Đề tài Một số biện pháp nhằm phát triển đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép

Lời nói đầu Nền kinh tế thị trường trong những năm gần đây đang diễn ra một sự thay đổi lớn lao trên các mặt sản xuất, kinh doanh dịch vụ cho tới cả văn hoá xã hội. Điều khởi nguyên và cốt yếu của quá trình này là nhằm mục đích đáp ứng những nhu cầu ngày càng phong phú, đa dạng ở mức độ cao của con người. Những nhu cầu này không chỉ dừng lại ở sự đòi hỏi về mặt lượng, sự nâng cao về mặt chất mà còn đòi hỏi được đáp ứng về mặt tinh thần. Thêm vào đó, các nhu cầu này luôn luôn thay đổi cùng với thời gian, cùng với những tiến bộ của khoa học kỹ thuật. Trên góc độ đó, đa dạng hoá sản phẩm trở thành một xu thế phát triển tất yếu, là một nhân tố mang lại sự thắng lợi trong cạnh tranh cũng như trong việc chiếm lĩnh thị trường của các doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế thị trường. Việt nam là một nnước đang ở giai đoạn đầu của nền kinh tế thị trường, một môi trường kinh doanh bình đẳng đối với tất cả các loại hình doanh nghiệp mà tiêu chí cuối cùng là cạnh tranh để tồn tại, phát triển và đưa đất nước tiến lên, do đó đa dạng hoá sản phẩm là cần thiết và có ý nghĩa đặ biệt quan trọng hơn bao giờ hết. Nhận thức được tầm quan trọng và vai trò quyết định của đa dạng hoá sản phẩm đối với sự sống còn của doanh nghiệp, thời gian qua nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép một doanh nghiệp Nhà nước thuộc Bộ Xây dựng đã tận dụng tối đa năng lực máy móc thiết bị, khai thác triệt để tiềm năng trí tuệ của nhà máy để thực hiện phương án đa dạng hoá sản phẩm . Đây là một sự lựa chọn sáng suốt và đúng đắn của nhà máy, tuy nhiên trong quan trọng thực hiện vẫn còn bộc lộ một số hạn chế nhất định. Trong thời gian thực tập tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép, nhận thấy việc đa dạng hoá sản phẩm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của Công ty trong cơ chế mới, em đã mạnh dạn lựa chọn và nghiên cứu đề tài : "Một số biện pháp nhằm phát triển đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép". Em hy vọng được đóng góp một phần công sức nhỏ bé vào việc hoàn thiện công tác đa dạng hoá sản phẩm nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của nhà máy. Kết cấu chuyên đề gồm 3 phần chính Phần I : Một số lý luận cơ bản về đa dạng hoá sản phẩm trong doanh nghiệp. Phần II: Thực trạng công tác đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép . Phần III: Một số biện pháp nhằm phát triển đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép. Phần I Một số lý luận cơ bản về đa dạng hoá sản phẩm trong doanh nghiệp. I. Khái niệm, nội dung, hình thức của đa dạng hoá sản phẩm 1. Khái niệm đa dạng hoá sản phẩm Trong nền kinh tế thị trường số lượng, chủng loại sản phẩm, hàng hoá dịch vụ hết sức đa dạng, phong phú nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu của người tiêu dùng. Một doanh nghiệp chỉ có thể được coi là làm ăn có hiệu quả khi các sản phẩm cuả doanh nghiệp được tiêu thụ với mức giá thị trường và số lượng theo khả năng đáp ứng nhất. Muốn vậy doanh nghiệp phải gắn được sản phẩm của mình với người tiêu dùng, tức là phải xác định được một danh mục và cơ cấu sản phẩm có hiệu quả nhất. Tuy nhiên tính hiệu quả của cơ cấu và danh mục sản phẩm lại phụ thuộc vào những điều kiện khách quan, chủ quan nhất định. Khi các điều kiện đó thay đổi thì cơ cấu sản phẩm của doanh nghiệp cũng phải thay đổi theo để thích ứng với điều kiện mới. Chính vì vậy cơ cấu cảu sản phẩm của doanh nghiệp luôn là một cơ cấu động. Nếu cơ cấu sản phẩm của doanh nghiệp thay đổi theo hướng thu hẹp lại, đảm bảo sự tập trung cao hơn về sản xuất thì doanh nghiệp phát triển theo hướng chuyên môn hoá. Ngược lại cơ cấu sản phẩm đựơc mở rộng, danh mục sản phẩm được tăng thêm thì có nghĩa doanh nghiệp phát triển theo hướng đa dạng hoá sản phẩm. Vậy đa dạng hoá sản phẩm là gì? Có nhiều định nghĩa về đa dạng hoá sản phẩm như: "Đa dạng hoá sản phẩm là một chiến lược nhằm giảm bớt rủi ro bằng cách góp chung rủi ro của nhiều loại tài sản có mức lợi tức của từng loại khác nhau ". "Đa dạng hoá sản phẩm là quá trình mở rộng một cách hợp lý danh mục sản phẩm, cơ cấu sản phẩm sao cho phù hợp với nhu cầu thị trường và xã hội, phù hợp với điều kiện của môi trường, doanh nghiệp nhằm tạo ra cơ cấu, danh mục sản phẩm hợp lý và có hiệu quả của doanh nghiệp". Vậy bản chất của đa dạng hoá sản phẩm là quá trình mở rộng hợp lý danh mục và cơ cấu sản phẩm nhằm tạo nên cơ cấu sản phẩm có hiệu quả của doanh nghiệp công nghiệp. 2.Nội dung của đa dạng hoá sản phẩm. Tùy theo từng giai đoạn phát triển và các yêu cầu từ phía thị trường, môi trường kinh doanh ... mỗi doanh nghiệp có các chiều hướng đa dạng hoá khác nhau. Trên thực tế các doanh nghiệp thường tiến hành các hướng đa dạng hoá sau: a. Đa dạng hoá mở rộng. Theo xu hướng này doanh nghiệp tiến hành đa dạng hoá dựa trên việc kết hợp các yếu tố: Đa dạng hoá sản phẩm trên nền chuyên môn hoá. - Đa dạng hoá sản phẩm dựa trên cơ sở kết hợp sản phẩm chuyên môn hoá và mở rộng chủng loại sản phẩm cùng công nghệ . -Đa dạng hoá sản phẩm dựa trên cơ sở tận dụng khả năng thừa của máy móc công nghệ và nguyên vật liệu chính. b. Đa dạng hoá thu hẹp. - Đa dạng hoá sản phẩm bằng cách thu hẹp sản phẩm chuyên môn hoá, mở rộng sản phẩm có thể sử dụng cơ sở vật chất có sẵn. -Khép kín dây chuyền sản xuất, tận dụng tối đa mọi nguồn lực cho sản phẩm chuyên môn . - Thu hẹp sản phẩm chuyên môn hoá, chuyển hướng sản xuất. c. Đa dạng hoá thực sự: - Doanh nghiệp sản xuất kinh doanh sang lĩnh vực mới không có mối liên hệ nào về công nghệ hoặc thương mại với các hoạt động hiện có của doanh nghiệp. Biểu 1: Các xu hướng đa dạng hoá sản phẩm (trang bên) 3. Hình thức đa dạng hoá sản phẩm . Chiến lược đa dạng hoá sản phẩm của doanh nghiệp được biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Các hình thức của đa dạng hoá sản phẩm thường có sự đan xen trong cách thể hiện. Có một số hình thức đa dạng hoá sau: a. Chiến lược đa dạng hoá đồng tâm. - Là việc mở rộng danh mục sản phẩm từ sản phẩm truyền thống nhằm đáp ứng các nhu cầu thị trường thường xuyên biến động. Trong sản xuất kinh doanh công nghiệp hình thức đa dạng hoá đồng tâm thường được diễn ra theo hai hướng. * Đa dạng hoá sản phẩm trên cơ sở sản phẩm gốc chuyên môn hoá. Đây là hình thức đa dạng hoá đã phát triển từ lâu và đem lại hiệu quả cao. Thông thường khi doanh nghiệp càng mở rộng đa dạng hoá thì trình độ Biểu 1: Các xu hướng đa dạng hoá sản phẩm Xu hướng Ví dụ Nội dung Nguyên nhân Công việc đã giải quyết 1. Đa dạng hoá sản phẩm trên nền CMH Công ty dệt Vĩnh Phú Tăng thêm kiểu cách, mẫu mã và hình thức nội dung của sản phẩm Sản phẩm gốc bị mất thị trường do mẫu mã đơn điệu Điều tra thị trường, nâng cấp và đầu tư thiết bị , thiết kế sản phẩm mới. 2.Kết hợp sản phẩm CMH và mở rộng sản phẩm cùng công nghệ Công ty sứ Hải Dương Hoàn thiện và nâng cao chất lượng sứ dân dụng, phát triển sứ điện, sứ mỹ nghệ. Sản phẩm gốc bị mất thị trường và kém sức cạnh tranh do mẫu mã và chất lượng kém Điều tra thị trường, thiết kế sản phẩm, tạo ra sức cạnh tranh về chất lượng 3.Tận dụng khả năng sản xuất thừa Công ty động cơ Nam Định Làm dịch vụ cơ khí, điện dân dụng và công nghiệp Sản phẩm gốc bị mất thị trường do nhu cầu về sản phẩm giảm Phát huy khả năng lao động và công suất thiết bị 4.Thu hẹp sản phẩm CMH. Mở rộng sản phẩm sử dụng cơ sở vật chất hiện có Công ty xe đạp Xuân Hoà - Giảm số lượng sản xuất xe đạp - Xản xuất sản phẩm trang thiết bị nội thất bằng kim loại (bàn ghế...) Sản phẩm gốc bị mất thị trường do nhu cầu về sản phẩm giảm Điều ra thị trường thiết kế sản phẩm mới 5.Khép kín cơ sở vật chất hiện có Dệt kim Hà Nội Huy động hết công suất, sản xuất sợi, quần áo dệt kim Sản phẩm có uy tín trên thị trường và tiềm lực đầu tư Đầu tư xây dựng dây chuyền sản xuất mới 6. Thu hẹp sản xuất chuyên môn Công ty chế biến lâm sản Hải Dương Từ bánh mỳ, mỳ sợi- sản xuất nghiền ớt, tỏi, bánh kẹo, sản xuất bia. Sản phẩm gốc bị mất thị trường Đầu tư xây dựng bộ phận sản xuất mới 7. Kinh doanh tổng hợp Nhiều doanh nghiệp Tranh thủ mọi cơ hội trong kinh doanh Để hỗ trợ lẫn nhau sản xuất các sản phẩm Làm tất cả những gì có thể làm CMH sẽ giảm sút. Tuy nhiên trong hình thức này đa dạng hoá và trình độ chuyên môn hoá lại có mối quan hệ rất biện chứng bơỉ các lý do sau: - Thứ nhất: là bản thân sản phẩm CMH của doanh nghiệp cũng phải được hoàn thiện cải tiến về hình thức và nội dung, tăng thêm về kiểu cách mẫu mã để đáp ứng yêu cầu thị trường hết sức đa dạng. Đó là một trong những điều kiện quan trọng đảm bảo cho doanh nghiệp có sức cạnh tranh giữ và mở rộng thị phần. Vì vậy sản phẩm CMH của doanh nghiệp được đánh theo hình thức biến đổi chủng loại - Thứ hai: Tại một số doanh nghiệp thực hiện các nhiệm vụ CMH thường không sử dụng hết các nguồn lực sẵn có. Vì vậy trong khi nâng cao một cách hợp lý trình độ chuyên môn hoá theo phương hướng phát triển chỉ đạo của doanh nghiệp thì doanh nghiệp vẫn cần mở rộng danh mục sản phẩm để tận dụng năng lực sản xuất của nhà máy thiết bị, tận dụng nguyên vật liệu thừa... nhằm đáp ứng các nhu cầu khác của thị trường. Theo lý do này, đa dạng hoá sản phẩm chính là doanh nghiệp tạo ra "tuyến sản phẩm " hỗ trợ quan trọng cho việc phát triển CMH. - Thứ ba: Mặc dù có nhiều hình thức đa dạng hoá sản phẩm nhưng nếu như đa dạng hoá sản phẩm được dựa trên cơ sở nền tảng là các điều kiện vật chất kỹ thuật của CMH ban đầu thì việc đa dạng hoá sản phẩm sẽ giảm bớt nhu cầu đầu tư, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh nhằm hạn chế rủi ro. Hiệu quả sản xuất kinh doanh cao hay thấp chính là yếu tố quyết định việc có nên đa dạng hoá sản phẩm dựa trên chuyên môn hoá. Như vậy CMH sản xuất luôn phải được coi là nhiệm vụ trung tâm và là phương hướng chủ đạo trong phát triển kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu như quan niệm cơ cấu sản phẩm của doanh nghiệp là cơ cấu động phải thường xuyên hoàn thiện đổi mới đảm bảo cho các doanh nghiệp thích ứng với sự vận động của môi trường kinh doanh thì bản thân sản phẩm CMH của doanh nghiệp cũng phải được đa dạng hoá và được đa dạng hoá sản phẩm của doanh nghiệp chính là một giải pháp mang tính chiến lược lâu dài. Để đảm bảo sản xuất kinh doanh có hiệu quả và ổn định cần có một chiến lược CMH và đa dạng hoá hợp lý trong doanh nghiệp. * Phát triển đa dạng hoá sản phẩm trên cơ sở các sản phẩm đa dạng hoá được sử dụng trên kỹ thuật công nghệ và các yếu tố hiện có của doanh nghiệp. áp dụng hình thức này, doanh nghiệp vừa vận dụng được lợi thế về nguồn lực sẵn có của mình như kỹ thuật công nghệ, máy móc thiết bị, lao động nguồn nguyên liệu... để có thể sản xuất thêm và đưa ra thị trường được những sản phẩm có chất lượng cao, hình thức đẹp phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng. * Đa dạng hoá đồng tâm thường được sử dụng theo các hình thức cụ thể là: - Đa dạng hoá sản phẩm từ sản phẩm CMH - Đa dạng hoá sản phẩm từ việc hoàn thiện phục vụ trong quá trình tiêu thụ. - Đa dạng hoá sản phẩm hoàn thiện tốt hơn, đầy đủ hơn, triệt để hơn các yếu tố của quá trình sản xuất. - Đa dạng hoá sản phẩm từ hướng cải tiến hợc đổi mới một bộ phận, hoặc một số chi tiết của sản phẩm CMH. - Đa dạng hoá sản phẩm nhằm vào sự thay đổi của nhu cầu thị trường hoặc đi sâu vào các thị trường ngách. b. Đa dạng hoá kết khối. Là hình thức đa dạng hoá mà trong một doanh nghiệp tập hợp nhiều loại hình thức sản xuất kinh doanh thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Biểu 2: Phân loại các hình thức đa dạng hoá sản phẩm (trang bên) 4.Sự cần thiết khách quan của đa dạng hoá sản phẩm . Hoạt động trong cơ chế thị trường các doanh nghiệp thường hướng tới 2 mục tiêu cơ bản là: - Tạo ra hàng hoá và dịch vụ với chất lượng tốt, mẫu mã đẹp phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng. - Đạt được lợi nhuận tối đa sau mỗi kỳ kinh doanh trên cơ sở nâng cao hiệu quả của các hoạt động sản xuất kinh doanh. Cũng thấy rõ rằng, sản phẩm của doanh nghiệp càng có chất lượng cao, mẫu mã phong phú thì càng tiêu thụ được nhiều, doanh thu càng lớn, lợi nhuận càng cao. Muốn thế thì tất yếu doanh nghiệp phải xác định cho mình được một cơ cấu sản phẩm hợp lý, phải thực hiện đa dạng hoá sản phẩm cho phù hợp với thị yếu của thị trường và xã hội, phù hợp với điều kiện của môi trường doanh nghiệp (cơ hội, biến động của giá cả, thu nhập tính cạnh tranh, luật pháp). Nói cách khác, thực hiện đa dạng hoá sản phẩm tự bản thân doanh nghiệp đã tạo cho mình khả năng cạnh tranh trên thị trường. Ngày nay, đa dạng hoá sản phẩm đã trở thành xu hướng khách quan không chỉ ở nước ta mà còn ở nhhiều nước trên thế giới. Từ các tổ chức kinh tế lớn như tập đoàn kinh doanh đến doanh nghiệp độc lập với quy mô khác nhau cũng thực Biểu 2: Phân loại hình thức đa dạng hoá sản phẩm Cách tiếp cận Hình thức Đặc điểm chủ yếu Nội dung Điều kiện thực hiện Ưu điểm Xét theo sự biến Biến đổi chủng loại Hoàn thiện và cải tiến thị trường hiện có Thị trường hiện tại và thị trường mới Hoàn thiện về hình thức SP- nội dung SP hoặc cả hai Có thể ứng dụng thực hiện rộng rãi Phát triển chuyên môn hoá, sử dụng hợp lý nguồn lực hiện có đổi của danh mục sản phẩm Đổi mới chủng loại Tạo ra SP mới Thị trường hiện có và thị trường mới Đưa ra SP mới tuyệt đối hoặc SP mới tương đối Phải nghiên cứu nhu cầu thị trường. Qui trình nghiên cứu công nghệ SX cần đầu tư lớn để duy trì và mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hoá Hỗn hợp Kết hợp cả hai hình thức trên Kết hợp cả hai hình thức trên Xét theo tính chất nhu cầu ĐDHSP theo chiều sâu nhu cầu Cải tiến SP hiện có tạo thêm nhiều thang dòng và mặt hàng mới Tăng thêm kiểu cách, mẫu mã của cùng 1 loại SP. Phải phân khúc (phân đoạn) nhu cầu thị trường SP. Phát triển chuyên môn hoá theo chiều sâu , duy trì mở sản phẩm ĐDHSP theo chiềurộng nhu cầu Mở rộng chủng loại sản phẩm Chế tạo SP có kết cấu, công nghệ SX, giá trị sử dụng khác nhau. Đòi hỏi tiềm lực tài chính, công nghệ lớn để xây dựng DN quy mô lớn, cơ cấu SX phức tạp rộng thị trường tiêu thụ. Sử dụng hợp lý các nguồn lực hiện có ĐDHSP theo hướng thoát ly sản phẩm gốc SP mới - thị trường mới SP mới không liên quan đến SP ban đầu về giá trị sử dụng và công nghệ SX. Có nhu cầu và sức cạnh tranh lớn. Đầu tư lớn Xéttheo phương Sử dụng tổng hợp các chất có ích trong một loại NVL Sản xuất một số loại có giá trị sử dụng khác nhau Đầu tư lớn. Nhu cầu sản phẩm nhiều Giảm được chi phí các yếu tố đầu vào. Hạ giá thành, tăng thức thực hiện SP khác nhau nhưng có chung NL gốc Mở rộng chủng loại sản phẩm Sản xuất 1 số loại sản phẩm có giá trị khác nhau Nhu cầu sản phẩm có quan hệ trong SX lớn sức cạnh tranh mơ rộng thị trường Trên góc độ ĐDHSP trên cơ sở nguồn lực hiện có Hạn chế khả năng mở rộng danh mục sản phẩm của doanh nghiệp Dựa trên năng lực sản xuất hiện có Tận dụng hợp lý nguồn lực hiện có, đầu tư mới, hạn chế phương thức thực hiện Nguồn lực hiện có và đầu tư bổ sung Mở rộng danh mục SP doanh nghiệp Khắc phục khâu thiếu hoặc khâu SX mà DN còn thiếu Đòi hỏi phải có đầu tư (chỉ giữ vị trí bổ sung) rủi ro. Nâng cao trình độ kỹ thuật, tăng sức cạnh tranh, mở ĐDHSP bằng đầu tư mới Sản xuất sản phẩm mới Đưa ra SP mới mà khả năng hiện tại không đáp ứng được Nhu cầu đầu tư lớn rộng thị trường hiện đa dạng hoá sản phẩm. Sự phát triển các xu thế này được giải thích bằng các lý do sau: 4.1. Nhu cầu thị trường về các loại sản phẩm công nghiệp rất phong phú, đa dạng và thường xuyên thay đổi. Điều này đòi hỏi mỗi doanh nghiệp phải có đối sách để đảm bảo sự thích ứng với thị trường. Doanh nghiệp phải theo sát thị trường nắm chắc và dự báo nhu cầu của thị trường để sản xuất hàng hoá. Trong cơ chế thị trường, người mua đóng vai trò quyết định trong việc sản xuất cái gì, sản xuất như thế nào và trao đổi như thế nào? Nói cách khác, ở đây người bán giữ một vai trò phụ thuộc. Người mua chỉ mua những gì họ cần và phù hợp với khả năng thanh toán. Để tối đa hoá thoả dụng, họ không thụ động trước người sản xuất mà còn là lực lượng "đối tượng" với nhà sản xuất. Còn người bán họ chỉ bán những gì mà người tiêu dùng cần, tức là họ phải tìm ra thị trường, tìm ra nhu cầu và khả năng thanh toán của sản phẩm và dịch vụ mà họ định hướng. Như vậy sự đòi hỏi của nhu cầu thị trường buộc các doanh nghiệp phải tiến hành đa dạng hoá sản phẩm và nhờ đó doanh nghiệp mới chiếm được thị trường tiêu thụ sản phẩm. 4.2. Tiến bộ khoa học- kỹ thuật. Tiến bộ khoa học - kỹ thuật làm xuất hiện những nhu cầu mới, rút ngắn chu kỳ sống của sản phẩm và tạo ra nững khả năng sản xuất mới, tức là làm xuất hiện những cơ hội kinh doanh mới. Tất cả những tác động này đòi hỏi doanh nghiệp phải biết tranh thủ nắm bắt để phát triển. Cùng với sự tiến bộ khoa học kỹ thuật thì chu kỳ sản phẩm giảm đi. Vì vậy doanh nghiệp luôn phải xem xét, đánh giá được sản phẩm đang ở giai đoạn nào trong chu kỳ sống, nếu đang ở giai đoạn suy thoái thì doanh nghiệp sẽ không sản xuất mặt hàng đó mà tìm cách cải tiến sản phẩm đa dạng hoá để giảm được hao phí lao động xã hội. 4.3.Sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp công nghiệp và giữa các sản phẩm công nghiệp với nhau. Trong điều kiện sản xuất phát triển cao, cạnh tranh ngày càng trở nên quyết liệt thì đa dạng hoá càng có vai trò rất quan trọng chiếm vị trí chủ chốt trong chiến lược sản phẩm của mỗi doanh nghiệp. Đa dạng hoá giúp doanh nghiệp đưa ra thị trường những sản phẩm đáp ứng được nhu cầu người tiêu dùng. Nhờ đó, doanh nghiệp đạt được mục tiêu kinh doanh đã đặt ra. Ngược lại đa dạng hoá sản phẩm đòi hỏi sự nhanh nhạy với thị trường và sự đổi mới, phát triển không ngừng của doanh nghiệp. Mặt khác, khi hoạt động trong kinh tế thị trường, doanh nghiệp bị chi phối bởi quy luật cạnh tranh. Quy luật đòi hoi doanh nghiệp phải có những chiến lược thị trường với vũ khí cạnh tranh có hiệu quả. Hàng hoá dịch vụ trước khi được đưa ra phải được nghiên cứu tỷ mỷ doanh nghiệp phải biết mình xâm nhập vào thị trường bằng vũ khí gì, chất lượng, giá cả hay đa dạng hoá sản phẩm. Và có thể nói rằng việc xác định cho mình một danh mục, cơ ccấu sản phẩm hợp lý là một trong những vũ khí cạnh tranh lợi hại của doanh nghiệp. Tóm lại, để có thể tồn tại và phát triển, đạt được những thành công trong sản xuất kinh doanh thích ứng với cơ chế thị trường, tránh được rủi ro luôn thu được lợi nhuận cao, thì đa dạng hoá sản phẩm là một tất yếu khách quan đối với mỗi doanh nghiệp công nghiệp. II. Các nhân tố ảnh hưởng đến đa dạng hoá sản phẩm. Việc xác định phương hướng và nội dung đa dạng hoá sản phẩm gắn liền với kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Và để đạt được mục tiêu hiệu quả của kế hoạch, cần phải phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Đó là những nhân tố cơ bản sau: 1. Nhu cầu của thị trường. Trong điều kiện cơ hế thị trường, mỗi doanh nghiệp phải bám sát cầu của thị trường, sản xuất và đưa ra những sản phẩm (dịch vụ) mà thị trường cần. Việc điều tra, phân tích nhu cầu thị trường phải được coi là một trong những công tác quan trọng hàng đầu trong quản lý doanh nghiệp. Tuỳ theo yêu cầu thực hiện những nội dung khác nhau của quản lý công nghiệp việc điêù tra, phân tích nhu cầu được tập trung vào những nội dung cụ thể khác nhau. Nếu để xác định qui mô hợp lý của doanh nghiệp, người ta quan tâm đến tổng lượng nhu cầu mỗi loại sản phẩm (dung lượng thị trường), để xác định phương hướng đa dạng hoá sản phẩm, người ta lại quan tâm đến nội dung sau: a. Kiểu cách, mẫu mã, kích cỡ mỗi loại sản phẩm mà thị trường đòi hỏi. Việc phân khúc thị trường có ý nghĩa quan trọng trong việc phân tích nhu cầu thị trường về mỗi loại sản phẩm. Bởi vì để cung lượng hàng hoá dịch vụ ở mức sản lượng, chất lượng nào đó, doanh nghiệp sẽ phân tích phân đó (ở mỗi phân đoạn khác nhau thì đặc điểm này lại khác nhau. Do đó, việc xác định đúng phân đoạn quyết định đến sự thành công của doanh nghiệp. b. Tính phức tạp về kết cấu sản phẩm và công nghệ sản xuất đó. c. Nhu cầu các sản phẩm có liên quan trong tiêu dùng : Nghĩa là, phân tích bề rộng nhu cầu các loại sản phẩm. Để xác định phương hướng đa dạng hoá sản phẩm cần phải xem xét điều kiện để sản xuất các loại sản phẩm ấy. d. Các loại sản phẩm có thể thay thế: Việc nghiên cứu, phân tích này nhằm hạn chế những rủi ro trong khi phát triển đa dạng hoá sản phẩm của doanh nghiệp. e. Sự vận động của sản phẩm trong chu kỳ sống của nó. Việc đa dạng hoá sản phẩm nhằm vào sản phẩm đang suy thoái sẽ làm tăng độ rủi ro trong kinh doanh Như vậy việc nghiên cứu phân tích nhu cầu để xác định phương hướng và mức độ đa dạng hoá sản phẩm không chỉ ở mặt lượng mà còn có tính chất nhu cầu và quan hệ với các sản phẩm có liên quan khác. 2. Khả năng của mỗi doanh nghiệp Nhu cầu thị trường về các loại sản phẩm vật chất và các loại dịch vụ đa dạng và thường xuyên vận động. Chính điều đó đã tạo nên các cơ hội kinh doanh cho các doanh nghiệp. Để tồn tại và phát triển trong cơ chế thị trường, các doanh nghiệp cần phải năng động và nhạy bén nắm bắt các cơ hội kinh doanh, phản ánh chúng trong cơ cấu sản phẩm của doanh nghiệp trong mỗi thời kỳ. Trong quá trình ấy phải đánh giá đúng khả năng hiện có và có thể có của doanh nghiệp. Việc phân tích khả năng cả doanh nghiệp được thực hiện theo nhiều góc độ khác nhau: khả năng các yếu tố của quá trình sản xuất (nhân, tài, vật lực), khả năng của các tài sản hữu hình và tài sản vô hình...Trong mô hình cạnh tranh, việc phát triển đa dạng hoá sản phẩm từ đánh giá khả năng các yếu tố, cần đánh giá đúng mức khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Nghĩa là xuất phát từ những yêu cầu của thị trường về số lượng, chất lượng, kiểu cách, giá cả, thời gian cung ứng các sản phẩm, cần xem xét so với các đối thủ khác, trước hết là những đối thủ cạnh tranh có thế lực nhất, xem doanh nghiệp có những lợi thế, yếu thế gì? Bỏ qua điều này sẽ tránh khỏi thất bại trong khi phát triển đa dạng hoá sản phẩm của doanh nghiệp. Như vậy, việc đánh giá khả năng của doanh nghiệp đã vượt khỏi phạm vi từng doanh nghiệp riêng biệt, mà được xem xét trong mối quan hệ với các doanh nghiệp có liên quan. Để thực hiện việc này việc thu thập thông tin và đưa doanh nghiệp tham gia các tổ chức liên kết thích ứng có tầm quan trọng đặc biệt. 3. Các quan hệ liên kết kinh tế Việc mở rộng các quan hệ liên kết kinh tế giữa các chủ thể kinh tế là một xu hướng khách quan. Việc tham gia các quan hệ liên kết kinh tế tác động trực tiếp tới việc xác định phương hướng và nội dung đa dạng hoá sản phẩm của doanh nghiệp. Thông qua liên kết kinh tế sẽ tạo điều kiện tăng khả năng của doanh nghiệp nhờ việc tranh thủ sự hỗ trợ của bên ngoài. Việc tăng khả năng này thể hiện không chỉ là khắc phục những khâu yếu trên dây chuyền sản xuất, mà còn là sự hỗ trợ về vốn, về năng lực nghiên cứu và triển khai... Còn tăng khả năng sản xuất ra các sản phẩm mới, đáp ứng kịp nhu cầu mới phát sinh. 4. Trình độ tiêu chuẩn hoá Nhân tố mang tính tổ chức kỹ thuật này có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển tổ chức sản xuất kinh doanh khi xây dựng nền sản xuất lớn trong công nghiệp. Nó đòi hỏi tất cả các sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất và đưa ra thị trường phải theo tiêu chuẩn thống nhất. Tiêu chuẩn này không chỉ là cơ sở để Nhà nước thực hiện việc kiểm tra, theo dõi, giám sát hoạt động của doanh nghiệp, mà còn là cơ sở để tổ chức mối liên hệ sản xuất của các doanh nghiệp có liên quan. 5. Đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của ngành. Tuỳ theo đặc thù của từng ngành kinh tế đảm niệm các chức năng khác nhau trong nền kinh tế quốc dân mà doanh nghiệp trong ngành cần có cơ cấu sản phẩm đáp ứng các chức năng đó. Thông thường cơ cấu sản phẩm của một ngành kinh tế là rất lớn và đa dạng. Sản phẩm CMH thường không đáp ứng đủ các yêu cầu do đơn điệu. Tất yếu phải có một tuyến sản phẩm hỗ trợ do đó doanh nghiệp cần phải đa dạng hoá. Ví dụ đi cùng với sản phẩm đường là các sản phẩm khác như cồn, giấy, rượu... Trên đây là một số nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến đa dạng hoá sản phẩm của doanh nghiệp. Việc phân tích những nhân tố ấy cho phép tạo thành cơ sở khoa học để đưa ra các phương án khác nhau về xác định phương hướng và nội dung của đa dạng hoá sản phẩm của doanh nghiệp. Từ các phương án đưa ra, người ta có thể so sánh trên nhiều phương diện khác nhau để lựa chọn. III. Các ưu nhược điểm khi tiến hành đa dạng hoá sản phẩm. Có thể nói rằng, đa dạng hoá sản phẩm đã só những đóng góp tích cực nhất định đối với bản thân doanh nghiệp thực hiện đa dạng hoá sản phẩm cũng như toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng còn bộc lộ nhiều thiếu sót, hạn chế. Cụ thể là: a. ưu điểm: - Đa dạng hoá sản phẩm góp phần tạo chủng lại hàng hoá phong phú, đáp ứng nhu cầu đa dạng hoá của thị trường. - Nhờ đa dạng hoá sản phẩm, nhiều doanh nghiệp sử dụng đầy đủ hơn các nguồn lực, đảm bảo việc làm, thu nhập cho người lao động. - Đa dạng hoá sản phẩm thúc đẩy cạnh tranh làm các doanh nghiệp tự hoàn thiện mình để nâng cao trình độ kỹ thuật, cải tiến sản phẩm. Nhiều doanh nghiệp qua đa dạng hoá sản phẩm đã dần từng bước thích ứng với cơ chế thị trường. b. Nhược điểm: - Phần lớn các trường hợp thực hiện đa dạng hoá sản phẩm mang tính tự phát, việc xác định phương hướng đa dạng hoá sản phẩm còn mò mẫm, cầu may, chụp giật. Nhiều doanh nghiệp qua đa dạng hoá sản phẩm, có doanh nghiệp qui mô nhỏ, kỹ thuật lạc hậu còn dàn trải qua nhiều sản phẩm dẫn đến không hiệu quả. - Thực hiện đa dạng hoá sản phẩm thường được xem xét giải quyết trong phạm vị từng doanh nghiệp, thiếu tầm nhìn chiến lược về khôn gian và thời gian nên hiệu quả kinh tế quốc dân không được đảm bảo. - Xu hướng thoát ly chuyên môn hoá ban đầu và kinh doanh tổng hợp diễn ra đậm nét. Nhiều doanh nghiệp đi chệch khỏi quĩ đạo, mục tiêu Nhà nước, xã hội cần và khuyến khích. c. Một số nguyên nhân chủ yếu gây nên những nhược điểm trên. - Đa dạng hoá sản phẩm tiến hành trong điều kiện thiếu cơ sở lý luận phương pháp luận rõ ràng và thống nhất. Công tác nghiên cứu, phân tích và dự báo thị trường còn mang tính chủ quan, phiến diện. - Mối quan hệ giữa đầu tư và phát triển khoa học kỹ thuật và đa dạng hoá sản phẩm chưa giải quyết toàn diện. Đây là nguyên nhân việc đa dạng hoá sản phẩm thiếu cơ sở vật chất để thực hiện. Vì vậy nhiều sản phẩm được đa dạng hoá kém sức cạnh tranh, không tồn tại bền vững trên thị trường. - Công tác quản lý Nhà nước đối với quá trình đa dạng hoá sản phẩm của doanh nghiệp còn nhiều khiếm khuyết, thiếu định hướng và hướng dẫn hợp lý, chưa có chính sách bảo hộ và khuyến khích sản xuất trong nước. - Nguyên nhân khách qan mang tính lịch sử của quan trọng hình thành và phát triển của một số doanh nghiệp, có doanh nghiệp được xây dựng nhưng không rõ nhiệm vụ sản xuất, trình độ trang bị kỹ thuật lạc hậu, không đồng bộ. Phần II Thực trạng công tác đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép. I. Quá trình hình thành và phát triển của nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép. 1. Các giai đoạn hình thành và phát triển Nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép được hình thành và phát triển qua 4 giai đoạn. Giai đoạn 1: Tiền thân của nhà máy là xưởng Cơ khí 63 được thành lập theo quyết định số 343 TNT/TC ngày 20- 4-1963 do thứ truởng Bộ Nông trường Nguyễn Văn Trí ký. Xưởng hoạt động dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng Đội cơ khí - Bộ Nông trường. Chức năng: sửa chữa , phục hồi, đạI tu các loại ôtô máy kéo, máy động lực. Nhiệm vụ: Đảm bảo kịp thời việc sửa chữa các máy nông nghiệp, ôtô, máy động lực phục vụ cho sản xuất tại các nông trường quốc doanh thuộc các tỉnh Ninh Bình, Nam Định, Hà Nam, Hoà Bình, Hà Tây. Tổng cán bộ công nhân viên chức: 82 người. Giai đoạn II: Theo quyết định số 159 NT/ TCCB- QĐ ngày 23-6-1984 do Bộ trưởng Nông nghiệp ký, Xưởng Cơ khí 63 được chuyển thành nhà máy Cơ khí Nông nghiệp 3 - Hà Nam Ninh. Lúc này nhà máy đã chuyển sang hoạt động dưới sự quản lý của bộ Nông nghiệp mà trực tiếp là tổng cục trang bị kỹ thuật - Bộ Nông nghiệp. Chức năng: Đại tu, sửa chữa phục hồi ôtô máy kéo, máy động lực của các nông trường, các sở Nông nghiệp. Các trạm máy kéo của Bộ Nông nghiệp thuộc tỉnh Hà nam ninh, Hà sơn bình, Hải Hưng. Nhiệm vụ : Thực hiện khoảng 300 á 400 đầu xe /năm Giai đoạn III: Theo quyết định số 46- NN- TCCB/QĐ ngày 12-2-1992 của Bộ Nông nghiêp và Công Nghiệp Thực phẩm. Nhà máy Cơ khí Nông nghiệp 3 được đổi tên thành nhà máy Cơ điện 3- Hà Nam Ninh. Đây là giai đoạn nhà máy hoạt động dưới sự quản lý trực tiếp của Tổng cục Cơ khí - Kỹ thuật, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. Tổng số cán bộ công nhân viên gồm 300 người Chức năng chủ yếu của nhà máy trong giai đoạn này là: - Trung đại tu sửa chữa phục hồi ô tô máy kéo. - Phục hồi, sửa chữa các thiết bị, dây chuyền chế biến lương thực nông sản. - Sản xuất các dây chuyền chế biến sau thu hoạch như máy xay sát liên hoàn, máy sản xuất tinh bột, máy xay thức ăn gia súc. - Sản xuất các tư liệu tiêu dùng trong nông nghiệp như máy tuốt lúa, máy tẽ ngô... Nhiệm vụ của nhà máy. - Đáp ứng nhu cầu sửa chữa ôtô, máy kéo của bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn tại các tỉnh Hà nam Ninh và lân cận. - Đáp ứng nhu cầu các sản phẩm Cơ khí nông nghiệp của người nông dân trong nội tỉnh và các tỉnh bạn. Đây là giai đoạn phát triển mạnh của nhà máy. Trong giai đoạn này hầu hết các sản phẩm, dịch vụ đều do nhà máy tự khai thác, hạch toán độc lập, số lượng công việc nhiều, mức lương cao, phúc lợi đảm bảo, đời sống người lao động được cải thiện. Giai đoạn IV: Sau năm 1996, do tình trạng thiếu việc làm, theo quyết định số 638/BXD- TCLĐ ngày 1-10-1997, nhà máy được đổi thành nhà máy Chế tạo thiết bị và kết cấu thép trực thuộc Công ty Xây dựng và lắp máy 10 - Tổng Công ty lắp máy Việt nam - Bộ Xây dựng. Tổng số cán bộ công nhân viên gần 200 người. Trong giai đoạn này, nhà máy từ lĩnh vực chuyên môn cơ khí nông nghiệp đã chuyển hẳn sang lĩnh vực cơ khí xây lắp của ngành xây dựng. Sự chuyển đổi này đã ảnh hưởng lớn tới hiệu quả sản xuất kinh doanh của nhà máy. Hoạt động trong sự quản lý của bộ xây dựng, nhà máy có một số chức năng sau: - San lấp, xây dựng nền móng - Gia công các thiết bị, kết cấu thép trong xây dựng. - Chế tạo khung nhà, cột điện, cột truyền dẫn, cột phát sóng bằng thép. - Bình bể, áp lực. - Đường ống lớn. - Các sản phẩm cơ khí tư liệu sản xuất và dân dụng. Nhiệm vụ của nhà máy trong giai đoạn này. - Đảm bảo thực hiện tốt các kế hoạch sản xuất theo đúng tiến độ chất lượng do Công ty chủ quản giao xuống. - Được phép hạch toán độc lập phần công việc do nhà máy tự khai thác. -Bảo toàn và phát triển nguồn vốn đã được Nhà nước giao, hoàn thành các nghĩa vụ đối với cấp trên và Nhà nước. -Tổ chức quản lý lao động, tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh theo đúng chủ trương chính sách của Nhà nước. Để phù hợp với tiến độ đổi mới phát huy được tính sáng tạo độc lập tự chủ trong sản xuất kinh doanh, tuy là một đơn vị trực thuộc Tổng Công ty nhưng nhà máy đã được phép: - Thực hiện song song chế độ hạch toán độc lập và chế độ hạch toán báo sổ đối với những công việc do nhà máy tự khai thác hoặc do cấp trên giao xuống. - Có tài khoản, con dấu riêng để tiện quan hệ công tác. - Được phép ký các hợp đồng kinh tế với các đối tác ngoài nhà máy theo sự phân cấp của Công ty lắp máy 10 và Tổng Công ty. Nhà máy có đăng ký kinh doanh tại thị xã Phủ lý - tỉnh Hà nam. Đồng thời cũng là nơi sản xuất kinh doanh chính của nhà máy. Nhà máy có tư cách pháp nhân chịu trách nhiệm trực tiếp trước pháp luật trong phạm vi trách nhiệm quyền hạn của mình. Ngoài việc sản xuất kinh doanh của nhà máy tại thị xã Phủ lý - tỉnh Hà Nam khi công trình mà cấp trên giao cho ở các địa bàn khác nhà máy cần phải chủ động đưa máy móc thiết bị, người lao động đến để thi công. Trải qua 4 giai đoạn phát triển, nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép đã được chuyển qua nhiều đơn vị quản lý, từ Bộ Nông trường sang Bộ Nông nghiệp và cuối cùng là Bộ Xây dựng. Điều đó ảnh hưởng tới công tác quản lý và tổ chức sản xuất của nhà máy bởi vì chuyên môn của nhà máy được sử dụng chưa thật hợp lý. Đối với lĩnh vực xây dựng thì nhà máy chỉ là một đơn vị thành viên trực thuộc cấp 4 với cấp chủ quản trực tiếp là Công ty lắp máy và xây dựng số 10. Sơ đồ 1: Quan hệ quản lý của nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép Bộ Xây dựng Tổng Công ty lắp máy Việt nam Công ty xây dựng và lắp máy 10 Nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép 2. Một số đặc điểm kinh tế kỹ thuật của nhà máy 2.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của nhà máy. Bộ máy tổ chức quản lý của nhà máy được xây dựng theo cơ cấu trực tuyến chức năng. Đây là một loại hình được áp dụng phổ biến trong các doanh nghiệp ở nước ta hiện nay. Cơ cấu tổ chức quản lý được thể hiện ở sơ đồ sau: Sơ đồ 2: Cơ cấu tổ chức quản lý của nhà máy Giám đốc nhà máy P. Giám đốc điều hành sản xuất P. Giám đốc kỹ thuật Phòng kinh tế -kỹ thuật Phòng kế toán tài vụ Phòng vật tư Phòng TC- HC bảo vệ Đội tạo phôi i Đội tạo phôi ii p. xưởng cơ khí Tổ sửa chữa tổ tạo phôi 1 tổ tạo phôi 2 tổ tạo phôi 3 Hàn - rèn tổ tạo phôi 1 tổ tạo phôi 2 tổ tạo phôi 3 tổ tiện tổ nguội phay Tổ cơ điện Theo sơ đồ trên: * Giám đốc nhà máy : là quản trị viên cao cấp, là người thay mặt và đại diện cho nhà máy trước Nhà nước và cấp trên. Trong nhà máy giám đốc là người có quyền hạn cao nhất trong việc ra quyết định và chỉ đạo mọi hoạt động sản xuất kinh doanh và các hoạt động phụ trợ. Giám đốc được bổ nhiệm theo quyết định của chủ tịch hội đồng quản trị Tổng Công ty, hoạt động dưới sự điều hành chỉ đạo của giám đốcc Công ty lắp máy 10. * Phó giám đốc nhà máy : +Phó giám đốc điều hành sản xuất : Có nhiệm vụ thực hiện mọi quyết định của giám đốc trong các công việc - Điều hành sản xuất các phân xưởng. - Lập kế hoạch sản xuất chung với sự tham mưu của phòng kinh tế kỹ thuật - Phối hợp quá trình sản xuất của các phân xưởng cho đồng bộ, thống nhất. - Kiểm tra tiến độ sản xuất của toàn nhà máy - Cùng giám đốc ký các hợp đồng sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực chuyên môn. - Phó giám đốc kỹ thuật: Có nhiệm vụ thực hiện mọi quyết định của giám đốc trong mọi lĩnh vực. - Phối hợp cùng phòng kinh tế lập qui trình công nghệ, lập định mức các loại. - Thiết kế kiểm tra nghiên cứu kỹ thuật - Tham mưu cho giám đốc khi ký kết hợp đồng trong lĩnh vực kỹ thuật chất lượng . - Kiểm tra, giám sát qui trình công nghệ và các biện pháp khắc phục sự cố kỹ thuật trong nhà máy. * Các phòng ban chức năng: Gồm 4 phòng chính. + Phòng kế toán tài vụ: Nhân viên gồm 5 người có nhiệm vụ : - Lập kế hoạch tài chính cho nhà máy. - Có biện pháp tạo vốn khi nhà máy có nhu cầu. - Phân tích hoạt động tài chính doanh nghiệp, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch và hiệu quả sản xuất kinh doanh. Tổ chức quản lý tốt tài chính, quỹ tiền mặt, đảm bảo thu đủ, nộp đủ, chi chính xác không hao hụt, mất mát. - Tổ chức thanh quyết toán công trình về mặt tài chính. - Lập báo cáo tài chính theo qui định - Thực hiện đúng nghĩa vụ nộp ngân sách. -Tham mưu cho giám đốc về việc sử dụng vốn có hiệu quả. - Báo cáo lưu trữ hồ sơ chứng từ kế toán theo qui định. + Phòng Tổ chức - Hành chính - Bảo vệ: 8 người. Có nhiệm vụ làm công tác quản trị nhân sự trong nhà máy bao gồm: - Thành lập, giải thể các đơn vị nhỏ trong nhà máy. - Sắp xếp lao động theo đúng ngành nghề, chức vụ... - Lập kế hoạch tiền lương - kế hoạch sử dụng quĩ phúc lợi - Tổ chức công tác tuyển chọn lao động - Tổ chức công tác đào tạo, bồi dưỡng kiến thức nghiệp vụ cho nguời lao động -Thực hiện công tác hành chính quản trị của nhà máy - Đảm bảo an ninh trật tự, an toàn lao động - Đảm bảo vệ sinh môi trường - Thực hiện các chế độ chính sách cho người lao động như: Lương hưu, bảo hiểm, khen thưởng... + Phòng kinh tế - kỹ thuật : đây là phòng chức năng có nhiệm vụ : - Lập kế hoạch tổ chức sản xuất - Lập kế hoạch tiêu thụ sản phẩm - Lập kế hoạch sửa chữa, bảo dưỡng máy móc thiết bị - Lập dự toán vật tư, nhân công, khấu hao, lên đơn giá cho từng lô hàng - Lập kế hoạch xây dựng cơ bản - Khảo sát thị trường, đưa ra các chiến lược kinh doanh - Đưa ra qui trình công nghệ cụ thể cho việc sản xuất các sản phẩm riêng biệt của từng công trình xây lắp. - Xây dựng các loại định mức: Nhân công, vật tư, nguyên nhiên vật liệu cho từng lô sản phẩm cụ thể. - Kiểm tra giám sát việc thực hiện sản xuất ở các mặt: Tiến độ thời gian, chất lượng kỹ thuật. - Điều hành đôn đốc xử lý mọi sự cố về kỹ thuật giữa các đơn vị sản xuất -Triển khai nghiên cứu ứng dụng khoa học- kỹ thuật, phát huy sáng kiến cải tạo, nâng cao năng suất lao động. - Tham mưu cho giám đốc trong việc ký kết các hợp đồng kinh tế ở các mặt: hiệu quả tiến độ, chất lượng ... + Phòng vật tư: Trên cơ sở các thông tin do ban giám đốc và các phòng ban cung cấp, phòng vật tư chịu trách nhiệm: - Lập kế hoạch cung cấp vật tư phục vụ cho sản xuất . - Cung ứng vật tư, nguyên nhiện vật liệu đúng thòi hạn, đủ về số lượng, đúng về chất lượng. - Đảm bảo yêu cầu: Hàng mua về phải có mức giá thấp hơn so với mức giá chung. - Lập kế hoạch dự trữ, tổ chức thu mua, bảo quản vật tư, phế liệu thừa của nhà máy . 2.2. Cơ cấu tổ chức sản xuất của nhà máy Quá trình tổ chức sản xuất của nhà máy được tiến hành theo các trình tự sau: * Đối với các mặt hàng sản phẩm do cấp trên giao: (Trực tiếp là Công ty xây dựng và lắp máy 10). -Giám đốc nhận kế hoạch sản xuất từ Công ty, sau đó phân công công việc cho hai phó giám đốc. Phó giám đốc kỹ thuật sẽ cùng bộ phận kỹ thuật của phòng kinh tế -kỹ thuật xây dựng qui trình sản xuất, xây dựng các định mức chỉ tiêu. - Phó giám đốc điều hành sản xuất cùng bộ phận kinh tế của phòng kinh tế - kỹ thuật xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng phân xưởng, đội về tiến độ thời gian thực hiện công việc: số lượng công nhân, thời gian hoạt động của máy móc thiết bị, yêu cầu về chủng loại, số lượng , thời gian cung ứng vật tư. - Sau đó giám đốc sẽ duyệt báo cáo của hai phó giám đốc và ký lệnh sản xuất cho các phân xưởng, đội phòng ban có liên quan. Ví dụ như: - Phòng tổ chức phải cùng phân xưởng tuyển lao động theo đúng yêu cầu công việc. - Phòng kinh tế kỹ thuật phải lên qui trình công nghệ cho từng sản phẩm, định mức lao động, vật tư ... kế hoạch sản xuất của từng loại sản phẩm. - Phòng tài vụ phải lo vốn để phòng vật tư mua nguyên liệu đầu vào, tiền mặt để trả lương. - Tổ sửa chữa phải đảm bảo máy móc thiết bị hoạt động tốt. - Các phân xưởng phải lên kế hoạch sản xuất cho từng đội, từng loại máy: Đội 1 làm gì, trong bao lâu... Thông thường đối với các mặt hàng do cấp trên giao, nhà máy thường chỉ lo tổ chức sản xuất, còn hầu hết vật liệu, nguyên nhiên vật liệu là do Công ty chuyển xuống, đơn giá, định mức thường được sử dụng theo qui định chung. Phòng tài vụ hạch toán báo sổ sau đó thanh quyết toán với Công ty. * Đối với những mặt hàng sản phẩm do nhà máy tự khai thác: Tuỳ theo từng loại sản phẩm nhà máy sẽ thực hiện sản xuất kinh doanh theo cơ chế linh hoạt. Các sản phẩm nhỏ, sửa chữa, thay thế.. khách hàng có thể trực tiếp ký với quản đốc phân xưởng hoặc trưởng phòng kinh tế kỹ thuật sau khi thông qua giám đốc. Công tác điều độ sản xuất được trực tiếp trưởng phòng hoặc quản đốc phân xưởng trực tiếp chỉ đạo. Phần lợi nhuận được chia lại cho phân xưởng 10% và phòng kinh tế kỹ thuật 10%. Thời gian sử dụng máy móc thiết bị kỹ thuật sẽ được tính riêng để tiện khấu hao. Đơn giá do nhà máy qui định: Ví dụ: Tiền điện 850 đồng/kw giờ - Giá một ca máy tiện T6M 16 là 70.000đồng - Giá một ca máy hàn 30A là 20.000 đồng - Giá cắt một chai hơi (cắt hơi oxy) là 150.000đồng Mức lương công nhân không thấp hơn 25.000 đồng/ngày. Loại công việc này thường ít, tỷ trọng số lượng không cao nên hầu hết lợi nhuận đều được bổ sung vào quĩ phúc lợi nhằm tăng thu nhập của người lao động. Các sản phẩm, dịch vụ lớn có giá trị cao như: Nhà xưởng, bình bể... các hợp đồng do đích thân giám đốc hoặc phó giám đốc được uỷ quyền ký sau khi thông qua giám đốc Công ty. Lúc này công tác điều độ sản xuất cũng được tiến hành giống như khi nhà máy sản xuất theo kế hoạch cấp trên giao. Nhưng có một số điểm khác biệt: - Nhà máy tự lo mua vật tư, nguyên vật liệu - Đơn giá, định mức do nhà máy tự xây dựng -Thời gian, chất lượng, giá cả của hợp đồng do nhà máy chủ động bàn với khách hàng. - Hạch toán độc lập - Phần lãi sẽ được trích nộp cấp trên theo qui định của Tổng Công ty. Tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép, phương pháp sản xuất chủ yếu là phương pháp sản xuất theo nhóm. Do vậy việc bố trí máy móc thiết bị và người lao động theo nhóm chế tạo sản phẩm. Tại nhà máy có 3 nhóm sản xuất chính là: + Phân xưởng cơ khí: Chuyên sản xuất các sản phẩm có liên quan đến gia công cơ khí như gò, hàn, tiện, nguội, phay, bào, nguyên liệu đầu vào và hầu hết là bán thành phẩm như phôi đúc, phôi cắt từ đội tạo phôi I và II đưa sang. + Đội phôi I: Gồm 4 tổ chính: -Tổ rèn: Tạo phôi nhỏ như Bulông, Êcu tho cho cơ khí, vai, bích, đệm cho lắp ráp. - Tổ tạo phôi I: Cắt thép khổ lớn theo qui cách thiết kế, chủ yếu là tôn thép có d> 12mm và kích thước nhỏ hơn 2m*2m - Tổ tạo phôi 2: Cắt thép khổ nhỏ theo qui cách thiết kế, chủ yếu là tôn thép có d> 12mm và kích thước nhỏ hơn 2*2m - Tổ tạo phôi 3: Cắt thép định hình phi tiêu chuẩn như dầm U; I; L; T; phục vụ cho việc làm xà cột... + Đội tạo phôi II: Gồm 3 tổ nhưng không có tổ rèn. Cả 3 tổ đều làm các công việc như của đội I nhưng chủ yếu là cắt thép có độ dày d> 12mm. Sơ đồ 3: Sơ đồ quan hệ sản xuất Giám đốc Kế hoạch sản xuất Đội tạo phôi I Đội tạo phôi 2 Phân xưởng cơ khí Đảm bảo máy móc hoạt động tốt Hàng bán thành phẩm Tổ sửa chữa Theo phươnng pháp sản xuất theo nhóm nên nhà máy đã: - Giảm bớt thời gian chuẩn bị kỹ thuật. - Giảm bớt thời gian hoạt động của máy móc thiết bị. - Tận dụng tối đa năng lực sản xuất - Nâng cao năng suất lao động - Tránh tình trạng xây dựng định mức nhiều lần. 2.3. Đặc điểm về sản phẩm, về thị trường về nguyên vật liệu đầu vào. Do nhà máy là một đơn vị trực thuộc cấp 4 nên hầu hết sản phẩm của nhà máy là do Công ty giao xuống. Đối với nhà máy, việc làm gì, làm ở đâu, số lượng bao nhiêu, vào thời gian nào là một vấn đề khó khăn. Tuy nhà máy có khai thác được việc bên ngoài nhưng tổng giá trị không lớn vì sản xuất cho Công ty và sản xuất tự khai thác có kế hoạch không khớp nhau. Mặt khác nhà máy là doanh nghiệp chế tạo trong ngành xây dựng nên sản phẩm đa dạng, phong phú, nhiều chủng loại. Mỗi công trình là nhà máy phải chế tạo một loại sản phẩm, mỗi một loại sản phẩm lại đòi hỏi chủng loại vật tư riêng. Đối với nhà máy, việc chuyên môn hoá sản phẩm là hết sức khó khăn, thị trường sản phẩm của nhà máy chỉ phụ thuộc vào các công trình xây lắp mà Công ty trúng thầu. Ví dụ như: - Thuỷ điện YALY nhà máy chế tạo máy thông gió, cửa chống cháy. - Nhiệt điện Phả lại 2 nhà máy chế tạo hệ thống giảm áp, các CiCLO lọc bụi. - Xi măng Bút Sơn nhà máy chế tạ khung nhà xưởng... Có thể nhận thấy: Thị trường hẹp khó dự đoán. Sản phẩm phục vụ đơn ngành, khó tiêu thụ rộng Nguyên liệu đặc chủng, dễ phụ thuộc vào nhà cung cấp. 2.4. Đặc điểm về lao động Là nhà máy chuyên sửa chữa đại tu ô tô, máy kéo gần 30 năm nên hầu hết lao động của nhà máy thạo việc sửa chữa. Sau năm 1997, nhà máy chuyển sang Bộ xây dựng làm nhiệm vụ chế tạo thiết bị và kết cấu thép nên lao động của nhà máy vẫn chưa quen với cách làm việc của ngành Xây lắp. Bảng số 3: Bảng kê số lượng , chất lượng công nhân của nhà máy tính đến 15-10 - 1998. Số TT Nghề Bậc I II III IV V VI VII 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Điện Phay- Bào Nguội Rèn Đúc Hàn Mộc Sơn Lái máy Gò Tiện Sửa chữa Mài - Doa Luyện kim Nhiên liệu Vận hành Lái xe Tổng số 7 3 6 4 12 13 3 8 1 16 21 18 2 1 11 4 3 123 1 1 2 1 1 1 3 1 1 1 2 6 102 2 1 1 1 2 2 3 5 3 4 1 1 1 1 3 6 1 1 1 3 2 4 1 1 121 2 2 3 3 2 1 2 1 6 1 1 1 1 2 2 1 3 1 Bảng số 4: Bảng thống kê chất lượng cán bộ khoa học kỹ thuật STT Chức danh cán bộ Tổng số 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Kỹ sư cơ khí chế tạo Ký sư kinh tế Kỹ sư cơ khí sửa chữa Kỹ sư động lực Trung cấp kế toán Trung cấp cơ khí Trung cấp xây dựng Trung cấp điện Trung cấp y tế Văn thư Thống kê Giáo viên dạy nghề Bảo vệ Giữ trẻ + B7 5 4 7 7 3 3 3 2 1 1 1 1 3 2 Tổng cộng: 43 người Qua hai bảng trên cho thấy: - Tỷ lệ gián tiếp của nhà máy còn cao = 35% - Tỷ lệ công nhân, cán bộ xây dựng quá thấp - Tỷ lệ công nhân, kỹ sư sửa chữa ôtô quá nhiều Điều đó làm phân tán nguồn lực lao động của nhà máy vì hầu hết người lao động và cán bộ quản lý làm trái nghề ảnh hưởng đến năng suất lao động, chất lượng lao động và thu nhập. 2.5. Đặc điểm về máy móc thiết bị Như trên đã nêu, hầu hết máy móc thiết bị của nhà máy là phục vụ cho công tác sửa chữa ôtô, máy kéo, do đó trang bị máy móc phục vụ cho hoạt động xây lắp, chế tạo của nhà máy hầu như thiếu. Theo kiểm kê của nhà máy cuối năm 1999 danh mục máy móc thiết bị của nhà máy gồm: Bảng số 5: Danh mục TSCĐ cuối năm 1996 Số TT Tên máy và ký hiệu Số lượng Tình trạng KT % Chất lượng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Máy tiện Tiệp Khắc Máy tiện Việt nam T6M16 Máy tiện Việt nam T6M20 T616 T630 T630L Máy tiện Liên Xô 136 1K62 1K20 16516 Máy cần cẩu của Liên Xô Máy dột dập Việt nam (25T) Máy dột dập Trung quốc (30T) Máy phay Trung Quốc Liên Xô Việt nam Máy bào Việt nam Máy sọc Trung Quốc Khoan Cầu Máy hàn Việt nam Máy nén khí Máy cắt tự động Máy đột bích Máy lốc sóng Máy lốc vuông Máy mài xupáp - trục cơ Máy mài hai đá phẳng Máy phát điện Chai hơi Mỏ cắt khí Cẩu nhỏ Cẩu ngang 2 1 3 1 1 2 1 1 1 2 1 2 1 2 2 3 4 6 3 6 2 2 3 2 1 1 46 30 3 1 Hỏng làm việc - - - - Hỏng Làm việc - - Hỏng 1hỏng- 1 làm việc - - - - - - - Làm việc - - - - - - - - - - - - 20% 40% 40% 30% 30% 40% 40% 25% 25% 30% 30% 30% - - - - - 40% - 80% 70% 70% 70% 40% 30% 30% 30% 30% 30% 80% Tại nhà máy, phần lớn máy móc thiết bị phục vụ cho sửa chữa. Tuy có mua thêm một số thiết bị mới như Cẩu ngang 300 triệu hoặc máy cắt tư động, máy lốc...nhưng với yêu cầu của một nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép thì còn thiếu nhiều. Do tính chất đặc thù của sản phẩm xây lắp hầu hết số lượng là phi tiêu chuẩn đòi hỏi yêu cầu kỹ thuật cao nên nếu như nhà máy không có hệ thống máy móc thiết bị phù hợp thì khả năng gia công sản phẩm của nhà máy sẽ giảm đi nhiều. Hiện nay hầu hết các sản phẩm có kích thước >ặ 800 nhà máy đều không gia công được. Hoặc các sản phẩm cơ khí nặng trên 800kg đều không được đưa vào máy tiện hoặc phay vì không có cẩu tự hành... 2.6. Đặc điểm về vốn sản xuất kinh doanh Biểu 6: Cơ cấu vốn của nhà máy Cơ cấu vốn 1997 (Tỷ đồng) 1998 (Tỷ đồng) 1999(Tỷ đồng) Vốn cố định 3,6 3,4 3,8 Vốn lưu động 0,4 0,5 0,7 Vốn vay 0,3 0,4 Tỷ trọng vốn vay/ vốn lưu động 60% 57% Là doanh nghiệp Nhà nước , nguồn vốn của nhà máy chủ yếu là vốn ngân sách, vốn do nhà máy tự tích luỹ chiếm tỷ lệ rất nhỏ. Nguồn vốn ngân sách chủ yếu là vốn cố định được tính bằng giá trị tài sản cố định, máy móc thiết bị nhưng vốn cố định lại không phục vụ hoàn toàn cho sản xuất vì máy móc thiết bị phục vụ cho sửa chữa chứ không phải cho chế tạo. Vốn lưu động rất ít vì hầu hết nhà máy làm hàng gia công Chỉ khi hàng nhà máy khai thác được lúc đó nhà máy mới huy động vốn lưu động. 1 chu kỳ sản xuất thường từ 5-7 tháng do đó tốc độ lưu chuyển vốn chậm. Có thể nói hiệu quả sử dụng vốn của nhà máy thấp. 2.7.Đặc điểm về chi phí và giá thành Đối với các sản phẩm nhà máy gia công của Công ty thì giá thành được Công ty tính toán, nhà máy chỉ tính các khoản mục chi phí trong quá trình gia công như: - Chi phí nguyên vật liệu phụ. - Chi phí nhiên liệu. - Chi phí năng lượng - Chi phí tiền lương, bảo hiểm xã hội - Chi phí khấu hao - Chi phí quản lý phân xưởng - Chi phí quản lý doanh nghiệp - Chi phí khác Để sau khi kết thúc quá trình gia công, Công ty trích trả lại cho nhà máy. Đối với các sản phẩm do nhà máy sản xuất thì giá thành sản phẩm của nhà máy chính là giá thành công xưởng vì nhà máy không phải lo khâu tiêu thụ. Chi phí để tính giá thành bao gồm tất cả các chi phí liên quan đến quá trình sản xuất sản phẩm. III. Phân tích thực trạng công tác đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy. 1.Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong 3 năm 1997- 1999. Kết quả sản xuất kinh doanh được thể hiện ở bảng tổng kết sau: Bảng 7: Kết quả sản xuất kinh doanh 1997- 1999. Các chỉ tiêu Đơn vị tính 1997 1998 1999 Khối lượng sản phẩm Hàng gia công Hàng khai thác Giá trị tổng sản lượng Hàng gia công Hàng khai thác Tổng doanh thu Hàng gia công Hàng khai thác Nộp ngân sách Lương bình quân Lợi nhuận Tấn Tỷ đồng Tỷ đồng Triệu đồng đồng Triệu đồng 36 30 6 1,22 0,84 0,38 1,68 1,15 0,53 78 410.000 210 78 75 3 0,92 0,73 0,19 1,33 1,08 0,25 63 360.000 160,6 91 83 8 1,049 0,88 0,269 1,436 0,926 0,41 60 380.000 130 Bước sang năm 1999 tổng số lao động chưa có việc làm của nhà máy là 60%. Cho đến tận tháng 4- 1999 Công ty mới giao cho nhà máy một số mặt hàng gia công phục vụ công trình Phả Lại II và YALY nhưng cũng chỉ đủ việc làm cho nhà máy tới tháng 9. Cuối tháng10, nhà máy phải gửi 50 công nhân sang đơn vị bạn để tạo điều kiện thu nhập cho lao động trong nhà máy. Năm 1999 nhà máy gặp nhiều khó khăn, thể hiện ở các mặt sau: - Do ít việc làm, địa điểm công trình xa, đội ngũ gián tiếp nhiều nên việc tổ chức sản xuất và quản lý lao động của nhà máy chưa được chặt chẽ. Công tác giám sát vật tư, tổ chức sản xuất không thống nhất giữa định mức và thực tế cho nên khi quyết toán thường bị chậm, chất lượng sản phẩm còn kém do trình độ tay nghề công nhân chưa cao, chưa thạo việc, do máy móc không chuyên dụng và qui trình công nghệ chưa hợp lý.Các yếu tố trên làm ảnh hưởng trực tiếp tới năng suất lao động, tới hiệu quả kinh doanh, tới cơ hội tìm kếm thị trường của nhà máy thấp. Bước sang năm 2000, để nhà máy thực sự tồn tại và phát triển ổn định thì nhà máy phải xây dựng được một hệ thống các giải pháp đồng bộ mang tính cách mạng từ yếu tố con người đến yếu tố thị trường, từ chiến lược kinh doanh đến phương pháp thực hiện. Đó là bài toán khó đặt ra không chỉ đối với lãnh đạo nhà máy, Công ty mà thậm chí cả lãnh đạo Tổng Công ty.Chọn các giải pháp nào có khả thi trong hoàn cảnh sản xuất cầm chừng của nhà máy đang được cấp trên quan tâm. Trước mắt trong năm 2000 lãnh đạo nhà máy duy trì được như năm 1999 với mục tiêu cụ thể là: Giá trị tổng sản llượng: 1,2 tỷ đồng Lợi nhuận : 0,3 tỷ đồng Lương bình quân : 380.000 đồng/người/ tháng 2. Phân tích thực trạng đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép. a. Sự cần thiết phải đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy. Cũng như hầu hết các doanh nghiệp công nghiệp ra đời trong cơ chế KHH tập trung, ngay từ ngày đầu thành lập nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép được trang bị máy móc thiết bị và đào tạo nguồn lao động chỉ để phục vụ cho việc chuyên môn hoá các dịch vụ sửa chữa trung đại tu các loại ôtô, máy động lực, máy kéo... của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Sau năm 1996 nhà máy được chuyển về Tổng Công ty lắp máy Việt nam thuộc Bộ Xây dựng. Với các nhiệm vụ mới phục vụ cho ngành xây lắp nhà máy đã tỏ ra có nhiều bất cập trong công tác xây dựng chiến lược kinh doanh, tổ chức sản xuất ...Với hệ thống máy móc thiết bị chuyên dùng, nguồn lao động có chuyên môn khác biệt việc chế tạo sản phẩm phục vụ cho xây lắp là điều khó đối với nhà máy. Một vấn đề đặt ra với nhà máy là cần phải tìm một hướng đi mới sao cho phù hợp với đặc điểm kinh tế kỹ thuật và tạo ra hiệu quả sản xuất kinh doanh tối ưu. Trải qua 4 năm 1996-1999 vừa tìm tòi, vừa cố gắng nhà máy bước đầu đã ghi nhận một số kết quả đáng mừng. Cho dù kế hoạch cấp trên giao ít cũng như không ổn định, máy móc thiết bị thiếu và người lao động chưa quen việc nhưng nhà máy vẫn hoàn thành các kế hoạch của Công ty giao. Bước đầu nhà máy đã tìm được thị trường mới nhằm tận dụng các nguồn lực có sẵn như máy móc thiết bị, công nhân, quản lý. Trong 3 năm giá trị hàng hoá dịch vụ mà nhà máy tự khai thác thường chiếm từ 28% đến 31% và chiếm tới gần 29% tổng doanh thu. Mặc dù là nhà máy thực hiện chuyên môn hoá sản xuất nhưng qua kết quả sản xuất kinh doanh mà đặc biệt là kết quả sản xuất kinh doanh những mặt hàng ngoài kế hoạch, lãnh đạo nhà máy đã nhận thức được tầm quan trọng của việc mở rộng thị trường sản phẩm, sản xuất sản phẩm theo hướng mở rộng chủng loại, đa dạng hoá các loại hình sản xuất dịch vụ nhằm tận dụng tối đa nămg lực máy móc thiết bị, khai thác triệt để tiềm năng người lao động của nhà máy để phấn đấu ổn định sản xuất cũng như phấn đấu đạt các chỉ tiêu kinh tế như giá trị tổng sản lượng, doanh thu, lợi nhuận , lương, nôp ngân sách... Đứng trước sự chuyển đổi cơ chế quản lý, có thể nói giai đoạn 1996-1999 nhà máy gặp rất nhiều khó khăn trong công tác sản xuất kinh doanh. - Sản xuất các mặt hàng mới thì nhà máy không đủ máy móc thiết bị cũng như chưa có đội ngũ công nhân chuyên ngành. - Dịch vụ sửa chữa truyền thống gần như không có vì chức năng nhiệm vụ mới của nhà máy được Tổng Công ty qui định khác: sản xuất thiết bị và lắp đặt thiết bị mới... Năm 1997, danh mục máy móc thiết bị nhà máy cần phải được đầu tư mới để phục vụ cho việc sản xuất lắp đặt kết cấu thép là: Bảng 8: Máy móc thiết bị cần đầu tư Tên máy móc thiết bị Đơn vị tính Sản lượng cần có Đơn giá (USD) Công suất Máy cắt đột 40 tấn Máy cắt đột 8 tấn Máy cắt đột 25 tấn Máy búa các loại Máy lốc tôn Máy lốc ống Máy cắt hơi tự động Máy cắt hơi tay Máy hàn argong Máy nén khí Cẩu ngang Cẩu trục đứng Lò tôi Lò gang thép Cái - - - - - - - - - - - - - 3 1 1 6 2 1 6 10 2 3 1 3 1 1 4000 1200 2000 800 12.000 4300 6000 500 3800 1300 25.000 6000 11.000 35.000 35 kw 10 kw 25 kw Từ 25- 30 kw 80 kw 125 kw 25 at 11 at 25 TCK 25 at 80 kw 15 tấn 1 tấn/ca 1 tấn/ ca Riêng khoản đầu tư mới đã lên tới 104.000 USD tương đương 1,5 tỷ đồng, đó là chưa kể đến các chi phí cho việc đào tạo lại chuyên môn của người lao động, thay đổi cơ cấu tổ chức quản lý, cơ cấu sản xuất cũng như việc thay đổi sắp xếp lại các dây chuyền sản xuất cũ, lắp đặt dây chuyền sản xuất mới. Mặt khác đầu tư mới sẽ dẫn đến việc chuyển máy móc thiết bị cũ ra khỏi nhà máy. Chuyển đi đâu, chi phí cho công tác bảo duỡng về chuyển số máy móc thiết bị mới này như thế nào cũng là vẫn đề hết sức nan giải của nhà máy trong hoàn cảnh nhà máy và Công ty thiếu vốn trầm trọng. Xuất phát từ ý tưởng ban đầu là tìm việc làm để ổn định đời sống công nhân, qua từng bước thử nghiệm nhà máy đã dần nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của việc mở rộng cơ câú dịch vụ sản phẩm phục vụ nhu cầu thị trường. Trong 3 năm 1996- 1998 danh mục dịch vụ và sản xuất sản phẩm của nhà máy từng bước được tạo lập theo các số liệu thống kê sau: (trang bên) Tuy tỷ trọng doanh thu của các sản phẩm dịch vụ do nhà máy khai thác còn thấp so với tổng doanh thu nhưng điều đó đã chứng tỏ hướng đi đúng của nhà máy trong việc xây dựng chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp với hoàn cảnh của nhà máy trong giai đoạn chuyển đổi. Việc nhà máy mở rộng loại hình kinh doanh và sản xuất sản phẩm đã góp phần vào việc tạo doanh thu, lợi nhuận, từng bước tạo công việc, thu nhập cho người lao động trong nhà máy giúp nhà máy dần ổn định. b. Thực trạng công tác đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy. Cho tới năm 1999, tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép tồn tại hai hướng chuyên môn hoá chính là: -Chuyên môn hoá dịch vụ sửa chữa ôtô, máy động lực... Loại hình CMH này xuất phát từ cơ sở ban đầu của nhà máy là xưởng sửa chữa ôtô của Bộ Nông trường. -Chuyên môn hóa sản xuất thiết bị và kết cấu thép. Loại hình CMH này được hình thành từ nhiệm vụ, chức năng mới của nhà máy từ khi nhà máy chuyển sang Bộ Xây dựng. Thực tế sản xuất kinh doanh của Nhà máy trong thời gian qua chính là việc kết hợp giữa sản xuất và dịch vụ. Vì vậy đa dạng hoá của nhà máy luôn xoay quanh 2 trọng tâm chính là CMH sửa chữa và CMH sản xuất thiết bị xây lắp. Bảng 9: Tình hình thực hiện chế tạo sản phẩm dịch vụ khai thác Tên sản phẩm dịch vụ Đơn vị tính 1996 1997 1998 SL DT (Nghìn đông) Tỷ trọng SL DT (nghìn đồng) Tỷ trọng SL DT (nghìn đồng) Tỷ trọng Tên sản phẩm: 1. Máy tuốt lúa đạp chân. 2. Máy tuốt lúa có động cơ 3. Bàn tẽ ngô thủ công 4. Xe cải tiến 5. Phụ tùng thay thế 6. Bánh lồng Tên dịch vụ 1. Cân bơm cao cấp 2. Mài khuỷu 3.Thay tổng thành 4. Thay hơi 5. Đóng thuỳ bệ 7.Trung, đại tu Cái - - - kg Cái Cái - Lần Bộ - Cần 13 8 50 50 500 12 60 30 6 40 12 3 300 1200 150 150 6 600 40 120 1200 600 4300 15.000 2,2% 5,6% 4,3% 4,3% 1,7% 4,1% 1,4% 2% 4,1% 13,9% 30% 26% 15 12 26 40 700 15 80 53 7 50 15 4 300 1150 130 150 6,2 600 40 60 1200 600 4500 15.000 2,2% 6,75% 1,,65% 2,9% 2,1% 19,9% 1,5% 1,5% 4,1% 14,7% 33% 29,3% 10 15 20 40 600 15 90 60 10 60 27 7 300 1150 130 150 62 650 40 60 1200 600 4500 15.000 1% 5,3% 0,8% 1,9% 1,2% 3% 1,2% 3,7% 11% 37,4% 32,4% 86,8% b1. Đa dạng hoá sản phẩm từ CMH bằng các sản phẩm và dịch vụ do nhà máy tự khai thác. Với hình thức đa dạng hoá sản phẩm và dịch vụ từ CMH, nhà máy đã dần ìm được thị trường riêng cho mình và đã tránh được tình trạng chờ việc hoàn toàn từ cấp trên. Dựa trên mức tăng trưởng về khối lượng sản phẩm cũng như doanh thu của các mặt hàng, dịch vị đa dạng hoá nhà máy đã khẳng định chiến lược đa dạng hoá sản phẩm là một bộ phận quan trọng trong chiến lược kinh doanh. Từ đó nhà máy đã thống kê được các chỉ tiêu định mức cơ bản cho từng loại dịch vụ và sản phẩm như thời gian lao động, chi phí, doanh thu, lợi nhuận. Bảng 10: Sản lượng sản phẩm đa dạng hoá từ sản phẩm CMH Tên chi tiết ĐV tính KL (Kg) Tổng CP Tổng DT Lợi nhuận Thời gian (h) 1.Máy tuốt lúa 2.Máy tuốt lúa động cơ 3.Bàn tẽ ngô 4. Xe cải tiến 5. Bánh lông 6. Phụ tùng Cái - - - Đôi Kg 84 163 36 40 103 1 260.000 1.050.000 130 145.000 450.000 6000đ 300.000 1.200.000 150.000 150.000 600.000 650.000 40.000 150.000 20.000 35.000 150.000 500đ/kg 18 40 6 10 23 Bảng 11 : Số lượng dịch vụ đa dạng hoá Tên dịch vụ SC Thời gian SC(h) Chi phí SC(đồng) Doanh thu Tổng Lợi nhuận (đ) Đơn vị tính 1. Cân bơm cao áp 2. Mài khuỷu 3.Thay tổng thành 4.Thay hơi 5. Đóng thuỳ bệ 6.Đại tu toàn bộ 3 6 72 36 96 23 20.000 80.000 100.000 400.000 3.500.000 11.000.000 40.000 120.000 12.000 600.000 430.000 15.000.000 20.000 40.000 200.000 200.000 800.000 4.000.000 Lần - - - - - Bảng 12: Tỷ trọng của từng sản phẩm và dịch vụ Tên sản phẩm dịch vụ 1997 1998 1999 TổngLN (nghìn đ) Tỷ trọng TổngLN (Nghìn đ) Tỷ trọng TổngLN (nghìn đ) Tỷ trọng 1. Máy tuốt lúa đạp chân 2. Máy tuốt lúa có động cơ 3.Bàn tẽ nglô 4.Xe cải tiến 5. Phụ tùng thay thế 6.Bánh lồng 7. Cân bơm 8. Mài khuỷu 9.Thay tổng thành 10. Thay hơi 11.Đóng thuỳ bệ 12.Đại tu Tổng 520 1200 1000 1750 250 1800 1200 1200 1200 8000 9600 12.000 38.820 1,33 3,09 2,2 4,5 0,6 4,6 3,09 3,09 3,09 20,6 24,7 30,9 600 1800 520 1400 350 2250 1600 2120 1400 10.000 12.000 16.000 50.040 1,1 3,2 1 2,7 0,7 4,49 3,19 4,2 2,7 19,9 23,9 31,9 400 2250 400 1400 300 2250 1800 2400 2000 12.000 21.600 28.000 74.800 0,05 3 0,05 1,8 0,04 3 24,3 3,2 2,6 16 28,8 37,4 Lãnh đạo nhà máy đã nhận định: - Cơ cấu sản phẩm dịch vụ thay đổi qua các năm - Cơ cấu sản phẩm dịch vụ phụ thuộc vào các thay đổi từ phía người tiêu dùng. - Cơ cấu phục vụ nông nghiệp thay dổi do cơ cấu nông nghệp chuyển dịch theo hướng cơ giới hoá. b2. Đa dạng hoá sản phẩm bằng cách đẩy mạnh CMH nhằm tận dụng triệt để các yếu tố của quá trình sản xuất thông qua cấu tạo các sản phẩm do Công ty giao xuống. CMH sản phẩm của nhà máy chủ yếu là gia công kết cấu thép, chế tạo các thiết bị kim loại đen tiêu chuẩn và phi tiêu chuẩn phục vụ cho các ngành kinh tế khác. Với hệ thống máy móc thiết bị được trang bị bổ sung theo biểu thống kê sau: Biểu 13: Máy móc thiết bị được nhà máy đầu tư cho sản phẩm CMH. Tên máy móc thiết bị Đơn vị tính Số lượng Giá trị còn lại (%) Nguyên giá (USD) Công suất Máy cắt đột 40T Máy cắt đột 8T Máy cắt đột hơi tay Cẩu ngang Cẩu trục Máy nén Cái - - - - - 1 1 2 1 1 1 40 60 70 95 40 50 4000 1200 500 25.000 6000 1300 40 tấn 8 tấn 11 at 80 kw 1,5 tấn 25 at Nhà máy thực ra chỉ có thể sản xuất được các sản phẩm nhỏ, có kỹ thuật bé độ dày thấp, độ chính xác không cao ví dụ như: xà, cột, thép, bích, vai đệm, bằng gang, thép mỏng... hoặc khung kho.. Nếu chỉ sản xuất các mặt hàng này tấy yếu nhà máy sẽ không đảm bảo được kế hoạch giao vì hầu hết các sản phẩm xây lắp là hàng phi tiiêu chuẩn. Chính vì vậy trong 3 năm qua nhà máy chủ yếu sản xuất các sản phẩm phù hợp với đặc điểm, hoàn cảnh hiện có theo hướng tận dụng tối đa các loại thiết bị có sẵn, kể cả các thiết bị phục vụ cho sản xuất như máy tiện, khoan, doa. Bảng 14: Tình hình thực hiện chế tạo sản phẩm CMH Tên sản ĐV 1997 1998 1999 phẩm tính SL DT (trđ) Tỷ trọng SL DT (trđ) Tỷ trọng SL D T (trđ) Tỷ trọng Xà thép Kèo thép Bích ống Vai đỡ Khung cửa Tổng Kg - - - - - 6000 13.000 11.000 6000 8000 28.000 50,4 109,2 176 40,8 136 210 722,4 6,9 15,1 24,3 5,64 18,8 29 6000 15000 12.000 8000 18.000 17.000 50,4 126 192 54,4 306 127,5 856,3 5,88 14,7 22,4 46,5 35,7 14,8 8000 10.000 16.000 10.500 20.000 21.000 67,2 84 256 71,4 340 157,5 976,1 6,88 8,6 26,2 7,27 34,8 15,3 Tuy sản xuất các sản phẩm trên nhưng để đạt được khối lượng công việc như vậy nhà máy phải chủ động liên kết với các đơn vị bạn trong việc phân phối sản phẩm. Ví dụ trong hợp đồng sản xuất lắp đặt nhà máy Thủy điện YALY, nhà máy phải sản xuất các sản phẩm mang tính đồng bộ trong một gói thầu bao gồm. - Khung cửa 720 m2 - Khung nhà 720 m2. - ống hút ặ 1200 * 15.000 - Ciclo 2600 * 4000 - Vai, bích, đệm để cho Motor tự điều khiển, để bể Ciclo...Thực tế nhà máy không thể sản xuất được Ciclo và ống hút vì không có máy móc chuyên dùng. Bằng cách liên doanh với Công ty lắp máy 45-3 (cùng Tổng Công ty Xây lắp) nhà máy đã nhận sản xuất tòan bộ các sản phẩm tiêu chuẩn của Công ty bạn và chuyển các sản phẩm phi tiêu chuẩn cho phía bạn làm. Như vậy việc sản xuất của nhà máy đã được tiếp tục, người công nhân có việc làm. Nhà máy có doanh thu, lợi nhuận ...Sau thời gian sản xuất, nhà máy đã tính được các chỉ tiêu định mức thời gian, lợi nhuận cho sản phẩm CMH. Bảng 15: Lợi nhuận, định mức thời gian cho sản phẩm CMH. Tên SP Thời gian gia công Đơn vị tính Tổng CP Doanh thu Lợi nhuận cho 1 kg (đ) Xà - Kèo thép Bích ống Vai đỡ Khung cửa 12giờ/ 100kg 18 giờ/100kg 4giờ/100kg 8giờ/100kg 36giờ/100kg 100kg - - - - 4900/kg 5000/kg 4700/kg 5100/kg 5200/kg 8400 16.000 6800 7000 7500 400 800 500 600 1100 c. Phân tích công tác đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy. Qua thực tế và tính toán trong việc thực hiện đa dạng hoá lãnh đạo nhà máy đã rút ra một số nhận xét sau: - Cơ cấu sản phẩm, dịch vụ của nhà máy phải tuân thủ trước hết theo nhiệm vụ chức năng của nhà máy do Tổng Công ty lắp máy qui định. - Sản xuất các thiết bị và cấu thép phục vụ cho xây lắp là nhiệm vụ trung tâm. - Sản xuất các sản phẩm phục vụ nông nghiệp chính là tận dụng tối đa nguồn lao động, tận dụng nguyên vật liệu, tận dung máy móc thiết bị chuyên dùng của sản phẩm chính. - Sửa chữa ôtô, máy động lực chính là tận dụng số máy móc thiết bị cũ còn để lại tại nhà máy, tạo công việc cho công nhân có tay nghề sửa chữa nhưng không có chuyên môn sản xuất thiết bị kết cấu thép. - Việc mở rông đa dạng hoá sản phẩm là một biện pháp quan trọng nhằm phần nào giúp nhà máy giữ được người công nhân thông qua thu nhập, trích khấ hao máy móc thiết bị cũ cũng như giúp nhà máy hoàn thành các nghĩa vụ đối với cấp trên và Nhà nước. Tuy nhiên trong đa dạng hoá cần chú ý tới sự biến đổi của cơ cấu sản phẩm dịch vụ cụ thể. * Tính chất sản phẩm: - Đối với các sản phẩm nông nghiệp khối lượng sản phẩm có xu hướng tăng theo hướng cơ giới hoá. - Đối với các loại dịch vụ số lượng dịch vụ không có xu hướng tăng nhiều. - Đối với các loại sản phẩm CMH nhà máy không định trước được kế hoạch sản xuất. - Đối với dịch vụ sửa chữa hầu như nhà máy không bỏ vốn đầu tư mua sắm máy móc thiết bị mới cũng như đầu tư nguyên vật liệu ban đầu, trong quá trình sản xuất chỉ cần tính khấu hao. - Đối với sản phẩm nông nghiệp nhà máy phải bỏ vốn mua nguyên vật liệu, sản xuất và tự tiêu thụ. - Đối với sản phẩm CMH do cấp trên giao nhà máy không phải bỏ vốn mua nguyên vật liệu nhưng phải đầu tư mua máy móc thiết bị cũng như là kế hoạch sản xuất hoàn toàn phụ thuộc vào Công ty. Cả 2 loại này nhà máy đều phải trích khấu hao. * Đặc điểm về nhân lực và quản lý của các loại sản phẩm dịch vụ. - Sản phẩm CMH đòi hỏi phải có đội ngũ công nhân lành nghề, tổ chức quản lý sản xuất tốt, thông qua hệ thống định mức, lương thưởng, chế độ... - Sản phẩm phục vụ nông nghiệp tuy không cần tới đội ngũ công nhân thật giỏi tay nghề nhưng do sản xuất hàng loạt nên công tác quản lý, tổ chức sản xuất phải xây dựng cụ thể, có định mức thời gian, nguyên vật liệu... có chế độ lương thưởng hợp lý. - Dịch vụ sửa chữa đòi hỏi công nhân có tay nghề cao, giỏi nhưng không sử dụng nhiều đến máy móc thiết bị cũng như định mức lao động. * Thị trường của các loại sản phẩm dịch vụ. + Thị trường đầu vào: Toàn bộ nguyên vật liệu và các yếu tố sản xuất đều do nhà máy phải mua đối với sản phẩm nhà máy sản xuất. Riêng dịch vụ sửa chữa nguyên vật liệu đầu vào do khách hàng mang đến. + Thị trường đầu ra: - Sản phẩm CMH do cấp trên giao và cấp trên tiêu thụ. - Sản phẩm đa dạng hoá phục vụ nông nghiệp do khách hàng đặt làm. - Dịch vụ sửa chữa hầu hết do khách hàng tự đem đến. 3. Đánh giá thực trạng công tác đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy. Trong 3 năm 1997- 1999 nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép đã từng bước tiến hành đa dạng hoá sản phẩm và đã đạt được các kết quả ban đầu. Trên địa bàn hoạt động tại 2 tỉnh Hà Nam- Nam Định sản phẩm của Công ty đã có mặt và đã bước đầu chiếm được cảm tình của người tiêu dùng. Riêng dịch vụ sửa chữa ôtô, máy động lực D12, hầu hết khách hàng của nhà máy là các chủ phương tiện tại Thị xã Phủ lý. Đối với các đơn vị bạn trong ngành xây lắp, nhà máy đã dần khẳng định được vị trí của mình trong việc sản xuất các sản phẩm kết cấu thép nhỏ, tiêu chuẩn. Trong năm 1999 tỷ trọng hàng do nhà máy tự khai thác chiếm 28% trong dó máy phục vụ sản xuất nông nghiệp là 7,8%, dịch vụ sửa chữa là 20%. a. Các thành tích đạt được từ đa dạng hoá. Thực hiện đa dạng hoá sản phẩm đã giúp nhà máy: * Tận dụng được số máy móc thiết bị hiện có và khả năng tay nghề của công nhân . Để sản xuất được các mặt hàng theo yêu cầu, nhiệm vụ của Công ty thì nhà máy phải mua sắm hầu hết máy móc thiết bị mới. Bởi vậy phương châm hoạt động của lãnh đạo nhà máy là dựa vào những gì mà nhà máy đang có như nhà xưởng, máy móc cũ, cải tạo sửa chữa, mua sắm thêm các thiết bị thật cần thiết để phục vụ cho sản xuất và sửa chữa dịch vụ. Để sản xuất các sản phẩm chuyên môn nhà máy đã linh hoạt chuyển đổi hàng cho các đơn vị bạn, nhận các loại sản phẩm hợp lý cho mình từ đó mua, cải tạo thiết bị hợp lý, giá phải chăng mà vẫn đảm bảo yêu cầu sản xuất. Ví dụ như máy cắt đột 40 tấn nếu phải mua mới giá tiền là 4000 USD nhưng nhà máy chỉ mua có 1500USD, sau đó sửa chữa lại để sử dụng. Với chiếc máy này, các chi tiết 300*300* 8 trở xuống nhà máy hoàn toàn chủ động. Hoặc cẩu trục nhà máy chỉ thực mua 2000 USD sau đó cải tiến lại bộ số truyền động đưa sức cẩu lên tới 3,5 tấn phục vụ cho việc cẩu cấu kiện hoặc lắp ráp chi tiết... * Thông qua việc đa dạng hoá sản phẩm theo yêu cầu từng hợp đồng, từng khách hàng cụ thể, việc điều hành sản xuất chuyển sang tư thế chủ động. Công tác quản lý và tổ chức sản xuất luôn thay đổi cách quản lý sao cho đạt hiệu quả cao nhất là đáp ứng tối đa yêu cầu của khách hàng, tối đa hoá lợi nhuận cho nhà máy, tất cả mọi người hướng tới mục tiêu chung là: Nhà máy có việc làm, công nhân có thu nhập. Từ năm 1997- 1998, cơ cấu sản phẩm dịch vụ thay đổi, dịch vụ sửa chữa và sản phẩm CMH được thực hiện nhiều. Do đó công tác tổ chức điều hành sản xuất có nhiều thay đổi kể từ ban giám đốc đến phòng điều độ sản xuất, đến các đội phân xưởng như lập kế hoạch sản xuất cho từng mặt hàng, kế hoạch dự trữ vật tư, nguyên vật liệu, qui trình công nghệ, điều độ kiểm tra đôn đốc thực hiện đúng tiến độ... Công tác điều hành sản xuất như vậy đã tạo điều kiện cho các đơn vị sản xuất, các phòng chức năng thực hiện mục tiêu từng kỳ, lao động nhà máy, các phòng chức năng, phân xưởng nắm chắc tiến độ, phối hợp kịp thời tháo gỡ những khó khăn nảy sinh trong quá trình sản xuất. Chính những tiến độ và thắng lợi trong công tác điều hành sản xuất đã tạo tiền đề cần thiết cho việc thực hiện mục tiêu chung của nhà máy. * Việc đa dạng hoá sản phẩm đã tạo điều kiện cho nhà máy tiêp xúc trực tiếp với nhu cầu đa dạng của thị trường. Qua đó nhà máy tìm được các bạn hàng, tạo tiền đề cho việc dần ổn định sản xuất trong thời gian sau này. Là một nhà máy lớn trong ngành cơ khí hiện có tại tỉnh Hà Nam, cho đến nay nhà máy là một doanh nghiệp đứng đầu toàn tỉnh về dịch vụ sửa chữa ôtô, máy nổ, máy D12 cũng như là một doanh nghiệp có tiếng trong việc cung cấo các sản phẩm phục vụ nông nghiệp tại thị xã Phủ lý. Bên cạnh đó nhà máy đã mạnh dạn ký kết các hợp đồng với các đơn vị khác ngoài ngành như: - Sản xuất và lắp đặt khung nhà xưởng với diện tích 1440 m2 cho nhà máy Xi măng Bút Sơn. - Tiện, phay bánh răng cho nhà máy đường Vĩnh Tuy. - Chế tạo thành công bộ đồng tốc và lô cán - ép mía cây ặ 480 * 1300 - Đúc thành công khoá liên cầu bằng gang, hợp kim cho hệ thống bảo vệ của dân cán mía 800 tấn/ngày. Thấy trước được nhu cầu sản xuất các loại cấu kiện lớn nhà máy đã đầu tư chiều sâu để mua cẩu ngang nhằm phục vụ vận chuyển lắp ráp các chi tiết lớn, nặng trên 4 tấn như thép hình, thép cuộn. Như vậy thông qua đa dạng hoá sản phẩm nhà máy đã tiếp xúc trực tiếp với nhu cầu đa dạng của thị trường và cũng thông qua đa dạng hoá nhà máy cũng đã từng bước đáp ứng được các yêu cầu đó. * Nhờ đa dạng hoá mà nhà máy có việc làm, giữ được người lao động gắn bó với nhà máy. Tuy rằng các chỉ tiêu tổng doanh thu, lợi nhuận, nộp ngân sách, lương còn thấp nhung người lao động đã yên tâm gắn bó với nhà máy. Mặt khác đa dạng hoá sản phẩm đã giúp cho nhà máy giành lại được vị thế đã giảm sút, thị phần nhà máy dần tăng, tạo được uy tín trên thương trường. Chất lượng sản phẩm nhờ có đa dạng hoá được cải thiện rõ nét. Điều đó thể hiện rỗ nét nhất ở khối lượng công việc sửa chữa được tăng lên theo thời gian. Với chức năng nhiệm vụ chính là sản xuất thiết bị và kết cấu thép chứ không phải là kinh doanh nên việc tạo ra sản phẩm và dịch vụ có chất lượng tốt cạnh tranh được trên thương trường là vấn đề sống còn của nhà máy. Nhận thức được điều này trong những năm qua nhà máy đã có những đầu tư thích đáng cho việc sửa chữa nâng cấp máy móc thiết bị. * Thông qua đa dạng hoá sản phẩm đội ngũ người lao động của nhà máy từng bước được nâng cao trình độ chuyên môn. Thợ sửa chữa được nâng cao tay nghề, thợ sản xuất sản phẩm đã từng bước quen và làm chủ được qui trình sản xuất cũng như đảm bảo máy móc thiết bị hoạt động liên tục. Đội ngũ cán bộ quản lý tổ chức sản xuất thích ứng được với phong cách làm việc mới với phương châm: Tất cả vì khách hàng, vì sự ổn định của nhà máy và thu nhập của mỗi cá nhân. Có thể nói so với các nhà máy cơ khí trong thị xã Phủ lý, đội ngũ cán bộ quản lý của nhà máy hoạt động hiệu quả nhất. b. Các tồn tại cần khắc phục trong quá trình đa dạng hoá . Bên cạnh các thành tích đã đạt được vẫn còn tồn tại một số vấn đề mà nhà máy cần phải quan tâm như: Tuy đã xây dựng được đa dạng hoá sản phẩm là hướng đi đúng nhưng nhà máy chưa xác định đa dạng hoá là chiến lược quan trọng trong chiến lược sản xuất kinh doanh của nhà máy. - Đa dạng hoá sản phẩm chỉ dừng lại ở mức độ tự phát theo yêu cầu của môi trường kinh doanh và phía người tiêu dùng. - Chưa xác định trọng tâm đa dạng hoá cũng như các yêu cầu phát sinh trong quá trình thực hiện đa dạng hoá thông qua các chỉ tiêu như: + Nguồn vốn đầu tư là bao nhiêu, lấy từ đâu. + Sản xuất loại hàng hoá dịch vụ nào có hiệu quả nhất. + Sản xuất loại hàng hoá, dịch vụ nào ổn định lâu dài nhất. + Nhu cầu thực tế về sản lượng, chất lượng, chủng loại của từng loại sản phẩm, dịch vụ sản xuất, thực hiện dịch vụ như thế nào? + Phân bổ nguồn vốn cho máy móc thiết bị, cho dự trữ nguyên vật liệu, cho sản xuất tiêu thụ được chia ra cho mỗi loại sản phẩm dịch vụ, cho mỗi giai đoạn là bao nhiêu. + Nguồn lao động lấy từ đâu, số lượng, chất lượng như thế nào? + Gác quản lý, tổ chức sản xuất đươc xây dựng cho từng loại sản phẩm. + Định mức lao động, kỹ thuật áp dụng đã hợp lý chưa... Các tồn tại trên được thể hiện trước hết: * Chưa có chiến lược kinh doanh phù hợp với hoàn cảnh thực tế của nhà máy. Việc sản xuất sản phẩm dịch vụ đều do khách hàng hoặc cấp trên giao, tình hình đó đòi hỏi nhà máy phải chủ động trong việc tìm thị trường, xác định cơ cấu sản xuất sản phẩm dịch vụ qua đó lập được kế hoạch dự trữ vật tư, qui trình sản xuất, tiêu thụ sản phẩm ... Do không đảm bảo các yếu tố trên nên việc sản xuất của nhà máy đôi lúc còn chắp vá chờ đợi, lúc có việc thì làm gấp, lúc không có việc lại nghỉ dài đã ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, tiến độ kế hoạch sản xuất... Đối với nhà máy việc đảm bảo cân đối giữa khâu tạo phôi và gia công là chưa đạt hiệu quả. Hiện tại nhà máy có một lò gang nhỏ công suất 600kg/mẻ. Sản phẩm phôi gang chủ yếu là bánh đà, bánh răng, moayo, bích, vai đệm các loại...khâu tạo phôi vẫn dùng công nghệ đúc khuôn do đó tỷ lệ phế phẩm cao (> 20%) lượng dư gia công lớn... Việc đảm bảo chất lượng phôi gang rất kém vì không có máy phân tích. Quá trình sản xuất sản phẩm của nhà máy là dây chuyền khép kín, khâu tạo phôi là khâu đầu tiên, phôi có đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng thì mới có sản phẩm cho khâu sau tiếp tục hoạt động. Đây là nguyên nhân gây ra nhiều thứ phế phẩm, tiêu tốn lao động, nguyên vật liệu làm tăng giá thành sản phẩm và gây ảnh hưởng đến chất lượng. Đặc biệt khi yêu cầu chất lượng là hàng đầu thì sự yếu kém của khâu đúc phôi sẽ gây cản trở cho việc thực hiện đa dạng hoá . Riêng lò đúc thép, do vốn đầu tư cao nên nhà máy không triển khai, vì vậy phôi thép nhà máy phải đi mua hoặc thuê đơn vị khác đúc. Trong tương lai việc cần thiết là phải đầu tư một lò thép để nhà máy chủ động cho sản xuất. * Công tác kỹ thuật đổi mới công nghệ tuy đã được quan tâm và bước đầu có hiệu quả những còn chậm và chưa toàn diện. Mặc dù nhà máy đã quan tâm đến công tác đổi mới máy móc thiết bị qui trình công nghệ nhưng nói chung còn chậm so với tốc độ phát triển chung. Trước sản phẩm mới đội ngũ cán bộ kỹ thuật còn lúng túng trước yêu cầu kỹ thuật của sản phẩm như: - Bản vẽ tổng thể chi tiết hoàn thành chậm - Chưa tính hết đến yêu cầu kỹ thuật - Chưa tính hết các trở ngại khác. - Chưa xây dựng được quá trình sản xuất định mức thật hợp lý. Một số sản phẩm khó tuy được quan tâm chỉ đạo về công nghệ nhưng việc tổng kết rút kinh nghiệm lại chậm, giải pháp kỹ thuật chưa hợp lý nên tiến độ sản xuất chậm hoặc phải làm lại ví dj như: - Quạt thông gió luồng trong thuỷ điện YALY. - Sửa tổ bơm cầu tại Bình Lục. Hoặc một số sản phẩm được chỉ đạo ký hợp đồng với giá tối thiểu như Bích các loại của xây lắp Hà Nam trong quá trình ký hợp đồng nhà máy không tính hết được định mức phôi đúc, phôi rèn, tỷ lệ hỏng cao, lượng dư nhiều dẫn đến giá thành nhà máy không có lợi nhuận. Trong thời gian tới nhà máy cần phải có sự quan tâm chỉ đạo sát sao hơn nữa công tác này. Nếu không đây sẽ là yếu tố làm giảm hiệu quả của quá trình đa dạng hoá sản phẩm của nhà máy. * Ngoại trừ dịch vụ sửa chữa thì nhà máy chưa tạo được sản phẩm truyền thống do đó chưa đạt được yếu tố cạnh tranh của sản phẩm vì vậy vị thế và thị phần của nhà máy còn rất thấp. Tuy đã xác định sản phẩm CMH là các loại chi tiết kết cấu thép tiêu chuẩn của ngành xây lắp. Những sản phẩm loại này nhà máy chỉ được nhận lại từ cấp trên mà lượng việc chỉ đủ cho nhà máy làm từ 5 đến 6 tháng. Vì vậy nếu nhà máy tạo được sản phẩm truyền thống thì chắc chắn các đơn vị bạn sẽ chủ động đặt hàng nhà máy. Trên đây là nưững tồn tại chính và khó khăn chủ yếu đang diễn ra thực tế tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép. Nó có ảnh hưởng lớn và trực tiếp đến quá trình tổ chức quản lý sản xuất trong nhà máy. Vì vậy đây chính là bài toán mà trong giai đoạn tới nhà máy cần tập trung nghiên cứu và giải quyết nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác đa dạng hoá. Phần III Một số biện pháp nhằm thúc đẩy đa dạng hoá sản phẩm ở nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép. I. Tích cực nghiên cứu thị trường cho sản phẩm đa dạng hoá. 1. Cơ sơ lý luận: Là đơn vị sản xuất kinh doanh, Công ty không thể làm ngơ trước những nhu cầu, trước những thay đổi của thị trường, nhất là những nhu cầu nằm trong khả năng mà Công ty có thể đáp ứng được. Thực hiện đa dạng hoá sản phẩm, Công ty buộc phải bám sát nhu cầu thị trường. Đây là vấn đề có ý nghĩa vô cùng quan trọng và trực tiếp quyết định đến sự sống còn của Công ty. Chẳng hạn, Công ty không thể đưa về thị trường nông thôn loại máy tiện đạt tiêu chuẩn kỹ thuật và trình độ chính xác trung bình, kiểu dáng mẫu mã đẹp nhưng giá cả lại cao hơn giá thị trường hàng triệu đồng. Điều này là không hợp lý đặc biệt với thị trường nông thôn và chắc chắn Công ty sẽ khó tiêu thụ được. Khách hàng là những người tiêu dùng vô cùng tinh ý, nhạy cảm và khó tính. Họ sẽ xem xét tìm hiểu và chuyển sang tiêu thụ một loại máy tiện đạt yêu cầu về kỹ thuật và độ chính xác như chiếc máy trên nhưng bù lại giá cả hợp lý hơn và do đó sẽ tiết kiệm được một khoản tiền không nhỏ. Có thể nói rằng, nghiên cứu thị trường nhằm đáp ứng được đúng yêu cầu của người tiêu dùng là vấn đề cần thiết và hết sức cụ thể đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty. Trên thực tế điều này đã được chứng minh bằng hoạt động cả Công ty. Thời kỳ đầu chuyển sang nền kinh tế thị trường, Công ty phải đối mặt với những khó khăn tưởng chừng như không có lối thoát, đặc biệt là về vấn đề thị trường sản phẩm chủ lực là máy công cụ và không tiêu thụ được thì cũng đồng nghĩa với việc ngừng sản xuất kinh doanh, đóng của Công ty. Trước thách thức đó, Công ty đã cử nhiều đoàn cán bộ xuống từng cơ sở sản xuất kinh doanh, điều tra nghiên cứu nhu cầu và ký các hợp đồng sản xuất. Bên cạnh đó, nhờ nhanh nhạy nắm bắt được thời cơ, Công ty đã đầu tư dàn thép cán để sản xuất đáp ứng cho nhu cầu xây dựng đang ngày càng tăng nhanh. Các thiết bị và phụ tùng mà Công ty cung cấp cho các ngành như: Đường mía, xi măng, Thuỷ điện, khai khoáng...đạt tiêu chuẩn kỹ thuật và độ bền cao do đó được các bạn hàng tín nhiệm. Hiện nay, Công ty đang là cơ sở dẫn đầu trong toàn quốc về việc cung ứng phụ tùng thiết bị cho ngành mía đường. Như vậy, nhờ bám sát nhu cầu thị trường, cung cấp nhanh và đúng các sản phẩm mà người tiêu dùng cần, thị trường có khả năng tiêu thụ, Công ty đã vượt qua được giai đoạn cam go nhất. Công ty đã và đang từng bước vững chắc, dần lấy lại được uy tín và vị trí vốn có của mình. Nội dung chính của giải pháp này: - Phân tích và nghiên cứu thị trường, lãnh đạo nhà máy phải dự báo được xu hướng phát triển của sản phẩm và cơ cấu số lượng, chất lượng sản phẩm đa dạng hoá. Tại nhà máy các cán bộ của phòng đã dự tính: Bảng 16: Sản lượng dự kiến của sản phẩm phục vụ nông nghiệp. Danh mục Đơn vị Sản lượng sản phẩm 2000 2001 2002 Máy tuốt lúa đạp chân Máy tuốt lúa động cơ Bàn tẽ ngô Bánh lồng Xe cải tiến Phụ tùng Cái - - - - - 10 25 50 20 10 500 Không sản xuất 30 Không sản xuất 25 Không sản xuất 700 Không sản xuất 30 25 Không sản xuất 900 Biểu 17: Sản lượng dự kiến các dịch vụ sửa chữa Tên dịch vụ Đơn vị Số lượng 2000 2001 2002 Cân bơm cao áp Mài khuỷu Thay tổng thành Thay hơi Đóng thuỳ bộ Đại tu Cái - Lần Bộ - Lần 80 80 10 80 25 7 60 50 20 100 50 10 40 50 15 80 40 15 Số liệu dịch vụ sửa chữa chủ yếu dựa trên thống kê kinh nghiệm qua lượng khách quen của nhà máy. Hầu hết các dịch vụ trên có được là do chế độ sửa chữa ưu đãi của nhà máy đối với khách hàng. Bảng 18: Sản lượng dự kiến các sản phẩm CMH Tên sản Đơn vị Sản lượng phẩm 2000 2001 2002 Xà thép Kèo thép Bích ống Vai đỡ Khung cửa Kg > - - - - - 15.000 17.000 8000 20.000 18.000 10.000 23.000 6000 30.000 15.000 10.000 30.000 18.000 15.000 13.000 Như vậy có một số sản phẩm và dịch vụ không còn nhưng sẽ xuất hiện một số sản phẩm mới cụ thể như: Bảng 19: Sản lượng dự kiến thép phôi các loại Tên sản phẩm Đơn vị Sản lượng 2000 2001 2002 Thép phôi cán Thép phôi rèn Thép bích Thép phôi chi tiết Phôigang- Máykhoan kg - - - Cái 50.000 20.000 40.000 25.000 20 50.000 20.000 50.000 30.000 30 50.000 20.000 45.000 30.000 50 * Nghiên cứu thị trường sản phẩm trong thời gian tới. Trong giai đoạn hiện nay ngành xây lắp luôn là ngành mũi nhọn tạo cơ sở cho sự phát triển chung của các ngành kỹ thuật. Chính vì vậy trong thời gian tới để tạo cơ sơ vững cho sự phát triển thì bên cạnh các sản phẩm truyền thống nhằm phục vụ cho nhu cầu hiện tại nhà máy cần đầu tư cho việc mở rộng danh mục sản phẩm mới nhằm đáp ứng cho các ngành kỹ thuật khác như thiết bị phụ tùng cho sản xuất Xi măng, các loại máy chế biến nông sản thực phẩm, mía đường... Để làm tốt công tác này nhà máy nên tổ chức hoặc giao thêm trách nhiệm cho phòng kế hoạch các nhiệm vụ cụ thể như: - Nghiên cứu nhu cầu thị trường về số lượng, chất lượng, hình thức, trình độ kỹ thuật, giá cả sản phẩm và thị phần mà nhà máy có thể chiếm lĩnh. - Dự báo sự xuất hiện nhu cầu sản phẩm mới, sự thu hẹp của loại sản phẩm mà Công ty đang sản xuất. - Đánh giá được tất cả các đối thủ cạnh tranh cùng với các tiềm năng mà họ có thể sử dụng. Việc nghiên cứu thị trường phải tra lời chuẩn xác các yêu cầu sau: - Nhà máy nên sản xuất cái gì? - Nhà máy sản xuất bao nhiêu? - Bán với giá nào, bán ở đâu, trong bao lâu, theo hình thức nào? Việc nghiên cứu thị trường phục vụ đa dạng hoá sản phẩm sẽ đưa lại các lợi ích sau: - Dự báo được nhu cầu về sản phẩm của Công ty. - Tìm được chúng thị trường và đối tượng cần cung cấp sản phẩm mà nhà máy có khả năng đáp ứng. - Xây dựng được sự phát triển của sản phẩm Công ty xem nó đang ở giai đoạn nào của chu kỳ sống sản phẩm, từ đó có đối sách thích hợp nhằm kéo dài chu kỳ sống hoặc tìm cách hạn chế sản xuất. - Xác định sự xuất hiện nhu cầu sản phẩm mới mà doanh nghiệp có khả năng tham gia sản xuất và cung ứng. Tuy nhiên nếu không làm tốt công tác nghiên cứu thị trường nhà máy sẽ gặp phải vô số bất lợi như: - Đầu tư sai mục đích. - Nguồn lực bị dàn trải. - Giảm khả năng cạnh tranh, mất thị phần dẫn tới thua lỗ. 2. Đầu tư một lò thép theo công nghệ cao với công suất 70 kw/h để đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào. Với tư cách là một nhà máy cơ khí mạnh tại Thị xã Phủ lý và của Công ty lắp máy 10, việc đầu tư chiều sâu nâng cao trình độ sản xuất và năng lực là vấn đề có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự phát triển của nhà máy. Để sản phẩm của nhà máy có chỗ đứng trên thị trường thì vấn đề mấu chốt phải nâng cao chất lượng và hạ giá thành sản phẩm. Ngoài ra các yếu tố khác như tính năng sử dụng, màu sắc, kiểu dáng, mẫu mã cũng có giá trị nhất định giúp sản phẩm nâng cao khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên để làm được điều này thì không thể nào dựa trên dàn máy móc thiết bị lạc hậu, công nghệ không đảm bảo. Việc lựa chọn qui mô công nghệ hợp lý, đầu tư trên cơ sở có đổi mới, hiện đại hoá thiết bị, đầu tư có trọng điểm (Khâu yếu, khâu quyết định chất lượng, khâu có hiệu quả) đầu tư chiều sâu cho phép nhà máy đạt được trình độ công nghệ tiến bộ mà vẫn tiết kiệm được phần đầu tư ban đầu bằng cách tận dụng nhà xưởng, tận dụng thiết bị có sẵn, thu hồi vốn nhanh. Thực tế đã chỉ ra nhiều doanh nghiệp thực hiện đầu tư chiều sâu có hiệu quả từ đó nâng cao năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh trên thị trường như: Công ty Bia Sài gòn, Công ty Bia Hà nội, Bánh kẹo Hải Hà... Không đầu tư tức là dậm chân tại chỗ, nhưng đầu tư không hiệu quả thì thiệt hại hơn hiêu. Đây là bài toán bắt buộc nhà máy phải tính toán cân nhắc sao cho đầu tư phù hợp với điều kiện và khả năng của mình đem lại hiệu quả cao nhất. Trước mắt nhà máy nên đầu tư theo hướng sau: - Đầu tư thêm công nghệ, thiết bị hiện đại kết hợp với việc nâng cấp, hiện đại hóa các loại trang thiết bị hiện có. - Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất kết hợp với việc quản lý sản xuất, cải tiến quản lý kỹ thuật, công nghệ, quản lý chất lượng sản phẩm. - Đầu tư có trọng điểm nhằm phục vụ cho việc sản xuất đa dạng hoá sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường. - Đào tạo mới và đào tạo lại nguồn nhân lực, xây dựng một đội ngũ kỹ sư, công nhân sẵn sàng tiếp thu và sử dụng công nghệ mới, kỹ thuật mới trong lĩnh vực chế tạo thiết bị và kết cấu thép xây lắp. Theo ý kiến của em, trước hết nhà máy nên đầu tư bằng cách xây dựng một lò thép công suất 70kw/h (lò trung tần) và một máy lốc uốn tôn bởi vì đây là khâu yếu của nhà máy. Việc giải quyết tốt hai khâu này sẽ đáp ứng được phôi đầu vào, chủ động trong việc sản xuất sản phẩm. - Sản phẩm thép đúc sẽ tạo ra các chi tiết có khối lượng từ 0,3 đến 130kg. - Máy lốc uốn sẽ giúp nhà máy tạo phôi thép có qui cách lớn hơn 130 kg tới vài tấn, kích thước từ 1500 * 3000 Với qui mô lò thép như trên nhà máy chỉ cần thành lập tổ thép 6 người từ quân số của lò đúc gang. Vận hành máy lốc uốn chỉ cần 2 hoặc 3 công nhân (Tuỳ theo yêu cầu kỹ thuật của sản phẩm). Số lao động này nhà máy chỉ cần đào tạo thêm là đạt yêu cầu chuyên môn. Với số vốn đầu tư của cả hai loại: - Lò thép trung tần: 340 triệu - Máy lốc uốn 120 triệu Trung bình mỗi tháng sẽ đúc được khoảng 7 tấn thép phôi và 2-3 tấn thép phi tiêu chuẩn. Với giá thép phôi hiện hành là 9500 đ/kg. Chỉ trong thời gian 2 đến 3 năm là nhà máy sẽ thu hồi vốn đầu tư. Lợi nhuận khi đưa lò thép vào hoạt động trong 1 năm (Lãi suất 0,8%/tháng) Bảng 20: Lợi nhuận của lò thép trung tần hoạt động trong 1 năm. Chỉ tiêu Đơn vị tính Số lượng Sản lượng Giá thành toàn bộ Lãi suất vay Doanh thu Lợi nhuận Tấn Triệu đồng - - - 100 800 40 950 110 Bên cạnh lợi nhuận thu được điều quan trọng hơn cả là nhà máy hoàn toàn chủ động về phôi đầu vào nhằm đáp ứng được mọi yêu cầu về chủng loại sản phẩm của khách hàng. 3. Hướng sản phẩm dịch vụ vào thị trường cung cấp các loại sản phẩm, thiết bị phục vụ cho công nghiệp chế biến nông sản. Thực hiện đa dạng hoá sản phẩm nhưng luôn luôn tuân thủ quan điểm Marketing "Chỉ sản xuất những cái mà thị trường cần, chứ không sản xuất kinh doanh nhữ=hng gì mà mình sẵn có". Nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép đang dần khẳng định lại vị trí và uy tín của mình trên thị trường thông qua các sản phẩm có chất lượng, đạt yêu cầu kỹ thuật và độ chính xác cao. Hiện nay nhà máy đang dẫn đầu tỉnh Hà Nam về chế tạo các thiết bị kỹ thuật cơ khí. Mặt hàng này đã đem về cho nhà máy doanh thu lớn chiếm 70,7% tổng doanh thu của nhà máy, tạo công ăn việc làm cho hàng trăm cán bộ công nhân viên. Tuy nhiên, nhận thấy trước nhu cầu thiết bị, phụ tùng cho ngành này rồi cũng sẽ dừng lại, hiện nay nhà máy đang tích cực thăm dò thị trường nhằm tiềm kiếm các nhu cầu sản phẩm mới. Và một trong những thị trường cần được tập trung nghiên cứu và hướng vào trong thời gian tới là thị trường thiết bị phụ tùng phục vụ cho ngành chế biến lương thực và nông sản. Thực vậy cùng với sự phát triển của cả nước, ngành nông nghiệp trong những năm qua đã có sự tiến bộ vượt bậc không những đáp ứng đủ nhu cầu trong nước, mà đã trở thành nước xuất khẩu thứ 2 trên thế giới. Còn các loại nông sản khác thì ngày càng phong phú, cho năng suất cao và sản lượng lớn. Tuy nhiện với đặc điểm thời vụ, sản phẩm lại dễ bị hư hỏng, nhu cầu tiêu dùng các loại nông sản tươi có giới hạn, do đó vấn đề đặt ra là phải chế biến các loại nông sản này tạo thành các sản phẩm tiêu dùng dưới nhiều hình thức khác nhau nhằm tiết kiệm và sử dụng có hiệu quả nguồn nông sản dư thừa, tạo điều kiện cho công nghiệp nông thôn phát triển. Bên cạnh đó, qua điều tra nghiên cứu thị trường cho thấy các cơ sở chế biến nông sản trong cả nước hiện nay hầu hết là thô sơ, tập trung ngay tại các địa phương. Thời gian tới Nhà nước đang có kế hoạch đầu tư phát triển vào các nhà máy chế biến nông sản, do đó nhu cầu về thiết bị phụ tùng cho ngành này là rất lớn và thực sự đang có yêu cầu cần được đáp ứng. Tập trung vào sản xuất mặt hàng này sẽ mở ra một hướng phát triển mới cho nhà máy, thị trường tiêu thụ được mở rộng hơn, sản xuất kinh doanh ổn định, cán bộ công nhân viên có việc làm đầy đủ và do đó kết quả sản xuất kinh doanh sẽ được nâng cao. Nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép nếu được đầu tư đúng mức với đội ngũ lao động có tay nghề cao, với sự nỗ lực và quyết tâm của toàn thể cán bộ công nhân viên trong nhà máy - những điểm mạnh không dễ dàng có được ở bất kỳ doanh nghiệp nào hy vọng sẽ sản xuất thành công thiết bị, phụ tùng cung cấp cho ngành chế biến lương thực và nông sản đang ngày càng phát triển. * Nội dung của giải pháp: Qua điều tra, nghiên cứu thị trường cho thấy trong giai đoạn tới, nhà máy nên tập trung vào sản xuất những thiết bị, phụ tùng sau: - Các thiết bị xay xát qui mô nhỏ ở nông thôn để vừa phục vụ tiêu dùng tại chỗ, vừa tạo nguyên liệu cho các cơ sở đánh bóng, sàng lọc gạo để xuất khẩu. - Các phụ tùng thay thế cho các nhà máy xay cxát gạo hiện có. - Chế tạo các loại thiết bị sấy. - Thiết kế, chế tạo các loại thiết bị chế biến hạt, củ thành tinh bột cung cấp cho công nghiệp thực phẩm và chế biến thức ăn chăn nuôi tổng hợp cho gia súc, gia cầm. - Sản xuất các thiết bị sơ chế ( cho các gành chế biến chè, cà phê, rau quả, dâu tằm...) như các thiết bị xát vỏ, sấy chè, ươm tơ cơ khí, sơ chế mủ cao su... đảm bảo thiết bị sơ chế hết nguyên liệu cho các nhà máy chế biến tinh công nghiệp. ở đây chỉ xin đưa ra phương án chế tạo thiết bị sơ chế mà cụ thể là máy xát vỏ loại vừa để minh hoạ cho tính khả thi của việc chuyển hướng sản xuất này (thiết bị này được nhà máy tính toán thiết kế, tạo mẫu và chuẩn bị đưa vào chế thử). Chọn phương án sản xuất này nhà máy có thể tận dụng được dàn máy móc thiết bị và lực luợng lao động hiện có trong nhà máy, tức là nhà máy sẽ không phải đầu tư mới gì cả. 3.1. Tính giá thành sản xuất một máy xát vỏ (cà phê, đỗ đậu...) * Nguyên vật liệu chính cần dùng : 535 kg - Đơn giá (giá trung bình ) : 5200 đ/kg Chi phí cho nguyên vật liệu chính là (1) : 5200 * 535 = 2.782.000 đ * Nguyên vật liệu phụ cần dùng : 57kg - Đơn giá : 4100 đ/kg Chi phí cho nguyên vật liệu phụ (2) : 4100 * 57 = 233.700đ * Số giờ để sản xuất ra một sản phẩm : 220 h - Đơn giá 1 giờ công : 3750 đ Chi phí cho tiền lương (3) : 3750 * 220 = 825.000đ * Bảo hiểm xã hội (15% tiền lương) (4) : 825.000 * 15% = 123.750 đ * Chi phí phân xưởng (5) : 375.000 đ * Chi phí quản lý doanh nghiệp (6) : 795.000 đ Giá thành đơn vị sản phẩm = (1)+ (2) + (3)+ (4)+ (5)+ (6) Zsp= 2.782.000 + 233.700 + 825.000 + 123.000+ 375.000 + 795.000 = 5.134.450 đ 3.2. Tính lợi nhuận thu được khi sản xuất một máy xát vỏ. Biểu 21: Tính lợi nhuận thu được khi sản xuất 1 xáy xát vỏ Chỉ tiêu Đơn vị Máy xát vỏ 1. Giá bán đơn vị sản phẩm 2. Giá thành đơn vị sản phẩm 3. Thuế doanh thu (thuế suất 2%) 4. Chi phí hợp lý khác 5. Lợi tức chịu thuế (1) - [(2) + (3) + (4)] 6. Thuế lợi tức(Thuế suất 35%) 7. Lãi ròng (1) - [(2) + (3) + (4) + (6)] đ/máy - - - - - - 5.900.000 5.134.450 118.000 110.000 537.550 188.142 349.408 4. Hiệu quả kinh tế của biện pháp. Như vậy, nếu mỗi năm Công ty chế tạo cho thị trường 100 máynày thì số lãi ròng thu về sẽ là: = 349.408 * 100 = 34.940.800 đồng. Kết luận Đa dạng hoá sản phẩm một hướng đi đúng đắn không chỉ riêng với nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép mà còn đối với nhiều doanh nghiệp khác có mặt trong nền kinh tế thị trường. Trong cơ chế thị trường, các nhu cầu vô cùng phong phú đa dạng, các sản phẩm đòi hỏi chất lượng tốt, kiểu dáng đẹp và quan trọng hơn cả là đáp ứng được các nhu cầu nói trên. Để làm được điều này buộc các doanh nghiệp phải phát triển đa dạng hoá sản phẩm mở rộng chủng loại mặt hàng đáp ứng được nhu cầu của thị trường. Rõ ràng trong điều kiện hiện nay, đa dạng hoá sản phẩm được khẳng định như một xu thế khách quan của sự phát triển doanh nghiệp. Đánh giá được điều này, trong thời gian qua nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép đã tìm ra cho mình một hướng đi, một phương án đa dạng hoá sản phẩm hợp lý giúp cho Công ty thoát được những khó khăn khi bước vào nền kinh tế thị trường. Công tác đa dạng hoá sản phẩm trên cơ sở tận dụng nguồn lực hiện có, cải tiến nâng cấp máy móc thiết bị, nhà xưởng, nâng cao trình độ tay nghề cho công nhân đã góp phần quan trọng, có ý nghĩa quyết định trong sự phát triển như ngày nay của nhà máy. Thông qua đa dạng hoá sản phẩm, các sản phẩm của nhà máy có chất lượng cao hơn, sản xuất được nhiều mặt hàng có yêu cầu kỹ thuật và độ chính xác cao và thực sự đã làm hài lòng khách hàng. Tuy vậy vẫn còn một số mặt hạn chế do thiếu vốn hay một số nguyên nhân khách quan và chủ quan khác. Trong thời gian tới, để giải quyết được những khó khăn này rất cần sự nỗ lực hơn nữa của nhà máy cũng như cần có thêm sự hỗ trợ cuả các ban ngành, đặc biệt là sự bảo trợ từ phía Nhà nước đối với những mặt hàng mà Công ty đang sản xuất. Chuyên đề thể hiện ý kiến cá nhân với hy vọng được đóng góp một phần hết sức nhỏ bé vào việc thực hiện đa dạng hoá sản phẩm của nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép. Tuy nhiên, do khả năng hạn chế, lý luận còn non kém nên vấn đề chưa được nêu ra hết, công tác khảo sát, nghiên cứu phương án không sao tránh khỏi những sơ suất và thiếu sót. Kính mong thầy cô giúp đỡ để bài viết của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo Trương Đức Lực và các cán bộ thuộc phòng tổ chức - hành chính của nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép trong quá trình hoàn thành chuyên đề này. Tài liệu tham khảo - Quản lý doanh nghiệp công nghiệp trong nền kinh tế thị trường ở Việt nam - NXB Chính trị quốc gia 1995 - Lựa chọn tối ưu phương án sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp công nghiệp - NXB Chính trị quốc gia 1995 - Chiến lược và kế hoạch phát triển doanh nghiệp - NXB Giáo dục -Hà Nội 1995. - Giáo trình kinh tế và quản lý công nghiệp - Giáo trình kinh tế và tổ chức sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp - Tổ chức sản xuất và quản trị doanh nghiệp - Báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh của nhà máy Mục lục Phần I: Một số lý luận cơ bản về đa dạng hoá sản phẩm trong doanh nghiệp I. Khái niệm, nội dung, hình thức của đa dạng hoá sản phẩm ................................................................................................................3 1. Khái niệm đa dạng hoá sản phẩm.............................................................3 2. Nội dung của đa dạng hoá sản phẩm .......................................................4 3. Hình thức đa dạng hoá sản phẩm ............................................................4 4. Sự cần thiết khách quan của đa dạng hoá sản phẩm................................ 7 II. Các nhân tố ảnh hưởng đến đa dạng hoá sản phẩm 1. Nhu cầu thị trường................................................................................ 10 2. Khả năng của mỗi doanh nghiệp........................................................... 11 3. Các quan hệ liên kết kinh tế ..................................................................11 4. Trình độ tiêu chuẩn hóa ........................................................................12 5. Đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của ngành ..................................................12 III. Các ưu nhược điểm khi tiến hành đa dạng hoá sản phẩm a. ƯU điểm ................................................................................................12 b. Nhược điểm........................................................................................... 13 c. Một số nguyên nhân chủ yếu gây nên những nhựoc điểm trên ...............13 Phần II: Thực trạng công tác đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép I. Quá trình hình thành và phát triển của nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép ...............................................................14 1. Các giai đoạn hình thành và phát triển ...................................................14 2. Một số đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của nhà máy ....................................17 II. Phân tích thực trạng công tác đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy ....................................................................................30 1. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong năm 1997-1999 .............30 2. Phân tích thực trạng đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép ...................................................................................................31 3. Đánh giá thực trạng công tác đa dạng hoá sản phẩm tại nhà máy ..........41 Phần III: Môt số biện pháp nhằm thúc đẩy đa dạng hoá sản phẩm ở nhà máy chế tạo thiết bị và kết cấu thép I. Tích cực nghiên cứu thị trường cho sản phẩm đa dạng hoá ..................................................................................................................47 1. Cơ sở lý luận ..........................................................................................47 2. Đầu tư một lò thép theo công nghệ cao với công suất 70 kw/h để đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào.................................................................................50 3. Hướng sản phẩm dịch vụ vào thị trường cung cấp các loại sản phẩm, thiết bị phục vụ cho công nghiệp chế biến nông sản.................................................. 52 4.Hiệu quả kinh tế của biện pháp ...............................................................56 Kết luận ....................................................................................................56 Mục lục tham khảo ....................................................................................57