Đề tài Khảo sát hiện trạng và đề xuất giải pháp quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại thành phố Mỹ Tho – Tiền Giang

CHÖÔNG 1: MÔÛ ÑAÀU SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA VIEÄC NGHIEÂN CÖÙU Ñaát nöôùc ta hieän nay ñang treân ñaø phaùt trieån theo höôùng coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù. Cuøng vôùi söï phaùt trieån treân, quaù trình ñoâ thò hoaù ôû Vieät Nam cuõng ñang phaùt trieån khoâng ngöøng caû veà toác ñoä laãn qui moâ, veà soá löôïng laãn chaát löôïng. Beân caïnh nhöõng maët tích cöïc, nhöõng tieán boä vöôït baäc noùi treân vaãn coøn toàn taïi nhöõng maët tieâu cöïc, nhöõng haïn cheá maø khoâng moät nöôùc ñang phaùt trieån naøo khoâng phaûi ñoái maët, ñoù laø tình traïng moâi tröôøng ngaøy caøng bò oâ nhieãm cuï theå ñoù laø oâ nhieãm veà ñaát, nöôùc, khoâng khí vaø tình traïng taøi nguyeân thieân nhieân ngaøy caøng trôû neân caïn kieät, cuõng nhö haøng loaït caùc vaán ñeà moâi tröôøng khaùc caàn ñöôïc giaûi quyeát. Hieän nay, ñoái vôùi caùc thaønh phoá troïng ñieåm thì vaán ñeà naøy caøng trôû neân traàm troïng hôn, ñoøi hoûi caàn ñöôïc quan taâm saâu saéc vaø kòp thôøi giaûi quyeát moät caùch nghieâm tuùc, trieät ñeå. Song song vôùi söï phaùt trieån thaàn kyø veà moïi maët cuûa ñaát nöôùc ta trong thôøi kyø ñoåi môùi, laõnh ñaïo vaø nhaân daân tænh Tieàn Giang cuõng ñaõ noå löïc ñaåy maïnh phaùt trieån neàn kinh teá tænh nhaø ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu to lôùn. Ñaëc bieät trong naêm qua thaønh phoá Myõ Tho ñaõ ñöôïc chính phuû coâng nhaän laø ñoâ thò loaïi II. Thaønh phoá Myõ Tho vôùi dieän tích 48,3 km2, daân soá 195.590 ngöôøi, coù maät ñoä daân soá 3.468 ngöôøi/km2 goàm 11 phöôøng vaø 4 xaõ. Myõ Tho töø laâu ñaõ laø trung taâm chính trò, kinh teá, vaên hoaù, xaõ hoäi cuûa tænh Tieàn Giang. Ngaøy nay Myõ Tho coù vai troø to lôùn vaø laø troïng ñieåm neàn kinh teá coâng nghieäp cuûa Tieàn Giang, hieän taïi Thaønh phoá Myõ Tho coù moät KCN Myõ Tho vaø moät cuïm coâng nghieäp Trung An vôùi 24/35 döï aùn ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng. Caùc ngaønh saûn xuaát chuû yeáu laø may gia coâng xuaát khaåu, saûn xuaát bao bì, cheá bieán löông thöïc thöïc phaåm, thöùc aên gia suùc, cheá bieán ñoà goã, vaät lieäu xaây döïng vaø ñoùng môùi phöông tieän vaän taûi ñöôøng thuyû … ñaõ thu huùt treân 10.000 lao ñoäng. Myõ Tho coù moät caûng ñöôøng soâng, moät caûng caù lôùn, treân 100 coâng ty xí nghieäp tö nhaân, haøng ngaøn cô sôû saûn xuaát kinh doanh ña ngaønh ngheà, nhieàu trung taâm thöông maïi saûn xuaát, nhieàu khu ñònh cö môùi vaø cô sôû haï taàng phaùt trieån maïnh vôùi qui moâ lôùn. Löôïng chaát thaûi phaùt sinh töø nhöõng hoaït ñoäng treân ngaøy caøng taêng, ña daïng veà thaønh phaàn vaø nguy cô gaây oâ nhieãm lôùn hôn. Moät trong nhöõng nguoàn gaây oâ nhieãm chuû yeáu laø chaát thaûi raén phaùt sinh töø hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh teá vaø sinh hoaït haèng ngaøy. Hieän nay, CTCTÑT Tp Myõ Tho laø ñôn vò coâng ích duy nhaát chòu traùch nhieäm thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTR treân ñòa baøn Tp Myõ Tho. Hoaït ñoäng cuûa coâng ty ñaõ goùp phaàn tích cöïc ñeå thaønh phoá ngaøy caøng “xanh – saïch – ñeïp”, taïo ñöôïc myõ quan vaø moâi tröôøng ñoâ thò, goùp phaàn caûi thieän moâi tröôøng ngaøy caøng toát hôn. Tuy nhieân tình hình VSÑT treân ñòa baøn TP Myõ Tho vaãn ñang dieãn bieán phöùc taïp. Tình traïng raùc taïi ñöôøng phoá, khu daân cö coøn ñoå böøa baõi xuoáng soâng, keânh raïch, caùc khu ñaát troáng gaây neân tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng, ñe doaï ñeán nguy cô suy thoaùi taøi nguyeân nöôùc, ñaát, khoâng khí vaø laøm aûnh höôûng ñeán söùc khoeû ngöôøi daân. Raùc thaûi luoân bieán ñoåi tæ leä thuaän vôùi toác ñoä gia taêng daân soá vaø söï phaùt trieån kinh teá. Vì vaäy, thôøi gian thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù khoâng ñaùp öùng kòp thôøi seõ laøm cho möùc ñoä oâ nhieãm ngaøy caøng gia taêng. Tröôùc nhöõng thöïc teá treân, hieän traïng quaûn lyù CTR ñang coøn nhieàu baát caäp, do ñoù caùc caáp laõnh ñaïo tænh, thaønh phoá luoân ñaëc bieät quan taâm vaø coi ñoù laø muïc tieâu quan troïng caàn khaéc phuïc kòp thôøi trong thôøi gian tôùi. Treân cô sôû ñoù: “ Khaûo saùt hieän traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp quaûn lyù CTR sinh hoaït taïi Tp Myõ Tho – Tieàn Giang”, ñeå doùp phaàn caûi thieän hieäu quaû phöông thöùc quaûn lyù CTR treân ñòa baøn Tp Myõ Tho – Tieàn Giang. YÙ NGHÓA CUÛA ÑEÀ TAØI Löïa choïn phöông aùn thích hôïp ñeå quaûn lyù quaù trình thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTR sinh hoaït treân ñòa baøn TP Myõ Tho. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU Treân cô sôû khaûo saùt thu thaäp soá lieäu hieän coù taïi CTCTÑT Tp Myõ Tho. Ñeà taøi thöïc hieän moät soá muïc tieâu sau: Ñaùnh giaù hieän traïng thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTR sinh hoaït treân ñòa baøn Tp Myõ Tho. Döï baùo daân soá, toác ñoä phaùt sinh raùc, nhu caàu vaän chuyeån, nhu caàu xöû lyù CTR ñeán naêm 2020. Ñöa ra caùc giaûi phaùp caûi thieän heä thoáng quaûn lyù CTR sinh hoaït taïi Tp Myõ Tho. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU Noäi dung nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû thu thaäp taøi lieäu, töø ñoù tö duy tính toaùn, keát hôïp vôùi kieán thöùc thöïc nghieäm ñeå ñöa ra moät heä thoáng quaûn lyù CTR sinh hoaït phuø hôïp vôùi ñieàu kieän Tp Myõ Tho. Môû ñaàu Toång quan veà CTR Hieän traïng quaûn lyù CTR ñoâ thò taïi TP Myõ Tho Döï baùo phaùt sinh CTR ñoâ thò taïi TP Myõ Tho Ñeà xuaát caùc bieän phaùp quaûn lyù CTR ñoâ thò taïi Tp Myõ Tho Keát luaän – kieán nghò ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø ñòa baøn Tp Myõ Tho Veà raùc coù nhieàu loaïi: raùc y teá, raùc sinh hoaït, raùc coâng nghieäp, raùc xaây döïng,… Nhöng do thôøi gian, ñieàu kieän coù giôùi haïn vaø coøn nhieàu haïn cheá neân ñoái töôïng taäp trung nghieân cöùu laø raùc sinh hoaït bao goàm: raùc hoä gia ñình, raùc chôï, cô quan, xí nghieäp, tröôøng hoïc … ñeà taøi khoâng ñaët ra muïc tieâu nghieân cöùu veà vaán ñeà quaûn lyù CTR coâng nghieäp, CTR nguy haïi. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 1.6.1 Phöông phaùp luaän Döïa vaøo hieän traïng dieãn bieán moâi tröôøng, caùc döõ lieäu moâi tröôøng cô sôû phaûi ñöôïc nghieân cöùu, thu thaäp chính xaùc, khaùch quan. Töø ñoù, ñaùng giaù phöông aùn thöïc hieän caàn thieát nhaèm thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng ñaït hieäu quaû. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cuøng vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá ôû möùc cao. Vôùi toác ñoä daân soá dieãn ra maïnh meõ laø tieàn ñeà cho nguoàn phaùt sinh CTR sinh hoaït ngaøy caøng gia taêng caû veà maët khoái löôïng vaø ña daïng veà thaønh phaàn. Do ñoù, CTR sinh hoaït ñaõ vaø ñang xaâm phaïm vaøo caùc heä sinh thaùi töï nhieân, moâi tröôøng gaây tieâu cöïc ñeán veû myõ quan ñoâ thò, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø söùc khoeû con ngöôøi moät caùch nghieân troïng, neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù vaø coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp. Nhö chuùng ta bieát, trong hoaït ñoäng sinh hoaït haèng ngaøy cuûa con ngöôøi duø ôû baát kyø ñaâu: taïi nhaø haøng hay coâng sôû, treân ñöôøng ñi, taïi nôi coâng coäng ñaõ thaûi ra moät löôïng raùc sinh hoaït ñaùng keå, trong ñoù raùc thöïc phaåm chieám moät tæ leä lôùn. Vieäc thu gom vaø xöû lyù CTR sinh hoaït ñang gaëp raát nhieàu khoù khaên cho caùc coâng ty quaûn lyù moâi tröôøng ñoâ thò. Vôùi khoái löôïng phaùt sinh lôùn, CTR sinh ra chöa ñöôïc thu gom vaø xöû lyù trieät ñeå laø nguoàn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng: ñaát, nöôùc, khoâng khí. Taïi caùc baõi ñoå raùc, nöôùc roø ræ vaø khí baõi raùc laø moái ñe doaï ñoái vôùi nguoàn nöôùc maët, nguoàn nöôùc ngaàm vaø heä sinh thaùi moâi tröôøng trong khu vöïc. Tp Myõ Tho coù tæ leä gia taêng daân soá khaù nhanh cuøng vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá maïnh. Vì vaäy, löôïng CTR sinh hoaït cuõng taêng leân ñaùng keå, ñaây laø vaán ñeà moâi tröôøng maø caùc caáp laõnh ñaïo, caùc nhaø quaûn lyù ñoâ thò luoân quan taâm vaø tìm caùch giaûi quyeát. Beân caïnh ñoù, vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng do CTR sinh hoaït gaây ra bôûi yù thöùc thöïc hieän BVMT cuûa ngöôøi daân chöa cao, chöa coù söï quaûn lyù chaët cheõ cuûa chính quyeàn ñòa phöông. Vaãn coøn caùc cô sôû saûn xuaát nhoû töï xöû lyù CTR sinh hoaït cuûa coâng ty mình baèng caùch thaûi boû trong khuoân vieân hoaëc ñoái laøm oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh. 1.6.2 Phöông phaùp cuï theå Söu taàm vaø tham khaûo taøi lieäu laø böôùc khoâng theå thieáu trong quaù trình ñieàu tra nghieân cöùu. Do giôùi haïn veà phaïm vi cuõng nhö thôøi gian tìm hieåu, moät phaàn taøi lieäu trong ñeà taøi chæ thu thaäp ôû moät soá taøi lieäu ñöôïc coâng boá roäng raõi lieân quan ñeán CTR. Caùc taøi lieäu chính ñöôïc tham khaûo trong ñeà taøi naøy ñöôïc ghi trong phaàn taøi lieäu tham khaûo. Khaûo saùt thöïc ñòa nhaèm thu thaäp caùc soá lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng taïi Tp Myõ Tho. Ñaùnh giaù tìm hieåu caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán CTR sinh hoaït coù tieâu cöïc ñeán coâng taùc BVMT. Phöông phaùp moâ hình hoaù moâi tröôøng ñöôïc söû duïng trong ñeà taøi ñeå döï baùo daân soá vaø toác ñoä phaùt sinh CTR treân ñòa baøn Tp Myõ Tho töø nay ñeán naêm 2020 thoâng qua phöông phaùp Euler caûi tieán treân cô sôû soá lieäu daân soá hieän taïi vaø toác ñoä gia taêng daân soá. Söû duïng moâ hình toaùn hoïc haøm Euler caûi tieán giuùp tính toaùn, döï baùo treân moät khoaûng thôøi gian daøi vôùi coâng thöùc sau: Soá lieäu ñöôïc xöû lyù vôùi phaàn meàm Microsolf Excel, phaàn soaïn vaên baûn ñöôïc söû duïng vôùi phaàn meàm Microsolf Word. 1.7 YÙ NGHÓA KHOA HOÏC CUÛA ÑEÀ TAØI Ñeà taøi ñaõ ñöôïc cung caáp moät soá cô sôû khoa hoïc phuïc vuï cho coâng taùc thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTR sinh hoaït cho Tp Myõ Tho, trong giai ñoaïn töø naêm 2006 ñeán 2020. Tìm ra giaûi phaùp thích hôïp cho coâng taùc quaûn lyù vaø xöû lyù CTR sinh hoaït treân ñòa baøn TP Myõ Tho, treân cô sôû ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù phuø hôïp taïi Tp Myõ Tho nhö ñeà xuaát bieän phaùp phaân loaïi raùc taïi nguoàn vaø xöû lyù taùc thaûi laøm phaân compost vaø naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân. Thu gom hieäu quaû, trieät ñeå löôïng CTR phaùt sinh haèng ngaøy, ñoàng thôøi phaân loaïi, taùi söû duïng CTR. Naâng cao hieäu quaû quaûn lyù CTR taïi Tp Myõ Tho, goùp phaàn caûi thieän moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Goùp phaàn taïo theâm coâng aên vieäc laøm, nguoàn thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng taïi TP Myõ Tho. CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN 2.1 KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ CTR 2.1.1 Khaùi nieäm CTR CTR (Solid waste) laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng …). Trong ñoù, quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. CTR ñoâ thò (goïi chung laø raùc thaûi ñoâ thò) ñöôïc ñònh nghóa laø: vaät chaát maø ngöôøi taïo ra ban ñaàu vöùt boû ñi trong khu vöïc ñoâ thò maø khoâng ñoøi hoûi ñöôïc boài thöôøng cho söï vöùt boû ñoù. Theâm vaøo ñoù, chaát thaûi ñöôïc coi laø CTR ñoâ thò neáu chuùng ñöôïc xaõ hoäi nhìn nhaän nhö moät thöù maø thaønh phoá phaûi coù traùch nhieäm thu gom vaø tieâu huyû. 2.1.2 Nguoàn goác phaùt sinh CTR Caùc nguoàn chuû yeáu phaùt sinh ra CTR ñoâ thò bao goàm: Töø caùc khu daân cö (chaát thaûi sinh hoaït) Töø caùc trung taâm thöông maïi Töø caùc coâng sôû, tröôøng hoïc, coâng trình coâng coäng Töø caùc dòch vuï ñoâ thò, saân bay Töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp Töø caùc hoaït ñoäng xaây döïng ñoâ thò Töø caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi vaø töø caùc ñöôøng oáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá CTR ôû ñoâ thò Tp Myõ Tho ñöôïc phaùt sinh töø caùc nguoàn sau: Raùc hoä daân: phaùt sinh töø hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa xí nghieäp, hoä gia ñình, caùc bieät thöï. Thaønh phaàn raùc thaûi bao goàm raùc thöïc phaåm, bao bì haøng hoaù (baèng giaáy, goã, vaûi, da, cao su. PE, PP, thuyû tinh, tro, …, moät soá chaát thaûi ñaëc bieät nhö ñoà ñieän töû, vaät duïng hö hoûng (ñoà goã gia duïng, boùng ñeøn, ñoà nhöïa, thuyû tinh, …), chaát thaûi ñoäc haïi nhö chaát taåy röûa (boät giaët, chaát taåy traéng, …), thuoác dieät coân truøng, nöôùc xòt phoøng baùm treân caùc raùc thaûi. Raùc queùt ñöôøng: phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng veä sinh heø phoá (khu vui chôi giaûi trí) vaø laøm ñeïp caûnh quan. Nguoàn raùc naøy do ngöôøi ñi ñöôøng vaø caùc hoä daân soáng doïc hai beân ñöôøng xaû thaûi. Thaønh phaàn cuûa chuùng coù theå bao goàm caùc loaïi sau ñaây: caønh caây, laù caây, giaáy vuïn, bao nilon, xaùc ñoäng vaät cheát. Raùc khu thöông maïi: phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng buoân baùn cuûa cöûa haøng baùch hoaù, nhaø haøng khaùch saïn, sieâu thò, vaên phoøng giao dòch, nhaø maùy in. Caùc loaïi chaát thaûi töø khu thöông maïi bao goàm: giaáy carton, plastic, thöïc phaåm, thuyû tinh. Ngoaøi ra raùc thöông maïi coøn chöùa moät phaàn chaát thaûi ñoäc haïi. Raùc cô quan coâng sôû: phaùt sinh töø cô quan xí nghieäp, tröôøng hoïc, vaên phoøng laøm vieäc. Thaønh phaàn raùc ôû ñaây gioáng nhö raùc cuûa khu thöông maïi. Raùc xaø baàn töø caùc coâng trình xaây döïng: phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng xaây döïng vaø thaùo dôõ caùc coâng trình xaây döïng, ñöôøng giao thoâng. Caùc loaïi chaát thaûi bao goàm: goã, theùp, beâtoâng, gaïch, thaïch cao. Raùc beänh vieän: bao goàm raùc sinh hoaït vaø raùc y teá phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng khaùm beänh vaø nuoâi beänh trong caùc beänh vieän vaø cô sôû y teá. Raùc y teá coù thaønh phaàn phöùc taïp bao goàm caùc loaïi beänh phaåm, kim tieâm, chai loï chöùa thuoác, caùc loaïi thuoác quaù haïn söû duïng coù khaû naêng laây nhieãm ñoäc haïi ñoái vôùi söùc khoeû coäng ñoàng neân phaûi ñöôïc phaân loaïi vaø toå chöùc thu gom hôïp lyù, vaän chuyeån vaø xöû lyù rieâng. Raùc coâng nghieäp: phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa xí nghieäp, nhaø maùy saûn xuaát coâng nghieäp (saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng, nhaø maùy hoaù chaát, nhaø maùy loïc daàu, caùc nhaø maùy cheá bieán thöïc phaåm). Thaønh phaàn cuûa chuùng bao goàm chaát thaûi ñoäc haïi vaø khoâng ñoäc haïi. Phaàn raùc thaûi khoâng ñoäc haïi coù theå ñoå chung vôùi raùc hoä daân. Raùc noâng nghieäp: laø nhöõng chaát thaûi vaø maãu thöøa thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp nhö troàng troït, thu hoaïch caùc loaïi caây troàng, caùc saûn phaåm thaûi ra töø cheá bieán söõa, cuûa caùc loø gieát moå … Hieän taïi, vieäc quaûn lyù vaø xaû caùc loaïi chaát thaûi noâng nghieäp khoâng thuoäc veà traùch nhieäm cuûa caùc coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò cuûa caùc ñòa phöông. 2.1.3 Phaân loaïi CTR Vieäc phaân loaïi CTR seõ giuùp caùc loaïi chaát khaùc nhau cuûa chaát thaûi sinh ra khi thöïc hieän vieäc phaân loaïi CTR seõ giuùp chuùng ta gia taêng khaû naêng taùi cheá vaø taùi söû duïng laïi caùc vaät lieäu trong chaát thaûi, ñem laïi hieäu quaû kinh teá vaø BVMT. Phaân loaïi CTR thaønh caùc thaønh phaàn rieâng bieät goàm raùc thöïc phaåm vaø raùc coøn laïi (giaáy, tuùi nilon, thuøng carton, nhöïa, lon, ñoà hoäp, kim loaïi, vaûi,…) töø nguoàn phaùt sinh (hoä gia ñình, tröôøng hoïc,…) 2.1.3.1 Phaân loaïi theo coâng ngheä quaûn lyù – xöû lyù Phaân loaïi CTR theo loaïi naøy ngöôøi ta chia laøm caùc chaát chaùy ñöôïc, caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc, caùc chaát hoãn hôïp. (Xem baûng 2.1) Baûng 2.1: Phaân loaïi theo coâng ngheä xöû lyù Thaønh phaàn Ñònh nghóa Thí duï 1.Caùc chaát chaùy ñöôïc: - Giaáy - Haøng deät - Raùc thaûi - Coû rôm, goã cuûi - Chaát deûo - Da vaø cao su - Caùc vaät lieäu laøm töø giaáy. - Coù nguoàn goác töø sôïi. - Caùc chaát thaûi ra töø ñoà aên, thöïc phaåm. - Caùc thöïc phaåm vaø vaät lieäu ñöôïc cheá taïo töø goã, tre. - Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm töø chaát deûo. - Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm töø thuoäc da vaø cao su. - Caùc tuùi giaáy, caùc maûnh bìa, giaáy veä sinh, … - Vaûi len, … - Caùc rau quaû, thöïc phaåm,… - Ñoà duøng baèng goã nhö baøn gheá, voû döøa,… - Phim cuoän, bòch nilon,… - Tuùi xaùch da, caëp da, voû ruoät xe,… 2.Caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc: - Kim loaïi saét - Kim loaïi khoâng phaûi saét. - Thuyû tinh - Ñaù vaø saønh söù - Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø saét. - Caùc kim loaïi khoâng bò nam chaâm huùt. - Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm cheá taïo baèng thuyû tinh. - Caùc vaät lieäu khoâng chaùy khaùc ngoaøi kim loaïi vaø thuyû tinh. - Haøng raøo, da, naép loï, … - Voû hoäp nhoâm, ñoà ñöïng baèng kim loaïi,… - Chai loï, ñoà duøng baèng thuyû tinh, boùng ñeøn,… - Voû trai, oác, gaïch, ñaù, goám söù, … 3.Caùc chaát hoãn hôïp - Taát caû caùc vaät lieäu khaùc khoâng phaân loaïi ôû phaàn 1 vaø 2 ñeàu thuoäc loaïi naøy. - Ñaù, ñaát, caùt (Nguoàn:Baûo veä Moâi tröôøng trong xaây döïng cô baûn, Leâ Vaên Naõi, Nhaø xuaát baûn Khoa Hoïc Kyõ Thaät,1999) 2.1.3.2 Phaân loaïi theo quan ñieåm thoâng thöôøng Raùc thöïc phaåm: bao goàm phaàn thöøa thaûi, khoâng aên ñöôïc sinh ra trong quaù trình löu tröõ, cheá bieán, naáu aên, … Ñaëc ñieåm quan troïng cuûa loaïi raùc naøy laø phaân huyû nhanh trong ñieàu kieän thôøi tieát noùng aåm. Quaù trình phaân huyû thöôøng gaây ra muøi hoâi khoù chòu. Raùc röôûi: bao goàm caùc chaát chaùy ñöôïc vaø khoâng chaùy ñöôïc, sinh ra töø caùc hoä gia ñình, coâng sôû, hoaït ñoäng thöông maïi, … Caùc chaát chaùy ñöôïc nhö giaáy, plastic, vaûi, cao su, da, goã, … vaø chaát khoâng chaùy ñöôïc nhö thuûy tinh, voû hoäp kim loaïi, … Tro xæ: vaät chaát coøn laïi trong quaù trình ñoát cuûi, than, rôm, raï, laù,… ôû caùc hoä gia ñình, coâng sôû, nhaø haøng, nhaø maùy, xí nghieäp,… Chaát thaûi xaây döïng vaø phaù huyû coâng trình: chaát thaûi töø quaù trình xaây döïng, söûa chöõa nhaø ôû tö nhaân, coâng trình thöông maïi vaø nhöõng coâng trình khaùc goïi laø chaát thaûi xaây döïng. Chaát thaûi naøy bao goàm: buïi, ñaù, beâ toâng, gaïch, goã, ñöôøng oáng, daây ñieän, khoái löôïng cuûa chuùng raát khoù tính toaùn. Chaát thaûi töø nhaø maùy xöû lyù: chaát thaûi naøy coù töø heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, nöôùc, nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp. Thaønh phaàn chaát thaûi loaïi naøy ña daïng vaø phuï thuoäc vaøo baûn chaát cuûa quaù trình xöû lyù. Chaát thaûi naøy thöôøng laø chaát thaûi raén hoaëc buøn (nöôùc chieám 25 – 95%) Chaát thaûi noâng nghieäp: vaät chaát loaïi boû töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp nhö goác rôm raï, caây troàng, chaên nuoâi,… Chaát thaûi nguy hieåm: bao goàm chaát thaûi hoaù chaát, sinh hoïc deã chaùy, deã noå hoaëc mang tính phoùng xaï theo thôøi gian coù aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng con ngöôøi, ñoäng vaät, thöïc vaät. Nhöõng chaát thaûi naøy thöôøng xuaát hieän ôû theå loûng, khí vaø raén. Ñoái vôùi chaát thaûi loaïi naøy thì vieäv thu gom, xöû lyù phaûi heát söùc thaän troïng. 2.1.4 Thaønh phaàn CTR CTR ñoâ thò töø khu daân cö bao goàm caùc thaønh phaàn ôû baûng 2.2 vaø baûng 2.3. Giaù trò cuûa caùc thaønh phaàn trong CTR ñoâ thò coù theå thay ñoåi theo vò trí, theo muøa, theo ñieàu kieän kinh teá vaø nhieàu yeáu toá khaùc. Söï thay ñoåi khoái löôïng CTR theo muøa ñaëc tröng ôû Baéc Myõ ñöôïc trình baøy trong baûng 2.4. Thaønh phaàn CTR ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc quaûn lyù raùc thaûi. Baûng 2.2: Thaønh phaàn CTR ñoâ thò phaân theo nguoàn phaùt sinh Nguoàn chaát thaûi Phaàn traêm troïng löôïng Dao ñoäng Trung bình Nhaø ôû vaø khu thöông maïi 60 - 70 62.0 Chaát thaûi ñaëc bieät 3 - 12 5.0 Chaát thaûi nguy haïi 0,1 – 1,0 0,1 Cô quan 3 – 5 3,4 Xaây döïng vaø phaù dôõ 8 – 20 14.0 Laøm saïch ñöôøng phoá 2 – 5 3,8 Caây xanh vaø phong caûnh 2 – 5 3,0 Lónh vöïc ñaùnh baét 1,5 – 3 0,7 Buøn ñaëc töø nhaø maùy xöû lyù 3 – 8 6 Toång coäng 100 (Nguoàn: Geoge Tchobanaglous,etal, Megraw-Hill Inc, 1993) Baûng 2.3: Thaønh phaàn cuûa CTR ñoâ thò theo tính chaát vaät lyù Thaønh phaàn Phaàn traêm troïng löôïng Khoaûng giaù trò Trung bình Thöïc phaåm 6 – 25 15 Giaáy 25 – 45 40 Bìa cöùng 3 – 15 4 Chaát deûo 2 – 8 3 Vaûi vuïn 0 – 4 2 Cao su 0 – 2 0,5 Da vuïn 0 – 2 0,5 Saûn phaåm vöôøn 0 – 20 12 Goã 1 – 4 2 Thuyû tinh 4 – 16 8 Xoáp 2 – 8 6 Kim loaïi khoâng theùp 0 – 1 1 Kim loaïi theùp 1 – 4 2 Buïi, tro, gaïch 0 – 10 4 Toång coäng 100 (Nguoàn: Traàn Hieáu Nhueä vaø coäng söï, quaûn lyù CTR, Haø Noäi, 2001) Baûng 2.4: Söï thay ñoåi thaønh phaàn CTR sinh hoaït Chaát thaûi Phaàn traêm khoái löôïng Phaàn traêm thay ñoåi Muøa möa Muøa khoâ Giaûm Taêng Thöïc phaåm 11,1 13,5 21,0 Giaáy 45,2 40,6 11,5 Nhöïa deûo 9,1 8,2 9,9 Chaát höõu cô khaùc 4,0 4,6 15,0 Chaát thaûi vöôøn 18,7 4,0 28,3 Thuyû tinh 3,5 2,5 28,6 Kim loaïi 4,1 3,1 24,4 Chaát trô vaø chaát thaûi khaùc 4,3 4,1 4,7 Toång coäng 100 100 (Nguoàn: George Tchobanaglous vaø coäng söï) 2.1.5 Tính chaát CTR 2.1.5.1 Tính chaát vaät lyù cuûa CTR Nhöõng tính chaát vaät lyù bao goàm: khoái löôïng rieâng, ñoä aåm, kích thöôùc raùc, söï phaân boá kích thöôùc, khaû naêng giöõ aåm, … Khoái löôïng rieâng Khoái löôïng rieâng ñöôïc ñònh nghóa laø khoái löôïng cuûa moät ñôn vò theå tích vaät lieäu. Do khoái löôïng rieâng thöôøng ñöôïc cho ôû traïng thaùi khoâng chaët, khoâng neùn vaø neùn. Caùc soá lieäu veà khoái löôïng rieâng thöôøng caàn thieát ñeå ñaùnh giaù khoái löôïng vaø theå tích toång coäng cuûa CTR ñöôïc quaûn lyù. Baûng 2.5: trình baøy khoái löôïng rieâng vaø ñoä aåm cuûa caùc thaønh phaàn CTR ñoâ thò. Baûng 2.5: Khoái löôïng rieâng vaø ñoä aåm caùc thaønh phaàn cuûa CTR ñoâ thò Loaïi chaát thaûi Khoái löôïng rieâng (Ib/y.d3) Ñoä aåm (% troïng löôïng) Dao ñoäng Trung bình Dao ñoäng Trung bình Chaát thaûi thöïc phaåm 220 - 810 490 50 – 80 70 Giaáy 70 – 220 150 4 – 10 6 Bìa cöùng 70 – 135 85 4 – 8 5 Nhöïc deûo 70 – 220 110 1 – 4 2 Haøng deät 70 – 170 110 6 - 15 10 Cao su 170 – 340 220 1 – 4 2 Da 170 – 440 270 8 – 12 10 Raùc thaûi vöôøn 100 – 380 170 30 – 80 60 Goã 220 – 540 400 15 – 40 20 Thuyû tinh 270 – 810 330 1 – 4 2 Voû ñoà hoäp 85 – 270 150 2 – 4 3 Nhoâm 110 – 405 270 2 – 4 2 Kim loaïi khaùc 220 – 1940 540 2 – 4 3 Buïi 540 – 1685 810 6 – 12 8 Tro 1095 – 1400 1255 6 – 12 6 Raùc röôûi 150 - 305 220 5 – 20 15 (Nguoàn: George Tchobanoglous, etal, Mc Graw – hill Inc, 1993) Khoái löôïng rieâng cuûa CTR thay ñoåi roõ reät theo vò trí ñiaï lyù, muøa trong naêm. Troïng löôïng rieâng cuûa CTR (BD) ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc sau: (troïng löôïng thuøng chöùa + chaát thaûi) – (troïng löôïng thuøng chöùa) Dung tích thuøng chöùa BD = Ñoä aåm Ñoä aåm cuûa CTR ñöôïc ñòng nghóa laø löôïng nöôùc chöùa trong moät ñôn vò troïng löông chaát thaûi ôû traïng thaùi nguyeân thuyû. Ñoä aåm cuûa CTR thöôøng ñöôïc bieåu hieän baèng hai caùch: Phöông phaùp troïng löôïng öôùt, ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng phaàn traêm cuûa troïng löôïng öôùt vaät lieäu. Phöông phaùp troïng löôïng khoâ, ñoä aåm cuûa maãu ñöôïc bieåu dieãn baèng phaàn traêm cuûa troïng löôïng khoâ vaät lieäu. Coâng thöùc toaùn hoïc cuûa ñoä aåm theo troïng löôïng öôùt: M = (W – d)/W Trong ñoù: M: laø ñoä aåm W: khoái löôïng ban ñaàu cuûa maãu (Kg) D: khoái löôïng cuûa maãu khi saáy ôû 1050C (Kg) Kích thöôùc vaø söï phaân boá kích thöôùc cuûa CTR Kích thöôùc vaø söï phaân boá kích thöôùc cuûa CTR laø moät nghieân cöùu quan troïng trong vieäc thu hoài nguyeân lieäu vaø tính toaùn thieát keá caùc phöông tieân cô khí nhö: saøng phaân loaïi, maùy phaân loaïi töø tính. Kích thöôùc cuûa CTR coù theå ñöôïc tính toaùn baèng moät trong nhöõng coâng thöùc sau: Sc = l Sc = ( l + W)/2 Sc = ( l + W + h)/ 3 Sc = ( l * W)1/2 SC = ( 1 * W * h )1/3 Trong ñoù: Sc: kích thöôùc cuûa thaønh phaàn CTR (mm) l : chieàu daøi (mm) W: chieàu roäng (mm) h: chieàu cao (mm) Kích thöôùc trung bình cuûa caùc thaønh phaàn trong CTR ñoâ thò naèm trong khoaûng 175 – 200 mm. Khaû naêng tích aåm cuûa CTR Khaû naêng tích aåm cuûa CTR laø toång löôïng aåm maø CTR coù theå löu tröõ ñöôïc. Khaû naêng tích aåm thay ñoåi tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän neùn, eùp vaø traïng thaùi phaân huyû cuûa CTR dao ñoäng trong khoaûng 50 – 70%. 2.1.5.2 Tính chaát hoaù hoïc cuûa CTR Nhöõng tính chaát hoaù hoïc cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc löïa choïn coâng ngheä xöû lyù vaø thu hoài CTR. Phaân tích tính chaát hoaù hoïc cuûa CTR laø xaùc ñònh theo phaàn traêm caùc nguyeân toá C (cacbon), H (hydrogen), O (oxygen), N (nitrogen), S (sunfur) vaø tro. Keát quaû phaân tích seõ ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh tæ leä C/N thích hôïp cho quaù trình chuyeån hoaù sinh hoïc. Keát quaû phaân tích thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTR ñöôïc ñöa ra trong baûng 2.6. Baûng 2.6: Thaønh phaàn hoaù hoïc trong CTR sinh hoaït Loaïi chaát thaûi Phaàn traêm khoái löôïng (theo khoái löôïng khoâ) Cacbon Hydrogen Oxygen Nitrogen Sulfur Tro 1 2 3 4 5 6 7 THÖÏC PHAÅM Môõ 73.0 11.5 14.8 0.4 0.1 0.2 Chaát thaûi thöïc phaåm 48.0 6.4 37.6 2.6 0.4 5.0 Chaát thaûi traùi caây 48.5 6.2 39.5 1.4 0.2 4.2 Chaát thaûi thòt 59.6 9.4 24.7 1.2 0.2 4.9 GIAÁY Bìa cöùng 43.0 5.9 44.8 0.3 0.2 5.0 Taïp chí 32.9 5.0 38.6 0.1 0.1 23.3 Baùo 49.1 6.1 43.0 <0.1 0.2 1.5 Giaáy hoãn hôïp 43.4 5.8 44.3 0.3 0.2 6.0 Carton 59.2 9.3 30.1 0.1 0.1 1.2 NHÖÏA Nhöïa (hoãn hôïp) 60.0 7.2 22.8 10.0 Polyethylene 85.2 14.2 <0.1 <0.1 0.4 Polystyrene 87.1 8.4 4.0 0.2 0.3 Polyurethane 63.3 6.3 17.6 6.0 <0.1 4.3 Polyvinyl chloride 45.2 5.6 1.6 0.1 0.1 2.0 VAÛI,CAO SU,DA Vaûi 48.0 6.4 40.0 2.2 0.2 3.2 Cao su 69.7 8.7 1.6 20.0 Da 60.0 8.0 11.6 10.0 0.4 10.0 GOà Chaát thaûi laøm vöôøn 46.0 6.0 38.0 3.4 0.3 6.3 Goã 50.1 6.4 42.3 0.1 0.1 1.0 THUYÛ TINH, KIM LOAÏI Thuyû tinh 0.5 0.1 0.4 <0.1 98.9 Kim loaïi 4.5 0.6 4.3 <0.1 90.5 Daàu, sôn 66.9 9.6 5.2 2.0 16.3 (Nguoàn: Proceedings of national Incinerator.Conference, ASME, New York,1966) Neáu muoán söû duïng CTR laøm nhieân lieäu caàn xaùc ñònh boán ñaëc tính cô baûn sau: Tính chaát cô baûn: Ñoä aåm hoaëc thaønh phaàn maát ñi sau khi saáy ôû 1050C, thaønh phaàn caùc chaát bay hôi hay ñöôïc goïi laø maát ñi khi nung ôû 9500C trong tuû kín. Thaønh phaàn cacbop coá ñònh laø thaønh phaàn coøn laïi sau khi caùc chaát tro bay hôi. Tro laø thaønh phaàn coøn laïi sau khi ñoát trong loø nung hôû. Caùc nguyeân toá vi löôïng vaø chaát dinh döôõng: caùc nguyeân toá C, H, O ,N, tro nhaèm muïc ñích xaùc ñònh thaønh phaàn raùc, coâng thöùc phaân töû vaø thaønh phaàn tæ soá C/N. Ñaëc ñieåm noùng chaûy cuûa tro: laø nhieät ñoä maø ôû ñoù tro taïo thaønh töø quaù trình chaát thaûi bò ñoát chaùy, noùng chaûy keát dính taïo thaønh daïng xæ. Nhieät ñoä do noùng chaûy ñaëc tröng ñoái vôùi xæ töø quaù trình ñoát CTR ñoâ thò thöôøng dao ñoäng khoaûng 1100 – 12000C. Giaù trò nhieät ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc Dulong: Btu/Ib = 145 C + 610 (H2 – 1/8 O2) + 40 S + 10 N Trong ñoù: C: cacbon, phaàn traêm troïng löôïng H2: hydro, phaàn traêm troïng löôïng O2: oxy, phaàn traêm troïng löôïng S: löu huyønh, phaàn traêm troïng löôïng N: nitô, phaàn traêm troïng löôïng 2.1.5.3 Tính chaát sinh hoïc cuûa CTR Ngoaïi tröø nhöïa, cao su vaø da, thaønh phaàn höõu cô cuûa haàu heát CTR ñoâ thò coù theå ñöôïc phaân loaïi nhö sau: Thaønh phaàn hoaø tan ñöôïc trong nöôùc nhö ñöôøng, boät ngoït, amino acid vaø nhöõng daïng axit höõu cô khaùc. Hemicellulose, saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng 5 vaø 6 cacbon. Môõ, daàu vaø saùp, chuùng laø nhöõnf ester cuûa coàn vaø acid beùo maïch daøi. Lignin, chaát cao phaân töû chöùa voøng thôm vôùi nhoùm methoxyl ( -OCH3), chuùng hieän dieän trong caùc saûn phaåm giaáy baùo, … Lignocellulose, hôïp chaát cuûa lignin vaø cellulose. Protein, chuùng bao goàm chuoãi amino acids Ñaëc tính quan troïng nhaát cuûa thaønh phaàn höõu cô CTR ñoâ thò laø haàu heát caùc thaønh phaàn höõu cô coù khaû naêng chuyeån hoaù sinh hoïc thaønh khí vaø nhöõng chaát höõu cô, voâ cô trô. Vaán ñeà sinh ra muøi vaø ruoài nhaëng cuõng lieân quan ñeán loaïi gaây muïi cuûa chaát höõu cô trong CTR ñoâ thò (chaúng haïn chaát thaûi thöïc phaåm). Khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa thaønh phaàn chaát thaûi höõu cô Thaønh phaàn chaát raén deã bay hôi (VS) ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp ñoát chaùy ôû nhieät ñoä 5500C thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ño löôøng khaû naêng bò phaân huyû sinh hoïc cuûa thaønh phaàn höõu cô CTR ñoâ thò. Thaønh phaàn lignin cuûa chaát thaûi coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù thaønh phaàn coù khaû naêng bò phaân huyû sinh hoïc theo phöông trình sau: BF = 0.83 – 0.028 LC Trong ñoù: BF: thaønh phaàn coù khaû naêng bò phaân huyû sinh hoïc 0.83: phaàn traêm troïng löôïng 0.028: phaàn traêm troïng löôïng LC: thaønh phaàn lignin Khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa moät soá hôïp chaát höõu cô trong CTR ñoâ thò ñöôïc trình baøy trong baûng 2.7 Baûng 2.7: Thaønh phaàn coù khaû naêng phaân huyû sinh hoïc cuûa chaát höõu cô döïa vaøo lignin Thaønh phaàn Chaát raén bay hôi (VS), % cuûa chaát raén toång coäng Thaønh phaàn lignin (LC), % cuûa VS Thaønh phaàn coù theå phaân huyû sinh hoïc(BF) Chaát thaûi thöïc phaåm 7 – 15 0.4 0.82 Giaáy baùo 94.0 21.9 0.22 Giaáy vaên phoøng 96.4 0.4 0.82 Bìa cöùng 94.0 12.9 0.47 Chaát thaûi laøm vöôøn 50 – 90 4.1 0.72 (Nguoàn: Geoge Tchobanoglous,etal, MC Graw-Hill Inc,1993) Söï phaùt sinh muøi Muøi coù theå phaùt trieån khi CTR ñöôïc löu tröõ trong thôøi gian daøi giöõa caùc laàn thu gom, taïi caùc traïm trung chuyeån vaø caùc baõi choân laáp. Trong nhöõng vuøng khí haäu aám söï phaùt trieån muøi caøng maïnh taïi nhöõng coâng trình löu tröõ loä thieân. Söï hình thaønh muøi laø do phaân huyû kî khí cuûa nhöõng thaønh phaàn höõu cô coù khaû naêng bò phaân huyû trong CTR ñoâ thò. Döôùi ñieàu kieän kî khí, sulfate coù theå bò khöû muøi thaønh sulfide (S2-), sau ñoù noù keát hôïp vôùi hydrogen thaønh H2S theo phöông trình phaûn öùng sau: 2CH3CHOHCOOH + SO42- ’ 2CH3COOH + S2- + H2O + CO2 Lactate sulfate acetate sulfide 4H2 + SO42- ’ S2- + 4 H2O S2- + 2H+ ’ H2S Ion sulfide cuõng coù theå keát hôïp vôùi muoái kim loaïi hieän dieän trong CTR ñoâ thò, chaúng haïn nhö saét ñeå hình thaønh sulfide kim loaïi. S2- + Fe2+ ’ FeS Trong baõi raùc choân laáp, CTR chòu söï phaân huyû kî khí hình thaønh neân nhöõng sulfide kim loaïi, laøm cho raùc coù maøu ñen. Phaûn öùng khöû sinh hoaù cuûa hôïp chaát höõu cô chöùa goác sulfur coù theå aûnh höôûng ñeán söï hình thaønh nhöõng hôïp chaát coù muøi hoâi, chaúng haïn nhö methyl mercaptan vaø aminobutyric acid. Phaûn öùng khöû methionine, amino acid nhö sau: CH3SCH2CH2CH(NH2)COOH ’ CH3SH + CH3CH2CH2(NH2)COOH Methyonine mercaptan methyl aminobutyric acid Methyl mercaptan coù theå bò phaân huyû sinh hoaù thaønh methyl alcohol vaø hydrogen sulfide: CH3SH + H2O ’ CH4OH + H2S Söï phaùt sinh ruoài nhaëng Trong vuøng khí haäu aám, söï phaùt sinh ruoài nhaëng taïi nhöõng baõi löu tröõ raùc laø moät vaán ñeà quan troïng vì chuùng aûnh höôûng ñeán nhöõng beänh laây lan truyeàn nhieãm. Ruoài coù theå phaùt trieån trong hai tuaàn sau khi tröùng sinh ra. Thôøi gian phaùt trieån cuûa ruoài nhaëng ñöôïc cho nhö sau: Tröùng phaùt trieån : 8 – 12 giôø Giai ñoaïn thöù nhaát cuûa caáu truøng : 20 giôø Giai ñoaïn thöù hai cuûa caáu truøng : 24 giôø Giai ñoaïn thöù ba cuûa caáu truøng : 3 ngaøy Giai ñoaïn hình thaønh nhoäng: 4 – 5 ngaøy Toång coäng: 9 – 11 ngaøy 2.1.6 Toác ñoä phaùt sinh CTR Vieäc tính toaùn toác ñoä phaùt thaûi raùc laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng trong vieäc quaûn lyù raùc thaûi bôûi vì töø ñoù ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc löôïng chaát thaûi phaùt sinh trong töông lai ôû moät khu vöïc cuï theå coù keá hoaïch quaûn lyù töø khaâu thu gom, vaän chuyeån ñeán xöû lyù. Phöông phaùp xaùc ñònh toác ñoä phaùt thaûi raùc cuõng gaàn nhö phöông phaùp xaùc ñònh toång löôïng raùc. Ngöôøi ta söû duïng moät soá loaïi phaân tích sau ñaây ñeå ñònh löôïng raùc thaûi ra ôû moät khu vöïc Ño khoái löôïng Phaân tích thoáng keâ Döïa treân caùc ñôn vò thu gom raùc (thuøng chöùa, xe ñaåy,…) Phöông phaùp xaùc ñònh tæ leä raùc Tính caân baèng vaät chaát 2.2 SÖÏ CHUYEÅN HOAÙ TÍNH CHAÁT CUÛA CTR ÑO THÒ Nhöõng quaù trình hoaù hoïc cô baûn coù theå ñöôïc söû duïng ñeå quaûn lyù CTR ñoâ thò, nhöõng chuyeån hoaù naøy coù theå xaûy ra hoaëc do söï can thieäp cuûa con ngöôøi hoaëc do nhöõng hieän töôïng töï nhieân. CTR coù theå ñöôïc chuyeån hoaù baèng con ñöôøng vaät lyù, hoaù hoïc vaø sinh hoïc ñöôïc trình baøy trong baûng 2.8: caùc quaù trình chuyeån hoaù ñöôïc söû duïng quaûn lyù CTR. 2.2.1 Söï chuyeån hoaù vaät lyù Söï chuyeån hoaù vaät lyù cô baûn xaûy ra trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa heä thoáng quaûn lyù CTR bao goàm: Taùch nhöõng thaønh phaàn trong CTR Giaûm theå tích CTR baèng phöông phaùp cô hoïc Giaûm kích thöôùc CTR baèng phöông phaùp cô hoïc Söï chuyeån hoaù vaät lyù seõ khoâng laøm thay ñoåi pha (chaúng haïn chuyeån pha raén thaønh pha khí nhö trong quaù trình chuyeån hoaù hoaù hoïc vaø sinh hoïc). 2.2.1.1 Taùch caùc thaønh phaàn trong CTR Chuùng ta coù theå thöïc hieän coâng vieäc taùch baèng thuû coâng hoaëc baèng cô giôùi. Vieäc taùch seõ chuyeån hoaù chaát thaûi khoâng ñoàng nhaát thaønh chaát thaûi töông ñoái ñoàng nhaát. Vieäc taùch naøy laø moät hoaït ñoäng caàn thieát trong coâng ngheä thu hoài vaø taùi söû duïng chaát thaûi, coâng ngheä uû hieáu khí. Vieäc taùch seõ laày ñi nhöõng chaát gaây oâ nhieãm ra khoûi nguyeân lieäu taùch ñeå caûi thieän tính chaát cuûa nguyeân lieäu taùch ñeå caûi thieän tính chaát cuûa nguyeân lieäu taùch naøy. Giaûm theå tích CTR baèng phöông phaùp cô hoïc Giaûm theå tích CTR (cuõng goïi laø neùn) laø quaù trình giaûm theå tích ban ñaàu cuûa chaát thaûi baèng phöông tieän cô hoïc nhö maùy eùp thuyû löïc. Ña soá caùc quoác gia treân theá giôùi, caùc xe vaän chuyeån raùc thu gom trong moãi chuyeán ñi. Ñeå gia taêng thôøi gian söû duïng cuûa nhöõng baûi choân laáp hôïp veä sinh, raùc thöôøng ñöôïc neùn chaët laïi tröôùc khi phuû ñaát leân. Giaûm kích thöôùc CTR baèng phöông phaùp cô hoïc Giaûm kích thöôùc CTR baèng phöông phaùp cô hoïc nhaèm muïc ñích ñaït ñöôïc saûn phaåm raùc cuoái cuøng coù kích thöôùc giaûm ñaùng keå so vôùi kích thöôùc ban ñaàu. Ñeå thöïc hieän ñieàu naøy chuùng ta coù theå söû duïng nhöõng thieát bò nghieàn caét, … Quaù trình naøy raát quan troïng trong coâng ngheä söû duïng raùc sinh hoaït laøm phaân boùn höõu cô. Söï chuyeån hoaù hoaù hoïc Söï chuyeån hoaù hoaù hoïc CTR laø quaù trình laøm bieán ñoåi pha (chaúng haïn pha raén thaønh pha loûng, pha raén thaønh pha khí, …). Ñeå giaûm thieåu theå tích hoaëc thu hoài saûn phaåm chuyeån hoaù, quaù trình hoaù hoïc cô baûn ñöôïc söû duïng ñeå chuyeån hoaù CTR ñoâ thò goàm: Quaù trình ñoát chaùy (oxi hoaù hoaù hoïc) Quaù trình nhieät phaân Quaù trình khí hoaù 2.2.2.1 Quaù trình ñoát chaùy (oxi hoaù hoaù hoïc) Quaù trình ñoát chaùy coù theå coi laø phaûn öùng hoaù hoïc giöõa oxigen vaø chaát höõu cô ñeå taïo ra hôïp chaát oxi hoaù theo sau laø söï phaùt taùn aùnh saùng vaø sinh nhieät. Vôùi söï hieän dieän cuûa löôïng dö khoâng khí, söï ñoát chaùy thaønh phaàn höõu cô cuûa CTR ñoâ thò ñöôïc bieåu dieãn theo phöông trình phaûn öùng sau: CHC + löôïng khí dö ’ N2 + CO2 +H2O + tro + nhieät Löôïng khí dö ñeå ñaûm baûo phaûn öùng chaùy hoaøn toøan. Saûn phaåm cuoái cuøng cuûa phaûn öùng chaùy treân bao goàm: khí noùng – chuû yeáu bao goàm nitrogen (N2), cacbon dioxide (CO2), nöôùc (H2O) vaø thaønh phaàn khoâng chaùy ñöôïc. Treân thöïc teá, moät löôïng nhoû amonia (NH3), sulfur dioxide (SO2), nitrogen oxides (NOx) cuõng hieän dieän, tuyø thuoäc loaïi chaát thaûi. Quaù trình nhieät phaân Do nhöõng chaát höõu cô khoâng oån ñònh nhieät, chuùng coù theå bò chia caét thaønh khí, chaát loûng vaø chaát raén. Tính chaát cuûa ba thaønh phaàn chính sinh ra töø söï nhieät phaân thaønh phaàn höõu cô CTR ñoâ thò laø: Doøng khí chöùa khí hydrogen (H2), methane (CH4), carbon monoxide (CO), cacbon dioxide (CO2) vaø nhöõng khí khaùc, tuyø thuoäc vaøo tính chaát höõu cô cuûa chaát thaûi ñöôïc nhieät phaân. Haéc ín ôû daïng loûng, ôû nhieät ñoä phoøng vaø chöùa nhöõng hôïp chaát nhö acetic acid, aceton vaø methanol. Than bao goàm haàu heát cacbon vaø moät vaøi chaát trô khaùc. Quaù trình khí hoaù Quaù trình khí hoaù bao goàm söï chaùy töøng phaàn nhieân lieäu carbon sao cho taïo ra nhieân lieäu giaøu carbon monoxide, hydrogen vaø moät soá hydro carbon baõo hoaø, chuû yeáu laø methane. Söï chuyeån hoaù sinh hoïc Söï chuyeån hoaù sinh hoïc cuûa thaønh phaàn höõu cô CTR ñoâ thò coù theå söû duïng ñeå laøm giaûm theå tích vaø khoát löôïng cuûa chaát thaûi, taïo ra phaân boùn duøng trong vieäc caûi taïo ñaát vaø taïo khí methane. Vi sinh vaät chính trong quaù trình chuyeån hoaù sinh hoïc chaát höõu cô laø vi khuaån, naám men, naám moác vaø atynomycete. Caùc quaù trình chuyeån hoaù naøy coù theå ñöôïc thöïc hieän hieáu khí hoaëc kî khí, tuyø thuoäc vaøo oxygen. Ñaëc ñieåm khaùc nhau cô baûn giöõa phaûn öùng chuyeån hoaù hieáu khí vaø kî khí laø loaïi saûn phaåm cuoái cuøng vaø oxygen phaûi ñöôïc cung caáp trong quaù trình chuyeån hoaù hieáu khí. Quaù trình sinh hoïc ñöôïc söû duïng ñeå chuyeån hoaù thaønh phaàn höõu cô trong CTR ñoâ thò bao goàm uû phaân hieáu khí, phaân huyû kî khí. 2.2.3.1 UÛ phaân hieáu khí Ñeå töï nhieân, thaønh phaàn höõu cô trong CTR ñoâ thò seõ chòu söï phaân huyû sinh hoïc. Möùc ñoä vaø thôøi gian phaân huyû seõ phuï thuoäc vaøo loaïi chaát thaûi vaø ñoä aåm, chaát dinh döôõng saün coù trong CTR vaø nhöõng yeáu toá moâi tröôøng khaùc. Döôùi nhöõng ñieàu kieän ñöôïc kieåm soaùt, chaát thaûi laøm vöôøn vaø thaønh phaàn höõu cô trong CTR ñoâ thò coù theå bò chuyeån hoaù thaønh chaát höõu cô oån ñònh maø ta goïi laø phaân boùn höõu cô trong moät thôøi gian töông ñoái ngaén (töø 4 ñeán 6 tuaàn). Quaù trình laøm phaân boùn höõu cô hieáu khí coù theå ñöôïc dieãn taû baèng phöông phaùp sau: CHC + O2 + chaát dinh döôõng ’ TB môùi + CHC oån ñònh + CO2 + H2O + SO42- + nhieät Theo phöông trình treân, chuùng ta nhaän thaáy saûn phaåm cuoái cuøng laø teá baøo môùi, CHC oån ñònh, cacbon dioxide, nöôùc, ammonia vaø sulfate. Phaân boùn höõu cô laø CHC oån ñònh. CHC oån ñònh thöôøng chöùa thaønh phaàn lignin cao, chuùng raát khoù bò chuyeån hoaù sinh hoïc trong moät thôøi gian ngaén. Lignin thöôøng xuaát hieän trong giaáy baùo. Phaân huyû kî khí Thaønh phaàn CHC trong CTRÑT coù khaû naêng bò phaân huyû sinh hoïc coù theå ñöôïc chuyeån hoaù sinh hoïc döôùi ñieàu kieän kî khí thaønh khí methane (CH4) vaø cacbon dioxie (CO2). Söï chuyeån hoaù naøy coù theå ñöôïc bieåu dieãn baèng phöông trình sau: CHC + H2O + chaát dinh döôõng ’ TB môùi + CHC oån ñònh + CO2 + CH4 + NH3 + H2S + nhieät Theo phöông trình treân ta nhaän thaáy saûn phaåm cuoái cuøng laø dioxide, methane, amoni, hydrogen, sulfide vaø CHC oån ñònh. Trong quaù trình chuyeån hoaù kî khí, cacbon dioxide vaø methane chieám ñeán 99% toång soá khí ñöôïc taïo thaønh, CHC oån ñònh (hoaëc buøn phaân huyû) phaûi ñöôïc thoaùt nöôùc tröôùc khi ñoå vaøo BCL. Caùc quaù trình chuyeån hoaù ñöôïc söû duïng ñeå quaûn lyù CTR ñöôïc trình baøy trong baûng 2.8. Baûng 2.8: Caùc quaù trình chuyeån hoaù ñöôïc söû duïng ñeå quaûn lyù CTR Quaù trình chuyeån hoaù Phöông phaùp chuyeån hoaù Saûn phaåm chuyeån hoaù VAÄT LYÙ Taùch (phaân loaïi) Taùch baèng thuû coâng hoaëc baèng maùy Thaønh phaàn rieâng bieät ñöôïc tìm thaáy trong CTRÑT Giaûm theå tích Aùp duïng naêng löôïng döôùi daïng löïc hoaëc aùp suaát Giaûm theå tích chaát thaûi ban ñaàu Giaûm kích thöôùc Aùp duïng naêng löôïng döôùi daïng nghieàn caét Thaønh phaàn chaát thaûi ban ñaàu bieán ñoåi hình daïng vaø kích thöôùc HOAÙ HOÏC Ñoát chaùy Oxi hoaù nhieät CO2, SO2, nhöõng saûn phaåm oxi hoaù khaùc, tro Nhieät phaân Chöng caát phaù huyû Doøng khí chuùa nhieàu loaïi gas, haéc ín, daàu, than,… SINH HOÏC UÛ hieáu khí Chuyeån hoaù sinh hoïc hieáu khí Phaân höõu cô Phaân huyû kî khí Chuyeån hoaù sinh hoïc kî khí CH4, CO2, khí vi löôïng, humus,… UÛ kî khí Chuyeån hoaù sinh hoïc kî khí CH4, CO2, chaát thaûi ñaõ phaân huyû AÛNH HÖÔÛNG CTR ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG Raùc gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát Thaønh phaàn chuû yeáu trong raùc thaûi laø chaát höõu cô, CHC seõ bò phaân huyû trong moâi tröôøng ñaát trong hai ñieàu kieän yeám khí vaø kî khí. Trong ñieàu kieän hieáu khí, khi coù ñoä aåm thích hôïp ñeå roài khi qua haøng loaït saûn phaåm trung gian cuoái cuøng taïo ra chaát khoaùng ñôn giaûn H2O, CO2; coøn trong tröôøng hôïp yeám khí thì saûn phaåm cuoái cuøng chuû yeáu laø CH4, CO2, H2O gaây ñoäc cho moâi tröôøng. Vôùi moät löôïng vöøa phaûi thì khaû naêng töï laøm saïch cuûa ñaát seõ laøm caùc chaát töø raùc khoâng trôû thaønh oâ nhieãm nhöng vôùi löôïng quaù lôùn moâi tröôøng trôû neân quaù taûi do ñoù maát heát khaû naêng choáng cheá vaø bò raùc thaûi laøm oâ nhieãm. O nhieãm naøy cuøng voái oâ nhieãm kim loaïi naëng, chaát ñoäc theo nöôùc trong ñaát chaûy xuoáng, laøm oâ nhieãm maïch nöôùc ngaàm maø moät khi nöôùc ngaàm oâ nhieãm thì khoâng theå khaéc phuïc (xöû lyù) ñöôïc. Hieän taïi caùc baõi chöùa vaø choân raùc bò oâ nhieãm naëng nhöng chöa ñöôïc ngaên chaën vaø xöû lyù trong khi haàu heát daân cö quanh khu vöïc ñeàu söû duïng nguoàn nöôùc laáy töø gieáng laøm nöôùc sinh hoïc. Raùc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc – caûn trôû doøng chaûy Raùc thaûi aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng nöôùc ñaëc bieät laø nöôùc maët. Ngoaøi ra coøn laø söï oâ nhieãm naëng neà cuûa heä thoáng keânh raïch. O nhieãm moâi tröôøng töø nguoàn nöôùc mang laïi raát lôùn neáu vi sinh raùc thaûi khoâng toát. Caùc CTR giaøu höõu cô, trong moâi tröôøng nöôùc noù seõ bò phaân huyû nhanh choùng. Phaàn noåi treân beà maët seõ coù quaù trình khoaùng hoaù taïo saûn phaåm trung gian sau ñoù saûn phaåm cuoái cuøng laø chaát khoaùng vaø nöôùc. Phaàn chìm trong nöôùc seõ phaân giaûi yeám khí coù theå bò leân men taïo ra chaát trung gian vaø sau ñoù saûn phaåm cuoái cuøng laø CH4, H2S, H2O, CO2. Caùc chaát trung gian naøy ñeàu gaây muøi hoâi vaø raát ñoäc. Beân caïnh ñoù caùc loaïi vi truøng, sieâu vi truøng laøm taùc nhaân gaây beänh ñoàng haønh vôùi vieäc laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Söï oâ nhieãm naøy laøm suy thoaùi, huyû hoaïi heä sinh thaùi nöôùc ngoït vaø gaây beänh cho con ngöôøi. Neáu raùc thaûi laø nhöõng chaát kim loaïi thì noù gaây neân hieän töôïng aên moøn trong moâi tröôøng nöôùc, sau ñoù oxi hoaù coù oxi vaø khoâng coù oxi gaây nhieãm baån nguoàn nöôùc bôûi caùc chaát ñoäc nhö: Hg, Pb, Zn, Fe,… Tình hình thu gom vaø vaän chuyeån raùc ôû thaønh phoá Myõ Tho vaãn coøn laø vaán ñeà khoù khaên. Nhieàu nôi trong ñòa baøn coù haøng traêm con heûm nhoû, saâu vaø khoù ñi maø phöông tieän thu gom, vaän chuyeån khoâng vaøo ñoù ñöôïc. Ñaây laø nhöõng khu vöïc gaây oâ nhieãm raát lôùn do ngöôøi daân ñoå raùc böøa baõi vaøo caùc vuøng truõng, keâng raïch, ao hoà laøm taét ngheõn heä thoáng thoaùt nöôùc gaây ngaäp luït vaøo muøa möa. Vaán ñeà vaän chuyeån vaø xöû lyù raùc chöa ñöôïc toát, yù thöùc ngöôøi daân veà vaên minh ñoâ thò vaãn coøn thaáp vaø thoùi queân tuyø tieän xaû raùc chöa ñöôïc khaéc phuïc, ñaây laø nguyeân nhaân chính laøm aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng TP Myõ Tho. Raùc gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí Chaát thaûi thöôøng coù boä phaân coù theå bay hôi vaø mang theo muøi nhöng cuõng coù chaát thaûi coù khaû naêng phaùt taùn vaøo khoâng khí gaây oâ nhieãm tröïc tieáp. Ngoaøi ra cuõng coù loaïi raùc thaûi trong ñieàu kieän nhieät ñoä vaø aåm ñoä ñaày ñuû (toát nhaát laø 350C, aåm ñoä 70 – 80%) seõ coù quaù trình bieán ñoåi nhôø hoaït ñoäng cuûa VSV vaø keát quaû quaù trình laøm oâ nhieãm khoâng khí. Caùc ñoáng raùc nhaát laø raùc thöïc phaåm, noùng aåm khoâng ñöôïc xöû lyù kòp thôøi vaø ñuùng kyõ thuaät seõ boác muøi hoâi thoái. Thaønh phaàn khí thaûi chuû yeáu ñöôïc tìm thaáy ôû caùc BCL raùc ñöôïc theå hieän ôû baûng 2.9 Baûng 2.9: Thaønh phaàn khí thaûi trong raùc Thaønh phaàn Phaàn traêm theå tích CH4 CO2 N2 O2 NH3 SOX, H2S, mercaptan H2 CO CHC bay hôi 45 – 60 40 – 60 2 – 5 0.1 – 1.0 0.1 – 1.0 0 – 1.0 0 – 0.2 0 – 0.2 0.01 – 0.6 (Nguoàn: Handbook of Solid Waste Management, 1994) Trong caùc khí treân, khí CO2 vaø CH4 sinh ra töø quaù trình phaân huyû kî khí, quaù trình naøy keùo daøi cho tôùi 18 thaùng môùi döøng haún. Nhö vaäy, haàu heát khí sinh ra trong ñoáng raùc chuû yeáu laø CO2 vaø CH4 (chieám 90%). Neáu ñoáng raùc khoâng ñöôïc xöû lyù ñuùng kyõ thuaät thì khí CH4 vaø moät phaàn CO2, N2 seõ bay vaøo khí quyeån seõ gaây nguy hieåm cho sinh vaät, gaây hieäu öùng nhaø kính. Giaûm myõ quan ñoâ thò Khi nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm thì thöïc vaät trong nöôùc bò taùc ñoäng tröïc tieáp neân khi quan saùt ta thaáy nöôùc ñen ngoøm, hoâi thoái, thaûm xanh thöïc vaät bò phaù hoaïi. Thöïc vaät nöôùc nhö : taûo, rong, luïc bình bò heùo laù, coøi coïc, cheát daàn laøm gia taêng möùc ñoä oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Khi nguoàn nöôùc maát khaû naêng töï laøm saïch, ñaát ñai hai beân bôø raïch bò oâ nhieãm naëng, caây troàng coù hieän töôïng uùng goác, heùo laù hoaëc khoù lôùn taïo hieän töôïng xoùi lôû hai beân bôø. Nhöõng caûnh töôïng laøm maát veä sinh vaø myõ quan nhö: raùc böøa baõi quanh mieäng coáng, coøn chaát khoù phaân huyû sinh hoïc toàn löu laïi laøm ngheõn doøng chaûy heä thoáng thoaùt nöôùc gaây öù ñoïng vaøo muøa khoâ vaø ngaäp luït vaøo muøa möa, gaây aùch taéc giao thoâng laøm khoù khaên trong vieäc ñi laïi cuûa ngöôøi daân . Ngoaøi ra vieäc toàn taïi caùc ñieåm taäp keát treân caùc tuyeán ñöôøng cuõng laøm maát veû myõ quan vaø aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng sinh hoaït cuûa caùc hoä gia ñình soáng ôû gaàn ñoù . Raùc aûnh höôûng tôùi söùc khoeû coäng ñoàng Con ngöôøi luoân chòu söï taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng vaø ngöôïc laïi. Neáu moâi tröôøng khoâng laønh maïnh thì söùc khoeû con ngöôøi seõ bò aûnh höôûng. Vôùi daân cö ñoâng vaø cuoäc soáng phöùc taïp vôùi nhieàu thaønh phaàn, ñôøi soáng sinh hoaït cuûa ngöôøi daân luoân ôû trong moâi tröôøng khoâng laønh maïnh vì vaán ñeà moâi tröôøng chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc. Töø vieäc thaûi caùc chaát höõu cô , xaùc cheát ñoäng vaät qua nhöõng trung gian truyeàn beänh seõ gaây ra nhieàu beänh taät, nhieàu luùc trôû thaønh dòch beänh (ñieån hình nhaát laø dòch haïch thoâng qua moâi tröôøng trung gian laø chuoät ñaõ gaây ra caùi cheát cho haøng ngaøn ngöôøi vaøo nhöõng naêm 1930 – 1940 ). Ngöôøi ta toång keát raùc thaûi ñaõ gaây ra 22 loaïi beänh cho con ngöôøi ( ñieån hình nhö raùc plastic sau 49 naêm ra ñôøi vôùi nhieàu öu ñieåm nhö ít bò oxy hoaù, nheï, deûo, khoâng thaám nöôùc … ñeán nay laïi laø nguyeân nhaân gaây beänh ung thö cho suùc vaät aên coû; maët khaùc khi ñoát chaùy noù ôû 12000C thì thaønh phaàn bieán ñoåi thaønh daïng ñioxít gaây quaùi thai cho con ngöôøi ) . O nhieãm khoâng khí do raùc sinh hoaït taùc ñoäng vaøo con ngöôøi vaø ñoäng vaät tröôùc heát qua ñöôøng hoâ haáp. Chuùng gaây ra moät soá beänh nhö: vieâm phoåi, vieâm hoïng … moät soá chaát oâ nhieãm gaây kích thích ñoái vôùi beänh ho, hen suyeãn … Do tieáp xuùc vôùi muøi hoâi , khoùi buïi xe coä… neân coâng nhaân veä sinh thöôøng maéc caùc chöùng beänh ngoaøi da nhö: vieâm da , vieâm nang loâng, chaøm, meà ñai … Taêng tröôûng chi phí veà y teá do oâ nhieãm Do suy thoaùi moâi tröôøng ôû caùc khu ñoâ thò neân soá ngöôøi bò beänh ñöôøng tuaàn hoaøn, hoâ haáp, ung thö taêng leân nhanh choùng. Söùc lao ñoäng bò giaûm trong khi chi phí y teá do caù nhaân hoaëc do ngaân saùch nhaø nöôùc, quyõ phuùc lôïi xaõ hoäi ñaøi thoï ñang taêng leân nhanh choùng. HÌNH THÖÙC THU GOM VAØ VAÄN CHUYEÅN CTR SINH HOAÏT TAÏI VIEÄT NAM Hieän nay, ôû nöôùc ta thöôøng aùp duïng coâng taùc thu gom, vaän chuyeån CTRSH theo hình thöùc thu gom taïi caùc nguoàn thaûi baèng caùc loaïi xe ñaåy tay, xe ba gaùc, xe ba baùnh, xe lam … töø caùc hoä daân; taäp trung taïi caùc ñieåm heïn hay traïm trung chuyeån ñeå ñöa ñeán baõi xöû lyù chaát thaûi. Vieäc quaûn lyù CTRÑT phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau: Phaûi thu gom vaø vaän chuyeån heát chaát thaûi Phaûi ñaûm baûo vieäc thu gom, xöû lyù coù hieäu quaû theo nguoàn kinh phí nhoû nhaát nhöng laïi thu ñöôïc keát quaû cao. Ñöa caùc coâng ngheä vaø kyõ thuaät, caùc trang thieát bò xöû lyù chaát thaûi tieân tieán cuûa caùc nöôùc vaøo söû duïng ôû trong nöôùc, ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù vaø lao ñoäng coù ñaày ñuû kieán thöùc, kinh nghieäm vaø loøng yeâu ngheà, coù traùch nhieäm vôùi vaán ñeà moâi tröôøng cuûa ñaát nöôùc. Sô ñoà caùc bieän phaùp quaûn lyù CTR ñöôïc trình baøy trong hình 2.1. Caùc kyõ thuaät môùi Thieâu ñoát UÛ sinh hoïc laøm phaân boùn Thu gom chaát thaûi Xöû lyù chaát thaûi Vaän chuyeån chaát thaûi Tieâu huyû taïi caùc BCL Neáu khoâng ñöôïc xöû lyù Hình 2.1: Sô ñoà caùc bieän phaùp QLCTR SÔ ÑOÀ CUÛA HOAÏT ÑOÄNG THU GOM, VAÄN CHUYEÅN CTRSH Hình thöùc thu gom CTRSH ñöôïc thöïc hieän lieân tuïc 1 laàn/ngaøy, caùc xe thu gom seõ ñeán caùc hoä daân ñeå thöïc hieän coâng ñoaïn thu gom vôùi qui trình thöïc hieän theo töøng tuyeán thu gom, treân caùc tuyeán thu gom ñöôïc phaân thaønh caùc daây thu gom chính. Ngöôøi ñi thu gom coù traùch nhieäm thu gom trong caùc daây thu gom cuûa hoï (do ñöôïc phaân coâng, hôïp ñoàng thu gom, …). Sau ñoù chuyeån ñeán caùc ñieåm heïn (traïm trung chuyeån caùch xa nôi thu gom), hoaëc traïm trung chuyeån. Töø ñoù, giao raùc cho caùc xe vaän chuyeån chuyeân duïng trong hoaït ñoäng vaän chuyeån CTRSH. Caùc xe naøy coù nhieäm vuï vaän chuyeån ñeán caùc baõi xöû lyù chaát thaûi hoaëc ñeán traïm phaân loaïi taäp trung. (Xem hình 2.2). Nguoàn phaùt sinh Traïm trung chuyeån raùc Xe thoâ sô Xe eùp kín (QTTG chuyeån thaúng) Ñieåm heïn Baõi xöû lyù raùc Traïm eùp kín Xe eùp Thu gom Xuùc vc Thaúng Xe taûi ben Xe eùp (QTTG chuyeån thaúng) Xe thoâ sô Hình 2.2: Quy trình thu gom, vaän chuyeån CTRSH (Nguoàn: Tchobanoglous vaø coäng söï, 1993) Ghi chuù: QT: quy trình TC: thu gom VC: vaän chuyeån Xe eùp (QT TG ñöôøng; cô quan; xí nghieäp) XÖÛ LYÙ CTR Sô löôïc caùc coâng ngheä xöû lyù CTR treân theá giôùi Caùc coâng ngheä xöû lyù CTR ñöôïc söû duïng trong heä thoáng QLCTR bao goàm caùc loaïi sau ñaây: Coâng ngheä taùi cheá vaø taùi söû duïng nguyeân lieäu raùc thaûi. Coâng ngheä ñoát CTR vaø thu hoài nhieät naêng. Coâng ngheä uû sinh hoïc. Coâng ngheä choân laáp hôïp veä sinh. Coâng ngheä eùp kieän. 2.6.1.1 Coâng ngheä taùi cheá vaø taùi söû raùc thaûi Coâng ngheä goàm caùc coâng ñoaïn cô baûn sau ñaây: Vaät lieäu ñöôïc taùch ra khoûi CTRÑT ñeå taùi cheá vaø söû duïng laïi. Nhöõng vaät lieäu ñöôïc taùch ra bao goàm: nhoâm, saét, nhöïa, thuyû tinh, chaát thaûi noâng nghieäp, chaát thaûi xaây döïng vaø phaù huyû coâng trình. Xöû lyù sô boä, chaúng haïn nhö phaân loaïi vaø neùn. Vaän chuyeån. Xöû lyù cuoái cuøng. Cung caáp nguyeân lieäu thoâ cho nhaø maùy saûn xuaát. Öu ñieåm cô baûn cuûa coâng ngheä naøy laø tieát kieäm ñöôïc nguoàn taøi nguyeân töï nhieân vaø dieän tích BCL. Tuy nhieân vieäc thu gom vaø vaän chuyeån nguyeân lieäu ñoøi hoûi moät löôïng lôùn naêng löôïng vaø nhaân coâng. Coâng ngheä ñoát CTR vaø thu hoài nhieät naêng Coâng ngheä naøy ñöôïc söû duïng ñeå giaûm thieåu theå tích, khoái löôïng chaát thaûi vaø thu hoài naêng löôïng döôùi daïng nhieät naêng. Nhö ñaõ ñeà caäp ôû phaàn treân thaønh phaàn höõu cô cuûa CTRÑT coù theå bò chuyeån hoaù bôûi caùc quaù trình hoaù hoïc vaø sinh hoïc. Quaù trình chuyeån hoaù hoaù hoïc ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát laø ñoát CTR. Coâng ngheä naøy khaù thu huùt do: Theå tích CTR seõ giaûm khoaûng 85 – 95% so vôùi theå tích ban ñaàu. Thu hoài ñöôïc naêng löôïng lôùn döôùi daïng nhieät naêng. Maët duø coâng ngheä ñoát raùc coù nhieàu öu ñieåm nhöng chi phí ñaàu tö thieát bò cao vaø kieåm soaùt oâ nhieãm khoâng khí vaãn laø vaán ñeà chính lieân quan ñeán vieäc thöïc hieän coâng ngheä naøy. 2.6.1.3 Coâng ngheä uû sinh hoïc UÛ sinh hoïc (compost) coù theå ñöôïc coi laø quaù trình oån ñònh sinh hoaù caùc chaát höõu cô ñeå thaønh caùc chaát muøn, vôùi thao taùc saûn xuaát vaø kieåm soaùt moät caùch khoa hoïc, taïo moâi tröôøng toái öu ñoái vôùi quaù trình. Quaù trình uû coi nhö moät quaù trình xöû lyù toát hôn vaø so saùnh vôùi quaù trình leân men yeám khí buøn hoaëc quaù trình hoaït hoaù buøn. Quaù trình uû aùp duïng ñoái vôùi chaát höõu cô ñoäc haïi, luùc ñaàu laø khöû nöôùc, sau ñoù laø xöû lyù cho ñeán khi noù thaønh xoáp vaø aåm. Ñoä aåm vaø nhieät ñoä ñöôïc kieåm tra ñeå giöõ cho vaät lieäu luoân luoân ôû traïng thaùi hieáu khí trong suoát thôøi gian uû. Quaù trình töï taïo ra nhieät rieâng nhôø quaù trình oxi hoaù caùc chaát thoái röõa. Saûn phaåm cuoái cuøng cuûa quaù trình phaân huyû laø CO2, nöùôc vaø caùc hôïp chaát höõu cô beàn vöõng nhö lignin, xenluloâ, sôïi. Coâng ngheä choân laáp hôïp veä sinh Coâng ngheä naøy töông ñoái ñôn giaûn, choân laáp laø phöông phaùp coù theå chaáp nhaän veà khía caïnh moâi tröôøng vaø coù kyõ thuaät nhaát ñeå xöû lyù CTR. Caû nhöõng nöôùc phaùt trieån vaø nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån ñeàu aùp duïng coâng ngheä xöû lyù naøy. Thaäm chí vôùi vieäc thöïc hieän caùc coâng ngheä chuyeån hoaù, taùi cheá, giaûm thieåu chaát thaûi, vieäc ñoå CTR trong nhöõng baõi choân laáp hôïp veä sinh vaãn laø phöông phaùp quan troïng trong lónh vöïc quaûn lyù CTR. Tuy nhieân, khi xaây döïng caùc BCL, chuùng ta caàn quan taâm aûnh höôûng cuûa baõi raùc ñeán moâi tröôøng nhö nöôùc roø ræ vaø khí taïo thaønh trong quaù trình phaân huyû kî khí cuûa baõi raùc.  Coâng ngheä eùp kieän Coâng ngheä eùp kieän ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû toaøn boä raùc thaûi taäp trung thu gom vaøo nhaø maùy. Raùc ñöôïc phaân loaïi baèng phöông phaùp thuû coâng treân baêng taûi, caùc chaát trô vaø caùc chaát coù theå taän duïng ñöôïc nhö kim loaïi, nilon, giaáy, thuyû tinh, plastic … ñöôïc thu hoài ñeå taùi cheá. Nhöõng chaát coøn laïi seõ ñöôïc baêng taûi chuyeàn qua heä thoáng eùp neùn raùc baèng thuyû löïc vôùi muïc ñích laøm giaûm toái ña theå tích khoái raùc vaø taïo thaønh caùc kieän vôùi tyû soá neùn raát cao. ( Xem hình 2.3). Caùc kieän raùc ñaõ eùp neùn naøy ñöïôc söû duïng vaøo vieäc ñaép caùc bôø chaén hoaëc san laáp nhöõng vuøng truõng sau khi ñöôïc phuû leân caùc lôùp ñaát caùt. Raùc thaûi Baêng taûi raùc Phaân loaïi Pheãu naïp raùc Kim loaïi Thuyû tinh Giaáy Nhöïa Caùc khoái eùp kieän sau khi eùp Baêng taûi thaûi vaät lieäu Maùy eùp raùc Hình 2.3: Coâng ngheä xöû lyù raùc thaûi baèng phöông phaùp eùp kieän Tình hình coâng ngheä xöû lyù CTR ôû Vòeât Nam hieän nay ÔÛ Vieät Nam, do ñieàu kieän kinh teá chöa phaùt trieån, neân haàu heát caùc nôi chöa ñaàu tö thích ñaùng cho vaán ñeà xöû lyù raùc thaûi. Nhöõng thaønh phoá lôùn nhö Haø Noäi vaø TP Hoà Chí Minh vaø thò traán Lai Vung tænh Ñoàng Thaùp, tænh Ninh Thuaän ñaõ ñaàu tö xaây döïng nhaø maùy cheá bieán phaân raùc laøm phaân höõu cô. Haàu heát caùc nôi khaùc ñaõ vaø ñang laäp döï aùn BCL hôïp veä sinh cuøng vôùi cheá bieán raùc thaûi laøm phaân höõu cô. 2.6.2.1 Nhaø maùy xöû lyù raùc ôû Hoc-Moân Tp Hoà Chí Minh Nhaø maùy xöû lyù raùc Hoc-Moân laø nhaø maùy laøm phaân höõu cô hieáu khí do Ñan Maïch taøi trôï. Coâng ngheä naøy ñöôïc cô khí hoaù cao, söû duïng hai loø uû trong moâi tröôøng boå sung vaø duy trì lieân tuïc khoâng khí vaø ñoä aåm. Tuy nhieân, sau moät thôøi gian hoaït ñoäng, coâng ngheä naøy trôû neân khoâng coøn phuø hôïp nöõa do: Khoâng ñaùp öùng ñöôïc vôùi löôïng raùc ngaøy caøng gia taêng (quaù taûi) Tính chaát vaø thaønh phaàn raùc ngaøy caøng phöùc taïp, khoâng coøn phuø hôïp vôùi coâng ngheä thieát keá ban ñaàu. Nhaø maùy phaân raùc Hoc-Moân söû duïng phöông phaùp uû khí, haàu heát caùc coâng ñoaïn ñeàu thuû coâng. Caùc baõi taäp keát raùc ñöôïc gom thaønh nhöõng ñoáng cao 1.5 – 2.0m vaø ñöôïc khöû baèng moät lôùp voâi boät ñeå khöû muøi. Tuy nhieân, do löôïng raùc gia taêng maïnh, vieäc uû yeám khí khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc do thôøi gian uû quaù laâu, ñoøi hoûi maët baèng phaûi lôùn. 2.6.2.2 Nhaø maùy phaân raùc Caàu Dieãn – Haø Noäi Thuû ñoâ Haø Noäi tieáp nhaän döï aùn vieän trôï cuûa Taây Ban Nha ñaàu tö cho nhaø maùy phaân raùc Caàu Dieãn coâng suaát 200 taán raùc töôi/ngaøy. Nhaø maùy naøy söû duïng coâng ngheä uû hieáu khí, nhaèm ruùt ngaén thôøi gian phaân huyû raùc ñeå ñaùp öùng vôùi löôïng raùc khoång loà. Vieäc uû hieáu khí ôû ñaây ñöôïc thöïc hieän nhôø VSV hieáu khí saün coù trong raùc, coù boå sung theâm VSV phaân laäp vaø nhaân gioáng. Quaù trình uû ñöôïc thöïc hieän trong caùc haàm uû, thoåi gioù cöôõng böùc vaø duy trì ñoä aåm thích hôïp. Coâng ngheä uû raùc ôû Caàu Dieãn laø moät trong nhöõng coâng ngheä tieân tieán nhaát, tuy nhieân noù ñoøi hoûi ñaàu tö lôùn. 2.6.2.3 Nhaø maùy phaân raùc Buoân Meâ Thuoät Nhaø maùy phaân raùc ñöôïc xaây döïng vaø ñi vaøo hoaït ñoäng töø ngaøy 5/1994 taïi Tp Buoân Meâ Thuoät (tænh Ñarlak). Do ñieàu kieän thuaän lôïi veà pheá phaåm noâng saûn höõu cô (voû ñaäu phoäng, voû cafeâ), doài daøo phaân gia suùc, than buøn, nhaø maùy naøy löïa choïn phöông phaùp uû raùc kî khí. Böôùc ñaàu ôû ñaây cho thaáy hieäu quaû kinh teá vaø saûn phaåm coù thaønh phaàn dinh döôõng khaù toát. Nhaø maùy coøn döï ñònh saûn xuaát phaân höõu cô giaøu NPK döïa vaøo saûn phaåm phaân höõu cô cô baûn hieän coù cuûa nhaø maùy. CHÖÔNG 3: HIEÄN TRAÏNG QUAÛN LYÙ CHAÁT THAÛI RAÉN ÑO THÒ TAÏI TP MYÕ THO 3.1 TOÅ CHÖÙC QUAÛN LYÙ Taïi TP Myõ Tho coâng ty chòu traùch nhieäm thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù RTSH laø Coâng ty Coâng Trình Ñoâ Thò Tp Myõ Tho. UBND tænh Tieàn Giang coù quyeát ñònh soá 699/1998/QÑ.UB ngaøy 31 thaùng 3 naêm 1998 veà vieäc thaønh laäp CTCTÑT Tp Myõ Tho, coù chöùc naêng vaø nhieäm vuï: Queùt doïn, thu gom, vaän chuyeån raùc töø 48 tuyeán ñöôøng vôùi hôn 20.000 hoä daân, caùc chôï, cô quan, tröôøng hoïc, raùc thaûi sinh hoaït beänh vieän (raùc y teá ñöôïc thu gom rieâng ñoát thieâu huyû) …, trong noäi oâ thaønh phoá vaø moät soá xaõ ngoaïi thaønh, KCN Myõ Tho vaø xaõ Bình Ñöùc ñeán baõi raùc Taân Laäp ñeå xöû lyù baèng bieän phaùp choân laáp. Rieâng baõi raùc Taân Laäp do coâng ty quaûn lyù coøn tieáp nhaän theâm löôïng raùc cuûa huyeän Chaâu Thaønh (khoaûng 11taán/ngaøy – naêm 2001) vaø huyeän Taân Phöôùc (1taán/ngaøy). Duy tu baûo döôõng heä thoáng caàu ñöôøng, coáng thoaùt nöôùc. Baûo trì quaûn lyù heä thoáng ñieän chieáu saùng thaønh phoá. Quaûn lyù baûo trì heä thoáng coâng vieân caây xanh, nghóa trang. Veà nhaân söï , soá löôïng rieâng cuûa boä phaän moâi tröôøng goàm: Ñoäi tröôûng, ñoäi phoù 2 ngöôøi Caùc toå thu gom queùt raùc 87 ngöôøi Toå vaän chuyeån cô giôùi 39 ngöôøi Toå quaûn lyù baõi raùc 2 ngöôøi Lao ñoäng giaùn tieáp cuûa coâng ty 10 ngöôøi Toång coäng: 140 ngöôøi Sô ñoå toå chöùc quaûn lyù cuûa coâng ty ñöôïc ñöa ôû hình 3.1: CHUÛ TÒCH COÂNG TY KIEÂM GIAÙM ÑOÁC PHOÙ GIAÙM ÑOÁC PHOØNG TC - HC PHOØNG KH - KT PHOØNG KT - TV PHOØNG THU PHÍ ÑOÄI VEÄ SINH MOÂI TRÖÔØNG ÑOÄI COÂNG VIEÂN CAÂY XANH ÑOÄI XAÂY LAÉP ÑIEÄN ÑOÄI CAÀU ÑÖÔØNG – THOAÙT NÖÔÙC CAÙC TOÅ VAÄN CHUYEÅN CAÙC TOÅ QUEÙT RAÙC – THU GOM TOÅ QUAÛN LYÙ BAÕI RAÙC Hình 3.1: Sô ñoà toå chöùc boä maùy cuûa coâng ty 3.2 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA CTR 3.2. Nguoàn phaùt sinh Trong quaù trình sinh hoïc cuõng nhö saûn xuaát thì chæ moät phaàn nguyeân lieäu chuyeån thaønh naêng löôïng, coøn laïi seõ trôû thaønh pheá phaåm hoaëc laø chaát thaûi coù khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Do ñoù, chaát thaûi luoân ñöôïc sinh ra trong moïi lónh vöïc cuûa cuoäc soáng. Nhö vaäy, raùc thaûi xuaát phaùt töø nhieàu nguoàn khaùc nhau nhöng chung qui vaãn do hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi maø coù, tuyø theo möùc ñoä taùc ñoäng, muïc ñích söû duïng maø con ngöôøi taïo ra nhieàu loaïi raùc thaûi coù tính chaát ñoäc haïi khaùc nhau, ñoàng thôøi cuõng chính con ngöôøi tìm ra bieän phaùp khoáng cheá möùc nguy haïi toái thieåu do aûnh höôûng cuûa raùc tôùi moâi tröôøng maø con ngöôøi soáng. ( Xem baûng 3.1) Baûng 3.1: Moät soá nguoàn hoaït ñoäng phaùt sinh ra chaát thaûi STT Nguoàn thaûi Hoaït ñoäng nôi coù raùc thaûi phaùt sinh Daïng thaûi 1 Chaát thaûi sinh hoaït Khu daân cö, hoä gia ñình Thöïc phaåm, raùc, tro, caùc chaát thaûi ñaëc tröng khaùc 2 Chaát thaûi khu thöông maïi Chôï, nhaø haøng, khaùch saïn… Thöïc phaåm, raùc, tro, caùc chaát thaûi ñaëc tröng khaùc 3 Chaát thaûi khu coâng sôû Cô quan, vaên phoøng, tröôøng hoïc Thöïc phaåm, raùc, tro, caùc chaát thaûi ñaëc tröng khaùc 4 Chaát thaûi queùt ñöôøng Ñöôøng phoá Laù caây, xaùc thöïc vaät, thöïc phaåm, phaân ngöôøi 5 Chaát thaûi laøm vöôøn Coâng vieân, khu giaûi trí Caây coû, caønh caây 6 Chaát thaûi xaây döïng KDC qui hoaïch xaây döïng, khu xaây döïng môùi Caùt, ñaù, gaïch, xaø baàn, bao bì,… 7 Chaát thaûi töø heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò Traïm xöû lyù nöôùc, heä thoáng coáng raõnh thoaùt nöôùc Buøn coáng … 8 Chaát thaûi coâng nghieäp Xí nghieäp, nhaø maùy, KCN Chaát thaûi ñoäc haïi, thuoác nhuoäm, hoaù chaát, kim loaïi 9 Chaát thaûi beänh vieän Beänh vieän, trung taâm y teá, nhaø hoä sinh Boâng baêng, kim tieâm… ( Nguoàn: Quaûn lyù CTR, taäp 1: CTR ñoâ thò, nhaø xuaát baûn xaây döïng Haø Noäi) Myõ Tho laø thaønh phoá thuoäc vaøo ñoâ thò loaïi II coù soá daân170.369 ngöôøi. Nguoàn phaùt sinh chaát thaûi chính cuûa thaønh phoá bao goàm caùc nguoàn sau: Raùc sinh hoaït töø caùc hoä gia ñình Raùc töø caùc coâng trình coâng coäng nhö chôï, coâng vieân… Raùc trong khaâu queùt doïn ñöôøng phoá Raùc töø caùc coâng sôû, tröôøng hoïc, cô quan…. Raùc töø caùc cô sôû saûn xuaát, nhaø haøng…. Raùc töø caùc beänh vieän, bao hoàm raùc sinh hoaït, raùc y teá, beänh phaåm ñaõ ñöôïc xöû lyù, …. Raùc töø caùc coâng trình ñang xaây döïng, phaù huyû ñeå xaây döïng môùi, söõa chöõa naâng caáp, … 3.2.2 Thaønh phaàn CTR Thaønh phaàn raùc laø moät yeáu toá heát söùc quan troïng trong vieäc xaây döïng moät heä thoáng, moät daây chuyeàn phaân loaïi cheá bieán vaø taùi söû duïng. Soá lieäu veà caùc thaønh phaàn raùc cho chuùng ta thoâng tin coù lôïi cho coâng taùc quaûn lyù CTR hieän nay, noù chæ ra höôùng giaûi quyeát ñuùng cho moät khu vöïc, moät thaønh phoá, thaäm chí cho caû quoác gia bôûi vì thoâng qua thaønh phaàn raùc ôû nôi ñoù, ngöôøi ta thaønh laäp moät heä thoáng vaän chuyeån vaø xöû lyù hoaøn chænh. Keát quaû khaûo saùt veà thaønh phaàn raùc taïi Tp Myõ Tho ñöôïc trình baøy ôû baûng 3.2 döôùi ñaây. Baûng 3.2: Thaønh phaàn raùc ñoâ thò cuûa TP Myõ Tho Thaønh phaàn Bao goàm Phaàn traêm(%) Giaáy Saùch, baùo, taïp chí vaø caùc vaät lieäu giaáy khaùc 3.89 Thuyû tinh Thuyû tinh 0.21 Kim loaïi Lon saét, lon nhoâm, hôïp kim caùc loaïi 0.23 Nhöïa Chai nhöïa, bao nilon, caùc loaïi khaùc 6.37 Chaát höõu cô Thöùc aên thöøa, rau traùi, caùc chaát höõu cô khaùc 77.53 Caùc chaát ñoäc haïi Pin, acqui, sôn, beänh phaåm 0.06 Xaø baàn Saønh, söù, beâtoâng, voû soø 2.14 Chaát höõu cô khoù phaân huyû Cao su, da, giaû da 0.99 Caùc chaát coù theå ñoát chaùy Caønh caây goã, vaûi vun, loâng gia suùc, toùc 8.58 TOÅNG COÄNG 100 (Nguoàn: Vieän KTKÑ vaø BVMT, 6/2001) Keát quaû treân cho thaáy raùc thaûi cuûa Tp Myõ Tho cuõng coù moät soá ñaëc tröng nhö caùc thaønh phoá khaùc trong nöôùc, ñoù laø thaønh phaàn raùc thaûi höõu cô chieám tyû leä khaù cao (77.53%). Maët khaùc coøn thaáy thaønh phaàn raùc coù theå taùi söû duïng (nylon, nhöïa, muõ, giaáy, thuyû tinh …) cuõng chieám tyû leä quan troïng. Taïi baõi raùc, coù moät nhoùm chuyeân thu nhaët pheá lieäu cho bieát: raùc khi ñöôïc vaän chuyeån ñeán ñaây cuõng ñaõ bò löïa laïi khaù nhieàu töø luùc taûi raùc treân xe ñaåy tay vaø chuyeån leân xe taûi. Ñieàu naøy cho thaáy löôïng raùc coù theå taùi söû duïng cuûa thaønh phoá khaù cao, vì vaäy caàn phaûi coù coâng taùc quaûn lyù toát trong vieäc thu nhaët pheá lieäu ñeå goùp phaàn mang laïi nhieàu yù nghóa to lôùn cho moâi tröôøng vaø vöøa tieát kieäm ñöôïc nguyeân lieäu. 3.2.3 Khoái löôïng CTRSH taïi Tp Myõ Tho Cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá, coâng nghieäp hoaù, ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng ñöôïc naâng cao keùo theo tình hình raùc thaûi treân ñòa baøn dieãn bieán khaù phöùc taïp. Löôïng raùc thaûi sinh hoaït ngaøy caøng nhieàu, hieän nay khoaûng 110 taán/ngaøy, vôùi nguoàn phaùt sinh ña daïng vaø khoù kieåm soaùt ñaõ taïo neân aùp löïc raát lôùn ñoái vôùi coâng taùc giöõ gìn VSMT. Baûng 3.3: Khoái löôïng raùc thaûi thu gom ñöôïc töø 2002 – 2006 Naêm Tp Myõ Tho(taán/ngaøy) Toång löôïng raùc(taán/naêm) 2002 86,12 31433,8 2003 95,18 34740,7 2004 98,24 35857,6 2005 104,3 38069,5 2006 107,36 39186,4 (Nguoàn:CTCTÑT Tp Myõ Tho) Hình 3.2: Phaân boá löôïng raùc thaûi thu gom ñöôïc töø 2002 - 2006 Qua hình 3.2 cho thaáy löôïng raùc thaûi haøng naêm taêng khoâng ñaùng keå. Löôïng raùc taäp trung taïi khu vöïc chuû yeáu laø raùc höõu cô, thaønh phaàn khoâng phöùc taïp. Löôïng raùc naøy ít taêng laø do löôïng raùc oån ñònh khoâng coù ñoät bieán veà soá löôïng cuõng nhö thaønh phaàn. Theâm vaøo ñoù laø söï oån ñònh cuûa daân cö ñòa phöông, tyû leä taêng daân soá haøng naêm laø raát thaáp. 3.3 HIEÄN TRAÏNG HEÄ THOÁNG THU GOM 3.3.1 Toác ñoä thaûi raùc Toác ñoä thaûi raùc laø moät trong nhöõng thoâng soá quan troïng trong coâng taùc quaûn lyù CTR ñoâ thò vì qua thoâng soá toác ñoä thaûi raùc , chuùng ta tính toaùn ñöôïc toång khoái löôïng CTR trong töông lai nhaèm löïa choïn thieát bò thu gom, thieát keá heä thoáng ñöôøng thu gom, nhöõng thieát bò thu hoài taùi söû duïng raùc thaûi, laøm phaân höõu cô hoaëc nhöõng BCLHVS sao cho ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu caû veà khoái löôïng vaø thôøi gian. Theo soá lieäu caùc ñeà taøi nghieân cöùu veà toác ñoä thaûi raùc cuûa khu vöïc daân cö thuoäc caùc thaønh phoá, tænh, huyeän, xaõ … so vôùi moät soá nöôùc treân theá giôùi ñöôïc thoâng qua trong baûng sau: Baûng 3.4: Toác ñoä thaûi raùc bình quaân treân ñaàu ngöôøi cuûa moät soá khu vöïc Nöôùc hoaëc thaønh phoá Toác ñoä thaûi raùc Canada Uùc Thuïy Só Nhaät Baûn Thuïy Ñieån Trung Quoác Vieät Nam Thuû ñoâ Haø Noäi TP Hoà Chí Minh Tp Ñaø Naüng Tp Ñaø Laït Tp Bieân Hoaø Tp Buoân Meâ Thuoät 1.7 1.6 1.3 0.9 0.8 0.5 0.2 – 0.5 0.45 0.63 0.3 0.53 0.4 0.35 (Nguoàn: ECP thu thaäp taøi lieäu 1993 – 1996) Cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá, coâng nghieäp hoaù vaø ñoâ thò hoaù ñôøi soáng ngöôøi daân ngaøy caøng ñöôïc naâng cao vaø do ñoù keùo theo toác ñoä thaûi raùc cuûa moãi ngöôøi cuõng seõ gia taêng. Noùi chung toác ñoä thaûi raùc sinh hoaït tính theo ñaàu ngöôøi phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: möùc soáng, möùc ñoâ thò hoaù, coâng nghieäp hoaù, nhu caàu vaø taäp quaùn sinh hoaït cuûa ngöôøi daân. Theo soá lieäu ñieàu tra Tp Hoà Chí Minh coù toác ñoä thaûi cao. Rieâng Tp Myõ Tho laø nôi taäp trung ñaàu moái vaän chuyeån, buoân baùn tieâu thuï noâng saûn cao (rau, traùi caây,…). Toác ñoä thaûi raùc tính theo thu gom thöïc teá tôùi 0.71kg/ngaøy/ngöôøi. 3.3.2 Löu giöõ taïi nguoàn Caùc phöông tieän löu giöõ taïi nguoàn bao goàm caùc loaïi tuùi nilon, gioû, caàn xeù, thuøng nhöïa, caùc loaïi thuøng chöùa raùc loaïi 240l, 660l, … Caùc loaïi duïng cuï naøy löu giöõ caùc loaïi CTRSH khaùc nhau, tuyø töøng khu vöïc thaûi boû nhö: Chôï: Phaàn lôùn chaát thaûi laø rau quaû, thöïc phaåm khoâng coøn söû duïng ñöôïc. Taát caû caùc loaïi naøy ñöôïc ñoå thaønh ñoáng hoaëc boû vaøo thuøng ñaåy tay vaø ñöôïc coâng nhaân veä sinh ñeán queùt doïn thu gom theo ñuùng giôø qui ñònh. Tuyø theo qui moâ chôï maø thuøng ñaåy tay coù theå tích khaùc nhau (töø 120 – 660l). tuy nhieân, do dieän tích heïp neân caùc chôï Haøng Coøng, Voøng Nhoû,… khoâng theå ñaët thuøng maø chæ ñoå tröïc tieáp xuoáng chôï hoaëc ñoå thaønh ñoáng cho CNVS ñeán thu gom, queùt doïn vaø laáy raùc. Caùc thuøng chöùa ñaët taïi chôï do CTCTÑT ñaàu tö. Nhaø haøng, khaùch saïn: chaát thaûi chuû yeáu laø thöïc phaåm, rau quaû, lon, hoäp, giaáy, thuøng carton … ñöôïc löu giöõ trong caùc thuøng coù theå tích phuø hôïp vôùi ñieàu kieän nôi ñaët thuøng chöùa. Loaïi thuøng thöôøng ñöôïc söû duïng hieän nay laø thuøng ñaåy tay 120l – 660l. Caùc phöông tieän löu tröõ naøy ñeàu do chuû caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi ñaàu tö. Khi ñeán giôø thu gom coâng nhaân cuûa toå vaän chuyeån seõ tröïc tieáp ñeán thö gom vaø vaän chuyeån veà baõi raùc. Cô quan, tröôøng hoïc: chuû yeáu laø ñoà duøng vaên phoøng hö, giaáy vaø thöïc phaåm. Löôïng chaát thaûi naøy thöôøng chöùa trong tuùi nilon boû vaøo thuøng nhöïa coù naép ñaäy (vôùi qui moâ nhoû) hoaëc chöùa tröïc tieáp vaøo thuøng ñaåy tay. Ñoái vôùi caùc hoä gia ñình: hình thöùc löu tröõ bao goàm: Chaát thaûi ñöôïc thaûi boû vaøo tuùi nilon ñaët trong thuøng (nhöïa, kim loaïi, caàn xeù). Chaát thaûi ñöôïc boû tröïc tieáp vaøo thuøng (nhöïa, kim loaïi, caàn xeù). Chaát thaûi ñöôïc boû vaøo tuùi nilon Ñoái vôùi raùc heø phoá: thaønh phaàn chuû yeáu cuûa raùc ñöôøng phoá laø laù caây, coû, giaáy vaø nhieàu thöù khaùc maø ngöôøi ñi ñöôøng thaûi boû vaø caû raùc sinh hoaït cuûa caùc hoä gia ñình khoâng ñaêng kyù thu gom. Raùc ñöôøng phoá phaàn lôùn vaãn thaûi boû treân maët ñöôøng vaø chæ ñöôïc doïn saïch khi coù CNVS ñeán thu gom. 3.3.3 Lao ñoäng vaø phöông tieän 1) Lao ñoäng: Toång soá coâng nhaân thu gom raùc tröïc tieáp cuûa toå thu gom raùc ñöôïc trình baøy trong baûng 3.5. Baûng 3.5: Tình hình nhaân söï – lao ñoäng cuûa toå thu gom raùc Ca laøm vieäc Thôøi gian Toå veä sinh Soá nhaân coâng moãi toå Ca ngaøy 7g – 17g 1 8 2 8 3 8 4 8 Ca ñeâm 18g – 4g 5 9 6 9 7 9 8 9 9 9 Toå chôï 10 (Nguoàn: CTCTÑT vaø khaûo saùt) - Toå chôï do toå veä sinh raùc chôï thu gom goàm 10 coâng nhaân thu gom vaøo ca ñeâm. - Ca ngaøy goàm 32 coâng nhaân laøm coâng vieäc queùt ñöôøng, væa heø (caùch leà 1m), gom raùc hoä daân, cô quan, tröôøng hoïc, quaùn aên ,… - Ca ñeâm thu gom raùc ñöôøng phoá, raùc chôï, … Phöông tieän Phöông tieän lao ñoäng cuûa toå thu gom treân ñòa baøn Tp Myõ Tho laø thuøng 240l vaø thuøng 660l, chaát lieäu chính laø composite (khoâng coù phöông tieän khaùc) vôùi soá löôïng toång coäng laø 250 thuøng (goàm 150 thuøng composite loaïi 660l vaø 100 thuøng loaïi 240l). Taát caû caùc phöông tieän thu gom ñöôïc sôn maøu xanh. Ngoaøi phöông tieän vaän chuyeån baèng thuøng 660l ñaåy tay moãi coâng nhaân trong toå thu gom ñeàu ñöôïc trang bò ñaày ñuû baûo hoä lao ñoäng vaø caùc duïng cuï lao ñoäng nhaèm baûo veä söùc khoeû ngöôøi coâng nhaân cuõng nhö giuùp cho caùc coâng taùc thu gom nhanh choùng vaø hôïp veä sinh. Baûng 3.6: Loaïi, soá löôïng baûo hoä lao ñoäng vaø duïng cuï lao ñoäng ñöôïc caáp phaùt Loaïi Soá löôïng/ngöôøi DUÏNG CUï Choåi 4 caây/ngöôøi/thaùng Ky saét 1 caùi/ngöôøi/naêm Ñeøn baûo 2 caùi/ngöôøi/naêm BAÛO HOÄ LAO ÑOÄNG Ñoàng phuïc 2 boä/naêm Gaêng tay 12 ñoâi/naêm Giaøy 2 ñoâi/naêm Noùn 2 caùi/naêm Aùo möa 1 caùi/naêm Khaåu trang 12 caùi/naêm Aùo phaûn quang 2 caùi/naêm (Nguoàn: CTCTÑT Tp Myõ Tho, naêm 2006) 3.3.4 Toå chöùc thu gom Raùc ñöôøng phoá, raùc töø caùc nguoàn phaùt sinh treân ñòa baøn Tp Myõ Tho hieän nay do CTCTÑT chòu traùch nhieäm thu gom vaø vaän chuyeån. CTRSH ñöôïc thu gom baèng caùc phöông tieän vaän chuyeån chuû yeáu laø baèng caùc thuøng ñaåy tay chöùa raùc loaïi 240l hoaëc thuøng chöùa 660l, xe eùp raùc, … Sau khi thu gom raùc töø caùc thuøng ñaåy tay seõ taäp trung ôû ñieåm heïn chôø xe chuyeân duïng chôû ñeán BCL ôû Taân Laäp. Thôøi gian th gom ñöôïc chia laøm hai ca: ca ngaøy hoaït ñoäng töø 7g – 17g, ca ñeâm hoaït ñoäng töø 18g – 4g saùng. Sô ñoà quy trình queùt doïn, thu gom vaø vaän chuyeån RTSH cuûa Tp Myõ Tho ñöôïc ñöa ra trong hình 3.3 Raùc ñöôøng phoá Xe eùp Hoä daân Cô sôû saûn xuaát, KCN Chôï, khaùch saïn, sieâu thò, tröôøng hoïc, cô quan Ñieåm heïn Xe eùp Thuøng 660l BCL Taân Laäp Hình 3.3: Sô ñoà quy trình queùt doïn, thu gom vaø vaän chuyeån RTSH cuûa Tp Myõ Tho 3.3.5 Hình thöùc thu gom Toå thu gom ñöôïc chia thaønh 10 toå nhoû (trong ñoù coù moät toå chôï). Ngöôøi thu gom raùc seõ ñaåy xe thu gom (xe ñaåy tay) töø nôi taäp trung ñeán vò trí laáy raùc ñaàu tieân trong daây thu gom, ñoå raùc töø thuøng chöùa raùc cuûa caùc hoä daân leân xe thu gom vaø traû thuøng raùc roãng veà vò trí cuõ, sau ñoù tieáp tuïc thu gom ôû nhöõng hoä gia ñình keá tieáp, quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän cho ñeán khi xe thu gom khoâng theå chöùa theâm raùc hay hoaøn taát moät daây thu gom. Sau ñoù ñöa raùc veà ñieåm heïn vaø chôø xe chuyeân duïng (loaïi xe eùp 5 taán hoaëc 7 taán) vaän chuyeån raùc ñi ñeán BCL Taân Laäp. Sau ñoù, tieáp tuïc thöïc hieän daây tieáp theo hoaëc trôû veà vò trí xuaát phaùt ban ñaàu khi ñaõ hoaøn taát daây thu gom. Quy trình queùt doïn thu gom raùc ñöôøng phoá cuûa CNVS nhö sau: Böôùc 1: thu gom ban ñaàu Thu doïn raùc phaùt sinh coù khoái löôïng nhoû, thu gom raùc ñoáng, bòch treân ñöôøng phoá moät löôït do caùc hoä gia ñình vaø ngöôøi daân buoân baùn haøng rong thaûi ra boû vaøo thuøng 660l. Böôùc 2: queùt doïn thu gom raùc vaøo thuøng 660l Coâng nhaân ñaåy thuøng 660l doïc tuyeán ñöôøng vaø duøng choåi taøu cau, xeûng, ky hoát raùc, chaát thaønh ñoáng ñoå vaøo thuøng cho ñeán khi ñaày thuøng, chôø xe eùp ñeán laáy. Laáy thuøng raùc döï tröõ tieáp tuïc thu gom treân caùc loä trình ñöôïc phaân coâng cho ñeán khi saïch raùc. Böôùc 3: chuyeån raùc töø thuøng 660l qua xe eùp chuyeân duøng Taïi ñieåm heïn, ñieåm chôø khi xe cô giôùi ñeán coâng nhaân thu gom raùc ñoå vaøo gaøu xe eùp, sau khi xong coâng nhaân doïn saïch ñieåm naïp raùc. Caùc coâng vieäc treân ñöôïc laëp ñi laëp laïi vaø laøm cho ñeán heát phaàn phuï traùch. 3.4 HIEÄN TRAÏNG HEÄ THOÁNG VAÄN CHUYEÅN 3.4.1 Lao ñoäng vaø phöông tieän Toång soá coâng nhaân cuûa toå vaän chuyeån laø 39 ngöôøi, chæ toaøn laø nam vì coâng vieäc laùi xe chæ phuø hôïp vôùi nam. Phöông tieän vaän chuyeån 16 ñaàu xe cô giôùi goàm 9 xe eùp raùc loaïi 5 – 10 taán, 5 xe taûi loaïi coâng suaát 5 – 10 taán, moät xe uûi baùnh xích 75CV vaø moät xe chôû khaùch phuïc vuï yeâu caàu ñi laïi coâng taùc cuûa coâng ty. Phöông tieän vaän chuyeån raùc ñöôïc trình baøy ôû baûng 3.7. Baûng 3.7: Phöông tieän vaän chuyeån raùc treân ñòa baøn Tp Myõ Tho STT Teân thieát bò Soá löôïng Taûi troïng (taán) Bieån soá 1 Xe eùp raùc 01 5 63D0357 2 Xe eùp raùc 01 5 63D0362 3 Xe eùp raùc 01 5 63D0480 4 Xe eùp raùc Huydai 01 5 63D0623 5 Xe eùp raùc Huydai 01 5 63D0880 6 Xe eùp raùc Delitz 01 10 63L7448 7 Xe eùp raùc Hino 02 7 63L5131 63L5584 8 Xe eùp raùc 01 5 63L7201 9 Xe uûi 01 (Nguoàn: CTCTÑT vaø khaûo saùt) 3.4.2 Thôøi gian vaän chuyeån Ca ngaøy: 7g – 17g trong ca naøy xe vaän chuyeån raùc laø xe 5 – 7 taán, moãi xe vaän chuyeån 2 chuyeán/ca. Ca ñeâm: 20g – 6g saùng, xe vaän chuyeån laø 10 taán, vaän chuyeån 2 chuyeán /ca. Toå vaän chuyeån coù 9 xe hoaït ñoäng, thôøi gian khaùc nhau tuyø theo lòch phaân coâng. Rieâng ca ñeâm chæ coù xe 10 taán hoaït ñoäng (2 chuyeán/ca) nhöng tuyø thuoäc vaøo löôïng raùc maø xe coù theå seõ hoaït ñoäng theâm vaøo ca saùng. Raùc sau khi laáy ñoå taïi BCL, xe tieáp tuïc trôû laïi ñieåm heïn tieáp tuïc laáy raùc hoaëc veà traïm xe theo lòch phaân coâng. Do löôïng raùc thöôøng nhieàu vaøo ngaøy ñaàu tuaàn (thöù 2 hoaëc thöù 3) ngöôïc laïi vaøo ngaøy thöù 7 hoaëc chuû nhaät löôïng raùc thaûi giaûm ñi nhieàu (do caùc cô quan, tröôøng hoïc khoâng laøm vieäc neân löôïng raùc giaûm) keùo theo caùc xe thu gom taïi caùc ñieåm heïn cuõng giaûm theo. 3.4.3 Hình thöùc hoaït ñoäng Vaän chuyeån raùc laø coâng vieäc ñöa raùc töø nôi taäp trung ñeán nôi xöû lyù baèng phöông tieän vaän chuyeån chuyeân duøng. Coù 9 xe eùp raùc (5 – 10 taán): vôùi thuøng eùp kín töï ñoå, boä phaän chöùa nöôùc raùc vaø heä thoáng naâng caëp thuøng. Xe hoaït ñoäng vôùi moät taøi xeá vaø moät lao ñoäng vôùi nhieäm vuï laáy raùc ôû caùc ñieåm heïn, cô quan, tröôøng hoïc, khaùch saïn, chôï, quaùn aên, coâng vieân … roài chôû ñeán BCL Taân Laäp. Ñoå xong raùc xe tieáp tuïc di chuyeån ñeán ñieåm tieáp theo nhö lòch trình thu gom ñöôïc phaân coâng vaø thöïc hieän cho ñeán khi hoaøn taát coâng vieäc. Hoaït ñoäng cuûa xe nhieàu hay ít tuyø thuoäc vaøo khoái löôïng raùc. Caùc ñieåm heïn naèm raûi ñeàu treân caùc truïc loä trong ñieàu kieän giao thoâng cho pheùp treân ñòa baøn Tp Myõ Tho. Tuy nhieân, do raùc thaûi thöôøng coù muøi hoâi thoái, ñoàng thôøi aûnh höôûng ñeán veû myõ quan neân thöôøng gaëp phaûi söï phaûn aùnh cuûa ngöôøi daân taïi ñòa ñieåm toàn taïi ñieåm heïn. Do vaäy, caùc ñieåm heïn thöôøng khoâng toàn taïi ôû moät vò trí coá ñònh maø chæ do coâng nhaân qui ñònh vôùi nhau, khoâng coù ñieåm heïn cuï theå vaø coá ñònh. Nhìn chung thì caùc ñieåm heïn naøy khoâng ñoàng nhaát veà khoaûng caùch, thöôøng thì khoaûng caùch moãi ñieåm töông ñöông 1km. 3.5 HIEÄN TRAÏNG XÖÛ LYÙ RAÙC THAÛI TP MYÕ THO Phöông thöùc xöû lyù raùc duy nhaát cuûa Tp Myõ Tho laø choân laáp. BCL caùch Tp Myõ Tho 15km2. Sô ñoà vò trí baõi raùc theå hieän ôû hình 3.4. Noâng tröôøng Taân Laäp I caùch baõi choân laáp 4 Km Ñöôøng 30 thaùng 4 loø thieâu cuûa nghóa trang tænh BCL coång vaøo noâng tröôøng Caàu Saét Ngaõ 3 Phuù Myõ caùch baõi choân laáp 4500m Hình 3.4: Sô ñoà vò trí BCL BCL ñöôïc boá trí roäng 80.000m2, baõi raùc thieát keá thaønh 8 oâ, trong ñoù 7 oâ laø hoá choâ laáp raùc, 1 oâ duøng laøm ao sinh hoïc, dieän tích moãi oâ laø 10.000m2. 1) Thieát keá moät hoá choân laáp: Chieàu daøi 125m Chieàu roäng 80m Chieàu saâu -20m Ñoä doác maët neàn theo phöông ngang 3% Ñoä doác raõnh thu gom nöôùc roø ræ 1% Chieàu cao bôø bao hoá 2.5m Ñoä doác ñöôøng leân xuoáng vaän chuyeån raùc 10% Baùn kính quay xe 15m Theå tích moät hoá choân laáp 45.000m3 Quy trình söû duïng baõi: Laàn löôït choân laáp raùc theo caùc hoá töø soá 1 -> 7, chu trình naøy thuaän lôïi cho vieäc taän duïng caùc hoá chöa choâ raùc laøm ao sinh hoïc vaø trình töï khai thaùc baõi ñaõ laáp laøm phaân höõu cô sau naøy. Hieän nay baõi raùc ôû ñaây chæ môùi söû duïng boán oâ (40.000m2), phaàn coøn laïi cho ngöôøi daân thueâ ñeå troàng khoùm. Boán oâ choân laáp naøy ñaõ gaàn ñaày, CTCTÑT seõ tieáp tuïc khai thaùc phaàn ñaát coøn laïi ñeå chuaån bò cho vieäc choân laáp raùc khi caùc oâ treân ñaõ ñaày. Baõi raùc Taân Laäp ngoaøi löôïng raùc cuûa Tp Myõ Tho coøn tieáp nhaän theâm löôïng raùc cuûa huyeän Chaâu Thaønh (khoaûng 12.41 taán/ngaøy), huyeän Taân Phöôùc (2.19taán/ngaøy). Taùi söû duïng: Vieäc taùi söû duïng raùc taïi Tp Myõ Tho hieän nay ñöôïc thöïc hieän baèng hình thöùc thuû coâng. Sau khi raùc ñöôïc ñoå xuoáng baõi seõ coù löïc löôïng nhaët raùc cuûa tö nhaân tröïc tieáp löôïm boïc nilon, roài ñem ra phía ngoaøi ñeå taùi cheá laïi raùc thaûi (boïc nilon) thaønh nhöïa PE ñeå baùn cho caùc cô sôû saûn xuaát oáng nöôùc (taïi baõi raùc CTCTÑT cho ngöôøi ta thueâ 1 maûnh ñaát gaàn ñoù ñeå thöïc hieän vieäc taùi cheá raùc thaûi). Ñoái töôïng lao ñoäng chuû yeáu laø phuï nöõ ôû ñoä tuoåi lao ñoäng. Caùc ñoái töôïng löôïm boïc trong baõi raùc laøm vieäc trong ñieàu kieän veä sinh raát keùm. Haèng ngaøy, toaøn boä khoái löôïng raùc chôû ñeán baõi ñöôïc caùc löïc löôïng nhaët raùc phaân loaïi vaø thu gom nhôø ñoù moät khoái löôïng raùc coù theå taän duïng laïi khaû naêng taùi sinh cuõng nhö taùi söû duïng chuùng. 3.6 ÑAÙNH GIAÙ HIEÄN TRAÏNG QUAÛN LYÙ CTR TAÏI TP MYÕ THO 3.6.1 Ñaùnh giaù coâng taùc thu gom Coâng taùc VSMT laø vieäc laøm quan troïng theå hieän neáp soáng vaên minh ñoâ thò, ñoàng thôøi cuõng mang tính chaát thôøi söï hoaù ñöôïc toaøn xaõ hoäi quan taâm. Trong ñoù, coâng taùc thu gom chieám moät vò trí quan troïng trong vieäc goùp phaàn laøm toát coâng taùc VSMT. Chuùng ta ñaõ quan saùt thöïc traïng thu gom raùc thaûi sinh hoaït taïi CTCTÑT Tp Myõ Tho, coù theå thaáy roõ nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên trong coâng taùc thu gom cuûa coâng ty. Vì vaäy, caàn phaûi phaùt huy toát nhöõng thuaän lôïi vaø khaéc phuïc nhöõng khoù khaên thì hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa coâng ty seõ ñöôïc naâng leân vaø goùp phaàn laøm moâi tröôøng ngaøy caøng saïch ñeïp hôn. Thuaän lôïi: Phöông tieän thu gom cuûa CNVS töông ñoái ñaày ñuû vaø chaát löôïng khaù toát. Trong ñieàu kieän lao ñoäng chuû yeáu baèng thuû coâng, moâi tröôøng ñoäc haïi nhöng taäp theå coâng nhaân ñaõ coù nhieàu coá gaéng trong vieäc toå chöùc queùt doïn, thu gom laøm VSMT khoâng ngaïi möa naéng ñaõ goùp phaàn tích cöïc ñeå thaønh phoá ngaøy caøng “xanh, saïch, ñeïp”. Coâng nhaân ñöôïc trang bò baûo hoä lao ñoäng ñaày ñuû. Vieäc naâng caáp, môû roäng caùc tuyeán ñöôøng giuùp cho coâng taùc thu gom ñöôïc thuaän lôïi hôn, coâng nhaân giaûm ñöôïc nhieàu söùc lao ñoäng. Caùc cô sôû cheá bieán coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp, nhaø vöïa kinh doanh rau caûi ñaõ ñöôïc coâng ty hôïp ñoàng giao nhaän raùc neân tình traïng ñoå böøa baõi ôû caùc khu coâng coäng, keânh raïch ñaõ giaûm roõ reät. Khoù khaên: YÙ thöùc vaø thoùi quen giöõ gìn VSMT cuûa coäng ñoàng daân cö treân ñòa baøn Tp Myõ Tho tuy coù ñöôïc naâng cao leân theo neáp soáng vaên hoaù môùi nhöng nhìn chung vaãn coøn thaáp, hieän töôïng xaû raùc böøa baõi, boû raùc khoâng ñuùng choã vaãn coøn phoå bieán. Chöa trieån khai caùc thuøng raùc coâng coäng ñaïi traø nhö moät soá thaønh phoá khaùc. Ñaây laø nguyeân nhaân ñeå tình traïng vöùt raùc böøa baõi xaûy ra. Vôùi khí haäu nöôùc ta coù hai muøa roõ reät: muøa möa vaø muøa naéng, vaøo nhöõng thaùng naéng thì coâng vieäc töông ñoái nheï, buø laïi coâng nhaân thu gom vaø queùt ñöôøng phaûi chòu moät muøi hoâi thoái noàng naëc hôn, hoï phaûi hít thôû moät löôïng buïi trong khoâng khí nhö buïi ñöôøng phoá vaø caùc chaát ñoäc oáng khoùi xe thaûi ra… Coøn vaøo nhöõng thaùng möa ñoái vôùi CNVS raát cöïc nhoïc, löôïng raùc thaám nöôùc trôû neân aåm öôùt, khoù queùt doïn, ngöôøi coâng nhaân phaûi luoân ñaûm baûo khoái löôïng mình thöïc hieän trong suoát muøa naøy. Ñieàu quan troïng lieân quan ñeán tính maïng CNVS ñöôøng phoá laø khi laøm vieäc vaøo ban ñeâm, nhöõng tai naïn baát ngôø thöôøng xaûy ra ñeán vôùi hoï (naïn ñua xe traùi pheùp vaøo ban ñeâm hoaëc nhöõng ngöôøi ñi ñöôøng phoùng nhanh vöôït aåu va ñuïng vaøo coâng nhaân queùt ñöôøng). Coâng taùc quaûn lyù raùc chöa chaët cheõ, moät soá hoä daân khoâng kyù hôïp ñoàng ñoå raùc maø hoï töï huyû hoaëc vöùt raùc böøa baõi. Hoaït ñoäng daân cö vaãn coøn moät soá khu vöïc chöa beâtoâng nhöïa hoaù nhö moät soá vuøng ven thuoäc trung taâm thaønh phoá. Nhöõng tuyeán ñöøông trôû neân laày loäi khi trôøi möa ñeán neân vieäc toå chöùc thu gom raùc ôû ñaây coøn gaëp nhieàu khoù khaên. Hieän taïi, vieäc thu gom CTR ôû Tp Myõ Tho chæ môùi döøng laïi ôû möùc thu gom khoái löôïng, chöa ñi saâu vaøo vieäc phaân loaïi taïi nguoàn. 3.6.2 Ñaùnh giaù coâng taùc vaän chuyeån 1) Thuaän lôïi: Phöông tieän duøng cho vaän chuyeån töông ñoái ñaày ñuû, do ñoù khoâng coù tình traïng raùc toàn ñoïng do thieáu phöông tieän. Coâng ty ñaõ chuû ñoäng trong quy trình vaän chuyeån. 2) Khoù khaên: Xe uûi raùc chæ coù moät chieác, khi xaûy ra söï coá gaây aùch taét vieäc san uûi laøm moâi tröôøng baõi raùc xaáu ñi raát nhanh. Haàu heát xe maùy cuûa coâng ty ñeàu ñaõ cuõ. Do moâi tröông laøm vieäc cuûa xe maùy bò oâ nhieãm, mau hö hoûng neân chi phí söûa chöõa taêng. Tình traïng hö hoûng thöôøng xuyeân, söûa chöõa nhieàu nhöng thieát bò khoâng toát leân ñöôïc, chi phí tieâu hao nguyeân lieäu taêng, coøn ñaàu tö mua môùi thì khoâng coù kinh phí. 3.6.3 Xöû lyù CTR Baõi raùc Taân Laäp laø moät baõi raùc hôû, chöa theo ñuùng quy ñònh cuûa moät BCLHVS, khoâng coù vaønh ñai baûo veä, nhaø caân … Ao sinh hoïc duøng ñeå chöùa nöôùc ræ raùc khoâng ñöôïc xöû lyù neân oâ nhieãm naëng. Khoâng coù traïm trung chyeån ngay taïi baõi raùc, khi raùc ñöôïc vaän chuyeån veà ñoå traøn lan ra phía ñöôøng ñi ngay taïi oâ choân laáp. Taïi baõi raùc tuy ñöôïc phun pheá phaåm EM moãi ngaøy vaøo buoåi saùng tröôùc khi laøm vieäc vaø buoåi chieàu sau khi ngöng vieäc nhöng tình traïng muøi hoâi vaãn coøn raát naëng gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoeû cuûa ngöôøi daân ôû quanh khu vöïc baõi raùc. Ñöôøng vaøo baõi raùc coù cô sôû haï taàng keùm, deã daøng xuoáng caáp do hoaït ñoäng vaän chuyeån raùc. Vaøo muøa möa ñöôøng raát laày loäi gaây khoù khaên cho vieäc vaän chuyeån raùc. Vì vaäy, caàn phaûi coù bieän phaùp khaéc phuïc nhöõng vaán ñeà treân ñeå goùp phaàn caûi thieän moâi tröôøng ngaøy caøng toát hôn. CHÖÔNG 4: DÖÏ BAÙO PHAÙT SINH CHAÁT THAÛI RAÉN ÑO THÒ TAÏI THAØNH PHOÁ MYÕ THO 4.1 DÖÏ BAÙO DAÂN SOÁ TAÏI TP MYÕ THO ÑEÁN NAÊM 2020 Buøng noå daân soá laø moät trong nhöõng yeáu toá raát quan troïng aûnh höôûng ñeán löôïng raùc thaûi haèng ngaøy, do ñoù khi döï baùo löôïng raùc thaûi phaùt sinh töø nay ñeán naêm 2020 caàn phaûi quan taâm chuù yù ñeán yeáu toá daân soá. Ñeå döï baùo daân soá Tp Myõ Tho ñeán naêm 2020 ta söû duïng haøm Euler caûi tieán, vôùi toác ñoä taêng töï nhieân laø 1,205%. vôùi: Trong ñoù: Ni: daân soá taïi naêm i Ni+1: daân soá taïi naêm tính toaùn (ngöôøi) : khoaûng thôøi gian cheânh leäch (thöôøng laáy = 1 naêm) r: toác ñoä gia taêng daân soá Keát quaû tính toaùn daân soá Tp Myõ Tho ñeán naêm 2020 ñöôïc trình baøy trong baûng 4.1. Baûng 4.1: Daân soá Tp Myõ Tho ñeán naêm 2020 öùng vôùi r = 1,205% Naêm N’i+1 Ni+1/2 Ni+1 Toång soá daân cuûa Tp Myõ Tho (Ni) 2005 170369 2006 172421.95 171395.47 172434.32 172434 2007 174512.15 173473.08 174524.67 174525 2008 176627.69 175576.18 176640.36 176640 2009 178768.88 177704.44 178781.7 178782 2010 180936.02 179858.86 180949 180949 2011 183129.44 182039.22 183142.57 183143 2012 185349.44 184246 185362.73 185363 2013 187596.36 186479.54 187609.81 187610 2014 189870.51 188740.16 189884.13 189884 2015 192172.23 191028.18 192186.02 192186 2016 194501.86 193343.94 194515.81 194516 2017 196859.73 195687.77 196873.85 196874 2018 199246.18 198060.02 199260.47 199260 2019 201661.56 200461.02 201676.03 201676 2020 204106.22 202891.13 204120.87 204121 4.2 DÖÏ BAÙO TOÁC ÑOÄ PHAÙT SINH CTR TAÏI TP MYÕ THO ÑEÁN NAÊM 2020 Trong quaù trình quaûn lyù CTR moät yeáu toá khoâng theå thieáu ñoù laø döï baùo dieãn bieán khoái löôïng vaø thaønh phaàn cuûa CTR, töø ñoù laäp keá hoaïch thu gom vaø xöû lyù. Vieäc döï baùo khoái löôïng CTR phaùt sinh chæ mang tính töông ñoái vì phuï thuoäc raát nhieàu vaøo caùc yeáu toá nhö sau: phong tuïc, taäp quaùn cuûa vuøng, toác ñoä gia taêng daân soá, toác ñoä phaùt trieån kinh teá, cô caáu caùc ngaønh kinh teá, ñònh höôùng phaùt trieån trong töông lai, …, ngoaøi ra caàn coù moät thôøi gian daøi ñeå theo doõi tình hình trong hieän taïi, tieàm naêng vaø ñònh höôùng trong töông lai cuûa khu vöïc, ñoàng thôøi caàn thu thaäp soá lieäu vaø kieåm tra tính chính xaùc cuûa soá lieäu. Söû duïng moâ hình toaùn hoïc haøm Euler caûi tieán ñeå tính toaùn, döï baùo khoái löôïng CTR Tp Myõ Tho ñeán naêm 2020, öùng vôùi tæ leä gia taêng raùc haèng naêm, r = 5.5%. (Xem baûng 4.2). Baûng 4.2: Khoái löôïng CTR Tp Myõ Tho ñeán naêm 2020, öùng vôùi r = 5.5% Naêm N’i+1 Ni+1/2 Ni+1 Khoái löôïng raùc 2005 107.36 2006 113.26 110.31 113.43 113.43 2007 119.67 116.55 119.84 119.84 2008 126.43 123.14 126.61 126.61 2009 133.58 130.06 133.77 133.77 2010 141.12 137.45 141.33 141.33 2011 149.1 145.22 149.32 149.32 2012 157.53 153.42 157.76 157.76 2013 166.44 162.1 166.68 166.68 2014 175.84 171.26 176.1 176.1 2015 185.78 180.94 186.05 186.05 2016 196.28 191.17 196.56 196.56 2017 207.38 201.97 207.67 207.67 2018 219.09 213.38 219.41 219.41 2019 231.47 225.44 231.81 231.81 2020 244.56 238.18 244.91 244.91 4.3 DÖÏ BAÙO VEÀ NHU CAÀU VAÄN CHUYEÅN Vôùi löôïng thieát bò chính nhö treân, hieän CTCTÑT Tp Myõ Tho ñuû khaû naêng vaän chuyeån 100 – 120 taánraùc/ngaøy. Nhöng tình hình thöïc teá cho thaáy coù moät soá ñieåm ñaùng löu yù sau: Xe uûi raùc chæ coù moät chieác, khi xaûy ra söï coá gaây aùch taéc vieäc san uûi laøm moâi tröôøng baõi raùc xaáu ñi raát nhanh. Haàu heát xe maùy ñeàu ñaõ cuõ. Hieän taïi vôùi 9 xe eùp raùc, trung bình moãi xe chôû 13 taán/ngaøy (2 chuyeán), chæ ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu vaän chuyeån hieän taïi. Ñeå ñaùp öùng nhu caàu vaän chuyeån raùc ñeán naêm 2020 ta caàn phaûi tính toaùn thieát bò vaän chuyeån qua baûng 4.3 Baûng 4.3: Nhu caàu vaän chuyeån Naêm Khoái löôïng raùc (taán/ngaøy) Soá löôïng thieát bò vaän chuyeån Thieát bò mua theâm Khaû naêng vaän chuyeån raùc (taán raùc/ngaøy) Naêng suaát vaän chuyeån (taán/xe/ngaøy) 2005 2006 2007 107.36 113.43 119.84 9 100 – 120 13 2008 2009 126.61 133.77 10 Xe eùp raùc 7 taán 130 – 140 14 2010 2011 2012 141.33 149.32 157.76 11 Xe eùp raùc 7 taán 150 – 160 15 2013 2014 2015 166.68 176.1 186.15 12 Xe eùp raùc 10 taán 180 – 190 16 2016 2017 2018 196.56 207.67 219.41 13 Xe eùp raùc 10 taán 210 – 220 17 2019 2020 231.81 244.91 14 Xe eùp raùc 10 taán 240 – 250 18 4.4 DÖÏ BAÙO VEÀ NHU CAÀU XÖÛ LYÙ Ñeå xöû lyù CTR ñeán naêm 2020 ñaït ñöôïc hieäu quaû cao ta caàn döï baùo nhu caàu xöû lyù raùc ñeå töø ñoù coù ñöôïc caùc giaûi phaùp quaûn lyù vaø xöû lyù phuø hôïp. Toång theå tích chöùa raùc cuûa baõi raùc Taân Laäp khoaûng 315000m3 töông ñöông vôùi 315000 taán ( trong tröôøng hôïp raùc ñöôïc neùn chaët). Moät hoá choân laáp coù theå tích chöùa 45000 taán. Khoái löôïng raùc caàn xöû lyù ñöôïc tính toaùn trong baûng 4.4. Döïa vaøo toác ñoä thaûi raùc ñeå tính toaùn khaû naêng hoaït ñoäng cuûa baõi raùc. Baûng 4.4: Khoái löôïng raùc caàn xöû lyù Naêm Tp Myõ Tho (taán/ngaøy) H. Chaâu Thaønh H. Taân Phöôùc Taán/ngaøy Taán/naêm 2005 107.36 12.41 2.19 121.72 44515.4 2006 113.43 12.9 2.56 128.72 46982.8 2007 119.84 13.4 2.93 136 49640 2008 126.61 13.86 3.3 143.16 52253.4 2009 133.77 14.35 3.67 151.6 55334 2010 141.33 14.83 4.04 159.99 58396 2011 149.32 15.32 4.41 168.83 61623 2012 157.76 15.8 4.78 178.11 65010.2 2013 166.68 16.28 5.15 187.87 68572.6 2014 176.1 16.77 5.52 198.13 72317.5 2015 186.05 17.25 5.89 208.92 76255.8 2016 196.56 17.74 6.26 220.28 80402.2 2017 207.67 18.22 6.63 232.23 84764 2018 219.41 18.7 7 244.7 89315.5 2019 231.81 19.19 7.37 258.74 94440.1 2020 244.91 19.67 7.74 271.97 99269.1 CHÖÔNG 5: ÑEÀ XUAÁT CAÙC BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ CTR ÑO THÒ TAÏI THAØNH PHOÁ MYÕ THO PHAÂN LOAÏI TAÏI NGUOÀN RSH muoán taùi cheá hieäu quaû laøm phaân boùn hoaëc caùc vaät lieäu khaùc goùp phaàn taïo ra kinh teá töø raùc thaûi thì phaûi thu gom, phaân loaïi taïi nguoàn. CTR seõ ñöôïc phaân thaønh ba loaïi nhö sau: Thuøng maøu ñen ñöïng chaát thaûi höõu cô deã phaân huyû nhö rau quaû, thöïc phaåm. Thuøng maøu vaøng ñöïng raùc taùi cheá nhö kim loaïi, naép loï, thuyû tinh, … Thuøng maøu xanh ñöïng caùc loaïi raùc nhö xaø baàn, tro gaïch, saønh söù, … Danh muïc caùc loaïi raùc caàn ñöôïc phaân loaïi trình baøy trong baûng 5.1. Baûng 5.1: Danh muïc caùc loaïi raùc caàn phaân loaïi Phaân loaïi Ghi chuù STT Raùc höõu cô deã phaân huyû (thuøng maøu ñen) Raùc taùi cheá (thuøng maøu vaøng) Caùc loaïi raùc khaùc 1 Rau quaû Kim loaïi Tro, gaïch 2 Thöïc phaåm Naép loï Saønh söù 3 Laù caây Thuyû tinh Vaûi, haøng deät 4 Saûn phaåm noâng nghieäp Nilon Goã 5 Caùc chaát höõu cô khaùc Giaáy Thaïch cao Ñoái vôùi caùc hoä gia ñình, cô sôû saûn xuaát töï trang bò caùc thuøng thì ñaùnh daáu maøu theo quy ñònh hoaëc duøng caùc loaïi bòch nilon coù maøu nhö caùc loaïi thuøng treân, coøn tröôøng hoïc, beänh vieän, chôï, nôi coâng coäng taát caû ñeàu ñöôïc ñaët ba loaïi thuøng raùc coù maøu saéc khaùc nhau taïi moãi ñieåm. Tuy nhieân, trong thöïc teá vieäc naøy khoâng ñôn giaûn vì ôû Vieät Nam nhaân daân ta khoâng coù taäp quaùn, thoùi quen phaân loaïi RTSH. Trong khi ñoù ôû nhieàu nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi vieäc thu gom vaø phaân loaïi RTSH ñaõ vaø ñang laø thoùi quen, laø traät töï xaõ hoäi coäng ñoàng. Taïi sao hoï laïi taïo ñöôïc cho ngöôøi daân vaø coäng ñoàng coù yù thöùc vaø thoùi quen ñoù? Theo kinh nghieäm cuûa caùc chuyeân gia xaõ hoäi hoïc vaø giaùo duïc hoïc ôû caùc nöôùc phaùt trieån thì ñeå coù thoùi quen thu gom vaø phaân loaïi raùc thaûi taïi nguoàn cho toaøn xaõ hoäi, hoï phaûi xaây döïng moät chöông trình tuyeân truyeàn, giaùo duïc vaø böôùc ñaàu phaûi trang bò thieát bò phaân loaïi taïi nguoàn cho ngöôøi daân. Vì vaäy, taïi Tp Myõ Tho muoán aùp duïng chöông trình phaân loaïi raùc taïi nguoàn ñaït ñöôïc hieäu quaû cao thì böôùc ñaàu caàn phaûi trang bò cho ngöôøi daân thieát bò duøng ñeå PLRTN vaø tuyeân truyeàn giaùo duïc ñeå naâng cao yù thöùc vaø thoùi quen cuûa ngöôøi daân trong vieäc phaân loaïi raùc thaûi. Moät khi ngöôøi daân ñaõ coù yù thöùc töï nguyeän cuõng nhö thoùi quen veà vaán ñeà naøy thì vaán ñeà veà raùc thaûi cuõng seõ ñöôïc giaûi quyeát. Hình thöùc aùp duïng: Caùn boä CTCTÑT Tp Myõ Tho phoái hôïp vôùi caùn boä phöôøng, ñoaøn thanh nieân, tröôûng khu phoá toå chöùc hoïp daân ôû töøng khu phoá ñeå giaûi thích cho ngöôøi daân hieåu veà nhöõng khoù khaên cuûa thaønh phoá trong vieäc xöû lyù raùc vaø lôïi ích cuûa vieäc PLRTN. Chuùng ta caàn giaûi thích töøng chi tieát cho ngöôøi daân hieåu: + Nhaø nöôùc ñaõ laøm gì cho coäng ñoàng: giaûi thích chi tieát caùc noå löïc cuûa nhaø nöôùc trong vieäc giaûm thieåu chaát thaûi. + Taïi sao nhaø nöôùc caàn coäng ñoàng: neâu ra caùc nguyeân nhaân laø nhaø nöôùc baát löïc trong vieäc PLRTN. + Coäng ñoàng coù theå laøm gì, giaûi thích laøm theá naøo ñeå coäng ñoàng nhaän thöùc vaø hoã trôï, caûi thieän vieäc thaûi boû chaát thaûi baèng caùch PLRTN. Ñaëc bieät, ñeå vaän ñoäng hieäu quaû, ngöôøi daân ñaàu tieân ta neân vaän ñoäng laø ngöôøi phuï nöõ trong gia ñình vì hoï laø ngöôøi noäi trôï chính trong gia ñình, hoï coù traùch nhieäm veà vieäc quyeát ñònh tính caùch treû em trong vieäc vöùt raùc böøa baõi. Höôùng daãn cho ngöôøi daân caùch thöïc hieän PLRTN. Hoã trôï caùc gia ñình thuøng ñöïng raùc, tuùi nilon ñöïng raùc vôùi kyù hieäu rieâng. Cöû caùn boä phong traøo (phuï nöõ, ñoaøn thanh nieân) ñi giaùm saùt, nhaéc nhôû, ñoäng vieân ngöôøi daân tham gia, chaáp haønh nghieâm chænh vieäc thu gom phaân loaïi raùc, khuyeán khích ngöôøi daân coù yù thöùc vaø daàn coù thoùi quen veà coâng vieäc naøy. Ñöa vaøo chöông trình giaùo duïc ôû caùc caáp hoïc trong tröôøng hoïc veà vaán ñeà thu gom, phaân loaïi raùc thaûi, ñaëc bieät laø töø luùc caùc em coøn nhoû (maãu giaùo, caáp I). ngoaøi nhöõng baøi giaûng caàn keát hôïp theâm tranh veõ ñeå giuùp cho caùc em hình dung ra ñöôïc caùch thöùc thu gom, phaân loaïi raùc thaûi taïi gia ñình vaø treân ñöôøng phoá. Vì vaäy, khi lôùn leân vieäc giöõ gìn veä sinh, vöùt raùc ñuùng choã, ñuùng thuøng phaân loaïi khoâng chæ laø yù thöùc maø laø thoùi quen haèng ngaøy. Tính toaùn chi phí thieát bò löu tröõ raùc thaûi taïi nguoàn Chi phí ñaàu tö thuøng raùc: Toång soá daân cuûa Tp Myõ Tho naêm 2006 laø 172434 ngöôøi. Theo thoáng keâ cuûa CTCTÑT thì moãi gia ñình cuûa Tp Myõ Tho laø 6 ngöôøi. Soá hoä gia ñình taïi Tp Myõ Tho naêm 2006 laø 172434 ngöôøi : 6 ngöôøi/hoä = 28739 hoä. Nhaø nöôùc hoã trôï ban ñaàu cho caùc hoä gia ñình laø hai thuøng ñöïng raùc loaïi 10L (goàm thuøng ñöïng raùc thöïc phaåm vaø thuøng ñöïng caùc loaïi raùc khaùc, coøn thuøng ñöïng raùc taùi cheá thì caùc gia ñình töï trang bò) vaø tuùi nilon trong voøng moät naêm. ’ Toång chi phí ñaàu tö cho thuøng ñöïng raùc = toång soá thuøng (thuøng) * giaù thaønh (VNÑ/thuøng) = (28739 * 2) * 34.000 = 1.954.252.000 (VNÑ) (giaù thaønh thuøng chöùa raùc 10L laø 34.000) Chi phí ñaàu tö tuùi nilon Raùc thöïc phaåm seõ ñöôïc thu gom: 1 laàn/ngaøy Raùc coøn laïi seõ ñöôïc thu gom: 2 laàn/tuaàn Vaäy soá tuùi nilon seõ laø 38 tuùi/thaùng.hoä ’ Toång chi phí ñaàu tö cho tuùi nilon = soá tuùi nilon (tuùi/hoä) * soá hoä (hoä) * thôøi gian ñaàu tö (thaùng) * giaù thaønh (VNÑ/tuùi) = 38 * 28739 * 12 * 150 = 1.965.747.600 (VNÑ) ( giaù thaønh tuùi nilon loaïi 5kg laø: 150 (VNÑ) ) Vaäy toång chi phí ñaàu tö thuøng vaø tuùi cho hoä gia ñình = toång chi phí ñaàu tö thuøng + toång chi phí ñaàu tö tuùi = 1.954.252.000 + 1.965.747.600 = 3.919.999.600(VNÑ) THU GOM, VAÄN CHUYEÅN VAØ XÖÛ LYÙ Ñoái vôùi caùc hoä daân: Sau khi thöïc hieän phaân loaïi raùc taïi caùc hoä gia ñình, raùc thaûi haèng ngaøy cuûa caùc hoä daân ñöôïc ñöïng trong tuùi nilon loaïi 5kg. Phaàn pheá lieäu ñöôïc ngöôøi daân gom baùn cho caùc ngöôøi mua pheá lieäu. Phaàn raùc thaûi coøn laïi seõ ñöïng trong tuùi nilon ñöôïc buoäc kín laïi khi ñaày raùc. Khi gaàn ñeán giôø thu gom raùc, ngöôøi daân ñem raùc ñeå tröôùc nhaø, gaàn leà ñöôøng hoaëc cho vaøo thuøng raùc coâng coäng, CNVS seõ thu gom vaø vaän chuyeån veà baõi raùc. Raùc thöïc phaåm seõ ñöôïc thu gom moãi ngaøy vaø caùc loaïi raùc khaùc thu gom 2 laàn/tuaàn. Quy trình thu gom, phaân loaïi, vaän chuyeån raùc ñöôïc ñöa ra trong hình 5.1. RTSH Phaân loaïi sô boä taïi nguoàn Raùc sau khi phaân loaïi Xe ñaåy tay, xe caûi tieán Ñieåm heïn Pheá lieäu Taän duïng baùn pheá lieäu Xe eùp raùc Thuøng raùc coâng coäng 240L – 660L BCL Xe eùp raùc Hình 5.1: Quy trình thu gom , phaân loaïi, vaän chuyeån raùc Ñoái vôùi raùc chôï: Theo ñaëc tính veà thaønh phaàn raùc chôï thöôøng thaønh phaàn CHC cao, theo keát quaû phaân tích cuûa trung taâm coâng ngheä vaø moâi tröôøng thaønh phaàn höõu cô trong raùc chôï laø 30,27%. Vì vaäy, phöông thöùc quaûn lyù löôïng chaát thaûi naøy laø xöû lyù tröïc tieáp (khoâng caàn phaân loaïi) taïi baïi xöû lyù (choân laáp hoaëc laøm phaân compost). (Xem hình 5.2) Raùc chôï Thuøng 660L Xe eùp raùc BCL Xe eùp raùc Hình 5.2: Quy trình vaän chuyeån raùc höõu cô töø chôï Ñoái vôùi nhaø haøng, khaùch saïn, cô quan, tröôøng hoïc: Cuõng seõ trang bò caùc thuøng raùc nhö ñeà xuaát treân, haèng ngaøy lao coâng seõ chuyeån ra phía loä theo ñuùng giôø quy ñònh ñeå caùc xe eùp raùc ñeán nhaän. Rieâng ñoái vôùi caùc nhaø haøng, cöûa haøng dòch vuï aên uoáng lôùn raùc thaûi chuû yeáu laø raùc höõu cô, vì vaäy coâng taùc thu gom ñoøi hoûi phaûi ñuùng giôø quy ñònh, khoâng ñeå toàn ñoïng qua ngaøy sau. Ñoái vôùi cô sôû saûn xuaát, KCN: Coâng taùc thu gom, phaân loaïi CTR coâng nghieäp taïi nguoàn caàn ñöôïc quan taâm thöïc hieän trong coâng taùc quaûn lyù CTR coâng nghieäp. Söû duïng thuøng chöùa raùc tieâu chuaån coù maøu ñeå phaân loaïi vaø thuaän lôïi cho vieäc thu gom vaø vaän chuyeån trong caùc coâng ty, xí nghieäp; caùc loaïi thuøng raùc sau ñaây seõ ñöôïc söû duïng: Thuøng ñöïng RTSH (thuøng maøu ñen): coù thaønh phaàn thöïc phaåm hoaëc CHC cao. Thuøng ñöïng raùc taùi cheá (thuøng maøu vaøng): chöùa chaát thaûi coù giaù trò taùi cheá nhö kim loaïi, thuyû tinh, giaáy, nilon, … Thuøng chöùa CTR khoâng coù giaù trò taùi cheá (thuøng maøu xanh). Thuøng chöùa chaát thaûi ñoäc haïi, laøm baèng theùp coù naép ñaäy kín (thuøng maøu cam). Tuyø theo tính chaát CTR moãi cô sôû saûn xuaát coù theå coù soá löôïng thuøng raùc töø 2 – 6 thuøng (dung tích töø 240L – 660L/thuøng). Tuyø theo khoái löôïng cuûa loaïi raùc maø ñaët caùc thuøng coù dung tích thích hôïp. Caàn boá trí thuøng hôïp lyù taïi caùc khu vöïc. CTR coâng nghieäp sau khi phaân loaïi ñöôïc chöùa trong caùc thuøng raùc rieâng ñeå vaän chuyeån rieâng cho töøng loaïi. Ñoái vôùi KCN, caùc cô sôû coù löôïng raùc thaûi lôùn phaûi boá trí baõi raùc trung chuyeån vaø nôi chöùa chaát thaûi phuø hôïp ñeå haïn cheá toái ña khaû naêng gaây oâ nhieãm ñeán xung quanh. Ñoái vôùi caùc cô sôû tieåu thuû coâng nghieäp coù quy moâ nhoû löôïng raùc phaùt sinh ít coù theå tieán haønh thu gom nhö caùc hoä daân thoâng thöôøng. Chaát thaûi höõu cô deã phaân huyû seõ ñöôïc thu gom haèng ngaøy, caùc loaïi CTR khaùc coù theå dao ñoäng töø 1 – 7 ngaøy tuyø theo löôïng thaûi ra nhieàu hay ít maø cô sôû phaûi hôïp ñoàng vôùi CTCTÑT. CTR töø caùc cô sôû coâng nghieäp sau khi phaân loaïi seõ ñöôïc vaän chuyeån veà baõi raùc baèng caùc phöông tieän chuyeân duøng ñeå traùnh rôi vaõi doïc ñöôøng. Rieâng ñoái vôùi chaát thaûi nguy haïi, cô sôû saûn xuaát seõ hôïp ñoàng vôùi ñôn vò chuyeân xöû lyù veà raùc thaûi nguy haïi ñeå coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp. ( Xem hình 5.3). Cô sôû saûn xuaát Phaân loaïi sô boä taïi nguoàn RTSH Raùc khoâng nguy haïi Raùc taùi cheá CTNH Xe eùp raùc Baõi raùc Baùn pheá lieäu Cty chuyeân xöû lyù CTNH Xöû lyù thieâu ñoát hoaëc CLHVS Hình 5.3: Quy trình thu gom, phaân loaïi vaø xöû lyù CTR coâng nghieäp Ñoái vôùi raùc thaûi y teá: Raùc thaûi cuûa caùc beänh vieän, trung taâm y teá chöùa nhieàu vi truøng gaây beänh, coù khaû naêng laây lan dòch beänh cao. Vì vaäy, taïi ñaây ñaët hai loaïi thuøng ñeå thu