Đề tài Khai thác và lập qui trình bảo dưỡng hệ thống truyền lực và hệ thống lái của xe đầu kéo chuyên dùng TERBERG TY180

LÔØI MÔÛ ÑAÀU Trong nhöõng naêm nay, neàn kinh teá Vieät Nam ñaõ coù nhöõng böôùc chuyeån bieán vöôït baäc.Ñoù laø Ñaûng vaø Nhaø Nöôùc ñaõ saùng suoát ñoåi môùi neàn kinh teá ñaát nöôùc töø neàn kinh teá töï cung töï caáp sang neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng theo XHCN vaø ñang hoäi nhaäp vaøo doøng chaûy neàn kinh teá theá giôùi,ñaëc bieät Vieät Nam ñaõ gia nhaäp WTO-toå chöùc thöông maïi quoác teá môû ra nhieàu cô hoäi giao thöông vôùi quoác teá. Vieäc löu thoâng haøng hoùa nöôùc ta vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi chuû yeáu ñöôïc thöïc hieän baèng ñöôøng bieån, vaø toång saûn löôïng xuaát nhaäp khaåu ngaøy caøng taêng.Moät trong nhöõng caûng lôùn vaø coù löôïng löu thoâng haøng hoùa nhieàu laø Caûng Saøi Goøn.Ñeå haøng hoùa ñöôïc vaän chuyeån nhanh, lieân tuïc, hieäu quaû Caûng Saøi Goøn ñaõ ñaàu tö nhöõng trang thieát bò xeáp dôõ chuyeân duøng.Moät trong nhöõng phöông tieän giuùp cho vieäc giaûi phoùng nhanh choùng haøng hoùa ôû caûng phaûi keå ñeán xe ñaàu keùo chuyeân duøng TERBERG TY180.Ñoù laø moät phöôïng tieän cô ñoäng,coù tính linh hoaït cao vaän chuyeån ñöôïc khoái löôïng Containner lôùn trong thôøi gian ngaén. Trong thôøi gian söû duïng, xe khoâng traùnh khoûi nhöõng hö hoûng vaø phaûi laøm vieäc vôùi cöôøng ñoä cao.Do ñoù, ñeå söû duïng xe ñaït ñöôïc naêng suaát cao nhaát vaø thôøi gian phuïc vuï laâu nhaát thì xe caàn phaûi ñöôïc khai thaùc ñuùng caùch vaø coù cheá ñoä baûo döôõng söõa chöõa.Vì vaäy, phaàn thuyeát minh cuûa ñoà aùn toát nghieäp: “Khai thaùc vaø laäp qui trình baûo döôõng heä thoáng truyeàn löïc vaø heä thoáng laùi cuûa xe ñaàu keùo chuyeân duøng TERBERG TY180” ñöôïc thöïc hieän cho nhöõng muïc ñích sau: Ø Tìm hieåu veà maët kó thuaät cuûa xe ñeå giuùp cho ngöôøi söû duïng vaän haønh hieäu quaû ñuùng caùch bieát baûo quaûn giöõ gìn xe. Ø Giuùp cho caùn boä kó thuaät, coâng nhaân söõa chöõa naém ñöôïc caùc thoâng soá kó thuaät,caáu taïo vaø nguyeân lyù hoaït ñoäng ñeå baûo döôõng, söûa chöõa ñònh kyø ñuùng qui ñònh vaø ñuùng kó thuaät ñaûm baûo giaûi phoùng xe ñöôïc nhanh choùng, giaûm ngaøy naèm taïi xöôûng.Khi xe ñöôïc baûo döôõng toát thì seõ taêng naêng naêng suaát laøm vieäc vaø taêng tuoåi thoï cuûa xe. Ñaây laø coâng trình ñaàu tay cuûa em sau boán naêm hoïc taäp taïi tröôøng, do trình ñoä vaø kinh nghieäm thöïc teá coøn haïn cheá neân ñeà taøi cuûa em chöa hoaøn thieän laém seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng sai soùt.Vì vaäy kính mong quí thaày coâ quan taâm ñoùng goùp yù kieán ñeå em coù theå hoaøn thieän hôn veà maët kieán thöùc chuyeân moân vaø töï tin hôn ñeå böôùc vaøo ñôøi. PHAÀN 1: GIÔÙI THIEÄU CHUNG CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TY TAÂN CAÛNG SAØI GOØN 1.1 Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån: Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa Taân Caûng Saøi Goøn gaén lieàn vôùi quaù trình phaùt trieån lòch söû cuûa ñaát nöôùc.Taân Caûng Saøi Goøn ñöôïc chính thöùc xaây döïng töø thaùng 4 naêm 1863 nhaèm phuïc vuï chuyeån binh lính vaø phöông tieän chieán tranh cuûa thöïc daân Phaùp ñeán Vieät Nam ñeå thöïc hieän vieäc boùc loät vô veùt taøi nguyeân. Döôùi thôøi Phaùp thoáng trò teân goïi ñaàu tieân cuûa Caûng Saøi Goøn laø:” Port De Commeerce De SaiGon” vaø ñöôïc coâng nhaän laø moät cô quan ñoäc laäp coù tö caùch phaùp nhaân, coù quyeàn töï trò veà haønh chaùnh theo saéc leänh ngaøy 2 thaùng 1 naêm 1914. Beán caûng ñaàu tieân ñöôïc xaây döïng laø beán Nhaø Roàng. Ñaàu theá kyû 20, ñeå ñaùp öùng nhu caàu vaän chuyeån ngaøy caøng taêng, thöïc daân Phaùp ñaõ môû roäng caàu caûng veà haï löu hình thaønh caûng Khaùnh Hoäi vôùi chieàu daøi hôn 1000m, naêm 1954 thöïc daân Phaùp bò ñeá quoác Myõ haát caúng khoûi Vieät Nam. Chuùng tieán haønh xaâm chieám mieàn Nam, nhaèm laøm baøn ñaïp ñeå tieán coâng mieàn Baéc vaø 3 nöôùc Ñoâng Döông. Ñeå ñaùp öùng nhu caàu phuïc vuï chieán tranh, chuùng tieáp tuïc môû roäng caûng veà phía Nhaø Beø do ñoù caûng Taân Thuaän Ñoâng ñöôïc hình thaønh. Sau khi giaûi phoùng mieàn Nam vaø thoáng nhaát ñaát nöôùc naêm 1975, haûi quaân ta vaøo tieáp quaûn vaø söû duïng vôùi nhieäm vuï quoác phoøng laø chính. Ñeå oån ñònh nhieäm vuï quoác phoøng vaø khai thaùc trieät ñeå tieàm naêng veà thieát bò vaø beán baõi,caûng Saøi Goøn ñöôïc quaûn lí vaø söû duïng nhö moät ñôn vò kinh teá quoác doanh cuûa ngaønh ñöôøng bieån Vieät Nam. Vò trí ñòa lí cuûa caûng Saøi Goøn naèm ôû ngaõ 3 soâng Saøi Goøn vaø soâng Beán Ngheù, naèm ôû toïa ñoä 10050’ vó tuyeán Baéc, 106045’kinh tuyeán Ñoâng, caùch cöûa bieån Vuõng Taøu 46 haûi lí. Toång dieän tích maët baèng chieám 570.000 m2 thuoäc ñòa baøn quaän 4 vaø quaän 7 thuoäc Tp HCM goàm 5 beán caûng(Nhaø Roàng, Khaùnh Hoäi, Taân Thuaän I, Taân Thuaän II vaø Caàn Thô) .Caûng naèm doïc theo soâng Saøi Goøn vôùi chieàu daøi caàu taøu laø 2830m, 250.000 m2 baõi, 80.000 m2 kho haøng. Hình 1.1:Baûn ñoà vò trí Ngaøy 23 thaùng 7 naêm 1975 caûng Saøi Goøn ñöôïc thaønh laäp thuoäc cuïc Haøng Haûi Boä Giao Thoâng Vaän Taûi vaø Böu Ñieän theo nhö quyeát ñònh 28/CT cuûa toång cuïc ñöôøng bieån Vieät Nam. Ngaøy 23 thaùng 1 naêm 1996 theo quyeát ñònh soá 576/QÑ- HÑQT, caûng Saøi Goøn chính thöùc laø ñôn vò thaønh vieân tröïc thuoäc toång coâng ty Haøng Haûi Vieät Nam. Naêm 1992: Caûng Saøi Goøn trôû thaønh hoäi vieân cuûa Hieäp Hoäi Caûng Bieån Quoác Teá. Naêm 1994: Caûng Saøi Goøn gia nhaäp Hieäp Hoäi Caûng Vieät Nam. Naêm 1995: Caûng Saøi Goøn gia nhaäp Hieäp Hoäi Caûng Bieån caùc nöôùc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. 1.2 Cô sôû vaät chaát vaø trang thieát bò kó thuaät cuûa coâng ty Taân Caûng Saøi Goøn: 1.2.1 Heä thoáng caàu beán vaø khu nöôùc : Quaân caûng daønh 533m daûi beán laø nôi ñaäu cuûa taøu ñeå laøm kinh teá . Heä thoáng caàu caûng cho pheùp tieáp nhaän caùc taøu trong vaø ngoaøi nöôùc coù môùn nöôùc toái ña 9.5 m vaø coù troïng taûi 12.000 T , taøu caäp caàu ñeå xeáp dôõ haøng hoùa vôùi chieàu daøi 533 m cuûa heä thoáng caàu caûng daønh cho laøm kinh teá , coù theå tieáp nhaän cuøng moät luùc boán taøu Container loaïi nhoû töø 500 – 600 TEU hoaëc 3 taøu lôùn 900-1000 TEU . Khu nöôùc cuûa caûng naèm caïnh caàu Saøi Goøn, phaàn höõu ngaïn, luoàng vaøo phao soá 0 ñeán caûng laø 47 haûi lyù , ñoä saâu luoàng töø 10-15m , baùn kính quay trôû cuûa taøu trong vuøng nöôùc tröôùc beán laø 200 m , cho pheùp taøu coù chieàu daøi <165 m quay trôû . Nhìn chung ñoä boài laéng khu nöôùc tröôùc beán laø cao, vì vaäy haøng naêm ñeàu phaûi tieán haønh naïo veùt ñaûm baûo ñoä saâu an toaøn cho caùc phöông tieän thủy. 1.2.2 Heä thoáng kho kín : Laø nôi tieán haønh nghieäp vuï chuyeân chôû haøng hoùa, noù coù chöùc naêng Tieáp nhaän caùc loâ haøng hoùa cuûa chuû haøng töø noäi ñòa löu kho phaân loaïi , ñoùng vaøo container , hoaøn thaønh thuû tuïc giöõ vaø giao haøng xuoáng taøu. Tieáp nhaän Container haøng hoùa töø taøu dôõ leân, ruùt haøng ra Container phaân loaïi vaø giao traû haøng cho caùc chuû haøng Taân Caûng hieän nay coù khoaûng 11 kho lôùn coù maùi che vôùi toång dieän tích laø 19.300 m2 . 1.2.3 Heä thoáng baõi chöùa Container : Laø nôi tieáp nhaän vaø löu chöùa Container baõi chöùa Container ñöôïc phaân thaønh moät soá khu vöïc .Khu vöïc boá trí Container chuaån bò xeáp xuoáng taøu , khu vöïc tieáp nhaän Container töø taøu dôõ haøng leân bôø, khu vöïc chöùa Container roãng . Heä thoáng baõi chöùc Container taïi Taân Caûng coù keát caáu maët baèng (neàn) laø loaïi beâ toâng nhöïa noùng , söùc chòu taûi cuûa maët neàn coù theå tieáp nhaän Container coù haøng xeáp choàng cao töø 3- 4 taàng . Heä thoáng baõi cuûa caûng bao goàm : Baõi trung taâm : 68.000 m2 Baõi 684 : 36.000 m2 Baõi TCCNQPKT : 7.000 m2 Baõi 125 : 14.500 m2 Baõi 710 : 14.000 m2 Maët caàu B3+B4 : 17.500 m2 Toång coäng :157.000 m2 1.2.4 Heä thoáng ñöôøng giao thoâng trong caûng : Heä thoáng ñöôøng giao thoâng trong Caûng bao goàm giao thoâng doïc caàu vaø qua laïi giöõa caùc baõi . Caùc ñöôøng naøy haàu heát ñaõ ñöôïc môû roäng töø 16-20 m nhaèm baûo ñaûm cho caùc phöông tieän xeáp dôõ vaø vaän chuyeån Container ñi laïi trong caûng . Taïi caùc ngaõ 3,4 ñaõ ñöôïc phaân luoàng , tuyeán vaø coù hai coång tröïc tieáp noái vôùi quoác loä 1A vaø caàu Saøi Goøn . Tuy nhieân vaøo giôø cao ñieåm vaãn thöôøng bò keït xe do löôïng xe quaù lôùn vaøo laøm thuû tuïc ra vaøo caûng . Ñeå xöû lyù , khaéc phuïc Caûng ñaõ phaân luoàng chaïy 1 chieàu vaø keát hôïp vôùi vieäc boá trí caùc vò trí cho caùc xe chôø ñôïi . Thöôøng xuyeân ôû Caûng coù caùc löïc löôïng caûnh veä phoái hôïp vôùi caûnh saùt giao thoâng ngoaøi caûng ñeå giaûi quyeát caùc aùch taéc . 1.2.5 Trang thieát bò xeáp dôõ vaø phöông tieän vaän chuyeån: Trang thieát bò xeáp dôõ ngoaøi caàu taøu ñeå xeáp dôõ haøng töø taøu xuoáng caûng vaø ngöôïc laïi , hieän nay Caûng môùi ñaàu tö xaây döïng moät soá caåu bôø ñeå phuïc vuï cho vieäc xeáp dôõ haøng hoùa vaø beân caïnh ñoù Caûng vaãn söû duïng moät soá caåu cuûa taøu . - Thieátbò xeáp dôõ trong caûng hieän nay ñang coù : + 9 caåu khung naâng container ôû baõi söùc naâng 35 taán . + 10 xe naâng töø 20-25 taán . + 6 xe naâng roãng . - Phöông tieän vaän taûi cuõng coù gaàn 26 chieác loaïi 40 feet vôùi soá trang thieát bò hieän coù cuûa caûng , môùi chæ ñuû ñeå ñaùp öùng khoaûng 75% yeâu caàu cuûa caûng . Soá phöông tieän thieáu hieän nay phaûi hôïp ñoàng thueâ caùc phöông tieän cuûa caùc haõng taøu vaø caùc hôïp taùc xaõ xeáp dôõ .1.2.6 Heä thoáng thoâng tin lieân laïc vaø phuïc vuï saûn xuaát : Heä thoáng thoâng tin lieân laïc hieän nay cuûa Caûng ñöôïc trang bò töông ñoái ñaày ñuû vaø hieän ñaïi . Baûo ñaûm ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa saûn xuaát cuõng nhö phuïc vuï yeâu caàu cuûa khaùch haøng trong vaø ngoaøi nöôùc . Beân caïnh ñoù , heä thoáng chieáu saùng cuõng ñaûm baûo ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa saûn xuaát . 1.2.7 Taøu lai daét : Caûng hieän coù 2 taøu lai daét vôùi coâng suaát cao 600 CV vaø 1200 CV laøm nhieäm vuï lai daét , hoã trôï caùc taøu dôøi vaø caäp caûng keå caû taøu quaân söï , taøu kinh teá vaø caåu noåi cuûa caûng . Ñieàu naøy taïo cho caûng khaû naêng hoaøn toaøn chuû ñoäng trong coâng taùc manô taøu beø ra vaøo , di chuyeån trong Caûng , ñoàng thôøi cuõng theâm lôïi nhuaän khai thaùc cho Caûng . 1.2.8 Heä thoáng vaên phoøng , nhaø xöôûng vaø cô sôû xaây döïng : Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu coâng taùc saûn xuaát , Caûng ñaõ lieân tuïc naâng caáp vaø ñaàu tö xaây döïng môùi caùc coâng trình vaø xöôûng vaên phoøng , trang thieát bò vaên phoøng tieân tieán , ñaûm baûo ngaøy caøng naâng cao chaát löôïng phuïc vuï ñieàu kieän laøm vieäc Cuøng vôùi vieäc naâng caáp, hieän ñaïi hoaù cô sôû haï taàng ôû Taân Caûng vaø môû roäng quy moâ, ñòa baøn hoaït ñoäng ñoùn tröôùc xu theá quy hoaïch phaùt trieån heä thoáng Caûng trong khu vöïc thaønh phoá Hoà Chí Minh, trong 2 naêm 1995, 1996 Caûng ñaõ tích cöïc, chuû ñoäng môû roäng ñòa baøn hoaït ñoäng sang phöôøng Caùt Laùi, quaän 2. Taïi Caùt Laùi : Töø thaùng 6 – naêm 1995 ñeán cuoái naêm 2002 Caûng ñaõ ñaàu tö xaây döïng môùi xong 1 caûng Container chuyeân duïng treân dieän tích 170.264 m2 , coù 2 caàu taøu (caàu 1 daøi 152 m – khôûi coâng ngaøy 06 - 06 -1995, hoaøn thaønh ngaøy 15 – 04 – 1997; caàu 2 daøi 151m (khôûi coâng thaùng 10 -2000, hoaøn thaønh thaùng 10 - 2002) ñaûm baûo cho caàu taøu coù môùm nöôùc thaáp nhaát 11m, troïng taûi treân 30.000DWT ra vaøo an toaøn; xaây döïng môùi 96.381m2 baõi haøng, 26.225 m2 ñöôøng giao thoâng noäi boä; söûa chöõa, naâng caáp 2.492 m2 nhaø laøm vieäc. Ngoaøi ra coøn thaû 3 phao ñeå tieáp nhaän taøu haøng rôøi vaø xaây döïng caùc coâng trình boå trôï khaùc nhö nhö heä thoáng ñieän – nöôùc, coät ñeøn, traïm caân, … ñaëc bieät laø ñeå huùt haøng veà Caùt Laùi, Caûng ñaõ cuøng vôùi thaønh phoá Hoà Chí Minh môû môùi tuyeán ñöôøng lieân tænh loä 25 töø xa loä Haø Noäi ñeán phaø Caùt Laùi (caûng ñaàu tö 55,7 tæ ñoàng; trong ñoù cho thaønh phoá Hoà Chí Minh vay 40 tæ ñoàng, traû tieàn caûng thueâ 21,37 ha ñaát ôû Caùt Laùi 15,7 tæ ñoàng). Ngaøy 17-03-1998,taøu Nan Ping Shan cuûa Trung Quoác laø taøu ñaàu tieân ñaõ caäp caûng Caùt Laùi, boác dôõ 5,218 taán gaïo. Ngaøy 21-10-2002 taøu Kitibhum cuûa haõng taøu RCL laø taøu container ñaàu tieân caäp caûng Caùt Laùi. Ñeán nay, sau hôn 6 naêm hoaït ñoäng caûng Caùt Laùi ñaõ tieáp nhaän 980 taøu kinh teá vaøo caûng laøm haøng, trong ñoù coù 497 taøu haøng rôøi, 483 taøu container; toång saûn löôïng haøng rôøi qua caûng laø 4,29 trieäu taán (bình quaân 0,54 trieäu taán/naêm), 108,543 teus container, ñaït doanh thu 88,379 tyû ñoàng. 1.3 Nhöõng nhaän xeùt chung veà Taân Caûng: 1.3.1 Thuaän lôïi: Taân Caûng Saøi Goøn coù moät vò trí ñòa lyù raát thuaän lôïi naèm ôû phía Ñoâng Baéc ngang cöûa ngoõ ra vaøo thaønh phoá Hoà Chí Minh, moät trung taâm thöông maïi lôùn cuûa caû nöôùc,tieáp giaùp vôùi nhieàu tuyeán giao thoâng quan troïng vaø ít bò aûnh höôûng bôûi maät ñoä giao thoâng noäi thaønh.Taân Caûng thuaän lôïi caùc caûng khaùc (Saøi Goøn vaø Beán Ngheù ) trong lónh vöïc veà phöông dieän giao thoâng ñöôøng boä. Veà giao thoâng ñöôøng thuûy, Taân Caûng naèm treân tuyeán luoàng Vuõng Taøu- Saøi Goøn, cho pheùp taøu coù taûi troïng töø 10.000 T ¸ 15.000 T ra vaøo deã daøng. Veà ñieàu kieän khí töôïng thuûy vaên nhìn chung laø thuaän lôïi cho vieäc ra vaøo cuûa taøu thuyeàn vaø xeáp dôõ haøng hoùa( cheá ñoä baùn nhaät trieàu neân taøu ra vaøo khoâng caàn phaûi chôø con nöôùc). Beân caïnh ñoù, nhôø söï ñieàu haønh cuûa ban laõnh ñaïo, taäp theå caùn boä cuûa caûng cuøng vôùi söï quan taâm cuûa caùc caáp cô quan( Boä Quoác Phoøng & Quaân Chuûng Haûi Quaân ) goùp phaàn ñöa caûng vaøo hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Saûn löôïng thoâng qua caûng taêng haøng naêm, naêm 2000 laø 600.000 Teus, naêm 2001 laø….. Hôn nöõaTaân Caûng ngaøy caøng naâng cao chaát löôïng phuïc vuï khaùch haøng thoâng qua vieäc caûi tieán thuû tuïc giao nhaän haøng, quy hoaïch khoa hoïc beán baõi, naâng caáp cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, ñaàu tö trang thieát bò môùi ñaùp öùng yeâu caàu saûn xuaát hieän ñaïi. 1.3.2 Khoù khaên: Taân Caûng laø moät ñôn vò quaân ñoäi chuyeån sang laøm kinh teá, neân trong coâng taùc ñieàu haønh khai thaùc coøn nhieàu khoù khaên. Do ñoù phaûi lieân tuïc ñoåi môùi vaø tìm toøi nghieân cöùu ñeå vaïch ra ñöôøng loái phaùt trieån thích hôïp. Khoái löôïng haøng hoùa thoâng qua caûng ngaøy caøng nhieàu. Dieän tích baõi chöùa haøng cuûa Taân Caûng töông ñoái haïn cheá vaø phaân taùn. Vì vaäy noù aûnh höôûng lôùn ñeán khaû naêng tieáp nhaän haøng hoùa, deán coâng taùc ñieàu haønh vaø hao toán chi phí trong saûn xuaát. Caùc caûng khaùc trong khu vöïc ñang ñaåy maïnh ñaàu tö xaây döïng vaø ñöa vaøo khai thaùc container. Vì vaäy, Taân Caûng phaûi taäp trung giöõ vöõng theá caïnh tranh cuûa mình. 1.3.3 Ñaùnh giaù: Qua quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån, Taân Caûng Saøi Goøn ñaõ daàn khaúng ñònh ñöôïc vò trí, vai troø cuûa mình trong coâng taùc xuaát nhaäp khaåu vaø trôû thaønh moät caûng container chuyeân duïng lôùn nhaát nöôùc. Vôùi keá hoaïch ñaàu tö vaø phaùt trieån caàu beán, kho chöùa, thieát bò xeáp dôõ, phöông tieän vaän chuyeån cuøng vôùi vieäc qui hoaïch söû duïng baõi chöùa moät caùch khoa hoïc. Taân Caûng ñaõ vaø ñang phaùt huy ñöôïc tieàm naêng to lôùn cuûa mình. Höôùng tôùi Taân Caûng öôùc tính saûn löôïng thoâng qua seõ laø 1.000.000 Teus/naêm. CHÖÔNG 2: GIÔÙI THIEÄU VEÀ XE ÑAÀU KEÙO CHUYEÂN DUØNG TERBERG TY180 2.1 Coâng duïng xe ñaàu keùo: Do tình hình phaùt trieån nhanh cuûa neàn kinh teá ñaát nöôùc ,ñaëc bieät khi Vieät Nam gia nhaäp WTO taïo ñieàu kieän cho vieäc phaùt trieån caùc ngaønh saûn xuaát vì vaäy nhu caàu löu thoâng haøng hoaù ngaøy caøng taêng, ngoaøi vieäc phaùt trieån giao thoâng ñöôøng boä cho thoâng suoát ñoàng thôøi phaûi phaùt trieån heä thoáng caûng bieån.Nöôùc ta coù nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi veà maët ñòa lí ñeå phaùt trieån caûng, keøm theo ñoù laø phaûi trang bò cô sôû vaät chaát kó thuaät toát giuùp cho vieäc giaûi phoùng nhanh haøng hoùa.Thieát bò xeáp dôõ vaø phöông tieän vaän chuyeån container laø moät trong nhöõng yeáu toá khoâng theå thieáu ñoái vôùi moät caûng hieän nay. Ñoái vôùi phöông tieän vaän chuyeån container phaûi keå ñeán xe ñaàu keùo chuuyeân duøng TERBERG TY180.Noù laø moät thieát bò cô ñoäng vaø linh hoïat trong vieäc giaûi phoùng haøng hoùa, söùc keùo lôùn, taàm hoïat ñoäng roäng, ñieàu khieån deã daøng vaø vieäc baûo döôõng ñôn giaûn.Nhôø coù nhöõng xe ñaàu keùo chuyeân duøng neân coâng ty Taân Caûng ñaõ hoaøn thaønh toát nhieäm vuï cuûa mình. 2.2 Keát caáu toång theå: Hình 2.1.: keát caáu toång theå xe. 1-cabin; 2-ñeøn; 3-khung naâng; 4-maâm keùo; 5-bình chöùa khí neùn; 6-xilanh naâng maâm; 7-ñeøn baùo hieäu ñang laøm vieäc; 8-oáng xaû; 9-kính chieáu haäu; 10-keùt laøm maùt; 11-caàu daãn höôùng; 12-ñoäng cô; 13-xilanh laùi; 14-hoäp soá; 15-truïc caùcñaêng; 16-thuøng chöùa nhieân lieäu; 17-thuøng chöùa daàu thuûy löïc; 18-caàu chuû ñoäng; 19-caøng gaït nöôùc. 2.3 Caùc thoâng soá kó thuaät cuûa xe: STT KÍCH THÖÔÙC 1 Chieàu daøi 5135 mm 2 Chieàu roäng 2500 mm 3 Chieàu cao 3070 mm ÑOÄNG CÔ 4 Kieåu ñoäng cô 6BTAA 5.5 5 Loïai ñoäng cô Diesel, 4 kyø coù taêng aùp 6 Soá xilanh vaø caùch boá trí 6 xilanh thaúng haøng 7 Toång dung tích xilanh 5.9 lít 8 Ñöôøng kính x haønh trình pittoâng 102x120 mm 9 Tyû soá neùn 17:1 10 Coâng suaát cöïc ñaïi 173 Hp (2500 voøng/phuùt) 11 Moâmen xoaén cöïc ñaïi 621 Nm (1500 voøng/phuùt) HOÄP SOÁ 12 Loaïi Hoäp soá töï ñoäng 13 Nhaõn hieäu Allison 3000 14 Caáp soá 4 soá tieán/ 1 soá luøi 15 Tyû soá truyeàn 3.583 (9 km/h) (F1) 2.093 (15 km/h) (F2) 1.387 (26 km/h) (F3) 1.00 (40 km/h) (F4) 5.674 ( 7 km/h) (R) HEÄ THOÁNG TREO 16 Caàu tröôùc Phuï thuoäc,duøng nhíp, giaûm chaán oáng. 17 Caàu sau Phuï thuoäc, gaén tröïc tieáp daàm caàu leân saétxi,khoâng coù nhíp vaø giaûm chaán HEÄ THOÁNG PHANH 18 Phanh chính Phanh khí neùn 19 Phanh tay Phanh khí neùn HEÄ THOÁNG ÑIEÄN 20 AÙccu 2x12 vol 135 Ah 21 Maùy phaùt 24 vol 22 Maùy khôûi ñoäng 4 kw HEÄ THOÁNG THUÛY LÖÏC 23 Heä thoáng laùi Trôï löïc thuûy löïc hoaøn toaøn 24 Heä thoáng coâng taùc 2 xilanh naâng haï khung 25 Cabin xilanh 26 Thuøng daàu thuûy löïc 50 lít 27 Coâng thöùc baùnh xe 4x2 28 Toác ñoä di chuyeån toái ña 40 km/h 29 Thuøng nhieân lieäu 200 lít 30 Ñöôøng kính voâlaêng 350 mm 2.4 Caùc chuù yù khi vaän haønh xe : Trong khi vận hành, chi có tài xế được phép ở trong cabin Luôn luôn cài thắng tay trước khi rời khỏi xe. Đảm bảo không vượt quá tải trọng cho phép tác dụng lên cầu trong khi vận hành Trước khi di chuyển với remorque, luôn kết nối các ống dây hơi và dây điện với remorque. Luôn kiểm tra , siết chặt bu-lông phía sau cabin. Đóng cửa và cửa sổ để giảm thiểu độ ồn trong cabin Tránh xa các chi tiết quay hoặc dây couroix của động cơ. Đảm bảo đủ thoáng khí khi làm việc trong khu vực kín gió. Nếu bơm thủy lực trợ lái bị hỏng, xe vẫn có thể dẫn hướng được bằng cách tăng lực lên tay lái. Giữ sàn xe luôn sạch sẽ để tránh trượt ngã. Không đến gần các hệ thống thủy lực. Không đậu xe và remorque trên cầu bắc lên tàu Không để các chất cháy nổ gần ống khí xả động cơ Không sử dụng xe đầu kéo khi nó đang có sự cố. Lái xe không được cho đầu ra ngoài cửa sổ khi xe chạy có thể dẫn đến tình huống không an toàn, va chạm với xe di chuyển bên ngoài. Đảm bảo đủ thoáng khí khi làm việc trong khu vực kín gió. PHAÀN 2: KHAI THAÙC HEÄ THOÁNG TRUYEÀN LÖÏC VAØ HEÄ THOÁNG LAÙI XE TERBERG TY180. CHÖÔNG 3: ÑOÄNG CÔ CUMMINS 6BTAA 5.9 3.1 Caùc soá lieäu vaø thoâng soá kó thuaät: Kieåu 6BTAA 5.9 Loaïi Diesel, 4 chu kyø, 6 xilanh thaúng ñöùng, xupap thaúng haøng, laøm maùt baèng nöôùc, phun tröïc tieáp Huùt Coù taêng aùp, Turbocharged Aftercooled Ñöôøng kính xilanh vaø haønh trình 102*120 mm Dung tích xianh 5.9 lít Tyû soá neùn 17:1 Thöù töï kyø noå 1-5-3-6-2-4 Chieàu quay Thuaän chieàu kim ñoàng hoà nhìn töø tröôùc maët ñoäng cô Coâng suaát toái ña 173 Hp, taïi 2500 voøng/phuùt Moâmen xoaén toái ña 621 Nm, taïi 1500 voøng/phuùt Troïng löôïng khoâ Gaàn 580 kg Goùc maët töïa xupap -xupap huùt -xupap xaû 30 ˜ 45 ˜ Thôøi ñieåm ñoùng môû xupap(theo baùnh ñaø) -huùt môû, ñoùng -xaû môû, ñoùng 12 ˜tröôùc ñieåm cheát, 44 ˜ sau ñieåm cheát döôùi 51 ˜tröôùc ñieåm cheát, 13 ˜ sau ñieåm cheát döôùi Khe hôû xupap(khi nguoäi) -huùt -xaû 0.25 mm 0.51 mm Bôm daàu ñoäng cô Loaïi Daãn ñoäng Aùp suaát do bôm baùnh raêng caáp hoaøn toaøn cöôõng böùc Baèng day ñai Boä laøm maùt daàu ñoäng cô Loaïi coù nhieàu taám, laøm nguoäi baèng nöôùc Voøi phun Loaïi AÙp suaát môû van Loaïi voøi phun coù nhieàu loã 19.61 MPa Bôm nöôùc laøm maùt Loaïi Daãn ñoäng Bôm luaân chuyeån cöôõng böùc Baèng baùnh raêng Thôøi ñieåm phun (theo baùnh ñaø) 8 ˜tröôùc ñieåm cheát treân cuûa xilanh soá 1 ôû haønh trình neùn 3.2 Kết cấu tồng thể : Hình 3.1 :Nhìn töø beân traùi 1- Bộ nạp khoâng khí; 2- Loïc nhieân lieäu/loïc nöôùc; 3- Ñaàu noái nhieân lieäu vaøo; 4- Daáu ñònh vò; 5- Bôm tay; 6- OÁng thoâng hôi cacte; 7- Que thaêm daàu; 8- Ñaàu nhieân lieäu vaøo; 9- Chaân ñeá ñoäng cô; 10-Voû; 11- Ñöôøng oáng nhieân lieäu cao aùp; 12- Bôm cao aùp; 13- Boä saáy khoâng khí. Hình 3.2 : Nhìn töø sau 1-Moùc naâng; 2-Tubin taêng aùp; 3-loã baét baùnh ñaø; 4-Vaønh raêng khôûi ñoäng; 5-Baùnh ñaø. Hình 3.3 : Nhìn töø beân phaûi 1-Ñaàu noái kim phun; 2-Boä taêng aùp; 3-Naép ñoå daàu; 4-Moùc naâng; 5-Loã ra keùt nöôùc; 6-Loïc daàu; 7-Loã nöôùc vaøo; 8-Keùt laøm maùt daàu boâi trôn; 9-Ñaàu vaøo keùt; 10-Nuùt xaû daàu; 11-Loã thaêm daàu; 12-Boä phaän khôûi ñoäng. Hình 3.4: Nhìn töø tröôùc 1-Ñaàu vaøo tuabin taêng aùp; 2-Naép daàu; 3-OÁng naïp khoâng khí; 4-Boä truyeàn ñoäng bôm cao aùp; 5-Naép che buïi; 6-Taêng-ñô; 7-Ñai daãn ñoäng quaït laøm maùt; 8-Puli truïc khuyûu; 9-Bôm nöôùc; 10-Boä caêng ñai töï ñoäng; 11-Loã nöôùc vaøo; 12-Maùy phaùt; 13-Puli quaït; 14-Tuabin taêng aùp. Hình 3.5 : Nhìn töø treân xuoáng 1-Loã nöôùc veà keùt nöôùc; 2-Boä taêng aùp; 3-OÁng goùp xaû; 4-Daáu ñònh vò laép baùnh ñaø; 5-OÁng naïp khoâng khí. Hình 3.6: Maët caét ngang ñoäng cô 1-Coø moå; 2-Xuùppaùp; 3-Kim phun; 4-Ñuõa ñaåy; 5-Ñeäm ñaåy; 6-Truïc cam; 7-OÁng goùp xaû; 8-Sinh haøn; 9-Boä loïc daàu; 10-Ñeäm chaân maùy; 11-Caùcte; 12-Löôùi loïc daàu; 13-Voøng ñeäm kim phun; 14-Bugi xoâng maùy; 15- Xilanh; 16-pittoâng; 17-Loïc thöù caáp; 18-Loïc tinh; 19-Bôm cao aùp; 20- Maùy phaùt ñieän; 21-Loác maùy; 22-Thanh truyeàn; 23-Truïc khuyûu. 3.3 Heä thoáng nhieân lieäu: 3.3.1 Nhieäm vuï cuûa heä thoáng nhieân lieäu: Chöùa nhieân lieäu döï tröõ,ñaûm baûo cho ñoäng cô hoaït ñoäng lieân tuïc trong khoaûng moät thôøi gian nhaát ñònh maø khoâng caàn caáp theâm nhieân lieäu. Loïc saïch nöôùc ,taïp chaát cô hoïc laãn trong nhieân lieäu, giuùp nhieân lieäu chuyeån ñoäng thoâng thoaùng trong heä thoáng. Cung caáp nhieân lieäu cho ñoäng cô ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau: ØLöôïng nhieân lieäu caáp cho moãi chu trình phaûi phuø hôïp vôùi cheá ñoä laøm vieäc cuûa ñoäng cô. ØPhun nhieân lieäu vaøo ñuùng thôøi ñieåm, ñuùng qui luaät mong muoán. ØLöu löôïng nhieân lieäu vaøo caùc xilanh phaûi ñoàng ñeàu. ØPhaûi phun nhieân lieäu vaøo xi lanh qua caùc loã phun nhoû vôùi cheânh aùp lôùn tröôùc vaø sau loã phun ñeå nhieân lieäu ñöôïc xeù tôi toát. Caùc tia nhieân lieäu phun vaøo xi lanh ñoäng cô phaûi ñaûm baûo keát hôïp toát giöõa soá löôïng ,phöông höôùng, hình daïng ,kích thöôùc cuûa caùc tia phun vôùi hình daïng buoàng chaùy vaø vôùi cöôøng ñoä, phöông höôùng chuyeån ñoäng cuûa moâi chaát trong buoàng chaùy ñeå hoøa khí hình thaønh nhanh vaø ñeàu. Hình 3.7: Sô ñoà heä thoáng nhieân lieäu duøng bôm cao aùp VE 3.3.2 Nguyeân lí laøm vieäc: Truïc daãn ñoäng bôm cao aùp ñöôïc quay nhôø curoa cam (hoaëc baùnh raêng), daàu diesel ñöôïc bôm cung caáp huùt qua boä taùch nöôùc vaø loïc daàu tôùi ñöôøng daàu vaøo bôm cao aùp. Loïc daàu coù taùc duïng loïc daàu diesel vaø boä taùch nöôùc gaén ôû phía döôùi cuûa loïc daàu ñeå taùch hôi aåm khoûi heä thoáng nhieân lieäu. Khi truïc bôm quay, nhieân lieäu ñöôïc huùt vaøo bôm cung caáp vaø bôm cung caáp seõ neùn ñaày vaøo buoàng bôm cao aùp. AÙp suaát nhieân lieäu tyû leä thuaän vôùi toác ñoä truïc bôm, vaø khi vöôït quaù aùp suaát quy ñònh thì nhieân lieäu thöøa seõ hoài veà phía huùt qua van ñieàu tieát aùp suaát nhieân lieäu ñaët ôû ñöôøng ra bôm cung caáp. Nhieân lieäu trong thuøng bôm cao aùp qua ñaàu vaøo phía ñaàu bôm ñi vaøo buoàng aùp suaát, taïi ñoù aùp suaát seõ taêng leân do piston bôm vöøa quay vöøa chuyeån ñoäng tònh tieán. Nhieân lieäu sau ñoù seõ ñöôïc cung caáp qua oáng cao aùp tôùi voøi phun. Moät van hoài ñöôïc ñaët ôû treân cuøng cuûa bôm coù chöùc naêng duy trì nhieät ñoä nhieân lieäu khoâng ñoåi trong buoàng bôm baèng vieäc hoài nhieân lieäu thöøa veà thuøng. Bôm cao aùp phaûi ñaûm baûo caùc nhieäm vuï sau: Cung caáp löôïng nhieân lieäu caàn thieát cho moãi chu trình öùng vôùi cheá ñoä laøm vieäc qui ñònh cuûa ñoäng cô. Cung caáp nhieân lieäu ñoàng ñeàu vaøo caùc xi lanh theo trình töï laøm vieäc qui ñònh cuûa ñoäng cô. Cung caáp nhieân lieäu vaøo xi lanh ñoäng cô ñuùng theo moät qui luaät ñaõ ñònh. 3.4 Bôm cao aùp VE: Hình 3.8 : Maët caét bôm cao aùp VE 3.4.1 Nguyeân lí hoaït ñoäng : *Vieäc cung caáp nhieân lieäu: Baùnh raêng daãn ñoäng truïc bôm vaø laøm quay ñóa cam. Choát ñöôïc laép chaët vaøo ñóa cam seõ gaøi vaøo raõnh piston bôm ñeå laøm quay piston. Ñeå chuyeån ñoäng tònh tieán, ñóa cam coù nhöõng vaáu cam boá trí ñeàu quanh chu vi cuûa ñóa cam. Caùc vaáu cam luoân tieáp xuùc vôùi caùc con laên bôûi vì ñóa cam vaø piston ñöôïc 2 loø xo piston eùp tyø leân con laên. Do ñoù, ñóa cam coù theå ñieàu khieån chuyeån ñoäng cuûa piston vaø khi ñóa cam quay treân giaù ñôõ con laên nhôø truïc bôm thì piston bôm coù theå ñoàng thôøi vöøa quay, vöøa chuyeån ñoäng tònh tieán. Caáu taïo cuïm ñôõ con laên laø noù chæ coù theå quay 1 goùc quay nhaát ñònh theo söï ñieàu khieån cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm. Vì piston bôm ñoàng thôøi vöøa quay vöøa chuyeån ñoäng tònh tieán neân noù coù theå huùt nhieân lieäu vaøo buoàng aùp suaát, taïo aùp suaát trong ñoù vaø phaân phoái nhieân lieäu tôùi töøng xi lanh. Hình 3.9: Boä phaän phaân phoái nhieân lieäu *Vieäc ñieàu toác: Boä ñieàu toác ñöôïc ñaët ôû phaàn treân cuûa bôm cao aùp. 4 quaû vaêng vaø 1 vaønh boä ñieàu toác ñöôïc giöõ ôû cuïm giöõ quaû vaêng gaén treân truïc boä ñieàu toác. Cuïm giöõ quaû vaêng ñöôïc quay vaø ñöôïc taêng toác nhôø baùnh raêng truïc bôm, qua boä giaûm chaán cao su. Cuïm caàn ñieàu toác ñöôïc ñôõ bôûi bu loâng voû bôm vaø roâ tuyn (choát caàu) ôû döôùi cuûa cuïm caàn ñöôïc gaøi vaøo vaønh ñieàu khieån vaø tröôït treân maët ngoaøi cuûa piston. Phía treân cuøng cuûa cuïm caàn ñieàu khieån ñöôïc noái vôùi loø xo boä ñieàu toác baèng 1 choát chaën, coøn ñaàu kia cuûa loø xo ñöôïc noái vôùi truïc caàn ñieàu khieån. Truïc caàn ñieàu khieån ñöôïc gaøi vaøo voû boä ñieàu toác vaø caàn ñieàu khieån ñöôïc gaén treân truïc. Baøn ñaïp ga ñöôïc noái tröïc tieáp vôùi caàn ñieàu khieån baèng caùp vaø löïc loø xo boä ñieàu toác seõ thay ñoåi tuøy theo vò trí caàn ñieàu khieån (vò trí baøn ñaïp ga). Hình 3.10: Hình caét boä ñieàu toác Löôïng phun nhieân lieäu ñöôïc ñieàu tieát nhôø 2 löïc ñoái khaùng nhau: löïc ly taâm quaû vaêng vaø löïc loø xo boä ñieàu toác. Löïc ly taâm cuûa quaû vaêng thay ñoåi theo toác ñoä ñoäng cô vaø taùc ñoäng leân caàn boä ñieàu toác qua vaønh boä ñieàu toác. Löïc loø xo boä ñieàu toác tuøy thuoäc vaøo vò trí caàn ñieàu khieån (vò trí baøn ñaïp ga) seõ taùc ñoäng leân caàn boä ñieàu toác qua choát chaën. * Vieäc ñieàu khieån thôøi ñieåm phun: Boä ñieàu khieån phun sôùm ñöôïc boá trí phía döôùi bôm, ôû trong coù 1 piston. ÔÛ phía aùp suaát thaáp cuûa piston, boä ñieàu khieån phun sôùm coù 1 loø xo ñöôïc ñònh saün löïc eùp, aùp suaát nhieân lieäu ôû buoàng bôm taùc ñoäng leân phía ñoái dieän (phía aùp suaát cao). Vò trí piston boä ñieàu khieån phun sôùm thay ñoåi theo söï caân baèng cuûa 2 löïc naøy, taùc ñoäng leân choát giaù ñôõ vaø laøm xoay giaù ñôõ con laên. Khi piston boä ñieàu khieån phun sôùm neùn loø xo thì thôøi ñieåm phun seõ sôùm leân (giaù ñôõ con laên quay ngöôïc chieàu) vaø piston boä ñieàu khieån chuyeån ñoäng theo höôùng ngöôïc laïi thì thôøi ñieåm phun seõ muoän ñi. Nhö vaäy, thôøi ñieåm phun seõ ñöôïc ñieàu khieån nhö treân. Hình 3.11 : Hình caét vieäc ñieàu khieån phun sôùm *Bôm cung caáp: Bôm cung caáp goàm roâ to, caùc caùnh gaït vaø noøng xilanh bôm. Truïc daãn ñoäng bôm quay truyeàn qua then vaø keùo roâ to quay theo. Maët trong cuûa noøng xi lanh ñöôïc thieát keá leäch taâm vôùi roâ to. Treân roâ to coù laép 4 caùnh gaït. Löïc ly taâm seõ laøm vaêng caùnh gaït ra trong khi quay vaø caùnh seõ tieáp xuùc vôùi maët trong noøng xilanh ñeå taïo ra 4 buoàng nhieân lieäu. Do ñoù, theå tích cuûa 4 buoàng naøy taêng leân nhôø vieäc quay naøy ñeå huùt nhieân lieäu töø thuøng nhieân lieäu. Ngöôïc laïi, khi theå tích 4 buoàng naøy giaûm ñi thì nhieân lieäu ñöôïc neùn laïi vaø aùp suaát taêng leân. Hình 3.12 : Hoaït ñoäng bôm cung caáp * Van ñieàu tieát: Aùp suaát nhieân lieäu ôû bôm cung caáp taêng tyû leä thuaän vôùi toác ñoä bôm. Tuy nhieân, toång löôïng nhieân lieäu ñöôïc söû duïng cho vieäc phun caàn thieát cho ñoäng cô ít hôn nhieàu so vôùi löôïng nhieân lieäu chuyeån tôùi töø bôm cung caáp. Vì vaäy, ñeå traùnh vieäc taêng quaù möùc aùp suaát nhieân lieäu ôû buoàng bôm do thöøa nhieân lieäu vaø ñeå ñieàu chænh aùp suaát buoàng bôm luoân naèm trong 1 aùp suaát nhaát ñònh, ôû gaàn ñöôøng ra bôm cung caáp coù gaén 1 van ñieàu tieát aùp suaát (van ñieàu aùp). Boä ñieàu khieån thôøi ñieåm phun hoaït ñoäng nhôø aùp suaát buoàng bôm ñöôïc ñieàu tieát baèng van ñieàu aùp. Hình 3.13 :Hoaït ñoäng cuûa van ñieàu tieát *Hoaït ñoäng cuûa piston bôm: Truïc chuû ñoäng seõ daãn ñoäng ñoàng thôøi bôm cung caáp, ñóa cam vaø piston bôm. Chuyeån ñoäng tònh tieán cuûa piston bôm ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc vaáu cam cuûa ñóa cam khi ñoäi leân con laên. Khi raõnh daàu vaøo treân piston truøng vôùi loã daàu vaøo treân thaân bôm thì daàu ñöôïc huùt vaøo buoàng aùp suaát. Sau ñoù, piston tieáp tuïc vöøa chuyeån ñoäng tònh tieán, vöøa chuyeån ñoäng quay seõ ñoùng loã daàu vaøo. Sau khi raõnh daàu ra treân piston truøng vôùi loã daàu ra treân thaân bôm vaø aùp suaát trong buoàng aùp suaát lôùn hôn aùp suaát dö treân ñöôøng oáng coäng vôùi löïc loø xo van phaân phoái thì van phaân phoái seõ môû ñeå daàu vaøo voøi phun vaø phun vaøo xi lanh. Khi cöûa caét nhieân lieäu treân piston truøng vôùi beà maët vaønh ñieàu khieån thì vieäc phun nhieân lieäu seõ keát thuùc. Thaân bôm chæ coù 1 cöûa daàu vaøo,nhöng coù soá cöûa daàu ra baèng soá xy lanh ñoäng cô. Tuy nhieân, maëc duø piston bôm coù soá raõnh daàu vaøo baèng vôùi soá xi lanh, nhöng chæ coù 1 raõnh daàu ra vaø 1 raõnh caân baèng. *Haønh trình huùt: Trong haønh trình piston hoài veà, khi loã daàu vaøo ôû thaân bôm vaø raõnh daàu vaøo treân piston bôm truøng nhau, thì daàu ñaõ ñöôïc neùn ôû buoàng bôm seõ ñöôïc huùt vaøo buoàng aùp suaát. Hình 3.14 : Hoaït ñoäng cuûa pittoâng ôû haønh trình huùt *Haønh trình cung caáp: Khi piston bôm vöøa quay, vöøa ñöôïc naâng leân nhôø ñóa cam, thì maët ngoaøi cuûa piston bôm seõ ñoùng cöûa huùt vaø neùn daàu laïi. Cuøng luùc ñoù raõnh daàu ra treân piston bôm cuõng truøng vôùi cöûa ra treân thaân bôm. Keát quaû laø, daàu ñöôïc neùn tôùi khi lôùn hôn löïc loø xo van phaân phoái vaø lôùn hôn caû aùp suaát dö treân oáng cao aùp ñeå môû van phaân phoái. Sau ñoù, daàu ñöôïc phun vaøo buoàng ñoát ñoäng cô qua voøi phun. Hình 3.15:Hoaït ñoäng cuûa pittoâng ôû haønh trình phaân phoái *Keát thuùc vieäc phun: Khi maët sau cuûa vaønh ñieàu khieån truøng vôùi cöûa caét nhieân lieäu treân bôm, nhieân lieäu treân piston bôm (töùc laø treân buoàng aùp suaát) coù aùp suaát caohôn nhieàu so vôùi aùp suaát buoàng bôm qua cöûa caét nhieân lieäu. Sau ñoù aùp suaát giaûm ñoät ngoät, van phaân phoái seõ ñoùng laïi nhôø loø xo vaø chaám döùt vieäc cung caáp nhieân lieäu. Hình 3.16:Hoaït ñoäng cuûa pittoâng khi keát thuùc vieäc phun. *Haønh trình caân baèng: Tieáp theo vieäc keát thuùc phun, piston bôm seõ quay vaø cöûa ra treân thaân bôm truøng vôùi raõnh caân baèng treân piston. Sau ñoù, aùp suaát nhieân lieäu treân ñöôøng cao aùp töø giöõa cöûa ra treân raõnh piston vaø van phaân phoái seõ giaûm baèng aùp suaát daàu trong buoàng bôm. Haønh trình naøy seõ caân baèng aùp suaát cöûa ra cho töøng xi lanh vôùi moïi voøng quay, do vaäy ñaûm baûo vieäc phun oån ñònh. Nhöõng hoaït ñoäng treân ñöôïc thöïc hieän theo thöù töï phun cho moãi voøng quay cuûa bôm. Hình 3.17:Hoaït ñoäng cuûa pittoâng ôû haønh trình caân baèng. *Traùnh quay ngöôïc: Trong khi piston chuyeån ñoäng theo chieàu quay bình thöôøng,thì cöûa vaøo seõ môû trong suoát haønh trình hoài cuûa piston vaø coù ñuû löôïng daàu ñöôïc huùt vaøo buoàng aùp suaát. Trong haønh trình neùn, cöûa vaøo ñöôïc ñoùng laïi vaø vieäc phun nhieân lieäu ñöôïc thöïc hieän. Tuy nhieân, neáu ñoäng cô quay theo chieàu ngöôïc laïi (chaúng haïn khi xe ñöùng yeân,baét ñaàu luøi vaø ñoäng cô seõ quay …) thì cöûa daàu vaøo treân thaân bôm vaø raõnh daàu vaøo treân piston seõ truøng nhau trong thôøi gian piston naâng leân, daàu seõ khoâng theå taïo ñöôïc aùp suaát vaø vieäc phun nhieân lieäu seõ khoâng xaûy ra.Vì vaäy, ñoäng cô seõ ngöøng ngay. *Ñieàu khieån löôïng phun nhieân lieäu: Hình 3.18 :Haønh trình pittoâng coù ích. Löôïng phun nhieân lieäu ñöôïc taêng leân hoaëc giaûm ñi nhôø vaøo haønh trình coù ích cuûa piston, noù thay ñoåi theo vò trí cuûa vaønh ñieàu khieån. Haønh trình coù ích naøy laø haønh trình cuûa piston töø cöûa caét nhieân lieäu treân piston tôùi maët sau vaønh ñieàu khieån trong haønh trình cung caáp, sau khi cöûa vaøo thaân bôm vaø raõnh piston ñöôïc ñoùng laïi. Haønh trình coù ích tyû leä thuaän vôùi löôïng nhieân lieäu phun vaøo. Nhö coù theå nhìn thaáy treân hình 15, söï di chuyeån cuûa vaønh ñieàu khieån veà beân traùi seõ laøm giaûm haønh trình coù ích vaø ngöôïïc laïi, khi di chuyeån veà beân phaûi seõ laøm taêng haønh trình coù ích vaø laøm taêng löôïng phun nhieân lieäu. Maëc duø vò trí baét ñaàu phun laø coá ñònh nhöng vieäc keát thuùc phun thay ñoåi theo vò trí vaønh ñieàu khieån.Vò trí vaønh ñieàu khieån do boä ñieàu toác quyeát ñònh. *Van phaân phoái vaø van daäp dao ñoäng: Khi aùp suaát nhieân lieäu ñöôïc neùn taêng leân lôùn hôn löïc loø xo van phaân phoái vaø lôùn hôn caû aùp suaát dö treân ñöôøng oáng cao aùp, thì van phaân phoái seõ môû vaø nhieân lieäu ñöôïc cung caáp tôùi voøi phun. Sau ñoù, khi ñaït tôùi aùp suaát môû voøi phun, thì vieäc phun nhieân lieäu vaøo xi lanh seõ xaûy ra. Khi piston ôû traïng thaùi caét nhieân lieäu vaø chaám döùt vieäc phun, thì aùp suaát trong buoàng aùp suaát ñoät ngoät giaûm vaø loø xo seõ ñoùng van phaân phoái. Ñeå traùnh cho thôøi ñieåm phun khoâng bò treã, caàn phaûi duy trì aùp suaát dö nhieân lieäu cho laàn phun sau. Van phaân phoái coù chöùc naêng traùnh cho nhieân lieäu chaûy ngöôïc veà trong haønh trình huùt cuûa piston bôm. Hình 3.19:Hoaït ñoäng cuûa van phaân phoái ÔÛ taâm cuûa van phaân phoái coù 1 piston. Sau khi döùt phun vaø gôø piston tieáp xuùc vôùi ñænh ñeá van (hình B), thì vieäc suït giaûm aùp suaát trong ñöôøng oáng cao aùp seõ tyû leä thuaän vôùi löôïng nhieân lieäu bò tuït laïi tôùi thôøi ñieåm van phaân phoái ñoùng hoaøn toaøn. Vì vaäy, vieäc caét nhieân lieäu xaûy ra ngay sau khi döùt phun vaø ngaên ñöôïc hieän töôïng nhoû gioït (hình C).Van daäp dao ñoäng laø 1 boä phaän cuûa van phaân phoái vaø caáu taïo cuûa noù ñöôïc theå hieän treân hình sau. Van daäp dao ñoäng neùn loø xo cuûa noù vaø môû gaàn nhö ñoàng thôøi vôùi vieäc môû cuûa van phaân phoáiû. Nhieân lieäu do piston bôm cung caáp qua oáng cao aùp, sau ñoù tôùi giaù ñôõ voøi phun roái tôùi voøi phun. Sau khi döùt phun, van daäp dao ñoäng ñoùng nhanh hôn van phaân phoái nhôø löïc loø xo. Theo caùch naøy, do chæ coù löôïng nhieân lieäu tuït laïi ñöôïc hoài qua loã nhoû ôû taâm cuûa cuûa van daäp dao ñoäng cho tôùi khi van phaân phoái ñoùng laïi, vì vaäy ngaên ñöôïc aùp suaát treân ñöôøng oáng cao aùp giaûm ñoät ngoät. Aùp suaát giaûm ñoät ngoät coù theå ñoâi khi taïo ra chaân khoâng vaø sinh boït khí. Ñieàu naøy coù theå gaây ra aên moøn caùc oáng cao aùp vaø coù theå laøm gaõy hoaëc vôõ oáng. Van daäp dao ñoäng ñöôïc laép vaøo ñeå traùnh truïc traëc treân. 3.4.2 Boä ñieàu toác: *Caáu taïo: Hình 3.22 : Caáu taïo cuûa boä ñieàu toác thay ñoåi theo moïi toác ñoä Truïc chuû ñoäng quay (ñöôïc trang bò 2 cao su giaûm dao ñoäng) truyeàn qua 1 baùnh raêng taêng toác ñeán giaù giöõ caùc quaû vaêng ñöôïc laép treân truïc cuûa boä ñieàu toác. Coù 4 quaû vaêng ñöôïc laép trong giaù ñôõ. Khi quay, nhöõng quaû vaêng naøy seõ vaêng ra nhôø löïc ly taâm vaø laøm oáng ngoaøi truïc ñieàu toác dòch chuyeån theo höôùng doïc truïc, ñoàng thôøi ñaåy cuïm caàn ñieàu khieån cuûa boä ñieàu toác. Cuïm caàn ñieàu khieån boä ñieàu toác goàm coù: caàn hieäu chænh, caàn ñaøn hoài, caàn khôûi ñoäng, loø xo khôûi ñoäng (loø xo laù) vaø khôùp noái caàu. Truïc M1 cuûa caàn hieäu chænh ñöôïc laép bôûi choát bu loâng beân trong voû bôm, phaàn beân döôùi ñöôïc giöõ bôûi loø xo cuûa ñaàu phaân phoái daàu vaø phaàn ñaàu treân tieáp xuùc vôùi vít ñieàu chænh toaøn taûi, caàn hieäu chænh khoâng theå di chuyeån ñöôïc. Caàn khôûi ñoäng taùch rôøi vôùi caàn ñaøn hoài bôûi loø xo khôûi ñoäng (loø xo laù) chæ khi ñoäng cô ñang khôûi ñoäng, laøm di chuyeån oáng ngoaøi ñieàu toác theo höôùng ñoùng caù quaû vaêng laïi. Keát quaû laø, khôùp caàu ôû phaàn döôùi cuûa caàn khôûi ñoäng xoay quanh truïc M2(truïc M2 chung caàn khôûi ñoäng vaø caàn ñaøn hoài) seõ laøm di chuyeån vaønh ñieàu khieån theo höôùng taêng nhieân lieäu. Trong thôøi gian ñoäng cô hoaït ñoäng, caàn khôûi ñoäng vaø caàn ñaøn hoài tieáp xuùc nhau vaø cuøng di chuyeån nhö 1 khoái. Ñaàu treân cuûa caàn ñaøn hoài ñöôïc noái vôùi caàn ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô thoâng qua loø xo ñieàu toác. Moät loø xo caàm chöøng ñöôïc laép vaøo choát treân cuûa caàn ñaøn hoài. Caáu taïo cuûa boä ñieàu toác cuõng nhö vieäc ñieàu khieån boä ñieàu toác cho toaøn boä daõy toác ñoä cuûa ñoäng cô ñöôïc thöïc hieän bôûi hoaït ñoäng cuûa taát caû caùc loø xo naøy. *Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác thay ñoåi theo moïi toác ñoä:khi khôûi ñoäng Ñeå caûi thieän ñaëc tính khôûi ñoäng khi khôûi ñoäng ñoäng cô, löôïng nhieân lieäu cung caáp cho ñoäng cô luùc khôûi ñoäng thöôøng lôùn hôn luùc toaøn taûi. Khi ñaïp chaân ga luùc ñoäng cô döøng, luùc naøy caàn khôûi ñoäng taùch rôøi vôùi caàn ñaøn hoài bôûi loø xo khôûi ñoäng (loø xo laù) vaø caàn khôûi ñoäng naøy di chuyeån ñeán ñaåy vaøo oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác. Chính vì vaäy, vaønh ñieàu khieån ñöôïc nay sang beân phaûi (theo höôùng löôïng nhieân lieäu cung caáp lôùn nhaát) bôûi caàn khôûi ñoäng xoay quanh truïc M2. Cho neân, chæ caàn ñaïp nheï chaân ga ñoäng cô cuõng coù theå khôûi ñoäng deã daøng. Sau khi ñoäng cô ñaõ khôûi ñoäng, löïc ly taâm seõ sinh ra bôûi nhöõng quaû vaêng, oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác seõ taùc ñoäng ñeå neùn loø xo khôûi ñoäng (loø xo laù) vaø caàn khôûi ñoäng ñöôïc eùp vaøo caàn ñaøn hoài. Vôùi söï di chuyeån naøy, vaønh ñieàu khieån di chuyeån theo höôùng giaûm nhieân lieäu, vieäc phun nhieân lieäu seõ trôû laïi möùc phun toaøn taûi vaø keát thuùc vieäc phun dö nhieân lieäu cho vieäc khôûi ñoäng. Theo caùch naøy thì caàn ñaøn hoài vaø caàn khôûi ñoäng tieáp xuùc nhau ôû ñieåm A cuøng di chuyeån nhö 1 khoái. *Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác ôû toác ñoä caàm chöøng: Ngay khi ñoäng cô ñaõ khôûi ñoäng, baøn ñaïp ga seõ traû trôû laïi vò trí ban ñaàu cuûa noù. Caàn ñieàu khieån cuõng traû trôû veà vò trí ban ñaàu vaø söùc caêng cuûa loø xo ñieàu toác trôû neân baèng 0. Luùc ñoù caùc quaû vaêng môû ra, caàn khôûi ñoäng bò eùp tyø vaøo caàn ñieàu chænh löïc caêng vaø baét ñaàu neùn loø xo caàm chöøng. Sau ñoù, vaønh ñieàu khieån di chuyeån theo höôùng giaûm löôïng nhieân lieäu vaø döøng laïi ôû vò trí maø löïc ly taâm cuûa caùc quaû vaêng caân baèng vôùi löïc cuûa loø xo caàm chöøng, taïi vò trí naøy coù theå ñaït ñöôïc toác ñoä caàm chöøng oån ñònh. *Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu toác ôû toác ñoä lôùn nhaát toaøn taûi vaø khoâng taûi: Khi ñaïp heát ga vaø caàn ñieàu khieån tieáp xuùc vôùi vít ñieàu chænh toác ñoä lôùn nhaát, thì caàn ñaøn hoài seõtieáp xuùc choát M3 (choát naøy ñöôïc coá ñònh trong voû bôm) maø ôû vò trí ñoù ñaït ñöôïc löôïng nhieân lieäu cung caáp cho möùc ñoä toaøn taûi. Luùc naøy, löïc caêng cuûa loø xo ñieàu toác laø lôùn nhaát, chính vì vaäy loø xo caàm chöøng bò neùn hoaøn toaøn vaø caùc quaû vaêng cuõng bò ñaåy vaø ñoùng laïi bôûi oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác. Sau ñoù, maëc duø löïc ly taâm cuûa caùc quaû vaêng taêng leân theo söï taêng toác ñoä ñoäng cô, nhöng cho tôùi khi thaéng ñöôïc löïc cuûa loø xo ñieàu toác thì caùc quaû vaêng môùi laøm oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác di chuyeån. Hôn nöõa, vôùi vieäc taêng toác ñoä ñoäng cô sau khi caû hai (löïc ly taâm cuûa caùc quaû vaêng vaø löïc caêng cuûa loø xo ñieàu toác) ñaõ caân baèng, löïc ly taâm cuûa caùc quaû vaêng seõ thaéng löïc caêng cuûa loø xo ñieàu toác vaø loø xo seõ bò keùo daøi ra trong luùc cuïm caàn ñieàu toác di chuyeån sang phaûi. Vì vaäy, löôïng nhieân lieäu cung caáp seõ giaûm ñi vaø vieäc ñieàu khieån toác ñoä lôùn nhaát seõ ñöôïc thöïc hieän ñeå löôïng nhieân lieäu cung caáp cho toác ñoä lôùn nhaát khoâng vöôït quaù giaù trò nhaát ñònh. Khi khoâng ñaïp heát ga, löïc caêng cuûa loø xo ñieàu toác coù theå thay ñoåi töï do ñeå cho boä ñieàu toác coù taùc duïng ñieàu toác ñaùp öùng ñieàu kieän taûi moät phaàn. Löôïng nhieân lieäu toaøn taûi ñöôïc xaùc ñònh tuøy theo vieäc vaën vít ñieàu chænh toaøn taûi vaøo nhieàu hay ít. Khi vaën vít ñieàu chænh toaøn taûi (ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà) caàn hieäu chænh seõ di chuyeån sang traùi xoay quanh ñieåm M1 vaø vaønh ñieàu khieån di chuyeån theo höôùng taêng nhieân lieäu. Nôùi vít ñieàu chænh toaøn taûi ngöôïc laïi laøm cho vaønh ñieàu khieån di chuyeån theo höôùng giaûm nhieân lieäu. 3.4.3 Caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm: Moái quan heä giöõa thôøi ñieåm phun nhieân lieäu vaø tính naêng cuûa ñoäng cô (coâng suaát, khí thaûi, xung ñoäng) laø raát quan troïng. Neáu thôøi ñieåm phun thöïc teá chæ khaùc moät chuùt so vôùi thôøi ñieåm phun tieâu chuaån, thì tính naêng cuûa ñoäng cô cuõng seõ bò aûnh höôûng khoâng toát. Do hieän töôïng chaùy treã sinh ra trong quaù trình chaùy cuûa ñoäng cô diesel taêng leân khi toác ñoä ñoäng cô taêng, vì vaäy caàn phaûi buø vaøo hieän töôïng chaùy treã naøy baèng caùch taêng thôøi ñieåm phun sôùm nhieân lieäu. Do ñoù ngöôøi ta gaén theâm boä ñònh thôøi ñieåm phun nhieân lieäu sôùm ôû phaàn döôùi bôm cao aùp. *Boä ñieàu khieån phun sôùm tieâu chuaån: Hình 3.23 :Caáu taïo vaø nguyeân lí hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm tieâu chuaån (boä dieàu khieån phun sôùm theo toác ñoä) Loø xo boä phun sôùm ñöôïc laép ñaët ôû buoàng aùp suaát thaáp, aùp suaát buoàng bôm ñi qua loã piston cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm seõ taùc ñoäng leân phía cao aùp cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm. Loã piston naøy taùc ñoäng ñeå traùnh xung taïo ra dao ñoäng aùp suaát nhieân lieäu. Piston di chuyeån laøm cho choát ñaåy gia ñôõcon quay theo chieàu ngöôïc vôùi chieàu quay cuûa bôm cao aùp. Khi toác ñoä ñoäng cô taêng thì aùp suaát buoàng bôm lôùn hôn löïc cuûa loø xo ñieàu khieån phun sôùm, piston neùn loø xo laøm quay giaù ñôõ con laên theo chieàu ngöôïc vôùi chieàu quay cuûa bôm cao aùp. Vôùi söï di chuyeån naøy cam treân ñóa cam seõ tieáp xuùc caùc con laên nhanh hôn,thôøi ñieåm phun ñöôïc ñieàu khieån sôùm hôn. Khi toác ñoä cuûa bôm giaûm, vaø löïc loø xo lôùn hôn aùp suaát buoàng bôm thì giaù ñôõ con laên seõ di chuyeån theo höôùng laøm treã thôøi ñieåm phun. Caùc thieát bò ñöôïc boå sung nhö boä ñieàu khieån phun sôùm duøng van ñieän töø, thieát bò khôûi ñoäng khi laïnhi (C.S.D) vaøboä ñieàu khieån phun sôùm phuï thuoäc vaøo taûi v.v… vaø ñeàu ñöôïc söû duïng vôùi boä ñieàu khieån phun sôùm tieâu chuaån ñeå thay ñoåi thôøi ñieåm phun nhieân lieäu theo taûi vaø toác ñoä ñoäng cô. *Boä ñieàu khieån phun sôùm theo taûi ñoäng cô: Hình 3.24 :Caáu taïo vaø nguyeân lí laøm vieäc cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm theo taûi ñoäng cô Boä ñieàu khieån phun sôùm theo taûi coù chöùc naêng laø laøm treã thôøi ñieåm phun vôùi ñieàu kieän taûi moät phaàn trong phaïm vi toác ñoä thaáp vaø toác ñoä trung bình, ñeå giaûm bôùt khí thaûi vaø tieáng oàn cuûa ñoäng cô. Vôùi boä ñieàu khieån phun sôùm theo taûi, oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác, truïc boä ñieàu toác, voû bôm cao aùp, ñeàu coù caáu taïo ñaëc bieät giuùp cho vieäc nhieân lieäu di chuyeån deã daøng töø cöûa ñieàu khieån oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác, ñi qua truïc boä ñieàu toác vaø voû bôm tôùi phía aùp suaát thaáp. Khi quaû vaêng kheùp laïi thì cöûa ñieàu khieån oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác khoâng thoâng vôùi ñöôøng daãn nhieân nhieân lieäu treân truïc boä ñieàu toác. Khi toác ñoä ñoäng cô taêng leân thì quaû vaêng baét ñaàu môû ra, cöûa ñieàu khieån oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác vaø ñöôøng daãn nhieân lieäu treân truïc boä ñieàu toác chôùm thoâng vôùi nhau vaø aùp suaát buoàng bôm cao aùp baét ñaàu giaûm (do nhieân lieäu chaûy töø buoàng bôm vaøo buoàng aùp suaát thaáp). Aùp suaát buoàng bôm giaûm hoaøn toaøn khi cöûa ñieàu khieån oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác thoâng hoaøn toaøn vôùi ñöôøng daãn treân truïc boä ñieàu toác. Keát quaû laø, goùc cuûa boä ñieàu khieån phun sôùm seõ treã daàn khi aùp suaát buoàng bôm giaûm. Hôn nöõa, vò trì cuûa quaû vaêng (cuûa oáng ngoaøi truïc boä ñieàu toác) seõ thay ñoåi theo vò trí caàn ñieàu khieån (theo taûi ñoäng cô) . 3.4.4 Van ñieän töø: Hình 3.25:Caáu taïo vaø nguyeân lí laøm vieäc cuûa van ñieän töø Van ñieän töø ñöôïc taét vaø môû bôûi chìa khoùa coâng taéc.Van ñieän töø ñöôïc duøng ñeå ngaét vaø môû doøng nhieân lieäu ñi vaøo cöûa vaøo cöûa piston bôm. Khi môû chìa khoùa coâng taéc, doøng ñieän ñöôïc caáp qua van ñieän töø, phaàn öùng ôû taâm cuûa van ñöôïc huùt leân vaø nhieân lieäu töø buoàng bôm ñöôïc cung caáp tôùi cöûa vaøo cuûa piston bôm. Khi taét chìa khoùa coâng taéc löïc loø xo beân trong phaàn öùng cuûa van töø seõ ñaåy phaàn öùng ñi xuoáng. Do ñoù,ñöôøng nhieân tôùi cöûa vaøo piston seõ ñoùng laïi vaø do vieäc phun nhieân lieäu vaøo buoàng ñoát chaám döùt neân ñoäng cô coù theå döøng ngay ñöôïc. 3.5 Kim phun: 3.5.1 Coâng duïng: Coâng duïng chính cuûa kim phun laø phun tôi vaø phaân boá ñeàu nhieân lieäu vaøo theå tích buoàng chaùy cuûa ñoäng cô.Ngaên ngöøa tia nhieân lieäu tröïc tieáp va chaïm vaøo thaønh xylanh vaø ñænh pittoâng .Phoái hôïp vôùi daïng ñaëc bieät cuûa buoàng ñoát ñeå hôi nhieân lieäu hoaø troän vôùi khoâng khí coù aùp suaát vaø nhieät ñoä cao taïo thaønh moät hoãn hôïp töï boác chaùy coù khaû naêng cung caáp cho ñoäng cô moät coâng suaát vaø suaát tieâu hao nhieân lieäu ít nhaát. 3.5.2 Caáu taïo cuûa kim phun: Hình 3.26: Caáu taïo 1 vaøi loaïi voøi phun. Voøi phun hôû. Voøi phun kín tieâu chuaån. Voøi phun kín loaïi van loã phun. Voøi phun kín coù choát treân kim. Phaàn ñaàu cuûa voøi phun coù choát treân kim. 1 vaø 18-thaân voøi phun; 2 vaø 7-ecu troøng; 3-ñaàu voøi phun hôû; 4-loã phun; 5-maët coân töïa cuûa van kim; 6 vaø 22-kim phun; 8 vaø 19-ñöôøng daãn nhieân lieäu; 9-ñuõa ñaåy; 10-ñóa loø xo; 11-loø xo; 12-coác; 13-vít ñieàu chænh; 14-ecu cong; 15-loã noái vôùi ñöôøng daãn nhieân lieäu; 16-chuïp; 17-loïc löôùi; 20,21-thaân kim phun. 3.5.3 Nguyeân lyù laøm vieäc: Nhieân lieäu cao aùp ñöôïc bôm cao aùp ñöa qua löôùi loïc 17 ,qua caùc ñöôøng 19 trong thaân kim phun tôùi khoâng gian beân treân maët coân töïa cuûa van kim .Löïc do aùp suaát nhieân lieäu cao aùp taïo ra taùc duïng leân dieän tích hình vaønh khaên cuûa van kim choáng laïi löïc eùp cuûa loø xo .Khi löïc cuûa aùp suaát nhieân lieäu lôùn hôn löïc eùp cuûa loø xo thì van kim bò ñaåy baät leân môû ñöôøng thoâng cho nhieân lieäu tôùi loã phun .Aùp suaát nhieân lieäu laøm cho van kim baét ñaàu baät môû ñöôïc goïi laø aùp suaát baét ñaàu phun nhieân lieäu .Ñoái vôùi voøi phun kín tieâu chuaån =15 ÷25 MN/m².Trong quaù trình phun,aùp suaát nhieân lieäu coù theå tôùi 50÷80 MN/m²,trong moät vaøi tröôøng hôïp coù theå cao hôn nöõa . Muoán giaûm bôùt nhieân lieäu roø ræ qua khe hôû phaàn daãn höôùng cuûa kim phun coøn coù raõnh hình vaønh khaên .Haønh trình naâng kim phun ñöôïc xaùc ñònh bôûi khe hôû giöõ maët treân cuûa kim vôùi maët phaúng döôùi cuûa thaân voøi phun.Khe hôû naøy vaøo khoaûng 0.3-0.5 mm. 3.6 Heä thoáng boâi trôn: 3.6.1 Coâng duïng : *Laøm maùt cho ñoäng cô ( giaûi nhieät): *Laøm saïch caùc beà maët ma saùt cuûa caùc chi tieát: *Laøm kín caùc khe hôû daàu ñi qua: *Choáng oxy hoaù caùc beà maët chi tieát: *Laøm giaûm ma saùt cho caùc chi tieát maùy khi vaän haønh 3.6.2 Sô ñoà heä thoáng boâi trôn: Hình 3.27. Sô ñoà nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng boâi trôn 1-cate daàu; 2-phao huùt daàu; 3-bôm daàu; 4-van an toaøn bôm daàu; 5-baàu loïc thoâ; 6-van an toaøn baàu loïc thoâ; 7-ñoàng hoà baùo aùp suaát daàu; 8-ñöôøng daàu chính; 9-ñöôøng daàu boâi trôn truïc khuûyu; 10-ñöôøng daàu boâi trôn truïc cam; 11-baàu loïc tinh; 12-keùt laøm maùt daàu; 13-van khoáng cheá löu löôïng daàu qua keùt laøm maùt; 14-ñoàng hoà baùo nhieät ñoä daàu; 15-que thaêm daàu; 16-truïc khuûyu; 17-truïc cam; 18-pittoâng; 19-thanh truyeàn; 20-choát pittoâng; 21-con ñoäi; 22-ñuõa ñaåy; 23-coø moå; 24-loø xo xupap; 25-xupap; 26-may neùn khí. 3.6.3 Nguyeân lí laøm vieäc: Khi ñoäng cô laøm vieäc baùnh raêng laøm vieäc laøm quay truïc chuû ñoäng, baùnh raêng chuû ñoäng quay daãn tôùi baùnh raêng bò ñoäng quay theo, daàu ôû ñöôøng vaøo ñöôïc caùc raêng cuûa baùnh raêng gaït vaøo khe hôû giöõa caùc raêng vaø voû bôm sinh ra aùp suaát ñöa sang ñöôøng daàu ra vaø ñaåy leân baàu loïc thoâ, khi leân baàu loïc thoâ daàu ñi qua caùc taám giaáy hay taám ñoàng caùc caën baån ñöôïc giöõ laïi, daàu saïch trong loåi loïc theo ñöôøng daàu ra tôùi ñöôøng daàu chính, 100% löôïng daàu phaûi ñi qua baàu loïc thoâ vaø baàu loïc thoâ loïc ñöôïc caën baån lôùn hôn 0.03 mm (toån thaát aùp suaát ôû baàu loïc thoâ khoâng quaù lôùn). Taïi baàu loïc thoâ daàu chia thaønh hai höôùng: v Höôùng 1: khoaûng 80-85% daàu ñi leân ñöôøng daàu chính ñeå boâi trôn caùc chi tieát: truïc khuyûu, thaønh xylanh, con ñoäi, truïc cam, giaøn ñoøn gaùnh vaø baùnh raêng cam ôû treân ñöôøng daàu chính naøy coù gaéng ñoàng hoà ño aùp suaát sau khi boâi trôn caùc chi tieát daàu ñöôïc chaûy veà caùc te. v Höôùng 2: khoaûng 15-20% daàu ñi qua baàu loïc tinh taïi ñaây daàu boâi trôn theo ñöôøng daàu vaøo trong baàu loïc, daàu saïch thaám qua loõi ôû beân trong ñöôïc caáu taïo phaûn löïc quay moment quay laøm quay loõi loïc (toác ñoä quay coù theå ñaït ñöôïc 7000 voøng/phuùt). Do löïc ly taâm, caùc caën baån coù tyû troïng lôùn hôn daàu vaêng ra xa baùm vaøo thaønh loõi loïc vaø laéng xuoáng döôùi, coøn daàu saïch qua löôùi phun ra ôû mieäng phun vaø trôû veà caùcte baàu loïc tinh naøy coù theå loïc ñöôïc caùc chaát coù ñöôøng kính nhoû 0.01mm vaø phaûi löu yù löôïng daàu qua baàu loïc tinh khoâng quaù 20%, khi nhieät ñoä daàu trong ñoäng cô leân ñeán 80oC van ñieàu khieån ñöôïc gaéng treân ñöôøng töø baàu loïc tinh ñeán keùt laøm maùt töï ñoäng môû, cho moät phaàn daàu ra keùt laøm maùt ñeå laøm giaûm nhieät ñoä cuûa ñoäng cô roài ñöa daàu trôû veà cacte. Ngoaøi ra, treân ñöôøng ñöa daàu qua baàu loïc thoâ coøn coù gaéng van an toaøn ñeå khi baàu loïc thoâ bò taét do baån thì van an toaøn môû cho daàu qua van ñi boâi trôn maø khoâng caàn baàu loïc ñeå traùnh hieän töôïng thieáu daàu. Van giaûm aùp suaát ñöôïc gaéng treân bôm, van naøy coù nhieäm vuï ñieàu chænh aùp suaát daàu khi aùp suaát quaù cao van töï môû vaø ñieàu chænh ñeå aùp suaát trong heä thoáng coù giaù trò khoâng ñoåi. 3.7 Heä thoáng laøm maùt: 3.7.1 Coâng duïng: Heä thoáng laøm maùt giöõ cho nhieät ñoä cuûa ñoäng cô ôû moät nhieät ñoä nhaát ñònh khi taûi troïng thay ñoåi, traùnh hieän töôïng keït maùy hay vôõ maùy khi ñoäng cô quaù noùng vaø traùnh söï maát coâng suaát, khoù khôûi ñoäng khi ñoäng cô nguoäi. Yeâu caàu nöôùc laøm maùt:Nöôùc laøm maùt phaûi saïch, khoâng coù taïp chaát, khoâng chöùa caùc taïp chaát aên moøn.Toát nhaát neân duøng nöôùc caát laøm maùt vaø can pha theâm phuï gia.Caùc phuï gia naøy laø nhöõng chaát choáng ñoâng, chaát haïn cheá ræ moøn khoâng cho taïo thaønh caùc lôùp gæ ôû heä thoáng laøm maùt 3.7.2 Sô ñoà heä thoáng laøm maùt: Hình 3.28: Sô ñoà heä thoáng laøm maùt. 1-Bình nöôùc phuï; 2-Van haèng nhieät; 3-Naép xilanh; 4-Tuabin taêng aùp, 5-Boä laøm maùt daàu; 6-Bôm cao aùp, 7-Thaân maùy; 8- Bôm nöôùc; 9-Quaït laøm maùt; 10-keùt nöôùc 3.7.3 Nguyeân lí hoaït ñoäng: Nöôùc laøm maùt coù nhieät ñoä thaáp ñöôïc bôm huùt töø bình chöùa phía döôùi keùt nöôùc qua ñöôøng oáng ñi vaøo laøm maùt ñoäng cô,laøm maùt daàu, laøm tuabin.Sau ñoù nöôùc qua van haèng nhieät.Neáu nhieät ñoä nöôùc coøn thaáp thì van naøy ngaên khoâng cho nöôùc veà keùt nöôùc maø theo caùc ñöôøng quay laïi laøm maùt ñoäng cô traùnh toån thaát coâng suaát maùy.Nöôùc sau khi qua van haèng nhieät trôû veà keùt nöôùc ñöôïc laøm maùt bôûi caùnh quaït ñöôïc daãn ñoäng töø truïc khuyûu cuûa ñoäng cô qua daây ñai 3.8 Heä thoáng taêng aùp: 3.8.1 Coâng duïng: Taêng aùp laø moät trong nhöõng bieän phaùp taêng coâng suaát cuûa ñoäng cô maø khoâng laøm taêng löôïng tieâu thuï nhieân lieäu.Taêng aùp ñeå laøm taêng maät ñoä khoâng khí naïp vaøo xilanh trong moãi chu trình,do ñoù laøm taêng coâng suaát cuûa ñoäng cô.Tuy nhieân caøng naâng cao möùc ñoä taêng aùp seõ laøm taêng phuï taûi cô khí vaø phuï taûi nhieät cuûa ñoäng cô ñoøi hoûi caùc chi tieát nhö piston, xilanh, naép maùy…phaûi ñöôïc cheá taïo töø vaät lieäu toát ñeå coù ñuû ñoä beàn. 3.8.2 Sô ñoà taêng aùp Hình 3.29: Sô ñoà taêng aùp 1-Ñöôøng oáng naïp; 2- Khoâng khí töø boä taêng aùp ñeán keùt laøm maùt; 3- keùt laøm maùt; 4- Doøng khí ñaõ ñöôïc taêng aùp; 5- Xuùpap naïp 3.8.3 Nguyeân lyù hoaït ñoäng: Tuabin taêng aùp hoaït ñoäng nhôø khí xaû cuûa ñoäng cô.Khí xaû ñi vaøo trong tuabin khí sinh coâng quay maùy neùn khí roài sau ñoù thaûi ra moâi tröôøng.Ñoàng thôøi, maùy neùn khí huùt khoâng khí ngoaøi trôøi coù aùp suaát khí quyeån roài neùn leân aùp suaát cao.Tröôùc khi vaøo ñoäng cô, doøng khí neùn ñöôïc ñi qua keùt laøm maùt trung gian ñeå naâng cao maät ñoä khoâng khí taêng aùp roài qua ñöôøng oáng naïp ñeå vaøo caùc xilanh. CHÖÔNG 4: HOÄP SOÁ TÖÏ ÑOÄNG 4.1 Giôùi thieäu veà hoäp soá töï ñoäng treân xe TERBERG TY180 4.1.1 Coâng duïng: Thay ñoåi löïc keùo ôû baùnh xe chuû ñoäng cuûa oâtoâ cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän caûn cuûa maët ñöôøng. Thay ñoåi chieàu chuyeån ñoäng cuûa oâtoâ (tieán hoaëc luøi). Cho xe döøng taïi choå maø khoâng caàn taét maùy. Daãn ñoäng löïc ra ngoaøi cho boä phaän coâng taùc (neáu coù) 4.1.2 Yeâu caàu: Tyû soá truyeàn caàn thieát ñeå coù toác ñoä chuyeån ñoäng thích hôïp, löïc keùo caàn thieát treân caùc baùnh chuû ñoäng vaø ñaûm baûo tính kinh teá cuûa oâtoâ. Hieäu suaát truyeàn löïc cao, laøm vieäc khoâng oàn, sang soá nheï nhaøng, khoâng sinh ra löïc va ñaäp ôû caùc baùnh raêng. Ñieàu khieån deã daøng 4.1.3 Öu nhöôïc ñieåm: Hoäp soá töï ñoäng ñang ñöôïc söû duïng ngaøy caøng nhieàu treân caùc loaïi xe du lòch hieän nay.Khoâng nhöõng theá noù coøn ñöôïc söû duïng treân moät soá xe chuyeân duøng khaùc nhö xe ñaàu keùo container TERBERG TY 180 bôûi noù coù moät soá öu ñieåm sau: Giaûm meät moûi cho taøi xeá baèng caùch loaïi boû caùc thao taùc ñieàu khieån ly hôïp vaø thöôøng xuyeân phaûi chuyeån soá. Chuyeån soá moät caùch töï ñoäng vaø eâm dòu, giaûm bôùt nhöõng kyõ thuaät thaønh thaïo trong laùi xe. Traùnh cho ñoäng cô vaø heä thoáng truyeàn löïc bò quaù taûi toát hôn so vôùi cô khí( do qua bieán moâ). Tuy nhieân noù cuõng coù moät soá nhöôïc ñieåm nhö: Tieâu hao nhieân lieäu nhieàu hôm hoäp soá cô khí Caáu taïo vaø hoaït ñoäng phöùc taïp neân khoù khaên trong vieäc cheá taïo vaø söõa chöõa. Hoäp soá töï ñoäng söû duïng treân xe laø cuûa haõng Allision seri 3000.Loaïi naøy goàm 6 vò trí chuyeån soá: P-R-N-D-2-L ñöôïc ñieàu khieån ñieän töû thoâng qua caùc solenoid ñieàu khieån maïch daàu, caùc boä ly hôïp, caùc boä phanh vaø boä bieán moâ. 4.2 Caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa hoäp soá töï ñoäng: Caùc boä phaän chính trong hoäp soá töï ñoäng Boä bieán moâ Boä truyeàn baùnh raêng haønh tinh Heä thoáng ñieàu khieån thuyû löïc Heä thoáng ñieàu khieån ñieän töû 4.2.1 Boä bieán moâ: 1. Khaùi Quaùt: Boä bieán moâ vöøa truyeàn vöøa khueách ñaïi moâmen töø ñoäng cô baèng caùch söû duïng daàu hoäp soá laøm moâi tröôøng laøm vieäc. Boä bieán moâ bao goàm : caùnh bôm ñöôïc daãn ñoäng baèng truïc khuyûu, roâto tuabin ñöôïc noái vôùi truïc sô caáp hoäp soá, stato ñöôïc baét chaët vaøo voû cuûa hoäp soá qua khôùp moät chieàu vaø truïc stato, voû boä bieán moâ chöùa taát caû caùc boä phaän treân. Boä bieán moâ ñöôïc ñoå ñaày daàu thuûy löïc cung caáp bôûi bôm daàu. Daàu naøy ñöôïc vaêng ra khoûi caùnh bôm thaønh moät doøng truyeàn coâng suaát laøm quay roâto tuabin. Hình 4.1: caáu taïo boä bieán moâ 2-Keát Caáu: Caùnh bôm: Caùnh bôm ñöôïc gaén lieàn vôùi voû bieán moâ, raát nhieàu caùnh coù daïng cong ñöôïc theo höôùng kính ôû beân trong. Vaønh daãn höôùng ñöôïc laép treân caïnh trong cuûa caùnh quaït ñeå daãn höôùng cho doøng chaûy ñöôïc eâm. Voû bieán moâ ñöôïc noái vôùi truïc khuyûu qua taám daãn ñoäng. Roâto tuabin: Cuõng nhö caùnh bôm, raát nhieàu caùnh quat ñöôïc laép trong roâto tuabin. Höôùng cong cuûa caùc caùnh naøy ngöôïc chieàu vôùi caùc caùnh treân caùnh bôm. Roâto tuabin ñöôïc laép treân truïc sô caáp hoäp soá sao cho caùc caùnh quaït cuûa noù ñoái dieän vôùi caùc caùnh bôm, giöõa chuùng coù khe hôû raát nhoû. Stato: Stato ñöôïc ñaët giöõa caùnh bôm vaø roâto tuabin. Noù ñöôïc laép treân trucï stato, truï naøy laép coá ñònh vaøo hoä soá qua khôùp moät chieàu. Caùc caùnh cuûa stato nhaän doøng daàu khi noù ñi ra khoûi roâto tuabin vaø höôùng cho noù ñaäp vaøo maët sau cuûa caùnh bôm laøm cho caùnh bôm ñöôïc cöôøng hoùa. Khôùp moät chieàu cho pheùp stato quay cuøng chieàu vôùi truïc khuyûu ñoäng cô. Tuy nhieân neáu stato coá gaéng quay theo chieàu ngöôïc laïi , khôùp moät chieàu seõ khoùa stato laïi vaø khoâng cho noù quay. Do vaäy stato quay hay bò khoùa laø phuï thuoäc vaøo höôùng cuûa doøng daàu ñaäp vaøo caùc caùnh quaït. Hoïat ñoäng cuûa khôùp moät chieàu: Khi voøng ngoaøi coá gaéng quay theo höôùng nhö muõi teân A trong hình döôùi ñaây,noù seõ aán vaøo phaàn ñaàu cuûa caùc con laên. Do khoaûng caùch L1 ngaén hôn L neân con laên bò nghieâng ñi, cho pheùp voøng ngoaøi quay. Tuy nhieân khi voøng ngoaøi coá gaéng quay theo chieàu ngöôïc laïi B, con laên khoâng theå nghieâng ñi. Keát quaû laø laøm cho con laên coù taùc duïng nhö moät mieáng cheâm khoùa vaønh ngoaøi vaø giöõ khoâng cho noù chuyeån ñoäng. Loø xo giöõ ñöôïc laép theâm ñeå trôï giuùp cho con laên luoân nghieâng moät chuùt theo höôùng khoùa voøng ngoaøi. Hình 4.2:hoaït ñoäng cuûa khôùp moät chieàu Truyeàn coâng suaát: Khi caùnh bôm ñöôïc daãn ñoäng bôûi truïc khuyûu cuûa ñoäng cô, daàu trong caùnh bôm seõ quay vôùi caùnh bôm theo cuøng moät höôùng. Khi toác ñoä cuûa caùnh bôm taêng leân, löïc ly taâm laøm cho daàu baét ñaàu chaûy ra phía ngoaøi taâm cuûa caùnh bôm doïc theo beà maët cuûa caùnh quaït vaø beà maët trong cuûa caùnh bôm. Khi toác ñoä cuûa caùnh bôm taêng leân nöõa, daàu seõ bò ñaãy ra khoûi caùnh bôm. Daàu seõ ñaäp vaøo caùnh quaït cuûa roâto tuabin laøm cho roâto baét ñaàu quay cuøng moät höôùng vôùi caùnh bôm. Sau khi daàu maát naêng löôïng do va ñaäp vaøo caùc caùnh quaït cuûa roâto tuabin. Noù chaûy vaøo trong doïc theo caùc caùnh cuûa roâto tuabin. Khi noù chaïm vaøo phaàn trong cuûa roâto, beà maët cong beân trong cuûa roâto seõ höôùng doøng chaûy ngöôïc trôû laïi caùnh bôm vaø chu kyø laïi baét ñaàu. khuyeách ñaïi moâmen Vieäc khuyeách ñaïi moâmen baèng bieán moâ ñöôïc thöïc hieän baèng caùch hoài doøng daàu ñeán caùnh bôm, sau khi noù ñi qua caùnh tuabin nhôø söû duïng caùnh quaït cuûa moät stator. Noùi caùch khaùc, caùnh bôm ñöôïc quay bôûi moâmen töø ñoäng cô vaø noù ñöôïc theâm vaøo moät moâmen cuûa doøng daàu thuûy löïc chaûy hoài veà töø caùnh tuabin. Ñieàu ñoù coù nghóa laø, caùnh bôm khueách ñaïi moâmen ñaàu vaøo ban ñaàu ñeå truyeàn ñeán caùnh tuabin. Hình 4.3: moâ taû hoaït ñoäng cuûa bieán moâ Cô caáu khoaù bieán moâ Trong giai ñoaïn khôùp noái (khoâng coù söï khuyeách ñaïi momen) bieán moâ truyeàn momen töø töø ñoäng cô vaøo hoäp soá vôùi tyû soá truyeàn gaàn baèng 1:1. Tuy nhieân giöaõ caùnh bôm vaø roâto tuabin coù söï cheânh leäch veà tocá ñoä ít nhaát laø töø 4 ñeá 5%. Do vaäy bieán moâ khoâng truyeàn 100% coâng suaát do ñoäng cô taïo ra ñeán hoäp soá, vì vaäy coù hieän töôïng maát naêng löôïng. Ñeå ngaên chaën ñieàu ñoù vaø ñeå giaûm tieâu hao nhieân lieäu, moät khôùp khoaù cöùng seõ noùi moät caùch cô khí caùnh bôm vaø roâto tuabin. Keát caáu Khôùp khoaù bieán moâ ñöôïc laép treân moay ô cuûa roâto tuabin. Loø xo giaûm chaán seõ haáp thuï löïc xoaén do söï aên khôùp cuûa ly hôïp ñeå ngaên khoâng taïo ra va ñaäp. Vaät lieäu ma saùt ñöôïc daùn vaøo voû bieán moâ hay piston khoùa bieán moâ. Hoaït ñoäng: Khi khôùp khoaù bieán moâ hoaït ñoäng ,noù seõ quay cuøng vôùi caùnh bôm vaø roâto tuabin. Vieäc aên khôùp vaø nhaû khôùp khoaù bieán moâ ñöôïc quyeát ñònh bôûi söï thay ñoåi cuûa höôùng doøng chaûy daàu thuyû löïc trong boä bieán moâ. Nhaû khôùp: Khi xe chaïy ôû toác ñoä thaáp, daàu coù aùp suaát chaûy ñeán phía tröôùc cuûa khôùp khoaù.Do aùp suaát ôû phía tröôùc vaø phía sau cuûa khôùp khoaù baèng nhau neân klhôùp khoaù nhaû ra. Hình 4.4: moâ taû hoaït ñoäng nhaû khôùp Aên khôùp: Khi xe chaïy ôû toác ñoä trung bình vaø cao daàu coù aùp suaát chaûy ñeán phaàn sau cuûa khôùp khoaù cöùng. Do vaäy piston khoaù bò eùp vaøo voû bieán moâ. Keát quaû laø khôùp khoaù bieán moâ vaø voû tröôùc bieán moâ quay cuøng chieàu nhau. Hình 4.5:moâ taû hoaït ñoäng aên khôùp 4.2.2 Boä truyeàn baùnh raêng haønh tinh Hoäp soá töï ñoäng naøy söû duïng boä truyeàn haønh tinh kieåu Simpson.Coù nghóa laø moät boä truyeàn coù 2 boä baùnh raêng haønh tinh ñôn giaûn ñöôïc boá trí treân cuøng moät truïc ñeå taïo ra 3 soá tieán vaø moät soá luøi.Boä baùnh raêng haønh tinh naøy,caùc phanh vaø li hôïp duøng ñeå ñieàu khieån chuyeån ñoäng quay cuûa chuùng, voøng bi vaø caùc truïc truyeàn moâmen ñöôïc goïi chung laø boä truyeàn baùnh raêng haønh tinh. Hình 4.6:sô ñoà boä truyeàn Boä baùnh raêng haønh tinh soá truyeàn taêng OD:laø moät boä truyeàn baùnh raêng haønh tinh ñôn giaûn ñöôïc laép beân caïnh boä truyeàn 3 toác ñoä ñeå taïo trôû thaønh hoäp soá 4 toác ñoä.Coù moät phanh soá truyeàn taêng Bo ñeå giöõ baùnh raêng maët trôøi, moät li hôïp soá truyeàn taêng Co ñeå noái baùnh raêng maët trôøi vaø caàn daãn vaø 1 khôùp moät chieàu soá truyeàn taêng Fo. a-Caáu taïo: Moät boä baùnh raêng haønh tinh ñôn bao goàm ba phaàn töû : Moät baùnh raêng bao. Moät baùnh raêng maët trôøi. Caùc baùnh raêng haønh tinh vaø moät caàn daãn treân ñoù coù laép truïc haønh tinh. Hình 4.7:moâ taû boä truyeån baùnh raêng haønh tinh b - Chöùc naêng: Söï hoaït ñoäng cuûa caùc baùnh raêng haønh tinh seõ cho ra caùc tæ soá truyeàn cho caùc soá tieán vaø luøi. c - Hoaït ñoäng: GIAÛM TOÁC: Hoaït ñoäng cuûa caùc baùnh raêng: Baùnh raêng bao : - Phaàn töû chuû ñoäng. Baùnh raêng maët trôøi : - Coá ñònh. Caàn daãn : - Phaàn töû bò ñoäng. Khi baùnh raêng bao quay theo chieàu kim ñoàng hoà, caùc baùnh raêng haønh tinh seõquay xung quanh baùnh raêng maët trôøi trong khi cuõng quay quanh truïc cuûa noù theo chieàu kim ñoàng hoà. Ñieàu ñoù laøm cho toác ñoä quay cuûa caàn daãn giaûm xuoáng tuyø theo soá raêng cuûa baùnh raêng bao vaø maët trôøi. TAÊNG TOÁC. Hoaït ñoäng cuûa caùc baùnh raêng: Baùnh raêng bao : Phaàn töû bò ñoäng. Baùnh raêng maët trôøi : Coá ñònh. Caàn daãn : Phaàn töû chuû ñoäng. Khi caàn daãn quay theo chieàu kim ñoàng hoà, caùc baùnh raêng haønh tinh quay xung quanh baùnh raêng maët trôøi trong khi cuõng quay quanh truïc cuûa noù theo chieàu kim ñoàng hoà. Ñieàu ñoù laøm cho baùnh raêng bao taêng toác tuyø thuoäc vaøo soá raêng cuûa baùnh raêng bao vaø maët trôøi, ñieàu naøy laøm cho caàn daãn taêng leân. ÑAÛO CHIEÀU. Hoaït ñoäng cuûa caùc baùnh raêng: Baùnh raêng bao : - Phaàn töû bò ñoäng. Baùnh raêng maët trôøi : - Phaàn töû chuû ñoäng Caàn daãn : - Coá ñònh. Khi baùnh raêng maët trôøi quay theo chieàu kim ñoàng hoà, caùc baùnh raêng haønh tinh, luùc naøy bò coá ñònh baèng caàn daãn quay quanh truïc cuûa noù theo chieàu ngöôïc kim ñoàng hoà, keát quaû laø baùnh raêng bao cuõng quay ngöôïc kim ñoàng hoà. Luùc naøy, baùnh raêng bao giaûm toác tuyø thuoäc vaøo soá raêng cuûa baùnh raêng bao vaø maët trôøi. d - Tæ soá truyeàn. Tæ soá truyeàn cuûa baùnh raêng haønh tinh ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: i : Toác ñoä goùc baùnh raêng maët trôøi (1/s) : Toác ñoä goùc baùnh raêng bao (1/s) : Toác ñoä goùc caàn daãn (1/s) : Soá raêng cuûa baùnh raêng bao. : Soá raêng cuûa baùnh raêng maët trôøi : Cặp bánh răng ăn khớp ngoài Do caùc baùnh raêng haønh tinh hoaït ñoäng nhö caùc baùnh raêng khoâng taûi, soá raêng cuûa chuùng khoâng lieân quan ñeán tæ soá truyeàn cuûa boä truyeàn haønh tinh. Do vaäy tæ soá truyeàn cuûa boä truyeàn haønh tinh ñöôïc xaùc ñònh baèng soá raêng töông ñöông cuûa caàn daãn, baùnh raêng bao vaø baùnh raêng maët trôøi Soá raêng cuûa caàn daãn (Zc) coù theå ñöôïc tính toaùn theo coâng thöùc sau: Zc = Zr + Zs Trong ñoù: Zc : Soá raêng töông ñöông cuûa caàn daãn. Zr : Soá raêng cuûa baùnh raêng bao. Zs : Soá raêng cuûa baùnh raêng maët trôøi 1. Boä ly hôïp: Coâng duïng:Noái truïc sô caáp vôùi moät trong caùc baùnh raêng trong boä baùnh raêng haønh tinh, ñeå cho baùnh raêng naøo laø chuû ñoäng. Keát noái hai boä phaän naøo ñoù trong boä baùnh raêng haønh tinh. Phaân loaïi: Thoâng thöôøng treân caùc hoäp soá töï ñoäng coù nhöõng loaïi lyhôïp nhieàu ñóa nhö sau: Ly hôïp soá tieán: C1 Ly hôïp truyeàn thaúng: C2 Caáu taïo: Caùc boä phaän cuûa boä ly hôïp nhieàu ñóa: -Caùc ñóa ma saùt. -Van moät chieàu -Caùc ñóa eùp. -Bi van moät chieàu. -Piston. -Loø xo hoài. -Xylanh. Chöùc naêng cuûa caùc boä phaän: Caùc ñóa ma saùt: AÊn khôùp baèng then hoa vôùi baùnh raêng bao. Caùc ñóa eùp: AÊn khôùp baèng then hoa vôùi troáng cuûa ly hôïp. Piston: Dòch chuyeån beân trong xylanh aán caùc ñóa eùp tieáp xuùc vôùi caùc ñóa ma saùt. Van moät chieàu: Chæ cho daàu hoài veà trong quaù trình ly hôïp nhaû khôùp. Bi van moät chieàu: Ñoùng van moät chieàu ñeå caùc ñóa eùp tieáp xuùc vôùi caùc ñóa ma saùt taïo hoaït ñoäng aên khôùp cuûa ly hôïp, ñoàng thôøi ñeå xaû neâm daàu giuùp caét ly hôïp deã daøng. Loø xo hoài: Traïng thaùi ban ñaàu luoân ñaåy piston veà moät phía ñeå cho caùc ñóa ma saùt vaø ñóa eùp khoâng tieáp xuùc vôùi nhau. Hoaït ñoäng: *AÊn khôùp:: Khi daàu coù aùp suaát chaûy vaøo trong xylanh, noù aán vaøo bi van moät chieàu cuûa piston laøm cho noù ñoùng van moät chieàu laïi. Ñieàu ñoù laøm cho piston dòch chuyeån bieán trong xylanh aán caùc ñóa eùp tieáp xuùc vôùi caùc ñóa ma saùt. Do löïc ma saùt cao giöõa ñóa eùp vaø ñóa ma saùt, caùc ñóa eùp chuû ñoäng vaø caùc ñóa ma saùt bò ñoäng quay vôùi toác ñoä nhö nhau, ñieàu ñoù coù nghóa ly hôïp aên khôùp vaø truïc sô caáp ñöôïc noái vôùi baùnh raêng bao, coâng suaát ñöôïc truyeàn töø truïc sô caáp ñeán baùnh raêng bao. *Nhaû khôùp: Khi daàu thuûy löïc coù aùp suaát ñöôïc xaû ra, aùp suaát daàu trong xylanh giaûm xuoáng. Cho pheùp vieân bi van moät chieàu taùch ra khoûi ñeá van, ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän baèng löïc ly taâm taùc duïng leân noù vaø daàu trong xylanh ñöôïc xaû ra qua van moät chieàu naøy. Keát quaû laø piston trôû veà vò trí cuõ baèng loø xo hoài laøm ly hôïp nhaû ra. e. Sô ñoà truyeàn coâng suaát Khi C1 hoaït ñoäng Khi C1 hoaït ñoäng, coâng suaát ñöôïc truyeàn töø truïc sô caáp ñeán baùnh raêng bao. Khi C2 hoaït ñoäng Khi C2 hoaït ñoäng, coâng suaát ñöôïc truyeàn töø truïc sô caáp ñeán baùnh raêng maët trôøi. Khi C1 vaø C2 hoaït ñoäng Khi C1 vaø C2 ñoàng thôøi hoaït ñoäng, coâng suaát töø truïc sô caáp cuøng moät luùc ñöôïc truyeàn tôùi baùnh raêng bao vaø baùnh raêng maët trôøi. 2 .Boä phanh: Coâng duïng: Coá ñònh moät boä phaän naøo ñoù cuûa boä baùnh raêng haønh tinh. Phaân loaïi: Trong hoäp soá töï ñoäng coù 2 loaïi phanh: Phanh daûi. Phanh nhieàu ñóa. *Phanh daûi: Caáu taïo: Daûi phanh ñöôïc quaán quanh voøng ngoaøi cuûa troáng phanh. Moät ñaàu cuûa daûi phanh ñöôïc baét chaët vaøo voû cuûa hoïp soá baèng choát, ñaàu coøn laïi tieáp xuùc vôùi piston phanh qua caàn ñaåy piston, caàn naøy ñöôïc daãn ñoäng baèng aùp suaát thuyû löïc. Piston phanh coù theå laøm chuyeån ñoäng caàn ñaåy baèng caùch neùn loø xo trong laïi. Hình 4.8: caáu taïo phanh daûi Hoaït ñoäng: Khi aùp suaát thuyû löïc taùc duïng leân piston, piston chuyeån ñoäng veà beân traùi trong xy lanh neùn loø xo beân ngoaøi laïi. Caàn ñaåy piston dòch chuyeån sang traùi cuøng piston vaø aán vaøo moät ñaàu cuûa daûi phanh. Do ñaàu kia ñöôïc baét chaët vaøo voû cuûa hoäp soá neân ñöôøng kính cuûa daûi phanh seõ giaûm xuoáng, vì vaäy phanh seõ keïp laáy troáng phanh vaø giöõ cho noù ñöùng yeân. Khi daàu coù aùp suaát xaû ra khoûi xy lanh, piston vaø caàn ñaåy bò aán ngöôïc trôû laïi baèng löïc loø xo beân ngoaøi, do vaäy troáng phanh ñöôïc nhaû ra khoûi bôûi phanh daûi. Taùc duïng cuûa loø xo trong: Haáp thuï phaûn löïc töø troáng phanh. Laøm giaûm va ñaäp taïo ra khi daûi phanh keïp vaøo troáng phanh. *Phanh nhieàu ñóa: Caáu taïo: Töông töï nhö ly hôïp nhieàu ñóa, tuy nhieân ôû phanh nhieàu ñóa thì ñóa eùp ñöôïc noái coá ñònh vaøo voû hoäp soá. Soá löôïng ñóa ma saùt vaø ñóa eùp cuõng coù theå khaùc nhau tuøy theo loaïi hoäp soá töï ñoäng. Thaäm chí trong caùc hoäp soá töï ñoäng cuûa cuøng moät kieåu, soá löôïng ñóa ma saùt vaø ñóa eùp khaùc nhau tuøy theo loaïi ñoäng cô laép vôùi noù. Khoâng coù bi van moät chieàu trong piston cuûa phanh nhieàu ñóa nhö trong ly hôïp nhieàu ñóa, bôûi vì khi aùp suaát thuûy löïc ñöôïc xaû ra khoâng coù daàu coøn laïi trong xylanh do löïc ly taâm (nhö trong tröôøng hôïp ly hôïp nhieàu ñóa). Vì vaäy, thaäm chí khoâng coù bi van moät chieàu daàu vaãn ñöôïc xaû ra nhanh choùng. b) Hoaït ñoäng: Khi aùp suaát thuyû löïc taùc duïng leân xylanh, piston dòch chuyeån beân trong xylanh ñaåy caùc ñóa eùp vaø ñóa ma saùt tieáp xuùc vôùi nhau. Nhö vaäy taïo ra moät löïc ma saùt cao giöõa töøng ñóa eùp vaø ñóa ma saùt. Keát quaû laø caàn daãn bò khoaù cöùng vaøo voû hoäp soá. Khi daàu coù aùp suaát ñöôïc xaû ra khoûi xylanh, piston trôû veà vò trí ban ñaàu baèng loø xo hoài laøm cho phanh nhaû ra. 3. Sô ñoà truyeàn coâng suaát ôû nhöõng vò trí soá: 3.1 Hoaït ñoäng cuûa ly hôïp vaø phanh: Daûi Soá Co Fo C1 C2 Bo B1 B2 F1 B3 F2 P Ñoã xe o R Luøi o o o N Trung gian o D;2 1 o o o o D 2 o o o o o D 3 o o o o o D Truyeàn taêng o o o o 2 2 o o o o o o L 1 o o o o o 3.2 Sô ñoà truyeàn coâng suaát: *Daõy “D”, hoaëc “2” ôû soá 1 : ( C1 vaø F2 hoaït ñoäng ) Truïc sô caáp nhaän truyeàn ñoäng töø truïc tuoác bin vaø quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Truïc sô caáp keùo voû ly hôïp tieán C1 quay theo cuøng chieàu kim ñoàng hoà. Ly hôïp tieán C1 ñoùng vaø khoaù truïc sô caáp vôùi baùnh raêng bao boä truyeàn haønh tinh tröôùc. Do ñoù caû chuùng ñeàu quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Baùnh raêng bao boä truyeàn haønh tinh tröôùc keùo boä baùnh raêng haønh tinh tröôùc chuyeån ñoäng quay cuøng chieàu kim ñoàng hoà. Boä baùnh raêng haønh tinh tröôùc keùo baùnh raêng maët trôøi tröôùc vaø sau chuyeån ñoäng quay cuøng chieàu kim ñoàng hoà. Baùnh raêng maët trôøi tröôùc vaø sau keùo boä baùnh raêng haønh tinh sau quay theo cuøng chieàu kim ñoàng hoà. Khôùp moät chieàu F2 khoaù caàn daãn baùnh raêng haønh tinh sau ñöùng yeân. Nhöõng baùnh raêng haønh tinh sau keùo baùnh raêng bao boä truyeàn haønh tinh sau quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Baùnh raêng bao boä truyeàn haønh tinh sau keùo truïc thöù caáp quay theo chieàu kim ñoàng hoà. *Daõy “D” soá 2 : ( C1, B2vaø c hoaït ñoäng )  Ly hôïp soá tieán C1 cuõng hoaït ñoäng ôû soá 2 nhö khi ôû soá 1.Chuyeån ñoäng quay cuûa truïc sô caáp do ñoù ñöôïc truyeàn ñeán baùnh raêng bao tröôù, noù laøm quay caùc baùnh raêng haønh tinh tröôùc theo chieàu kim ñoàng hoà vaø chuùng quay xung quanh baùnh raêng maët trôøi tröôùc.Ñieàu ñoù laøm cho caàn daãn tröôùc quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Cuøng luùc ñoù, chuyeån ñoäng quay cuûa caùc baùnh raêng haønh tinh tröôùc laøm quay baùnh raêng maët trôøi tröôùc vaø sau ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà. Tuy nhieân do caùc baùnh raêng maët trôøi tröôùc vaø sau bò phanh soá 2 B2 vaø khôùp moät chieàu F1 ngaên khoâng cho quay theo chieàu kim ñoàng hoà, toác ñoä quay cuûa caùc baùnh raêng haønh tinh tröôùc xung quanh baùnh raêng maët trôøi lôùn hôn so vôùi khi ôû soá 1.Chuyeån quay naøy sau ñoù ñöôïc truyeàn ñeán baùnh raêng ñaûo chieàu chuû ñoäng qua caàn daãn tröôùc vaø truïc trung gian. *Daõy “D” soá 3 : ( C1, C2 vaø B2 hoaït ñoäng ) : Li hôïp soá tieán C1 vaø li hôïp soá truyeàn thaúng C2 ñeàu hoaït ñoäng.Chuyeån ñoäng quay cuûa truïc sô caáp do ñoù ñöôïc truyeàn tröïc tieáp ñeán baùnh raêng bao tröôùc baèng C1 vaø ñeán baùnh raêng maët trôøi tröôùc vaø sau baèng li hôïp C2. Ñieàu ñoù laøm cho baùnh raêng bao tröôùc quay cuøng vôùi truïc sô caáp.Do caùc baùnh raêng haønh tinh tröôùc bò khoùa vaø boä truyeàn haønh tinh tröôùc quay cuøng moät khoái vôùi truïc sô caáp. Cuõng nhö ôû soá 1,2, chuyeån ñoäng quay cuûa caàn daãn tröôùc ñöôïc truyeàn ñeán baùnh raêng trung gian chuû ñoäng. Cuøng luùc ñoù phanh soá 2 cuõng hoaït ñoäng nhöng do khôùp 1 chieàu F1 ñang hoaït ñoäng neân caùc baùnh raêng maët trôøi tröôùc vaø sau tieáp tuïc quay theo chieàu kim ñoàng hoà. *Daõy “2” soá 2 : phanh baèng ñoäng cô ( C1, B1 vaø B2 hoaït ñoäng )  Baùnh raêng chuû ñoäng trung gian ñöôïc daãn ñoäng baèng truïc thöù caáp quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Do ñoù truïc trung gian cuõng quay theo chieàu kim ñoàng hoà.Truïc trung gian keùo caàn daãn boä truyeàn haønh tinh tröôùc quay theo chieàu kim ñoàng hoà.Caàn daãn keùo caùc baùnh raêng haønh tinh tröôùc quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Ñoàng thôøi quay xung quanh baùnh raêng maët trôøi tröôùc. Do ñoù baùnh raêng maët trôøi quay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà. Nhöng do phanh B2 vaø khôùp moät chieàu F2 neân baùnh raêng maët trôøi bò haõm vaø ñöùng yeân.Caùc baùnh raêng haønh tinh tröôùc daãn ñoäng baùnh raêng bao boä truyeàn haønh tinh tröôùc quay cuøng chieàu kim ñoàng hoà.Löïc quay naøy truyeàn qua ly hôïp soá tieán vaø truyeàn ñeán truïc sô caáp. Bôûi vaäy xuaát hieän hieän töôïng phanh baèng ñoäng cô. *Daõy “L” (soá 1): Phanh baèng ñoäng cô (C1,B3 hoaït ñoäng ) Baùnh raêng chuû ñoäng trung gian ñöôïc daãn ñoäng baèng truïc thöù caáp quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Do ñoù truïc trung gian cuõng quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Truïc trung gian truyeàn chuyeån ñoäng ñeán baùnh raêng bao boä truyeàn haønh tinh sau vaø caàn daãn boä truyeàn haønh tinh tröôùc. Caû 2 ñeàu quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Baùnh raêng bao boä truyeàn haønh tinh sau truyeàn chuyeån ñoäng ñeán baùnh raêng haønh tinh sau quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Tuy nhieân, caàn daãn boä truyeàn haønh sau bò khoaù bôûi phanh B3 vaø khôùp moät chieàu F2, neân baùnh raêng maët trôøi quay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà. Baùnh raêng maët trôøi keùo caùc baùnh raêng haønh tinh tröôùc quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Trong khi ñoù baùnh raêng bao tröôùc cuõng quay theo cuøng chieàu vôùi noù. Ñieàu ñoù daãn tôùi phanh baèng ñoäng cô khi xe ñang giaûm toác ôû soá 1. *Daõy soá luøi R : C2 vaø B3 hoaït ñoäng. Truïc sô caáp nhaän truyeàn ñoäng töø truïc tuoác bin vaø quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Truïc sô caáp keùo voû ly hôïp soá truyeàn thaúng C2 quay cuøng chieàu kim ñoàng hoà. Ly hôïp soá truyeàn thaúng ñoùng vaø keùo baùnh raêng maët trôøi tröôùc vaø sau quay theo chieàu kim ñoàng hoà. Baùnh raêng maët trôøi daãn ñoäng caùc baùnh raêng haønh tinh quay. Tuy nhieân do caàn daãn cuûa noù bò haõm bôûi phanh B2 neân khieán cho caùc baùnh raêng haønh tinh sau quay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà. Caùc baùnh raêng haønh tinh sau keùo baùnh raêng bao boä truyeàn haønh tinh sau theo chieàu quay cuûa noù.Ñoàng thôøi daãn ñoäng truïc trung gian quay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà. Truïc trung gian naøy seõ keùo theo truïc thöù caáp quay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà. *Khoâng coù soá truyeàn taêng OD: Co vaø Fo hoaït ñoäng. Khi truïc vaøo soá truyeàn taêng quay theo chieàu kim ñoàng hoà, caàn daãn soá truyeàn taêng quay cuøng moät höôùng.Caùc baùnh raêng haønh tinh soá truyeàn taêng bò quay cöôõng böùc theo chieàu kim ñoàng hoà xung quanh truïc cuûa noù.Do toác ñoä quay vaønh trong cuûa khôùp moät khôùp chieàu soá truyeàn taêng Fo, maø quay cuøng moät khoái vôùi baùnh raêng trôøi soá truyeàn taêng, lôùn hôn toác ñoä quay cuûa vaønh ngoaøi cuûa khôùp Fo maø quay cuøng moät khoái vôùi caàn daãn soá truyeàn taêng neân Fo bò khoùa. Maët khaùc, caàn daãn vaø baùnh raêng maët trôøi soá truyeàn taêng ñöôïc noái baèng li hôïp soá truyeàn taêng Co. Do vaäy, caàn daãn vaø baùnh raêng maët trôøi soá truyeàn taêng quay cuøng moät khoái theo chieàu kim ñoàng hoà vaø baùnh raêng bao cuõng quay cuøng moät khoái vaø cuøng moät höôùng.Keát quaû laø boä truyeàn baùnh raêng haønh tinh coù taùc duïng nhö moät cô caáu truyeàn ñoäng tröïc tieáp, quay nhö moät khoái cöùng ñeå nhaän vaø truyeàn coâng suaát. *Coù soá truyeàn taêng OD: Bo hoaït ñoäng. Ôû soá truyeàn taêng, phanh OD (Bo) seõ khoùa baùnh raêng maët trôøi OD, do vaäy khi caàn daãn boä soá truyeàn taêng quay theo chieàu kim ñoàng hoà, caùc baùnh raêng haønh tinh OD quay xung quanh baùnh raêng maët trôøi theo chieàu kim ñoàng hoà trong khi quay quanh truïc cuûa noù.Do vaäy, baùnh raêng OD quay theo chieàu kim ñoàng hoà nhanh hôn caàn daãn OD . 4.2.3 Heä thoáng ñieàu khieån thuûy löïc: Hình 4.9:maïch daàu thuûy löïc trieån khai. Heä thoáng ñieàu khieån thuûy löïc coù 3 chöùc naêng sau: *T¹o ra ¸p suÊt thuû lùc: B¬m dÇu cã chøc n¨ng t¹o ra ¸p suÊt thuû lùc. B¬m dÇu s¶n ra ¸p suÊt thuû lùc cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng cña hép sè tù ®éng b»ng viÖc dÉn ®éng vá bé biÕn m« (®éng c¬). *§iÒu chØnh ¸p suÊt thuû lùc: AÙp suÊt thuû lùc t¹o ra tõ b¬m dÇu ®­îc ®iÒu chØnh b»ng van ®iÒu ¸p s¬ cÊp.Ngoµi ra, van b­ím ga còng t¹o ra ¸p suÊt thuû lùc thÝch hîp víi c«ng suÊt ph¸t ra cña ®éng c¬. *ChuyÓn c¸c sè (lµm cho li hîp vµ phanh ho¹t ®éng): Khi li hîp vµ phanh cña bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh ®­îc ®­a vµo vËn hµnh th× viÖc chuyÓn c¸c sè ®­îc thùc hiÖn. §­êng dÉn dÇu ®­îc t¹o ra tuú thuéc vµo vÞ trÝ chuyÓn sè do van ®iÒu khiÓn thùc hiÖn. Khi tèc ®é xe t¨ng th× c¸c tÝn hiÖu ®­îc chuyÓn tíi c¸c van ®iÖn tõ tõ ECU ®éng c¬ & ECT.C¸c van ®iÖn tõ sÏ vËn hµnh c¸c van chuyÓn sè ®Ó chuyÓn c¸c sè tèc ®é. C¸c bé phËn chÝnh cña bé ®iÒu khiÓn thuû lùc gåm cã: -B¬m dÇu -Van chuyÓn sè -Th©n van -Van ®iÖn tõ -Van ®iÒu ¸p s¬ cÊp -Van b­ím ga -Van ®iÒu khiÓn 1.Bôm daàu:B¬m dÇu ®­îc dÉn ®éng tõ bé biÕn m« (®éng c¬) ®Ó cung cÊp ¸p suÊt thuû lùc cÇn thiÕt cho sù vËn hµnh cña hép sè tù ®éng. Hình 4.10:Caáu taïo bôm daàu 2.Thaân van: Th©n van bao gåm mét th©n van trªn vµ mét th©n van d­íi.Th©n van gièng nh­ mét mª cung gåm rÊt nhiÒu ®­êng dÉn ®Ó dÇu hép sè ch¶y qua. RÊt nhiÒu van ®­îc l¾p vµo c¸c ®­êng dÉn ®ã, trong c¸c van cã ¸p suÊt thuû lùc ®iÒu khiÓn vµ chuyÓn m¹ch chÊt láng tõ ®­êng dÉn nµy sang ®­êng dÉn kh¸c. Th«ng th­êng, th©n van gåm: Van ®iÒu ¸p s¬ cÊp Van ®iÒu khiÓn Van chuyÓn sè (1-2, 2-3, 3-4) Van ®iÖn tõ (sè 1, sè 2) Van b­ím ga Hình 4.111: caáu taïo thaân van 3.Van ñieàu aùp sô caáp: *Vai trß cña c¸c bé phËn: Van ®iÒu ¸p s¬ cÊp ®iÒu chØnh ¸p suÊt thuû lùc (¸p suÊt c¬ b¶n) tíi tõng bé phËn phï hîp víi c«ng suÊt ®éng c¬ ®Ó tr¸nh tæn thÊt c«ng suÊt b¬m. *Ho¹t ®éng: Khi ¸p suÊt thuû lùc tõ b¬m dÇu t¨ng th× lß xo van bÞ nÐn, vµ ®­êng dÉn dÇu ra cöa x¶ ®­îc më, vµ ¸p suÊt dÇu c¬ b¶n ®­îc gi÷ kh«ng ®æi. Ngoµi ra, mét ¸p suÊt b­ím ga còng ®­îc ®iÒu chØnh b»ng van, vµ khi gãc më cña b­ím ga t¨ng lªn th× ¸p suÊt c¬ b¶n t¨ng ®Ó ng¨n kh«ng cho li hîp vµ phanh bÞ tr­ît. ë vÞ trÝ “R”, ¸p suÊt c¬ b¶n ®­îc t¨ng lªn h¬n n÷a ®Ó ng¨n kh«ng cho li hîp vµ phanh bÞ tr­ît. Hình 4.12:caáu taïo van ñieàu aùp sô caáp 4.Van Ñieàu Khieån: Hình 4.13:hoaït ñoäng van ñieàu khieån Van ®iÒu khiÓn ®­îc nèi víi cÇn chuyÓn sè vµ thanh nèi hoÆc c¸p. Khi thay ®æi vÞ trÝ cña cÇn chuyÓn sè sÏ chuyÓn m¹ch ®­êng dÉn dÇu cña van ®iÒu khiÓn vµ cho dÇu ho¹t ®éng trong tõng vÞ trÝ chuyÓn sè. 5.Van chuyÓn sè: *Vai trß cña c¸c bé phËn: Ta chuyÓn sè b»ng c¸ch thay ®æi sù vËn hµnh cña c¸c li hîp vµ phanh. C¸c van chuyÓn sè chuyÓn m¹ch ®­êng dÉn dÇu lµm cho ¸p suÊt thuû lùc t¸c ®éng lªn c¸c phanh vµ li hîp. Cã c¸c van chuyÓn sè 1-2, 2-3 vµ 3-4. Hình 4.14:caáu taïo vaø hoaït ñoäng van chuyeån soá *VËn hµnh VÝ dô: Van chuyÓn sè1-2 Khi ¸p suÊt thuû lùc t¸c ®éng lªn phÝa trªn van chuyÓn sè th× hép sè ®­îc gi÷ ë sè 1 v× van chuyÓn sè ë d­íi cïng vµ c¸c ®­êng dÉn dÇu tíi c¸c li hîp vµ phanh bÞ c¾t. Tuy nhiªn, khi ¸p suÊt thuû lùc t¸c ®éng bÞ c¾t do ho¹t ®éng cña van ®iÖn tõ th× lùc lß xo sÏ ®Èy van lªn, vµ ®­êng dÉn dÇu tíi B2 më ra, vµ hép sè ®­îc chuyÓn sang sè 2. 6.Van ®iÖn tõ: Hình 4.15:caáu taïo van ñieän töø Van ®iÖn tõ ho¹t ®éng nhê c¸c tÝn hiÖu tõ ECT ®Ó vËn hµnh c¸c van chuyÓn sè vµ ®iÒu khiÓn ¸p suÊt thuû lùc. Cã hai lo¹i van ®iÖn tõ. Mét van ®iÖn tõ chuyÓn sè më vµ ®ãng c¸c ®­êng dÉn dÇu theo c¸c tÝn hiÖu tõ ECT (më ®­êng dÉn dÇu theo tÝn hiÖu më, vµ ®ãng l¹i theo tÝn hiÖu ®ãng). Mét van ®iÖn tõ tuyÕn tÝnh ®iÒu khiÓn ¸p suÊt thuû lùc tuyÕn tÝnh theo dßng ®iÖn ph¸t ®i tõ ECT. C¸c van ®iÖn tõ chuyÓn sè ®­îc sö dông ®Ó chuyÓn sè vµ c¸c van ®iÖn tõ tuyÕn tÝnh ®­îc sö dông cho chøc n¨ng ®iÒu khiÓn ¸p suÊt thuû lùc. 7.Van b­ím ga: Hình 4.16: caáu taïo van böôùm ga Van b­ím ga t¹o ra ¸p suÊt b­ím ga tuú theo gãc ®é cña bµn ®¹p ga th«ng qua c¸p b­ím ga vµ cam b­ím ga. ¸p suÊt b­ím ga t¸c ®éng lªn van ®iÒu ¸p s¬ cÊp,vµ nh­ vËy sÏ ®iÒu chØnh ¸p suÊt c¬ b¶n theo ®é më cña van b­ím ga.Coù theå ®iÒu khiÓn ¸p suÊt b­ím ga b»ng mét van ®iÖn tõ tuyÕn tÝnh (SLT) thay cho van b­ím ga.Nh­ vËy ®iÒu khiÓn ¸p suÊt b­ím ga b»ng ECT chuyÓn c¸c tÝn hiÖu tíi van ®iÖn tõ tuyÕn tÝnh theo c¸c tÝn hiÖu tõ c¶m biÕn vÞ trÝ van b­ím ga (gãc më bµn ®¹p ga). 8.Caùc van khaùc: 8.1Van rôle khoaù bieán moâ: Van rôle khoaù bieán moâ seõ ñaûo ngöôïc doøng daàu chaûy qua boä bieán moâ (ly hôïp khoaù bieán moâ) phuï thuoäc vaøo aùp suaát tín hieäu töø van tín hieäu. Khi aùp suaát tín hieäu taùc duïng leân phaàn döôùi cuûa van rôle bieán moâ, van naøy seõ bò aán xuoáng. Ñieàu ñoù laøm môû khoang phía sau cuûa ly hôïp khoaù bieán moâ, laøm cho noù aên khôùp. Neáu aùp suaát tín hieäu bò caét, van rôle khoaù bieán moâ bò aán xuoáng baèng aùp suaát chuaån vaø löïc loø xo taùc duïng leân phaàn ñaàu cuûa van rôle. Ñieàu ñoù laøm môû khoang daàu ñeán phía tröôùc cuûa ly hôïp khoaù bieán moâ laøm cho noù nhaû khôùp. Hình 4.17: van role khoùa bieán moâ vaø van tín hieäu khoùa bieán moâ 8.2 Van tín hieäu khoaù bieán moâ: Van naøy caûm nhaän aùp suaát ly taâm vaø xaùc ñònh thôøi ñieåm khoaù bieán moâ baèng vieäc ñieàu khieån aùp suaát taùc duïng leân van rôle khoaù bieán moâ thoâng qua tín hieäu.ÔÛ döôùi moät aùp suaát ly taâm nhaát ñònh, aùp suaát chuaån töø ly hôïp soá truyeàn taêng ( Co ) ñöôïc caáp ñeán lo xo van tín hieäu khoaù bieán moâ vaø van tín hieäu khoaù bieán moâ bò aán xuoáng.ÔÛ treân moät aùp suaát ly taâm nhaát ñònh, van tín hieäu khoaù bò aán leân vaø aùp suaát Bo töø van chuyeån soá 3 -4 taùc duïng leân phaàn döôùi cuûa van rôle.Söï treå trong khi khoaù bieán moâ xaûy ra do söï thay ñoåi dieän tích ôû ñaàu döôùi, maø tieáp xuùc vôùi aùp suaát ly taâm cuûa van tín hieäu, nhö trong tröôøng hôïp van chuyeån soá 2-3 vaø 3-4. 8.3 Van ®iÒu ¸p thø cÊp: Van nµy ®iÒu chØnh ¸p suÊt bé biÕn m« vµ ¸p suÊt b«i tr¬n. Sù c©n b»ng cña hai lùc nµy ®iÒu chØnh ¸p suÊt dÇu cña bé biÕn m« vµ ¸p suÊt b«i tr¬n. ¸p suÊt bé biÕn m« ®­îc cung cÊp tõ van ®iÒu ¸p s¬ cÊp vµ ®­îc truyÒn tíi van r¬le kho¸ biÕn m«. Hình 4.18:caáu taïo van ñieàu aùp thöù caáp 8.4 Van ng¾t gi¶m ¸p: Van nµy ®iÒu chØnh ¸p suÊt ng¾t gi¶m ¸p t¸c ®éng lªn van b­ím ga, vµ ®­îc kÝch ho¹t do ¸p suÊt c¬ b¶n vµ ¸p suÊt b­ím ga. T¸c ®éng ¸p suÊt ng¾t gi¶m ¸p lªn van b­ím ga b»ng c¸ch nµy sÏ lµm gi¶m ¸p suÊt b­ím ga ®Ó ng¨n ngõa tæn thÊt c«ng suÊt kh«ng cÇn thiÕt tõ b¬m daàu Hình 4.19:caáu taïo van ngaét giaûm aùp 8.5 Van ñieàu bieán böôùm ga: Van naøy taïo ra aùp suaát ñeàu bieán böôùm ga. Noù laøm bôùt aùp suaát böôùm ga khi böôùm ga cuûa ñoäng cô moå roäng. Ñieàu naøy laøm cho aùp suaát ñieàu bieán böôùm ga taùc duïng leân van ñieàu aùp sô caáp do vaäy laøm thay ñoåi aùp suaát chuaån gaàn ñuùng vôùi söï thay ñoåi coâng suaát phaùt ra cuûa ñoäng cô. 8.6 Bé tÝch n¨ng: Bé tÝch n¨ng ho¹t ®éng ®Ó gi¶m chÊn ®éng khi chuyÓn sè. Cã sù kh¸c biÖt vÒ diÖn tÝch bÒ mÆt cña phÝa ho¹t ®éng vµ phÝa sau cña piston bé tÝch n¨ng. Khi ¸p suÊt c¬ b¶n tõ van ®iÒu khiÓn t¸c ®éng lªn phÝa ho¹t ®éng th× pÝtt«ng tõ tõ ®i lªn vµ ¸p suÊt c¬ b¶n truyÒn tíi c¸c li hîp vµ phanh sÏ t¨ng dÇn. Hình 4.21:caáu taïo boä tích naêng Mét vµi kiÓu ®iÒu khiÓn ¸p suÊt thuû lùc t¸c ®éng lªn bé tÝch n¨ng b»ng mét van ®iÖn tõ tuyÕn tÝnh ®Ó sù qu¸ tr×nh chuyÓn sè ®­îc ªm dÞu h¬n. 9. Ho¹t ®éng khi chuyÓn sè: ÑiÒu kiÖn cña mçi sè ®­îc gi¶i thÝch b»ng viÖc sö dông c¸c van ®iÖn tõ vµ van chuyÓn sè. 9.1 Sè 1: Hình 4.22:hoaït ñoäng khi chuyeån soá 1 §Ó chuyÓn tõ sè trung gian sang sè 1 th× ®­êng dÉn dÇu tíi C1 ®­îc më b»ng c¸ch chuyÓn m¹ch van ®iÒu khiÓn. Do van ®iÖn tõ sè 1 bËt “ON” vµ van ®iÖn tõ sè 2 bÞ t¾t “OFF” nªn ®­êng dÉn dÇu tíi C0 ®­îc më. (Van ®iÖn tõ sè 1 ®­îc bËt “ON” vµ van ®iÖn tõ sè 2 bÞ ng¾t “OFF”). Sù ho¹t ®éng cña C1 vµ F2 t¹o ra ®­êng dÉn dÇu cho sè 1. ë c¸c vÞ trÝ “D” vµ “2” phanh ®éng c¬ kh«ng bÞ t¸c ®éng do ho¹t ®éng cña F2. ë vÞ trÝ “L”, ®­êng dÉn tõ B3 ®­îc më vµ phanh b»ng ®éng c¬ ho¹t ®éng. AÙp suÊt thuû lùc ®Õn bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh: C1 tõ van ®iÒu khiÓn C0 tõ van chuyÓn sè 3-4 B3 tõ van chuyÓn sè 2-3 9.2 Sè 2: Hình 4.23:hoaït ñoäng khi chuyeån soá 2 Van ®iÖn tõ sè 2 ®­îc chuyÓn tõ t¾t “OFF” sang bËt “ON” theo c¸c tÝn hiÖu tõ ECU. (Van ®iÖn tõ sè 1 bËt, vµ van ®iÖn tõ sè 2 bËt). ¸p suÊt thuû lùc cÊp lªn phÝa trªn c¸c van chuyÓn sè 1-2 vµ 3-4 ®­îc x¶ ra vµ van chuyÓn sè 1-2 ®­îc ®Èy lªn do lùc lß xo. Do ®ã, ®­êng dÉn dÇu më vµo B2. C1 vµ B2 (F1) ho¹t ®éng ®Ó chuyÓn sè sang sè 2. ë d·y “D” phanh b»ng ®éng c¬ kh«ng bÞ t¸c ®éng do ho¹t ®éng cña F1. ë d·y “2” ®­êng dÉn dÇu vµo B2 ®­îc më, vµ phanh ®éng c¬ ®­îc t¸c ®éng. AÙp suÊt thuû lùc ®Õn bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh C1 tõ van ®iÒu khiÓn C0 tõ van chuyÓn sè 3-4 B2 tõ van chuyÓn sè 1-2 B1 tõ van chuyÓn sè 1-2 9.3 Soá 3 : Van ®iÖn tõ sè 1 ®­îc chuyÓn tõ bËt “ON” sang t¾t “OFF” theo c¸c tÝn hiÖu tõ ECU. (Van ®iÖn tõ sè 1 t¾t “OFF” vµ van ®iÖn tõ sè 2 bËt “ON”) ¸p suÊt thuû lùc b¾t ®Çu ®­îc t¸c ®éng lªn phÝa trªn van chuyÓn sè 2-3 vµ ®Èy van chuyÓn sè 2-3 xuèng. Do ®ã, ®­êng dÉn dÇu më vµo C2. C1 vµ C2 ho¹t ®éng ®Ó chuyÓn sang sè 3. AÙp suÊt thuû lùc ®Õn bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh C1 tõ van ®iÒu khiÓn C0 tõ van chuyÓn sè 3-4 B2 tõ van chuyÓn sè 1-2 C2 tõ van chuyÓn sè 2-3 Hình 4.23:hoaït ñoäng khi chuyeån sang soá 3 9.4 Sè O/D: Van ®iÖn tõ sè 2 ®­îc chuyÓn tõ bËt “ON” sang t¾t “OFF” theo c¸c tÝn hiÖu tõ ECU. (Van ®iÖn tõ sè 1 t¾t, vµ van ®iÖn tõ sè 2 t¾t) ¸p suÊt thuû lùc b¾t ®Çu t¸c ®éng lªn phÝa trªn cña van chuyÓn sè 1-2 vµ 3-4 vµ ®Èy van chuyÓn sè 3-4 xuèng. (¸p suÊt c¬ b¶n tõ van chuyÓn sè 2-3 t¸c ®éng vµo d­íi van chuyÓn sè 1-2, do ®ã van chuyÓn sè 1-2 kh«ng di ®éng). V× vËy, ®­êng dÉn dÇu ®ang t¸c ®éng lªn C0 tõ B0 ®­îc chuyÓn m¹ch vµ tèc ®é ®­îc chuyÓn lªn sè truyÒn t¨ng O/D. Khi c«ng t¾c sè truyÒn t¨ng t¾t “OFF”, nã kh«ng thÓ chuyÓn lªn sè O/D. V× ECU kh«ng göi tÝn hiÖu ng¾t van ®iÖn tõ sè 2. AÙp suÊt thuû lùc ®Õn bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh C1 tõ van ®iÒu khiÓn C0 tõ van chuyÓn sè 3-4 B2 tõ van chuyÓn sè 1-2 C2 tõ van chuyÓn sè 2-3 Hình 4.24: hoaït ñoäng khi chuyeån sang soá OD 10. Mét sè m¹ch dÇu ®iÒu khiÒn trong hép sè tù ®éng: 10.1 D·y “ R”: 10.2 D·y “ D “ sè 1: 10.3 D·y “ D “ sè 2 : 10.4 D·y “ D “ sè 3 : 10.5 Sè OD- khãa biÕn m«: 10.6 D·y “ 2 “ sè 1 : 10.7 D·y “ 2 “ sè 2 : 10.8 D·y “ L “ sè 1: 4.2.4. Heä thoáng ñieàu khieån ñieän töû: 1.Khaùi quaùt: Heä thoáng ñieän töû goàm caùc chi tieát ñieän töû, caùc caûm bieán, boä ñieàu khieån ñieän töû vaø vaøi cô caáu chaáp haønh. Heä thoáng ñieàu khieån ñieän töû ñieàu khieån thôøi ñieåm chuyeån soá vaø khoùa bieán moâ, bao goàm 3 kieåu chi tieát: caùc caûm bieán khaùc nhau, boä ñieàu khieån ñieän töû ECT vaø caùc loaïi van ñieän töø. *Caùc caûm bieán: -Coâng taéc khôûi ñoäng soá trung gian -Caûm bieán vò trí böôùm ga -Caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt -Caûm bieán toác ñoä -Coâng taéc ñeøn phanh -Coâng taéc chính O/D *Chöùc naêng cuûa boä ñieàu khieån ñieän töû (ECT): -Ñieàu khieån thôøi ñieåm chuyeån soá -Ñieàu khieån khoùa bieán moâ -Töï chuaån ñoaùn -Chöùc naêng an toaøn: *Caùc van ñieän töø: -Van ñieän töø No.1 -Van ñieän töø No.2 -Van ñieän töø No.3 -Ñeøn baùo soá OD 2.Caùc caûm bieán: Ø Coâng taéc khôûi ñoäng soá trung gian (caûm bieán vò trí caøi soá): Coâng taéc khôûi ñoäng soá trung gian coù tieáp ñieåm cho moïi vò trí soá.Tieáp ñieåm cuûa coâng taéc naøy cuõng söû duïng ñeå baät moät trong caùc ñeøn baùo vò trí caàn soá, baùo cho ngöôøi laùi bieát vò trí caàn soá hieän taïi. Trong ECT, neáu cöïc N,2 hay L cuûa ECT ñöôïc noái vôùi cöïc E thì ECT xaùc ñònh raèng hoäp soá ñang ôû vò trí N,2,L.Coøn khoâng coù cöïc naøo trong caùc cöïc N,2,L ñöôïc noái cöïc E thì ECT xaùc ñònh raèng ñang ôû soá D. Ø Caûm bieán vò trí böôùm ga: Caûm bieán naøy gaén treân coå hoïng gioù vaø caûm nhaän baèng ñieän möùc ñoä môû böôùm ga.Sau ñoù göûi nhöõng döõ lieäu naøy ñeán ECT ñeå ñieàu khieån thôøi ñieåm chuyeån soá vaø khoùa bieán moâ.Caûm bieán vò trí böôùm ga bieán ñoåi moät caùch tuyeán tính goùc môû böôùm ga thaønh caùc tín hieäu ñieän. Ø Caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt: Khi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt thaáp hôn moät nhieät ñoä xaùc ñònh thì tính naêng cuûa ñoäng cô vaø khaû naêng taûi cuûa ñoäng cô seõ giaûm neáu hoäp soá ñöôïc chuyeån ñeán soá truyeàn taêng.Ñeå traùnh tình traïng naøy, caùc tín hieäu ñöôïc nhaäp vaøo ECT ñeå ngaên khoâng cho noù chuyeån leân soá truyeàn taêng tröôùc khi nhieât ñoä nöôùc laøm maùt ñaït ñeán moät giaù trò xaùc ñònh. Caûm bieán naøy theo doõi nhieät ñoä nöôùc laøm maùt nhôø moät ñieän trôû, bieán noù thaønh caùc tín hieäu ñieän vaø göûi caùc tín hieäu naøy ñeán ECT Ø Caûm bieán toác ñoä:Ñeå ñaûm baûo ECT luoân nhaän ñöôïc thoâng tin chính xaùc veà toác ñoä cuûa xe, caùc tín hieäu toác ñoä xe nhaäp vaøo ECT nhôø 2 caûm bieán toác ñoä.ECT lieân tuïc so saùnh 2 tín hieäu naøy ñeå xem chuùng coù gioáng nhau khoâng. w Caûm bieán toác ñoäsoá 1 (caûm bieán chính):moät roto coù gaén nam chaâm beân trong ñöôïc gaén treân truïc baùnh raêng daãn ñoäng hoäp soá hay truïc thöù caáp.Baát kyø khi naøo truïc quay ñöôïc 1 voøng nam chaâm kích thích coâng taéc löôõi gaø laøm noù sinh ra 1 tín hieäu.Tín hieäu naøy töông öùng aùp suaát li taâm trong hoäp soá vaø ñöôïc göûi ñeán ECT, ECT söû duïng noù ñeå ñieàu khieån thôøi ñieåm chuyeån soá vaø hoaït ñoäng cuûa li hôïp khoùa bieán moâ. w Caûm bieán toác ñoä soá 2 (caûm bieán phuï): caûm bieán naøy gaén trong ñoàng hoà toác ñoä vaø hoaït ñoäng thay theá caûm bieán toác ñoä chính trong tröôøng hôïp noù bò hoûng.Noù sinh ra 4 xung cho moãi voøng quay coântômeùt.Neáu caû 2 tín hieäu ñeàu ñuùng, caùc tín hieäu töø caûm bieán soá 2 ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu khieån thôøi ñieåm chuyeån soá sau khi so saùnh vôùi tín hieäu cuûa caûm bieán soá 1.Neáu tín hieäu caûm bieán 2 laø sai thì ECT söû duïng tín hieäu cuûa caûm bieán 1 ñeå ñieàu khieån thôøi ñieåm chuyeån soá. Ø Coâng taéc ñeøn phanh: Khi ñaïp phanh, ECT huûy khoùa bieán moâ vaø vieäc haïn cheá ñaàu töø N sang D khi khoâng ñaïp phanh.Coâng taéc naøy ñöôïc gaén treân giaù ñôõ baøn ñaïp phanh.Khi ñaïp phanh, coâng taéc naøy göûi tín hieäu ñeán ECT cho bieát laø ñang ñaïp phanh. Ø Coâng taéc chính OD: Cho pheùp ECT vaøo traïng thaùi coùtheå chuyeån leân O/D hay khoâng theå.Khi taét,ECT bò ngaên khoâng cho chuyeån sang O/D ôû baát kì ñieàu kieän naøo.Khi baät, ECT seõ cho chuyeån sang O/D khi thoûa maõn caùc ñieàu kieän. 3.Caùc van ñieän: Coù 2 van ñieän No.1 vaø No.2 ñieàu khieån vieäc chuyeån soá vaø van No.3 ñieàu khieån khoùa bieán moâ. Ø Van No.1 vaø van No.2:nhöõng van naøy gaén treân thaân van vaø baät hay taét theo tín hieäu cuûa ECU laøm ñoùng môû caùc maïch thuûy löïc khi caàn nhôø ñoù hoäp soá ñöôïc chuyeån töø soá naøy sang soá khaùc. Ø Van No.3: Van naøy ñöôïc gaén treân voû hoäp soá vaø baät hay taét cuõng töø tín hieäu cuûa ECU .Do ñoù ñieàu khieån hoaït ñoäng cuûa ly hôïp khoùa bieán moâ. 4.Chöùc naêng cuûa ECT : Ø Ñieàu khieån thôøi ñieåm chuyeån soá: Döïa vaøo caùc tín hieäu do coâng taéc khôûi ñoäng soá trung gian, coâng taéc choïn cheá ñoä hoaït ñoäng, caûm bieán vò trí böôùm ga, caûm bieán toác ñoä xe vaø coâng taéc chính O/D göûi ñeán maø ECT choïn sô ñoà chuyeån soá thích hôïp ñeå ñieàu khieån thôøi ñieåm chuyeån soá.ECT kích hoaït caùc van ñieän töø, ñoùng môû ñöôøng daàu ñeán caùc ly hoïp vaø phanh ñeå cho pheùp hoäp soá chuyeån leân hay xuoáng. ECT chæ ñieàu khieån thôøi ñieåm chuyeån soá vaø khoùa bieán moâ khi xe chaïy tieán.Trong soá luøi, ñoã xe hay trung gian, hoäp soá khoâng ñieàu khieån baèng ñieän töû maø baèng cô khí. Ø Ñieàu khieån khoùa bieán moâ: ECT ñöôïc laäp trình trong boä nhôù cuûa noù vôùi moät sô ñoà hoaït ñoäng cuûa ly hôïp khoùa bieán moâ öùng vôùi töøng cheá ñoä hoaït ñoäng (bình thöôøng vaø taêng toác). Döïa vaøo sô ñoà khoùa bieán moâ naøy maø ECT baät taét van ñieän töø No.3 theo tín hieäu toác ñoä xe vaø tín hieäu môû böôùm ga. Phuï thuoäc vaøo van ñieän töø No.3 maø van ñieàu khieån khoùa bieán moâ thöïc hieän vieäc chuyeån giöõa caùc ñöôøng daàu cuûa aùp suaát taùc duïng leân bieán moâ ñeå aên khôùp hay nhaû khôùp ly hôïp khoùa bieán moâ. v Ñieàu kieän khoùa bieán moâ: Neáu 3 ñieàu kieän sau ñoàng thôøi xaûy ra thì ECT seõ baät van ñieän No.3 ñeå kích hoaït heä thoáng khoùa bieán moâ: -Xe ñang chaïy trong soá 2 hay soá 3 hay soá truyeàn taêng. -Toác ñoä xe baèng hay lôùn hôn toác ñoä tieâu chuaån vaø goùc môû böôùm a baèng hay lôùn hôn 1 giaù trò tieâu chuaån. -ECT khoâng nhaän ñöôïc tín hieäu huûy khoùa bieán moâ cöôõng böùc. v Ñieàu khieån khoùa bieán moâ: ECT ñieàu khieån baèng caùch laøm cho noù aên khôùp taïi toác ñoä ôû cheá ñoä bình thöøông thaáp hôn so vôùi cheá ñoä taûi naëng. ECT ñieàu khieån thôøi ñieåm khoùa ñeå giaûm va ñaäp khi chuyeån soá.Neáu chuyeån xuoáng hay leân soá trong khi heä thoáng khoùa bieán moâ ñang hoïat ñoäng thì ECT seõ laøm maát taùc duïng heä thoáng khoùa giuùp laøm giaûm va ñaäp khi chuyeån soá. ECT seõ kích hoaït laïi heä thoáng khoùa khi vieäc chuyeån xuoáng hay leân keát thuùc. v Huûy khoùa bieán moâ cöôõng böùc: Neáu coù baát kyø 1 trong caùc ñieàu kieän sau thì ECT taét van ñieän No.3 ñeå nhaû khoùa bieán moâ: -Khi phanh -Tieáp ñieåm cuûa caûm bieán vò trí böôùm ga ñoùng -Nhieät ñoä nöôùc laøm maùt thaáp hôn nhieät ñoä nhaát ñònh -Toác ñoä xe giaûm hôn so vôùi toác ñoä coá ñònh khi heâ thoáng ñieàu kheån chaïy töï ñoäng ñang hoïat ñoäng. Ø Töï chaån ñoaùn: ECT coù trang bò heä thoáng töï chaån ñoaùn neân coù theå xaùc ñònh ñöôïc chi tieát hay maïch ñieän hö hoûng moät caùch deã daøng vaø nhanh choùng. Trong caùc tröôøng hôïp hö hoûng thì ECT nhaùy ñeøn O/D OFF baùo cho laùi xe, löu maõ hö hoûng trong boä nhôù, chæ tra baûn chaát hö hoûng trong maõ chaån ñoaùn. Ø Chöùc naêng an toaøn: ECT coù moät vaøi chöùc naêng an toaøn cho pheùp xe tieáp tuïc chaïy thaäm chí khi coù moät truïc traëc xaûy ra ñoái vôùi heä thoáng ñieän trong khi laùi xe. v Chöùc naêng döï phoøng cuûa van ñieän töø: Xe coù theå tieáp tuïc chaïy neáu moät hoaëc caû hai van ñieän töø 1 vaø 2 bò truïc traëc. Sôõ dó nhö vaäy vì ECT ñieàu khieån hoäp soá baèng söû duïng van ñieän töø khoâng bò söï coá.Hôn nöõa, neáu caû 2 van ñieän töø truïc traëc thì ngöôøi laùi xe vaãn coù theå laùi baèng caùch thao taùc caàn chuyeån soá baèng tay. v Chöùc naêng caûm nhaän toác ñoä döï phoøng: Neáu caûm bieán toác baét ñaàu truïc traëc thì ECT thöïc hieän vieäc ñieàu khieån vieäc chuyeån soá baèng vieäc söû duïng tín hieäu toác ñoä xe.Trong tröôøng hôïp naøy, vieäc ñieàu khieån seõ khoâng ñöôïc eâm nhö ñieàu khieån ôû caùc hoaøn caûnh bình thöøông. CHÖÔNG 5: CAÙCÑAÊNG, CAÀU, BOÄ VI SAI, BAÙN TRUÏC, TRUYEÀN LÖÏC CUOÁI CUØNG 5.1 Caùcñaêng: 5.1.1 Coâng duïng,yeâu caàu: vCoâng duïng: Cardan duøng ñeå truyeàn moment quay töø nhöõng cuïm ñöôïc ñaët coá ñònh treân khung nhö ñoäng cô vaø hoäp soá ñeán nhöõng cuïm di ñoäng töông ñoái ñöôïc vôùi khung nhö caàu chuû ñoäng khi toác ñoä thay ñoåi. vYeâu caàu: - ÔÛ baát kyø soá voøng quay naøo, truïc cardan cuõng khoâng bò voõng vaø va ñaäp, caàn phaûi giaûm taûi troïng ñoäng do moment quaùn tính gaây ra ñeán moät vò trí baûo ñaûm an toaøn. - Truïc cardan phaûi quay ñieàu vaø khoâng sinh ra taûi troïng ñoäng. - Cardan ñoàng toác phaûi ñaûm baûo chính xaùc veà ñoäng hoïc trong quaù trình laøm vieäc khi truïc chuû ñoäng vaø truïc bò ñoäng leäch vôùi nhau nhöõng goùc baát kyø ñeå ñaûm baûo hai truïc quay cuøng toác ñoä. - Keát caáu ñôn giaûn, deã cheá taïo, coù ñoä beàn vöõng cao, hieäu suaát truyeàn ñoäng cao. 5.1.2 Boá trí heä thoáng truyeàn löïc: Hình 5.1: sô ñoà boá trí heä thoáng truyeàn löïc: 1-Ñoäng cô; 2-hoäp soá; 3-khôùp noái caùcñaêng; 4-truïc caùcñaêng; 5-truyeàn löïc chính; 6-boä vi sai; 7-baùnh raêng bao; 8-baùn truïc; 9-baùnh raêng maët trôøi; 10-caàn daãn baùnh raêng haønh tinh; 11-baùnh raêng haønh tinh Do caùch boá trí nhö treân neân truïc caùcñaêng noái vôùi truïc ra cuûa hoäp soá vaø caàu chuû ñoäng baèng khôùp noái caùcñaêng khaùc toác. 5.1.3 Khôùp noái caùcñaêng khaùc toác: Caáu taïo cuûa cuûa khôùp cardan khaùc toác goàm coù hai naïng chöõ C, ñöôïc noái vôùi truïc truyeàn baèng maët bích hoaëc laøm lieàn lieân tuïc. Truïc chöõ thaäp ñöôïc ñöôïc laép vaøo loã cuûa naïng baèng caùc oå bi ñuõa. Caùc ngoãng quay cuûa truïc chöõ thaäp ñieàu coù raõnh daàu boâi trôn cho ngoãng vaø oå bi. Ñeå che kín buïi cho ngoãng quay vaø oå bi, phía döôùi oå bi phaàn tieáp xuùc vôùi ngoãng quay coù ñaët phoát chaén daàu, oå bi ñöôïc ñònh vò trong loã cuûa naïng chöõ C baèng voøng chaën (cirlip) hoaëc taám haõm (maët bride). Hình 5.2: caáu taïo khôùp caùcñaêng khaùc toác. 5.1.4 Caáu taïo caùcñaêng: Truïc caùcñaêng goàm coù 2 ñaàu laép vôùi maët bích qua khôùp khaùc toác.Ñaàu tröôùc gaén vôùi truïc ra cuûa hoäp soá.Ñaàu sau gaén vôùi truyeàn löïc chính. Hình 5.3: caáu taïo truïc caùcñaêng. 1.vuù môõ; 2-voøng ñònh vò; 3-truïc 5.2 Truyeàn löïc chính: 5.2.1 Coâng duïng, yeâu caàu: vCoâng duïng: Duøng ñeå taêng moment quay vaø truyeàn moment quay töø truïc cardan ñeán caùc baùnh xe chuû ñoäng cuûa oâtoâ. vYeâu caàu: Phaûi ñaûm baûo tyû soá truyeàn caàn thieát ñeå phuø hôïp vôùi chaát löôïng keùo vaø tính kinh teá nhieân lieäu. Coù kích thöôùc vaø chieàu cao caàu xe khoâng lôùn ñeå taêng khoaûng saùng gaàm xe. Hieäu suaát laøm vieäc cao ngay caû khi thay ñoåi nhieät ñoä vaø vaän toác quay. Ñaûm baûo coù ñoä cöùng vöõng toát, laøm vieäc khoâng oàn ñeå taêng thôøi gian laøm vieäc. Troïng löôïng phaàn khoâng ñöôïc treo phaûi nhoû. 5.2.2 Keát caáu: Hình 5.4: caáu taïo cuûa truyeàn löïc chính 1-voû caàu; 2-maët ñaàu voû caàu; 3-nuùt ñieàu chænh; 5-Voøng chaën; 6-nuùt chaën voøng; 7-oác chaën; 8-baùnh raêng truyeàn löïc chính vaø vi sai; 9,10-oå bi baùn truïc; 11,13,14-Shim ñieàu chænh; 12-oå bi truyeàn löïc chính; 15-phôùt chaén daàu; 16-maët bích; 17-voøng chaén buïi; 18-oác ñieàu chænh. 5.2.3 Phaân tích ke