïc taän duïng cho caùc loø hôi, loø söôûi hoaëc caùc coâng nghieäp caàn nhieät. Moãi loø ñoát ñeàu phaûi ñöôïc trang bò moät heä thoáng xöû lyù khí thaûi toán keùm nhaèm khoáng cheá oâ nhieãm khoâng khí do quaù trình ñoát raùc coù theå gaây ra. Tuy nhieân, theo xu höôùng phaùt trieån toaøn caàu bieän phaùp ñoát coù phaàn haïn cheá aùp duïng maëc duø cho keát quaû xöû lyù trieät ñeå do phaùt sinh khí CO2, hôi nöôùc gaây hieäu öùng nhaø kính vaø laøm tieâu huûy nguyeân lieäu. Öu ñieåm - Xöû lyù trieät ñeå löôïng raùc caàn xöû lyù. - Tieâu dieät trieät ñeå caùc vi sinh vaät gaây beänh. - Xöû lyù toát caùc chaát oâ nhieãm. - Ít toán dieän tích xaây döïng loø. - Vaän haønh ñôn giaûn. - Coù theå xöû lyù nhöõng chaát raén coù thôøi gian phaân huûy laâu daøi. - Löôïng tro sau khi thieâu ñoát coù theå duøng laøm phaân boùn. - Phaïm vi aùp duïng roäng raõi, coù theå söû duïng cho nhieàu loaïi chaát thaûi raén. Nhöôïc ñieåm: Loø thieâu ñoát chaát thaûi raén beân caïnh nhöõng öu ñieåm vaãn coøn toàn taïi caùc nhöôïc ñieåm sau: - Sinh ra khoùi buïi vaø caùc khí thaûi ñoäc haïi nhö: SO2, HCl, NOx, COx… - Caàn xaây döïng heä thoáng xöû lyù khí thaûi. - Chi phí ñaàu tö ban ñaàu cao, öôùc tính khoaûng 160 – 200 trieäu USD cho moät nhaø maùy coù coâng suaát 3000 taán/ngaøy. - Thaønh phaàn raùc ñoøi hoûi nhieät trò cao khoaûng hôn 4.500 kcal/kg quaù trình thieâu thieâu ñoát raùc môùi kinh teá. - Taïo thaønh Dioxin khi ñoát PVC ôû nhieät ñoä döôùi 200oC hoaëc khi haï nhieät ñoä töø 800 – 1100oC xuoáng döôùi 300oC trong khoaûng thôøi gian quaù 30 giaây. 2.4.3 Xuaát khaåu raùc: Xuaát khaåu raùc laø moät trong nhöõng bieän phaùp tieän lôïi nhaát ñoái vôùi caùc nöôùc phaùt trieån nhö Myõ, Ñöùc vaø moät soá nöôùc Baéc AÂu. Raùc xuaát khaåu chuû yeáu laø chaát thaûi coâng nghieäp nhö nhöïa pheá thaûi, giaáy vuïn, vaûi vuïn vaø caùc pheá thaûi coâng nghieäp ñoäc haïi khaùc. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø chaäm phaùt trieån ôû Chaâu AÙ, Chaâu Phi, Ñoâng AÂu vaø Myõ La tinh laø nhöõng nöôùc nhaäp khaåu caùc loaïi raùc naøy (trong ñoù coù Vieät Nam). Tuy nhieân do tình hình oâ nhieãm moâi tröôøng ngaøy caøng trôû neân traàm troïng hôn, caùc quoác gia ngaøy caøng haïn cheá nhaäp khaåu caùc loaïi pheá thaûi coâng nghieäp ñoù. Trong moät thôøi gian ngaén nöõa, vieäc xuaát khaåu pheá thaûi coù theå seõ bò caám hoaøn toaøn. 2.4.4 Taùi söû duïng caùc pheá lieäu: Caùc thaønh phaàn coù theå taùi söû duïng nhö nylon, kim loaïi, nhöïa, thuûy tinh, kim loaïi, giaáy… sau khi taùch rieâng seõ ñöôïc thu gom vaø phaân phoái hay baùn cho caùc cô sôû saûn xuaát coù yeâu caàu. Coâng vieäc naøy heát söùc quan troïng vì theo thôøi gian nguoàn nguyeân lieäu töï nhieân, löôïng döï tröõ caùc daïng vaät chaát khaùc nhau seõ caïn daàn neáu khoâng coù söï tieát kieäm trieät ñeå trong vieäc khai thaùc vaø söû duïng thì coù theå daãn ñeán haäu quaû to lôùn. Caùc thaønh phaàn RTSH coù theå taùi söû duïng, taùi cheá ñöôïc: Giaáy vaø Carton Giaáy laø thaønh phaàn chieám tyû leä khaù cao trong caùc thaønh phaàn cuûa RTSH ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Hai thaønh phaàn naøy chieám tyû leä töø 1.2 – 4.6% trong RTSH. Vieäc thu hoài vaø taùi söû duïng giaáy seõ mang laïi nhieàu hieäu quaû veà kinh teá vaø giaûm ñöôïc khoái löôïng chaát thaûi raén ñoå ra baõi choân laáp, ñoàng thôøi taùi söû duïng laïi nguoàn lôïi coù saün vaø giaûm taùc ñoäng ñeán röøng do haïn cheá vieäc khai thaùc goã laøm giaáy. Caùc loaïi giaáy coù theå taùi cheá ñöôïc nhö: Giaáy baùo: coù theå taùi sinh baèng caùch taåy möïc roài taïo ra aán phaåm môùi, saûn xuaát thaønh giaáy veä sinh, thuøng carton, xoáp traàn nhaø, xoáp carton… Giaáy chaát löôïng cao: loaïi giaáy naøy thöôøng goàm giaáy in, giaáy traéng, giaáy ñaùnh maùy…coù theå thay theá tröïc tieáp boät goã hoaëc taåy möïc ñeå saûn xuaát giaáy veä sinh hay nhieàu loaïi giaáy chaát löôïng cao khaùc. Caùc loaïi giaáy hoãn hôïp: goàm giaáy baùo, taïp chí, truyeän…ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát thuøng carton vaø eùp thaønh caùc saûn phaåm khaùc. Thuøng carton: laø moät trong nhöõng nguoàn giaáy pheá lieäu rieâng bieät ñeå taùi cheá. Nguoàn phaùt sinh giaáy carton ñaùng keå nhaát laø töø sieâu thò vaø caùc cöûa haøng baùn leû. Thuøng carton ñöôïc eùp thaønh kieän vaø ñöôïc chuyeån ñeán cô sôû taùi cheá laøm vaät lieäu cho lôùp ñaùy giöõa hoaëc lôùp ñaùy cuûa caùc daïng bao bì carton. Nhöïa Caùc saûn phaåm nhöïa ngaøy caøng chieám lónh thò tröôøng vì chuùng coù khaû naêng thay theá caùc saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø kim loaïi, thuûy tinh vaø giaáy. Do ñaëc tính nheï neân chi phí vaän chuyeån caùc saûn phaåm nhöïa bao giôø cuõng reû hôn so vôùi kim loaïi vaø thuûy tinh. Saûn phaåm nhöïa ña daïng veà hình daïng vaø thích hôïp vôùi caùc loaïi saûn phaåm öôùt cuõng nhö söû duïng trong caùc loø vi ba. Cuøng vôùi söï phaùt trieån caùc maët haøng tieâu thuï baèng nhöïa, nhöïa pheá thaûi, nylon ngaøy caøng chieám tyû troïng ñaùng keå trong thaønh phaàn RTSH. Polyethylene Terephthalate – PETE: ñöôïc taùi cheá ñaàu tieân ñeå saûn xuaát caùc loaïi sôïi polyester duøng trong saûn xuaát tuùi nguû, goái, chaên vaø quaàn aùo muøa ñoâng. Sau naøy PETE ñöôïc söû duïng ñeå cheá taïo thaûm, caùc saûn phaåm ñuùc, baêng chuyeàn, bao bì thöïc phaåm vaø caùc saûn phaåm khaùc, nhöïa kyõ thuaät coøn duøng trong coâng nghieäp saûn xuaát oâ toâ. High density polyethylene – HDPE: thay ñoåi raát nhieàu tuøy thuoäc vaøo saûn phaåm caàn cheá taïo. HDPE taùi cheá thöôøng duøng ñeå saûn xuaát can chöùa boät giaët vaø thuøng chöùa daàu nhôùt. Caùc loaïi thuøng chöùa naøy thöôøng coù ba lôùp trong ñoù lôùp giöõa ñöôïc cheá taïo baèng nguyeân lieäu taùi cheá. HDPE taùi cheá coøn ñöôïc duøng ñeå cheá taïo caùc loaïi khaên phuû, tuùi chöùa haøng hoaù, oáng daãn, thuøng chöùa nöôùc vaø ñoà chôi treû em. Polyvinyl Chloride – PVC: ñöôïc söû duïng roäng raõi laøm bao bì thöïc phaåm, daây ñieän, chaát caùch ñieän vaø oáng nöôùc. Maëc duø PVC laø loaïi chaát löôïng cao haàu nhö khoâng caàn pha troän vôùi caùc saûn phaåm phuï gia. Tuy nhieân, hieän nay raát ít caùc pheá lieäu PVC ñöôïc taùi cheá vì chi phí thu gom vaø phaân loaïi khaù cao. Caùc saûn phaåm töø nhöïa PVC taùi cheá bao goàm: bao bì haøng tieâu duøng, maøn cöûa, taám loùt xe taûi, thaûm traûi phoøng thí nghieäm, taám loùt saøn nhaø, loï hoa, ñoà chôi treû em, oáng nöôùc…. Polystyrene PS: Caùc saûn phaåm quen thuoäc cuûa PS bao goàm bao bì thöïc phaåm, ñóa, khay ñöïng thòt, ly uoáng nöôùc, bao bì ñoùng goùi saûn phaåm, ñoà duøng nhaø beáp, hoäp ñöïng yogurt… PS taùi cheá ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát vaên phoøng phaåm, khay thöùc aên, chaát caùch ñieän vaø ñoà chôi. Caùc loaïi nhöïa khaùc: Caùc nhaø saûn xuaát söû duïng nhöïa hoãn hôïp ñeå taùi cheá thaønh loaïi haït nhöïa ñeå saûn xuaát caùc maët haøng khoâng yeâu caàu khaéc khe vaø ñaëc tính nhöïa söû duïng chaúng haïn nhö baøn gheá ngoaøi saân, choã ñaäu xe, haøng raøo… Thuûy tinh Trong thaønh phaàn RTSH taïi caùc hoä gia ñình thuûy tinh chieám tyû leä lôùn, trong ñoù chuû yeáu laø mieång chai. Caùc loaïi chai loï nguyeân haàu nhö ñöôïc ngöôøi daân baùn cho nhöõng ngöôøi thu mua pheá lieäu. Nhöõng lôïi ích cuûa vieäc thu hoài vaø taùi cheá thuûy tinh coù theå keå ñeán bao goàm taùi söû duïng nguyeân lieäu, tieát kieäm naêng löôïng, giaûm dieän tích choân laáp caàn thieát vaø trong moät soá tröôøng hôïp cuï theå laøm phaân compost coù chaát löôïng toát hôn, saïch hôn. Haàu heát thuûy tinh ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát caùc loaïi chai loï thuûy tinh môùi, moät phaàn nhoû duøng ñeå cheá taïo boâng thuûy tinh hoaëc chaát caùch ñieän baèng sôïi thuûy tinh, vaät lieäu laùt ñöôøng vaø vaät lieäu xaây döïng nhö gaïch, ñaù laùt töôøng, ñaù laùt saøn nhaø vaø beâtoâng nheï. Caùc cô sôû saûn xuaát chai thuûy tinh duøng mieång chai cuøng vôùi caùc nguyeân lieäu khaùc (caùt, ñaù, voâi), do vaäy caùc cô sôû saûn xuaát ñoàng yù traû giaù mieång chai cao hôn so vôùi nguyeân lieäu thoâ vì coù theå tieát kieäm ñöôïc naêng löôïng vaø taêng tuoåi thoï cuûa loø naáu thuûy tinh. Kim loaïi, ñoà hoäp kim loaïi: + Lon nhoâm laø loaïi chaát thaûi ñöôïc taùi cheá thaønh coâng nhaát. Taùi cheá lon nhoâm mang laïi hieäu quaû kinh teá do vieäc taùi cheá taïo ra nguoàn nguyeân lieäu trong nöôùc oån ñònh; naêng löôïng caàn thieát ñeå saûn xuaát moät lon nhoâm töø nhoâm taùi cheá ít hôn so vôùi töø nhoâm nguyeân chaát 5%; lon nhoâm ñöôïc taùi cheá laø nguyeân lieäu ñoàng nhaát coù thaønh phaàn xaùc ñònh bieát tröôùc vaø haàu nhö khoâng coù taïp chaát; taùi cheá cho pheùp caùc nhaø maùy saûn xuaát lon nhoâm caïnh tranh vôùi caùc nhaø maùy saûn xuaát bao bì thuûy tinh vaø kim loaïi. + Kim loaïi maøu: Kim loaïi chieám töø 0 – 0.1% trong thaønh phaàn RTSH töø hoä gia ñình. Nhöõng pheá lieäu kim loaïi maøu ñöôïc thu hoài töø ñoà duøng ñeå ngoaøi trôøi, ñoà duøng nhaø beáp, thang xeáp, duïng cuï, maùy moùc, töø chaát thaûi xaây döïng (daây ñoàng, maùng nöôùc, cöûa,…). Haàu nhö pheá lieäu kim loaïi maøu ñeàu ñöôïc taùi cheá neáu chuùng ñöôïc phaân loaïi vaø taùch chaát khac nhö nhöïa, cao su, vaûi… Cao su Cao su ñöôïc thu hoài ñeå taùi cheá loáp xe, laøm nhieân lieäu vaø nhöïa raûi ñöôøng. Cuõng nhö caùc thaønh phaàn pheá lieäu khaùc. Cao su sau khi phaân loaïi cuõng ñöôïc eùp thaønh kieän ñeå giaûm theå tích tröôùc khi chuyeån ñeán cô sôû taùi cheá. Pin gia duïng, ñieän thoaïi di ñoäng: Haàu nhö nhöõng ngöôøi tieâu duøng ñeàu khoâng nhaän thöùc ñöôïc raèng pin gia duïng laø moät nguoàn chaát thaûi ñoäc haïi. Vieäc taùi cheá pin gia duïng raát khoù vì haàu nhö ít coù coâng ty naøo coù coâng ngheä thích hôïp ñeå taùi cheá pin gia duïng. Theâm vaøo ñoù, pin tieåu (trong caùc loaïi ñoàng hoà ñeo tay, pin trong vieát chæ baûng, … ) vaø caùc loaïi ñieän thoïai di ñoäng raát khoù phaân loaïi vaø coù theå gaây ñoäc do hôi thuûy ngaân. Caùc loaïi pin kieàm vaø cacbon keõm khoâng theå taùi cheá ñöôïc vì coù chöùa thuûy ngaân neân baét buoäc phaûi ñöôïc thaûi boû theo quy ñònh ñoái vôùi chaát taûhi nguy haïi. Chæ coù pin Ni – Cd hoaëc Oxyt thuûy ngaân vaø Oxyt baïc môùi coù theå taùi cheá ñöôïc. Ñoái vôùi voû cuûa ñieän thoaïi di ñoäng coù theå taùch phaàn voû vaø phaàn ruoät vaø coù theå taùi cheá phaàn voû thaønh caùc vaät duïng baèng nhöïa. 2.4.5 UÛû raùc höõu cô thaønh phaân boùn Compost: UÛ raùc höõu cô vaø nhôø vaøo söï phaân huûy cuûa vi sinh vaät hình thaønh phaân boùn höõu cô laø moät phöông phaùp aùp duïng khaù phoå bieán ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Phöông phaùp naøy coøn ñöôïc tieán haønh ngay ôû caùc nöôùc phaùt trieån (ôû qui moâ hoä gia ñình). Ví duï ôû Canada, phaàn lôùn caùc gia ñình ôû ngoaïi oâ caùc ñoâ thò ñeàu töï uû raùc cuûa gia ñình mình thaønh phaân boùn höõu cô (compost) ñeå chaêm boùn cho caây trong vöôøn cuûa chính mình. Coâng ngheä uû raùc coù theå phaân chia laøm 2 daïng chính : hieáu khí vaø yeám khí. UÛ hieáu khí: Coâng ngheä uû raùc hieáu khí döïa treân söï hoaït ñoäng cuûa caùc vi khuaån hieáu khí ñoái vôùi söï coù maët cuûa oxy. Caùc vi khuaån hieáu khí trong raùc thoâ oxy hoùa cacbon thaønh CO2. Thöôøng thì chæ sau 2 ngaøy nhieät ñoä uû raùc taêng leân khoaûng 450C vaø sau 6 - 7 ngaøy ñaït tôùi 70 - 750C. Nhieät ñoä naøy ñaït ñöôïc chæ vôùi ñieàu kieän duy trì moâi tröôøng toái öu cho vi khuaån hoaït ñoäng, nhaát laø khoâng khí vaø ñoä aåm. Öu ñieåm: Söï phaân huûy hieáu khí dieãn ra nhanh choùng, sau 2-4 tuaàn raùc phaân huûy hoaøn toaøn. Caùc vi sinh vaät gaây beänh bò tieâu dieät do nhieät ñoä uû taêng. Beân caïnh ñoù muøi hoâi cuõng bò khöû nhôø quaù trình uû hieáu khí. Nhöôïc ñieåm: Chi phí cho quaù trình xöû lyù khaù cao, kyõ thuaät phöùc taïp vaø vaän haønh khoù do phaûi duy trì ñoä aåm toái ña cho quaù trình. UÛ yeám khí: Coâng ngheä uû raùc yeám khí ñöôïc söû duïng roäng raõi ôû AÁn Ñoä (chuû yeáu ôû qui moâ nhoû). Quaù trình uû naøy nhôø vaøo söï hoaït ñoäng cuûa caùc vi khuaån yeám khí. Coâng ngheä naøy khoâng ñoøi hoûi chi phí nhieàu tieàn, song noù coù nhöõng nhöôïc ñieåm laø thôøi gian phaân huûy laâu : thöôøng laø 4 - 12 thaùng vaø caùc khí sinh ra töø quaù trình phaân huûy yeám khí laø methane vaø sunfuahydro gaây muøi hoâi khoù chòu. Maëc duø vaäy phaûi thöøa nhaän ñaây laø moät bieän phaùp xöû lyù raùc thaûi reû tieàn nhaát. Saûn phaåm phaân huûy coù theå keát hôïp raát toát vôùi phaân haàm caàu vaø phaân gia suùc cho ta phaân höõu cô vôùi haøm löôïng dinh döôõng cao. Öu ñieåm - Chi phí ñaàu tö töông ñoái thaáp. - Saûn phaåm phaân huûy keát hôïp vôùi phaân haàm caàu vaø phaân gia suùc cho phaân höõu cô coù haøm löôïng dinh döôõng cao, ñaëc bieät laø thu hoài khí metan (CH4) laøm nguoàn cung caáp nhieät phuïc vuï cho nhu caàu ñun naáu, loø hôi… Nhöôïc ñieåm: beân caïnh nhöõng öu ñieåm treân thì phöông phaùp uû raùc yeám khí coù nhöõng nhöôïc ñieåm sau: - Thôøi gian phaân huûy laâu hôn xöû lyù hieáu khí 4-12 thaùng. - Caùc khí sinh ra töø quaù trình phaân huûy kî khí thoâng thöôøng laø: khí hidrosufua (H2S), amoniac (NH3) gaây muøi hoâi khoù chòu aûnh höôûng ñeán söùc khoeû coäng ñoàng. - Caùc vi khuaån gaây beänh luoân toàn taïi trong quaù trình phaân huûy vì nhieät ñoä phaân huûy thaáp. - Vieäc uû raùc ñeå thu hoài khí ñöôïc aùp duïng ôû nhöõng nôi coù haøm löôïng höõu cô cao ( >50% ) vaø khoái löôïng raùc haøng ngaøy ñuû lôùn ( >1000taán/ngaøy) môùi coù hieäu quaû kinh teá. Söû duïng giun ñaát phaân huûy raùc laøm phaân boùn: Qui trình söû duïng giun ñaát phaân huûy raùc ñaõ ñöôïc xí nghieäp SOVADEC ôû La Voule, Phaùp aùp duïng ñöôïc moâ taû nhö sau : Trong thôøi gian ñaàu taäp hôïp, raùc sinh hoaït vaãn ñöôïc giöõ nguyeân nhö bình thöôøng, khoâng coù söï phaân loaïi. Raùc ñöôïc löïa choïn baèng maùy töï ñoäng khoâng phaûi qua nghieàn baêm. Nhöõng vaät lieäu coù theå taùi söû duïng nhö chaát deûo, kim loaïi vaø moät soá vaät gaây oâ nhieãm ñöôïc thu hoài ñeå taùi sinh laïi. Löôïng raùc phaàn lôùn coøn laïi goàm nhöõng chaát höõu cô vaø vaät phaåm nhoû (bao bì nhoû vaø nhöõng maûnh vuïn linh tinh töø gia ñình...). Raùc ñöôïc ñoå thaønh ñoáng vaø ñöôïc leân men hieáu khí trong khoaûng thôøi gian 1 thaùng. Caùc ñoáng raùc ñöôïc xaùo troän ñeàu ñaën ñeå ñaûm baûo söï thoaùng khí. Caùc phaûn öùng leân men ñaõ ñöa nhieät ñoä leân ñeán 75 - 800C. ÔÛ nhieät ñoä noùi treân, caùc loaøi coân truøng (tröùng aáu truøng vaø nhöõng aáu truøng ñaõ tröôûng thaønh) ñeàu bò gieát cheát vaø raát nhieàu chaát ñoäc ñeàu bò phaân huûy. Hôn nöõa nöôùc ñaõ bò boác hôi maïnh trong giai ñoaïn naøy seõ ñöôïc buø laïi baèng moät löôïng nöôùc boå sung laáy töø löôïng nöôùc ñaõ söû duïng ñeå röûa caùc vaät lieäu taùi cheá noùi treân. Söï tuaàn hoaøn kheùp kín naøy ñaõ traùnh ñöôïc söï thaûi nöôùc ñaõ duøng vaøo moâi tröôøng. Coù theå aùp duïng phöông phaùp phaân huûy raùc baèng giun ñaát ngay taïi gia ñình. Söû duïng giun laøm phaân raùc taïi caùc hoä gia ñình baèng caùch phoå bieán caùc loaïi giun thích hôïp ñaõ ñöôïc söû duïng khaù roäng raõi moät thôøi gian ôû Hoa Kyø cuõng nhö moät soá nöôùc khaùc. Trong ñoù coù caû nöôùc Anh nôi maø caùc chính quyeàn ñòa phöông ñang coá gaéng ñaùp öùng muïc tieâu quoác gia laø phaûi taùi söû duïng 25% (troïng löôïng) raùc sinh hoaït vaøo naêm 2000. Quaù trình naøy khaù ñôn giaûn, cho giun vaøo thuøng cuøng vôùi vaät lieäu neàn nhö phaân raùc ñaõ hoai hoaëc giaáy baùo vuïn aåm, raùc höõu cô ñöôïc ñoå thaønh lôùp leân treân lôùp giun. Löôïng raùc naøy chæ ñöôïc ñoå moät löôïng nhoû 0,5 kg cho 1m2 beà maët cuûa thuøng vaø giun coù theå hoaït ñoäng ñöôïc khi tyû leä troïng löôïng giun treân khoái löôïng raùc cho vaøo haøng ngaøy khoâng lôùn hôn 2:1. Khi löôïng giun sinh ra lôùn hôn löôïng raùc cung caáp laøm thöùc aên cho giun thì quaù trình sinh tröôûng seõ giaûm vaø moät soá giun seõ bò cheát. Soá löôïng giun seõ ñaït traïng thaùi caân baèng veà khoái löôïng vôùi löôïng thöùc aên ñöôïc cung caáp. Saûn phaåm cuoái cuøng raát giaøu chaát dinh döôõng, neáu troän chuùng vôùi caùc vaät lieäu khaùc nhö xô döøa thì seõ taïo thaønh moät loaïi phaân raùc raát toát duøng ñeå boùn caây kieång. 4.4.6 Choân laáp hôïp veä sinh: Choân laáp laø bieän phaùp xöû lyù cuoái cuøng nhöng laïi laø bieän phaùp chuû yeáu vaø hieäu quaû nhaát trong ñieàu kieän nöôùc ta hieän nay. Choân laáp cho pheùp xöû lyù taát caû caùc loaïi raùc coâng nghieäp vaø sinh hoaït. Chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh cuûa baõi laáp choân laáp töông ñoái thaáp so vôùi caùc phöông phaùp xöû lyù khaùc. Ñieàu ñoù cho thaáy ñaây laø höôùng ñaàu tö thích hôïp trong ñieàu kieän nöôùc ta hieän nay. Tuy nhieân, hieän nay ôû nöôùc ta vieäc choân laáp hôïp veä sinh môùi ñöôïc ñeà caäp maáy naêm gaàn ñaây vaø ôû caáp döï aùn. Choân laáp raùc laø moät phöông phaùp töông ñoái ñôn giaûn, ñöôïc aùp duïng khaù phoå bieán ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån vaø coù doài daøo ñaát boû hoang. Vieäc choân laáp ñöôïc duøng xe chuyeân duïng chôû raùc tôùi caùc baõi ñaát truõng ñöôïc qui hoaïch tröôùc. Sau khi raùc ñöôïc ñoå xuoáng, xe uûi seõ san baèng maët raùc vaø ñoå leân moät lôùp ñaát. Theo thôøi gian, söï phaân huûy bôûi vi sinh vaät laøm cho ñaát trôû neân tôi xoáp vaø theå tích cuûa baõi raùc giaûm xuoáng, vieäc ñoå raùc laïi tieáp tuïc treân beà maët baõi raùc cuõ. Khi khoâng theå ñoå tieáp ñöôïc thì moät baõi raùc môùi laïi ñöôïc qui hoaïch vaø hình thaønh. Tuy nhieân vieäc choân laáp phaûi ñöôïc khaûo saùt kyõ löôõng vaø coù qui hoaïch moâi tröôøng cuøng caùc bieän phaùp phoøng choáng oâ nhieãm thích hôïp. Caùc baõi raùc thöôøng laø caùc oå dòch beänh tieàm taøng, gaây muøi hoâi vaø lan truyeàn beänh thoâng qua ruoài, muoãi, chuoät...v.v. Vì vaäy caùc loaïi thuoác dieät ruoài, muoãi vaø chuoät phaûi ñöôïc söû duïng. Maët khaùc, nöôùc thaûi cuûa baõi raùc laø moät nguoàn gaây oâ nhieãm naëng cho caû nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm. Bôûi vaäy ôû caùc nôi choân raùc ñeàu phaûi xaây döïng heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng. Ñeå giaùm saùt aûnh höôûng cuûa baõi choân raùc ñeán nguoàn nöôùc ngaàm, moät soá gieáng ñöôïc khoan ôû xung quanh baõi choân raùc nhaèm ñeå laáy maãu, xeùt nghieäm chaát löôïng nöôùc ngaàm ñònh kyø. Öu ñieåm cuûa phöông phaùp choân laáp veä sinh - Caùc loaïi coân truøng, chuoät boï, ruoài, muoãi… khoù sinh soâi, phaùt trieån do bò raùc neùn, eùp chaët vaø ñöôïc phuû lôùp ñaát haèng ngaøy. - Muøi hoâi thoái bò giaûm, ít gaây oâ nhieãm khoâng khí. - Khoâng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nguoàn nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm vì ñaõ coù heä thoáng xöû lyù nöôùc. - Chi phí vaän haønh khoâng cao, vaän haønh deã daøng. - Taïo vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. - Taän duïng ñöôïc khí metan laøm khí ñoát. Nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp choân laáp veä sinh - Khoái löôïng ñaát phuû lôùn. - Caùc lôùp ñaát phuû thöôøng bò xoùi moøn. - Do raùc ñöôïc uû trong ñieàu kieän kî khí, khí metan (CH4) vaø khí hidro sunfua (H2S) hình thaønh coù theå gaây ngaït hoaëc chaùy noå. CHÖÔNG III: NOÄI DUNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 3.1 NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU 3.1.1 Khaûo saùt moät soá ñaëc ñieåm veà kinh teá-xaõ hoäi, moâi tröôøng cuûa thaønh phoá Vuõng Taøu: - Vò trí ñòa lyù - Daân soá, xaõ hoäi - Phaùt trieån kinh teá - Hieän traïng moâi tröøông 3.1.2 Nghieân cöùu hieän traïng RTSH cuûa thaønh phoá Vuõng Taøu: - Nguoàn phaùt sinh RTSH - Thaønh phaàn, taûi löôïng - Khoái löôïng phaùt sinh - Thu gom : + Löu löôïng thu gom: tö nhaân, nhaø nöôùc + Cô sôû vaät chaát + Quaù trình thu gom - Phaân loaïi raùc taïi nguoàn - Trung chuyeån, vaän chuyeån - Taùi cheá, xöû lyù - Hieän traïng quaûn lyù - Taùc ñoäng cuûa RTSH leân moâi tröôøng taïi TPVT. 3.1.3 Döï baùo RTSH phaùt sinh treân ñòa baøn TP Vuõng Taøu ñeán naêm 2020: - Caên cöù döï baùo RTSH cuaû TP Vuõng Taøu - Döï baùo daân soá vaø khoái löôïng RTSH cuûa TPVT ñeán naêm 2020 - Tính toaùn taûi löôïng RTSH - Döï baùo taùc ñoäng moâi tröôøng 3.1.4 Xaây döïng caùc giaûi phaùp quaûn lyù RTSH cho TP Vuõng Taøu: Caùc giaûi phaùp veà kyõ thuaât: Phaân loaïi RTSH taïi nguoàn Thu gom RTSH taïi TPVT Vaän chuyeån vaø chung chuyeån RTSH taïi TPVT Taùi cheá, taùi söû duïng Xöû lyù Caùc giaûi phaùp veà quaûn lyù. Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc vôùi RTSH , coâng taùc quaûn lyù RTSH vaø baûo veä moâi tröôøng. Xaõ hoäi hoaù quaûn lyù raùc thaûi sinh hoaït Thöïc hieän thu phí moâi tröôøng ñoái vôùi RTSH. Xaây döïng nhöõng luaät leä trong coâng taùc quaûn lyù RTSH. Giaùm saùt moâi tröôøng Taêng cöôøng ñaàu tö caùc trang thieát bò phuïc vuï cho coâng taùc thu go, vaän chuyeån, trung chuyeån vaø xöû lyù RTSH. Giaùo duïc moâi tröôøng cho coäng ñoàng daân cö. 3.2 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 3.2.1 Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra thu thaäp töø nguoàn taøi lieäu saün coù töø caùc nghieân cöùu tröôùc ñaây, töø sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, Coâng ty coâng trình Ñoâ thò thaønh phoá Vuõng Taøu vaø caùc baùo caùo veà RTSH treân ñòa baøn tænh. Ñaùnh giaù nhanh: ñieàu tra taïi caùc hoä gia ñình, nhaø haøng khaùch saïn vaø caùc cô quan quaûn lyù baèng phieáu khaûo saùt. Khaûo saùt tröïc tieáp: töø caùc hoä daân, caùc ñôn vò thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù RTSH . Xaùc ñònh toác ñoä phaùt sinh vaø thaønh phaàn RTSH cuûa TP Vuõng Taøu: Vieäc xaùc ñònh RTSH ñöôïc thöïc hieän baèng caùch ñieàu tra thöïc teá taïi caùc hoä gia ñình, khu coâng coäng, tröôøng hoïc, caùc nhaø haøng, khaùch saïn…. Sau ñoù tính toaùn baèng phöông phaùp thoáng keâ vôùi ñoä tin caäy 95%. Kích côõ maãu ñöôïc löïa choïn laø 100 maãu, tieán haønh ñieàu tra lieân tuïc trong 5 ngaøy taïi caùc phöôøng trong noäi thaønh, ngoaïi thaønh vaø xaõ Long Sôn. Xaùc ñònh thaønh phaàn RTSH: Xaùc ñònh thaønh phaàn RTSH ñöôïc tieán haønh baèng tay theo tieâu chuaån cuûa WHO. Moãi maãu ñöôïc troän ñeàu vaø chia laøm 4 phaàn baèng nhau. Hai hai phaàn cheùo ñoái xöùng nhau tieáp tuïc troän laïi vaø laøm töông töï ñeán khi maãu coøn laïi khoaûng 0.2m3 thì baét ñaàu phaân loaïi theo caùc chæ tieâu sau: (1) thöïc phaåm, (2) giaáy, (3) carton, (4) plastic, (5) vaûi, (6) cao su, (7) da, (8) raùc laøm vöôøn, (9) goã, (10) thuyû tinh, (11) ñoà hoäp, (12) kim loaïi maøu, (13) kim loaïi ñen, (14) buïi, tro, gaïch. Caùc thaønh phaàn ñaõ ñöôïc phaân loaïi, ta ñem tính tæ leä cuûa töøng phaàn sau ñoù so vôùi toång khoái löôïng cuûa maãu. Vieäc thu maãu vaø phaân loaïi maãu ñöôïc tieán haønh nhieàu laàn. 3.2.2 Phöông phaùp döï baùo: Coâng taùc döï baùo taûi löôïng RTSH cuûa TP Vuõng Taøu ñeán 2020 ñöôïc thöïc hieän baèng caùch tính toaùn treân cô sôû caùc soá lieäu döï baùo veà bieán ñoäng daân soá, quy hoaïch taêng tröôûng kinh teá, keá hoaïch phaùt trieån coâng nghieäp vaø khaû naêng thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù cuûa cô quan chöùc naêng. Döï baùo ñieãn bieán thaønh phaàn RTSH ñöôïc thöïc hieän döïa treân thöïc teá saûn xuaát vaø khaû naêng tieâu duøng cuûa ngöôøi daân, vaøo taäp quaùn tieâu duøng, toác doä taêng tröôûng kinh teá vaø caùc soá lieäu thoáng keâ cuûa khu vöïc khaùc. Duøng coâng thöùc Euler caûi tieán ñeå öôùc löôïng daân soá cuûa TPVT töø naêm 2005 ñeán naêm 2020. Töø ñoù tính taûi löôïng RTSH phaùt sinh ñeán ñòa baøn TPVT töø nay ñeán naêm 2020. 3.2.3 Phöông phaùp ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng: Döïa treân caùc soá lieäu thoáng keâ, coù saün vaø phaân tích ñöôïc ñeå ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng moâi tröôøng coù theå xaûy ra do RTSH gaây ra. Töø ñoù ñeà ra caùc giaûi phaùp quaûn lyù RTSH phuø hôïp cho TPVT töø nay ñeán naêm 2020. 3.2.4 Phöông phaùp phaân tích vaø xöû lyù soá lieäu: Sau khi thu thaäp ñaày ñuû caùc taøi lieäu caàn thieát, caàn tieán haønh toång hôïp laïi ñeå coù nhöõng thoâng tin choïn loïc nhaát, hôïp lyù nhaát vaø chính xaùc nhaát. Caùc soá lieäu thu ñöôïc xöû lyù baèng caùc phaàn meàm maùy tính (chuû yeáu duøng excell). CHÖÔNG IV: KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU 4.1 TOÅNG QUAN VEÀ THAØNH PHOÁ VUÕNG TAØU: A. MOÄT SOÁ ÑAËC DIEÅM VAØ DIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN: 4.1.1 Vò trí ñòa lyù: Hình 1. Baûn ñoà haønh chính tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu Thaønh phoá Vuõng Taøu (TPVT) naèm ôû vó tuyeán 10020N vaø kinh ñoä töø 1070 4E thuoäc tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu, laø moät baùn ñaûo nhoâ ra bieån, daøi khoaûng 20 Km, roäng 4 Km, coù ba maët giaùp vôùi bieån Ñoâng, coøn laïi phía Ñoâng Baéc giaùp vôùi Thò xaõ Baø Ròa (TXBR). Nhìn toång theå thì ñòa hình TPVT khaù baèng phaúng coù xu höôùng nghieân veà phía Baéc vaø Ñoâng-Ñoâng Nam. Doïc bôø bieån phía Ñoâng Nam laø caùc coàn caùt noái daøi nhau. Phía Baéc ñòa hình cao daàn vaø cuõng laø khu daân cö baùm theo QL51A (nay laø ñöôøng 30/4), ñaàu baùn ñaûo laø khu vöïc trung taâm cuûa TPVT, goùc Taây Baéc vaù Taây Nam laø hai ngoïn nuùi lôùn vaø nuùi nhoû coù ñoä cao 175m vaø 145m. Toång dieän tích ñaát töï nhieân cuûa TPVT laø 177,663 Km2. Trong ñoù ñaûo Long Sôn chieám 96.2 Km2. Toaøn TP coù 17 ñôn vò haønh chính goàm 16 phöôøng vaø 1 xaõ Long Sôn. QL 51 xuyeân suoát noái lieàn TPVT vôùi TXBR, huyeän Taân Thaønh, Ñoàng Nai vaø TP HCM, theo quoác loä (QL) 55 noái Vuõng Taøu vôùi 2 huyeän Long Ñaát vaø huyeän Xuyeân Moäc , theo QL 56 noái TPVT vôùi huyeän Chaâu Ñöùc. 4.1.2 Ñieàu kieän töï nhieân: Khí haäu: Baûng 4. Nhieät ñoä trung bình caùc thaùng trong naêm taïi thaønh phoá Vuõng Taøu Naêm 2000 Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Thaùng 1 26 26 25 26 26 25 Thaùng 2 26 27 26 26 26 25 Thaùng 3 28 27 27 28 27 26 Thaùng 4 29 30 29 29 29 28 Thaùng 5 29 29 30 29 29 28 Thaùng 6 28 28 28 29 28 29 Thaùng 7 28 28 28 28 28 28 Thaùng 8 28 28 28 28 28 28 Thaùng 9 28 28 28 28 28 28 Thaùng 10 27 28 28 27 28 29 Thaùng 11 27 27 27 28 28 29 Thaùng 12 27 27 27 26 26 29 Caû naêm 28 28 28 28 28 27 (Nguoàn: Theo soá lieäu Traïm Khí töôïng Vuõng Taøu, Ñaøi Khí töôïng – Thuûy vaên khu vöïc Nam boä) Taïi TPVT khí haäu mang tính chaát chung cuûa khí haäu Nam Boä, noùng quanh naêm, möa nhieàu, phaân hoaù theo hai muøa roõ reät laø muøa möa vaø muøa khoâ, ít coù hieän töôïng thôøi tieát bieán ñoå phöùc taïp. Nhieät ñoä trung bình naêm taïi TPVT khoaûng 27,10C, cheâng leäch trung bình giöõa thaùng noùng nhaát vôùi thaùng laïnh nhaát khoaûng 2–30C. Nhieät ñoä trung bình cöïc ñaïi laø 34,70C vaø cöïc tieåu laø 18,80C. Thaùng noùng nhaát trong naêm laø thaùng 5, thaùng laïnh nhaát laø thaùng 1. Toång soá giôø naéng taïi TPVT khoaûng 2300-2800 giôø moãi naêm. Thaùng 3 coù soá giôø naéng lôùn nhaát laø 300 giôø/thaùng. Vaø thaùng 9 coù soá giôø naéng ít nhaát laø 170 giôø/thaùng. Baûng 5. Soá giôø naéng caùc thaùng trong naêm taïi thaønh phoá Vuõng Taøu Naêm 2000 Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Thaùng 1 240 219 271 262 259 245 Thaùng 2 214 187 250 266 251 224 Thaùng 3 247 234 307 296 265 257 Thaùng 4 262 276 292 295 266 282 Thaùng 5 215 239 257 128 211 230 Thaùng 6 206 159 182 239 170 206 Thaùng 7 193 227 217 207 226 193 Thaùng 8 177 148 177 193 176 177 Thaùng 9 205 219 185 172 209 243 Thaùng 10 145 176 222 222 197 145 Thaùng 11 200 167 196 220 260 227 Thaùng 12 192 224 251 165 204 231 Caû naêm 2496 2475 2807 2665 2694 2655 (Nguoàn: Theo soá lieäu Traïm Khí töôïng Vuõng Taøu, Ñaøi Khí töôïng – Thuûy vaên khu vöïc Nam boä) Ñoä aåm töông ñoái trung bình trong naêm taïi TPVT laø 74-86%, ñoä aåm töông ñoái caû naêm laø 79%. Trong thôøi gian töø thaùng 11 ñeán thaùng 4, höôùng gioù chuû yeáu taïi TPVT laø höôùng Ñoâng Baéc vaø Ñoâng- Ñoâng Baéc (treân 70%). Tính töø thaùng 6 ñeán thnaùg 9 laø thôøi kyø gioù muøa Taây Nam chieám öu theá, vaøo thôøi kyø gioù muøa thaùng 5 vaø thaùng 10 höôùng gioù luaân phieân thay ñoåi, khoâng hình thaønh roõ reät theo moät höùông. Toác ñoä gioù quanh naêm maïnh nhaát vaøo thaùng 2-3, toác ñoä gioù trung bình naêm vaøo khoaûng 3,7m/s. Cheá ñoä möa chia laøm hai muøa roõ reät. Muøa khoâ töø thaùng 11 ñeán thaùng 4 naêm sau, muøa naøy coù löôïng möa nhoû chæ chieám 15% toång löôïng möa naêm. Muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 10, chieám khoaûng 85% löôïng möa trong naêm, theo thoáng keâ töø naêm 2000 ñeán 2005 löôïng möa trung bình naêm khoaûng 1983mm. Baûng 6. Löôïng möa caùc thaùng trong naêm taïi thaønh phoá Vuõng Taøu Naêm 2000 Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Thaùng 1 0 1 - 1 - 0 Thaùng 2 0 9 - - - 14 Thaùng 3 1 14 - - - - Thaùng 4 153 26 5 2 - - Thaùng 5 244 186 352 237 222 189 Thaùng 6 368 299 609 63 182 245 Thaùng 7 192 125 302 209 73 302 Thaùng 8 319 352 117 202 356 462 Thaùng 9 174 258 124 168 295 168 Thaùng 10 261 408 324 253 352 293 Thaùng 11 67 58 75 9 286 134 Thaùng 12 59 - 0 4 78 146 Caû naêm 1838 1736 1908 1148 1844 1953 (Nguoàn: Theo soá lieäu Traïm Khí töôïng Vuõng Taøu, Ñaøi Khí töôïng – Thuûy vaên khu vöïc Nam boä) Vôùi vò trí khaù thuaän lôïi ñaõ taïo cho TPVT traùnh ñöôïc nhieàu thieân tai nhö gioâng baõo töø bieån thoåi vaøo, haïn haùn hay luõ luït. Thôøi tieát khí haäu toát, coäng theâm soá giôø naéng trong naêm nhieàu neân thích hôïp vôùi hoaït ñoäng du lòch, hoaït ñoäng dòch vuï vaø saûn xuaát CN-TTCN ôû moät soá lónh vöïc. Ñaát ñai: TPVT coù toång dieän tích ñaát töï nhieân laø 14.012 ha. Nhìn chung coù hai loaïi ñaát chính chieám tyû leä lôùn trong toång dieän tích ñaát töï nhieân laø nhoùm ñaát pheøn vaø ñaát caùt. Ñaát pheøn coù dieän tích lôùn nhaát 6.121 ha, chieám 43,68% trong toång dieän tích. Ñaát coù haøm löôïng löu huyønh raát cao, daãn ñeán ñoä chua thaáp, SO2 hoaø tan, Al3+ vaø Fe23+ khaù cao, trong taàng ñaát coù cöùa nhieàu vaät lieäu sinh pheøn, ñaát pheøn coøn chòu aûnh höôûng cuûa nöôùc maën, neân thöôøng ñeå duy trì röøng ngaäp maën hieän coù. Coù theå khai thaùc dieän tích ñaát cho vieäc nuoâi troàng thuyû saûn. Nhoùm ñaát caùt cuõng chieám dieän tích ñaát töông ñoái lôùn 3.097 ha( chieám 22,10%), ñaát coù thaønh phaàn cô giôùi caùt thoâ, khaû naêng giöõ nöôùc keùm, ñaát chua pHKcl= 4-4,5, caùc chaát dinh döôõng khaùc ngheøo (muøn 0,5-1%, ñaïm <0,1%, K2O <0,07%), Cation lieàm trao ñoåi raát thaáp. Baûng 7. Dieän tích ñaát taïi thaønh phoá Vuõng Taøu STT Teân ñaát Dieän tích (ha) Tyû leä % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ñaát caùt Ñaát maën Ñaát pheøn Ñaát phuø sa Ñaát xaùm Ñaát ñen Ñaát ñoû vaøng Ñaát doác tuï Ñaát xoùi moøn trô soûi ñaù Soâng hoà 3.097 6.121 733 1.126 2.935 22,10 43,68 5,23 8,04 20,95 Toång coäng 14.012 100 (Nguoàn: Sôû ñòa chính Tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu) Ñaát caùt tuy khoâng phaûi laø loaïi ñaát toát nhöng raát thích hôïp cho caùc loaïi hình söû duïng nhö troàng caây coâng nghieäp daøi ngaøy, neáu coù ñieàu kieän töôùi coù theå troàng caây hoa maøu thöïc phaåm vaø caây aên traùi ñaëc saûn nhö nhaõn, maõng caàu, döøa… Ñaát caùt neân daønh chuû yeáu cho vieäc troàng vaø baûo veä bôø bieån vaø taïo ra nhöõng sinh caûnh töï nhieân phuïc vuï cho ngaønh du lòch cuûa tænh. B. ÑIEÀU KIEÄN KINH TEÁ-XAÕ HOÄI CUÛA THAØNH PHOÁ VUÕNG TAØU TPVT naèm ôû phaùi Taây Nam cuûa tænh BRVT, laø moät trong nhöõng ñôn vò haønh chính quan troïng cuûa tænh nhaø, coù tieàm naêng vaø theá maïnh raát lôùn veà vò trí ñòa lyù, cô sôû haï taàng ñeå tham gia vaøo phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi (KT-XH) cuûa tænh. Thôøi gian vöøa qua, TPVT thöïc hieän nghò quyeát cuûa Ñaûng boä, Nghò quyeát HÑND veà nhieäm vuï phaùt trieån KT-XH, maëc duø tình hình phaùt trieån kinh teá chung cuûa caû nöôùc gaëp nhieàu khoù khaên, song toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa TPVT vaãn giöõ oån ñònh vaø phaùt trieån, haàu heát caùc ngaønh kinh teá ñeàu coù möùc taêng tröôûng khaù, naêm sau ñeàu hôn naêm tröôùc. Cô caáu kinh teá do TP quaûn lyù vaãn phaùt trieån theo höôùng Dòch Vuï – Haûi Saûn – CN&TTCN. 4.1.3 Tình hình cô sôû haï taàng: Heä thoáng caáp ñieän: Hieän nay toaøn TPVT söû duïng ñieän löôùi quoác gia. Taïi traïm Vuõng Taøu 110/15(22)KW coù 3 maùy dung löôïng 106,2 MVA vôùi 11 loä ra cung c6aùp ñieän cho toaøn boä TPVT vaø moät phaàn TXBR. Vôùi 330 Km ñöôøng daây trung theá, 52 Km ñöôøng daây haï theá vaø 847 traïm bieán aùp haï theá coù theå noùi ñieän ñaõ ñöôïc ñöa veà taän caùc phöôøng xaõ. Theo thoáng keâ, hieän nay soá hoä söû duïng ñieän chieám tæ leä 96,5% treân toång soá hoä daân cuûa TPVT. Heä thoáng caáp nöôùc: Nhìn chung heä thoáng caáp nöôùc ñaõ ñöôïc xaây döïng vaø daãn ñeán caùc phöôøng, xaõ trong TP. Nguoàn nöôùc chuû yeáu ñöôïc daãn töø nhaø maùy nöôùc ngaàm baø Ròa, coâng suaát 15.000m3/ngaøy vaø nhaø maùy nöôùc soâng Dinh, coâng suaát 30.000m3/ngaøy. Ngoaøi nguoàn nöôùc maùy ra, daân ôû caùc phöôøng, nhaát laø taïi xaõ Long Sôn coøn söû duïng nguoàn nöôùc gieáng vaø gieáng khoan. Tính ñeán cuoái naêm 2000 soá hoä daân ñöôïc söû duïng nöôùc saïch laø 37.200 hoä, chieám 79%. Heä thoáng caáp nöôùc cho KCN Ñoâng Xuyeân ñöôïc laáy töø nhaø maùy nöôùc Baø Ròa vaø soâng Dinh, ñöôøng oáng truyeàn taûi hieän höõu coù phi 760 mm, doïc QL 51 toång nhu caàu caáp nöôùc vaøo khoaûng 10.800m3/ngaøy ñeâm. Thuyû lôïi: TPVT ñaõ xaây döïng tuyeán ñeâ ngaên maën Haûi Ñaêng giai ñoaïn 1 vaø ñöa vaøo söû duïng, tieáp tuïc naâng caáp 3,5 km ñeâ Haûi Ñaêng töø uï taøu Haûi Ñaêng ñeán coáng Caàu Chaùy phöôøng 11. Ngoaøi ra, taïi Long Sôn ñaõ xaây duïng 6 Km bôø keø choáng saït lôû, ñaép 716 m3 ñeâ bao ngaên maën taïi thoân 4, 5, 6 vaø 7. Maïng löôùi thuyû lôïi cuûa TPVT chöa ñaùp öùng nhu caàu töôùi tieâu nöôùc, röûa maën, pheøn phuïc vuï cho saûn xuaát, ngoaøi tuyeán keânh thoaùt nöôùc chính cuûa TPVT ( Baøu Sen – Baøu Truõng – Chí Linh Cöûa Laáp) vaø chæ vaøi möông thoaùt nöôùc nhoû treân ñòa baøn phöôøng 11 (hieän nay laø phöôøng 12). Thoâng tin lieân laïc: Heä thoáng thoâng tin lieân laïc cuûa TPVT maáy naêm gaàn ñaây coù nhöõng böôùc tieán nhaûy voït, phöông tieän vaø dòch vuï thoâng tin ñaõ coù nhöõng thay ñoåi nhanh choùng, tröôùc ñaây chæ coù theå lieân laïc baèng ñieän thoaïi coá ñònh vaø thö thöôøng, nay coù theâm ñieän toaïi di ñoäng, ñieän thoaïi duøng theû, noái maïng Internet, göûi thö ñieän töû, Fax, göûi thö vaø tieàn phaùt nhanh, ñieän hoa… Toaøn TPVT hieän nay coù 45.200 maùy ñieän thoaïi, tæ leä soá ñieän toaïi laø 26/100 hoä. Giao thoâng vaän taûi: TPVT laø ñaàu moái giao thoâng quan troïng vaø chuû yeáu cuûa tænh, noái lieàn Vuõng Taøu vôùi caùc ñòa phöông khaùc trong caû nöôùc vaø vôùi caùc huyeän trong tænh. Heä thoáng ñöôøng vaø coâng trình giao thoâng cuûa TPVT goàm: Ñöôøng ñoái ngoaïi: QL 51A, 51B vaø 51C, haàu heát laø ñöôøng nhöïa. Ñöôøng noäi boä trong TPVT: goàm 86 ñöôøng vôùi toång chieàu daøi 171 Km. trong ñoù coù 70 ñöôøng traûi nhöïa, chieàu daøi 17,6 Km, 9 ñöôøng caáp phoái chieàu daøi 33 Km vaø 7 ñöôøng traûi ñaù chieàu daøi 9,2 Km, coøn laïi laø ñöôøng ñaát daøi 90,6 Km, ñöôøng ximaêng 20,3 Km. Coù moät saân bay nhoû giaønh cho tröïc thaêng, chuû yeáu phuïc vuï cho soá lao ñoäng laøm vieäc trong ngaønh daàu khí vaø du lòch. Coù moät beán xe khaùch phuïc vuï cho vieäc ñi laïi treân caùc tuyeán ñöôøng mieàn Baéc, mieàn Trung vaø caùc tænh mieàn Taây, coù heä thoáng xe Buyùt coâng coäng vaän chuyeån töø TPVT sang TXBR vaø caùc huyeän Long Ñaát, Xuyeân Moäc. Toùm laïi tình hình ñaàu tö cô sôû haï taàng taïi TPVT trong 5 naêm töø 1996-2000 cho thaáy toång soá voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn treân toaøn TPVT khoaûng 3.564 tyû ñoàng vaø 308 trieäu USD. TPVT laøm chuû ñaàu tö 25 coâng trình vôùi toång soá voán 51 tyû ñoàng. Trong 5 naêm qua TPVT ñaõ ñöa vaøo söû duïng 48,6 km ñöôøng giao thoâng; 15,5 Km heä thoáng thoaùt nöôùc chính; 63,8 Km ñeøn ñöôøng; 12 tröôøng hoïc (vôùi 293 phoøng hoïc); 4 tuyeán væa heø daøi 3,2 km vaø moät soá coâng trình phuùc lôïi khaùc. Veà caùc coâng trình do nhaø nöôùc vaø nhaân daân cuøng xaây döïng: ñaõ ñöa vaøo söû duïng 92 tuyeán thoaùt nöôùc trong caùc heûm taïi khu vöïc daân cö, 151 tuyeán ñöôøng giao thoâng trong heûm vôùi toång soá voán ñaàu tö 17,62 tyû ñoàng. Rieâng coâng trình do nhaân daân töï ñaàu tö 100% voán ñaõ ñöa vaøo söû duïng: 25 Km ñöôøng daây haï theá phuïc vuï sinh hoaït; 24,5 km ñöôøng oáng caáp nöôùc trong heûm khu daân cö vôùi toång soá voán ñaàu tö khoaûng 1.382 tyû ñoàng. 4.1.4 Tình hình hoaït ñoäng xaõ hoäi – vaên hoaù - giaùo duïc – y teá: Daân soá: Daân soá hieän nay cuûa TPVT laø 260.655 ngöôøi theo nguoàn cuûa phoøng Thoáng keá TPVT naêm 2005. Baûng 8. Daân soá vaø maät doä daân cö taïi thaønh phoá Vuõng Taøu STT Ñôn vò haønh chính Dieän tích(Km2) Daân soá (ngöôøi) Maät ñoä (ngöôøi/km2) Soá hoä 1 Phöôøng 1 175 10342 5,910 2080 2 Phöôøng 2 293 11378 3883 1641 3 Phöôøng Thaéng Tam 252 12981 5151 2968 4 Phöôøng 3 090 18575 20638 3462 5 Phöôøng 4 081 20508 25318 3836 6 Phöôøng 5 384 17076 4447 2903 7 Phöôøng 6 268 22942 8560 4148 8 Phöôøng 7 165 26022 15771 5460 9 Phöôøng 8 192 18398 9578 3144 10 Phöôøng Nguyeãn An Ninh 411 8398 2043 1944 11 Phöôøng 9 322 9468 2940 1823 12 Phöôøng Thaéng Nhaát 821 22608 2753 4597 13 Phöôøng 10 326 6848 2101 1261 14 Phöôøng Raïch Döøa 406 14683 3616 2693 15 Phöôøng 11 1076 10912 1014 1837 16 Phöôøng 12 3423 15938 466 2863 17 Xaõ Long Sôn 575 13573 236 2573 Toång 9260 260655 49233 (Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ thaønh phoá Vuõng Taøu naêm 2005) Giaùo duïc ñaøo taïo: Coâng taùc giaùo duïc vaø ñaøo taïo trong nhöõng naêm qua cuûa Tp Vuõng Taøu tieáp tuïc phaùt trieån vaø oån ñònh veà soá löôïng vaø chaát löôïng, töøng böôùc ña daïng hoaù, xaõ hoäi hoaù caùc loaïi hình ñaøo taïo goùp phaàn naâng cao trình ñoä daân trí, ñaøo taïo nhaân löïc, boài döôõng nhaân taøi. Soá hoïc sinh caùc caáp hoïc, caùc baäc hoïc toaøn thaønh phoá taêng töø 48.714 hoïc sinh leân 54.212 (bình quaân taêng moãi naêm taêng 1.100 hoïc sinh). Naêm 2000 tæ leä trong nhoùm tuoåi vaøo nhaø treû ñaït 16%, maãu giaùo 68% vaø tieåu hoïc 99,6%. Ñeán nay toaøn TPVT coù taát caû 20 tröôøng tieåu hoïc (19 cuûa nhaø nöôùc, 1 daân laäp), 7 tröôøng THCS (6 cuûa nhaø nöùôc, 1 daân laäp), 4 THCS vaø PTTH (3 nhaø nöôùc, 1 daân laäp) vaø 2 tröôøng PTTH (nhaø nöôùc). Soá tröôøng maãu giaùo laø 15 vaø naàm non laø 14. Y teá: TPVT ñaõ thöïc hieän caùc chöông trình y teá quoác gia, chöông trình loàng gheùp, chöông trình phoøng choáng caùc beänh xaõ hoäi, giaùo duïc coäng ñoàng, chöông trình an toaøn veä sinh thöïc phaåm vaø veä sinh moâi tröôøng. Coâng taùc khaùm beänh cho nhaân daân ñöôïc chuù troïng, phaùt hieän vaø ñieàu trò giaûm tæ leä töû vong. Ñeán cuoái naêm 2005 toaøn TPVT coù 1 beänh vieän nhaø nöôùc (Beänh vieän Leâ Lôïi), 1 phoøng khaùm ña khoa khu vöïc vaø 12 traïm y teá phöôøng, xaõ vôùi toång soá giöôøng beânh laø 286 giöôøng beänh. Trong ngaønh y toång soá baùc só vaø trình ñoä cao hôn laø 106 ngöôøi; y só vaø kyõ thuaät vieân 72 ngöôøi; y taù vaø nöõ hoä sinh 124 ngöôøi. Vaên hoaù, theå duïc theå thao (TDTT): Caùc hoaït ñoäng vaên hoaù, vaên ngheä soá löôïng taêng daàn töøng naêm, thu huùt caøng nhieàu ngöôøi vaø löùa tuoåi tham gia, phong traøo reøn luyeän thaân theå vaø luyeän taäp TDTT trong quaàng chuùng, hoïc sinh sinh vieân ñöôïc môû roäng vaø taêng leân roõ reät. Cô sôû vaät chaát cho hoaït ñoäng TDTT do tö nhaân, do caùc ñôn vò ñaàu tö ngaøy caøng nhieàu. Nhieàu giaûi theå thao quoác gia, quoác teá vaø khu vöïc ñöôïc toå chöùc treân ñòa baøn TPVT nhö: giaûi côø vua quoác teá, côø töôùng toaøn quoác, Taekwondo, vieät daõ, baùo Tieàn Phong, nhieàu vaän ñoäng vieân ñöôïc bình choïn vaøo ñoäi tuyeån cuûa tænh vaø quoác gia, ñaït ñöôïc nhieàu thaønh tích toát trong vaø ngoaøi nöùôc. 4.1.5 Tình hình phaùt trieån kinh teá: Tình hình saûn xuaát: Ngaønh dòch vuï: Ngaønh thöông maïi dòch vuï laø ngaønh muõi nhoïn, ñöùng ñaàu trong cô caáu kinh teá cuûa TPVT. Thöïc hieän chuû tröông cuûa hoaït ñoäng ngaønh thöông maïi, dòch vuï, du lòch theo cô caáu thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc, TPVT tieáp tuïc ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng cuûa ngaønh, phaùt trieån theo höôùng kinh doanh ña daïng, maïng löôùi baùn buoân, baùn leû ñöôïc môû roäng, ñaùp öùng nhu caàu haøng hoaù cuûa ngöôøi daân. Ñeán cuoái naêm 2000 toaøn TPVT coù 9.962 cô sôû kinh doanh dòch vuï trong ñoù thöông maïi dòch vuï: 7.668 cô sôû, dòch vuï xaây döïng cô baûn: 56 cô sôû, dòch vuï vaän taûi: 1.040 cô sôû vaø noâng laâm nghieäp: 1.198 cô sôû. Toång soá cô sôû, giaù trò thöông maïi dòch vuï vaø toång soá voán tham gia vaøo kinh doanh. Coù theå keå ñeán moät soá ngaønh tieâu bieåu trong hoaït ñoäng thöông maïi dòch vuï: Veà du lòch: Vôùi vieäc ñaàu tö heä thoáng giao thoâng, ñieän chieáu saùng, væa heø, caây xanh, böu chính vieãn thoâng, vaän chuyeån haønh khaùch (taøu cao toác, xe buyùt, xe taxi, xe chaát löôïng cao), xaây döïng khaùch saïn, nhaø troï, caùc baõi taém saïch ñeïp keát hôïp giaûi trí theå thao nhö ñi ca noâ, caâu caù vaø ñua choù… Vuõng Taøu ñaõ taïo ñöôïc tieàn ñeà thu huùt khaùch ñeán tham quan du lòch vaø taém bieån. Naêm 2000 ñaõ thu huùt ñöôïc 2,1 trieäu löôït khaùch ( coù 150.000 löôït khaùch nöôùc ngoaøi vaø Vieät Kieàu). Hieän nay toaøn Tp coù 61 khaùch saïn vôùi 2.498 phoøng ( coù 1.179 phoøng ñaït tieâu chuaån quoác teá), gaàn 90 bieät thöï vôùi 2.800 phoøng. Caùc ngaønh khaùc nhö dòch vuï vaän taûi, haûi saûn: ñaõ daàn thay ñoåi môùi coâng ngheä vôùi hieän ñaïi hoaù. Hieän TPVT coù hôïp taùc xaõ vaän taûi, 6 coâng ty vaän taûi coù 650 xe oâ toâ caùc loaïi, 4 coâng ty vaø 12 doanh nghieäp tö nhaân laøm dòch vuï cung caáp trang thieát bò, nhieân lieäu cho ngaønh haûi saûn vaø caùc ngaønh khaùc. Coâng nghieäp – Tieåu thuû coâng nghieäp (CN&TTCN): Saûn xuaát CN-TTCN vaãn giöõ ñöôïc oån ñònh vaø coù möùc ñaàu tö taêng. Tuy nhieân nhìn chung coâng ngheä kyõ thuaät cuûa ngaønh ôû trong tình traïng laïc haäu, chöa theo kòp böôùc phaùt trieån chung. Trong 5 naêm töø 1996-20000 voán ñaàu tö tham gia vaøo saûn xuaát kinh doanh cuûa ngaønh coù möùc taêng bình quaân haèng naêm laø 18,03%, vôùi toång voán laø 930 tyû ñoàng. Giaù trò saûn xuaát CN-TTCN taêng bình quaân haøng naêm 10,69% vôùi toång giaù trò saûn xuaát laø 832 tyû ñoàng, ña soá ngaønh saûn xuaát coâng nghieäp taäp trung chuû yeáu vaøo caùc ngaønh khai taùc daàu khí, cheá bieán, may maëc, ñieän nöôùc… Rieâng TTCN coù theå keå ñeán caùc ngaønh nhö: moäc gia duïng, gia coâng cöûa nhoâm saét, saûn xuaát ñoà thuû coâng myõ ngheä… Neáu tính cô caáu kinh teá treân toaøn ñòa baøn thì CN-TTCN vaãn ñöùng ñaàu vôùi giaù trò saûn xuaát CN-TTCN naêm 2000 laø 208 tyû ñoàng. Khu coâng nghieäp (KCN) Ñoâng Xuyeân vôùi dieän tích 160,8 ha naèm ngay trong loøng TPVT ñaõ goùp phaàn thuùc ñaåy coâng nghieäp treân ñòa baøn phaùt trieån. Ñeán cuoái naêm 2000, KCN ñaõ thu huùt 5 döï aùn ñaàu tö ngoaøi nöôùc vôùi toång soá voán 12,32 trieäu USD vaø 2 döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi toång soá voán ñaàu tö 23,9 tyû ñoàng. Ñaõ coù 2 döï aùn ñi vaøo hoaït ñoäng vaø 5 döï aùn ñang trieån khai xaây döïng. Ngaønh haûi saûn: Trong 5 naêm töø 1996-2000 ngaønh khai thaùc haûi saûn cuûa thaønh phoá laø moät trong nhöõng ngaønh ñi ñaàu trong vieäc ñaàu tö trang bò maùy moùc thieát bò theo höôùng hieän ñaïi hoaù, ngaønh vaãn giöõ ñöôïc oån ñònh vaø coù xu höôùng phaùt trieån veà caû soá löôïng vaø chaát löôïng, ñöùng thöù 2 trong cô caáu kinh teá cuûa TPVT. Ñeán nay TPVT coù 1.044 taøu/93.948 CV (trung bình 90CV/taøu) taêng 32,2 CV/taøu so vôùi naêm 1996, saûn löôïng khai thaùc haûi saûn taêng bình quaân haøng naêm 3,6% trong ñoù saûn löôïng haûi saûn coù giaù trò xuaát khaåu chieám 14-17%. Giaù trò khai thaùc haûi saûn taêng bình quaân 5,4%/naêm. Voán ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh doanh coù möùc taêng bình quaân 13,3%/naêm. Chuû tröông ñaùnh baét xa bôø cuûa nhaø nöôùc ñaõ giuùp ngö daân vay voán ñoùng môùi vaø naâng caáp taøu thuyeàn khai thaùc, trong voøng 5 naêm ñaõ coù 23 döï aùn ñöôïc vay vôùi soá voán 27,8 tyû ñoàng, ñoùng môùi 42 taøu, naâng caáp 17 taøu, naâng soá taøu coù coâng xuaát 90CV trôû leân laø 250. Rieâng veà nuoâi troàng thuyû haûi saûn: caùc hoä daân chæ taäp trung nuoâi caùc loaïi thuyû saûn coù giaù trò cao nhö: toâm, cua, caù xuaát khaåu, haïn cheá nuoâi nhöõng loaïi coù soá löôïng lôùn, giaù trò khoâng cao nhö: ngheâu, soø… Maëc khaùc do nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm, vieäc aùp duïng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaøo nuoâi troàng vaãn coøn haïn cheá, toå chöùc saûn xuaát nuoâi troàng coøn nhoû leû, mang tính gia ñình… Maëc duø dieän tích nuoâi troàng tuy coù taêng (naêm 2000 laø 2.070 ha) song haûi saûn laïi taêng khoâng ñaùng keå, naêm 2000 so vôùi 1999 taêng 46 taán. C. HEÄ THOÁNG QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG Chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng laø boä phaän caáu thaønh khoâng theå taùch rôøi chieán löôïc phaùt trieån KT-XH. Baûo veä moâi tröôøng treân cô sôû taêng cöôøng quaûn lyù Nhaø nöôùc veà theå cheá vaø phaùp luaät ñi ñoâi vôùi vieäc naâng cao nhaän thöïc vaø traùch nhieäm cuûa moãi ngöôøi daân, coäng ñoàng daân cö, cuûa toaøn xaõ hoäi veà BVMT. Tænh BRVT coù xu theá ñoâ thò hoùa ngaøy caøng phaùt trieån, BVMT ngaøy caøng coù yù nghóa raát quan troïng. Ngaøy nay baûo veä moâi tröôøng laø ñeå phaùt trieån cho theá heä hoâm nay vaø caû cho theá heä mai sau, töùc laø phaùt trieån beàn vöõng giöõa KT-XH vôùi moâi tröôøng ñaõ trôû thaønh traøo löu roäng lôùn trong yù thöùc cuûa moïi ngöôøi. Caùc cô quan chöùc naêng taïi tænh BRVT cuõng thöôøng xuyeân kieåm tra vaø xöû lyù caùc vuï vi phaïm caùc quy ñònh veà moâi tröôøng. Beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc thì BRVT caàn phaûi coá gaéng hôn ñeå hoaøn thieän heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng hieän nay. Hieän nay, BRVT thöïc hieän caùc quy ñònh veà thaåm ñònh luaän chöùng caùc phöông aùn baûo veä moâi tröôøng, ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng trong khi xeùt duyeät caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån theo quy ñònh chung, nhaát laø caùc döï aùn coù theå gaây oâ nhieãm lôùn nhö cheá bieán thuûy saûn, caûng bieån, phaân hoùa hoïc, hoùa chaát, du lòch… chöa ñöôïc chaët cheõ. Trong heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa sôû TNMT tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu trong thôøi gia vöøa qua ñaõ gaët haùi ñöôïc nhöõng thaønh coâng raát ñaùng khen ngôïi. Sôû ñaõ taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng taïi caùc khu coâng nghieäp, di dôøi caùc cô sôû saûn suaát gaây oâ nhieãm ra khoûi khu vöïc daân cö, thöôøng xuyeân toå chöùc caùc buoåi thaûo luaän taïi caùc caáp cô sôû veà vaán ñeà moâi tröôøng, keát hôïp vôù sôû Giaùo duïc vaø ñaøo taïo xaây döïng chöông trình giaûng daïy moân Giaùo duïc moâi tröôøng vaøo caùc caáp hoïc, baäc hoïc… Tuy nhieân, vaãn coøn nhieàu vaán ñeà toàn taïi trong coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng treân ñòa baøn tænh. Cuï theå: caùc chaát thaûi sinh hoaït vaø saûn xuaát cuõng ngaøy moät gia taêng vaø ñang gaây söùc eùp ñoái vôùi ñòa phöông. Trong naêm qua tænh cuõng ñaõ ñaàu tö giaûi quyeát caùc vaán ñeà veà moâi tröôøng nhöng keát quaû ñaït ñöôïc coøn raát kieâm toán. Chaát thaûi ñoâ thò, ñaëc bieät laø raùc thaûi hieän ñang gaây aùp löïc lôùn ñoái vôùi tænh töø khaâu choïn coâng ngheä, ñeán nguoàn voán ñaàu tö, do ñoù tình traïng oâ nhieãm do raùc thaûi ñang ôû möùc baùo ñoäng. Beân caïnh ñoù raùc thaûi daàu khí vaø chaát thaûi töø caùc khu coâng nghieäp cuõng chöa coù bieän phaùp giaûi quyeát. Ñeå heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu ñöôïc hoaøn thieän thì nhu caàu veà nguoàn nhaân löïc laø moät trong nhöõng yeáu toá khoâng theå thieáu. Tuy nhieân, hieän nay tænh BRVT ñang thieáu huït nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä, ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù moâi tröôøng coøn raát ít. Beân caïnh ñoù yù thöùc baûo veä moâi tröôøng cuûa nguöôøi daân coøn thaáp, hoï chöa nhaän thöùc ñöôïc vai troø vaø taàm quan troïng cuûa moâi tröôøng trong cuoäc soáng. Hieän nay, nguoàn kinh phí ñaàu tö cho caùc chöông trình phaùt trieån kinh teá cuûa tænh BRVT laø raát cao, tuy nhieân voán ñaàu tö cho caùc chöông trình moâi tröôøng laïi haïn heïp. Ñieàu naøy ñaõ laøm cho heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng tænh BRVT bò gaëp nhieàu khoù khaên chöa theå hoaøn thieän trong thôøi gian tôùi, raát caàn nguoàn voán vaø thôøi gian ñeå hoaøn thieän. Phòng Tài nguyên -Khoáng sản Trần Xuân Hà Giám đốc Đặng Như Hiển Phó Giám đốc Phạm Văn Nghiệp Phó Giám đốc Phạm Hữu Vũ Văn Phòng Sở Nguyễn Hoàng Liêm Thanh Tra Sở Nguyễn Thái Sinh Phòng Tài ngyên nước và KTTV Phạm Thị Thanh Giao Phó Giám đốc Nguyễn Boa Phòng Môi trường Lê Tân Cương Phòng Qui hoạch-Kế hoạch Tô Văn Ngân Phòng Quản lý đất đai Lê Đình Trí Ghi chuù: vaø : naèm trong heä thoáng vaø caáp quaûn lyù tröïc tieáp. vaø : naèm ngoaøi heä thoáng ISO 9001:2000 vaø moái quan heä coäng taùc Hình 2. Heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng cuûa Sôû taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu D. ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN CUÛA TPVT GIAI ÑOAÏN 2006 -2020 4.1.6 Ñònh höôùng phaùt trieån caùc ngaønh kinh teá : Dòch vuï du lòch: Dòch vuï tieáp tuïc giöõ vai troø quan troïng trong cô caáu kinh teá cuûa TPVT, trong giai ñoaïn 2006-2020 TPVT taäp trung phaùt trieån caùc nghaønh :dòch vuï thong maïi, du lich, daàu khí, haûi saûn, giao thoâng vaän taûi, vieãn thoâng, baûo hieåm, tín duïng-ngaân haøng… Öu tieân taäp trung cho vieäc phaùt trieån dòch vuï du lòch. Phaán ñaáu voán ñaàu tö cuûa ngaønh dòch vuï coù möùc taêng bình quaân haøng naêm 20%, doanh thu taêng bình quaân haøng naêm 22%. Döï kieán soá löôïng khaùch ñeán Thaønh phoá tham quan du lòch vaø taêm bieån coù möùc taêng bình quaân haøng naêm 7%. Ñaåy nhanh tieán ñoä quy hoaïch xaây döïng vaø khu du lòch, khu vui choi giaûi trí, ña daïng hoaù caùc saûn phaåm du lòch, phaùt trieån caùc loaïi hình vui chôi treân bieån, phaùt trieån loaïi hiønh tham quan, nghæ döôõng vôùi chöõa beänh, du lòch vôùi tham gia leã hoäi, tìm hieåu phong tuïc taäp quaùn, vaên hoaù truyeàn thoáng cuûa ñòa phöông. Beân caïnh ñoù, caàn chuù yù ñeán vaán ñeà moâi tröôøng do hoaït ñoäng du lòch dòch vuï taùc ñoäng ñeán. Caàn xaây döïng nhöõng luaät leä chaët cheõ trong vieäc xaû raùc nôi coâng co