Đề tài Nghiên cứu đề xuất phương pháp tái chế chất thải rắn sinh hoạt cho thị xã Tân An tỉnh Long An

CHÖÔNG 1 MÔÛ ÑAÀU Ñaët vaán ñeà Vieät Nam ñang trong thôøi kyø ñaåy maïnh Coâng nghieäp hoùa – Hieän ñaïi hoùa, do ñoù quaù trình ñoâ thò hoùa ñaát nöôùc cuõng dieãn ra vôùi toác ñoä cao. Chính vì vaäy, trong nhöõng naêm gaàn ñaây vaán ñeà moâi tröôøng ñaõ trôû thaønh moái quan taâm haøng ñaàu cho toaøn xaõ hoäi. Caùc nhaø maùy xí nghieäp lieân tuïc phaùt trieån veà soá löôïng laãn quy moâ, nhaèm taïo ra saûn phaåm ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa xaõ hoäi. Ñoàng thôøi vôùi söï phaùt trieån cuûa saûn xuaát, löôïng chaát thaûi thaûi ra moâi tröôøng ngaøy caøng gia taêng. Nhieàu ñeà taøi quan traéc chaát löôïng moâi tröôøng ñaõ cho thaáy möùc ñoä oâ nhieãm ñaõ ôû möùc baùo ñoäng nhaát laø ôû caùc khu coâng nghieäp taäp trung. Do ñoù, ñeå baûo veä moâi tröôøng, baûo ñaûm söï phaùt trieån beàn vöõng cho töông lai, con ngöôøi ñaõ ñeán luùc phaûi tham gia vaøo xöû lyù, thu hoài caùc chaát oâ nhieãm, ñoäc haïi do saûn xuaát gaây ra. Hieän nay, tænh Long An ñang trong xu theá phaùt trieån maïnh meõ veà kinh teá , xaõ hoäi ñeå höôùng ñeán muïc tieâu ñoâ thò hoùa tænh. Nhieàu vaán ñeà böùc xuùc ñaõ naûy sinh lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa ngöôøi daân, ñang caàn coù söï nghieân cöùu giaûi quyeát hôïp lyù nhaèm höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng, trong ñoù chaát thaûi raén sinh hoaït (CTRSH) laø moät trong nhöõng vaán ñeà lôùn caàn quan taâm vaø giaûi quyeát. Ñoái vôùi thò xaõ Taân An (TXTA) , moät nôi coù daân cö nhieàu nhaát so vôùi toaøn tænh, ñeå ñaùp öùng nhu caàu cho cuoäc soáng thò xaõ ñang ra söùc phaùt trieån kinh teá thoâng qua caùc loaïi hình nhö: saûn xuaát coâng nghieäp, saûn xuaát noâng nghieäp, thöông maïi dòch vuï,…Do ñoù, tình hình phaùt sinh CTRSH cuûa thò xaõ cuõng ñang taêng cao vaø dieãn ra raát phöùc taïp. Nhöng hieän nay, coâng taùc xöû lyù CTRSH baèng caùch ñoå ñoáng loä thieân taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn chöa hieäu quaû, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe daân cö xung quanh. Chính nhöõng ñieàu caáp thieát trong vieäc xöû lyù CTRSH ñang ngaøy caøng caáp baùch cho khu vöïc tænh Long An noùi chung vaø TXTA noùi rieâng, neân löïa choïn ñeà taøi”Nghieân cöùu ñeà xuaát phöông phaùp taùi cheá chaát thaûi raén sinh hoaït cho thò xaõ Taân An tænh Long An” laø hoaøn toaøn hôïp lyù. YÙ nghóa cuûa ñoà aùn Ñeà taøi ñaõ cung caáp moät soá cô sôû khoa hoïc phuïc vuï coâng taùc xöû lyù CTRSH cho TXTA noùi rieâng vaø tænh Long An noùi chung. Ñeà xuaát giaûi phaùp môùi phuø hôïp ñeå xöû lyù CTRSH cho thò xaõ Taân An. Muïc tieâu cuûa ñoà aùn Treân cô sôû khaûo saùt thöïc teá vaø thu thaäp soá lieäu hieän coù taïi Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng (Sôû TN vaø MT) tænh Long An, Coâng ty Coâng trình coâng coäng (Cty. CTCC) TXTA, Phoøng thoáng keâ TXTA. Ñeà taøi thöïc hieän moät soá muïc tieâu sau: Ñaùnh giaù hieän traïng khoái löôïng, thaønh phaàn vaø heä thoáng quaûn lyù CTRSH treân ñòa baøn TXTA. Thu thaäp thoâng tin vaø phaân tích caùc bieän phaùp taùi cheá CTRSH. Ñeà xuaát phöông phaùp taùi cheá CTRSH phuø hôïp cho TXTA. Noäi dung cuûa ñoà aùn Ñeå cuï theå hoùa ñeà taøi vaøo thöïc teá, ñoà aùn ñaõ vaän duïng nhöõng soá lieäu thu thaäp ñöôïc trong quaù trình ñieàu tra, khaûo saùt thöïc teá, cuõng nhö quaù trình thu thaäp caùc soá lieäu saün coù ñeå hình thaønh noäi dung ñoà aùn toát nghieäp naøy. Thöïc traïng vaø dieãn bieán CTRSH ôû TXTA tænh Long An. Thöïc traïng khoái löôïng CTRSH ôû TX Taân An. Thöïc traïng thaønh phaàn CTRSH ôû TXTA: thaønh phaàn rieâng bieät, ñoä aåm, tyû troïng. Döï baùo dieãn bieán CTRSH ôû TXTA trong 10 naêm. Döï baùo khoái löôïng CTRSH döïa vaøo daân soá. Döï baùo thaønh phaàn CTRSH döïa vaøo vieäc tham khaûo caùc thaønh phaàn CTRSH cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi. Giôùi thieäu caùc bieän phaùp taùi cheá CTRSH vaø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå aùp duïng ôû TX Taân An. Caùc hoaït ñoäng thu gom CTRSH thoâng thöôøng. Caùc hoaït ñoäng phaân loaïi CTRSH . Caùc loaïi CTRSH . Caùc phöông aùn taùi cheá CTRSH . Phaân tích löaï choïn phöông phaùp taùi cheá. Ñeà xuaát phöông phaùp taùi cheá CTRSH phuø hôïp cho TXTA. Taùi cheá CTR höõu cô deã phaân huûy theo phöông phaùp uû phaân compost hôïp lyù: neâu moâ hình, caùch ñeå kieåm soaùt caùc ñieàu kieän caàn thieát trong quaù trình uû phaân. Taùi cheá CTR khoù phaân huûy coù khaû naêng taùi cheá: kim loaïi, nhöïa, thuûy tinh, giaáy, cao su, neâu sô löôïc caùc sô ñoà coâng ngheä cuûa töøng nghaønh taùi cheá. Neâu nhaän xeùt ñaùnh giaù veà caùc phöông phaùp taùi cheá. Phaïm vi vaø ñoái töôïng nghieân cöùu Ñeà taøi taäp trung vaøo nghieân cöùu caùc vaán ñeà lieân quan ñeán CTRSH ôû TX. Taân An vaø caùc bieän phaùp taùi cheá CTRSH . Veà vaán ñeà CTRSH ôû TX Taân An: khoái löôïng, thaønh phaàn, thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTRSH ôû TX Taân An. Veà bieän phaùp taùi cheá CTRSH : thu gom, phaân loaïi,phöông aùn taùi cheá. Phöông phaùp nghieân cöùu Caùc phöông phaùp söû duïng ñeå thöïc hieän caùc noäi dung cuûa ñoà aùn bao goàm Phöông phaùp luaän Döïa vaøo hieän traïng dieãn bieán moâi tröôøng, caùc döõ lieäu moâi tröôøng thu thaäp ñöôïc töø ñoù ñaùnh giaù ñeà xuaát phöông aùn giaûi quyeát hieäu quaû nhaèm naâng cao coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng . Vôùi söï gia taêng daân soá, toác ñoä ñoâ thò hoùa, taêng tröôûng kinh teá dieãn ra maïnh meõ laø tieàn ñeà cho nguoàn phaùt sinh CTRSH ngaøy caøng taêng caû veà maët khoái löôïng vaø ña daïng veà thaønh phaàn. CTRSH ñaõ vaø ñang xaâm phaïm maïnh meõ vaøo caùc heä sinh thaùi töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng, gaây tieâu cöïc ñeán veõ myõ quan ñoâ thò, oâ nhieãm moâi tröôøng vaø söùc khoûe cuûa con ngöôøi moät caùch nghieâm troïng, neáu khoâng quaûn lyù vaø coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp. TX. Taân An coù tyû leä gia taêng daân soá khaù nhanh, kinh teá ñang treân ñaø phaùt trieån. Vì vaäy, löôïng CTRSH ngaøy caøng nhieàu vôùi thaønh phaàn raát ña daïng. Hieän taïi phöông phaùp xöû lyù baèng caùch ñoå ñoáng loä thieân khoâng coù hieäu quaû maø coøn aûnh höôûng raát nhieàu ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe con ngöôøi bôûi muøi hoâi vaø nöôùc roø ró töø baõi raùc. Do ñoù, löïa choïn phöông phaùp xöû lyù CTRSH thích hôïp laø hoaøn toaøn raát caàn thieát. Phöông phaùp cuï theå Khaûo saùt thöïc ñiaï nhaèm thu thaäp caùc soá lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng trong TX Taân An. Ñaùnh giaù, tìm hieåu caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán CTRSH. Söû duïng phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh ñeå öôùc löôïng CTRSH , CTRSH phaùt sinh, söï gia taêng daân doá döïa vaøo toác ñoä thaûi. Töø ñoù, phaûn aùnh ñöôïc thaønh phaàn cuûa chaát thaûi. Tuy nhieân, soá lieäu naøy thöôøng khoâng mang laïi tính chính xaùc cao do coøn nhieàu vaán ñeà lieân quan vaø aûnh höôûng, nhöng phaàn naøo cuõng coù theå ñöôïc nhöõng döï ñoaùn trong töông lai. Noù mang tính hình thöùc ñeå ñaùnh giaù tính khaû thi. Phaàn soaïn vaên baûn ñöôïc söû duïng vôùi phaàn meàm Microsoft Word. Soá lieäu ñöôïc xöû lyù vôùi phaàn meàm Microsoft Excel. Hình 1.1 : Sô ñoà thöïc hieän phöông aùn nghieân cöùu Xaùc ñònh muïc tieâu vaø ñoà aùn nghieân cöùu Laäp keá hoaïch thöïc hieän Ñieàu tra , khaûo saùt thöïc ñòa Thu thaäp ñieàu tra soá lieäu cô baûn Xöû lyù phaân tích soù lieäu, döõ lieäu Kieåm tra Vieát baùo caùo CHÖÔNG 2 ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN – KINH TEÁ VAØ XAÕ HOÄI CUÛA THÒ XAÕ TAÂN AN TÆNH LONG AN 2.1. Ñieàu kieän töï nhieân 2.1.1. Vò trí ñòa lyù TXTA naèm veà phía Taây Nam TPHCM, treân bôø soâng Vaøm Coû Taây, coù toïa ñoä ñòa lyù: Kinh ñoä Ñoâng: 106o21’ñeán 105o27’ Vó ñoä Baéc : 10o20’ ñeán 10o24’ Theo Quoác loä 1A caùch TPHCM 50km veà phía Taây Nam vaø caùch thaønh phoá Myõ Tho 25km veà phía Ñoâng Baéc. Phía Baéc thò xaõ giaùp huyeän Thuû Thöøa, phía Ñoâng giaùp huyeän Vaøm Coû, phía Ñoâng Nam giaùp huyeän Caàn Ñöôùc, phía Taây vaø Nam giaùp tænh Tieàn Giang. Hình 2.1: Vò trí ñòa lyù cuûa TXTA 2.1.2. Ñaëc ñieåm khí haäu Thò xaõ naèm trong vuøng khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa. Thôøi tieát chia laøm hai muøa roõ reät. Muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 11. Muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4. Nhieät ñoä khoâng khí trung bình naêm : 27,9oC Ñoä aåm bình quaân naêm : 79,2% Löôïng boác hôi trung bình naêm : 1173 mm Löôïng möa trung bình naêm :1541 mm 2.2. Ñieàu kieän kinh teá 2.2.1. Saûn xuaát coâng nghieäp Saûn xuaát coâng nghieäp ñaït toác ñoä phaùt trieån cao trong nhöõng naêm qua, möùc taêng tröôûng trung bình laø 21,5%. Trong ñoù ñaàu tö trong tænh taêng 21,67%, ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø 25,2%. Hieän taïi saûn xuaát coâng nghieäp cuûa thò xaõ coù 6 ngaønh chính nhö sau: Ngaønh cô khí Ngaønh löông thöïc, thöïc phaåm Ngaønh cheá bieán goã Ngaønh vaên hoaù phaåm Ngaønh deät, may maëc Ngaønh vaät lieäu xaây döïng Caùc ngaønh coâng nghieäp phaàn lôùn ñöôïc khoâi phuïc vaø phaùt trieån sau giaûi phoùng. Trong thôøi gian gaàn ñaây moät soá ngaønh ñöôïc phaùt trieån nhanh choùng nhö: löông thöïc, thöïc phaåm, deät, may maëc, vaät lieäu xaây döïng. Nhìn chung tình hình saûn xuaát coâng nghieäp phaùt trieån nhanh cuõng gaây ra khoâng ít khoù khaên cho thò xaõ trong coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng noùi chung vaø quaûn lyù CTR noùi rieâng. 2.2.2. Saûn xuaát noâng nghieäp, thuyû saûn TXTA cuõng laø moät khu vöïc phaùt trieån maïnh veà noâng nghieäp trong tænh, ñaëc bieät taäp trung ôû 6 xaõ ngoaïi thò. Giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân 4,4%, trong ñoù troàng troït taêng 4,2%, chaên nuoâi taêng 4,0%. Doanh thu töø hoaït ñoäng thuyû saûn lieân tuïc taêng trong nhöõng naêm qua ñaït möùc taêng tröôûng 22,9% nhöng nguoàn thuyû saûn töï nhieân cuûa thò xaõ ñang bò caïn kieät. Nguyeân nhaân do vieäc khai thaùc, quaûn lyù khoâng hôïp lyù. 2.2.3. Thöông maïi, xuaát nhaäp khaåu vaø dòch vuï Toång möùc baùn leõ haøng hoaù vaø doanh thu dòch vuï tieâu duøng ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân laø 12,1%. Trong ñoù khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh chieám tyû leä khaù cao töø 90 _ 93%. Hieän nay, toaøn thò xaõ coù khoaûng 5371(thoáng keâ cuûa Chi cuïc thoáng keâ TXTA) cô sôû kinh doanh thöông maïi, khaùch saïn, nhaø haøng. Loaïi hình kinh doanh naøy ñaõ ñoùng goùp moät phaàn khoâng nhoû vaøo ngaân saùch cuûa thò xaõ. Kim ngaïch xuaát khaåu ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân 19,8%, nhaäp khaåu ñaït 22,6% caùc maëc haøng xuaát khaåu chuû yeáu bao goàm: gaïo, ñaäu phoïng, haøng may maëc,… 2.3. Ñieàu kieän xaõ hoäi 2.3.1. Daân soá TXTA laø trung taâm chính trò, kinh teá, vaên hoaù xaõ hoäi, khoa hoïc kyõ thuaät vaø chæ ñaïo an ninh quoác phoøng cuûa tænh Long An. Thò xaõ coøn laø ñaàu moái giao thoâng quan troïng giöõa TPHCM vôùi caùc tænh mieàn Taây Nam Boä. Tyû leä taêng daân soá caû cô hoïc vaø töï nhieân khoaûng 2% naêm. Theo thoáng keâ cuûa Chi cuïc thoáng keâ tænh, naêm 2005 toaøn thò xaõ coù: Toång soá daân laø 121538 ngöôøi Thaønh thò laø 77451 ngöôøi Noâng thoân laø 44087 ngöôøi. Theo döï baùo cuûa Chi cuïc thì daân soá cuûa thò xaõ seõ coøn taêng nöõa. 2.3.2. Y teá Ñeán naêm 2005, toaøn thò xaõ coù 15 cô sôû y teá trong ñoù coù 3 beänh vieän ña khoa vaø 12 traïm y teá xaõ phöôøng. Toång soá giöôøng beänh laø 660 giöôøng, caùc beänh vieän ña khoa coù 630 giöôøng, soá traïm y teá phöôøng xaõ coù 30 giöôøng. Soá caùn boä y teá cuûa thò xaõ laø 819 ngöôøi. Nhìn chung ñieàu kieän kyõ thuaät y teá coøn laïc haäu, yù thöùc cuûa caùc caùn boä y teá vaø beänh nhaân chöa cao neân aûnh höôûng raát nhieàu ñeán coâng taùc thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTR noùi chung vaø CTRSH noùi rieâng cuûa thò xaõ. 2.3.3. Giaùo duïc Heä thoáng maïng löôùi tröôøng lôùp caùc ngaønh hoïc, caáp hoïc ñöôïc cuõng coá vaø môû roäng theo höôùng ña daïng hoaù, xaõ hoäi hoaù. Hieän nay, ñoái vôùi heä thoáng phoå thoâng toaøn thò xaõ coù 26 tröôøng trong ñoù:15 tröôøng tieåu hoïc, 7 tröôøng trung hoïc cô sôû, 4 trung hoïc phoå thoâng. CHÖÔNG 3 TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT VAØ CAÙC BIEÄN PHAÙP XÖÛ LYÙ 3.1. Toång quan veà CTRSH 3.1.1. Khaùi nieäm CTRSH CTR laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng,…). Trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. CTRSH (raùc sinh hoaït) laø nhöõng chaát thaûi lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nguoàn taïo thaønh chuû yeáu töø caùc khu daân cö; caùc cô quan; tröôøng hoïc, caùc trung taâm dòch vuï, thöông maïi. CTRSH coù thaønh phaàn bao goàm: kim loaïi, saønh söù, thuyû tinh, gaïch ngoùi vôõ, ñaát, ñaù, cao su, chaát deûo, thöïc phaåm dö thöøa hoaëc quaù haïn söû duïng, xöông ñoäng vaät, tre, goã, loâng gaø, loâng vòt, vaûi, giaáy, rom raï, xaùc ñoäng vaät, voû rau quaû,… 3.1.2. Caùc nguoàn phaùt sinh CTRSH CTRSH phaùt sinh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau trong hoaït ñoäng saûn xuaát cuõng nhö trong hoaït ñoäng sinh hoaït nhö töø caùc khu daân cö, chôï, nhaø haøng, khaùch saïn, tröôøng hoïc, vaên phoøng vaø caùc nhaø maùy coâng nghieäp. Sau ñaây laø moät soá nguoàn phaùt sinh CTRSH: Khu daân cö: bao goàm caùc ngoâi nhaø rieâng bieät, caùc bieät thöï, chung cö,… ôû ñaây CTRSH ñöôïc thaûi ra chuû yeáu laø caùc loaïi thöïc phaåm, bao bì haøng hoaù (baèng giaáy, goã, vaûi, da. Cao su. PE, PP, thuyû tinh , tro,…); moät soá chaát thaûi ñaëc bieät nhö ñoà ñieän töû, vaät duïng hö hoûng (ñoà goã gia duïng, boøng ñeøn , ñoà nhöïa, thuyû tinh,…); chaát thaûi ñoäc haïi nhö chaát taåy röûa (boät giaët, chaát taåy traéng,…); thuoác dieät coân truøng, nöôùc xòt phoøng baùm treân caùc CTRSH thaûi. Khu thöông maïi: bao goàm chôï, quaùn aên, nhaø haøng,…chaát thaûi ñöôïc thaûi ra cuõng chuû yeáu laø caùc loaïi thöïc phaåm, caùc bao bì haøng hoaù. Ñaây nguoàn phaùt sinh nhieàu CTRSH coù thaønh phaàn höõu cô deã phaân huyû . Khu coâng coäng: goàm coù coâng vieân, khu nghæ maùt, khu vui chôi giaûi trí,… nôi ñaây thöôøng thaûi ra caùc loaïi CTR thöïc phaåm (haøng hoaù bò hö hoûng, khoâng söû duïng); bao bì (nhöõng bao bì ñaõ söû duïng, hö hoûng). Khu vaên phoøng: nhö tröôøng hoïc, trung taâm nghieân cöùu, vaên phoøng chính quyeàn nhaø nöôùc,…thaûi ra chuû yeáu caùc loaïi thöïc phaåm, giaáy, nilon vaø nhöïa. Khu coâng nghieäp, noâng nghieäp: CTRSH ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa coâng nhaân, caùn boä vieân chöùc ôû caùc xí nghieäp coâng nghieäp, caùc cô sôû saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp. Ôû khu vöïc noâng nghieäp chaát thaûi ñöôïc thaûi ra chuû yeáu laø: laù caây, caønh caây, xaùc gia suùc, thöùc aên gia suùc thöøa hay hö hoûng; chaát thaûi ñaëc bieät nhö: thuoác saùt truøng, phaân boùn, thuoác tröø saâu, ñöôïc thaûi ra cuøng vôùi bao bì ñöïng caùc hoaù chaát ñoù. 3.1.3. Thaønh phaàn cuûa CTRSH Vieäc xaùc ñònh thaønh phaàn cuûa CTRSH laø raát quan troïng, giuùp löïa choïn bieän phaùp taùi cheá phuø hôïp vôùi caùc thaønh phaàn trong chaát thaûi, ñem laïi hieäu quaû kinh teá vaø baûo veä moâi tröôøng. 3.1.3.1. Thaønh phaàn vaät lyù cuûa CTRSH Söï xaùc ñònh thaønh phaàn cuûa CTRSH theo tính chaát vaät lyù giuùp cho vieäc löïa choïn coâng ngheä xöû lyù vaø quaûn lyù hieäu quaû hôn. Vieäc phaân loaïi caùc thaønh phaàn vaät lyù cuûa CTRSH ñöôïc theå hieän moät caùch cuï theå trong baûng 3.1 Baûng 3.1: Ñònh nghóa caùc thaønh phaàn vaät lyù cuûa CTRSH Thaønh phaàn Ñònh nghóa Thí duï 1 . Caùc chaát chaùy ñöôïc Thöïc phaåm Caùc chaát thaûi ra töø ñoà aên, thöïc phaåm Rau, quaû, thöïc phaåm Giaáy Caùc vaät lieäu laøm töø giaáy Caùc tuùi giaáy, caùc maûnh bìa, giaáy veä sinh,… Haøng deät Coù nguoàn goác töø sôïi Vaûi, len… Coû, rôm, goã cuûi Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø goã, tre, rôm Ñoà duøng baèng goã nhö baøn gheá, voû döøa… Chaát deûo Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm töø chaát deûo Phim cuoän, tuùi chaát deûo, bòch nilon,… Da vaø cao su Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm töø thuoäc da vaø cao su Tuùi saùch da, caëp da, voû ruoät xe,.. 2 . Caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc Kim loaïi saét Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø saét Haøng raøo, dao, naép loï,… Kim loaïi khoâng phaûi saét Caùc loaïi vaät lieäu khoâng bò nam chaâm huùt Voû hoäp nhuoâm, ñoà ñöïng baèng kim loaïi Thuyû tinh Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm cheá taïo töø thuyû tinh Chai loï, ñoà duøng baèng thuyû tinh, boùng ñeøn,… Ñaù vaø saønh söù Caùc vaät lieäu khoâng chaùy khaùc ngoaøi kim loaïi vaø thuyû tinh Voû oác, gaïch ñaù, goám söù,… 3 . Caùc chaát hoãn hôïp Taát caû caùc vaät lieäu khaùc khoâng phaân loaïi ôû phaàn 1 vaø 2 ñeàu thuoäc loaïi naøy Ñaù, ñaát, caùc,… Nguoàn : Quaûn lyù chaát thaûi raén, Traàn Hieáu Nhueä, ÖÙng Quoác Duõng, Nguyeãn Thò Kim Thaùi, Nhaø xuaát baûn Xaây Döïng _Haø Noäi, 2001 3.1.3.2. Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTRSH Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTRSH ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: laáy maãu, nung CTRSH ôû 950oC, phaàn bay hôi ñi laø chaát höõu cô, phaàn coøn laïi goïi laø chaát tro hay chaát voâ cô. Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTRSH ñöôïc theå hieän qua baûng 3.2 nhö sau: Baûng 3.2 : Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa caùc hôïp phaàn chaùy ñöôïc cuûa CTRSH Hôïp phaàn % troïng löôïng theo traïng thaùi khoâ C H O N S Tro Chaát thaûi thöïc phaåm Giaáy Catton Chaát deûo Vaûi, haøng deät Cao su Da Laù caây, coû Goã Buïi, gaïch vuïn, tro 48 3,5 4,4 60 55 78 60 47,8 49,5 26,3 6,4 6 5,9 7,2 6,6 10 8 6 6 3 37,6 44 44,6 22,8 31,2 khoâng xñ 11,6 38 42,7 2 2,6 0,3 0,3 khoâng xñ 4,6 2 10 3,4 0,2 0,5 0,4 0,2 0,2 khoâng xñ 0,15 khoâng xñ 0,4 0,3 0,1 0,2 5 6 5 10 2,45 10 10 4,5 1,5 68 Nguoàn : Quaûn lyù chaát thaûi raén, Traàn Hieáu Nhueä, ÖÙng Quoác Duõng, Nguyeãn Thò Kim Thaùi, Nhaø xuaát baûn Xaây Döïng _Haø Noäi, 2001 3.1.4. Tính chaát cuûa CTRSH 3.1.4.1. Tính chaát vaät lyù cuûa CTRSH Nhöõng tính chaát quan troïng cuûa CTRSH bao goàm: troïng löôïng rieâng, ñoä aåm, kích thöôùc haït, khaû naêng giöõ aåm,… Troïng löôïng rieâng Troïng löôïng rieâng (hay maät ñoä) cuûa CTRSH laø troïng löôïng cuûa vaät lieäu trong moät ñôn vò theå tích (Ib/ft3, Ib/yd3, kg/m3, T/m3). Döõ lieäu troïng löôïng rieâng ñöôïc söû duïng ñeå öôùc löôïng toång khoái löôïng vaø theå tích raén phaûi quaûn lyù. Troïng löôïng rieâng cuûa CTRSH thay ñoåi roõ reät theo vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm vaø thôøi gian löu trong caùc thuøng chöùa. Baûng 3.3 : Troïng löôïng rieâng vaø ñoä aåm caùc thaønh phaàn cuûa CTRSH Loaïi chaát thaûi Khoái löôïng rieâng (Ib/yd3) Ñoä aåm (% troïng löôïng) Dao ñoäng Trung bình Dao ñoäng Trung bình Chaát thaûi thöïc phaåm 220 - 810 490 50 – 80 70 Giaáy 70 – 220 150 4 - 10 6 Bìa cöùng 70 – 135 85 4 – 8 5 Nhöïa deûo 70 – 220 110 1 – 4 2 Haøng deät 70 – 170 220 6 – 15 10 Cao su 170 – 340 270 1 – 4 2 Da 170 – 440 170 8 – 12 10 Raùc vöôøn 100 – 380 400 30 – 80 60 Goã 220 – 540 330 15 – 40 20 Thuyû tinh 270 – 810 150 1 – 4 2 Voû ñoà hoäp 85 – 270 270 2 – 4 3 Nhuoâm 110 – 405 540 2 – 4 2 Kim loaïi khaùc 220 – 1940 810 2 – 4 3 Buïi, tro 540 – 1685 1255 6 – 12 8 Nguoàn : Quaûn lyù chaát thaûi raén, Traàn Hieáu Nhueä, ÖÙng Quoác Duõng, Nguyeãn Thò Kim Thaùi, Nhaø xuaát baûn Xaây Döïng _Haø Noäi, 2001 Ñoä aåm Ñoä aåm cuûa CTRSH thöôøng ñöôïc bieåu hieän baèng 2 caùch: Phöông phaùp troïng löôïng öôùt, ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng % cuûa troïng löôïng öôùt vaät lieäu. Phöông phaùp troïng löôïng khoâ, ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng % cuûa troïng löôïng khoâ cuûa vaät lieäu. Coâng thöùc toaùn hoïc cuûa ñoä aåm theo troïng löôïng öôùt ñöôïc dieãn ñaït nhö sau: M= (w – d)/w Trong ñoù: M: ñoä aåm w: Khoái löôïng ban ñaàu cuûa maãu (kg) d: khoái löôïng cuûa maãu khi saáy ôû 105oC (kg) Kích thöôùc haït Kích thöôùc haït cuûa caùc vaät lieäu thaønh phaàn trong CTRSH laø moät döõ lieäu quan troïng ñeå tính toaùn thieát keá caùc thieát bò cô khí nhö: saøng phaân loaïi, maùy phaân loaïi töø tính. Khaû naêng giöõ nöôùc taïi thöïc ñòa Khaû naêng giöõ nöôùc taïi hieän tröôøng cuûa CTRSH laø toaøn boä löôïng nöôùc maø noù coù theå giöõ laïi trong maãu chaát thaûi döôùi taùc duïng keùo xuoáng cuûa troïng löïc. Khaû naêng giöõ nöôùc trong CTRSH laø moät tieâu chuaån quan troïng trong tính toaùn xaùc ñònh löôïng nöôùc roø ró töø baõi CTRSH. 3.1.4.2. Tính chaát hoaù hoïc cuûa CTRSH Caùc chæ tieâu hoaù hoïc quan troïng cuûa CTRSH goàm chaát höõu cô, chaát tro, haøm löôïng cacbon coá ñònh, nhieät trò. Chaát höõu cô Laáy maãu nung ôû 950oC, phaàn bay hôi ñi laø phaàn chaát höõu cô hay coøn goïi laø toån thaát khi nung, thoâng thöôøng chaát höõu cô dao ñoäng töø 40 – 60%, giaù trò trung bình laø 53%. Chaát tro Chaát tro laø phaàn coøn laïi sau khi nung maãu chaát thaûi ôû 950oC, töùc laø caùc chaát trô dö hay chaát voâ cô. Haøm löôïng cacbon coá ñònh Laø löôïng cacbon coøn laïi sau khi ñaõ loaïi boû caùc phaàn voâ cô khaùc khoâng phaûi laø cacbon trong tro khi nung ôû 950oC, haøm löôïng naøy thöôøng chieám khoaûng 5 – 12%, giaù trò trung bình laø 7%. Caùc chaát voâ cô naøy chieám khoaûng 15 – 30%, giaù trò trung bình laø 20%. Nhieät trò Laø giaù trò nhieät taïo thaønh khi ñoát CTRSH. Giaù trò nhieät ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc Dulong: Btu/Ib = 145C + 610 (H2 – 1/8 O2) + 40S + 10N. Trong ñoù: C: cacbon, % troïng löôïng H2: hydro, % troïng löôïng O2: oxy, % troïng löôïng S: löu huyønh, % troïng löôïng N: nitô, % troïng löôïng 3.1.4.3. Tính chaát sinh hoïc Tröø caùc hôïp phaàn nhöïa deûo, cao su, kim loaïi,…ña phaàn chaát höõu cô cuûa haàu heát CTRSH coù theå bò bieán ñoåi sinh hoïc taïo thaønh caùc khí ñoát vaø chaát trô, caùc chaát raén voâ cô coù lieân quan. Söï phaùt sinh muøi vaø coân truøng coù lieân quan ñeán caùc quaù trình phaân huyû cuûa caùc vaät lieäu höõu cô tìm thaáy trong CTRSH. Khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa caùc hôïp phaàn höõu cô trong CTRSH Thaønh phaàn CTRSH deã bay hôi ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch ñoát ôû 550oC ñaây laø caùch thöôøng duøng laøm thöôùc ño söï phaân huyû sinh hoïc cuûa phaàn höõu cô trong CTRSH. Tuy nhieân vieäc söû duïng CTRSH bay hôi ñeå moâ taû khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa phaàn höõu cô laø sai laàm vì moät vaøi söï taïo thaønh chaát höõu cô (CHC) cuûa CTRSH coù khaû naêng deã bay hôi cao nhöng khaû naêng phaân huyû laïi thaáp nhö: giaáy baùo vaø phaàn boû töø caây troàng. Khaû naêng löïa choïn thaønh phaàn lignin cuûa moät chaát thaûi coù theå ñöôïc öùng duïng ñeå öôùc löôïng phaàn chaát thaûi deã phaân huyû sinh hoïc, söû duïng quan heä nhö sau: BF = 0,83 – 0,028LC Trong ño:ù BF: laø phaàn coù theå phaân huyû sinh hoïc ñöôïc dieãn ñaït treân cô sôû caùc chaát raén deã bay hôi. 0,83: heä soá thöïc nghieäm 0,028: heä soá thöïc nghieäm LC: thaønh phaàn lignin cuûa chaát raén deã bay hôi ñöôïc dieãn ñaït baèng % cuûa troïng löôïng khoâ. Khaû naêng phaân huyû chung cuûa caùc chaát höõu cô trong CTRSH döïa vaøo thaønh phaàn lignin ñöôïc trình baøy ôû baûng 3.4. theo ñoù nhöõng chaát thaûi höõu cô coù thaønh phaàn lignin cao, khaû naêng phaân huyû sinh hoïc thaáp, ñaùng keå so vôùi caùc chaát khaùc. Baûng 3.4: Khaû naêng phaân huyû cuûa caùc chaát höõu cô döïa vaøo thaønh phaàn lignin Hôïp phaàn Chaát raén bay hôi (% toång chaát raén) Thaønh phaàn lignin (% chaát raén bay hôi) Phaàn phaân huyû sinh hoïc Chaát thaûi thöïc phaåm 7 – 15 0,4 0,82 Giaáy baùo 94,0 21,9 0,22 Giaáy vaên phoøng 96,4 0,4 0,82 Bìa cöùng 94,0 12,9 0,47 Chaát thaûi vöôøn 50 – 90 4,1 0,72 Nguoàn: George Tchobanoglous, et al, Mc Graw – Hill Inc, 1993 Söï phaùt sinh muøi Muøi phaùt sinh khi caùc chaát thaûi ñöôïc löu giöõ trong thôøi gian daøi giöõa caùc laàn thu gom taïi caùc traïm trung chuyeån vaø caùc baõi choân laáp. Thöïc teá cho thaáy muøi seõ gia taêng ñaùng keå hôn trong ñieàu kieän khí haäu aám aùp vaø phaân huyû yeám khí. Chaúng haïn, döôùi caùc ñieàu kieän yeám khí, sunfate (SO42-) coù theå bò bieán ñoåi thaønh sunfide (S2-) vaø sau ñoù keát hôïp vôùi hidro taïo thaønh H2S. 2CH3CHOHCOOH + SO42- Ú 2CH3COOH + S2- + H2O + CO2 4H2 + SO42- Ú S2- + 4H2O S2- + Fe2+ Ú FeS Ion sulfide coøn coù theå keát hôïo vôùi caùc muoái kim loaïi nhö saét, ñeå taïo thaønh caùc sulfide kim loaïi coù maøu ñen. Söï bieán ñoåi sinh hoaù cuûa moät chaát höõu cô coù chöùa moät goác sunfur coù theå daãn ñeán söï taïo thaønh caùc hôïp chaát naëng muøi nhö methyl mercaptan vaø aminobutyric acid. Ví duï: CH3SCH2CH(NH2)COOH Ú CH3SH + CH3CH2CH2(NH2)COOH (metyl mercaptan) Metyl mercaptan coù theå bò phaân huyû phaân hoaù taïo thaønh metyl alcohol vaø hydrogen sulfide. CH3SH + H2O Ú CH3OH + H2S Söï phaùt sinh caùc coân truøng Taïi caùc vò trí löu giöõ chaát thaûi, ñaëc bieät vaøo muøa heø coân truøng sinh saûn vaø phaùt trieån raát nhieàu. Ñaëc bieät ôû giai ñoaïn aáu truøng chuùng raát khoù bò loaïi boû khi caùc thuøng CTRSH ñöôïc laøm roãng. Nhöõng phaàn coøn soùt laïi coù theå phaùt trieãn thaønh coân truøng trong moâi tröôøng xung quanh. 3.1.5. Toác ñoä phaùt sinh CTRSH Vieäc tính toaùn toác ñoä phaùt thaûi CTRSH laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng trong vieäc quaûn lyù, bôûi vì töø ñoù ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc löôïng CTRSH phaùt sinh trong töông lai ôû moät khu vöïc cuï theå ñeå coù keá hoaïch quaûn lyù töø khaâu thu gom, vaän chuyeån ñeán xöûy1. Phöông phaùp xaùc ñònh toác ñoä phaùt thaûi CTRSH cuõng gaàn gioáng nhö phöông phaùp xaùc ñònh toång löôïng CTRSH. Ngöôøi ta söû duïng moät soá loaïi phaân tích sau ñaây ñeå ñònh löôïng CTRSH thaûi ra ôû moät khu vöïc. Ño khoái löôïng Phaân tích thoáng keâ Phöông phaùp xaùc ñònh tyû leä CTRSH Tính caân baèng vaät chaát Döïa treân caùc ñôn vò thu gom CTRSH (thuøng chöùa, xe ñaåy,..) 3.2. Aûnh höôûng cuûa CTRSH ñeán moâi tröôøng 3.2.1. Aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng nöôùc Caùc CTR giaøu höõu cô, trong moâi tröôøng nöôùc noù seõ bò phaân huyû nhanh choùng. Phaàn noåi leân maët nöôùc bò phaân huyû vôùi toác ñoä cao. Chuùng seõ traõi qua quaù trình khoaùng hoaù chaát höõu cô ñeå taïo ra caùc saûn phaåm trung gian. Sau ñoù, nhöõng saûn phaåm cuoái cuøng seõ laø khoaùng chaát vaø nöôùc. Phaàn chìm trong nöôùc seõ coù quaù trình phaân giaûi yeám khí ñeå taïo ra caùc hôïp chaát trung gian vaø sau ñoù laø saûn phaåm cuoái cuøng nhö: CH4, H2S, H2O, CO2. Taát caû caùc chaát trung gian ñeàu gaây muøi hoâi thoái vaø raát ñoäc. Beân caïnh ñoù coøn raát nhieàu vi truøng vaø sieâu vi truøng laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Nhöõng chaát kim loaïi trong CTRSH seõ gaây neân hieän töôïng aên moøn trong moâi tröôøng nöôùc. Sau ñoù quaù trình oxy hoaù seõ xuaát hieän vaø gaây nhieãm baån cho moâi tröôøng nöôùc, nguoàn nöôùc. Nhöõng chaát thaûi ñoäc nhö: thuyû ngaân, chì hoaëc caùc chaát phoùng xaï seõ laøm nguy hieåm hôn. 3.2.2. Aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng khoâng khí: Moät phaàn chaát höõu cô nhö: thöïc phaåm, traùi caây bò hoâi thoái,… coù trong CTRSH deã phaân huyû mang theo muøi laøm oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí vaø aûnh höôûng ñeán söùc khoeû vaø khaû naêng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, ñaëc bieät trong caùc ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm thích hôïp (nhieät ñoä toát nhaát laø 35oC, ñoä aåm laø 70 – 80%) Thaønh phaàn khí thaûi chuû yeáu ñöôïc tìm thaáy ôû caùc baõi choân laáp CTRSH ñöôïc theå hieän ôû baûng 3.5. Baûng 3.5 : Thaønh phaàn khí thaûi trong CTRSH Thaønh phaàn % theå tích CH4 45 – 60 CO2 40 – 60 N2 2 – 5 O2 0,1 – 1,0 NH3 0,1 – 1,0 SOx, H2S, Mercaptan,… 0 – 1,0 H2 0 – 0,2 CO 0 – 0,2 Chaát höõu cô bay hôi 0,01 – 0,6 Nguoàn: Handbook of solid Waste management, 1994 3.2.3. Aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaát Phaàn höõu cô deã phaân huyû trong CTRSH seõ ñöôïc caùc vi sinh vaät phaân huyû trong moâi tröôøng ñaát trong hai ñieàu kieän hieáu khí vaø kî khí. Khi coù ñoä aåm thích hôïp seõ taïo ra haøng loaït caùc saûn phaåm trung gian vaø cuoái cuøng hình thaønh caùc chaát khoaùng ñôn giaûn, nöôùc, CO2, CH4,… Vôùi khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng ñaát, moät löôïng CTRSH vaø nöôùc roø ró vöøa phaûi seõ ñöôïc phaân huyû trôû thaønh caùc chaát ít oâ nhieãm hoaëc khoâng oâ nhieãm. Coøn ñoái vôùi caùc chaát thaûi khoù phaân huyû nhö: nhöïa, cao su,…neáu khoâng coù giaûi phaùp xöû lyù thích hôïp seõ laø nguy cô gaây thoaùi hoaù vaø giaûm ñoä phì cuûa ñaát. 3.2.4. Aûnh höôûng ñeán caûnh quan vaø söùc khoeû con ngöôøi CTRSH phaùt sinh ra neáu khoâng ñöôïc thu gom vaø xöû lyù ñuùng caùch seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoeû coäng ñoàng daân cö vaø laøm maát veõ myõ quan ñoâ thò. CTRSH coù chöùa raát nhieàu maàm beänh töø ngöôøi vaø gia suùc, caùc chaát thaûi höõu cô, xaùc suùc vaät cheát,…gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoeû con ngöôøi. Ñaëc bieät trong CTRSH coù chöùa nhieàu vi khuaån, sieâu vi khuaån, kyù sinh truøng,.. gaây neân caùc beänh nhö: soát reùt, beänh ngoaøi da, dòch haïch, thöông haøn, tieâu chaûy, giun saùn, lao,.. Ngoaøi ra vieäc thu gom vaø xöû lyù CTRSH khoâng ñuùng quy ñònh laø nguy cô gaây beänh nguy hieåm cho coâng nhaân veä sinh, ngöôøi bôùi raùc, nhaát laø khi gaëp caùc chaát thaûi nguy haïi cuûa y teá, coâng nghieäp nhö: kim tieâm, oáng chích, maàm beänh, vaät lieäu saét, nhoïn,… Taïi caùc baõi loä thieân, neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù toát seõ gaây ra nhieàu vaán ñeà nghieâm troïng cho coäng ñoàng daân cö trong khu vöïc nhö: gaây oâ nhieãm khoâng khí, nguoàn nöôùc, oâ nhieãm ñaát vaø laø nôi nuoâi döôõng caùc vaät chuû trung gian truyeàn beänh cho ngöôøi. 3.3. Kyõ thuaät vaø thieát bò xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït 3.3.1. Xöû lyù cô hoïc 3.3.1.1. Giaûm theå tích baèng phöông phaùp cô hoïc Giaûm theå tích cuõng laø moät coâng ñoaïn khaù quan troïng trong quaù trình quaûn lyù CTRSH. Chính vì vaäy ôû haàu heát caùc thaønh phoá hieän nay treân theá giôùi noùi chung vaø Vieät Nam noùi rieâng ngöôøi ta söû duïng caùc xe vaän chuyeån CTRSH coù thieát bò neùn, vaø ñeå taêng thôøi gian hoaït ñoäng cuûa caùc baõi choân laáp ngöôøi ta cuõng thöôøng neùn CTRSH tröôùc khi choân laáp. Thieát bò neùn CTRSH ñöôïc chia ra laøm 2 loaïi: coá ñònh vaø di ñoäng. Ngöôøi ta thöôøng söû duïng phöông phaùp neùn CTRSH vôùi caùc maùy neùn coù aùp löïc thaáp (nhoû hôn 7kg/cm2) vaø aùp löïc cao (lôùn hôn 7kg/cm2). Maùy neùn aùp löïc cao coù theå ñaït tôùi 35kg/cm2. CTRSH sau khi ñöôïc neùn coù maät ñoä khoái vaøo khoaûng 950 _ 1100 kg/m3. Vôùi phöông phaùp neùn aùp löïc cao, CTRSH coù theå giaûm theå tích dao ñoäng ôû tyû leä töø 3 coøn 1 ñeán töø 8 coøn 1. 3.3.1.2. Giaûm kích thöôùc baèng phöông phaùp cô hoïc Giaûm kích thöôùc CTRSH laø moät khaùi nieäm ñeå chæ vieäc chuyeån ñoåi CTRSH ñöôïc thu gom thaønh nhöõng maûnh nhoû hôn. Muïc ñích cuûa coâng vieäc naøy laø laøm CTRSH töông ñoái ñoàng nhaát vaø giaûm veà kích thöôùc. Vieäc giaûm kích thöôùc cuûa CTRSH laø moät coâng ñoaïn quan troïng trong thieát keá vaø vaän haønh heä thoáng quaûn lyù CTRSH. 3.3.1.3. Phaân loaïi CTRSH baèng phöông phaùp cô hoïc Phaân loaïi CTRSH laø moät coâng vieäc quan troïng ñeå thu hoài caùc nguyeân lieäu trong CTRSH, giuùp cho vieäc tieán haønh taùi cheá CTRSH ñöôïc thuaän tieän hôn. Sau ñaây laø moät soá phöông phaùp phaân loaïi CTRSH: Phaân loaïi baèng tay: ñaây laø phöông phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng ôû caùc hoä gia ñình vaø caùc cuïm daân cö. Vieäc phaân loaïi naøy giuùp cho vieäc thu hoài caùc nguyeân lieäu coù theå taùi che,á taùi söû duïng trong CTRSH. Tuy nhieân vì thaønh phaàn CTRSH raát ña daïng neân ngöôøi ta thöôøng chæ coù theå phaân loaïi taïi nhaø ñoái vôùi moät soá thaønh phaàn nhö thuûy tinh, giaáy, kim loaïi, nhöïa,…maø thoâi. Phaân loaïi baèng khí: ñoái vôùi caùc thieát bò baèng khí, vieäc thieát keá phaûi tính toaùn ñeán raát nhieàu yeáu toá nhö: ñaëc ñieåm cuûa CTRSH ( kích thöôùc, ñoä aåm, thaønh phaàn,…), ñaëc ñieåm cuûa caùc thaønh phaàn CTRSH nheï, caùch thöùc ñöa CTRSH vaøo maùy phaân loaïi, tæ leä chaát raén – khí, caùc ñoøi hoûi veà kinh teá nhö: naêng löôïng, baûo trì vaø caùc ñieàu kieän veà moâi tröôøng nhö tieáng oàn, oâ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí,…. Thieát bò phaân loaïi baèng khí thoâng duïng nhaát laø loaïi coù toác ñoä doøng khí dao ñoäng töø 460m/phuùt – 1500m/phuùt. Phaân loaïi baèng töø: ñaây laø phöông phaùp thoâng duïng nhaát ñeå taùch caùc vaät lieäu baèng saét vaø hôïp kim saét ra khoûi CTRSH baèng caùch söû duïng heä thoáng huùt giöõ baèng töø tröôøng. Caùc thieát bò phaân loaïi baèng töø thöôøng coù moät baêng taûi ñöa CTRSH qua moät troáng töø ñeå cho caùc vaät lieäu saét ñöôïc troáng töø giöõ laïi roài baèng caàn gaït taùch ra theo ñöôøng khaùc. Thieát bò töø tính coù hai daïng chính ñoù laø troáng töø quay vaø troáng töø coá ñònh. Tuy nhieân khi söû duïng caùc thieát bò phaân loaïi baèng töø caàn phaûi löu yù tính chaát cuûa CTRSH nhö kích thöôùc vaät lieäu saét, caùch thöùc vaø toác ñoä ñöa CTR vaøo baêng töø, heä thoáng laøm maùt töø, caùc ñoøi hoûi veà kinh teá nhö naêng löôïng, baûo trì vaø caùc ñieàu kieän veà moâi tröôøng nhö tieàng oàn, khoáng cheá oâ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí. Saøng : phöông phaùp saøng duøng ñeå taùch vaät lieäu hoãn hôïp coù kích thöôùc khaùc nhau thaønh hai hay nhieàu loaïi qua beà maët saøng. Phöông phaùp saøng thöôøng ñöôïc aùp duïng cho CTRSH thoâ, hieän nay thieát bò saøng goàm coù hai daïng chính laø saøng rung vaø saøng coù troáng quay. Vieäc löïa choïn thieát bò saøng phaûi chuù yù ñeán caùc yeáu toá nhö: thaønh phaàn cuûa CTRSH; ñòa ñieåm laáp ñaët; kích thöôùc vaø daïng loã saøng; toång dieän tích maët saøng; toác ñoä quay; taàn soá rung vaø hieäu suaát saøng; caùc ñoøi hoûi veà kinh teá vaän haønh nhö: naêng löôïng, baûo trì vaø caùc ñieàu kieän veà moâi tröôøng nhö tieáng oàn, khoáng cheá oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc, khoâng khí,…. 3.3.2. Xöû lyù hoùa hoïc 3.3.2.1. Thieâu ñoát CTRSH Thieâu ñoát CTRSH laø moät trong nhöõng phöông aùn xöû lyù haáp daãn nhaát vì quaù trình naøy coù theå giaûm theå tích ban ñaàu cuûa CTRSH ñeán 80 – 90%. Ñoái vôùi moät soá thieát bò thieâu ñoát hieän ñaïi vaän haønh ñeán nhieät ñoä noùng chaûy cuûa tro. Vieäc söû duïng caùc loø thieâu ñoát CTRSH hieän nay thöôøng khoâng chæ döøng laïi ôû muïc ñích giaûm theå tích ban ñaàu cuûa CTRSH, maø coøn vôùi muïc ñích thu hoài nhieät löôïng ñeå phuïc vuï daân sinh vaø caùc ngaønh coâng nghieäp caàn nhieät. Thoâng thöôøng nhieät töø khí ñoát ñöôïc chuyeån veà daïng hôi nöôùc. Daãn ñi theo caùc ñöôøng oáng daãn tôùi khu vöïc caàn nhieät hoaëc ñöôïc truyeàn ñi thoâng qua caùc ñöôøng oáng daãn nöôùc ñöôïc laép ñaët theo oáng toûa nhieät cuûa loø thieâu. Vôùi caùc loø thieâu hieän ñaïi ngaøy nay, coù theå laép ñaët caùc noài hôi ñeåâ thu nhieät töø khí chaùy maø khoâng caàn phaûi cung caáp theâm khoâng khí hoaëc ñoä aåm. Thoâng thöôøng khí töø loø thieâu ñoát ñöôïc laøm nguoäi khoaûng töø 1800 – 2000oF tôùi khoaûng 600 – 1000oF tröôùc khi ñöôïc xaû vaøo moâi tröôøng. Beân caïnh ñoù vieäc taïo ra hôi nöôùc, vieäc söû duïng heä thoáng noài hôi coøn coù lôïi trong vieäc laøm giaûm theå tích khí thaûi caàn phaûi xöû lyù. Maëc duø vaäy thieâu ñoát ñöôïc coi laø moät phöông phaùp xöû lyù toán keùm nhaát. Vì beân caïnh chi phí cao cho xaây döïng vaø vaän haønh, noù ñoûi hoûi phaûi trang bò heä thoáng xöû lyù khí thaûi heát söùc toán keùm. Moät trong nhöõng vaán ñeà caàn quan taâm haøng ñaàu khi xaây döïng caùc loø ñoát raùc laø vaán ñeà oâ nhieãm khoâng khí, chuû yeáu laø buïi nhuyeãn vôùi kích thöôùc dao ñoäng töø nhoû hôn 50µm - 120 µm, ñeå xöû lyù buïi caùc thieát bò loïc tuùi vaûi hoaëc laéng tónh thöôøng ñöôïc söû duïng cho hòeâu quaû cao nhaát. Vieäc thieát keá vaø vaän haønh loø ñoát CTRSH cuõng heát söùc phöùc taïp lieân quan ñeán cheá ñoä nhieät cuûa loø. Nhieät ñoä ñoát thieát keá thöôøng dao ñoäng töø 1400 – 1600o F. Ngöôøi ta ñaõ chöùng minh raèng ôû nhieät ñoä ñoát döôùi 1200oC khí thaûi töø plastic bò chaùy giaûi phoùng ra seõ chöùa dioxin nhö laø moät saûn phaåm phuï cuûa quaù trình thieâu ñoát, vaø laø yeáu toá heát söùc nguy hieåm cho moâi tröôøng cuõng nhö söùc khoûe con ngöôøi. Con soá thöïc teá cho thaáy raèng hôn 95% löôïng dioxin trong khoâng khí bao quanh nöôùc Myõ ñöôïc taïo neân töø caùc loø ñoát CTRSH 3.3.2.2. Nhieät phaân Nhieät phaân laø quaù trình ñoát khoâng coù oxy hoaëc ñoát keát hôïp vôùi oxy. Vôùi phöông phaùp naøy coù khaû naêng naâng cao nhieät löôïng cuûa CTRSH hoaëc chuyeån caùc chaát thaûi raén thaønh daïng khí ñoát. Ñaët tröng cuûa ba phaân ñoaïn saûn phaåm cuûa nhieät phaân laø: Doøng hôi khí coù chöùa hydro, methane, oxide cacbon, dioxin cacbon vaø nhieàu loaïi khí khaùc phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn höõu cô cuûa hoãn hôïp ñöôïc ñoát. Phaân ñoaïn chöùa haéc ín vaø daàu, coù daïng loûng ôû nhieät ñoä trong phoøng vaø coù chöùa caùc loaïi hoùa chaát nhö acid acetic, acetone vaø methanone. Than, chöùa chuû yeáu laø cacbon tinh khieát vaø caùc vaät lieäu trô. Xöû lyù sinh hoïc Xöû lyù sinh hoïc laø moät phöông phaùp xöû lyù reû tieàn nhaát, hieäu quaû nhaát vaø ít gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Caùc vi sinh vaät tham gia vaøo quaù trình phaân huyû CTRSH bao goàm caû ñôn baøo vaø ña baøo. Vi khuaån, naám, men vaø actimomycetes laø caùc vi sinh vaät raát quan troïng vaø caàn thieát cho quaù trình phaân huyû CTRSH Vi khuaån: thöôøng laø ñôn baøo, bao goàm caùc daïng nhö: hình caàu, que vaø xoaén. Caàu khuaån coù ñöôøng kính dao ñoäng töø 0,5 _ 4µm ; vi khuaån daïng que coù chieàu roäng trung bình töø 0,5 _ 4µm vaø daøi töø 0,5 _ 20µm; vi khuaån daïng xoaén coù chieàu roäng trung bình 0,5µm vaø chieàu daøi trung bình coù theå hôn 10µm. Naám: laø caùc cô theå ña baøo, khoâng quang hôïp, coù kích thöôùc töông ñoái lôùn vaø raát deã daøng phaân bieät chuùng vôùi caùc vi sinh vaät khaùc. Haàu heát caùc loaïi naám coù khaû naêng phaùt trieån ôû moâi tröôøng coù noàng ñoä nitô, pH vaø ñoä aåm thaáp, pH = 5,6 raát thích hôïp cho naám phaùt trieån. Cô theå trao ñoåi chaát cuûa naám thöôøng laø hieáu khí. Men: laø nhöõng teá baøo naám khoâng theå hình thaønh trong sôïi daøi, vaø vì vaäy chuùng laø ñôn baøo. Moät soá men taïo teá baøo coù daïng hình elíp kích thöôùc chieàu daøi töø 8 ñeán 15µm vaø chieàu roäng töø 3 _ 12µm. Actinomycetes: laø caùc vi sinh vaät mang tính trung gian giöõa vi khuaån vaø naám. Veà hình daïng, chuùng gioáng vôùi naám, chæ khaùc laø beà roäng chæ dao ñoäng töø 0,5 _1,4µm. Caû hai quaù trình kî khí vaø hieáu khí ñieàu ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù CTRSH. Trong quaù trình xöû lyù, ñeå duy trì söï taêng tröôûng cuûa vi sinh vaät caàn ñaûm baûo caùc yeáu toá nhö: nguoàn cacbon, oxy, nitô, photpho, caùc muoái voâ cô, löu huyønh vaø caùc nguyeân toá vi löôïng; caùc ñieàu kieän veà moâi tröôøng nhö: pH, nhieät ñoä, ñoä aåm. Nhieät ñoä töø –5 _ 80oC laø thích hôïp cho vi sinh vaät phaùt trieån. 3.4. Moät vaøi bieän phaùp xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït thoâng duïng treân theá giôùi 3.4.1 Ñoå đống loä thieân Hieän nay phöông phaùp naøy vaãn coøn ñöôïc aùp duïng roäng raõi treân theá giôùi, haàu nhö noù taäp trung nhieàu ôû caùc nöôùc ngheøo vaø keùm phaùt trieån vì ñieàu kieän moâi tröôøng ôû ñaây vaãn chöa ñöôïc quan taâm nhieàu. Phöông phaùp naøy coù raát nhieàu nhöôïc ñieåm: Laøm maát veõ myõ quan nôi ñoâ thò, gaây ra caûm giaùc khoù chòu cho ngöôøi daân soáng xung quanh. Caùc baõi thaûi thöôøng laø nôi chöùa nhieàu dòch beänh, gaây muøi hoâi vaø lan truyeàn beänh thoâng qua chuoät, ruoài, muoãi,..gaây nguy hieåm cho söùc khoeû con ngöôøi. Nöôùc roø ró töø caùc baõi choân laáp loä thieân thöôøng taïo neân moät vuøng laày loäi, aåm öôùt; deã daøng thaâm nhaäp vaøo ñaát vaø gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm vaø bò nöôùc möa cuoán ñi gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët. Quaù trình phaân huyû töï nhieân taïo neân muøi hoâi vaø gaây ra oâ nhieãm khoâng khí. Ngoaøi ra, trong caùc baõi thaûi thöôøng xaûy ra hieän töôïng chaùy ngaàm vaø chaùy thaønh ngoïn löûa gaây oâ nhieãm khoâng khí nguy hieåm ñeán con ngöôøi. 3.4.2. Xuaát khaåu Bieän phaùp xuaát khaåu chuû yeáu ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi chaát thaûi raén coâng nghieäp, coøn ñoái vôùi CTRSH thì chæ taäp trung xuaát khaåu caùc vaät lieäu dö thöøa khoù xöû lyù nhö: nhöïa pheá thaûi, giaáy vuïn, vaûi vuïn vaø caùc pheá thaûi ñoäc haïi khaùc. Tuy nhieân do tình hình oâ nhieãm moâi tröôøng ngaøy caøng trôû neân traàm troïng hôn, caùc quoác gia treân theá giôùi ngaøy caøng haïn cheá nhaäp khaåu caùc loaïi pheá thaûi. Vì vaäy bieän phaùp naøy ñang coù xu höôùng giaûm daàn vaø ñöôïc thay theá baèng caùc bieän phaùp khaùc mang laïi lôïi nhuaän kinh teá maø vaãn ñaûm baûo coâng taùc baûo veä moâi tröôøng, 3.4.3. Ñoå xuoáng bieån Phöông phaùp naøy döïa treân coâng ngheä neùn chaát thaûi raén vôùi maät ñoä cao vaø thaû xuoáng bieån ôû xa bôø thuoäc vuøng haûi phaän chung quoác teá. Phöông phaùp naøy aùp duïng ñoái vôùi caùc thaønh phaàn khoù xöû lyù coù trong CTRSH. Theo ñaùnh giaù cuûa nhieàu nhaø nghieân cöùu thì ñoå chaát thaûi raén xuoáng bieån cuõng mang laïi nhieàu ñieàu lôïi nhö: vöøa giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà chaát thaûi, vöøa ñoàng thôøi taïo nôi truù aán cho caùc loaøi sinh vaät bieån. Naém baét ñöôïc caùc ñieàu lôïi naøy, Myõ laø quoác gia tieân phong aùp duïng phöông phaùp naøy. Ôû San Francisco, New York vaø moät soá thaønh phoá ven bieån cuûa Myõ, ngöôøi ta coøn xaây döïng caùc baõi ngaàm nhaân taïo treân cô sôû söû duïng caùc khoái gaïch, beâtoâng phaù dôõ töø caùc toøa nhaø hoaëc thaäm chí töø caùc oâ toâ thaûi boû. Maëc duø coù nhöõng öu ñieåm treân, phöông phaùp naøy raát khoù kieåm soaùt vaø coù khaû naêng gaây oâ nhieãm tieàm aån. Vì vaäy noù vaãn laø giaûi phaùp ñang gaây nhieàu tranh caõi. 3.4.4. Choân laáp hôïp veä sinh Choân laáp hôïp veä sinh laø moät phöông phaùp töông ñoái ñôn giaûn, ñöôïc aùp duïng khaù phoå bieán ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån vaø coù doài daøo ñaát. Ôû moät soá quoác gia nhö: Myõ, Anh, Nhaät vaø nhieàu quoác gia phaùt trieån khaùc cuõng aùp duïng phöông phaùp naøy moät caùch roäng raõi. Phöông phaùp naøy coù nhieàu öu ñieåm nhö: ngaên chaën vieäc thaát thoaùt nöôùc roø ró töø ñoù haïn cheá oâ nhieãm nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët, giaûm thieåu muøi hoâi thoái laøm oâ nhieãm khoâng khí, chi phí ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa caùc baõi choân laáp hôïp veä sinh khoâng quaù cao. Beân caïnh nhöõng öu ñieåm phöông phaùp naøy coù nhieàu nhöôïc ñieåm nhö: Vieäc choân laáp ñoøi hoûi dieän tích ñaát ñai lôùn laø moät khoù khaên ñoái vôùi caùc thaønh phaàn vaø ñoâ thò taäp trung ñoâng ñuùc daân cö. Caùc lôùp ñaát phuû baõi choân laáp thöôøng hay bò gioù thoåi, phaùt taùn vaøo khoâng khí xung quanh. Caùc baõi choân laáp thöôøng taïo ra caùc khí methane vaø sulphur hydrogen ñoäc haïi, coù theå gaây chaùy noå hoaëc gaây ngaït. 3.4.5. Taùi cheá Hieän nay, phöông phaùp naøy ñaõ ñöôïc aùp duïng roäng raõi treân theá giôùi ñaëc bieät laø ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö: Myõ, Anh, Phaùp, Nhaät,….Taùi cheá CTRSH vöøa ñaûm baûo veà moâi tröôøng vöøa mang laïi lôïi nhuaän veà kinh teá. Haàu heát caùc chaát thaûi nhö: kim loaïi, nhöïa, cao su,..ñeàu ñöôïc taùi cheá thaønh caùc saûn phaåm höõu ích, coøn chaát thaûi raén deã phaân huyû haàu nhö ñöôïc uû thaønh phaân höõu cô hoaëc caùc saûn phaåm khaùc. Ví duï taïi thaønh phoá Osaka (Nhaät Baûn), chaát thaûi raén höõu cô deã phaân huyû ñöôïc chuyeån ñeán nhaø maùy xöû lyù CTR, caùc loaïi chaát thaûi raén khoù phaân huyû nhö: kim loaïi, thuyû tinh, vaûi, giaáy,.. ñöôïc ñöa ñeán cô sôû taùi cheá haøng hoaù. Taïi ñaây chaát höõu cô deã phaân huyû seõ ñöôïc ñöa xuoáng caùc haàm uû coù naép saét che ñaäy vaø ñöôïc chaûy trong moät doøng nöôùc coù thoåi khí maïnh. Caùc vi sinh vaät coù saün trong buøn hoaït tính seõ oxy hoaù raát maïnh caùc chaát höõu cô vaø phaân giaûi chuùng moät caùch khaù trieät ñeå. Sau quaù trình xöû lyù ñoù CTRSH chæ coøn nhö moät loaïi caùt mòn vaø nöôùc thaûi trôû neân trong vaét. Caën CTRSH khoâng coøn muøi gì caû seõ ñöôïc taùch ra vaøneän thaønh caùc vieân gaïch laùt heø phoá raát xoáp. Chuùng coù taùc duïng huùt nöôùc khi trôøi möa ñeå khoâng coù caùc vuõng nöôùc naøo toàn taïi treân maët heø phoá. Nhö vaäy haàu nhö toaøn boä CTRSH ñaõ ñöôïc taùi cheá thaønh caùc loaïi haøng hoaù. 3.5. Moät vaøi bieän phaùp xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït hieän coù ôû Vieät Nam 3.5.1. Ñoå ñoáng loä thieân CTRSH ñöôïc vaän chuyeån ñeán moät nôi cuï theå thöôøng chöa ñöôïc quy hoaïch, ôû ñaây CTRSH seõ ñöôïc ñoå xuoáng vaø chaát cao thaønh moät ñoáng. Thieát bò xöû lyù moâi tröôøng xung quanh raát thoâ sô vaø laïc haäu. Chính vì theá, caùc baõi naøy gaây oâ nhieãm khoâng khí raát nhieàu, thaäm chí laø nhöõng oå dòch beänh cho neân daân cö soáng xung quanh bò aûnh höôûng nhieàu.. Hieän nay, phöông phaùp naøy vaãn ñang ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caû nöôùc nguyeân nhaân do Vieät Nam laø quoác gia ngheøo kinh teá coøn chaäm phaùt trieån, vaán ñeà moâi tröôøng môùi ñöôïc quan taâm trong vaøi naêm gaàn ñaây. Ñoå ñoáng loä thieân coù raát nhieàu nhöôïc ñieåm vì theá noù chæ laø bieän phaùp taïm thôøi nhaèm ñeå giaûi quyeát tình traïng oâ nhieãm do CTRSH gaây ra. Trong töông lai phöông phaùp naøy seõ ñöôïc thay theá baèng caùc bieän phaùp toát hôn nhö: taùi cheá, choân laáp hôïp veä sinh,… 3.5.2. Choân laáp hôïp veä sinh Theo thoáng keâ cuûa Boä Xaây döïng, 64 tænh thaønh trong caû nöôùc hieän chæ coù 13 baõi choân laáp CTRSH. Treân thöïc teá, coâng taùc thieát keá, xaây döïng cuõng nhö vaän haønh caùc baõi choân laáp naøy cuõng chöa ñaït hieäu quaû cao. Cuï theå laø caùc baõi choân laáp naøy ñang trong tình traïng quaù taûi vaø vaán ñeà oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm ñang ngaøy trôû neân traàm troïng do hoaït ñoäng xöû lyù nöôùc roø ró töø caùc baõi choân laáp chöa trieät ñeå. Ví duï nhö baõi choân laáp Goø Caùt, coâng suaát thieát keá chæ coù 3,65 trieäu taán CTRSH nhöng cho ñeán thôøi ñieåm naøy baõi choân laáp Goø Caùt ñaõ tieáp nhaän 4,2 trieäu taán CTRSH. Moãi ngaøy baõi choân laáp naøy phaûi tieáp nhaän bình quaân töø 4000 ñeán 4500 taán CTRSH , coù luùc leân ñeán gaàn 5000 taán maø thieát keá laø moãi ngaøy chæ tieáp nhaän 2000 taán. Beân caïnh ñoù, ôû taïi baõi choân laáp naøy ñang naûy sinh nhieàu vaán ñeà nan giaûi nhö: coâng taùc xöû lyù nöôùc roø ró ñang gaëp raát nhieàu khoù khaên do coâng suaát hoaït ñoäng cuûa nhaø maùy xöû lyù nöôùc roø ró laø 100 m3/ngaøy, nhöng löôïng nöôùc roø ró töø baõi choân laáp hieän nay ñaõ leân ñeán gaàn 1000 m3/ngaøy. Vieäc phaùt taùn muøi hoâi gaây aûnh höôûng ñeán daân cö soáng xung quanh. Vì theá caùc cô quan coù chöùc naêng caàn phaûi giaûi quyeát moät caùch trieät ñeå caùc vaàn ñeà naøy nhaèm ñaûm baûo cho coâng taùc baûo veä moâi tröôøng theo höôùng beàn vöõng. 3.5.3. Taùi cheá Theo thoáng keâ, nöôùc ta haøng naêm phaûi boû ra tôùi treân 15 nghìn tyû ñoàng vaø phaûi caàn ñeán treân 5000 ha ñaát ñai quanh caùc ñoâ thò ñeå choân CTRSH. Ñieàu naøy vöøa laõng phí tieàn baïc vaø moät nguoàn taøi nguyeân khaù lôùn maø leõ ra coù theå taùi cheá thaønh caùc haøng hoaù höõu ích. CTRSH chöùa tôùi 80% laø nöôùc, khi bò phaân giaûi bôûi vi sinh vaät chuùng seõ taïo ra thaønh voâ soá caùc saûn phaåm coù muøi hoâi thoái (indol, skatol, H2S, NH3,…) vaø nöôùc hoâi thoái naøy seõ chaûy ra töø ñoáng CTRSH gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoeû daân cö soáng gaàn ñoù.. Caùc thaønh phaàn höõu cô khoù phaân huyû nhö: nhöïa, cao su, kim loaïi,…haàu nhö ñaõ ñöôïc thu nhaët ngay taïi nhaø cuûa töøng ngöôøi daân; phaàn coøn laïi cuûa CTRSH chuû yeáu laø chaát höõu cô deã phaân huyû. Ñieàu naøy raát thích hôïp cho vieäc aùp duïng phöông phaùp taùi cheá CTRSH. Vì theá, trong nhöõng naêm gaàn ñaây nhaø nöôùc ñaõ boû ra nhieàu chi phí ñeå nhaäp caùc coâng ngheä cuûa caùc nöôùc tieân tieán vaø xaây döïng caùc nhaø maùy cheá bieán CTRSH. Nhaø maùy xöû lyù CTRSH Thuyû Phöông ôû thaønh phoá Hueá laø moät moâ hình toát trong vieäc xöû lyù CTRSH vaø chuyeån phaàn lôùn CTRSH thaønh haøng hoaù. Nhaø maùy naøy ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhö sau: Nhôø coâng taùc trieån khai moät caùch ñoàng boä giöõa coâng nhaân trong nhaø maùy vôùi caùc thieát bò coâng ngheä nhö: maùy tuyeån töø, maùy xeù, maùy thoåi gioù,…nhôø vaäy maø haøng ñoáùng chaát thaûi raén nhö: nhöïa, kim loaïi, cao su ñaõ ñöôïc ñöa ñi taùi cheá thaønh caùc saûn phaåm höõu ích nhö: oáng coáng nhöïa Caùc chaát höõu cô deã phaân huyû ñaõ ñöôïc cheá bieán thaønh caùc bao phaân höõu cô giaøu chaát muøn vaø hoaøn toaøn ñaùp öùng vôùi yeâu caàu thay theá daàn nguoán phaân voâ cô – loaïi phaân ñang nhaäp khaåu vôùi soá löôïng quaù lôùn. Moâ hình Nhaø maùy xöû lyù CTRSH Thuyû Phöông caàn ñöôïc nhaân roäng ra caùc ñòa phöông khaùc, nhaát laø ôû caùc thaønh phoá, thò xaõ ñoâng daân cö . CHÖÔNG 4 THÖÏC TRAÏNG VAØ DIEÃN BIEÁN CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT ÔÛ THÒ XAÕ TAÂN AN TÆNH LONG AN 4.1. Hieän traïng khoái löôïng CTRSH ôû TXTA Haøng ngaøy, CTRSH ôû TXTA ñöôïc sinh ra töø caùc nguoàn sau: CTRSH töø caùc khu daân cö bao goàm: daân cö vaø khaùch vaõng lai, du lòch,… CTRSH töø chôï, caùc tuï ñieåm buoân baùn, nhaø haøng, khaùch saïn, khu vui chôi giaûi trí, khu vaên hoùa,… CTRSH cuûa caùc cô quan, coâng sôû, tröôøng hoïc,… CTRSH töø caùc xí nghieäp coâng nhgieäp, cô sôû saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp CTRSH töø caùc cô sôû y teá ôû TXTA Caùc soá lieäu veà hieän traïng khoái löôïng CTRSH ôû TXTA töông ñoái ngheøo naøn bôûi vì töø tröôùc ñeán nay con soá naøy chöa ñöôïc phaân tích thoáng keâ moät caùch cuï theå vaø chính xaùc. Ñeå tính toaùn khoái löôïng CTRSH phaûi döïa vaøo toác ñoä thaûi vaø daân soá cuûa khu vöïc caàn tính toaùn. Vôùi toác ñoä thaûi CTRSH bình quaân cho caùc ñoâ thò ôû Vieät Nam thì löôïng CTRSH thaûi ra trung bình haèng ngaøy cuûa moãi ngöôøi daân khoaûng 0,5kg. Nhö vaäy TXTA vôùi daân soá hieän nay laø khoaûng 120.000 ngöôøi (naêm 2005) thì löôïng CTRSH thaûi ra haøng ngaøy seõ laø 60 taán/ngaøy. Tuy nhieân, theo öôùc tính cuûa Coâng ty coâng trình coâng coäng thì khoái löôïng CTRSH (bao goàm CTRSH: daân cö, ñöôøng phoá, y teá, chôï, cô sôû coâng nghieäp) khoaûng treân 40 taán/ngaøy. Con soá naøy chæ thoáng keâ khoái löôïng ôû caùc ñoái töôïng coù dòch vuï thu gom CTRSH. Vôùi toác ñoä taêng daân soá nhö hieän nay vaø söï gia taêng CTRSH theo söï naâng cao ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân thì trong töông lai CTRSH taïi TXTA laø raát lôùn. Khoái löôïng CTRSH theo caùc naêm cuûa TXTA ñöôïc theå hieän trong baûng sau. Baûng 4.1 : Khoái löôïng CTRSH (taán/ngaøy) Naêm 1998 2000 2005 Khoái löôïng (taán/ngaøy) 40 42,4 45,7 Nguoàn : Baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng tænh Long An naêm 2005 Hình 4.1 : Dieãn bieán khoái löôïng CTRSH trong maáy naêm qua 4.2. Hieän traïng thaønh phaàn CTRSH ôû TXTA 4.2.1. Thaønh phaàn rieâng bieät CTRSH ôû TXTA coù tính chaát raát ña daïng vaø phöùc taïp. Thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTRSH thay ñoåi theo ñieàu kieän kinh teá, taäp quaùn sinh hoaït, vò trí ñòa lyù, thôøi gian, muøa trong naêm,… Chính vì vaäy vieäc phaân loaïi caùc thaønh phaàn trong CTRSH ôû thò xaõ raát khoù khaên vaø phöùc taïp. Trong maáy naêm qua vieäc phaân tích thaønh phaàn trong CTRSH khoâng ñöôïc quan taâm. Caùc soá lieäu, maëc duø coù ñöôïc ghi nhaän, song khoâng mang tính ñònh kyø, ñaïi dieän vaø vì vaäy giaù trò veà thoáng keâ khoâng ñaùng keå. Maëc duø vaäy, söï toàn taïi cuûa moät vaøi con soá ít oûi naøy cuõng coù nhöõng giaù trò nhaát ñònh cho nhöõng nghieân cöùu cô baûn veà CTRSH ôû TXTA. Theo baùo caùo khoa hoïc “Ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng tænh Long An naêm 1999 – 2000” thì keát quaû phaân tích thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTRSH ôû TXTA taïi baõi raùc xaõ Lôïi Bình Nhôn ñöôïc tieán haønh trong naêm 1998 nhö sau: Baûng 4.2 : Thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTRSH ôû TXTA Thaønh phaàn Dao ñoäng (%) Thöïc phaåm 63,59 – 68,59 Giaáy 4,71 – 6,03 Nylon 5,57 – 7,12 Plastics 1,26 – 3 37 Vaûi 2,07 – 3,31 Cao su 2,13 – 4,5 Laù, caønh caây 7,59 – 14,47 Thuûy tinh 1,7 – 2,7 Kim loaïi 1,03 – 3,4 Ñaát, caùt 5,25 – 12,25 Nguoàn : baùo caùo khoa hoïc” Ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng tænh Long An naêm 1999 – 2000” Töø keát quaû phaân tích cho thaáy: CTRSH ôû TXTA coù thaønh phaàn höõu cô deã phaân huûy khaù cao rieâng raùc thöïc phaåm chieám khoaûng 60% – 70% (baûng 4.2) vaø ñaây laø moät trong soá yeáu toá ñeå coù theå löïa choïn coâng ngheä xöû lyù baèng caùch uû phaân compost. Maëc khaùc, caùc thaønh phaàn khaùc nhö: nylon, giaáy, plastics,… cuõng töông ñoái vaø trong töông lai caùc thaønh phaàn naøy seõ nhanh choùng taêng leân trong CTRSH do xu theá coâng nghieäp hoùa caùc saûn phaåm gia ñình tröôùc ñaây cheá taïo töø tre, nöùa, sôïi töï nhieân,…laàn löôït ñöôïc thay theá baèng nhöïa; bao goùi thöïc phaåm baèng laù caây ñöôïc thay theá baèng plastics. Vì vaäy phöông phaùp taùi cheá caùc saûn phaåm coù trong CTRSH ôû TXTA laø moät löïa choïn mang tính laâu daøi vì noù vöøa thu ñöôïc lôïi nhuaän töø vieäc baùn caùc saûn phaåm taùi cheá ñoàng thôøi ñaûm baûo veà maët moâi tröôøng. 4.2.2. Tyû troïng Tyû troïng (maät ñoä) cuûa CTRSH taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn laø khoaûng 285kg/m3 ,maät ñoä naøy nhoû hôn so vôùi thöïc teá CTRSH cuûa daân cö ñoâ thò do caùc nguyeân nhaân Thôøi tieát: vaøo muøa khoâ haïn töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 , nhieät ñoä cao laøm cho toác ñoä boác hôi taêng leân vaø vì vaäy maät ñoä CTRSH giaûm xuoáng. Thaønh phaàn: hieän nay thaønh phaàn CTRSH taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn ñaõ bò thay ñoåi do hoïat ñoäng cuûa cö daân löôïm raùc. 4.2.3. Ñoä aåm Ñoä aåm ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû phaàn thaát thoaùt sau khi saáy ôû 105oC. Ñoä aåm töôi ñöôïc bieåu dieãn baèng phaàn traêm troïng löôïng öôùt cuûa maãu, coøn ñoä aåm khoâ ñöôïc bieåu dieãn baèng phaàn traêm troïng löôïng khoâ cuûa maãu, ñoä aåm töôi cuûa CTRSH ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc sau: M= (w – d)/w Trong ñoù: M: ñoä aåm w: Khoái löôïng ban ñaàu caûu maãu (kg) d: khoái löôïng cuûa maãu khi saáy ôû 105oC (kg) Ñoä aåm cuûa CTRSH ôû TXTA ñöôïc xaùc ñònh trong nghieân cöùu thaùng 12/1999 ( Baùo caùo khoa hoïc :”Ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng tænh Long An 1999 – 2000) dao ñoäng töø 36% - 52% , giaù trò trung bình laø 42%. Tuy nhieân, keát quaû phaân tích naøy chæ mang tính chaát thôøi ñieåm do ñoä aåm cuûa CTRSH phuï thuoäc raát nhieàu vaøo nhieät ñoä, ñoä aåm khoâng khí vaø thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTRSH. Chính vì vaäy con soá naøy chæ ñuùng trong moät ñieàu kieän nhaát ñònh, nhöng do thôøi gian vaø ñieàu kieän laøm ñoà aùn toát nghieäp coù haïn neân khoâng theå tieán haønh phaân tích tröïc tieáp, taïm thôøi laáy giaù trò treân ñeå ñaëc tröng cho ñoä aåm cuûa CTRSH ôû TXTA. Vôùi giaù trò trung bình ñoä aåm cuûa CTRSH laø 42% raát thích hôïp cho vieäc xöû lyù CTRSH baèng caùch uû phaân compost. 4.3. Hieän traïng quaûn lyù CTRSH ôû TXTA tænh Long An 4.3.1. Thu gom vaø vaän chuyeån Naêng löïc thu gom vaø vaän chuyeån CTRSH cuûa TXTA nhö sau: Thu gom CTRSH : soá coâng nhaân thu gom vaø vaän chuyeån CTRSH goàm coù 90 ngöôøi Trong ñoù : ÔÛ baõi raùc 4 ngöôøi Vaän chuyeån 7 ngöôøi Veä sinh ñöôøng 40 ngöôøi Haønh chaùnh 39 ngöôøi Xe vaän chuyeån Xe eùp raùc coù khoái löôïng töø 2,5 – 7,5 taán: 5 chieác Xe ñaåy tay, xe lam,…20 chieác Coâng vieäc thu gom CTRSH ôû TXTA CTRSH cuûa ngöôøi daân ñöôïc boû vaøo caùc thuøng raùc taïi gia ñình hoaëc tuùi nylon buoäc kín. Tôùi giôø heïn, neáu laø caùc hoä daân naèm trong heûm, ñöôøng nhoû thì xe raùc ñaåy tay seõ ñeán thu gom vaø vaän chuyeån ra xe eùp raùc, coøn neáu treân ñöôøng lôùn thì xe eùp raùc seõ chaïy treân ñöôøng vaø thu gom CTRSH ôû töøng nhaø. CTRSH ôû ñöôøng phoá vaø chôï cuõng ñöôïc thu gom töông töï nhö treân Vieäc thu gom CTRSH trong khu vöïc TXTA ñöôïc chia ra laøm nhieàu daïng tuøy theo phaân boá vaø sinh hoaït daân cö, sinh hoaït thöông maïi, dòch vuï. Toång quaùt caùc daïng thu gom CTRSH ñöôïc trình baøy sau ñaây: CTRSH ôû nôi xa trung taâm hoaëc ngay ôû nhöõng hoä naèm caïnh phoá: taát caû caùc loaïi CTRSH töø caùc hoä gia ñình ñieàu töï thu gom, cho vaøo bao plastic hoaëc cho vaøo gioû vaø ñem ñaët nôi troáng ngoaøi tröôùc nhaø hoaëc tröôùc ngoõ heûm, tôùi giôø quy ñònh xe eùp raùc seõ ñeán thu laáy. Xe raùc ñeán thu ñònh kyø 1 laàn/ngaøy ñeå ñem ñeán baõi raùc Lôïi Bình Nhôn. Tuy nhieân, do hôi xa khu trung taâm thò xaõ neân raát nhieàu hoä daân ñaõ töï taïo hoá raùc taïi nhaø. CTRSH ôû khu daân cö trung taâm: CTRSH ñöôïc ngöôøi daân töï thu gom vaø boû vaøo bao plastic hoaëc gioû raùc vaø ñaët tröôùc nhaø hoaëc ñem ñoå vaøo thuøng nhoû ñöïng raùc coâng coäng ñaët ôû ñöôøng phoá chính vaø xe eùp raùc ñeán thu gom ñöa ñeán baõi raùc. Ngoaøi ra, caùc xe ñaåy tay cuûa tö nhaân ñeán thu gom raùc ôû trong heûm vaän chuyeån ra ñöôøng chính vaø xe aùp raùc ñeán thu gom. CTRSH khu vöïc chôï: nhö tröôùc ñaây, ôû caùc chôï coù nhieàu thuøng raùc nhoû coâng coäng ñöôïc ñaët ôû beân trong. Theo quy ñònh thì ngöôøi buoân baùn seõ boû raùc vaøo caùc thuøng naøy. Nhöng thöïc teá löôïng raùc ñoå vaøo khoâng nhieàu maø ñoå böøa baõi treân maët ñaát. Tuy nhieân, ban quaûn lyù chôï coù ñoäi thu gom vaø hoï ñaûm traùch coâng vieäc queùt doïn vaø thu gom raùc thaûi. CTRSH cuûa caùc cô quan haønh chính vaø caùc cô sôû saûn xuaát: ñöôïc thu gom vaø ñöa ñeán caùc thuøng chöùa raùc coâng coäng hoaëc cho vaøo bao ñaëc tröôùc cô quan ñeå xe thu gom mang ñeán baõi raùc. Tuy nhieân ñoái vôùi nhöõng chaát thaûi thoâng duïng nhö giaáy coù theå baùn cho caùc vöïa ve chai. Khoái löôïng vaø khaû naêng thu gom CTRSH ñöôïc theå hieän roõ ôû baûng sau: Baûng 4.3 : Caùc loaïi vaø khaû naêng thu gom CTRSH ôû TXTA Caùc loaïi CTRSH Khoái löôïng (taán/ngaøy) Khaû naêng thu gom(%) Chôï 8 50 Daân cö 20 50 Y teá 1 100 Ñöôøng phoá 7 50 Cô quan 4 50 Nguoàn : baùo caùo khoa hoïc” Ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng tænh Long An naêm 1999 – 2000” Nhö vaäy vôùi löôïng CTRSH thu gom ñöôïc chæ khoaûng 50% thì löôïng CTRSH coøn laïi seõ goùp phaàn raát lôùn vaøo vieäc laøm oâ nhieãm moâi tröôøng vaø söùc khoûe nhaân daân. 4.3.2. Coâng taùc xöû lyù CTRSH ôû TXTA Hieän nay vieäc xöû lyù CTRSH taïi TXTA ñieàu ñöôïc tieán haønh moät caùch raát ñôn giaûn. CTRSH sau khi ñöôïc thu gom seõ vaän chuyeån ñeán baõi raùc Lôïi Bình Nhôn ñoå thaønh ñoáng cho phaân huûy töï nhieân sau ñoù seõ san uûi raùc vaø phun thuoác dieät ruoài ñeå giaûm bôùt muøi nhöng coâng vieäc naøy cuõng chöa ñöôïc tieán haønh thöôøng xuyeân. Baõi raùc Lôïi Bình Nhôn coù khaû naêng chöùa khoaûng 20 ngaøn taán raùc/naêm. Trung bình moät ngaøy coù 12 chuyeán xe vaän chuyeån ñeán baõi raùc, cöï ly vaän chuyeån töø thò xaõ ñeán baõi choân laáp laø 17km. Theo thoáng keâ cuûa coâng ty Coâng trình coâng coäng TX Taân An, khoái löôïng raùc thu gom ñöôïc ôû thò xaõ khoaûng 30 – 40 taán/ngaøy. Do baõi raùc naøy ñaõ xaây döïng khaù laâu neân chöa coù bieän phaùp haïn cheá söï roø ró nöôùc töø baõi raùc ra beân ngoaøi. Theo caùc nhaø nghieân cöùu thì nöôùc roø ró töø baõi raùc coù taùc ñoäng xaáu ñeán nguoàn nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët. Sau ñaây laø moät soá hình aûnh veà caùc hoaït ñoäng xöû lyù ôû baõi raùc Lôïi Bình Nhôn Hình 4.2 : Caùc hoaït ñoäng xöû lyù trong baõi raùc Lôïi Bình Nhôn Hoaït ñoäng phun thuoác EM ñeå khöû muøi Hoaït ñoäng san uûi raùc Hoaït ñoäng san uûi raùc Nöôùc roø ró töø baõi raùc ñöôïc daãn ñeán ao troàng rau muoáng Nhö vaäy, vieäc xöû lyù CTRSH taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn laø hoaøn toaøn khoâng ñaûm baûo veä sinh moâi tröôøng, taùc ñoäng xaáu ñeán söùc khoûe cuûa nhöõng ngöôøi nhaët raùc vaø soáng xung quanh khu vöïc ñoù. Hieän nay, chöa coù moät nghieân saâu naøo ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä aûnh höôûng cuûa baõi raùc Lôïi Bình Nhôn ñeán moâi tröôøng vaø con ngöôøi. Nhöng theo nghieân cöùu thì nhöõng ngöôøi nhaët raùc thöôøng hay bò caùc beänh cuùm, lî, lao phoåi, ñau daï daøy, tai muõi hoïng, hen suyeãn; caùc trieäu chöùng thaân nhieät cao, nhöùc moûi, caùc veát thaâm tím nöùt neû, caùc vaán ñeà veà da (noåi muïn, gheû), veà maét; caùc beänh gaây bôûi ñoäng vaät kyù sinh… coù theå daãn ñeán töû vong. Beân caïnh ñoù noù coøn gaây oâ nhieãm khoâng khí xung quanh khu vöïc xöû lyù do söï phaân huûy CTR taïo ra muøi hoâi, oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët do nöôùc ræ töø raùc. Sau ñaây laø moät hình aûnh minh hoaï hoaït ñoäng thu nhaët raùc tröïc tieáp raát deã gaây haïi cho söùc khoûe ngöôøi daân taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn. Hình 4.3 : Hoaït ñoäng thu nhaët raùc taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn 4.4. Döï baùo dieãn bieán veà CTRSH ôû TXTA 4.4.1. Dieãn bieán veà khoái löôïng CTRSH Vieäc döï baùo dieãn bieán khoái löôïng CTRSH coù yù nghóa cöïc kyø quan troïng trong coâng taùc quaûn lyù. Ñaëc bieät, ñoái vôùi hình thöùc taùi cheá CTRSH thì coâng vieäc naøy caøng coù yù nghóa. Vì chæ coù theå thoâng qua coâng taùc döï baùo maø nhöõng nhaø quaûn lyù coù theå xaây döïng moät keá hoaïch taùi cheá CTRSH chaéc chaén, ñaûm baûo hieäu quaû vaø giaûm ñöôïc moät dieän tích lôùn ñaát ñeå choân laáp. Vieäc tính toaùn löôïng CTRSH phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau: Söï gia taêng daân soá Möùc ñoä môû roäng phaïm vi thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù Söï gia taêng toác ñoä thaûi CTRSH cuûa töøng caù nhaân trong xaõ hoäi Söï gia taêng caùc hoaït ñoäng kinh teá Döïa vaøo möùc taêng daân soá ôû TXTA laø khoaûng 2% (thoáng keâ cuaû phoøng thoáng keâ TXTA) naêm 2005 coù theå döï baùo daân soá theo coâng thöùc sau: NT = No (1+r)t Trong ñoù: NT : toång soá daân cö TXTA caàn tính toaùn No : daân soá TXTA naêm hieän taïi r : toác ñoä taêng daân soá t : khoaûng thôøi gian döï baùo Vôùi No = 121538 ( chi cuïc thoáng keâ tænh Long An naêm 2005) r = 2% Sau ñaây laø baûng döï baùo daân soá TXTA trong 10 naêm Baûng 4.4 : Döï baùo daân soá TXTA ñeán naêm 2015 STT Naêm tính toaùn Daân soá 1 2006 123969 2 2007 126448 3 2008 128977 4 2009 131557 5 2010 134188 6 2011 136872 7 2012 139610 8 2013 142401 9 2014 145249 10 2015 148154 Qua keát quaû tính toaùn döï baùo veà toác ñoä taêng daân soá cuûa TXTA tôùi naêm 2015 coù theå tính toaùn ñöôïc möùc ñoä thaûi boû CTRSH theo coâng thöùc sau Toång khoái löôïng CTRSH thaûi = soá daân x toác ñoä thaûi Vôùi toác ñoä thaûi CTRSH cuûa ngöôøi daân trong thò xaõ : 0,5 – 0,6 kg/ngöôøi/ngaøy, ta döï baùo ñöôïc khoái löôïng CTRSH trong töông lai. Baûng 4.5 theå hieån raát roõ ñieàu naøy. Baûng 4.5 : Döï baùo khoái löôïng CTRSH cuûa TXTA ñeán naêm 2015 STT Naêm tính toaùn Daân soá Khoái löôïng CTRSH ôû TXTA(taán/ngaøy) Khoái löôïng CTRSH ôû TXTA(taán/naêm) 1 2006 123969 62 22320 2 2007 126448 63 22680 3 2008 128977 64 23040 4 2009 131557 66 23760 5 2010 134188 67 24120 6 2011 136872 68 24480 7 2012 139610 70 25200 8 2013 142401 71 25560 9 2014 145249 73 26280 10 2015 148154 74 26640 Hình 4.4 : Dieãn bieán khoái löôïng CTRSH TXTA ñeán naêm 2015 Nhö vaäy, theo döï baùo thì daân soá ôû TXTA ngaøy caøng gia taêng ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính laøm gia taêng khoái löôïng CTRSH. Theo baûng 4.5 cho thaáy vaøo naêm 2015 daân soá taêng khoaûng 20% so vôùi daân soá naêm 2006 ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø khoái löôïng CTRSH ñoâ thò cuûa Thò Xaõ Taân An vaøo naêm 2015 coù theå gia taêng hôn 20% so vôùi CTRSH phaùt sinh vaøo naêm 2006 do bôûi möùc soáng cuûa ngöôøi daân thò xaõ ngaøy caøng taêng cao. Neáu nhö caùc nhaø quaûn lyù khoâng coù nhöõng keá hoaïch vaø chieán löôïc quaûn lyù thích hôïp ñeå kieåm soaùt söï oâ nhieãm do CTRSH gaây ra thì trong töông lai toaøn thò xaõ seõ chòu caûnh soáng chung vôùi raùc. 4.4.2. Dieãn bieán veà thaønh phaàn CTRSH Thaønh phaàn CTRSH ôû Vieät Nam noùi chung vaø TXTA noùi rieâng raát ña daïng vaø phöùc taïp. Caùc thaønh phaàn trong CTRSH ôû TXTA luoân luoân bieán ñoäng ñieàu naøy phuï thuoäc raát nhieàu vaøo caùc yeáu toá nhö: kinh teá, taäp quaùn sinh hoaït, vò trí ñòa lyù,…Ví duï nhö khi so saùnh thaønh phaàn vaät lyù CTRSH giöõa hai ñòa phöông khaùc nhau laø TPHCM – moät trung taâm vaên hoùa kinh teá lôùn nhaát trong nöôùc vaø TXTA cho thaáy khi ñôøi soáng cuûa daân cö caøng cao, möùc ñoä coâng nghieäp hoùa caøng lôùn thì möùc ñoä bieán ñoäng veà thaønh phaàn CTRSH caøng cao. Caùc loaïi CTR höõu cô deã phaân huûy taêng leân, caùc loaïi CTR nhö : bao bì, giaáy goùi, nhöïa taêng maïnh. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän raát roõ qua baûng sau. Baûng 4.6 : Thaønh phaàn vaät lyù CTRSH cuûa TXTA vaø TPHCM STT Thaønh phaàn TXTA (%) TPHCM (%) 1 Thöïc phaåm 63,59 – 68,59 65 – 95 2 Giaáy 4,71 – 6,03 0,5 – 25 3 Nhöïa 1,26 – 3,37 1,5 – 17 4 Vaûi 2,07 – 3,31 0 – 5 5 Caosu 2,13 – 4,5 0 – 1,5 6 Thuûy tinh 1,7 – 2,7 0 – 1,3 7 Kim loaïi 1,03 – 3,4 0 – 0,3 Nguoàn: trung taâm Coâng ngheä moâi tröôøng CEFINEA, 9/2001 Caên cöù vaøo so saùnh veà thaønh phaàn vaät lyù cuûa CTRSH giöõa TPHCM vaø TXTA ôû treân ñi ñeán nhaän ñònh veà söï bieán ñoåi thaønh phaàn CTRSH ôû TXTA nhö sau: Caên cöù vaøo ñònh höôùng phaùt trieån tænh Long An tôùi naêm 2020 cho thaáy. TXTA hieän nay ñaõ vaø ñang tieán haønh thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá goùp phaàn naêng cao ñôøi soáng cuûa nhaân daân. Soá ngöôøi lao ñoäng saûn xuaát trong caùc ngaønh coâng nghieäp seõ taêng cao, cuõng nhanh choùng thuùc ñaåy chaát löôïng cuoäc soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng. Khi ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân taêng cao thì hình thöùc sinh hoaït cuõng ñoåi khaùc daãn ñeán CTRSH cuõng khaùc hôn. Thaønh phaàn CTR laø giaáy goùi, plastic, cao su cuõng taêng leân laøm ña daïng theâm thaønh phaàn CTRSH. Do coâng nghieäp hoùa neân hình thöùc lao ñoäng saûn xuaát cuõng khaùc ñi, caùc thöïc phaåm dö thöøa tröôùc ñaây ñöôïc taän duïng ñöa vaøo chaên nuoâi thì nay trôû thaønh CTRSH laøm gia taêng thaønh phaàn chaát höõu cô thaûi boû. Khaùc vôùi bieán ñoäng veà khoái löôïng coù theå tính toaùn ñöôïc, söï thay ñoåi thaønh phaàn CTRSH raát khoù coù theå xaùc ñònh chính xaùc baèng nhöõng con soá, bôûi vì noù phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá. Vì vaäy vieäc döï baùo dieãn bieán thaønh phaàn CTRSH trong töông lai chæ coù theå thöïc hieän baèng caùch tham khaûo thaønh phaàn CTRSH cuûa nhieàu quoác gia vaø khu vöïc coù taäp quaùn tieâu duøng vaø sinh hoaït gaàn gioáng vôùi vieät Nam (nhö Thaùi Lan, Singapore, Trung Quoác,…) cuõng nhö tham khaûo caùc soá lieäu cuûa nhöõng quoác gia phaùt trieån hieän coù ( nhö Phaùp, YÙ, Myõ,…) Noùi chung, baèng caùch heä thoáng hoùa caùc taøi lieàu vaø soá lieäu, chæ coù theå döï baùo moät caùch khaùi quaùt laø khi möùc soáng cuûa ngöôøi daân taêng leân thì thaønh phaàn CTRSH thay ñoåi theo khuynh höôùng sau: Thöïc phaåm : taêng Giaáy : taêng Plastics: taêng Thaønh phaàn khoâng chaùy (kim loaïi vaø thuûy tinh) : taêng Raùc vöôøn (coû, laù caây,… ) vaø cuûi goã : giaûm Tro : giaûm Nhaän xeùt chung veà hieän traïng CTRSH : Qua vieäc phaân tích vaø döï baùo veà khoái löôïng, thaønh phaàn vaø quaûn lyù CTRSH ôû TXTA cho thaáy: CTRSH ñöôïc xöû lyù baèng caùch ñoå ñoáng loä thieân taïi baõi raùc Lôïi Bình Nhôn raát gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø aûnh höôûng söùc khoûe cuûa nhöõng ngöôøi daân soáng xung quanh. Theo khaûo saùt CTRSH coù thaønh phaàn höõu cô deã phaân huûy cao (60 – 70%), ñoä aåm cuõng khaù cao (36 – 52%), nhö vaäy raát thích hôïp cho vieäc cheá bieán phaân compost. Beân caïnh caùc thaønh phaàn khaùc nhö: nhöïa, cao , giaáy,… chieám tyû leä töông ñoái vaø theo döï baùo trong töông lai caùc thaønh phaàn naøy seõ taêng leân ñieàu naøy raát thích hôïp cho vieäc aùp duïng phöông phaùp taùi cheá CTRSH. CHÖÔNG 5 PHÖÔNG PHAÙP TAÙI CHEÁ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT 5.1. Khaùi nieäm veà taùi cheá Taùi cheá laø hoaït ñoäng thu hoài laïi từ chaát thaûi caùc thaønh phaàn coù theå söû duïng ñeå cheá bieán thaønh caùc saûn phaåm môùi söû duïng laïi cho caùc hoaït ñoäng sinh hoaït vaø saûn xuaát. Ñeå cheá bieán thaønh caùc saûn phaåm môí, caùc vaät lieäu chaát thaûi phaûi traûi qua caùc quaù trình xöû lyù lyù , hoaù hoaëc sinh hoïc tuyø thuoäc vaøo nhu caàu saûn phaåm taùi cheá. Sau ñaây laø moät soá caùch cheá bieán saûn phaåm taùi cheá thoâng duïng hieän nay. Taùi sinh saûn phaåm chuyeån hoùa hoùa hoïc: chuû yeáu duøng phöông phaùp ñoát ñeå thaønh caùc saûn phaåm khí ñoát, hôi noùng vaø caùc hôïp chaát höõu cô. Taùi sinh saûn phaåm chuyeån hoùa sinh hoïc: chuû yeáu thoâng qua quaù trình leân men, phaân huûy chuyeån hoùa sinh hoïc ñeå thu hoài caùc saûn phaåm nhö phaân boùn, khí meâtan, caùc loaïi coàn vaø nhieàu hôïp chaát höõu cô khaùc. Taùi sinh naêng löôïng töø caùc saûn phaåm chuyeån hoùa: töø caùc saûn phaåm chuyeån hoùa baèng quaù trình hoùa hoïc, sinh hoïc coù theå taùi sinh naêng löôïng baèng quaù trình ñoát taïo thaønh hôi nöôùc vaø phaùt ñieän. 5.2. Vaán ñeà thu gom chaát thaûi raén sinh hoaït coù khaû naêng taùi cheá Theo phaân tích thoáng keâ trong chöông 4, CTRSH coù caùc thaønh phaàn nhö :raùc thöïc phaåm, rau quaû; nhöaï, thuyû tinh, giaáy, cao su, kim loaïi chieám ña soá, ñaây laø nhöõng thaønh phaàn coù khaû naêng taùi cheá thaønh caùc saûn phaåm coù ích cho sinh hoaït vaø saûn xuaát. Vì vaäy, coù theå noùi khaû naêng taùi cheá CTRSH töông ñoái cao. Nhöng hieän nay vaán ñeà naøy chöa ñöôïc quan taâm, CTRSH vaãn bò ñoå thaûi böøa baõi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng Ñeå hoaït ñoäng taùi cheá ñaït keát quaû, ñieàu quan taâm ñaàu tieân laø khaâu thu gom. Saûn phaåm taùi cheá coù khoâí löôïng vaø chaát löôïng cao hay thaáp tuyø thuoäc moät phaàn vaøo khaû naêng vaø caùch thöùc thu gom cuûa chaát ñoù. Sau ñaây laø moät vaøi hoaït ñoäng thu gom CTR coù khaû naêng taùi cheá phoå bieán vaø hieäu quaû. 5.2.1.Chaát thaûi raén höõu cô deã phaân huûy Chaát thaûi raén höõu cô deã phaân huûy laø loaïi chaát thaûi deã bò thoái röûa trong ñieàu kieän töï nhieân sinh ra muøi hoâi thoái nhö: caùc loaò thöùc aên thöøa, thöùc aên hö hoûng, voû traùi caây, caùc chaát thaûi taùch ra do laøm beáp,… Vaán ñeà thu gom CTR höõu cô deã phaân huûy raát khoù khaên vaø phöùc taïp. Loaïi chaát thaûi naøy ñöôïc cho laø khoâng coù lôïi gì veà maët kinh teá, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng neân thöôøng ñoå thaûi ôû caùc baõi raùc. Ngaøy nay, quan ñieåm treân ñaõ daàn ñöôïc thay ñoåi bôûi nhöõng lôïi ích kinh teá cuûa noù thoâng qua caùc hoaït ñoäng: uû phaân höõu cô, biogas,…phuïc vuï raát nhieàu cho saûn xuaát vaø sinh hoaït. Hoaït ñoäng thu gom thöôøng coù 2 caùch: Thu gom taïi nhaø Ñeå coâng taùc thu gom coù hieäu quaû thì phaûi luoân keát hôïp vôùi hoaït ñoäng phaân loaïi CTR taïi nguoàn. CTRSH ñöôïc phaân ra laøm 2 loaïi chính: CTR deã phaân huûy vaø CTR coøn laïi. Hai loaïi naøy ñöôïc boû vaøo hai thuøng ñöïng khaùc nhau. Haèng ngaøy xe seõ ñeán thu gom CTR deã phaân huûy ñöa ñeán khu vöïc hoaëc Nhaø Maùy cheá bieán phaân compost. Hieän nay hoaït ñoäng naøy ñang ñöôïc trieån khai thöïc hieän ôû caùc thaønh phoá lôùn coù nguoàn ngaân saùch ñaàu tö cho vaán ñeà moâi tröôøng cao nhö: TPHCM, Haø Noäi, Hueá,…Coøn ñoái vôùi TXTA coâng taùc thu gom nhö treân chöa thöïc hieän ñöôïc do kinh phí cho moâi tröôøng coøn haïn heïp, yù thöùc cuûa ngöôøi daân veà Baûo veä moâi tröôøng chöa cao. Thu gom taïi nhaø maùy cheá bieán phaân höõu cô Taïi nguoàn phaùt sinh, CTRSH ñöôïc thu gom vaø vaän chuyeån ñeán khu vöïc hoaëc nhaø maùy cheá bieán phaân höõu cô. Ôû ñaây CTRSH ñöôïc phaân loaïi baèng thuû coâng hoaëc maùy keát hôïp vôùi thuû coâng. Sau ñoù thu hoài CTR deã phaân huûy vaø uû thaønh phaân höõu cô (compost) vaø baùn ra thò tröôøng. Hoaït ñoäng naøy thöôøng tieán haønh ôû nhöõng ñòa phöông coù Nhaø Maùy cheá bieán phaân compost. 5.2.2. Chaát thaûi raén khoù phaân huûy CTR khoù phaân huûy bao goàm: giaáy, nhöïa, cao su, …Loaò chaát thaûi naøy khi bò thaûi boû aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán moâi tröôøng do tính chaát khoù phaân huûy vaø beàn trong moâi tröôøng. Vì vaäy, vaán ñeà thu gom chuùng caàn phaûi xem xeùt kyõ löôõng ñeå ñaït hieäu quaû cao nhaát. Sau ñaây laø nhöõng hoaït ñoäng thu gom thoâng duïng. Thu gom taïi nhaø Caùc vaät lieäu coù giaù trò nhö : nhöïa, kim loaïi, thuyû tinh,.. thöôøng ñöôïc caùc hoä daân, chuû cöûa haøng, cô sôû,… thu hoài laïi roài ñem baùn cho nhöõng ngöôøi thu mua ve chai. Vì vaäy, taïi caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi ñaõ ñöôïc thu gom taùi cheá moät phaàn ñaùng keå. Thu gom treân ñöôøng phoá Moät phaàn CTR coù giaù trò bò vöùt boû vaø rôi vaûi treân ñöôøng ñöôïc nhöõng ngöôøi lao ñoäng ngheøo laøm ngheà löôïm raùc thu gom. Hoaït ñoäng naøy goùp phaàn laøm giaûm moät löôïng CTR khoù phaân huûy maø leõ ra chính quyeàn nhaø nöôùc phaûi coù traùch nhieäm queùt doïn vaø thu gom. Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi löôïm raùc cuõng goùp phaàn gaây khoù khaên cho coâng taùc thu gom do nhöõng haønh ñoäng bôùi moùc laøm rôi vaûi raùc thaûi xung quanh. Thu gom trong quaù trình vaän chuyeån Hoaït ñoäng naøy thöôøng ñöôïc thöïc hieän bôûi nhöõng coâng nhaân veä sinh, trong quaù trình vaän chuyeån CTRSH ñeán ñieåm taäp keát, traïm trung chuyeån vaø baõi choân laáp hoï treo nhöõng bao taûi beân caïnh nhöõng chieác xe thu gom raùc cuûa mình vaø choïn loïc caùc pheá lieäu coù theå baùn ñöôïc ñeå boû vaøo bao taûi naøy. Nhôø vaäy moät löôïng CTR nöõa ñaõ ñöôïc thu nhaët. Thu gom taïi caùc ñieåm taäp keát, trung chuyeån vaø baõi choân laáp Hoaït ñoäng thu gom ôû ñaây dieãn ra raát phöùc taïp, caùc saûn phaåm coù giaù trò thöôøng ñöôïc thu gom töø nhöõng coâng nhaân veä sinh, ngöôøi thu nhaët,…Haøng ngaøy hoï coù theå kieám töø 30 _ 100 nghìn ñoàng töø vieäc thu nhaët raùc. Nhôø vaäy, chaát thaûi khoù phaân huûy giaûm ñi moät löôïng ñaùng keå khi thaûi ra baõi choân laáp, giuùp giaûm gaùnh naëng veà CTRSH cho nhaø nöôùc. Beân caïnh vieäc thu gom CTR coù khaû naêng taùi cheá. Moät phaàn CTR coøn laïi cuõng caàn phaûi coù nhöõng caùch thu gom rieâng reõ. Caùc chaát thaûi nhö: ñaù soûi,gaïch ngoùi, caønh caây lôùn, caùc pheá thaûi khoâng taùi cheá ñöôïc thu gom ñöa ñeán baõi choân laáp. 5.3. Phaân loaïi chaát thaûi raén sinh hoaït theo höôùng thu hoài taùi cheá 5.3.1. Phaân loaïi taïi nguoàn Ñaây laø bieän phaùp ñang ñöôïc khuyeán khích aùp duïng ôû Vieät Nam. Ñaëc bieät ôû caùc thaønh phoá coù khoái löôïng CTRSH lôùn. Muïc ñích cuûa hoaït ñoäng naøy nhaèm naâng cao khaû naêng xöû lyù baèng phöông phaùp taùi cheá CTRSH cho ñòa phöông. Moãi hoä gia ñình coù 2 thuøng raùc vôùi dung tích khoaûng 15 lít. Moät thuøng duøng ñeå ñöïng CTR thöïc phaåm (höõu cô) nhö thöùc aên thöøa, rau, cuû quaû,…Moät thuøng ñöïng CTR coøn laïi. Moãi ngaøy löïc löôïng thu gom ñeán thu gom vaø vaän chuyeån caùc loaïi CTR ñaõ ñöôïc phaân loaïi ñeán ñuùng nôi quy ñònh. Ñoái vôùi CTR thöïc phaåm deã phaân huyû thì ñöôïc vaän chuyeån ñeán khu vöïc hoaëc nhaø maùy cheá bieán phaân höõu cô, ñoái vôùi CTR coøn laïi: moät phaàn coù giaù trò kinh teá ñöôïc thu hoài taïi nguoàn baùn ve chai ñaây ñöôïc coi laø hoaït ñoäng thu gom töï phaùt ; phaàn coøn laïi seõ ñöôïc vaän chuyeån ñeán moät khu vöïc khaùc tieáp tuïc phaân loaïi ñeå taùi cheá hoaëc choân laáp. Phöông phaùp naøy hieän ñang ñöôïc aùp duïng roäng raõi ôû nhieàu quoác gia ñang phaùt trieån trong ñoù coù Vieät Nam bôûi nhöõng tính naêng öu vieät cuûa noù nhö: giaûm chi phí vaø thôøi gian cho vieäc ñaàu tö trang thieát bò vaø nhaân coâng ñeå phaân loaïi CTRSH tröôùc khi ñöa ñi taùi cheá; duy trì tuoåi thoï cho maùy moùc thieát bò xöû lyù; saûn xuaát ra caùc saûn phaåm taùi cheá coù chaát löôïng. Tuy nhieân, hoaït ñoäng phaân loaïi taïi nguoàn töông ñoái khoù aùp duïng ôû TXTA do nguoàn kinh phí cho vaán ñeà naøy coøn haïn heïp, yù thöùc baûo veä moâi tröôøng chöa cao. 5.3.2. Phaân loaïi taïi khu vöïc hoaëc nhaø maùy cheá bieán phaân compost CTRSH ñöôïc ñöa ñeán moät khu vöïc xöû lyù. Ôû ñaây noù ñöôïc phaân loaïi ra töøng nhoùm cuï theå tuøy vaøo nhöõng muïc ñích xöû lyù khaùc nhau. Ñoái vôùi CTRSH deã phaân huûy seõ ñöôïc taän duïng ñeå uû phaân compost ngay taïi choã. Coøn ñoái vôùi caùc CTR coøn laïi coù giaù trò ña soá laø bòt nylon, caùc vaät lieäu khaùc khoù thu gom thì ñöôïc taùi cheá taïi choã hoaëc ñöa ñeán caùc cô sôû taùi cheá khaùc; phaàn coøn laïi khoâng giaù trò taùi cheá thì ñöa ñeán baõi choân laáp. Hoaït ñoäng naøy thuaän lôïi do khoâng phaûi toå chöùc coâng taùc phaân loaïi CTR taïi nguoàn seõ laøm thay ñoåi loä trình thu gom vaø vaän chuyeån voán coù töø tröôùc. Nhöng noù thöôøng toán nhieàu chi phí do phaûi thueâ, möôùn nhaân coâng ñeå phaân loaïi hoaëc caûi tieán , ñoåi môùi maùy moùc thieát bò do thaønh phaàn raùc phöùc taïp deã laøm hö hoûng; saûn phaåm taùi cheá keùm chaát löôïng do CTR laãn nhieàu taïp chaát khoù phaân loaïi. 5.3.3. Caùc chaát thaûi raén coù khaû naêng taùi cheá 5.3.3.1.Chaát thaûi raén höõu cô deã phaân huûy Rau, quaû: hö hoûng, caùc thaønh phaàn khoâng söû duïng Caùc loaïi thöïc phaåm hö hoûng, quaù haïn söû duïng Ñoäng vaät: thaønh phaàn khoâng söû duïng, hoâi thoái töø toâm caù, heo, gaø,… Caây coû: laù caây, caùc loaïi coû laøm vöôøn Phaân ngöôøi vaø suùc vaät thaûi böøa baõi Sau ñaây laø moät soá hình aûnh minh hoaï veà caùc CTR höõu cô deã phaân huûyHình 5.1 : Moät soá hình aûnh veà caùc loaïi chaát thaûi raén höõu cô deã phaân huûy coù trong CTRSH Baõ traùi caây, rau quaû Baùnh hö hoûng Phaàn boû ñi cuûa caù Coû ñöôïc caét boû Caây trang trí vaø kieång trong nhaø 5.3.3.2. Chaát thaûi raén khoù phaân huûy Caùc loaïi giaáy thaûi Caùc loaïi giaáy thaûi bao goàm: Giaáy cuõ: quaày baùn baùo, baùo thaûi boû töø caùc hoä gia ñình,… Cactong ñaõ gaáp neáp: söû duïng ñoùng goùi caùc thuøng haøng hoùa lôùn, bao bì cuûa ñoà duøng caùc kích thöôùc lôùn. Giaáy cao caáp: giaáy in maùy tính, giaáy thaûi töø caùc vaên phoøng. Giaáy hoãn hôïp: hoãn hôïp giaáy vuïn, taïp chí, giaáy in,.. Sau ñaây laø moät soá hình aûnh minh hoïa cho caùc loaïi giaáy coù theå taùi cheá Hình 5.2 : Caùc loaïi giaáy Giaáy baùo Giaáy bao thuoác huùt Giaáy taäp Giaáy hoãn hôïp Caùc saûn phaåm nhöïa(plastic) Caùc saûn phaåm plastic bao goàm: Chai, loï chöùa nöôùc giaûi khaùt, daàu aên thöïc vaät vaø phim chuïp aûnh Loï ñöïng söõa, bình ñöïng nöôùc, bình chöùa chaát taåy röõa vaø daàu aên,… Oáng daãn nöôùc, chai loï vaø bao bì goùi thöïc phaåm Giaáy goùi, bao bì vaø caùc vaät lieäu trong phim aûnh,… Nhaõn hieäu vaø bao bì cho caùc chai loï vaø bình chöùa, voû boïc acquy,lop loùt beân trong hoäp ñöïng thöïc phaåm Bao bì cho caùc linh kieän ñieän töû, bình chöùa thöùc aên nhanh,dao muoãng nóa vaø ñóa ñöïng thöùc aên trong loø vi soùng. Sau ñaây laø moät soá hình aûnh minh hoïa cho caùc loaïi nhöïa coù theå taùi cheá Hình 5.3 : Saûn phaåm nhöïa Caùc loaïi chai, bình nhöïa Oáng nöôùc nhöïa Bao nylon maøu Caùc loaïi vaät duïng hö hoûng baèng nhöïa Bao nylon traéng 3. Caùc saûn phaåm cao su Caùc saûn phaåm cao su bao goàm: cao su hö hoûng hay ñaõ duøng nhö saêm loáp xe oâ toâ, xe maùy, xe ñaïp,…ñeäm loùt. Sau ñaây laø moät soá hình aûnh veà caùc saûn phaåm cao su coù theå taùi cheá Hình 5.4 : Caùc saûn phaåm cao su Giaøy deùp boû ñi Voû xe boû 5.3.3.3. Chaát thaûi raén khaùc Kim loaïi Khung cöûa, khung giöôøng, baøn gheá, caùc thieát bò baèng saét theùp, ñoà duøng laøm beáp (dao, muoãng, keùo, nóa,…) Voû lon bia, lon nöôùc uoáng khaùc, ñoà hoäp thöïc phaåm,… Sau ñaây laø caùc hình aûnh veà caùc saûn phaåm kim loaïi coù theå taùi cheá Hình 5.5: Caùc saûn phaåm kim loaïi Ñoàng caùc loaïi Caùc loaïi saét vuïn Vaät duïng baèng nhoâm Lon nhoâm ñöïng nöôùc giaûi khaùt Thuûy tinh Thuûy tinh trong hay maøu (luïc, naâu, hoå phaùch) Caùc loaïi kính phaúng (kính cöûa soå) hay kính cong (kính xe) Chai, loï, ly, thuøng chöùa (thöïc phaåm, nöôùc giaûi khaùt,…) baèng thuûy tinh. Sau ñaây laø caùc hình aûnh veà caùc saûn phaåm thuûy tinh coù theå taùi cheá Hình 5.6 : Caùc saûn phaåm thuûy tinh Chai loï thuûy tinh Chai ñöïng 5.4. Ñaùnh giaù löïa choïn phöông phaùp xöû lyù Trong caùc phöông phaùp xöû lyù thöôøng aùp duïng ôû Vieät Nam vaø treân theá giôùi nhö ñaõ neâu ôû trong chöông 3, taùc giaû ñaõ phaûi löïa choïn vaø tìm ra nhöõng phöông phaùp coù theå aùp duïng cho vieäc xöû lyù CTRSH ôû TXTA. Veà toång quan caùc phöông phaùp xöû lyù ñaõ ñöôïc aùp duïng ôû Vieät Nam vaø theá giôùi nhö sau: Ñoå ñoáng loä thieân Choân laáp veä sinh Taùi cheá (uû compost; taùi cheá (nhöïa , thuûy tinh, kim loaïi, cao su, giaáy)) Thieâu ñoát Ñoå xuoáng bieån Xuaát khaåu Qua phaân tích, tính toaùn ôû caùc phaàn treân taùc giaû nhaän thaáy CTRSH ôû TXTA coù khoái löôïng vaø thaønh phaàn raát phöùc taïp, coù nguy cô aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe con ngöôøi. Trong khi ñoù phöông phaùp xöû lyù hieän ñang aùp duïng ñeå xöû lyù CTRSH khoâng hieäu quaû gaây khoù khaên cho coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng. Hôn nöõa do tính chaát cuûa vieäc thaûi boû CTRSH taïi TXTA coøn khaù raûi raùc, khoâng taäp trung do caùc khu daân cö naèm raûi raùc. Taïi caùc khu vöïc noâng thoân thì vieäc thu gom cuõng khoù thöïc hieän. Neân ñeå cho vieäc thu gom vaø xöû lyù raùc taïi TXTA ñöôïc phuø hôïp vôùi tính chaát ñaëc thuø cuûa noù, taùc giaû ñaõ choïn caùch ñaùnh giaù löïa choïn nhö sau: Phaân tích öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc phöông phaùp xöû lyù CTRSH coù khaû naêng aùp duïng ôû TXTA. Cho ñieåm döïa vaøo öu nhöôïc ñieåm ñeå choïn ra phöông phaùp ñöôïc coi laø coù lôïi nhaát. Tieán haønh aùp duïng phöông phaùp ñaõ löïa choïn. Baûng 5.1 : Öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc phöông phaùp xöû lyù CTRSH coù theå aùp duïng ôû TXTA STT Caùc bieän phaùp xöû lyù CTRSH Öu ñieåm Nhöôïc ñieåm 1 Taùi cheá - Ít toán dieän tích - Giaûm löôïng CTRSH laøm oâ nhieãm moâi tröôøng - Taêng tuoåi thoï baõi choân laáp - Tieát kieäm nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân - Thu lôïi nhuaän kinh teá töø vieäc baùn caùc saûn phaåm taùi cheá - Coâng ngheä töông ñoái ñôn giaûn, deã vaän haønh (uû phaân compost) - Saûn phaåm taùi cheá deã söû duïng - Maùy moùc thieát bò deã hö hoûng do CTRSH coù thaønh phaàn phöùc taïp - Chaát löôïng phaân compost chöa cao do CTRSH khoù phaân loaïi - Saûn phaåm taùi cheá khoù tieâu thuï do nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân chöa cao - Chi phí ñaàu tö maùy moùc thieát bò töông ñoái cao ( ñoái vôùi caùc cô sôû taùi cheá giaáy, nhöïa, thuûy tinh,…) 2 Choân laáp veä sinh - Ñôn giaûn, deã xaây döïng - Chi phí xaây döïng vaø vaän haønh töông ñoái thaáp - Haïn cheá oâ nhieãm nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët (coù heä thoáng xöû lyù nöôùc roø ró) - Giaûm muøi hoâi thoái ( coù kyõ thuaät xöû lyù muøi hoâi) - Toán nhieàu dieän tích - Aûnh höôûng ñeán sinh hoaït cuûa ngöôøi daân soáng xung quanh do söï sinh ra caùc khí methane vaø sulphur hydrogen ñoäc haïi coù theå gaây chaùy noå hoaëc gaây ngaït - Kyõ thuaät xöû lyù nöôùc roø ró phöùc taïp khoù kieåm soaùt 3 Ñoå ñoáng loä thieân - Ñôn giaûn, deã thöïc hieän - Khoâng toán nhieàu chi phí - Toán nhieàu dieän tích - O nhieãm khoâng khí bôûi muøi hoâi do CTR bò phaân huûy sinh hoïc - O nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët do nöôùc roø ró töø baõi raùc - Aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi daân soáng xung quanh - Maát veõ myõ quan cuûa ñoâ thò 4 Thieâu ñoát - Giaûm khoái löôïng lôùn CTRSH laøm oâ nhieãm moâi truôøng - Ít toán dieän tích - Chi phí ñaàu tö trang thieát bò xöû lyù cao - O nhieãm khoâng khí do khí thaûi töø quaù trình thieâu ñoát - Quaù trình xöû lyù khí thaûi phöùc taïp, toán nhieàu chi phí Sau khi phaân tích öu nhöôïc ñieåm cuûa töøng phöông phaùp coù theå tieán haønh phaân tích löïa choïn phöông phaùp khaû thi ñeå xöû lyù CTRSH cho TXTA Ñeå choïn ñöôïc moät phöông phaùp xöû lyù CTRSH thích hôïp, caàn phaûi döaï vaøo caùc tieâu chí nhö: khoâng oâ nhieãm moâi tröôøng, toán ít chi phí, ñôn giaûn deã thi coâng vaø vaän haønh. Trong phaàn ñaùnh giaù löïa choïn naøy, taùc giaû ñaõ töï ñeà xuaát thang ñieåm ñaùnh giaù nhö sau: ñieåm 10 laø ñieåm tuyeät ñoái (thi coâng vaø vaän haønh deã, chi phí thaáp, giaûm oâ nhieãm nhieàu); 5 laø ñieåm töông ñoâí (thi coâng vaø vaän haønh töông ñoái deã, chi phí töông ñoâí thaáp , giaûm moät phaàn oâ nhieãm); 0 (thi coâng vaø vaän haønh khoù, chi phí cao, oâ nhieãm). Ñoâí vôí ñieåm 10 taùc giaû öu tieân nhö sau: moâi tröôøng : 5, kinh teá : 3, kyõ thuaät : 2. Sau ñaây laø caùc baûng theå hieän caùch ñaùnh giaù. Baûng 5.2 : Baûng cho ñieåm ñeå löïa choïn phöông phaùp khaû thi Kyõ thuaät Kinh teá Moâi tröôøng Ñieåm Thi coâng vaø vaän haønh deã Chi phí thaáp Giaûm oâ nhieãm nhieàu 10 Thi coâng vaø vaän haønh töông ñoái deã Chi phí töông ñoái thaáp Giaûm moät phaàn oâ nhieãm 5 Thi coâng vaø vaän haønh khoù Chi phí cao Oâ nhieãm 0 Baûng 5.3 : Löïa choïn phöông phaùp khaû thi STT Caùc bieän phaùp xöû lyù CTRSH Tính khaû thi Toång ñieåm Kyõ thuaät Kinh teá Moâi tröôøng Heä soá cho ñieåm 2 3 5 1 Taùi cheá 1 3 4 8 2 Choân laáp veä sinh 2 2 2 6 3 Ñoå ñoáng loä thieân 2 3 0 5 4 Thieâu ñoát 0 0 4 4 Qua baûng 5.3 nhaän thaáy phöông phaùp taùi cheá coù soá ñieåm cao nhaát laø 8 gaàn baèng ñieåm 10 laø con soá tuyeät ñoái . Lyù do ñeå phöông phaùp taùi cheá coù soá ñieåm cao nhaát laø do: aùp duïng phöông phaùp taùi cheá seõ laøm giaûm moät löôïng CTRSH ñaùng keå laøm oâ nhieãm moâi tröôøng. Ñoàng thôøi thu lôïi nhuaän kinh teá töø vieäc baùn caùc saûn phaåm taùi cheá thoâng qua hoaït ñoäng uû phaân compost; taùi cheá caùc saûn phaåm nhö: nhöïa, giaáy, thuûy tinh, cao su, kim loaïi. Thi coâng vaø vaän haønh cuûa phöông phaùp naøy töông ñoái ñôn giaûn, chi phí ñaàu tö coâng ngheä töông ñoái thaáp ñaëc bieät ñoái vôùi phöông phaùp uû compost. Coøn ñoái vôùi phöông phaùp choân laáp veä sinh thì cuõng deã thi coâng vaø vaän haønh, chi phí töông ñoái thaáp nhöng do noù chæ coù taùc duïng coá ñònh chaát thaûi, ngaên ngöøa oâ nhieãm moâi tröôøng, coù giôùi haïn thôøi gian xöû lyù (heát thôøi haïn ñòa phöông laïi phaûi xaây döïng moät baõi choân laáp môí). Chính vì vaäy, phöông phaùp naøy seõ tieâu toán nhieàu dieän tích vaø chi phí cho vieäc thi coâng vaø vaän haønh moät baõi choân laáp môí. Caùc phöông phaùp coøn laïi theo baûng 5.1 coù nhieàu nhöôïc ñieåm nhö: oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh (ñoå ñoáng loä thieân), chi phí thi coâng vaän haønh cao (thieâu ñoát), khoâng thích hôïp ñeå xöû lyù CTRSH cho TXTA. Qua phaân tích treân löïa choïn phöông phaùp taùi cheá ñeå xöû lyù CTRSH cho TXTA laø thích hôïp nhaát. 5.5. Caùc phöông aùn taùi cheá chaát thaûi raén sinh hoaït 5.5.1. Taùi cheá taïi nhaø Taùi cheá CTRSH taïi nhaø chæ coù theå aùp duïng ñoái vôùi caùc chaát thaûi deã phaân huûy nhö: chaát thaûi thöïc phaåm, raùc vöôøn (coû, laù caây,…), boä phaän ñoäng vaät boû ñi (caù, toâm, cua,…), sinh ra trong quaù trình sinh hoaït vaø saûn xuaát ôû möùc ñoä gia ñình. Phöông aùn naøy chæ coù theå aùp duïng ôû nhöõng hoä daân soáng ôû ngoaïi thaønh, khoâng gian ôû roäng raõi, ñaëc bieät coù hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp nhö: troàng rau, caây aên traùi, luùa,… vaø vôùi khoái löôïng CTRSH töông ñoái ít. CTR deã phaân huûy sau khi ñöôïc taùch ra khoûi raùc thaûi thu gom ñeán khu vöïc ñöôïc choïn, tieán haønh xöû lyù sô boä ñeå laøm giaûm kích thöôùc nhö: caét, baêm nhuyeãn; troän ñieàu ñoàng thôøi boå sung theâm phaân suùc vaät neáu coù. Sau ñoù tieán haønh uû hieáu khí hay kî khí tuøy vaøo muïc ñích söû duïng saûn phaåm. Sau moät khoaûng thôøi gian 1-2 thaùng compost coi nhö ñaõ chín, coù theå ñem boùn cho ñaát. Trong thôøi gian uû phaûi thöôøng xuyeân ñaûo troän khoái uû ñeå quaù trình phaân huûy dieãn ra toát hôn (uû hieáu khí) . Öu ñieåm Ít toán dieän tích Ñôn giaûn , deã thöïc hieän Giaûm löôïng CTRSH caàn phaûi xöû lyù toán keùm Giaûm chi phí cho saûn xuaát noâng nghieäp (do duøng phaân compost thay theá moät phaàn phaân hoùa hoïc) Nhöôïc ñieåm Khoù kieåm soaùt quaù trình phaân huûy sinh hoïc trong khoái uû (do khoâng coù ñieàu kieän, kieán thöùc veà caùch uû phaân chuû yeáu döïa vaøo kinh nghieäm tích luõy) Chaát löôïng phaân keùm (do coøn laãn nhieàu taïp chaát, chaát ñoäc haïi) Khoù thöïc hieän do yù thöùc cuûa ngöôøi daân veà caùch xöû lyù naøy chöa cao Sau ñaây laø sô ñoà theå hieän phöông aùn taùi cheá taïi nhaø Hình 5.7 : Phöông aùn taùi cheá taïi nhaø ñoái vôùi CTR höõu cô deã phaân huyû Sau moät khoaûng thôøi gian Caùc pheá thaûi laøm vöôøn, phaân suùc vaät Chaát thaûi raén deã phaân huyû ñaõ ñöôïc phaân loaïi Phaân höõu cô Ñoàng ruoäng, vöôøn rau, vöôøn caây aên traùi,… UÛ vôùi ñieàu kieän nhieät ñoä, ñoä aåm, oxy töï nhieân. Xöû lyù sô boä nhö: caét nhoû, troän ñeàu,.. Boå sung theâm boùn 5.5.2. Taùi cheá beân ngoaøi phaïm vi gia ñình Taùi cheá beân ngoaøi phaïm vi gia ñình phoå bieán ôû caùc loaïi chaát thaûi raén nhö: plastic, giaáy, thuûy tinh, kim loaïi, cao su. Caùc loaïi plastic, kim loaïi duøng laøm bao bì, ñoùng goùi saûn phaåm sau khi thaûi boû ñöôïc thu hoài ñeå chuyeån veà cho caùc cô sôû taùi cheá. Ñoái vôùi thaønh phaàn höõu cô deã phaân huûy coù trong CTRSH seõ ñöôïc thu gom ôû khoái löôïng lôùn vaø taäp trung ôû moät ñòa ñieåm cuï theå ñöôïc quy hoaïch tröôùc vaø tieán haønh uû thaønh phaân höõu cô vôùi caùc thieát bò caàn thieát ñeå hoã trôï cho quaù trình uû phaân. Caùc giaûi phaùp taùi cheá beân ngoaøi gia ñình thay ñoåi tuøy thuoäc vaøo thaønh phaàn, soá löôïng chaát thaûi hoaëc muïc ñích taùi cheá cuûa caùc ñoái töôïng söû duïng. Thoâng thöôøng phöông phaùp taùi cheá naøy saûn xuaát ra caùc saûn phaåm coù chaát löôïng toát. 5.5.2.1. Taùi cheá CTRSH theo höôùng phaân loaïi töï phaùt Ñaây laø phöông aùn taùi cheá khoâng coù söï phaân loaïi tröôùc (coù moät phaàn ñöôïc phaân loaïi moät caùch töï phaùt do ngöôøi daân, ngöôøi löôïm raùc, coâng nhaân veä sinh). Caùc chaát thaûi ñöôïc ñoå laãn loän vôùi nhau do thoùi quen töø xöa ñeán nay. Haèng ngaøy löïc löôïng thu gom seõ ñeán thu gom, vaän chuyeån ñeán khu vöïc xöû lyù ñaõ quy hoaïch tröôùc. Caùc vaät lieäu nhö nylon, saét vuïn, cao su,….ñöôïc coâng nhaân phaân loaïi ñeå taùi cheá rieâng; CTR deã phaân huûy (thöïc phaåm, rau quaû, laù caây,coû,…) ñöôïc ñöa ñeán khu vöïc uû phaân; phaàn coøn laïi ñöôïc thieâu ñoát hoaëc ñöa ñeán baõi choân laáp Öu ñieåm Giaûm dieän tích choân laáp raùc Ñôn giaûn, deã tieán haønh Thu lôïi nhuaän kinh teá töø vieäc baùn caùc saûn phaåm taùi cheá Coâng ngheä töông ñoái ñôn giaûn, chi phí cho ñaàu tö trang thieát bò thaáp (ñaëc bieät ñoái vôùi coâng ngheä uû phaân compost) Thay ñoåi ít ñeán loä trình thu gom, vaän chuyeån CTRSH Taïo vieäc laøm cho lao ñoäng ngheøo ôû ñòa phöông Nhöôïc ñieåm Toán chi phí cho vieäc söûa chöõa, caûi tieán trang thieát bò (do CTRSH coù thaønh phaàn phöùc taïp deã laøm hö hoûng maùy moùc) Saûn phaåm taùi cheá chaát löôïng khoâng cao (do saûn phaåm coù laãn nhieáu taïp chaát) Toán nhieàu thôøi gian, chi phí, nhaân coâng ñeå phaân loaïi CTRSH Sau ñaây laø sô ñoà theå hieän phöông aùn taùi cheá CTRSH theo höôùng phaân loaïi tö phaùt Hình 5.8 : Phöông aùn taùi cheá CTRSH theo höôùng phaân loaïi töï phaùt Nguoàn phaùt sinh (hoä gia ñình, cô quan, tröôøng hoïc, nhaø haøng,…) Baõi choân laáp CTR khoâng taùi cheá CTR taùi cheá Ghi chuù: Khu vöïc löu chöùa CTR: phaân loaïi thuû coâng hoaëc thuû coâng keát hôïp vôùi maùy moùc Khu vöïc uû phaân compost Cô sôû taùi cheá Vöïa thu mua lôùn Vöïa thu mua trung bình Vöïa thu mua nhoû ve chai daïo Thu mua Caùc chaát thaûi coøn laïi: thöïc phaåm hö hoûng, raùc vöôøn, caùc vaät lieäu khoâng hoaëc ít giaù trò khaùc Caùc vaät lieäu coù giaù trò kinh teá: kim loaïi, thuûy tinh, cao su, giaáy . 5.4.2.2. Taùi cheá CTRSH theo höôùng phaân loaïi taïi nguoàn CTRSH taïi nguoàn phaùt sinh: hoä daân, thöông maïi, chôï, coâng sôû,…ñöôïc phaân ra laøm 2 loaïi: CTR deã phaân huûy vaø CTR coøn laïi ñöôïc boû vaøo 2 thuøng hoaëc 2 bao khaùc maøu theo quy ñònh. Tôùi giôø heïn xe seõ ñeán thu gom töøng loaïi rieâng bieät, CTR deã phaân huûy ñöôïc ñöa ñeán khu vöïc hoaëc nhaø maùy cheá bieán phaân compost, phaân loaïi sô vaø tieán haønh uû. CTR coøn laïi ñöôïc ñöa ñeán khu vöïc khaùc vaø tieán haønh phaân loaïi: phaàn coù theå taùi cheá ñöa ñeán cô sôû taùi cheá; phaàn coøn laïi ñöa ra baõi choân laáp. Öu ñieåm Giaûm dieän tích choân laáp raùc Ñôn giaûn, deã tieán haønh Thu lôïi nhuaän kinh teá töø vieäc baùn caùc saûn phaåm taùi cheá Coâng ngheä töông ñoái ñôn giaûn, chi phí ñaàu tö trang thieát bò maùy moùc thaáp (ñaëc bieät laø coâng ngheä uû phaân compost) Saûn phaåm taùi cheá coù chaát löôïng cao (do ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn neân caùc vaät lieäu taùi cheá ít laãn taïp chaát) Chi phí cho söûa chöõa, caûi tieán trang thieát bò thaáp Taïo vieäc laøm cho lao ñoäng ôû ñòa phöông Khaû naêng thu gom taùi cheá raùc thaûi cao Nhöôïc ñieåm Chi phí cho thu gom vaø vaän chuyeån nhieàu (do caàn nhieàu xe, nhaân coâng ñeå thu gom rieâng töøng loaïi chaát thaûi) Döïa vaøo yù thöùc cuûa ngöôøi daân (neáu ngöôøi daân khoâng yù thöùc ñöôïc lôïi ích cuûa hoaït ñoäng thu gom taïi nguoàn thì phöông aùn seõ khoâng khaû thi) Sau ñaây laø sô ñoà theå hieän phöông aùn taùi cheá CTRSH theo höôùng phaân loaïi taïi nguoàn Hình 5.9 : Phöông aùn taùi cheá CTRSH theo höôùng phaân loïai taïi nguoàn Nguoàn phaùt sinh (hoä gia ñình, cô quan, tröôøng hoïc, nhaø haøng,…) CTR khoâng taùi cheá CTR taùi cheá Ghi chuù: Cheá bieán phaân compost Caùc chaát thaûi deã phaân huûy: thöïc phaåm hö hoûng, raùc vöôøn, caùc phaàn boû ñi, hö hoûng cuûa ñoäng vaät Caùc chaát thaûi coøn laïi Baõi choân laáp Cô sôû taùi cheá Khu vöïc löu chöùa phaân loaïi caùc vaät lieäu taùi cheá CHÖÔNG 6 ÑEÀ XUAÁT PHÖÔNG PHAÙP TAÙI CHEÁ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT CHO THÒ XAÕ TAÂN AN TÆNH LONG AN CTRSH ôû TXTA hieän ñang ñöôïc ñoå ñoáng loä thieân ôû xaõ Lôïi Bình Nhôn. Chaát höõu cô deã phaân huûy trong CTRSH khoâng ñöôïc taän duïng bò phaân huûy gaây muøi hoâi khoù chòu, laøm oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh; chaát höõu cô khoù phaân huûy vôùi tính chaát raát beàn neân noù toàn taïi laâu trong moâi tröôøng töï nhieân ñaõ laøm raùc ôû baõi thaõi ngaøy caøng taêng, dieän tích choân laáp ngaøy caøng thu heïp gaây khoù khaên cho vieäc xöû lyù CTRSH ôû thò xaõ. Do ñoù löïa choïn phöông phaùp xöû lyù CTRSH phuø hôïp vôùi ñieàu kieän hieän taò cuûa thò xaõ laø vaán ñeà raát ñaùng quan taâm. 6.1. Ñeà xuaát quy trình thu gom vaø phaân loaïi Trong quy trình thu gom vaø phaân loaïi thì khaâu thu gom vaãn do coâng ty Coâng trình coâng coäng cuûa thò xaõ thu gom vaø chuyeån veà khu vöïc xöû lyù. Tieáp theo laø coâng ñoaïn phaân loaïi, coâng ñoaïn naøy ñöôïc thöc hieän baèng thuû coâng vôùi nhöõng lyù do sau: Lao ñoäng taïi ñòa phöông nhaøn roãi Khoái löôïng CTRSH töông ñoái ít coù theå phaân loaïi trong thôøi gian ngaén Löôïng taïp chaát trong CTRSH nhieàu Ñaàu tö maùy moùc thieát bò toán nhieàu chi phí Khi phaân loaïi CTRSH ñöôïc phaân loaïi thaønh nhöõng nhoùm sau ñaây: Nhoùm 1: raùc höõu cô deã phaân huûy bao goàm raùc thöïc phaåm vaø raùc vöôøn (laù caây, coû,…) Nhoùm 2: nhöïa bao goàm bao nylon vaø caùc vaät duïng baèng nhöïa Nhoùm 3: kim loaïi bao goàm lon nöôùc giaûi khaùc caùc loaïi, caùc vaät duïng khaùc Nhoùm 4: giaáy Nhoùm 5: thuûy tinh Nhoùm 6: vaät lieäu laøm cuûi: soï döøa, caønh caây khoâ, goã Nhoùm 7: caùc loaïi raùc coøn laïi 6.2. Ñeà xuaát taùi cheá chaát thaûi raén höõu cô deã phaân huyû baèng phöông phaùp uû phaân compost Theo phaân tích vaø ñaùnh giaù ôû chöông 4 thì CTRSH ôû TXTA coù thaønh phaàn höõu cô cao (60 – 70%) vaø ñoä aåm (40 – 50%) ñaây laø 2 yeáu toá raát thích hôïp cho vieäc xöû lyù CTRSH theo höôùng uû phaân compost. Do thôøi gian vaø ñieàu kieän hoaøn thaønh ñoà aùn toát nghieäp coù haïn, neân taùc giaû chæ ñeà xuaát chi tieát phöông phaùp taùi cheá CTRSH baèng caùch uû phaân compost, coøn caùc chaát coøn laïi chæ ñeà xuaát caùc coâng ngheä taùi cheá ñöôïc coi laø töông ñoái ñôn giaûn thích hôïp ôû TXTA. Sau ñaây laø moät vaøi lyù do chuû yeáu ñeå löïa choïn phöông phaùp cheá bieán CTRSH thaønh phaân compost. CTRSH ôû TXTA ngaøy caøng gia taêng. Trong khi ñoù baõi raùc Lôïi Bình Nhôn ñang trong thôøi kyø quaù taûi, ñoøi hoûi thò xaõ phaûi tieán haønh quy hoaïch vaø xaây döïng baõi choân laáp môùi. Nhöng quaù trình xaây môùi baõi choân laáp toán nhieàu chi phí vaø dieän tích ñaát cuûa thò xaõ. CTRSH cuûa thò xaõ coù thaønh phaàn CTR deã phaân huûy cao (chieám 60 – 70%); ñoä aåm cao (40 – 50%) raát thích hôïp cho vieäc uû phaân compost. TXTA laø ñòa phöông coù neàn kinh teá phaùt trieån chuû yeáu döïa vaøo saûn xuaát noâng nghieäp. Dieän tích noâng nghieäp cao chieám khoaûng 5600 ha töùc khoaûng 70% so vôùi toång dieän tích töï nhieân cuûa toaøn thò xaõ. Do ñoù, nhu caàu veà phaân boùn cho ñaát noâng nghieäp raát cao, theo tính toaùn moät vuï luùa coù theå tieâu toán khoaûng 2 trieäu ñoàng cho phaân boùn hoùa hoïc (xem baûng 4 trong phuï luïc 1). Chính vì theá, löïa choïn phöông phaùp uû compost laø thích hôïp nhaát. Daân cö cuûa thò xaõ phaàn lôùn laø lao ñoäng ngheøo, trình ñoä thaáp vaø moät phaàn ñang trong tình traïng thaát nghieäp. Chính vì vaäy, aùp duïng phöông phaùp uû com post ñaõ goùp phaàn taïo coâng aên vieäc laøm cho daân cö ôû ñòa phöông Nguoàn ngaân saùch chi cho vaán ñeà moâi tröôøng ôû thò xaõ coøn haïn heïp do ñoù khaû naêng ñaàu tö moät coâng ngheä xöû lyù CTRSH hieân ñaïi ôû TXTA laø khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Nhö vaäy vôùi nhöõng lyù do treân, löïa choïn phöông phaùp uû compost ñeå xöû lyù moät phaàn CTRSH laø thích hôïp. Nhöng ñeå quaù trình xöû lyù hieäu quaû thì caàn phaûi choïn phöông aùn taùi cheá beân ngoaøi phaïm vi gia ñình khoâng phaân loaïi taïi nguoàn. Vì neáu choïn phöông aùn taùi cheá taïi nhaø thì seõ coù nhieàu vaán ñeà khoù khaên nhö: chaát löôïng phaân keùm, khoù kieåm soaùt caùc ñieàu kieän trong quaù trình uû, khoù kieåm soaùt caùc vaán ñeà moâi tröôøng naûy sinh; phöông aùn uû compost theo höôùng phaân loaïi taïi nguoàn seõ laøm thay ñoåi maïng löôùi thu gom vaän chuyeån toán chi phí, hieäu quaû khoâng cao (döaï vaøo yù thöùc cuûa ngöôì daân). Hôn theá nöõa, löôïng raùc ôû thò xaõ töông ñoái ít, chöa phaân loaïi taïi nguoàn neân neáu aùp duïng caùc coâng ngheä hieän ñaïi ñaàu tö maùy moùc thieát bò ñaày ñuû thì chaéc chaén seõ raát toán keùm vaø hoaøn toaøn khoâng khaû thi veà maët kinh teá. Do ñoù löïa choïn phöông phaùp uû compost baèng phöông phaùp thieáu khí (keát hôïp phöông phaùp hieáu khí vaø kî khí) laø thích hôïp vì quy trình naøy seõ cung caáp khí baèng quaù trình töï nhieân, giaûm chi phí naêng löôïng, phuø hôïp vôùi nguoàn kinh teá taïi ñòa phöông. Trong khi ñoù: Neáu choïn quaù trình uû baèng phöông phaùp hieáu khí thì tieâu toán ñieän lôùn, chi phí vaän haønh cao, ñoä aåm trong khoái uû khoâng ñöôïc duy trì do duøng quaït cöôõng böùc laøm maát nöôùc. Neáu choïn quaù trình uû baèng phöông phaùp yeám khí thì sinh ra khí metan hao huït haøm löôïng carbon trong khoái uû aûnh höôûng quaù trình compost 6.2.1. Moâ hình uû phaân compost Sau ñaây laø sô ñoà bieåu thò quaù trình xöû lyù CTRSH baèng caùch uû phaân compost Baõi chöùa CTRSH khoù phaân huûy sinh hoïc Saøn phaân loaïi CTRSH Ghi chuù: CTRSH Nöoác ró raùc Haàm uû phaân thieáu khí Möông thu nöôùc ró raùc Hoá ga chöùa nöôùc ró raùc Saân tieáp nhaän CTRSH Hình 6.1 : Sô ñoà uû phaân compost CTRSH ñöôïc thu gom töø nhieàu nguoàn nhö: daân cö, thöông maïi, tröôøng hoïc, cô quan,… ñöôïc vaän chuyeån ñeán khu vöïc xöû lyù vaø ñoå ôû saân tieáp nhaän. Sau ñoù, CTRSH ñöôïc ñöa ñeán saøn phaân loaïi, ôû ñaây CTRSH seõ ñöôïc coâng nhaân phaân loaïi thaønh nhieàu nhoùm khaùc nhau. CTR khoù phaân huûy seõ ñöôïc taùi cheá hoaëc choân laáp tuøy vaøo töøng loaïi khaùc nhau. CTR höõu cô deã phaân huûy nhö: thöïc phaåm, raùc vöôøn,…ñöa ñeán haàm uû. Trong haàm uû phaûi ñöôïc boá trí caùc ñöôøng oáng thích hôïp ñeå cung caáp khí vaøo khoái uû vaø laáy nöôùc ró ra beân ngoaøi. Khoái uû phaûi ñöôïc duy trì ñoä aåm thích hôïp baèng caùch tuaàn hoaøn nöôûc ró ra töø quaù trình phaân huûy CTRSH trong haàm uû, vieäc tuaàn hoaøn nöôùc naøy coù yù nghóa trong quaù trình uû (taêng vi sinh trong khoái uû, duy trì ñöôïc ñoä aåm khoái uû, cung caáp laïi nitô cho quaù trình compost). Trong quaù trình uû phaân nöôùc ró ra seõ ñöôïc daãn ra möông thu vaø ñöa ñeán hoá ga chöùa nöôùc nöôùc ró (hoá ga ñöôïc xaây döïng aâm döôùi ñaát, trong hoá thu ñaët bôm ñeå tuaàn hoaøn nöôùc cho khoái u)û. 6.2.1.1. Kieåm soaùt caùc ñieàu kieän caàn thieát khi uû compost Trong thôøi gian cho CTR vaøo haàm cho tôùi khi ñoùng cöûa caàn phaûi theo doõi caùc chæ tieâu nhö: nhieät ñoä, ñoä aåm, pH. Nhieät ñoä: nhieät ñoä tyû leä thuaän vôùi hoaït tính sinh hoïc trong khoái uû(toác ñoä trao ñoåi chaát cuûa vi khuaån giaûm thì nhieät ñoä khoái uû giaûm). Do ñoù, trong suoát thôøi gian cho CTR vaøo haàm uû phaûi duy trì nhieät ñoä trong khoaûng 50 ñeán 55oC laø thích hôïp .