Đề tài Khảo sát mật độ xương ở trẻ bị hội chứng thận hư tại Bệnh viện Nhi Đồng 2 – Lê Thị Ngọc Dung

KHAÛO SAÙT MAÄT ÑOÄ XÖÔNG ÔÛ TREÛ BÒ HOÄI CHÖÙNG THAÄN HÖ TAÏI BEÄNH VIEÄN NHI ÑOÀNG 2 Leâ Thò Ngoïc Dung∗, Phan Thaønh Tho∗∗ï TOÙM TAÉT Hoäi chöùng thaän hö laø daïng beänh thaän thöôøng gaëp ôû treû em. Treû bò hoäi chöùng thaän hö coù nguy cô loaõng xöông cao do chính beänh lyù gaây ra vaø do taùc duïng cuûa trò lieäu corticosteroid. Phöông phaùp nghieân cöùu: chuùng toâi choïn 31 treû bò hoäi chöùng thaän hö döïa vaøo laâm saøng vaø sinh hoùa, nhoùm chöùng laø 31 treû em khoeû maïnh coù nhöõng ñaëc ñieåm phuø hôïp vôùi nhoùm beänh veà tuoåi vaø giôùi tính. MÑX ño baèng phöông phaùp DEXA ñaàu döôùi xöông quay. Loaõng xöông khi MÑX Z-score ≤ - 2,5. Phaân tích caùc yeáu toá nguy cô giaûm MÑX. Keát quaû: 6.2% loaõng xöông, 42% thieáu xöông. BMD trung bình cuûa nhoùm beänh giaûm (0,301 ± 0,051 g/cm2 ) so vôùi nhoùm chöùng (0,372 ± 0,08 g/cm2), (p=0,000). Caùc yeáu toá nguy cô giaûm MÑX laø lieàu tích luyõ corticosteroid (p=0.000), thôøi gian duøng corticosteroid (p=0,007), tuoåi khôûi phaùt (p=0,000). Keát luaän: Treû bò HCTH coù nguy cô giaûm maät ñoä xöông. Nhöõng treû naøy caàn ñöôïc ñaùnh giaù maät ñoä xöông vaø can thieäp ñieàu trò thích hôïp. SUMMARY BONE MINERAL DENSITY AMONG CHILDREN WITH NEPHROTIC SYNDROME AT CHILDREN HOSPITAL No2 Le Thi Ngoc Dung, Phan Thanh Tho * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 202 – 207 Nephrotic syndrome (NS) is a common kidney disorder in children, and with the high risk of osteoporosis due to pathology as well as side effect of corticosteroid therapy. Methods: We studied 31 children with NS based on criteria of clinical and biochemical diagnostic, and 31 healthy children matched in age, gender included in the control group. BMD was assessed by using DEXA of distal radius. Osteoporosis is defined as the value of BMD Z-score ≤-2.5 SD. We find out factors to predict the low BMD. Results: A few of 31 patients (6,2%) had osteoporosis and 42% of patients had osteopenia. The mean BMD for patient group was lower (0,301±0,051g/cm2) than control group (0,372±0,08g/cm2) significantly (p=0,000). Factors can predict low BMD were cumulative corticosteroid dose (p=0,000), long term therapy of corticosteroid (p=0,007), and age at onset (p=0,000). Conclusions: Children with NS may be at high risk for low BMD. These children should check regularly BMD, and use the appropriate intervention.. MÔÛ ÑAÀU Hoäi chöùng thaän hö (HCTH) laø beänh thaän thöôøng gaëp nhaát ôû treû em, haàu heát coù sang thöông toái thieåu vaø ñaùp öùng vôùi corticosteroid. Beänh dieãn tieán maïn tính vôùi nhieàu ñôït taùi phaùt, nhöng hieám khi daãn ñeán suy thaän maïn. Beänh nhaân bò HCTH thöôøng coù roái loaïn chuyeån hoùa xöông nhö haï can xi maùu, giaûm vitamin D vaø giaûm protein vaän chuyeån vitamin D(6,8). Caùc khaûo saùt treân beänh nhaân bò vieâm ña khôùp daïng thaáp, lupus, suyeãn coù duøng corticosteroid thaäm chí baèng ñöôøng hít ñeàu cho thaáy coù nguy cô giaûm maät ñoä xöông(2). Trong khi ñoù corticosteroid laø thuoác chính yeáu duøng trong ñieàu trò HCTH(11). Cuøng vôùi roái loaïn chuyeån hoùa xöông do chính beänh lyù gaây ra, vaø taùc duïng phuï cuûa trò lieäu corticosteroid neân treû bò HCTH coù nguy cô giaûm maät ñoä xöông(4,7,10,15). * Boä Moân Nhi, Ñaïi Hoïc Y Döôïc TP.HCM 202 ** TTYT Huyeän Ninh Phöôùc, Tænh Ninh Thuaän. Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Moät khi maät ñoä xöông giaûm, cô theå seõ khoâng ñaït ñöôïc khoái löôïng xöông ñænh caàn thieát luùc tröôûng thaønh. Do tình traïng maát chaát xöông töï nhieân dieãn ra haøng naêm sau ñoù seõ laøm taêng nguy cô loaõng xöông vaø gaõy xöông do loaõng xöông sau naøy(23). Coù moät soá nghieân cöùu veà maät ñoä xöông ôû treû bò HCTH ñaõ ñöôïc coâng boá ôû nöôùc ngoaøi(4,7,10,15,22). Taïi Vieät Nam, chöa coù nghieân cöùu veà maät ñoä xöông ôû treû bò HCTH. Neân chuùng toâi böôùc ñaàu maïnh daïn thöïc hieän ñeà taøi naøy nhaèm goùp phaàn ñaùnh giaù maät ñoä xöông ôû treû em Vieät Nam bò HCTH. Muïc tieâu nghieân cöùu - So saùnh maät ñoä xöông ôû treû bò HCTH vôùi nhoùm chöùng. - Xaùc ñònh moái lieân heä giöõa maät ñoä xöông vôùi thôøi gian duøng corticosteroid, lieàu tích luõy corticosteroid. - Xaùc ñònh moái lieân heä giöõa maät ñoä xöông vôùi tuoåi cuûa treû, tuoåi khôûi phaùt HCTH, thôøi gian maéc beänh, giôùi tính, chæ soá khoái cô theå. PHÖÔNG PHAÙP Nhoùm beänh Chuùng toâi choïn 31 treû bò hoäi chöùng thaän hö taïi khoa thaän beänh vieän Nhi Ñoàng 2. Sau khi giaûi thích vaø xin yù kieán gia ñình vaø beänh nhaân, neáu ñoàng yù tham gia nghieân cöùu, taát caû beänh nhaân ñeàu ñöôïc thaêm khaùm laâm saøng, laøm xeùt nghieäm chaån ñoaùn HCTH: ño creatinine huyeát thanh, ñaïm toaøn phaàn, albumin, cholesterol maùu, toång phaân tích nöôùc tieåu, ñaïm nieäu 24 giôø. Ñoä loïc caàu thaän ñöôïc öôùc tính theo coâng thöùc Schwartz(20). Chuùng toâi chæ choïn nhöõng treû coù ñaày ñuû tieâu chuaån xeáp loaïi chaån ñoaùn thaän hö cuûa International Study of Kidney Disease in Children: ñaïm nieäu > 50mg/kg/ngaøy hay >2g/m2da/ngaøy, hoaëc protein nieäu/creatinine nieäu >200 mg/mmol; albumin maùu < 25g/l; phuø(12), vaø coù chöùc naêng thaän bình thöôøng. Chuùng toâi loaïi tröø nhöõng beänh nhaân sau: (1) coù GFR < 90ml/phuùt/1,73m2; (2) bò suy dinh döôõng, beùo phì; (3) giaûm chöùc naêng vaän ñoäng; (4) vaø caùc beänh maïn tính khaùc; (5) coù tuoåi nhaäp vieän < 5 tuoåi. Ño maät ñoä xöông Ño maät ñoä xöông (MÑX) ôû ñaàu döôùi xöông quay beân phaûi baèng maùy GE Lunar, duøng phöông phaùp DEXA taïi Phoøng Ño Xöông- beänh vieän Phuï saûn Töø Duõ. Keát quaû MÑX ñöôïc tính baèng caùch chia dung löôïng khoaùng cuûa xöông (DLKCX) cho dieän tích vuøng xöông ño ñöôïc. Ñeå dieãn giaûi maät ñoä xöông ño ñöôïc ôû treû em theo töøng löùa tuoåi khaùc nhau, chuùng toâi döïa vaøo ñoä leäch chuaån SD hay Z-score. Moät ñôn vò Z-score ñöôïc ñònh nghóa laø soá ñoä leäch chuaån SD naèm treân hay döôùi giaù trò trung bình theo tuoåi vaø giôùi tính cuûa daân soá maãu. Z-score = (x – trung bình)/ SD, x laø giaù trò maät ñoä xöông beänh nhaân, trung bình vaø SD ñöôïc tính töø nhoùm chöùng. Giaù trò trung bình Z-score cuûa daân soá trong nhoùm chöùng khoûe maïnh ñöôïc cho = 0. Loaõng xöông khi MÑX Z-score ≤ - 2.5, thieáu xöông khi -2,5<MÑX Z- score ≤ -1, bình thöôøng khi MÑX Z-score >-1. Nhaân traéc hoïc Chieàu cao, khoâng mang giaày, tính baèng ñôn vò cm, ño baèng thöôùc thaúng ñöùng. Caân naëng, khoâng mang giaày, maëc quaàn aùo moûng, tính baèng ñôn vò kg, caân baèng caân cô hoïc. Chæ soá khoái cô theå (CSKCT) ñöôïc tính baèng coâng thöùc chuaån CSKCT = caân naëng(kg)/ (chieàu cao(m))2. Nhoùm chöùng Sau khi xin pheùp gia ñình vaø treû, neáu ñöôïc chaáp thuaän cho nghieân cöùu, chuùng toâi choïn 31 treû em khoeû maïnh trong ñoù coù moät phaàn laø treû ôû tröôøng caáp 2 quaän Goø vaáp, vaø coøn laïi laø con hay chaùu cuûa ngöôøi thaân taïi quaän Taân Bình Tp. HCM coù nhöõng ñaëc ñieåm phuø hôïp vôùi nhoùm beänh veà tuoåi, giôùi trong tieàn söû hoaëc hieän taïi khoâng bò beänh maïn tính, khoâng duøng thuoác aûnh höôûng tôùi chuyeån hoaù xöông. Taát caû ñöôïc ño MÑX vôùi cuøng maùy ño vaø cuøng kyõ thuaät vieân. Phaân tích thoáng keâ Soá lieäu seõ ñöôïc xöû lyù baèng phaàn meàm SPSS 10.0. Phaân tích keát quaû ñeå tìm khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ baèng pheùp kieåm chi bình phöông, pheùp kieåm T, pheùp kieåm phi tham soá Mann-Whitney. Heä soá töông quan thöïc nghieäm R, vaø phöông trình hoài 203 quy tuyeán tính. P<0,05 ñöôïc xem khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ. Y ñöùc Ñöôïc söï ñoàng yù tham gia nghieân cöùu cuûa gia ñình vaø beänh nhaân, vaø söï cho pheùp cuûa ban giaùm ñoác beänh vieän Nhi Ñoàng 2, vaø ñoä an toaøn böùc xaï (<10μsv). KEÁT QUAÛ Tuoåi trung bình luùc ño maät ñoä xöông trong nghieân cöùu laø 9,7 tuoåi thaáp nhaát laø 5 tuoåi vaø cao nhaát laø 15 tuoåi. Giôùi nam laø 54,8% vaø nöõ 45,2%. Tuoåi khôûi phaùt HCTH trung bình trong loâ nghieân cöùu laø 64,97 ±21,91 thaùng. Thôøi gian töø luùc chaån ñoaùn HCTH cho tôùi luùc ño MÑX trung bình trong loâ nghieân cöùu laø 51,42 thaùng thaáp nhaát laø 1 thaùng, cao nhaát laø 96 thaùng. Trong soá 31 treû bò HCTH coù 3,2% leä thuoäc corticosteroid, 6,4% khaùng corticosteroid, 19,4% bò laàn ñaàu, 71% taùi phaùt. Lieàu tích luõy corticosteroid trung bình laø 6,634 ±4,57g. Thôøi gian duøng corticosteroid trung bình 10,45±2,67 thaùng. Maät ñoä xöông trung bình cuûa nhoùm beänh laø 0,301±0,051 g/cm2 so vôùi nhoùm chöùng laø 0,372±0,08 g/cm2 (p=0,000). Maät ñoä xöông tính theo chæ soá MÑX Z-score trung bình cuûa nhoùm beänh laø -0,981±0,988 so vôùi nhoùm chöùng laø 0±0,85 (p=0,002). Trong soá 31 treû bò HCTH coù 6,4% loaõng xöông, 42% thieáu xöông vaø 51,6 % bình thöôøng. Khi phaân tích söï lieân heä giöõa hai ñaëc tính, chuùng toâi thaáy raèng MÑX töông quan nghòch vôùi lieàu tích luyõ corticosteroid (r=-0,74 ; y=-0,0084x + 0,36). Thôøi gian duøng corticosteroid caøng keùo daøi thì MÑX giaûm (p=0,007). MÑX töông quan thuaän vôùi tuoåi cuûa treû (r=0,169; y=0,005x+0,322). Tuoåi khôûi phaùt HCTH≤5 tuoåi coù MÑX cao hôn > 5 tuoåi (p=0,003). Treû trai coù MÑX cao hôn treû gaùi (p=0,001). Baûng1 So saùnh chæ soá nhaân traéc vaø maät ñoä xöông giöõa nhoùm HCTH vaø nhoùm chöùng Nhoùm HCTH (n=31) Nhoùm chöùng (n=31) P Value∗ Nam/nöõ Caân naëng, kg Chieàu cao, cm BMI, kg/m2 DLKCX, g MÑX, g/cm2 MÑX Z-score 14/17 29,37±8,95 127,13±13,5 17,74±2,41 0,976 0,301±0,051 -0,981±0,988 14/17 35,63±8,38 138,7±13,93 18,33±1,66 1,153 0,372±0,08 0±0,85 0,007 0,002 0,26 0,009 0,000 0,002 ∗ Pheùp kieåm chi bình phöông, pheùp kieåm T, pheùp kieåm Mann-Whitney. BAØN LUAÄN Theo khaûo saùt cuûa chuùng toâi, trong nhoùm HCTH coù 6,4% bò loaõng xöông, 42% thieáu xöông vaø 51,6% bình thöôøng. Chuùng ta bieát raèng treû bò hoäi chöùng thaän hö coù tình traïng tieåu ñaïm vaø maát chaát khoaùng qua nöôùc tieåu neân raát deã giaûm MÑX(6,8,17). Thaäm chí ñieàu naøy coù theå xaûy ra khi chöùc naêng thaän bình thöôøng vaø chöa ñieàu trò corticosteroid. Tình traïng giaûm can xi maùu cuõng thöôøng gaëp treân nhöõng beänh nhaân naøy(8). Ño noàng ñoä 25-hydroxy vitamin D (25(OH)D) trong huyeát thanh thöôøng giaûm treân beänh nhaân bò HCTH, bôûi vì do maát protein gaén keát vôùi vitamin D qua nöôùc tieåu(8). Noàng ñoä PTH thöôøng naèm trong giôùi haïn bình thöôøng hoaëc taêng nheï, noàng ñoä calcitriol giaûm nheï trong giai ñoaïn hoaït ñoäng cuûa beänh(6,8,18,17). Nghieân cöùu treân chuoät thí nghieäm, ngöôøi ta thaáy raèng roái loaïn chuyeån hoaù vitamin D moät phaàn laø do giaûm chöùc naêng oáng thaän gaàn(18). Caùc roái loaïn naøy thöôøng thoaùng qua vaø trôû veà bình thöôøng khi beänh oån ñònh. Tuy nhieân, neáu treû bò hoäi chöùng thaän hö taùi phaùt nhieàu laàn thì seõ taêng nguy cô giaûm maät ñoä xöông. Khi khaûo saùt MÑX ôû ngöôøi lôùn bò hoäi chöùng thaän hö ngöôøi ta thaáy coù taêng tæ leä loaõng xöông(1). Hình aûnh moâ hoïc xöông treân ngöôøi lôùn bò hoäi chöùng thaän hö keùo daøi cho thaáy coù hình aûnh nhuyeãn xöông(17). Do ñoù nguy cô giaûm maät ñoä xöông caøng taêng khi tieåu ñaïm caøng naëng vaø thôøi gian beänh keùo daøi. Moät yeáu toá quan troïng khaùc aûnh höôûng tôùi giaûm MÑX treân treû bò HCTH laø taùc duïng phuï cuûa 204 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 corticosteroid. Trong ñieàu trò hoäi chöùng thaän hö treû em ngöôøi ta duøng corticosteroid lieàu cao lieân tuïc trong giai ñoaïn taán coâng, sau ñoù duøng lieàu thaáp vaø duy trì(11). Nhö chuùng ta ñaõ bieát taùc duïng phuï haøng ñaàu cuûa corticosteroid laø aûnh höôûng leân söï phaùt trieån chieàu cao, tieáp theo laø loaõng xöông. Taùc duïng phuï naøy xaûy ra ngay caû khi duøng corticosteroid baèng ñöôøng hít, hoaëc duøng baèng ñöôøng tieâm tónh maïch(9,19). Maát chaát xöông do corticosteroid thöôøng coù hình aûnh 2 pha, pha ñaàu tieân xaûy ra nhanh maát töø 10% ñeán 15% khoái löôïng xöông ñænh trong voøng vaøi thaùng ñaàu ñieàu trò. Pha maát chaäm, toác ñoä maát chaát xöông haøng naêm töø 2% ñeán 5% khoái löôïng xöông ñænh(21). Prednisone duøng haøng ngaøy vôùi lieàu ≥ 7.5mg treân 3 thaùng seõ laøm taêng ñaùng keå tình traïng maát chaát xöông vaø laøm taêng gaáp ñoâi nguy cô gaõy xöông, tuy nhieân vôùi lieàu thaáp keùo daøi treân 3 thaùng cuõng gaây ra maát chaát xöông(24). Ñieàu naøy ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi treû em, bôûi vì thôøi kyø tuoåi treû laø giai ñoaïn coù toác ñoä taïo xöông xaûy ra raát nhanh. Chính vì vaäy cô theå caàn ñaày ñuû löôïng khoaùng chaát, protein vaø caùc chaát caàn thieát khaùc ñeå ñaùp öùng quaù trình phaùt trieån nhanh choùng cuûa heä thoáng xöông. Treû em bò hoäi chöùng thaän hö coù nguy cô giaûm MÑX cao do chính beänh lyù gaây ra vaø do taùc duïng cuûa trò lieäu corticosteroid. Do ñoù treû khoâng ñaït ñöôïc khoái löôïng xöông ñænh luùc tröôûng thaønh, vaø tình traïng maát chaát xöông cöù xaûy ra moãi naêm theo söï thoaùi bieán vaät chaát vôùi thôøi gian, neân taêng nguy cô loaõng xöông vaø gaõy xöông do loaõng xöông veà sau(23). Coù nhieàu yeáu toá goùp phaàn laøm maát chaát xöông, nhö laø caùc yeáu toá öùc cheá quaù trình taïo xöông, hoaëc caùc yeáu toá taêng quaù trình huyû xöông. Quaù trình taïo xöông giaûm coù theå laø do giaûm bieät hoaù taïo coát baøo, hoaëc do öùc cheá quaù trình toång hôïp taïo coát baøo, hoaëc do maát caân baèng can xi trong maùu(24). Corticosteroid laøm giaûm haáp thu can xi ôû ruoät, ñoàng thôøi laøm taêng thaûi can xi ôû oáng thaän, do ñoù laøm giaûm can xi trong maùu. Cô theå phaûn öùng laïi baèng caùch cöôøng tuyeán caän giaùp thöù phaùt daãn ñeán taêng hoaït tính huyû coát baøo vaø taêng huyû xöông(6,7,18). Treû em bò hoäi chöùng thaän hö ñöôïc ñieàu trò baèng corticosteroid lieàu cao vaø keùo daøi, neân coù nguy cô giaûm maät ñoä xöông. Tình traïng giaûm maät ñoä xöông khoâng chæ do thaän hö maø coøn do taùc duïng phuï cuûa nhieàu ñôït ñieàu trò baèng corticosteroid. Loaõng xöông do corticosteroid thì ñaõ ñöôïc nghieân cöùu nhieàu, trong khi ñoù nghieân cöùu MÑX ôû treû bò hoäi chöùng thaän hö thì khoâng nhieàu, keát quaû thì thay ñoåi(7,15,22). Trong khaûo saùt cuûa chuùng toâi, tæ leä loaõng xöông chieám 6,4%, tæ leä thieáu xöông chieám 42%. Khi so saùnh maät ñoä xöông giöõa nhoùm beänh vaø nhoùm chöùng, chuùng toâi thaáy raèng MÑX z-score ôû nhoùm beänh thaáp hôn so vôùi nhoùm chöùng ( p = 0.002). Ñieàu naøy coù nghóa laø soá treû naøy coù khaû naêng khoâng ñaït ñöôïc khoái löôïng xöông ñænh luùc tröôûng thaønh, vaø vôùi tình traïng maát chaát xöông haøng naêm moät caùch töï nhieân (1%) keå töø sau 30-40 tuoåi, do ñoù seõ laøm taêng nguy cô loaõng xöông vaø gaõy xöông do loaõng xöông veà sau. Ñaùnh giaù maät ñoä xöông hieän nay laø ño dung löôïng khoaùng cuûa xöông chia cho dieän tích vuøng xöông ño ñöôïc. Do ño treân maët phaúng 2 chieàu neân phuï thuoäc vaøo kích thöôùc cuûa xöông. Neân keát quaû MÑX ño ñöôïc seõ thaáp neáu xöông coù kích thöôùc nhoû, hoaëc cao neáu xöông coù kích thöôùc lôùn. MÑX seõ thay ñoåi tuyø thuoäc vaøo tuoåi, giôùi tính vaø tình traïng dinh döôõng. Do ñoù caùc maùy ño maät ñoä xöông ngaøy nay khi ño treân treû em ñeàu tính ra Z-score ( theo tuoåi, giôùi) laø caùch toát nhaát ñeå ñaùnh giaù maät ñoä xöông ôû treû em. Ñieàu cöïc kyø quan troïng laø nhoùm chöùng phaûi phuø hôïp veà tuoåi vaø giôùi tính(3,5,23). Phöông phaùp DEXA coù theå phaùt hieän sôùm giaûm maät ñoä xöông hôn laø X quang xöông, bôûi vì khi thaáy hình aûnh loaõng xöông treân X quang thì xöông gaàn ñaït tôùi ñieåm gaõy xöông(13). Phöông phaùp DEXA söû duïng nguoàn naêng löôïng tia X thaáp hôn nhieàu so vôùi chuïp X quang, cho neân coù theå duøng an toaøn treân treû em, vaø ñöôïc WHO choïn laøm tieâu chuaån chaån ñoaùn loaõng xöông(13). Chuùng toâi choïn ño MÑX taïi ñaàu döôùi xöông quay laø vì: muoán traùnh tieáp xuùc vôùi böùc xaï toaøn thaân, ñaàu döôùi xöông quay vöøa coù caáu truùc xöông beø vaø xöông voû neân phaûn aùnh toaøn dieän caáu truùc xöông. Hôn nöõa theo taùc giaû Hergaty khi theo doõi MÑX ôû treû bò HCTH cho tôùi luùc tröôûng thaønh, keát quaû thaáy raèng MÑX cuûa xöông beø ôû ñaàu döôùi xöông quay giaûm, trong khi ñoù MÑX cuûa xöông beø ôû thaân ñoát soáng ñaõ veà bình thöôøng(10). Vì vaäy, do chuùng toâi nghieân cöùu 205 caét ngang neân choïn ño MÑX ôû ñaàu döôùi xöông quay ñeå phaùt hieän söï thay ñoåi naøy. Döïa vaøo phaân tích töông quan giöõa hai ñaëc tính, chuùng toâi thaáy raèng caùc yeáu toá nguy cô giaûm maät ñoä xöông laø tuoåi khôûi phaùt HCTH (p= 0.003). Lyù do taïi sao treû khôûi phaùt HCTH muoän laïi coù maät ñoä xöông thaáp thì chöa roõ. Ñieàu naøy coù theå lieân quan tôùi nhöõng thay ñoåi veà noäi tieát toá, chuyeån hoaù can xi vaø vitamin D, ñaëc bieät trong giai ñoaïn naøy treû coù toác ñoä phaùt trieån xöông nhanh. Moät nghieân cöùu ñoaøn heä khi so saùnh 244 235 beänh nhaân coù duøng prednisone lieàu 2,5mg-7mg trong voøng 3 thaùng vôùi 244 235 beänh nhaân baét caëp theo tuoåi vaø giôùi khoâng duøng prednisone, keát quaû cho thaáy nhoùm coù duøng prednisone coù nguy cô gaõy xöông do loaõng xöông taêng cao(24). MÑX giaûm ôû treû vieâm ña khôùp daïng thaáp, hoaëc lupus coù duøng corticosteroid ñaõ ñöôïc nghieân cöùu(2). Vai troø cuûa can xi vaø vitamin D trong döï phoøng maát chaát xöông do corticosteroid ñaõ ñöôïc chöùng minh(13). Do ñoù taát caû treû em bò hoäi chöùng thaän hö khi baét ñaàu ñieàu trò Prednisone ñeàu ñöôïc boå sung baèng can-xi vaø vitamin D. Trong khaûo saùt cuûa chuùng toâi thaáy raèng caùc yeáu toá nguy cô giaûm MÑX bao goàm: tuoåi khôûi phaùt beänh treã (p= 0.003), lieàu tích luyõ corticosteroid cao, thôøi gian duøng corticosteroid keùo daøi. Vì vaäy, nhöõng treû naøy caàn phaûi kieåm tra ñònh kyø MÑX, boå sung can-xi vaø vitamin D, taêng cöôøng hoaït ñoäng theå löïc(13,14). Caàn phaûi ñaùnh giaù theâm vai troø cuûa biphosphonates trong ñieàu trò vaø döï phoøng giaûm MÑX ôû treû bò hoäi chöùng thaän hö. Biphosphonates ñaõ ñöôïc söû duïng hieäu quaû treân ñieàu trò vaø döï phoøng loaõng xöông ôû ngöôøi lôùn, vaø treân treû em bò loaõng xöông do taïo xöông baát toaøn(16). KEÁT LUAÄN Maät ñoä xöông trung bình cuûa treû bò HCTH (0,301 ± 0,051 g/cm2) thaáp hôn nhoùm chöùng (0,372 ± 0,08 g/cm2). Tæ leä treû HCTH bò loaõng xöông laø 6,4% vaø thieáu xöông laø 42%. Thôøi gian duøng corticosteroid caøng laâu (>12 thaùng) vaø lieàu tích luyõ corticosteroid caøng cao (> 5g) seõ taêng nguy cô giaûm maät ñoä xöông. Maät ñoä xöông taêng daàn theo tuoåi khoâng roõ, giôùi nam coù maät ñoä xöông trung bình (0,369 ± 0,046 g/cm2) cao hôn giôùi nöõ (0,304 ± 0,046 g/cm2. Nhoùm HCTH khôûi phaùt muoän > 5 tuoåi coù maät ñoä xöông giaûm hôn nhoùm HCTH khôûi phaùt < 5 tuoåi. Kieán nghò Ño MÑX thöôøng quy cho taát caû treû em bò HCTH ñeå giuùp chaån ñoaùn vaø theo doõi ñieàu trò. Caàn coù nhöõng nghieân cöùu vôùi côõ maãu lôùn veà maät ñoä xöông ôû treû em Vieät Nam noùi chung vaø treû bò HCTH noùi rieâng. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Nguyeãn Xuaân Nghieâm, Toâ Quoác Huøng (2000), Khaûo saùt moät soá ñaëc ñieåm beänh xoáp xöông do söû duïng Corticosteroid keùo daøi treân beänh nhaân hoäi chöùng thaän hö, Luaän vaên thaïc só noäi khoa, Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM. 2. Cunnane G and Lane NE (2000), "Steroid-induced osteoporosis in systemic lupus erythematosus", Rheum Dis Clin North Am, 26 (2), pp. 311-29. 3. Schnau E (1998), "Problems of bone analysis in chilhood and adolescence", Pediatr Nephol, (12), pp. 420-429. 4. Esbjorner E, Arvidsson B, Jones Il, Palmer M (2001), "Bone mineral content and collagen metabolites in children receiving steroid treatment for nephrotic syndrome", Acta Pediatr, (90), pp.1127-1130. 5. Fewtrenll M S (2003), "Bone densitometry in children assessed by dual x ray absorptionmetry: uses and Pitfalls", Arch Dis Child, (88), pp.795-798. 6. Freundlich M, Bourgoignie JJ, Zilleruelo G , Abitbol C, Canterbury JM, and Strauss J (1986), "Calcium and vitamin D metabolism in children with nephrotic syndrome", J Pediatr, 108 (3), pp.383-7. 7. Gulati S, Madan G, Uttam S, Kiran Gutali, Arvind S (2003), "Are children with idiopathic Nephrotic Syndrome at risk for metabolic bone disease?", Am J kidney Dis ,Vol 41 (6), pp.1163-1169. 8. Grymonprez A, Proesmans W, Van Dyck M, Jans I, Goos G, and Bouillon R (1995) "Vitamin D metabolites in childhood nephrotic syndrome", Pediatr Nephrol, 9 (3), pp. 278-81. 9. Haugeberg G, Griffiths B, Sokoll K B, Emery P (2004) "Bone loss in patients with pulses of methylprednisolone is not negligible", Ann Rheum Dis, (63), pp. 940 – 944. 10. Hergaty J, Adams J, Muhal L Z, Webb N J A (2004), "Reduce distal radial trabecular bone density in adult who received corticosteroids for chilhood nephrotic syndrome"Archives of disease in chilhood, (89), pp. 69. (abstract) 11. Hodson EM, Knight JF, Willis NS, and Craig JC (2003), "Corticosteroid therapy for nephrotic syndrome in children", Cochrane library, (2), oxford: updete software. 12. International Study of Kidney Disease in Children (1981), "The Primary nephrotic syndrome in children. Identification of patients with minimal change 206 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 nephrotic syndrome from initial response to prednisone , J Pediar, (98), pp.561-564. 13. Jacques P B, Robert GJ (2002), "2002 clinical practice guidelines for the diagnosis and management of osteoporosis in canada" Cmaj, (167), pp.1-34. 14. Kthleen F, Trudy, Burns. L, James, Torner.C, Levy.M, et al (2001), "Physical activity and bone measures in young children", Pediatrics Vol 107 (6), pp.1387-1391. 15. Lettgen B, Jeken C, and Reiners C (1994), "Influence of steroid medication on bone mineral density in children with nephrotic syndrome", Pediatr Nephrol, (8), pp.667-70. 16. Marni J. F, Shauna H, Katherine A. L, Kathleen R. D, Debohach, Karen S G, et al (2003), "Intravenous biphosphonate therapy in children with osteogenesis imperfecta",Pediatrics, vol 111 (3), pp.573-578. 17. Mittal SK, Dash SC, Tiwari SC, Agarwal SK, Saxena S, and Fishbane S (1999), "Bone histology in patients with nephrotic syndrome and normal renal function", Kidney Int , vol 55 (5), pp.1912-9. 18. Mizokuchi M, Kubota M, Tomino Y, and Koide H (1992), "Possible mechanism of impaired calcium and vitamin D metabolism in nephrotic rats", Kidney Int, vol 42 (2), pp.335-40. 19. Raymon G S, Susan S J (2004), "Inhaled corticosteroid and the risk of fractures in children and adolescents", Pediatrics, Vol.114 (2), pp.469-473. 20. Schwartz G J, Brion L P, Spitzer A (1987), "The use of plasma creatinine concentration for estimating glomerular filtration rate in infants, children, and adolescents", Pediar Clin North, (34), pp.571-590. 21. Stevenson J C (1998), "Management of corticosteroid- induced osteoporosis", Lancet, vol 352 (9137), pp.1327- 8. 22. Takeda Y (1993), "Evaluation of bone mineral turnover in children with nephrotic syndrome", Nippon jinzo gakkai shi, JaPan, vol 35 (6), pp.705-13. 23. Van der Sluis I M, Ridder M A, Boot A M, Krenning E P, Muinck Keizer-Schrama S M P F (2002), "Reference data for bone density and composition measured with dual x ray absorptiometry in white children and young adults", Arch Dis Child, (87), pp. 341-347. 24. Van Staa T P, Leufkens H G, Abenhaim L, Zhang B, et al (2000), "Use of oral corticosteroids and risk of fractures", J Bone Miner Res, (15), pp.993-1000. 207