Đề tài Khái quát về việc ứng dụng thương mại điện tử trong kinh doanh xuất khẩu

Ch­¬ng 1 Kh¸i qu¸t vÒ viÖc øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong kinh doanh xuÊt khÈu. 1.1. Kh¸i niÖm kinh doanh xuÊt khÈu vµ néi dung cña kinh doanh xuÊt khÈu. 1.1.1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm kinh doanh xuÊt khÈu. Kh¸i niÖm kinh doanh xuÊt khÈu XuÊt khÈu hµng hãa dÞch vô lµ ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ ®Çu tiªn vµ c¬ b¶n cña c¸c c«ng ty tham gia kinh doanh quèc tÕ. XuÊt khÈu hµng ho¸ dÞch vô lµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nh»m ®­a hµng ho¸ dÞch vô ra khái biªn giíi quèc gia ®Ó tiªu thô ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi. §Æc ®iÓm cña kinh doanh xuÊt khÈu ViÖc kinh doanh xuÊt khÈu hµng ho¸ dÞch vô vÒ c¬ b¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm gièng kinh doanh hµng ho¸ néi ®Þa, tuy nhiªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt ®ã lµ: Giao dÞch víi ng­êi cã quèc tÞch kh¸c: Trong kinh doanh quèc tÕ, nh÷ng ng­êi cã quan hÖ giao dÞch víi doanh nghiÖp lµ nh÷ng ng­êi cã quèc tich kh¸c nhau, cho nªn th­êng dÉn ®Õn sù bÊt ®ång vÒ ng«n ng÷, tËp qu¸n v¨n ho¸, chÝnh trÞ luËt ph¸p. §iÒu nµy lµ sù kh¸c biÖt lín nhÊt gi÷a kinh doanh xuÊt khÈu vµ kinh doanh néi ®Þa. ThÞ tr­êng réng lín khã kiÓm so¸t: ThÞ tr­êng tiªu thñan phÈm trªn pham vÞ quèc tÕ víi sè l­îng ng­êi tiªu dïng vµ søc mua lín h¬n rÊt nhiÒu so víi thÞ tr­êng tiªu thô néi ®Þa cã nghÜa lµ møc ®é phøc t¹p cña thÞ tr­êng còng t¨ng lªn t­¬ng øng. Nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng tiªu thô ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. V× vËy nhiÖm vô cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu phøc t¹p h¬n nhiÖm vô cña c¸c nhµ kinh doanh trong n­íc ®¬n thuÇn bëi c¸c doanh nghiÖp kinhdoanh xuÊt khÈu ph¶i ®­¬ng ®Çu víi sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng ngoµi n­íc. Do vËy, doanh nghiÖp cµng tham gia vµo nhiÒu thÞ tr­êng n­íc ngoµi th× møc ®é phøc t¹p cña thÞ tr­êng cµng t¨ng. ViÖc ph©n phèi, vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n hµng ho¸: Trong kinh doanh xuÊt khÈu, hµng ho¸ th­êng ®­îc vËn chuyÓn ra n­íc ngoµi vµ ng­îc l¹i. Ph­¬ng thøc vËn t¶i gåm: vËn t¶i ®­êng biÓn, ®­êng s¾t, ®­êng kh«ng, ®­êng bé. Do kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn xa, thêi gian vËn chuyÓn dµi, hµng ho¸ khèi l­îng lín, cång kÒnh, gi¸ trÞ cao cho nªn cÇn ®­îc b¶o qu¶n theo ®óng tiªu chuÈn phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸ tr¸nh h­ hao mÊt m¸t h­ háng vÒ chÊt l­îng sè l­îng. VÒ thanh to¸n: Thanh to¸n lµ kh©u quan träng vµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña tÊt c¶ c¸c giao dÞch kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. HiÖu qu¶ trong lÜnh vùc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu mét phÇn lín nhê vµo chÊt l­îng cña viÖc thanh to¸n. Do ®Æc ®iÓm bu«n b¸n víi n­íc ngoµi, nªn thanh to¸n trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu so víi thanh to¸n trong n­íc, thanh to¸n quèc tÕ cã liªn quan ®Õn viÖc trao ®æi ®ång tiÒn quèc gia nµy lÊy ®ång tiÒn quèc gia kh¸c. H¬n n÷a viÖc thanh to¸n quèc tÕ th­êng ®­îc tiÕn hµnh th«ng qua ng©n hµng v× thÕ khi ký hîp ®ång bu«n b¸n quèc tÕ doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu ph¶i hÕt søc l­u ý nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ®ång tiÒn thanh to¸n, thêi h¹n thanh to¸n, ph­¬ng thøc thanh to¸n ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro trong thanh to¸n VÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp (nÕu cã): Trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu th­êng x¶y ra tranh chÊp do sù bÊt ®ång vÒ ng«n ng÷, v¨n ho¸, luËt ph¸p vµ viÖc ¸p dông nguån luËt nµo ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp lµ vÊn ®Ò khã x¸c ®Þnh. ChÝnh v× vËy ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîicña minh doanh nghiÖp cÇn cã c¸ch gi¶i quyÕt khÐo lÐo ®óng ®¾n ®Ó tr¸nh thiÖt thßi vÒ phi¸ m×nh. Néi dung cña kinh doanh xuÊt khÈu LËp ph­¬ng ¸n kinh doanh xuÊt khÈu: lµ viÖc x©y dùng mét ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Ó thùc hiÖn môc tiªu cña doanh nghiÖp. Ph­¬ng ¸n kinh doanh ®­îc x¸c lËp dùa trªn môc tiªu kinh doanh xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp, nã chØ ®¹o c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp ®ång bé thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh ®· ®­îc ho¹ch ®Þnh h­íng tíi ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã. C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ph­¬ng ¸n kinh doanh xuÊt khÈu: C¨n cø vµo t×nh h×nh thÞ tr­êng C¨n cø vµo chiÕn l­îc kinh doanh tæng qu¸t cña doanh nghiÖp C¨n cø vµo t×nh h×nh ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Nh­ vËy qu¸ tr×nh x©y dùng ph­¬ng ¸n kinh doanh gåm c¸c b­íc sau: B­íc 1: Ph©n tÝch lùa chän thÞ tr­êng vµ mÆt hµng kinh doanh xuÊt khÈu. Trong b­íc nµy, doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tæng qu¸t t×nh h×nh hiÖn t¹i cña m«i tr­êng vµ thÞ tr­êng trong t­¬ng lai ®Ó nhËn d¹ng c¸c c¬ héi vµ khã kh¨n, kÕt hîp víi viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña doanh nghiÖp so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó tõ ®ã lùa chän ®­îc thÞ tr­êng vµ mÆt hµng xuÊt khÈu phï hîp cho doanh nghiÖp. B­íc nµy bao gåm c¸c c«ng viÖc cô thÓ sau: Nghiªn cøu chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña quèc gia (chÝnh s¸ch mÆt hµng, chÝnh s¸ch hç trî, ®iÒu quan träng lµ doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh xem chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña quèc gia cã æn ®Þnh kh«ng) X¸c ®Þnh dù b¸o biÕn ®éng cña quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi T×m hiÓu hÖ thèng th«ng tin gi¸ c¶, ph©n tÝch c¬ cÊu c¸c lo¹i gi¸ quèc tÕ vµ dù b¸o ®­îc sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ quèc tÕ, nghiªn cøu ®èi thñ c¹nh tranh, ®iÒu kiÖn vËn t¶i B­íc 2: X¸c ®Þnh môc tiªu cña doanh nghiÖp nh­: doanh sè, lîi nhuËn, tû suÊt l·i trªn vèn ®Çu t­ vµ c¸c môc tiªu kh¸c (an toµn, ph¸t triÓn, vÞ thÕ) B­íc 3: Ph¸c th¶o c¸c ph­¬ng ¸n kinh doanh, c¨n cø viÖc ph©n tÝch m«i tr­êng trong doanh nghiÖp, c¨n cø vµo c¸c môc tiªu ®Ò ra doanh nghiÖp cÇn lËp c¸c ph­¬ng ¸n kinh doanh. B­íc 4: Lùa chän ph­¬ng ¸n kinh doanh tèi ­u nhÊt Lùa chän b¹n hµng: ViÖc lùa chän b¹n hµng ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi. Th«ng th­êng khi lùa chän b¹n hµng kinh doanh mét mÆt nªn duy tr× c¸c b¹n hµng truyÒn thèng, mÆt kh¸c ph¶i më réng quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c míi. §èi víi c¸c ®èi t¸c míi, c¸ch tèt nhÊt lµ ®Æt quan hÖ vµ thùc hiÖn bu«n b¸n víi c¸c c«ng ty, nh÷ng doanh nghiÖp lín ®· cã uy tÝn nhiÒu n¨m trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §©y lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng s¸ch quan träng ®Ó gi¶m bít rñi ro trong kinh doanh. Khi lùa chän ®èi t¸c kinh doanh c¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý tíi mét sè vÊn ®Ò nh­: kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ®èi t¸c, quan ®iÓm vµ chiÕn l­îc cña ®èi t¸c. Tuú theo nhiÖm vô môc tiªu, kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp vÒ tµi chÝnh vÒ nh©n lùc vÒ thÞ tr­êng… mµ doanh nghiÖp nªn lùa chän ®èi t¸c kinh doanh cho phï hîp. Doanh nghiÖp cã thÓ tù xem xÐt nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng phï hîp cña b¶n th©n doanh nghiÖp víi ®èi t¸c ë 4 tiªu thøc: môc tiªu chiÕn l­îc, ®ãng gãp, tæ chøc vµ qu¶n lý. Tuy nhiªn, cÇn l­u ý tíi kh¶ n¨ng cña hai bªn trong viÖc ®iÒu chØnh, thay ®æi c¸c néi dung ë c¶ 4 tiªu thøc. Sù ®iÒu chØnh cã tÝnh thiÖn chÝ lµ sù cÇn thiÕt ®Ó hai bªn ®Õn ®­îc víi nhau. Lùa chän ph­¬ng thøc giao dÞch: Trong kinh doanh xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ t×m hiÓu vµ lùa chän ph­¬ng thøc giao dÞch phï hîp víi m×nh vµ ®èi t¸c. Trªn thùc tÕ cã nhiÒu ph­¬ng thøc giao dÞch, mçi ph­¬ng thøc giao dÞch cã nhiÒu ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. V× vËy doanh nghiÖp kh«ng nªn lùa chän mét ph­¬ng thøc duy nhÊt nµo, mµ nªn lùa chän mét sè ph­¬ng thøc. Cã mét sè ph­¬ng thøc giao dÞch chñ yÕu nh­ giao dÞch th«ng th­êng (giao dÞch trùc tiÕp); giao dÞch qua kh©u trung gian ( sö dông ®¹i lý m«i giíi); giao dÞch t¹i héi chî; triÓn l·m quèc tÕ; giao dÞch t¹i së giao dÞch hµng ho¸; bu«n b¸n ®èi l­u; ®Êu gi¸ ®Êu thÇu quèc tÕ. Tæ chøc ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång kinh doanh xuÊt khÈu: cã 3 h×nh thøc tiÕn hµnh ®µm ph¸n ®ã lµ ®µm ph¸n qua th­ tÝn, ®µm ph¸n b»ng ®iÖn tho¹i vµ ®µm ph¸n trùc tiÕp. TiÕp sau c¸c cuéc ®µm ph¸n, nÕu cã kÕt qu¶ th× ph¶i tiÕn hµnh ký hîp ®ång. Khi ký hîp ®ång kinh doanh, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tËp trung vµo c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu nh­ ®iÒu kiÖn tªn hµng, ®iÒu kiÖn phÈm chÊt, ®iÒu kiÖn sè l­îng, ®iÒu kiÖn giao hµng, ®iÒu kiÖn thanh to¸n, ®iÒu kiÖn bÊt kh¶ kh¸ng, ®iÒu kiÖn vËn t¶i, ®iÒu kiÖn träng tµi, ®iÒu kiÖn khiÕu n¹i. Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång: Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu gåm c¸c c«ng viÖc chñ yÕu sau ®«n ®èc më L/C, xin giÊy phÐp xuÊt khÈu, chuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu, kiÓm tra chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu, thuª ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, mua b¶o hiÓm, lµm thñ tôc thanh to¸n. Gi¶i quyÕt tranh chÊp khiÕu n¹i (nÕu cã): Trong kinh doanh xuÊt khÈu còng th­êng x¶y ra nh÷ng thiÕu hôt tæn thÊt vÒ sè l­îng, phÈm chÊt cña hµng ho¸ mua b¸n. Khi x¶y ra thiÕu hôt, tæn thÊt doanh nghiÖp cã thÓ khiÕu n¹i víi bªn kia. Th«ng th­êng, bªn nhËp khÈu khiÕu n¹i víi bªn xuÊt khÈu hoÆc ng­êi vËn t¶i hoÆc ®¬n vÞ b¶o hiÓm. Tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp trong tr­êng hîp nµy lµ gi¶i quyÕt hîp t×nh hîp lý vµ tho¶ ®¸ng c¸c tranh chÊp khiÒu n¹i. C¸ch thøc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cã thÓ th«ng qua hoµ gi¶i hoÆc nhê träng tµi, toµ ¸n quèc tÕ gi¶i quyÕt. Mäi chi phÝ khiÕu n¹i do bªn khiÕu n¹i chÞu. ViÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp, khiÕu n¹i lµ mét biÖn ph¸p quan träng kh«ng nh÷ng ®¸p øng lîi Ých cña c¸c bªn theo hîp ®ång ®· ký, mµ con ®¶m b¶o cho ®«i bªn tiÕp tôc duy tr× vµ ký kÕt hîp ®ång bu«n b¸n tiÕp theo sau. Tuy nhiªn cÇn ph¶i l­u ý viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¶i ®­îc quan t©m ngay tõ khi chuÈn bÞ vµ ký kÕt hîp ®ång. Gi¶i quyÕt tranh chÊp khiÕu n¹i lµ mét trong kho¶n môc quan träng cña hîp ®ång nh­ng ®«i khi b¶n th©n ng­êi ký hîp ®ång l¹i th­êng kh«ng ®Ó ý. Thùc tÕ, nhiÒu doanh nghiÖp ®· ph¶i tr¶ bµi häc ®¾t gi¸ do sù thiÕu quan t©m nµy. Tõ néi dung cña kinh doanh xuÊt khÈu ta cã thÓ kh¸i qu¸t quy tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu nh­ sau: H×nh 1.1: Quy tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu Nghiªn cøu thÞ tr­êng Nghiªn cøu thÞ tr­êng LËp ph­¬ng ¸n kinh doanh Nghiªn cøu thÞ tr­êng T¹o nguån hµng xuÊt khÈu §µm ph¸n- Giao dÞch §Æt hµng- Ký kÕt hîp ®ång Thùc hiÖn hîp ®ång - Lùa chän mÆt hµng - Lùa chän thÞ tr­êng - Giao hµng - Thanh to¸n - Hç trî sau b¸n hµng Nguån: Gi¸o tr×nh Kinh doanh quèc tÕ, Chñ biªn PGS.TS NguyÔn ThÞ H­êng, NXB Thèng kª C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn kinh doanh xuÊt khÈu Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng ®­a hµng hãa cña doanh nghiÖp qua biªn giíi quèc gia ®Ó tiªu thô hµng ho¸ ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Do vËy, ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu kh«ng chØ diÔn ra gi÷a c¸c c¸ thÓ riªng biÖt mµ cã sù tham gia cña toµn bé hÖ thèng kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi vµ còng chÞu sù chi phèi bëi chÝnh nh÷ng nh©n tè nµy. 1.1.3.1. C¸c yÕu tè thuéc bªn trong doanh nghiÖp Bé m¸y qu¶n lý cña doanh nghiÖp : lu«n lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n vµ quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo. §èi víi doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu còng vËy bé m¸y qu¶n trÞ ®Ò ra chiÕn l­îc cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ã lµ ho¹t ®éng x©y dùng chiÕn l­îc xuÊt khÈu tõ kh©u x©y dùng mÆt hµng, chiÕn l­îc thÞ tr­êng, gi¸ c¶ s¶n phÈm xuÊt khÈu ®Õn c¸ch thøc ph©n phèi s¶n phÈm xuÊt khÈu ®Òu ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c cÊp qu¶n lý trong bé m¸y doanh nghiÖp. Bé m¸y qu¶n lý tæ chøc kh«ng chØ ¶nh h­ëng tíi viÖc x©y dùng chiÕn l­îc xuÊt khÈu mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc ®ã, tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch kinh doanh ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu xuÊt khÈu ®· ®Ò ra ®Òu do c¸c cÊp qu¶n lý cña doanh nghiÖp phèi hîp vµ ph©n cÊp thùc hiÖn theo chøc n¨ng nhiÖm vô cña m×nh. Do vËy, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ang theo chiÕn l­îc nµo ho¹t ®éng ra sao ®Òu phô thuéc vµo c¬ cÊu bé m¸y qu¶n lý cña doanh nghiÖp còng nh­ tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé nµy. M¸y mãc d©y chuyÒn s¶n xuÊt: cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l­îng xuÊt khÈu, ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ xuÊt khÈu do t¸c ®éng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng còng nh­ chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. MÆt kh¸c nã cßn ¶nh h­ëng ®Õn sù ®¸p øng cña c«ng ty theo c¸c tiªu chuÈn ®iÒu kiÖn cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu vÒ tr×nh ®é m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng ®ã. Nhµ x­ëng kho tµng: ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng dù tr÷ nguyªn vËt liÖu, cÊt tr÷ thµnh phÈm tíi viÖc bè trÝ d©y chuyÒn s¶n xuÊt. Do vËy nã ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng (t¸c ®éng ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt) còng nh­ yªu cÇu cña thÞ tr­êng nhËp khÈu s¶n phÈm cña c«ng ty vÒ m«i tr­êng lao ®éng, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt s¶n phÈm. Kh¶ n¨ng vÒ vèn: kh«ng chØ nãi ®Õn vèn l­u ®éng mµ vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng cung øng sè l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu. Vèn lµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn quy m« s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c ®¬n hµng, nhÊt lµ c¸c ®¬n hµng víi sè l­îng lín. C¸c yÕu tè vÒ lao ®éng, nguyªn vËt liÖu: ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu, n¨ng suÊt lao ®éng, chi phÝ s¶n xuÊt, thêi h¹n giao hµng còng nh­ viÖc ®¶m b¶o ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ yÕu tè lao ®éng còng nh­ ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt nguyªn vËt liÖu t¹i mét sè thÞ tr­êng. 1.1.3.2. C¸c nh©n tè thuéc bªn ngoµi doanh nghiÖp. YÕu tè kinh tÕ chÝnh trÞ luËt ph¸p: nã ¶nh h­ëng rÊt lín tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu bëi mét doanh nghiÖp khi tham gia kinh doanh xuÊt khÈu kh«ng chØ bÞ chi phèi cña c¸c yªu cÇu tiªu chuÈn quèc gia vÒ xuÊt khÈu nh­ mÆt hµng xuÊt khÈu, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, thuÕ xuÊt khÈu, thñ tôc xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã doanh nghiÖp khi kinh doanh xuÊt khÈu cßn ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vµ tËp qu¸n quèc; c¸c vÊn ®Ò vÒ ph¸p lý, c¸c v¨n b¶n quèc tÕ vÒ xuÊt nhËp khÈu nh­ ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng INCOTERM, c¸c quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ cña phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ UCP500 YÕu tè v¨n hãa x· héi: nãi ®Õn yÕu tè v¨n ho¸ x· héi kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn ®Æc ®iÓm d©n sè, sù ph¸t triÓn cña x· héi, kh¶ n¨ng tiÕp nhËn c¸i míi. ChÝnh nÒn v¨n ho¸ t¹o nªn c¸ch sèng cña mét céng ®ång, quyÕt ®Þnh c¸ch thøc tiªu dïng, tiªu thô ­u tiªn cho c¸c nhu cÇu muèn ®­îc tho¶ m·n vµ c¸ch tho¶ m·n cña con ng­êi sèng trong x· héi ®ã. 1.2. C¸c øng dông cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong kinh doanh xuÊt khÈu. 1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ vai trß cña TM§T. 1.2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Th­¬ng m¹i ®iÖn tö (Electronic Commerce) lµ viÖc sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p ®iÖn tö ®Ó tiÕn hµnh qu¸ tr×nh lµm th­¬ng m¹i; nãi c¸ch kh¸c TM§T lµ viÖc trao ®æi th«ng tin th­¬ng m¹i th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn c«ng nghÖ ®iÖn tö, mµ nãi chung kh«ng cÇn in ra giÊy tê trong bÊt cø c«ng ®o¹n nµo cña toµn bé qu¸ tr×nh giao dÞch. Theo ®¹o luËt mÉu vÒ TM§T do Uû ban Liªn Hîp Quèc vÒ luËt th­¬ng m¹i quèc tÕ (UNCITRAL) thuËt ng÷ th­¬ng m¹i cÇn ®­îc diÔn gi¶i theo nghÜa réng ®Ó bao qu¸t c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh tõ mèi quan hÖ mang tÝnh chÊt th­¬ng m¹i, dï cã hay kh«ng cã hîp ®ång. C¸c mèi quan hÖ mang tÝnh th­¬ng m¹i bao gåm bÊt cø giao dÞch th­¬ng m¹i nµo vÒ cung cÊp hoÆc trao ®æi hµng ho¸ dÞch vô, tho¶ thuËn ph©n phèi, ®¹i diÖn hoÆc ®¹i lý th­¬ng m¹i, uû th¸c hoa hång (factoring), cho thuª dµi h¹n (leasing), x©y dùng c¸c c«ng tr×nh, t­ vÊn, kü thuËt c«ng tr×nh (engineering), ®Çu t­, cÊp vèn, ng©n hµng, b¶o hiÓm, tho¶ thuËn khai th¸c vÒ hîp t¸c c«ng nghiÖp hoÆc kinh doanh, chuyªn chë hµng ho¸ hay hµnh kh¸ch hoÆc ®­êng biÓn, ®­êng kh«ng, ®­êng s¾t hoÆc ®­êng bé. Nh­ vËy, th­¬ng m¹i trong TM§T kh«ng chØ lµ bu«n b¸n hµng ho¸ dÞch vô theo c¸ch hiÓu th«ng th­êng mµ bao qu¸t mét ph¹m vi réng h¬n nhiÒu, do vËy viÖc ¸p dông TM§T sÏ lµm thay ®æi h×nh th¸i ho¹t ®éng cña mét phÇn kh«ng nhá tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Theo ­íc tÝnh ®Õn nay, TM§T cã tíi trªn 1400 c¸c lÜnh vùc øng dông, trong ®ã bu«n b¸n hµng ho¸ dÞch vô chØ lµ mét trong c¸c lÜnh vùc øng dông ®ã. TM§T ®· më ra mét c¬ héi míi cho c¸c n­íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu. V­ît qua th¸ch thøc ®Ó ph¸t triÓn TM§T cã hiÖu qu¶ chÝnh lµ mét con ®­êng ng¾n nhÊt ®Ó tiÕn tíi nÒn kinh tÕ tri thøc. TM§T chØ cã thÓ thùc hiÖn qua Internet hay hÖ thèng c¸c m¸y tÝnh nèi m¹ng, nh­ng kh«ng ph¶i giao dÞch nµo trªn Internet còng ®­îc gäi lµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. C¸c øng dông kinh doanh trªn Internet ®­îc chia lµm 4 møc ®é kh¸c nhau: Qu¶ng c¸o trªn Internet (Brochureware): ®ã lµ viÖc ®­a th«ng tin lªn m¹ng d­íi mét Website giíi thiÖu c«ng ty, s¶n phÈm. Th­¬ng m¹i ®iÖn tö (eCommerce) lµ c¸c øng dông cho phÐp trao ®æi gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n, hç trî kh¸ch hµng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu kh¸ch hµng hoµn toµn trªn m¹ng. §©y lµ h×nh thøc giao dÞch gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua (B2C). Kinh doanh ®iÖn tö (eBusiness) lµ øng dông cho phÐp thùc hiÖn giao dÞch gi÷a doanh nghiÖp nµy víi doanh nghiÖp kh¸c vµ kh¸ch hµng cña doanh nghiÖp ®ã (B2B). Doanh nghiÖp ®iÖn tö (eEnterprise) mét sè doanh nghiÖp øng dông c¶ B2B vµ B2C. C¸c doanh nghiÖp nµy ®­îc gäi lµ eEnterprise. Qua ®©y ta thÊy TM§T vµ KD§T hoµn toµn kh¸c nhau. 1.2.1.2. Vai trß cña TM§T ®èi vãi doanh nghiÖp. Vai trß cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö rÊt to lín vµ bao qu¸t, nã thÓ hiÖn ë mét sè mÆt chÝnh sau: N¾m b¾t ®­îc th«ng tin phong phó TM§T gióp cho c¸c doanh nghiÖp n¾m ®­îc th«ng tin phong phó vÒ thÞ tr­êng nhê ®ã cã thÓ x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc s¶n xuÊt vµ kinh doanh thÝch hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng trong n­íc, khu vùc vµ thÞ tr­êng quèc tÕ. §iÒu nµy, ®Æc biÖt cã ý nghi· ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, hiÖn nay ®ang ®­îc nhiÒu n­íc quan t©m, coi lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc ph¸t triÓn chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ. Gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt TM§T gióp gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ chi phÝ v¨n phßng. C¸c v¨n phßng kh«ng giÊy tê chiÕm diÖn tÝch nhá h¬n rÊt nhiÒu, chi phÝ t×m kiÕm chuyÓn giao tµi liÖu gi¶m nhiÒu lÇn (trong ®ã kh©u in Ên gÇn nh­ ®­îc bá h¼n) theo sè liÖu cña h·ng General Electricity cña Mü, tiÕt kiÖm theo h­íng nµy ®¹t tíi 30%. §iÒu quan träng h¬n lµ c¸c nh©n viªn cã n¨ng lùc ®­îc gi¶i phãng khái nhiÒu c«ng ®o¹n sù vô cã thÓ tËp trung nghiªn cøu ph¸t triÓn, sÏ ®­a ®Õn nh÷ng lîi Ých to lín l©u dµi. Gi¶m chi phÝ b¸n hµng vµ tiÕp thÞ TM§T gióp gi¶m thÊp chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ tiÕp thÞ. B»ng ph­¬ng tiÖn Internet/Web, mét nh©n viªn b¸n hµng cã thÓ giao dÞch ®­îc víi rÊt nhiÒu kh¸ch hµng, catologue ®iÖn tö (electronic catologue) trªn Web phong phó h¬n nhiÒu vµ th­êng xuyªn cËp nhËt so víi catologue in Ên chØ cã khu«n khæ giíi h¹n vµ lu«n lu«n lçi thêi. Theo sè liÖu cña h·ng m¸y bay Boeing cña Mü, nay ®· cã tíi 50% kh¸ch hµng ®Æt mua 9% phô tïng qua Internet vµ cßn nhiÒu h¬n n÷a c¸c ®¬n ®Æt hµng vÒ lao vô kü thuËt vµ mçi ngµy gi¶m ®­îc 600 có ®iÖn tho¹i. Gi¶m chi phÝ giao dÞch TM§T qua Internet/ Web gióp ng­êi tiªu thô vµ c¸c doanh nghiÖp gi¶m ®¸ng kÓ thêi gian vµ chi phÝ giao dÞch (giao dÞch ®­îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh tõ qu¶ng c¸o tiÕp thÞ, tiÕp xóc ban ®Çu, giao dÞch ®Æt hµng, giao dÞch giao hµng, giao dÞch thanh to¸n). Thêi gian giao dÞch qua Internet chØ b»ng 7% thêi gian giao dÞch qua fax, vµ b»ng kho¶ng 0,5 phÇn ngh×n thêi gian giao dÞch qua b­u ®iÖn, chi phÝ giao dÞch qua Internet chØ b»ng kho¶ng 5% chi phÝ giao dÞch qua fax hay qua b­u ®iÖn chuyÓn ph¸t nhanh, chi phÝ thanh to¸n ®iÖn tö qua Internet chØ b»ng 10% tíi 20% chi phÝ thanh to¸n theo lèi th«ng th­êng. Gióp thiÕt lËp vµ cñng cè quan hÖ ®èi t¸c TM§T t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thiÕt lËp vµ cñng cè mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh tè tham gia vµo qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i. Th«ng qua m¹ng nhÊt lµ dïng Internet/Web c¸c thµnh tè tham gia: ng­êi tiªu thô, doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan ChÝnh phñ, cã thÓ giao tiÕp trùc tiÕp vµ liªn tôc víi nhau (liªn l¹c trùc tuyÕn) gÇn nh­ kh«ng cßn kho¶ng c¸ch ®Þa lý vµ thêi gian n÷a. Nhê ®ã c¶ sù hîp t¸c lÉn sù qu¶n lý ®Òu ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng vµ liªn tôc, c¸c b¹n hµng míi, c¸c c¬ héi kinh doanh míi ®­îc ph¸t hiÖn nhanh chãng trªn b×nh diÖn toµn quèc, toµn khu vùc, toµn thÕ giíi, vµ cã nhiÒu c¬ héi ®Ó lùa chän h¬n. 1.2.2. C¸c h×nh thøc ho¹t ®éng cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong kinh doanh xuÊt khÈu. 1.2.2.1. Thanh to¸n ®iÖn tö. Thanh to¸n ®iÖn tö lµ qu¸ tr×nh thanh to¸n dùa trªn hÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh tù ®éng mµ ë ®ã diÔn ra sù trao ®æi c¸c th«ng ®iÖp ®iÖn tö víi chøc n¨ng lµ tiÒn tÖ, thÓ hiÖn gi¸ trÞ cña mét cuéc giao dÞch. Trong sè c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n ®iÖn tö trªn Internet cã nhiÒu ph­¬ng thøc t­¬ng tù víi c¸c ph­¬ng thøc th­êng dïng trong c¸c hÖ thèng b¸n hµng trong c¸c cöa hµng, theo ®ã ng­êi mua hµng thanh to¸n tiÒn mua hµng t¹i mét ®iÓm cña cöa hµng, cã thÓ b»ng c¸c c«ng cô thanh to¸n kh¸c nhau nh­ tiÒn mÆt, thr tÝn dông,… vµ ®¹i diÖn nhËn tiÒn cña cöa hµng ®ã cã thÓ lµ ng­êi hoÆc c¸c d¹ng m¸y ®äc thÎ kh¸c nhau. Kh¸c nhau c¬ b¶n lµ mäi thø ®­îc tæ chøc trªn Internet th«ng qua sö dông m¸y tÝnh c¸ nh©n cña kh¸ch hµng vµ m¸y chñ cña cöa hµng (h×nh1.2) Kh¸ch hµng qua m¸y tÝnh ®iÖn tö ®Ó ®iÒn c¸c ®¬n mua hµng vµ cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n cña m×nh ch¼ng h¹n thÎ tÝn dông, tiÒn mÆt sè, sÐc ®iÖn tö. Sau ®ã c¸c phÇn mÒm trªn m¸y chñ ph¶i xö lý c¸c giao dÞch bao gåm x¸c nhËn ®¬n ®Æt mua hµng (®èi chiÕu s¬ bé víi catologue cña cöa hµng), nhËn uû quyÒn chuuyÓn tiÒn tõ ng©n hµng hoÆc ng©n hµng thanh to¸n. Th«ng th­êng b­íc cuèi cïng nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua mét bé chuyÓn ®æi trung gian kÕt nèi víi ng©n hµng th«ng qua Internet hoÆc qua mét m¹ng riªng cña ng©n hµng. Kh¸ch hµng Th«ng tin thÎ tÝn dông Th«ng tin tµi kho¶n thanh to¸n TiÒn mÆt sè Qu¶n lý ho¸ ®¬n Nhµ bu«n M¸y chñ, phÇn mÒm Qu¶n lý tr¶ l¹i tiÒn, hµng NhËn thanh to¸n Bé chuyÓn ®æi gi÷a Nhµ bu«n vµ Ng©n hµng Ng©n hµng nhËn UûquyÒn/ thanh to¸n Ng©n hµng ph¸t hµnh UûquyÒn/ thanh to¸n M¹ng ng©n hµng H×nh1.2: Quy tr×nh thanh to¸n trªn Internet. B¸o c¸o hµng th¸ng, giao dÞch kh¸c gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng Nguån: Th­¬ng m¹i ®iªn tö, Chñ biªn TS.NguyÔn Ngäc HiÕn, NXB Lao ®éng 1.2.2.2. Giao göi sè ho¸ c¸c dung liÖu Dung liÖu (Content) lµ c¸c hµng ho¸ mµ c¸i ng­ßi ta cÇn ®Õn lµ néi dung cña nã (hay nãi c¸ch kh¸c chÝnh néi dung lµ hµng ho¸) mµ kh«ng ph¶i lµ b¶n th©n vËt mang néidung nh­ (phim ¶nh, ©m nh¹c c¸c ch­¬ng tr×nh truyÒn h×nh). Tr­íc ®©y, dung liÖu ®­îc giao d­íi d¹ng hiÖn vËt, ngµy nay ®­îc sè ho¸ vµ truyÒn göi theo m¹ng gäi lµ “giao göi sè ho¸” 1.2.2.3. B¸n lÎ c¸c hµng ho¸ h÷u h×nh Ng­êi mua hµng sö dông Internet/Web t×m trang Web cña cöa hµng, xem hµng ho¸ hiÓn thÞ trªn mµn h×nh, x¸c nhËn mua vµ tr¶ tiÒn. Ngµy nay, ng­êi ta hay sö dông phÇn mÒm mua hµng gäi lµ “xe mua hµng” hoÆc “giá mua hµng” mµ trªn mµn h×nh cã d¹ng t­¬ng tù nh­ “giá mua hµng” hoÆc “xe mua hµng” thËt mµ ng­êi mua th­êng dïng khi vµo cöa hµng siªu thÞ. Xe hoÆc giá mua hµng nµy ®i theo ng­êi mua suèt qu¸ tr×nh chuyÓn tõ trang Web nµy sang trang Web kh¸c ®Ó chän hµng, khi t×m ®­îc mãn hµng nµo võa ý ng­êi mua nhÊn phÝm “h·y bá vµo xe/giá”; c¸c xe/giá nµy cã nhiÖm vô tù ®éng tÝnh tiÒn (kÓ c¶ thuÕ, c­íc vËn chuyÓn) ®Ó thanh to¸n víi kh¸ch mua. 1.2.2.4. Trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö (EDI) Lµ viÖc chuyÓn giao th«ng tin tõ m¸y tÝnh ®iÖn tö nµy sang m¸y tÝnh ®iÖn tö kh¸c b»ng ph­¬ng tiÖn ®iÖn tö mµ sö dông mét tiªu chuÈn ®· ®­îc tho¶ thuËn ®Ó cÊu tróc th«ng tin. 1.2.2.5. Th­ tÝn ®iÖn tö C¸c ®èi t¸c (ng­êi tiªu dïng, doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan ChÝnh phñ) sö dông hßm th­ ®iÖn tö ®Ó göi th­ cho nhau mét c¸ch trùc tuyÕn th«ng qua m¹ng, gäi lµ th­ tÝn ®iÖn tö (electronic mail hay cßn goi lµ email). §©y lµ mét thø th«ng tin ë d¹ng phi cÊu tróc, nghÜa lµ th«ng tin kh«ng ph¶i tu©n thñ mét cÊu tróc ®· tho¶ thuËn. 1.2.3. Néi dung tiÕn hµnh øng dông TM§T vµo ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. 1.2.3.1. C¸c cÊp ®é øng dông TM§T ViÖc øng dông cÊp ®é TM§T nµo vµo ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cña c«ng ty phô thuéc vµo lo¹i h×nh kinh doanh vµ nguån lùc cña c«ng ty. CÊp ®é 1.1: Sö dông th­ ®iÖn tñ (email) §©y lµ cÊp ®é øng dông TM§T s¬ ®¼ng nhÊt. Thay v× sö dông c¸c ph­¬ng thøc giao dÞch th«ng th­êng nh­ göi th­ truyÒn thèng, göi fax, ®iÖn tho¹i TM§T cho phÐp thùc hiÖn c¸c giao dÞch th«ng qua m¹ng Internet CÊp ®é nµy ®­îc øng dông trong hÇu hÕt c¸c quy tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu tõ viÖc giíi thiÖu s¶n phÈm cho kh¸ch hµng, ®µm ph¸n giao dÞch, ®Æt hµng ®Õn kh©u cuèi cïng lµ hç trî sau b¸n hµng. Th­ ®iÖn tö lµ lo¹i h×nh trao ®æi th«ng tin phæ biÕn nhÊt trªn m¹ng Internet, ë ViÖt Nam xu h­íng sö dông email trong c«ng t¸c giao dÞch, trao ®æi c«ng viÖc còng nh­ c¸c nhu cÇu c¸ nh©n ®ang ngµy cµng trë nªn phæ biÕn. Khi sö dông email cã thÓ göi nhiÒu tµi liÖu trùc tuyÕn tõ m¸y tÝnh c¸ nh©n vµ tÊt nhiªn lµ tiÖn lîi h¬n fax ë chç lµ kh«ng ph¶i in ra vµ göi qua m¸y fax, ®ång thêi ng­êi nhËn cã thÓ ®äc ®­îc tõ bÊt kú m¸y tÝnh nµo cã nèi m¹ng ë trªn toµn ThÕ giíi. §iÒu nµy rÊt tiÖn lîi vµ nhanh h¬n nhiÒu so víi göi qua b­u ®iÖn. Ngoµi v¨n b¶n ra cã thÓ göi ©m thanh h×nh ¶nh, c¸c phÇn mÒm…cã thÓ dÔ dµng cïng mét lóc göi tµi liÖu ®Õn nhiÒu ng­êi. Thùc tÕ cho thÊy, email nhanh vµ rÎ h¬n, linh ho¹t so víi m¸y fax, dÞch vô b­u ®iÖn th«ng th­êng. §©y lµ lo¹i h×nh dïng ®Ó liªn l¹c trao ®æi th«ng tin víi nhµ cung cÊp, kh¸ch hµng, ®èi t¸c vµ ®ång nghiÖp. Göi kÌm email cã thÓ lµ c¸c files v¨n b¶n hoÆc b¶ng tÝnh nh­ ®¬n ®Æt hµng, tµi liÖu vÒ quy c¸ch s¶n phÈm, b¸o gi¸, b¶ng tÝnh chi phÝ hoÆc th«ng tin hç trî qu¶ng c¸o. Còng cã thÓ göi kÌm mét ®o¹n ©m thanh hoÆc h×nh ¶nh ®éng. ViÖc sö dông email cã thÓ ®­îc minh ho¹ b»ng h×nh ¶nh nh­ sau: H×nh 1.3:VÝ dô vÒ viÖc sö dông Email Nguån: CÊp ®é 1.2: Sö dông Internet ®Ó t×m kiÕm th«ng tin HiÖn cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp sö dông, tæ chøc sö dông Internet vµo viÖc t×m kiÕm th«ng tin. Nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, vÒ ®èi thñ c¹nh tranh, tin tøc vÒ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c, nghiªn cøu dù ¸n, th«ng tin tµi chÝnh, t×m kiÕm th«ng tin vÒ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. CÊp ®é nµy ®­îc øng dông chñ yÕu trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng, lËp ph­¬ng ¸n kinh doanh, viÖc t¹o nguån hµng xuÊt khÈu. Cã rÊt nhiÒu c«ng cô ®Ó t×m kiÕm th«ng tin trªn Internet nh­ google, yahoo, alvista…Sau ®©y em xin ®­a ra h×nh ¶nh minh ho¹ cho mét c«ng cô t×m kiÕm phæ biÕn H×nh 1.4: C«ng cô t×m kiÕm phæ biÕn Nguån: CÊp ®é 2: Website qu¶ng c¸o ë cÊp ®é nµy Website cña doanh nghiÖp cã chøc n¨ng nh­ mét ch­¬ng tr×nh qu¶ng c¸o vÒ doanh nghiÖp trªn m¹ng. Doanh nghiÖp cÇn cã trang Web chøa d÷ liÖu vÒ doanh nghiÖp, mét sè th«ng tin c¬ b¶n vÒ s¶n phÈm, dÞch vô cña doanh nghiÖp c¸c th«ng tin liªn l¹c nh­ : ®Þa chØ, sè ®iÖn tho¹i, fax, ®Þa chØ email.. CÊp ®é nµy Website cña doanh nghiÖp cã chøc n¨ng nh­ mét ch­¬ng tr×nh qu¶ng c¸o vÒ doanh nghiÖp trªn m¹ng. H×nh 1.5 : VÝ dô vÒ Website qu¶ng c¸o Nguån: ttp://artexdandt.com CÊp ®é 3.1: §Æt hµng trùc tuyÕn vµ sö dông dÞch vô trùc tuyÕn Doanh nghiÖp cã thÓ kh«ng cã ®­îc mét Website riªng nh­ng doanh nghiÖp vÉn cã thÓ lµ mét thµnh viªn tÝch cùc cña TM§T. B­íc xuÊt ph¸t ®iÓm ®Çu tiªn lµ ®Æt hµng trùc tuyÕn tíi nhµ cung cÊp, kiÓm tra xem nhµ cung cÊp ®· cã trang Web ®Ó ph¸t triÓn TM§T ch­a ®Ó chóng ta tiÕn hµnh giao dÞch víi hä. CÊp ®é nµy phôc vô chñ yÕu cho kh©u t¹o nguån hµng xuÊt khÈu. CÊp ®é 3.2: Website víi ®¬n ®Æt hµng trùc tuyÕn Doanh nghiÖp ®­a thªm chøc n¨ng “xe mua hµng” vµo Website. PhÇn mÒm “xe mua hµng” cho phÐp kh¸ch hµng lùa chän hµng ho¸ cho vµo ræ vµ ®Ò nghÞ ®­îc mua hµng trùc tuyÕn. Khi ®­îc chän vµ ®­îc ®Æt trong “xe mua hµng”. Khi kÕt thóc giao dÞch, ®¬n ®Æt hµng ®­îc chÊp nhËn cïng víi nh÷ng chi tiÕt vÒ thanh to¸n (chñ yÕu lµ viÖc cung cÊp sè thÎ tÝn dông). Doanh nghiÖp sÏ x¸c nhËn l¹i viÖc hµng ho¸ vµ viÖc thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn ë mét tiÕn tr×nh kh«ng trùc tuyÕn. ViÖc x©y dùng Website víi ®¬n ®Æt hµng trùc tuyÕn ®· thay thÕ cho hÇu hÕt c¸c b­íc trong quy tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu nhÊt lµ viÖc ®Æt hµng- ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu. CÊp ®é 4.1: Website giao dÞch Website giao dÞch bao qu¸t toµn bé tiÕn tr×nh tõ viÖc lùa chän hµng ho¸, ®Æt hµng, chuyÓn hµng vµ x¸c nhËn chuyÓn hµng tíi viÖc thanh to¸n trùc tuyÕn. Thanh to¸n trùc tuyÕn nghÜa lµ khi ng­êi mua chÊp nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ thanh to¸n b»ng thÎ tÝn dông th× viÖc thanh to¸n ngay lËp tøc ®­îc chuyÓn qua ®Ó ng©n hµng tiÕn hµnh thanh to¸n. Trong tr­êng hîp nµy, website cÇn ph¶i ®­îc kÕt nèi víi hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö ng©n hµng. CÊp ®é 4.2: Website cã kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu vÒ th«ng tin cho kh¸ch hµng ViÖc cung cÊp th«ng tin vÒ s¶n phÈm vµ ®Æt hµng trùc tuyÕn lµ rÊt quan träng nh­ng ®©y lµ nh÷ng c«ng ®o¹n tèn rÊt Ýt thêi gian vµ kh«ng qu¸ phøc t¹p. C«ng ®o¹n tiªu tèn thêi gian chÝnh lµ dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ trong viÖc ®¸p øng c¸c yªu cÇu, ®ßi hái cña kh¸ch hµng. Th«ng tin vÒ hiÖn tr¹ng cña s¶n phÈm vµ viÖc cung cÊp c¸c lo¹i ho¸ ®¬n cïng c¸c d÷ liÖu kh¸c qua m¹ng bëi mét phÇn cña website ®­îc b¶o vÖ b»ng mËt khÈu ®· lµm gi¶m c¸c yªu cÇu b»ng ®iÖn tho¹i vµ giÊy tê. B»ng c¸ch nµy, kh¸ch hµng cã thÓ kiÓm tra c¸c th«ng tin bÊt kÓ lóc nµo hä muèn. Trong thùc tÕ, cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®· ¸p dông chøc n¨ng nµy cho website tr­íc khi ®­a vµo c¸c chøc n¨ng nh­ ®Æt hµng trùc tuyÕn v× tÝnh tiÖn lîi cho kh¸ch hµng vµ tiÕt kiÖm chi phÝ. CÊp ®é 5: Gi¶i ph¸p toµn diÖn vÒ TM§T §©y lµ cÊp ®é øng dông TM§T cao nhÊt nã cho phÐp ¸p dông CNTT vµo toµn bé c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §¹t ®Õn cÊp ®é nµy doanh nghiÖp cã thÓ thay thÕ toµn bé quy tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu truyÒn thèng b»ng mét quy tr×nh míi th«ng qua Internet (tÊt nhiªn trõ viÖc chuyÓn giao hµng ho¸ h÷u h×nh). Gi¶i ph¸p toµn diÖn vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau: * Internet lµ mét c«ng cô th«ng tin liªn l¹c cho phÐp doanh nghiÖp ®­a s¶n phÈm tíi kh¸ch hµng trªn toµn cÇu. * §Ó cã thÓ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i qua Internet vµ gia nhËp thÕ giíi kinh doanh. * C«ng ®o¹n ®Æt hµng lµ träng t©m cña TM§T: c¸c ®èi t¸c th­¬ng m¹i muèn cã thÓ xem qua c¸c d÷ liÖu s¶n phÈm tr­íc khi ®­a ra yªu cÇu. §ång thêi, doanh nghiÖp ph¶i kiÓm so¸t ®­îc ho¸ ®¬n vµ thanh to¸n b»ng ph­¬ng ph¸p ®iÖn tö. Ng­êi mua hµng còng muèn biÕt vÒ thêi gian giao hµng. * C¸c c«ng ®o¹n hç trî c«ng ®o¹n ®Æt hµng ph¶i ®­îc liªn kÕt vµ t¹o thµnh hÖ thèng hoµn chØnh thèng nhÊt. C«ng ®o¹n sau cÇn ph¶i ®­îc nèi tiÕp c«ng ®o¹n tr­íc vµ sau ®ã nèi víi hÖ thèng kÕ to¸n vµ kiÓm kª. Trong tr­êng hîp b¸n lÎ, hÖ thèng cho phÐp ®Æt hµng tù ®éng cÇn ®­îc liªn kÕt víi hÖ thèng qu¶n lý kiÓm kª, mét hÖ thèng ®Æt hµng tù ®éng kh¸c nèi víi nhµ cung cÊp. Khi l­îng hµng doanh nghiÖp gi¶m d­íi møc cho phÐp, ®¬n ®Æt hµng míi lËp tøc ®­îc t¹o ra chuyÓn tíi nhµ cung cÊp. 1.2.3.2. TiÕn tr×nh øng dông TM§T vµo ho¹t ®éng kinh doanh ë doanh nghiÖp. TM§T lµ mét ph­¬ng thøc kinh doanh míi, do ®ã khi ¸p dông c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng b­íc ®i, tr×nh tõ phï hîp v¬i kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. B­íc 1: NhËn thøc ®­îc TM§T ®ang lµm thay ®æi ho¹t ®éng kinh doanh nh­ thÕ nµo. TM§T ®ang lµm thay ®æi ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c ph­¬ng ph¸p kinh doanh truyÒn thèng cã thÓ kh«ng cßn ®­îc ¸p dông ®­îc l©u trong m«i tr­êng ®iÖn tö. Mçi doanh nghiÖp cÇn t×m kiÕm mét lÜnh vùc kinh doanh träng ®iÓm ®Ó cã thÓ tån t¹i. C¸c ®èi t¸c kinh doanh ph¶i liªn kÕt ho¹t ®éng cña hä l¹i v× c¸c ®èi thñ míi cã thÓ thu hót mÊt kh¸ch hµng th«ng qua viÖc øng dông TM§T. B­íc 2: Nghiªn cøu tiÕn tr×nh kinh doanh vµ lËp kÕ ho¹ch cho sù thay ®æi Khi tiÕn hµnh øng dông doanh nghiÖp cÇn ph¶i tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: c«ng viÖc kinh doanh cña b¹n liªn quan nh­ thÕ nµo ®Õn c¸c nhµ cung cÊp, kh¸ch hµng vµ nh©n viªn?; C«ng ®o¹n nµo cã thÓ c¶i tiÕn b»ng c¸ch sö dông Internet? TiÕp ®ã doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh lËp quü tµi chÝnh, nghiªn cøu kh¶ n¨ng øng dông, ch­¬ng tr×nh øng dông, nghiªn cøu m«i tr­êng trong vµ ngoµi doanh nghiÖp. Víi nh÷ng th«ng tin nµy, c¸c doanh nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn l­îc, quyÕt ®Þnh b¾t ®Çu øng dông c«ng ®o¹n nµo vµ cÊp ®é øng dông (møc ®é sù thay ®æi mµ doanh nghiÖp cÇn). B­íc 3: Sö dông nh©n lùc trong vµ ngoµi doanh nghiÖp Khi quyÕt ®Þnh øng dông TM§T vµo ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp cÇn ph¶i xem xÐt tr×nh ®é nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp, kiÓm tra xem ®· cã chuyªn viªn kü thuËt ®Ó thùc hiÖn viÖc øng dông TM§T ch­a. Tõ ®ã cã kÕ ho¹ch thuª chuyªn gia bªn ngoµi ®ång thêi cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o cho phï hîp. ViÖc nµy lµ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o hÖ thèng ®¸p øng ®­îc sù mong ®îi vµ ®ßi hái. B­íc 4: ThiÕt kÕ- cÇn sù ®¬n gi¶n hµi hoµ ThiÕt kÕ hÖ thèng lµm sao cho tiÕn tr×nh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ tiÕt kiÖm chi phÝ lµ ®ßi hái cao nhÊt c¶ ng­êi l·nh ®¹o doanh nghiÖp. Do ®ã, m« h×nh ho¹t ®éng TM§T cÇn ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thay ®æi vµ nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh thùc tÕ n¶y sinh B­íc 5: §­a tiÕn tr×nh ho¹t ®éng vµo ®óng vÞ trÝ Trong khi cßn ®ang thiÕt kÕ trang Web vµ t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt, ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi chiÕn l­îc vÒ TM§T. TiÕn tr×nh ho¹t ®éng cÇn ®­îc ®Æt trong mèi liªn hÖ mËt thiÕt ®Õn c¸c bé phËn cña doanh nghiÖp, c¸c yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi, ®Æc biÖt lµ sù an toµn vµ tÝnh chÊt bÝ mËt c¸ nh©n. §iÒu nµy rÊt quan träng v× nã ¶nh h­ëng ®Õn niÒm tin cña kh¸ch hµng ®èi víi doanh nghiÖp. B­íc 6: Liªn tôc cËp nhËt vµ c¶i tiÕn: Doanh nghiÖp cÇn th­êng xuyªn nghiªn cøu c¶i tiÕn hiÖn ®¹i ho¸ vµ b¶o d­ìng hÖ thèng. KhuyÕn m·i hÕt thêi h¹n, truy cËp vµo trang Web bÞ ng¾t qu·ng hay viÖc tr¶ lêi kh¸ch hµng bÞ chËm trÔ sÏ lµm xÊu ®i h×nh ¶nh vÒ doanh nghiÖp. Mong muèn cña kh¸ch hµng vµ ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng lu«n thay ®æi nªn chiÕn l­îc øng dông cña doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i thay ®æi cho phï hîp. B­íc 7: Cung cÊp sù hç trî cho kh¸ch hµng Doanh nghiÖp ph¶i cung cÊp mét dÞch vô hç trî kh¸ch hµng tèt, h­íng dÉn hä ngay khi hä gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò trong viÖc sö dông hÖ thèng. Ch¼ng cã g× ®¶m b¶o cho kh¸ch hµng cña doanh nghiÖp h¬n viÖc doanh nghiÖp cho kh¸ch hµng thÊy sù toµn vÑn vµ tin cËy trong ho¹t ®éng kinh doanh nh­ tr¶ l¹i tiÒn thõa hay b¶o hµnh s¶n phÈm B­íc 8: Qu¶ng c¸o vµ khuyÕn khÝch sö dông Ho¹t ®éng Marketing còng rÊt quan träng trong lÜnh vùc TM§T. Marketing cã thÓ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c biÓu mÉu ®iÖn tö ch¼ng h¹n viÖc ®Æt c¸c môc qu¶ng c¸o t¹i c¸c trang Web phæ biÕn hoÆc qu¶ng c¸o truyÒn thèng nh­ qu¶ng c¸o qua b¸o chÝ, tivi, th­ th«ng b¸o cho ®èi t¸c…Kh¸ch hµng truy cËp trang Web vµ tham quan hÖ thèng cña DN lµ ch­a ®ñ. Kh¸ch hµng cÇn ph¶i bÞ cuèn hót vµo viÖc mua hµng ho¸ vµ dÞch vô mµ DN cung cÊp hoÆc thÊy th©n thiÖn víi DN cña b¹n h¬n. §iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn b»ng c¸ch ®­a ra c¸c ­u ®·i nh­ hoa hång, s¶n phÈm miÔn phÝ hoÆc dÞch vô theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. 1.2.3.3. §iÒu kiÖn ®Ó øng dông TM§T Song song víi nh÷ng lîi Ých râ rÖt cã thÓ mang l¹i, TM§T ®· vµ ®ang ®Æt ra hµng lo¹t vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt, trªn tÊt c¶ c¸c b×nh diÖn doanh nghiÖp, quèc gia, quèc tÕ. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æt ra cña TM§T lµ mét tæng thÓ cña hµng chôc vÊn ®Ò phøc t¹p ®an xen trong mét mèi quan hÖ h÷u c¬ bao gåm: H¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ TM§T võa lµ ®Ønh cao cña qu¸ tr×nh tù ®éng ho¸ quy tr×nh th­¬ng m¹i truyÒn thèng võa lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña kü thuËt sè nãi chung vµ CNTT nãi riªng. §iÒu ®ã muèn nãi r»ng, ®Ó cã thÓ triÓn khai TM§T vµ triÓn khai thµnh c«ng cÇn thiÕt ph¶i cã ®­îc mét h¹ tÇng c¬ së CNTT v÷ng ch¾c bao gåm tÝnh to¸n ®iÖn tö vµ truyÒn th«ng ®iÖn tö. §Ó ®¶m b¶o yªu cÇu c¬ b¶n ®ã, h¹ tÇng c¬ së CNTT cÇn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh tu©n theo chuÈn. HÖ thèng c¸c chuÈn cÇn thiÕt ph¶i ®­îc xem nh­ mét phÇn trong hÖ thèng CNTT vµ ®¹t tíi môc tiªu chung lµ mäi thµnh viªn tham gia TM§T, kÓ c¶ ng­êi tiªu dïng c¸ thÓ ph¶i tu©n theo. H¹ tÇng c¬ së CNTT ph¶i ®¹t tíi mét ®é æn ®Þnh cao cho dï c¸c s¶n phÈm CNTT (cøng, mÒm) ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc mua cña n­íc ngoµi. YÕu tè ph¶i tÝnh ®Õn sù æn ®Þnh phï hîp qu¸ tr×nh n©ng cÊp ph¸t triÓn s¶n phÈm, sù æn ®Þnh vÒ møc chi phÝ phï hîp víi ng­êi tiªu dïng. H¹ tÇng c¬ së CNTT liªn quan chÆt chÏ víi an toµn th«ng tin, mét vÊn ®Ò c«ng nghÖ võa lµ cèt lâi, võa lµ th¸ch thøc khã v­ît qua cña phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn. H¹ tÇng c¬ së nh©n lùc, tr×nh ®é c«ng nghÖ th«ng tin §Ó triÓn khai vµ thùc thi TM§T, v× ®©y lµ mét h×nh th¸i míi cã nÒn t¶ng lµ c«ng nghÖ cao nªn yªu cÇu mäi ng­êi tham gia th­¬ng m¹i ph¶i cã ý thøc thãi quen sö dông nã, ®iÒu nµy còng mét phÇn muèn nãi tíi vai trß quan träng cña hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o. ë møc ®¬n gi¶n nhÊt, cã thÓ thÊy mäi ng­êi ph¶i cã thãi quen sö dông Internet vµ mua hµng qua Internet. ë møc cao h¬n, vËn hµnh hÖ thèng TM§T, dï trªn ph¹m vi quèc gia hoÆc toµn cÇu, cÇn thiÕt ph¶i cã mét ®éi ngò c¸c nhµ tin häc ®ñ kh¶ n¨ng vËn hµnh ®ång thêi n¾m b¾t vµ triÓn khai c¸c c«ng nghÖ míi phôc vô chung. CÇn thiÕt ph¶i cã mét “ng«n ng÷ chung” cho x· héi m¹ng theo mét c¸ch nµo ®ã. Cã hai c¸ch ®Ó thiÕt lËp ng«n ng÷ chung: c¸ch thø nhÊt lµ x©y dùng mét ng«n ng÷ míi chung cho x· héi m¹ng, tuy nhiªn c¸ch nµy khã thùc hiÖn. C¸ch thø hai lµ sö dông ng«n ng÷ chung s½n cã lµ tiÕng Anh bëi trªn thÕ giíi sè ng­êi sö dông thµnh th¹o tiÕng Anh ngµy mét t¨ng lªn, c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ ®Òu ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua tiÕng Anh. Tuy nhiªn vÒ mÆt nµy hiÖn t¹i ta ch­a cã ®­îc mét t×nh tr¹ng tèt nh­ c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. §iÒu nµy còng muèn nãi tíi g¸nh nÆng cña hÖ thèng giao dÞch vµ ®µo t¹o cña mäi quèc gia vµ céng ®ång quèc tÕ. B¶o mËt vµ an toµn Giao dÞch th­¬ng m¹i dùa trªn c¸c ph­¬ng tiÖn ®iÖn tö, ®Æt ra c¸c ®ßi hái rÊt cao vÒ b¶o mËt vµ an toµn, ®Æc biÖt lµ trªn Internet. B¶n chÊt cña giao dÞch TM§T lµ gi¸n tiÕp, bªn mua vµ bªn b¸n Ýt biÕt, thËm chÝ kh«ng biÕt vÒ nhau, giao dÞch víi nhau th«ng qua c¸c kªnh truyÒn h×nh hoµn toµn kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc. §iÒu nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lµ c¶ ng­êi mua vµ ng­êi b¸n ®Òu cã nh÷ng lo ng¹i riªng vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña m×nh. Ch¼ng h¹n, ng­êi mua sî sè thÎ tÝn dông cña hä khi truyÒn ®i trªn m¹ng cã thÓ bÞ kÎ xÊu, thËm chÝ c¶ bªn b¸n lîi dông vµ sö dông bÊt hîp ph¸p; cßn ng­êi b¸n lo ng¹i vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ quy tr×nh thanh to¸n cña bªn mua… HÖ thèng thanh to¸n Thùc thi TM§T yªu cÇu ph¶i cã hÖ thèng thanh to¸n tù ®éng. Khi ch­a cã hÖ thèng TT§T, TM§T chØ sö dông ®­îc phÇn trao ®æi th«ng tin, qu¶ng c¸o tiÕp thÞ…c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vÉn chØ kÕt thóc bëi h×nh thøc thanh to¸n trùc tiÕp. Cã mét ®Æc tr­ng cña hÖ th«ng thanh to¸n, cho dï lµ truyÒn thèng hoÆc ®iÖn tö ®ßi hái chÕ ®é b¶o mËt rÊt cao. ChÝnh v× vËy, c¸c nghiªn cøu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu nh»m vµo lÜnh vùc nµy ngµy cµng nhiÒu. Ngoµi ra, hÖ thèng TT§T còng lu«n ®i kÌm víi hÖ thèng m· ho¸ s¶n phÈm trªn ph¹m vi toµn cÇu. B¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ Xu h­íng hiÖn nay cho thÊy, gi¸ trÞ s¶n phÈm thÓ hiÖn ë khÝa c¹nh chÊt x¸m cña nã, mµ kh«ng ph¶i b¶n th©n nã, tµi s¶n c¬ b¶n cña tõng ®Êt n­íc, tõng tæ chøc vµ tõng con ng­êi ®· vµ ®ang chuyÓn thµnh tµi s¶n chÊt x¸m lµ chñ yÕu, th«ng tin trë thµnh tµi s¶n, vµ b¶o vÖ tµi s¶n cuèi cïng sÏ cã nghÜa lµ b¶o vÖ th«ng tin. V× vËy, vÊn ®Ò b¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ vµ b¶n quyÒn cña c¸c th«ng tin trªn Web (c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, c¸c nh·n hiÖu th­¬ng m¹i, c¸c CSDL, c¸c dung liÖu truyÒn göi qua m¹ng…) lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ vÒ së h÷u trÝ tuÖ sÏ ph¶i ®­îc thay ®æi phï hîp. B¶o vÖ ng­êi tiªu dïng Trong TM§T, th«ng tin vÒ hµng ho¸ ®Òu lµ th«ng tin sè, nãi ®¬n gi¶n lµ ng­êi mua kh«ng cã ®iÒu kiÖn nÕm thö hoÆc dïng thö hµng tr­íc khi mua, kh¶ n¨ng r¬i vµo thÞ tr­êng mµ t¹i ®ã, ng­êi b¸n kh«ng cã c¸ch nµo ®Ó thuyÕt phôc ng­êi mua vÒ chÊt l­îng hµng cña cïng mét lo¹i hµng ho¸. Ngoµi ra cßn ch­a kÓ tíi kh¶ n¨ng bÞ nhÇm lÉn c¸c CSDL, bÞ lõa g¹t bëi c¸c th«ng tin vµ c¸c tæ chøc phi ph¸p cã mÆt trªn m¹ng. V× thÕ, ®ang xuÊt hiÖn nhu cÇu ph¶i cã mét trung gian ®¶m b¶o chÊt l­îng ho¹t ®éng h÷u hiÖu vµ Ýt tèn kÐm, ®©y lµ mét khÝa c¹nh c¬ chÕ ®¸ng quan t©m cña TM§T tr­íc thùc tÕ c¸c rñi ro ngµy cµng gia t¨ng ®¸nh vµo quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng. C¬ chÕ ®¶m b¶o chÊt l­îng ®Æc biÖt cã ý nghÜa víi c¸c n­íc ph¸t triÓn n¬i mµ d©n chóng cã thãi quen tiÕp xóc trùc tiÕp víi hµng hãa ®Ó kiÓm tra (nh×n, sê, nÕm, ngöi…) ®Ó thö (mÆc thö, ®éi thö, ®i thö…) tr­íc khi mua. H¹ tÇng c¬ së kinh tÕ vµ ph¸p lý M«i tr­êng quèc gia: Tr­íc hÕt, ChÝnh phñ tõng n­íc ph¶i quyÕt ®Þnh xem x· héi th«ng tin nãi chung vµ Internet nãi riªng lµ mét hiÓm ho¹ hay lµ mét c¬ héi. Tõ kh¼ng ®Þnh mang tÝnh nhËn thøc chiÕn l­îc Êy míi quyÕt ®Þnh thiÕt lËp m«i tr­êng kinh tÕ, ph¸p lý vµ x· héi cho nÒn kinh tÕ sè nãi chung vµ cho TM§T nãi riªng vµ ®­a c¸c néi dung cña kinh tÕ sè vµo v¨n ho¸ gi¸o dôc c¸c cÊp. Riªng vÒ ph¸p lý cã hµng lo¹t vÊn ®Ò ph¶i xö lý: Thõa nhËn tÝnh ph¸p lý cña giao dÞch TM§T B¶o vÖ ph¸p lý c¸c thanh to¸n ®iÖn tö Quy ®Þnh ph¸p lý ®èi víi c¸c d÷ liÖu cã xuÊt xø tõ nhµ n­íc, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, DNNN. B¶o vÖ ph¸p lý ®èi víi së h÷u trÝ tuÖ B¶o vÖ bÝ mËt riªng t­ mét c¸ch “thÝch ®¸ng” B¶o vÖ ph¸p lý ®èi víi m¹ng th«ng tin chèng téi ph¹m x©m nhËp TÊt c¶ nh÷ng viÖc trªn ®©y chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc trªn c¬ së mçi quèc gia tr­íc hÕt ph¶i thiÕt lËp mét hÖ thèng m· nguån cho tÊt c¶ c¸c th«ng tin sè, b¾t ®Çu tõ ch÷ c¸i cña ng«n ng÷ n­íc ®ã trë ®i, tiÕp ®ã Nhµ n­íc sÏ ph¶i ®Þnh h×nh mét chiÕn l­îc chung vÒ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ sè tiÕp ®ã ®Õn c¸c chÝnh s¸ch ®¹o luËt vµ c¸c quy ®Þnh cô thÓ t­¬ng øng ®­îc ph¶n ¸nh trong toµn bé chÝnh thÓ cña hÖ thèng néi luËt. M«i tr­êng quèc tÕ: c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng kinh tÕ, ph¸p lý vµ x· héi quèc gia còng sÏ in h×nh mÉu cña nã vµo vÊn ®Ò m«i tr­êng kinh tÕ ph¸p lý vµ x· héi quèc tÕ, céng thªm víi c¸c phøc t¹p kh¸c cña kinh tÕ th­¬ng m¹i qua biªn giíi, do ®ã lµm mÊt ®i tÝnh ranh giíi ®Þa lý vèn lµ ®Æc tÝnh cè h÷u cña ngo¹i th­¬ng truyÒn thèng, dÉn tíi nh÷ng khã kh¨n to lín vÒ luËt ¸p dông ®Ó ®iÒu chØnh hîp ®ång vÒ thanh to¸n ®Æc biÖt lµ thu thuÕ. VÊn ®Ò lÖ thuéc c«ng nghÖ Kh«ng thÓ kh«ng thõa nhËn r»ng n­íc Mü ®ang khèng chÕ toµn bé c«ng nghÖ th«ng tin quèc tÕ, c¶ phÇn cøng còng nh­ phÇn mÒm (phÇn mÒm hÖ thèng vµ phÇn mÒm øng dông) chuÈn c«ng nghÖ Internet còng lµ chuÈn cña Mü, c¸c phÇn mÒm tÇm cøu vµ Web chñ yÕu còng lµ cña Mü, n­íc Mü còng ®i ®Çu. §iÒu nµy cã thÓ thÊy r»ng, nh÷ng n­íc Ýt ph¸t triÓn h¬n ®· rÊt chËm ch©n, rÊt cã thÓ m·i m·i ph¶i ë mét tÇm thÊp d­íi vµ bÞ phô thuéc hoµn toµn vÒ c«ng nghÖ v× ®iÒu kiÖn thùc tÕ vÜnh viÔn kh«ng cho phÐp hä ®uæi kÞp n÷a. V× lÏ ®ã, TM§T ®ang ®­îc c¸c n­íc xem xÐt mét c¸ch chiÕn l­îc, sù du nhËp vµo nã lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc h¬n thÕ cßn lµ c¬ héi nh­ng nÕu chØ v× bÞ bøc b¸ch mµ tham gia hay chØ tham gia v× c¸c lîi Ých kinh tÕ vËt chÊt cô thÓ th× kh«ng ®ñ, mµ ph¶i cã mét chiÕn l­îc thÝch hîp ®Ó khái trë thµnh quèc gia thø cÊp vÒ c«ng nghÖ. Do ph¹m vi nghiªn cøu vµ thêi gian cã h¹n, nh÷ng tr×nh bµy cña em vÒ TM§T ë trªn míi chØ lµ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ TM§T, v× vËy ®Ó cã thÓ hiÒu s©u h¬n vÒ TM§T cã thÓ truy cËp vµo c¸c trang Web sau: 1.3. Mét sè kinh nghiÖm øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong kinh doanh xuÊt khÈu. TM§T ®ang ph¸t triÓn nhanh trªn b×nh diÖn toµn cÇu. Tuy hiÖn nay ®­îc ¸p dông chñ yÕu ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn (riªng Mü chiÕm kho¶ng 1/2 tæng doanh sè TM§T thÕ giíi) nh­ng c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng b¾t ®Çu tham gia. C¸ch nh×n nhËn, ®¸nh gi¸, c¸ch chuÈn bÞ triÓn khai vµ b­íc ®i kh¸c nhau tuú ®Æc ®iÓm vµ ý ®å cña tõng n­íc, tõng doanh nghiÖp, kinh nghiÖm n­íc ngoµi cho thÊy: ®Ó cã thÓ tham gia vµo TM§T vµ tr¸nh ®­îc c¸c rñi ro kh¶ dÜ, mçi n­íc; mçi doanh nghiÖp ph¶i cã chiÕn l­îc chung vÒ TM§T, ch­¬ng tr×nh tæng thÓ, ph­¬ng ¸n, hµnh ®éng tõng b­íc. 1.3.1. Ứng dụng thương mại điện tử trên thế giới. NhiÒu doanh nghiÖp trªn ThÕ giíi tõ rÊt l©u ®· vµ ®ang më réng tõ viÖc b¸n hµng qua ®iÖn tho¹i sang b¸n hµng dùa trªn Web. Víi Web hä cung cÊp cho kh¸ch hµng nhiÒu th«ng tin vÒ s¶n phÈm h¬n, ®ång thêi doanh nghiÖp cã thÓ tÝch hîp viÖc xö lý ®¬n mua hµng, thanh to¸n th«ng qua c¸c phÇn mÒm b¸n hµng. ¥ Mü doanh nghiÖp Gateway 2000 chuyªn b¸n s¶n phÈm m¸y tÝnh (PC) cho kh¸ch hµng lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh. Thµnh lËp n¨m 1985, Gateway chuyªn b¸n trùc tiÕp PC cho kh¸ch hµng. §Õn n¨m 1996 Gateway quyÕt ®Þnh dïng Web nh­ mét kªnh b¸n hµng kh¸c. Gièng nh­ c¸c trang Web b¸n hµng trùc tuyÕn kh¸c nh­ng Gateway ®· cung cÊp cho kh¸ch hµng mét dÞch vô hoµn h¶o trong viÖc lùa chän s¶n phÈm. Bªn c¹nh catologue ®iÖn tö ®­a ra nhiÒu lùa chän kh¸c nhau vÒ s¶n phÈm mµ qua ®ã kh¸ch hµng cã thÓ chän mét hÖ thèng PC ®Çy ®ñ ch­a l¾p r¸p hoÆc cã thÓ bæ sung thªm mét sè bé phËn. PhÇn hç trî kü thuËt sÏ cung cÊp cho kh¸ch hµng th«ng tin vÒ kü thuËt vÝ dô nh­ ch­¬ng tr×nh söa lçi. Ngoµi ra cßn cã tõ ®iÓn m¸y tÝnh, phßng ®äc sÏ m« t¶ cho kh¸ch hµng mét vµi c«ng nghÖ m¸y tÝnh PC míi nhÊt; th«ng tin néi bé cã thÓ cho phÐp kh¸ch hµng liªn l¹c víi l·nh ®¹o c«ng ty; t¹p chÝ Gateway- mét vïng b¸n hµng trùc tuyÕn xen kÏ cã thÓ ®­a ra s¶n phÈm nh­ bµn ch¹y chuét, t¸ch cµ phª vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c cã biÓu t­îng con bß cña Gateway(h×nh 1.3). Kh«ng chØ øng dông TM§T trong viÖc x©y dùng c¸c cöa hµng trùc tuyÕn, trong ®ã th«ng tin sè lµ chÊt liÖu c¬ b¶n cña TM§T víi t­ c¸ch lµ hµng ho¸. C¸c doanh nghiÖp sö dông th«ng tin ®Ó ®iÒu khiÓn c¸c quy tr×nh trong ®ã bao gåm c¶ s¶n xuÊt vµ ph©n phèi hµng ho¸ h÷u h×nh. VÝ dô nh­ doanh nghiÖp Actiwear cña h·ng FL ( Fruit of the Loom) chÊp nhËn nhiÒu c¹nh tranh trong ph©n phèi. FL ®· duy tr× mét hÖ thèng cã thÓ g¾n kÕt ®iÖn tö toµn bé m¹ng l­íi ph©n phèi cña FL sao cho c¸c nhµ ph©n phèi vµ c¸c doanh nghiÖp, cöa hµng (cöa hµng ¶nh lôa, x­ëng in ¸o s¬ mi, cöa hµng ®å thªu ren) cã thÓ nhËn ®­îc th«ng tin hä cÇn ®Ó ®Æt mua hµng. Kh«ng chØ c¸c doanh nghiÖp nhá cã thÓ kiÓm tra l­îng hµng trong kho cña nhµ ph©n phèi vµ tr¹ng th¸i c¸c ®¬n ®Æt hµng cña hä mét c¸ch thùc tÕ h¬n, mµ hÖ thèng còng cã thÓ gîi ý c¸c kh¶ n¨ng thay thÕ kh¸c nhau cho mét s¶n phÈm ®· hÕt trong mét kho vµ t×m kiÕm trong mét kho kh¸c ®ang chøa mÆt hµng mong muèn. H×nh 1.3. S¬ ®å tæ chøc c¬ b¶n vµ néi dung chÝnh cña trang Web cña doanh nghiÖp Gateway 2000. - Gãc hµi h­íc - Th«ng tin liªn quan ®Õn Gateway - Trang Web chøa th«ng tin m¸y tÝnh hÊp dÉn Trang chñ Gateway Catologue s¶n phÈm Hç trî kü thuËt Th«ng tin néi bé Tõ ®iÓn Phßng ®äc T¹p chÝ Gateway Nguån: Th­¬ng m¹i ®iªn tö, Chñ biªn TS.NguyÔn Ngäc HiÕn, NXB Lao ®éng 1.3.2. Ứng dụng TMĐT ở Việt Nam. Trªn thùc tÕ, TM§T lµ ph­¬ng thøc kinh doanh míi (ch­a ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn theo ®óng nghÜa) ngay c¶ ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ Mü, Anh, Ph¸p, §øc…Ở Việt Nam, khái niệm TMĐT cũng chỉ mới được đề cập và triển khai ứng dụng trong một vài năm trở lại đây. Riêng đối với khối doanh nghiệp, nhận thức về TMĐT cũng mới ở bước sơ khởi. Hiện nay, nước ta có khoảng hơn 6000 doanh nghiệp Nhà nước và 38000 công ty TNHH, doanh nghiệp tư nhân, số doanh nghiệp ứng dụng CNTT, tham gia TMĐT chiếm tỷ lệ rất nhỏ. Theo số liệu tổng hợp từ 3 công ty (VASC, VDC, FPT) có 1241 doanh nghiệp trong cả nước đủ mọi thành phần mới chỉ ứng dụng TMĐT ở cấp độ sơ đẳng nhất đó là việc thuê hoặc nhờ đặt trang Web của mình lên serve của các nhà cung cấp dịch vụ (ISPs) này nhằm mục đích giới thiệu thông tin tiếp thị lên Internet. Nhìn chung, số lượng khách truy nhập vào các trang Web này là không đáng kể vì số trang Web của mỗi doanh nghiệp ít, “khô cứng” (hầu như không cập nhật). Hầu hết các doanh nghiệp đánh giá không cao hiệu quả tiếp thị trên Internet hoặc do TMĐT đem lại. Vì vậy, họ đầu tư vào xây dựng Website giới thiệu thông tin về mình như chỉ như một sự thăm dò, chỉ có một số ít các doanh nghiệp tạo ra được hiệu quả kinh tế từ khi tham gia Internet. Trong số đó tiêu biểu là dịch vụ bán hàng qua mạng của Tiền phong_VDC. Với giao diện bắt mắt, cửa hàng “ảo” bán sách và đồ lưu niệm của VDC thực sự thu hút nhiều lượt khách hàng truy cập. Trang Web này cung cấp cho khách hàng nhiều loại sản phẩm như sách (gồm có sách thiếu nhi, giáo khoa, khoa học…) và các loại bưu thiếp, quà lưu niệm kèm theo đó là thông tin chi tiết về sản phẩm như số trang, giá cả…còn có thêm cả những thông tin về khuyến mãi để thu hút khách hàng. Ngoài ra, việc thanh toán cũng khá thuận tiện khách hàng có thể thanh toán bằng tiền mặt, séc, thẻ tín dụng…khách hàng (cá nhân hoặc doanh nghiệp) có thể đặt hàng trực tuyến qua mạng bằng việc cung cập thông tin về tên, địa chỉ, phương thức thanh toán và mặt hàng mà minh chọn. Tuy đây chỉ là một lĩnh vực hoạt động nhỏ của VDC nhưng cũng có thể coi đây như là một ví dụ tham khảo cho các doanh nghiệp chuẩn bị kinh doanh bằng TMĐT. Đối với việc ứng dụng TMĐT trong kinh doanh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ, nhìn chung các doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ mới chỉ ứng dụng TMĐT ở cấp độ ban đầu và còn mang tính chất thăm dò thử nghiệm. Tiêu biểu chỉ có hai doanh nghiệp đó là Công ty XNK mỹ nghệ Thăng Long và Công ty TNHH xuất khẩu gốm sứ Bát Tràng (Hamico), trên cơ sở nhận thức được hiệu quả công tác marketing trên mạng Internet, họ đã xây dựng Website riêng nhằm quảng bá về doanh nghiệp và sản phẩm. Tuy nhiên, Website của hai doanh nghiệp nói trên thường “tĩnh”, “khô cứng” và “đơn điệu”, chỉ đơn thuần cung cấp thông tin cơ bản về doanh nghiệp và giới thiệu sản phẩm, chưa có chức năng liên kết dữ liệu, trao đổi thông tin hai chiều trực tuyến giữa doanh nghiệp và đối tác, hầu như chưa có catologue trực tuyến, thông tin còn nghèo nàn (do không được cập nhật thường xuyên). Đây cũng là mặt hạn chế của doanh nghiệp bởi đội ngũ nhân viên trong doanh nghiệp hầu như chưa đủ trình độ để cập nhật thông tin vào Website sẵn có hoặc đưa thêm các sản phẩm mới vào catologue trực tuyến. Đồng thời, do suy nghĩ “xây dựng Website chỉ cần đầu tư lúc đầu” nên hai doanh nghiệp thường không mấy lưu tâm đến việc đầu tư nâng cấp Website trong quá trình vận hành nó. Đặc biệt, vừa qua Phòng thương mại công nghiệp Việt Nam (VCCI) cùng với sự tham gia của công ty điện toán và truyền số liệu (VDC), công ty phát triển phần mềm (PT), ngân hàng công thương Việt Nam (ICB) đã chính thức khai trương sàn giao dịch TMĐT Việt Nam. Trong giai đoạn đầu, Vnemart sẽ đi vào hoạt động với sự tham gia của 27 doanh nghiệp kinh doanh hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam với gần 2000 mặt hàng kinh doanh trên mạng. Vnemart đã đưa vào chức năng “rổ hàng” (tương dương với “xe mua hàng”) tại các trang giao dịch và giới thiệu sản phẩm của các doanh nghiệp song cấp độ này cũng chưa được hoàn thiện theo đúng chức năng của việc ứng dụng TMĐT. Tức là chưa phải hoàn toàn là “giao dịch trực tuyến” mà là “giao dịch bán trực tuyến”. Điều đó, có nghĩa là tất cả các công đoạn từ khi khách hàng xuất hiện nhu cầu, thoả thuận với doanh nghiệp về các điều khoản giao nhận, thanh toán…được thực hiện trực tuyến song với các công đoạn tiếp theo như: ký kết hợp đồng, chuyển hàng…vẫn phải thực hiện theo phương thức thương mại truyền thồng. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong kinh doanh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ë c«ng ty UNIMEX 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ c«ng ty UNIMEX 2.1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng ty Công ty XNK & Đầu tư Hà Nội (UNIMEX Hà Nội) là một doanh nghiệp nhà nước trực thuộc Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội với tên gọi ban đầu là Công ty XNK Hà Nội. Chức năng chính khi thành lập là đầu mối xuất nhập khẩu hàng hoá, nguyên vật liệu, máy móc thiết bị phục vụ sản xuất, thương mại cho thành phố Hà Nội và các tỉnh lân cận. Trong thời kỳ bao cấp, với ưu thế độc quyền về chức năng kinh doanh XNK và thị trường (Liên Xô và các nước thuộc khối XHCN cũ), UNIMEX đã từng là một công ty có tên tuổi của thành phố Hà Nội có quan hệ ngoại thương với trên 40 quốc gia, doanh số kinh doanh hàng năm từ 10-15 triệu USD. Lực lượng cán bộ kinh doanh phần lớn có trình độ Đại học Ngoại thương. Đến thời điểm trước 1987 công ty có 287 cán bộ công nhân viên. Ngay sau khi khối XHCN tan vỡ, thời điểm 1987 công ty mất hẳn đi khối thị trường lớn nhất, dẫn đến thiếu việc làm, dư thừa nhiều lao động và phải đưa 40 lao động giản đơn ra nghỉ chờ việc. Cùng với chủ trương chia tách sắp xếp lại công ty của thành phố, công ty đưa ra chế độ khuyến khích về hưu với cán bộ gần tuổi về hưu, lực lượng cán bộ sau thời điểm 1987 còn lại 187 người. Tiếp đến những năm đầu mở cửa nền kinh tế, các công ty và các thành phần kinh tế bung ra, rất nhiều công ty tham gia vào hoạt động XNK, UNIMEX Hà Nội mất dần thế độc quyền, đây là yếu tố thứ hai khiến công ty mất dần thị trường, khách hàng. Với nền kinh tế thị trường, công ty thiếu sức cạnh tranh lực lượng lao động tỏ ra kém nhạy bén, kém thích ứng vì quen mọi thứ có sẵn, chứ không phải lo tìm việc, tìm hàng. Công ty chưa đưa ra được những chiến lược kinh doanh phát triển dài hơn, những dự án đầu tư vào sản xuất kinh doanh có hiệu quả. Những năm đầu 1990, công ty bổ sung chức năng hoạt động đầu tư và có tên gọi mới là Công ty XNK & Đầu tư Hà Nội. Công ty tham gia vào đầu tư góp cổ phần liên doanh khách sạn Sofitel Metropole Hanoi và là một trong ba cổ đông sáng lập liên doanh này. Trong những năm gần đây công ty tiếp tục duy trì việc kinh doanh XNK những mặt hàng chủ lực của Việt Nam và mở rộng việc kinh doanh thông qua việc đầu tư và cung cấp một số dịch vụ: Xuất khẩu: gạo, lạc, cà phê, cao su, tiêu, chè; dược liệu, gia vị; than; hàng thủ công mỹ nghệ. Nhập khẩu: nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, thương mại; máy móc thiết bị; ô tô; xe máy; hoá chất. Hiện nay, công ty đã mở rộng quan hệ kinh doanh buôn bán với rất nhiều quốc gia trên hầu hết các vùng lãnh thổ như: các quốc gia Asean; các quốc gia Đông Âu và EU; các quốc gia vùng Châu Phi; Bắc Mỹ và Austrilia. 2.1.2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña c«ng ty Chức năng Tổ chức mua gia công, chế biến, trực tiếp xuất khẩu các loại hàng hoá và dịch vụ: hàng nông sản, dược liệu, TCMN, may mặc… Tổ chức liên doanh liên kết với các bạn hàng trong và ngoài nước tạo ra nguồn hàng phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu Thực hiện đầu tư và kinh doanh các loại dịch vụ khác như: cho thuê mặt bằng, liên doanh khách sạn. Nhiệm vụ: Tổ chức nghiên cứu và phát triển thị trường trong và ngoài nước, tạo cho công ty từng bước vững chắc có thị trường ổn định và có mặt hàng kinh doanh phù hợp với thị trường. Căn cứ vào nhu cầu thị trường tiêu thụ, trên cơ sở đảm bảo hiệu quả kinh tế bảo toàn vốn cần nghiên cứu triển khai một số dự án đầu tư các xí nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu nhằm tạo ra chân hàng xuất khẩu bền vững lâu dài. Đưa ra những biện pháp kinh tế phù hợp để khuyến khích và đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu đồng thời có những chính sách phù hợp để đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả đối với các dự án đã được đầu tư. Tăng cường công tác quản lý tài chính: thực hiện theo đúng quy định của Nhà nước, Bộ tài chính đảm bảo cho việc kinh doanh bảo toàn vốn kinh doanh có lãi. Thực hiện đúng và đủ nghĩa vụ về thuế đối với Nhà nước, đồng thời từng bước nâng cao đời sống cho cán bộ công nhân viên chức toàn công ty. 2.1.3. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y vµ chøc n¨ng nhiÖm vô, c¸c bé phËn trong c«ng ty. S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc Xem h×nh 1.1 s¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty. Chøc n¨ng cô thÓ cña mét sè phßng ban. Ban giám đốc: Giám đốc công ty phụ trách chung mọi mặt hoạt động của công ty đồng thời chịu trách nhiệm chỉ đạo trực tiếp về đầu tư, tài chính và nhân sự. Hai phó giám đốc phụ trách sản xuất, xuất khẩu và nhập khẩu. Bộ phận quản lý phục vụ: Gồm 4 phòng với chức năng nhiệm vụ như tên gọi của phòng mình gồm: phòng Tổ chức- Đảng uỷ- Công đoàn; phòng Kế toán- Bộ phận quản lý phục vụ: gồm 4 phòng với chức năng nhiệm vụ như tên gọi của phòng mình gồm: phòng Tổ chức - Đảng uỷ- Công đoàn; phòng Kế toán-Tài vụ; phòng Kế hoạch- Tổng hợp; phòng Hành chính. Đây là các phòng ban chức năng phục vụ cho mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Bé phËn s¶n xuÊt, kinh doanh : Gåm n¨m phßng kinh doanh ®Æt t¹i trô së chÝnh cña c«ng ty; hai chi nh¸nh ë TP Hå ChÝ Minh vµ H¶i Phßng; Tæng kho CÇu DiÔn, Tæng kho chïa VÏ; X­ëng s¶n xuÊt ChÌ vµ X­ëng s¶n xuÊt G¹o. Chøc n¨ng cña c¸c bé phËn nµy lµ s¶n xuÊt, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, kinh doanh dÞch vô kho vµ ®Çu t­. 2.2. Thùc tr¹ng kinh doanh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ë c«ng ty UNIMEX 2.2.1. Kim ng¹ch xuÊt khÈu Thủ công mỹ nghệ là một trong những mặt hàng xuất khẩu truyền thống của UNIMEX mặc dù chưa chiếm tỷ lệ thật cao trong cơ cấu hàng xuất khẩu nhưng có nhiều tiềm năng để phát triển cùng với sự khởi sắc của hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam nói chung. Bảng 2.1: Kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty từ 2001-2003 TT Năm Kim ngạch xuất khẩu % Tăng, giảm 1 2001 1834 2 2002 2499 36.1 3 2003 1913 -23.45 4 2004(*) 3061 60 (*): Số liệu dự kiến Nguồn: Phòng tổng hợp của Công ty Hình 2.1: Sơ đồ bộ máy tổ chức của Công ty XNK & Đầu tư Hà Nội Gi¸m ®èc Tæng kho CÇu DiÔn X­ëng s¶n xuÊt chÌ Tæng kho CÇu DiÔn Chi nh¸nh H¶i Phßng Tæng kho Chïa VÏ Phßng kinh doanh 5 Phßng kinh doanh 1 Phßng kinh doanh 3 Phßng kinh doanh 2 Phßng kinh doanh 4 Tæng kho CÇu DiÔn X­ëng s¶n xuÊt g¹o Chi nh¸nh HCM Phòng tổ chức Đảng uỷ công đoàn Phòng kế toán tài vụ Phòng kế hoạch tổng hợp Trung tâm phát triển thông tin Phòng hành chính Phó giám đốc 1 Phó giám đốc 2 Nguồn: Phòng hành chính tổng hợp Qua bảng 2.2, ta thấy kim ngạch xuất khẩu của công ty từ 2001-2003 có nhiều biến động. Năm 2002 kim ngạch xuất khẩu của công ty là 2.499.029 USD tăng 36,1% so với kim ngạch xuất khẩu của năm 2001 là 1.836.065 USD. Sở dĩ có sự tăng trưởng như vậy là do công ty đã khắc phục được những khó khăn trong xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ cụ thể như công ty đã chủ động về nguồn hàng đảm bảo về số lượng chất lượng, thời gian giao hàng, hạ giá thành, đưa ra nhiều mẫu mã mới do vậy đã làm tăng sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Nhưng sang đến năm 2003, kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty lại chỉ còn 1.913.046 USD giảm 23,45% so với năm 2002. Nguyên nhân là do tiến trình mở cửa và hội nhập đặt ra những thách thức không nhỏ cho công ty vì phải cạnh tranh gay gắt với các doanh nghiệp xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ trong nước và nước ngoài. Mặt khác, do đặc điểm của hàng thủ công mỹ nghệ là được sản xuất ở quy mô vừa và nhỏ, sản xuất bằng tay là chủ yếu nên các sản phẩm có chất lượng không đồng đều khó tiêu chuẩn hoá. Là một công ty kinh doanh xuất nhập khẩu tổng hợp không trực tiếp sản xuất hàng hoá nên việc kiểm soát chất lượng chưa được đảm bảo đó là nguyên nhân chính ảnh hưởng tới kim ngạch xuất khẩu của công ty trong thời gian này. Nhận thức được khó khăn đó, để chủ động nguồn hàng xuất khẩu trong năm 2004, công ty đã quyết định thành lập xí nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu Phú Diễn, triển khai sửa chữa kho tàng và xây dựng nhà điều hành sản xuất với quyết tâm sẽ có sản phẩm xuất khẩu trong năm 2004. Chính vì điều đó, kế hoạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty năm 2004 dự kiến sẽ tăng 60% so với năm 2003. Mặc dù kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty có nhiều sự biến động, giá trị xuất khẩu chưa cao so với việc kinh doanh các mặt hàng như gạo, hải sản…Nhưng để đạt được những kết quả trên là do sự cố gắng nỗ lực của toàn thể CBCNV công ty trong việc tìm kiếm thị trường, thu gom hàng xuất khẩu…nhất là trong điều kiện cạnh tranh gay gắt như hiện nay. Mức độ tăng kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty thời kỳ 2001-2003 được minh hoạ rõ hơn qua biểu đồ sau: Hình 2.2: Biểu đồ kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty thời kỳ 2001-2003. Nguồn: Báo cáo xuất khẩu trực tiếp hàng năm của công ty 2.2.2. Cơ cấu mặt hàng thủ công mỹ nghệ xuất khẩu của công ty Là các mặt hàng thuộc các ngành nghề truyền thống, mang đậm yếu tố văn hoá dân tộc, hàng thủ công mỹ nghệ không chỉ đáp ứng nhu cầu sử dụng hàng ngày mà còn là những vật phẩm phục vụ đời sống tinh thần. Chình vì thế sự lựa chọn của khách hàng đối với hàng thủ công mỹ nghệ thường rất kỹ lưỡng công phu và thiên về đánh giá trên góc độ nghệ thuật, giá trị thẩm mỹ của sản phẩm. Nắm bắt được đặc điểm đó, từ khi bước vào sản xuất kinh doanh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ UNIMEX luôn khai thác tốt các nguồn hàng xuất khẩu trong nước, để thu mua được những sản phẩm bền đẹp, phong phú về kiểu dáng, mẫu mã. Hàng thủ công mỹ nghệ của công ty tập trung vào 5 nhóm hàng: hàng mỹ nghệ (gồm có gốm sứ mỹ nghệ, đồ gỗ mỹ nghệ, đồ đồng mỹ nghệ), hàng thêu ren, hàng mây tre, thảm các loại, còn các mặt hàng khác gồm có hàng tơ tằm, các loại đồ chơi, quà tặng túi xách… Bảng 2.2: Cơ cấu mặt hàng thủ công mỹ nghệ của công ty TT Nhóm hàng Năm 2001 Năm 2002 Năm 2003 Giá trị Tỷ trọng (%) Giá trị Tỷ trọng (%) Giá trị Tỷ trọng (%) 1 Hàng mỹ nghệ 1522744 82.94 1281971 51.30 346451 18.11 2 Hàng thêu ren 17804 0.97 2777 0.11 532 0.03 3 Hàng mây tre 267686 14.58 749035 29.97 1388895 72.60 4 Thảm các loại 2155 0.12 52336 2.09 57241 2.99 5 Các hàng khác 25676 1.40 412910 16.52 119927 6.27  Tổng 1836065 100 2499029 100 1913046 100 Nguån: B¸o c¸o xuÊt khÈu trùc tiÕp hµng n¨m cña c«ng ty Hình 2.3: Tỷ trọng các mặt hàng TCMN xuất khẩu qua các năm Nguồn: báo cáo xuất khẩu trực tiếp của công ty qua các năm Trong đó xuất khẩu hàng mỹ nghệ vượt trội hơn so với các mặt hàng thủ công mỹ nghệ khác của công ty. Trung bình mỗi năm tỷ trọng nhóm hàng mỹ nghệ trong kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ là 50,77% có giá trị cao nhất là năm 2001 với 1.522.744 USD (tương đương 82,9%) sau đó giá trị mặt hàng này liên tục giảm. Đây là do công ty bị mất đi 3 thị trường nhập khẩu lớn là Bỉ, HôngKông, Thái Lan đồng thời cũng bị hàng mỹ nghệ của các nước khác cạnh tranh như Trung Quốc, Thái Lan, Indonexia…và của chính doanh nghiệp xuất khẩu thủ công mỹ nghệ trong nước. Ngược lại với sự giảm sút của nhóm hàng mỹ nghệ xuất khẩu đó là sự “lên ngôi” của hàng mây tre đan với tỷ trọng xuất khẩu mặt hàng này liên tục tăng từ 14,58% (năm 2001) đến 30% (năm 2002) và đến năm 2003 là 72,6% tương đương 1.388.895 USD. Sở dĩ hàng mây tre đan có được thành công hơn các mặt hàng khác, trước hết là do chủng loại sản phẩm. Nếu như hàng thảm của công ty chỉ gồm 2 loại thảm len và thảm đay, còn hàng mỹ nghệ chủ yếu là gồm sứ mỹ nghệ gồm lọ hoa, bình…thì hàng mây tre đan xuất khẩu của công ty gồm mũ lá, rổ, lẵng giỏ hoa, các loại túi sách…không những thế mà còn có nhiều chất liệu kiểu dáng. Hơn nữa, hàng mây tre còn được sử dụng rộng rãi ở rất nhiều quốc gia khác nhau, giá trị sản phẩm thấp nên khả năng tiêu thụ nhiều hơn. Trải qua nhiều năm kinh doanh mặt hàng này, UNIMEX đã có nhiều kinh nghiệm trong việc thu gom hàng thẩm định chất lượng, giá cả, mẫu mã nên trong 2 năm gần đây công ty thường nhận được những đơn hàng với giá trị lớn. Điều này đã làm cho kim ngạch xuất khẩu hàng mây tre đan của công ty liên tiếp vượt mức kế hoạch đề ra. Ngoài hai mặt hàng trên thì hai mặt hàng thêu ren và thảm xuất khẩu của công ty mặc dù chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty chủ yếu tập trung vào khu vực Đông Âu như: Séc, Đức, Hungari… nhưng kim ngạch xuất khẩu của hai mặt hàng này cũng liên tục tăng. Điều này cho thấy công ty đã khai thác tốt khả năng xuất khẩu của mặt hàng này tích cực tìm tòi mẫu mã, kiểu dáng mới… đã góp phần làm tăng số lượng sản phẩm tiêu thụ. Còn lại tất cả các sản phẩm thủ công mỹ nghệ khác như: đồ lưu niêm, đồ chơi với đủ các kích cỡ, hình dáng, màu sắc… được công ty xếp chung vào nhóm các mặt hàng khác. Các sản phẩm này thường là những sản phẩm xuất khẩu có giá trị nhỏ, không thường xuyên. Tuy nhiên trong nhóm hàng này phải nói đến mặt hàng tơ tằm, là mặt hàng được thị trường Pháp rất ưa chuộng. Trong hai năm 2002, 2003 công ty đã chú trọng trong việc phát triển mặt hàng này, kết quả là kim ngạch hàng tơ tằm xuất sang Pháp của công ty ngày càng tăng. 2.2.3.Thị trường xuất khẩu Trong những năm gần đây, hàng thủ công mỹ nghệ của công ty được xuất đi hơn 30 nước trên thế giới. Công ty đã không ngừng cũng cố và duy trì những thị trường lớn như Đông Âu, Mỹ, SNG, Nhật, bước đầu thâm nhập vào thị trường Pháp, Hà Lan và khu vực Bắc Mỹ. Kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty theo thị trường ( xem phụ lục) Hình 2.4: Tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu hàng TCMN vào một số thị trường chính năm 2003 Nguồn: Báo cáo xuất khẩu trực tiếp của công ty Qua hình trên ta thấy thị trường xuất khẩu lớn nhất hiện nay của công ty là thị trường Đông Âu và thị trường các nước SNG. Đây là thị trường rộng lớn, mặc dù trong những năm vừa qua khu vực thị trường này có những biến đổi sâu sắc về kinh tế và chính trị gây khó khăn cho xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam. Nhưng đây lại là thị trường xuất khẩu lớn của công ty, kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ vào thị trường này liên tục tăng, thị trường Đông Âu: từ 54.796USD(năm 2001) tăng đến 891.945USD (năm 2003); thị trường SNG: từ 182.521 USD (năm 2001) đến 203.260 USD (năm 2003); thị trường SNG: từ 182.521 USD (năm 2001) đến 203.260 USD (năm 2003). Đạt được thành công lớn này là do công ty đã biết khai thác tốt nguồn hàng xuất khẩu với những mẫu mã sản phẩm mới, chất lượng sản phẩm tốt và giá cả có sức cạnh tranh cao, phương thức bán lại phù hợp. Thị trường Mỹ, đối với Việt Nam nói chung và UNIMEX nói riêng thì đây là thị trường tiềm năng và đầy triển vọng, nhất là khi hai Chính phủ thông qua hiệp định thương mại Việt Mỹ năm 2000. Hiện nay Mỹ là thị trường rộng lớn tiêu thụ các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của công ty như các mặt hàng gốm sứ mỹ nghệ, các hàng mây tre đan. Kim ngạch xuất khẩu vào thị trường này là 425.577 USD đứng thứ hai sau các nước Đông Âu. Tuy đây là thị trường có sức mua lớn với tất cả các mặt hàng (trung bình mỗi năm Mỹ phải nhập khẩu trên 1000 tỷ USD) song phải là những mặt hàng chất lượng tốt nếu là gốm sứ thì men phải đẹp không bi rạn nứt, nếu là hàng mây tre thì mây tre phải mềm dẻo, óng chuốt. Nắm bắt những đặc điểm trên UNIMEX đã không ngừng tăng cường quản lý chất lượng trong khâu mua hàng, điều này đưa đến cho công ty những hợp đồng lớn từ những khách hàng Mỹ. Nhật Bản là thị trường nhập khẩu hàng thủ công mỹ nghệ lớn thứ 3 của UNIMEX đứng sau thị trường Đông Âu, SNG và Mỹ. Tuy không phải là khách hàng lớn nhất song Nhật là khách hàng lâu năm của công ty. Có thể nói thị trường Nhật Bản là mảnh đất màu mỡ mà hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam nói chung, hàng thủ công mỹ nghệ của UNIMEX nói riêng có thế mạnh khi thâm nhập thị trường này. Hàng năm, Nhật nhập khẩu trên 50 triệu USD, mặc dù đây là thị trường nhập khẩu lớn nhưng Việt Nam chỉ chiếm 1,45% trong tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hoá của Nhật. Đây là con số khiêm tốn, nhưng theo các chuyên gia Nhật Bản hiện nay người tiêu dùng Nhật Bản rất ưa chuộng hàng thủ công mỹ nghệ và đồ lưu niệm nhập khẩu tử Việt Nam, thậm chí đã hình thành “mốt” mua hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam tại Nhật. Tuy nhiên năm 2002 Nhật đã gặp phải suy thoái kinh tế rất nghiêm trọng đã có lúc nền kinh tế tăng trưởng âm nên hàng thủ công mỹ nghệ của công ty đã gặp rất nhiều khó khăn khi vào thị trường này vì nhu cầu nhập khẩu giảm thể hiện kim ngạch xuất khẩu của công ty năm 2003 chỉ còn 96.108 USD (giảm 45%). Riêng đối với khu vực EU, hàng thủ công mỹ nghệ của công ty đã có mặt ở 3 nước Anh, Pháp, Đức…tuy kim ngạch xuất khẩu vào những nước này chưa cao và không ổn định nhưng đây là thị trường lớn gồm 15 nước thành viên với gần 400 triệu người. Đây là khối liên minh kinh tế chặt chẽ và sâu sắc nhất thế giới đồng thời cũng là khu vực có tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định. Việt Nam và EU đã chính thức ký hiệp định hợp tác kinh tế và Việt Nam đã được hưởng quy chế tối huệ quốc (MFN) và quy chế ưu đãi phổ cập (GSP) và đặc biệt là những ưu đãi của thị trường này đối với các nước nghèo đang phát triển như Việt Nam. Đây là lợi thế rất lớn cho hàng thủ công mỹ nghệ của công ty. Trong những năm qua, UNIMEX Hà Nội mới chỉ xuất khẩu một số lô hàng có giá trị nhỏ sang một số nước trong khu vực Đông Nam Á. Nguyên nhân chính là do các nước Đông Nam Á như Inđônexia, Thái lan, Singapore cũng là những nước có hàng thủ công mỹ nghệ truyền thống với nhiều mặt hàng đã được xuất khẩu cạnh tranh với hàng Việt Nam trên thị trường thế giới. Tuy vậy khách hàng Đông Nam Á vẫn ưa thích hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam vì sự thanh nhã tinh xảo của mặt hàng này. Mặt hàng thủ công mỹ nghệ của công ty xuất sang thị trường này chủ yếu là đồ trang trí nội thất với kim ngạch dưới 7.000 USD/năm. Ngoài ra công ty còn xuất khẩu sang một số thị trường khác nhưg với số lượng không đáng kể. Qua sự phân tích trên có thể thấy, thị trường thủ công mỹ nghệ của công ty phân bố rải rác khắp thế giới. Đây là lợi thế của công ty khi triển khai kế hoạch mở rộng thị trườngthông qua phương thức kinh doanh mới- TMĐT. 2.3. Sù cÇn thiÕt ph¶i øng dông TM§T vµo kinh doanh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña c«ng ty UNIMEX 2.3.1.Sự cần thiết phải ứng dụng TMĐT vào kinh doanh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty UNIMEX. 2.3.1.1. Nh÷ng thuËn lîi trong kinh doanh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ Hàng thủ công mỹ nghệ là mặt hàng truyền thống: Được coi là cái nôi về sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ của Châu Á, hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam từ xa xưa đã có mặt và được ưa chuộng trên thị trường Thế giới. Hàng thủ công mỹ nghệ được làm từ những nguyên liệu có sẵn trong thiên nhiên. Dưới bàn tay khéo léo của người thợ thủ công, những nguyên liệu trở thành những sản phẩm độc đáo mang đầy tính nghệ thuật thể hiện được truyền thống bản sắc văn hoá của dân tộc. Mỗi dân tộc đều có một nền văn hoá riêng và có cách thể hiện riêng qua hình thái, sắc thái của sản phẩm. Chính điều này đã tạo nên sự khác biệt giữa các sản phẩm thủ công mỹ nghệ được sản xuất từ các quốc gia khác nhau. Hàng thủ công mỹ nghệ của ta không chỉ quý ở giá trị sử dụng mà điều đặc biệt trong mỗi sản phẩm thể hiện một bề dày lịch sử lao động học tập của dân tộc Việt Nam. Những người nước ngoài sống và làm việc ở Việt Nam đều rất thích các mặt nạ, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ được bày bán ở phố Hàng Mã, Hàng Gai. Sức lôi cuốn của các sản phẩm này đó là được sản xuất thủ công và từ những nguyên liệu tự nhiên là cái không tìm thấy ở các nước phát triển. Bởi vậy, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam dù tình xảo hay mộc mạc vẫn luôn khẳng định được chỗ đứng trên thị trường Thế giới. Hàng thủ công mỹ nghệ được sự hỗ trợ từ phía Nhà nước: Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định vai trò của xuất khẩu đối với sự phát triển kinh tế của nước ta. Do vậy, trong những năm vừa qua đã có hàng loạt các chính sách khuyến khích xuất khẩu và đầu tư sản xuất chế biến hàng xuất khẩu nói chung và hàng thủ công mỹ nghệ nói riêng như: Quyết định số 132/200/QĐ_TTg ngày 24/11/2000 của Thủ tướng Chính phủ quy định rõ là giảm 50% chi phí thuê gian hàng tại hội chợ triển lãm cho các cơ sở làng nghề nông thôn tham gia hội chợ trong nước, tài trợ một phần chi phí cho các cơ sở ngành nghề nông thôn và nghệ nhân đi thăm quan, học tập, tham gia triển lãm, giới thiệu sản phẩm, tình hình thị trường ở nước ngoài. QĐ 02_2001/TTg cũng quy định các dự án sản xuất chế biến hàng xuất khẩu đều được vay vốn tín dụng đầu tư từ Quỹ đầu tư phát triển với lãi suất ưu đãi 5,4%/năm hoặc được lãnh đến 100% khoản vay từ các tổ chức tín dụng. Thông tư số 60 của Bộ tài chính, kể từ 01/01/2001 các doanh nghiệp sẽ được Nhà nước hỗ trợ chi phí hoạt động xúc tiến thương mại bằng 0,2% kim ngạch xuất khẩu trực thu trong năm. Tiếp theo thông tư số 62 của Bộ này cũng tháo gỡ các khó khăn của doanh nghiệp về chi phí hoa hồng môi giới xuất khẩu. Theo đó các chi phí này sẽ được hạch toán vào chi phí bán hàng của doanh nghiệp. Đối tượng hưởng hoa hồng xuất khẩu gồm tất cả các doanh nghiệp, cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài. Ngoài ra, chủ thể xuất khẩu trực tiếp theo Nghị quyết 05/2001/NQ_CP ngày 25/05/2001 đã được mở rộng: “khuyến khích thương nhân Việt Nam thuộc mọi thành phần kinh tế xuất khẩu các loại hàng hoá mà pháp luật không cấm, không phụ thuộc vào ngành nghề đăng ký kinh doanh.Các cơ sở sản xuất kinh doanh kể cả vừa và nhỏ đều được quyền lựa chọn tham gia trực tiếp xuất khẩu, hoặc uỷ thác”. Bên cạnh đó Nhà nước cũng đã tạo điều kiện thuận lợi như giảm các thủ tục hành chính, mở rộng quyền hoạt động xuất nhập khẩu cho các đối tượng, thiết lập các văn phòng thương mại ở một số nước khu vực hoặc thông qua đại sứ quán nước ngoài cung cấp các thông tin về khách hàng và thị trường cho các doanh nghiệp. Đặc biệt, việc ký kết các hiệp định kinh tế với các nước như Mỹ, EU, đàm phán gia nhập WTO đã giúp khả năng cạnh tranh của hàng hoá tăng gấp bội. Hơn nữa trong những năm gần đây Nhà nước ta cũng chú trọng đến khôi phục và phát triển những làng nghề truyền thồng là một tín hiệu thuận lợi cho công ty phát triển mặt hàng này vì nó có một nguồn cung ổn định đầy đủ kịp thời cho công ty. Thuận lợi từ phía Công ty: Nguồn nhân lực cũng là một lợi thế lớn của Công ty XNK và đầu tư Hà Nội. Mặc dù chưa xây dựng được các chiến lược bạn hàng và mặt hàng kinh doanh ổn định, lâu dài nhưng luôn đưa ra được các quyết định đúng đắn, giải quyết các khó khăn vướng mắc trong quá trình kinh doanh, hoàn thành tốt các chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Ban lãnh đạo Công ty cũng đã gắn kết được các bộ phận, các cá nhân trong Công ty với nhau tạo nên khối thống nhất, đoàn kết cùng nhau phấn đấu thực hiện mục tiêu chung của doanh nghiệp. Thêm nữa, Công ty còn một thuận lợi là tạo dựng được một hệ thống các mối quan hệ kinh tế rộng khắp với các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Trong suốt thời gian hoạt động Công ty đã tạo dựng được uy tín với bạn hàng, từ đó sẽ nhận được những ưu tiên, ưu đãi trong công tác kinh doanh, tăng khả năng tiêu thụ sản phẩm mở rộng thị trường. Là một doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội, công ty giành được những đơn hàng của Chính phủ trả nợ nước ngoài (Nga, Iraq..) hoặc cung cấp hàng cho chương trình viện trợ, cứu trợ trong và ngoài nước. Công ty được sự giúp đỡ của UBND thành phố, Bộ thương mại trong việc thu thập thông tin cần thiết về thị trường. Vốn và sự ổn định tài chính cũng là thuận lợi của Công ty. Với nguồn vốn dồi dào (khoảng 42 tỷ), tình hình tài chính lành mạnh ổn định Công ty có thuận lợi trong việc huy động vốn từ phía ngân hàng phục vụ cho hoạt động kinh doanh. 2.3.1.2. Những khó khăn trong kinh doanh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của Công ty. Khó khăn xuất phát từ đối thủ cạnh tranh. Trong điều kiện nền kinh tế hàng hoá như hiện nay, dù kinh doanh trong bất kỳ lĩnh vực nào, mỗi doanh nghiệp đều phải đương đầu với hàng loạt đối thủ cạnh tranh do vậy mà thị phần, lợi nhuận luôn có nguy cơ bị chia sẻ. Là một trong những công ty kinh doanh xuất nhập khẩu tổng hợp, hàng TCMN chỉ là một mặt hàng kinh doanh của UNIMEX chính vì thế công ty luôn gặp phải sự cạnh tranh rất lớn từ phía các doanh nghiệp chuyên sản xuất xuất khẩu hàng TCMN trong và ngoài nước. Hiện tính riêng tại Hà nội có khoảng 131 doanh nghiệp chuyên sản xuất kinh doanh hàng thủ công mỹ nghệ, đây là một bất lợi lớn cho công ty bởi các công ty này có thể chủ động về mẫu mã nguồn hàng. Trong đó, có một số ít doanh nghiệp tập trung vào sản xuất một loại hàng đặc thù như: gốm sứ (làng gốm sứ Bát Tràng; công ty cổ phần Quang và mỹ nghệ xuất khẩu); lụa tơ tằm (công ty Tùng Thư, công ty AQ Silk); mây tre đan (công ty Barotex Việt Nam).Đặc biệt có nhiều doanh nghiệp đã tiến hành ứng dụng TMĐT trong hoạt động kinh doanh như 27 doanh nghiệp đã tham gia sàn giao dịch TMĐT Vnemart. Điều này làm cho kim ngạch xuất khẩu hàng TCMN của công ty trong những năm qua không được ổn định, kim ngạch xuất khẩu sang một số thị trường chính của công ty bị giảm sút cụ thể như thị trường Hàn Quốc năm 2002 là 846.740 USD (chiếm 33,88% trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng TCMN), năm 2003 chỉ còn 36.481 USD (tương đương 1,91%); thị trường Đức cũng tương tự tỷ trọng xuất khẩu sang thị trường này giảm từ 18,88% (năm 2001) xuống còn 0,42% (năm 2003). Một khó khăn nữa xuất phát từ sự cạnh tranh gay gắt giữa các nước xuất khẩu hàng TCMN. Hiện nay, hàng TCMN của UNIMEX nói riêng và của Việt Nam nói chung đã tìm được vị trí của mình trên thị trường thế giới song vẫn đang phải cạnh tranh khốc liệt với hàng TCMN của Trung Quốc, Indonexia, Italy, Philipin. Đây là cuộc đấu tranh không dễ dàng cho hàng TCMN của UNIMEX cũng như của Việt Nam bởi hàng TCMN của các nước này có những mặt ưu việt hơn hẳn hàng TCMN của ta về mẫu mã, về chất lượng,về giá thành..Hơn nữa, một số mặt hàng xuất khẩu của ta như thảm, gốm sứ cũng là những mặt hàng rất mạnh của họ và được thị trường thế giới rất ưa chuộng, chưa kể đó còn là những nước đi trước ta trong việc ứng dụng thương mại điện tử. Do sự phát triển của khoa học kỹ thuật, đời sống con người ngày càng được cải thiện người tiêu dùng mong muốn được thoả mãn nhu cầu mới ở cấp độ cao hơn. Vì thế, nhu cầu tiêu dùng giữa các khu vực, giữa các quốc gia, các vùng vốn rất đa dạng và khác biệt này càng biến đổi phong phú hơn. Ngoài ra, khoa học kỹ thuật phát triển sẽ tạo ra vô vàn các sản phẩm mới, các sản phẩm có khả năng thay thế có tính ưu việt hơn hẳn các loại sản phẩm hiện tại, có chi phí thấp hơn. Do đó, Công ty sẽ gặp phải nguy cơ bị thu hẹp khả năng tiêu thụ nếu không theo kịp với sự phát triển của nhu cầu và sản xuất. Sự mâu thuẫn giữa cung và cầu ngày càng lớn, cung vượt xa cầu. Xu hướng dỡ bỏ rào cản thương mại giúp các doanh nghiệp gia nhập thị trường dễ dàng hơn. Vì thế, số lượng đối thủ cạnh tranh sẽ tăng gấp nhiều lần, cạnh tranh gay gắt tỷ suất lợi nhuận càng giảm. Khi đó, chỉ có những doanh nghiệp có tiềm lực tài chính mạnh để đầu tư về công nghệ, có khả năng khai thác tốt điều kiện về môi trường mới có thể tồn tại được. Trong xu thế đó các doanh nghiệp nhỏ như Công ty phải kết hợp với nhau tạo sức mạnh tổng hợp hay chỉ có thể xâm nhập, tìm kiếm các khoảng trống nhỏ trên thị trường. Khó khăn về thị trường tiêu thụ Ngoài ra Công ty còn gặp nhiều khó khăn trở ngại trên thị trường mà Công ty đang hướng tới. Thị trường Nga, các bạn hàng phần lớn là những bạn hàng cũ, Công ty mới nối lại quan hệ. Nhu cầu nhập khẩu hàng của thị trường này khá lớn nhưng họ đang gặp nhiều khó khăn trong khâu thanh toán tiền hàng nên tình hình rất bấp bênh. Còn thị trường Nam Mỹ là thị trường mới mở của công ty nhưng cũng gặp nhiều khó khăn tương tự trong khâu thanh toán. Các bạn hàng nước này thường không muốn thanh toán bằng L/C vì chi phí rất cao, tối thiểu là 5% giá trị hợp đồng nên thường thanh toán bằng điện chuyển tiền. Ngược lại, các công ty Trung Quốc, Hàn Quốc thường cho họ trả chậm từ 60-90 ngày điều này cũng khiến cho công ty bỏ lỡ không ít những cơ hội tại thị trường này. Khó khăn do hạn chế về nguồn lực của công ty. Mặt khác, với chiến lược đa dạng hoá mặt hàng, công ty có một danh mục mặt hàng kinh doanh khá lớn điều này làm cho công ty không tránh khỏi sự phân tán. Một phòng nghiệp vụ thường đảm nhận một số mặt hàng mà mỗi mặt hàng lại có nhiều chủng loại khác nhau, thị trưòng ở các khu vực địa lý khác nhau có nhu cầu rất khác biệt. Điều này dẫn đến: - Các thông tin về thị trường chủ yếu do các tham tán của Bộ thương mại cung cấp, số ít do phòng tổng hợp của công ty thực hiện mới chỉ mang tích chất chung chung, chưa nghiên cứu được cụ thể chi tiết đặc tính yêu cầu riêng của từng loại khách hàng. - Chi phí cho hoạt động xúc tiến quảng cáo phân bổ cho từng mặt hàng còn nhỏ dẫn đến các hoạt động này được tiến hành lẻ tẻ, không đồng đều và ít có điều kiện tham dự các hội chợ chuyên ngành để tìm hiểu nhu cầu khách hàng tốt hơn. Bởi vậy, kết quả đem lại từ hoạt động này còn nhiều hạn chế. - Nguồn lực hạn hẹp lại phân chia thành các phần nhỏ khiến cho chỉ thực hiện được các hợp đồng với số lượng vừa và nhỏ, hoặc không có khả năng mở rộng thị trường. - Nguồn hàng của công ty đó là những cơ sở sản xuất tư nhân quy mô nhỏ không có lợi thế cạnh tranh theo quy mô. Khi có đơn đặt hàng lớn công ty phải đặt hàng từ nhiều cơ sở khác nhau dẫn đến không đảm bảo chất lượng, thời gian cũng như mẫu mã đã giới thiệu với bạn hàng làm giảm uy tín của Công ty. Ngoài ra Nhà nước cũng đã có nhiều chủ trương khuyến khích, hỗ trợ để đẩy mạnh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ. Đã có nhiều thông tư, chỉ thị, quyết định hướng dẫn thi hành nhưng khâu triển khai ở các cấp địa phương còn nhiều vướng mắc,thủ tục rườm rà gây khó khăn, trở ngại cho quá trình phát triển sản xuất, thu gom và xuất khẩu. 2.3.1.3. Đánh giá tiềm năng phát triển của ngành hàng TCMN. Nhìn chung, các sản phẩm TCMN đều thể hiện mảng đời sống hiện thực, văn hoá tinh thần với màu sắc đa dạng, hoà quyện, mang tính nghệ thuật đặc sắc. Do đó, chúng không chỉ là những vật phẩm đáp ứng nhu cầu sử dụng trong cuộc sống hàng ngày mà còn là những vật phẩm phục vụ đời sống tinh thần, đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ của các dân tộc. Hơn thế, với sự phát triển của khoa học công nghệ đời sống con người ngày càng được nâng cao, nhu cầu về sản phẩm không chỉ dừng lại ở tính năng sử dụng của nó mà còn xét đến cả yếu tố thẩm mỹ nghệ thuật của nó. Chính vì thế nhu cầu về sản phẩm TCMN ngày càng cao mặc dù khoa học công nghệ ngày càng cho phép sản xuất ra nhiều sản phẩm đa dạng phong phú và đẹp nhưng các sản phẩm này thường được sản xuất hàng loạt mang tính đồng nhất, chính xác đến từng chi tiết nên biểu cảm tính nghệ thuật không nhiều. Bởi vậy, các sản phẩm TCMN dù tinh xảo hay mộc mạc vẫn luôn khẳng định được chỗ đứng trong đời sống con người. Ở Việt Nam nói chung, Hà nội nói riêng sản xuất hàng TCMN gần đây đang khởi sắc. Thực tế cho thấy các doanh nghiệp TCMN ở Hà Nội được thành lập vào những năm 1990, đặc biệt khoảng 5 năm trở lại đây, đã có 84 doanh nghiệp thành lập mới trong tổng số 131 doanh nghiệp chuyên sản xuất kinh doanh hàng TCMN. Điều này chứng tỏ sức vươn lên mạnh mẽ của một ngành nghề truyền thống; đồng thời cũng chứng tỏ thị hiếu của người tiêu dùng đã có nhiều thay đổi tích cực đối với mặt hàng này. Mặt khác, Nhà nước đang thực thị các chính sách khôi phục làng nghề, khuyến khích xuất khẩu các mặt hàng TCMN truyền thống như mây tre đan, gốm sứ, điêu khắc, chạm khảm. Do vậy mà sản phẩm được sản xuất ra ngày càng phong phú về chủng loại, đa dạng về mẫu mã, kịp thời phục vụ cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Tất cả các đặc điểm nói trên cho thấy tiềm năng to lớn của ngành hàng này trong tương lai. 2.3.1.3.Sự cần thiết phải ứng dụng thương mại điện tủ trong kinh doanh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của công ty UNIMEX. Xuất phát từ những khó khăn trong việc kinh doanh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ do tính chất đặc thù của ngành hàng là một ngành hàng truyền thống có từ lâu đời thì khó khăn lớn nhất không phải nằm ở vấn đề sản xuất mà lại lại là yếu tố thông tin. Chúng ta có sản phẩm, sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Công ty có giá trị văn hoá thẩm mỹ, giá trị sử dụng cao và rất được ưa chuộng, tiềm năng của ngành hàng rất lớn, phát huy đúng lợi thế của đất nước. Nhưng sự chậm trễ trong việc tiếp cận với công nghệ thông tin hiện đại đã hạn chế rất nhiều sự phát triển của ngành hàng này. Những khó khăn trong kinh doanh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ đã cho thấy vai trò kém hiệu quả của thương mại truyền thống đối với sự phát triển của ngành hàng này. Hiện nay,một khối lượng rất lớn hàng hóa của Thế giới được mua bán thông qua mạng Internet bởi đây là một môi trường để tiến hành giao dịch vô cùng thuận lợi, đơn giản ít tốn kém chi phí giao dịch, cũng như rất nhiều lợi ích mà TMĐT đã đem lại. 2.3.2.Thực trạng ứng dụng thương mại điện tử trong kinh doanh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ ở công ty UNIMEX. 2.3.2.1. Về mức độ ứng dụng Việc ứng dụng thương mại điện tử ở mức độ nào phụ thuộc vào loại hình kinh doanh và mục tiêu mà công ty muốn đạt tới. Tuy nhiên mục tiêu muốn đạt tới của công ty luôn bị giới hạn bởi hạ tâng của sự phát triển TMĐT ở mỗi lĩnh vực, mỗi quốc gia. Do vậy, công ty muốn đặt mục tiêu cho mình trong việc ứng dụng thương mại điện tủ vào hoạt động kinh doanh xuất khẩu phải dựa trên nền tảng cơ bản của sự phát triển. Mới bắt đầu ứng dụng TMĐT từ năm 2001, hiện nay UNIMEX Hà nội mới chỉ ứng dụng TMĐT ở mức độ ban đầu đó là sử dụng thư điện tử (email) để thực hiện các giao dịch như: - Trao đổi thông tin với khách hàng (doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước) về các vấn đề như dặt hàng, thông báo về giá cả các loại hàng hoá,… - Gửi các thông tin về Công ty cho các đối tác có liên quan hoặc khách hàng mới (ví dụ như thông tin về tên địa chỉ, loại hình kinh doanh, mặt hàng kinh doanh, nhu cầu của doanh nghiệp..) Thực tế cho thấy, lợi ích sử dụng email là rất nhanh, rất rẻ và hết sức thuận tiện. Nhân viên của công ty thay vì soạn thảo văn bản ra giấy, mua phong bì dán tem rối đem bỏ tại bưu điện và chờ đợi thì nay chỉ cần chọn địa chỉ và gửi (send). Công đoạn này chỉ mất vài phút và chi phí không đáng kể (chỉ bằng 7% thời gian giao dịch qua fax, bằng 0,05% thời gian giao dịch qua bưu điện và chi phí chỉ bằng 5% chi phí giao dịch qua fax). Ngoài việc sử dụng email để thực hiện các giao dịch thương mại thì công ty cũng đã bước đầu sử dụng Internet để tìm kiếm thông tin bằng các công cụ tìm kiếm phổ biến như: - Yahoo.com - Infoseek.com - Altavista.com - Google.com Việc thành lập Trung tâm phát triển thông tin cũng là một minh chứng cho vấn đề này. Qua Internet công ty đã khai thác được thông tin về thị trường, đối thủ cạnh tranh, tin tức về các ngành nghề có liên quan đến hoạt động của công ty. Đồng thời công ty cũng đã tìm kiếm được các cơ hội kinh doanh với đối tác trong và ngoài nước. Hiện công ty đã có một số địa chỉ Internet rất hữu ích và công ty thường xuyên truy cập vào đó để tìm kiếm thông tin. Với lượng thông tin “khổng lồ”, “phong phú”,với việc đơn giản và dễ dàng download thông tin từ Website về máy tính của mình đã làm cho công ty phần nào nhận thực được lợi ích của việc sử dụng Internet và trên hết là lợi ích của TMĐT. Qua quá trình ứng dụng công ty cũng đã xây dựng được một số địa chỉ email đáng tin cậy, ngoài địa chỉ email chung của công ty, mỗi phòng nghiệp vụ của công ty đều có địa chỉ email riêng tạo thuận tiện cho việc giao dịch. Ví dụ như: Địa chỉ email của công ty: unimexhanoi@hn.vnn.vn Phòng kinh doanh 1: unimexhanoi-kd1@hn.vnn.vn Phòng kinh doanh 2: unimexhanọi-kd2@hn.vnn.vn Phòng kinh doanh 3: unimexhanọi-kd3@hn.vnn.vn Phòng kinh doanh 4: unimexhanọi-kd4@hn.vnn.vn Phòng kinh doanh 5: unimexhanọi-kd5@hn.vnn.vn Điều này tạo cho mỗi phòng nghiệp vụ của công ty có điều kiện trực tiếp theo dõi những thương vụ kinh doanh của mình. Bên cạnh đó công ty cũng đã xây dựng cho mình một bộ sưu tập các địa chỉ các trang web để có thể tìm kiếm thông tin như: website của bộ thương mại, chuyên cung cấp các thông tin về chính sách thương mại; thị trường trong và ngoài nước; các hoạt động xúc tiến thương mại.. website hỗ trợ doanh nghiệpViệt Nam, chuyên cung cấp thông tin kinh tế, các vấn đề liên quan đến thị trường xuất nhập khẩu; các vấn đề về tài chính doanh nghiệp; hoạt động Marketing; cách thức tổ chức doanh nghiệp .. webiste về thương mại điện tử, chuyên cung cấp các thông tin cơ bản về TMĐT; đao luật mẫu về TMĐT (UNCITRAL), tình hình hoạt động trên thế giới.. : website chuyên cung cấp thông tin về thị trường các nước Châu Âu… Hiện nay, công ty mới chuẩn bị bước vào ứng dụng ở mức độ 2 đó là xây dựng Website quảng cáo. Đó là mục tiêu mà Ban lãnh đạo Công ty đề ra trong năm 2004. Việc ứng dụng TMĐT ở công ty do Ban giám đốc phụ trách, đứng đầu là Giám đốc cùng với sự tham mưu của các cán bộ Trung tâm phát triển thông tin của công ty giúp Ban giám đốc trong việc ra quyết định, đề ra từng bước đi trong tiến trình ứng dụng TMĐT. Việc thực hiện được giao cho Trung tâm phát triển thông tin phối hợp với các phòng ban chức năng khác của công ty như phòng kế toán tài vụ, phòng kế hoạch. Tuy nhiên do đội ngũ cán bộ chưa được đào tạo có hệ thống về TMĐT nên việc tham mưu cho Ban giám đốc trong việc xây dựng kế hoạch ứng dụng cũng như việc thực hiện chưa được bài bản. 2.3.2.2. Thực trạng về khả năng ứng dụng. Khả năng ứng dụng TMĐT đó là khả năng nội tại của doanh nghiệp (khả năng về tài chính, khả năng về nhân lực, về cơ sở hạ tầng công nghệ mạng). Vì vậy để đánh giá khả năng ứng dụng TMĐT của UNIMEX ta có bảng sau: Qua bảng trên ta có thể xác định được mức độ khả năng ứng dụng TMĐT của UNIMEX : Bảng 2.3: Định lượng khả năng ứng dụng thương mại điện tử vào hoạt động kinh doanh của UNIMEX Hà nội. Mức độ đánh giá Dễ dàng vượt qua Có thể vượt qua Khó có thể vượt qua Chi phí x _ _ _ _ Thời gian ứng dụng x _ _ _ _ Nhân lực trong DN _ _ _ _ x Nhân lực ngoài DN _ _ X _ _ Sản phẩm sẵn có x _ _ _ _ Cơ sở hạ tầng CNTT _ _ X _ _ Nguồn:http//www.vccidata.com.vn Về chi phí: Với mục tiêu xây dựng Website, chuẩn bị cho kinh doanh qua mạng. Ban lãnh đạo công ty đã có kế hoạch chi tiết cho việc ứng dụng TMĐT trong quá trình kinh doanh của Công ty. Mặc dù chi phí đầu tư xây dựng hệ thống thu thập xử lý thông tin, xây dựng Website và cập nhật thông tin vào Website có thể cao hơn so với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Song công ty luôn xác định đây là mục tiêu phát triển lâu dài của công ty. Hơn thề hàng năm công ty đều có trích từ lợi nhuận một phần nhất định để đầu tư xây dựng cơ bản. Vì thề chi phí là trở ngại dễ dàng vượt qua. Có thể ước tính chi phí như sau: - Chi phí xây dựng Website : 20.000.000-25.000.000 đồng tuỳ theo số lượng trang web nhiều hay ít. - Chi phí cập nhật và nâng cập Website hàng năm: 5.000.000-10.000.000 Thời gian ứng dụng: Để đạt được giải pháp toàn diện vể TMĐT cần phải có một khoảng thời gian dài. Đây cũng là trở ngại dễ dàng vượt qua bởi công ty đã xác định đây mới chỉ là bước đầu chuẩn bị để ứng dụng TMĐT. Về nguồn nhân lực của công ty: Hiện công ty có 124 CBCNV trong đó trình độ ĐH, trên ĐH chiếm 61% tuy nhiên hầu hết những CBCNV này đều tốt nghiệp từ các trường ĐH thuộc khối kinh tế. Vì TMĐT là phương thức đòi hỏi người sử dụng và quản lý nó phải có một kiến thức toàn diện và chuyên sâu về các lĩnh vực sau: quản trị kinh doanh, CNTT, tài chính ngân hàng và ngoại ngữ. Do đó xét về thực trạng nguồn nhân lực của công ty có những tồn tại đó là các cán bộ chuyên ngành thuộc lĩnh vực kinh doanh thì thiếu kiến thức về CNTT, trong khi đó các cán bộ chuyên về CNTT thì thiếu kiến thức về kinh tế hoặc cả hai đều không giỏi ngoại ngữ. Tồn tại này là trở ngại khó có thể vượt qua trong thời gian ngắn mà cần phải có chiến lược đào tạo và thu hút lâu dài. Về nhân lực ngoài doanh nghiệp: đó là đội ngũ chuyên gia tư vấn thiết kế hệ thống thu thập và xử lý thông tin, xây dựng website. Thực tế, đây là trở ngại mà công ty có thể vượt qua bởi khi có nhu cầu công ty có thể ký hợp đồng thuê các công ty chuyên về CNTT như công ty JYP Co.,Ltd hay công ty phần mềm PT thiết kế Website hoặc cập nhật thông tin vào Website. Sản phẩm sẵn có: với sự phong phú đa dạng về mặt hàng kinh doanh. Đây là trở ngại dễ dàng vượt qua của công ty. Công ty đã xây dựng được một catologue (gần 40 trang) giới thiệu về công ty, các sản phẩm mặt hàng kinh doanh rất phong phú, đẹp mắt. Đây là thuận lợi lớn cho công ty khi tiến hành xây dựng một catologue điện tử. Cơ sở hạ tầng CNTT: có thể nói đây là trở ngại có thể vượt qua của công ty. Mặc dù, trên bình diện quốc gia thì cơ sở hạ tầng CNTT của Việt Nam còn quá thấp kém chưa đáp ứng kịp với nhu cầu đòi hỏi của nền kinh tế số hoá. Nhưng trong những năm qua công ty đã có đầu tư thích đáng về cơ sở hạ tầng. Hiện nay ngoài những trang thiết bị thông thường như điện thoại, máy fax, mỗi phòng nghiệp vụ của công ty đều được trang bị ít nhất 4 máy vi tính tất cả đều có nối mạng. Thêm vào đó, năm 2002 công ty đã đưa vào sử dụng mạng nội bộ LAN trong việc quản lý chia sẻ dữ liệu trong doanh nghiệp, đồng thời công ty cũng đã thành lập hẳn một trung tâm phát triển thông tin (UNISYS) tạo thuận lợi cho công ty khi tham gia vào TMĐT. Được thành lập năm 2002, trung tâm phát triển thông tin (UNISYS) được coi như một bộ phận tham mưu cho Ban lãnh đạo công ty trong tiến trình ứng dụng TMĐT. Bên cạnh đó trung tâm này có nhiệm vụ khai thác thông tin trên các trang Web trong và ngoài nước phục vụ cho hoạt động kinh doanh của các phòng ban trong công ty. Đồng thời trung tâm này phụ trách kỹ thuật về hoạt động của mạng nội bộ LAN trong côngty; việc kết nối Internet. Hiện trung tâm này có 8 nhân viên trong đó 2 người được đào tạo bài bản về CNTT, còn lại đều tốt nghiệp từ các trường đại học thuộc khối kinh tế. Chính vì thế, hoạt động của trung tâm này vẫn chưa đạt được hiệu quả tối đa. Bước đầu, để việc ứng dụng TMĐT có hiệu quả cao Ban lãnh đạo công ty đã có kế hoạch bồi dưỡng thêm về nghiệp vụ cũng như các kiến thức về TMĐT cho trung tâm này. 2.3.2.3. Thực trạng về điều kiện ứng dụng TMĐT. Nói đến điều kiện đảm bảo cho việc ứng dụng TMĐT vào hoạt động kinh doanh xuất khẩu là đề cập đến các vấn đề thuộc tầm quản lý vĩ mô của Nhà nước với việc xây dựng cơ sở pháp lý, cơ sở công nghệ hoặc các vấn đề bảo vệ sở hữu trí tuệ. Đánh giá thực trạng về điều kiện ứng dụng TMĐT của Việt Nam cho thấy tồn tại hàng loạt vấn đề Về hạ tầng cơ sở pháp lý: Ở một mức độ nhất định pháp luật Việt Nam đã có những thừa nhận cần thiết tạo tiền đề cho TMĐT phát triển. Tuy nhiên chưa được hình thành đồng bộ, gây khó khăn, cản trở rất lớn đối với hoạt động kinh doanh xuất khẩu trên mạng. Ví dụ như: * Chỉ thị số 58-CT/TW ngày 17/10/2000 của Ban Chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển CNTT phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá. * Quyết định số 987/2001/QĐ-NHNN ngày 2/8/2001 của Thống đốc Ngân hàng nhà nước về quy chế quản lý, cung cấp và khai thác sử dụng thông tin tín dụng điện tử. * Quyết định số 1110/BC ngày 21/5/1997 của Bộ văn hoá thông tin về việc ban hành quy định việc cấp phép thông tin lên mạng Internet. *Quyết định số 848/1997/QĐ-BNV (A11) của Bộ trưởng Bộ nội vụ ban hành quy định về biện pháp và trang bị kiểm tra, kiểm soát đảm bảo an ninh quốc gia trong hoạt động Internet ở Việt Nam. * Quyết định số 112/2001/QĐ-TTG của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án tin học hoá quản lý hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2005. Riêng pháp lệnh về TMĐT quy định các vấn đề:công nhận giá trị pháp lý, giá trị chứng từ của dữ liệu điện tử, trong đó có chữ ký điện tử; về an ninh mạng; hợp đồng điện tử…mới đang được xây dựng.. Hạ tầng công nghệ: Qua một giai đoạn phát triển dài, hạ tầng cơ sở công nghệ cho thương mại điện tử (gồm công nghệ tính toán và công nghệ truyền thông) đã được hình thành ở nước ta. Về công nghệ tính toán: những chiếc máy tính đầu tiên đã xuất hiện ở Việt Nam vào những năm 60 của thế kỷ trước và cho đến nay máy tính đã được trang bị ở tất cả các cơ quan, doanh nghiệp (99%) ngoài ra mức độ máy tính tại các gia đình phục vụ công việc và học tập ngày càng tăng (5%). Công nghiệp phần mềm Việt Nam đã và đang phát triển, từ chỗ chủ yếu là các dịch vụ cài đặt và hướng dẫn sử dụng các phần mềm sẵn có, đến nay đã có nhiều công ty cho ra đời nhiều sản phẩm đáp ứng nhu cầu công việc cụ thể trong nhiều lĩnh vực khác nhau như tài chính kế toán, địa chính, quản lý nhân sự, quản lý văn thư, điều tra thống kê. Tuy nhiên ở Việt Nam vẫn còn tốn tại tình trạng sao chép bất hợp pháp các sản phẩm phần mềm có tính chất phổ biến. Đây là một trong những yếu tố cản trở TMĐT phát triển. Hạ tầng Internet Việt Nam tham gia mạng toàn cấu tương đối chậm; tháng 11/1997 và cho đến giữa năm 1999 mới có khoảng 20 nghìn thuê bao. Tuy nhiên lĩnh vực này đang phát triển nhanh dần, số thuê bao Internet đang tăng với tốc độ 600-700 thuê bao một tháng. Dịch vụ Internet được mở rộng, các báo điện tử xuất hiện ngày một nhiều, bắt đầu là các báo Tiếng nói Việt Nam và Truyền hình Việt Nam. Về công nghệ truyền thông gần đây Tổng cụ Bưu chính viễn thông Việt Nam đã phát triển mạng toàn quốc VNN kết nối Internet và các mạng nội bộ của các cơ quan nhà nước và cá nhân. VNN là một mạng quốc gia đường dài, có 2 cổng kết nối mạng trục quốc tế, một ở Hà Nội, một ở Thành phố Hồ Chí Minh Nhìn chung tuy cơ sở hạ tầng CNTT của Việt Nam còn ở mức thấp, đang được tiếp tục đầu tư phát triển nhưng ít nhất cũng có thể cho phép chúng ta từng bước thử nghiệm ứng dụng TMĐT, chuẩn bị cho những bước đi đầu tiên của tiến trình chủ động hội nhập của các doanh nghiệp. Bảo mật cơ sở thông tin: với các công nghệ bảo mật tiên tiến như SSL, SET, kỹ thuật mã hoá công khai PKC, PKI thì vấn đề bảo mật thông tin và an toàn cho các giao dịch TMĐT nói riêng và các giao dịch qua mạng Internet nói chung phần nào được đảm bảo. Hệ thống thanh toán tài chính tự động chưa hình thành, thiếu hẳn một trong các phần cơ bản quan trọng nhất của TMĐT, là thành tố không chỉ đảm bảo tính kinh tế (giảm chi phí giao dịch) mà cả tính khả thi của TMĐT. Việc xây dựng hệ thống này sẽ là một quá trình, vì một mặt chúng ta phải xây dựng hạ tầng kỹ thuật tương ứng, mặt khác phải tạo thói quen dùng hình thức thanh toán gián tiếp thay cho hình thức dùng tiền mặt phổ biến hiện nay. Hệ thống phân phối và kiểm tra hàng hoá: theo đánh giá của Tổ chức ngoại thương Nhật Bản Jetro và các tổ chức thương mại quốc tế khác, về cơ sở hạ tầng giao thông vận tải còn thấp kém trong khi đó giá cả lại cao hơn so với khu vực và thế giới. Hiện cũng chưa có tổ chức kiểm duyệt thẩm quyền quốc tế nào ở Việt Nam để kiểm tra chất lượng hàng hoá. Bảo vệ sở hữu trí tuệ: việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ thực sự là một thách thức lớn ở Việt Nam. Vấn đề này xuất phát từ sự thiếu hiểu biết và thiếu kinh nghiệm về quyền sở hữu trí tuệ trong hệ thống cơ quan thực thi và cả giới doanh nghiệp, trong công chúng ở nước ta. Biện pháp thực thi quyền sở hữu trí tuệ của ta hiện nay chủ yếu dựa trên cơ sở các thủ tục hành chính hơn là tố tụng điều đó có nghĩa là viec Bảo vệ người tiêu dùng: Nhà nước đã ban hành nhiều đạo luật liên quan đến việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng như: luật dân sự, luật bảo vệ sức khoẻ, luật thương mại, pháp lệnh chất lượng hàng hoá, pháp lệnh bảo vệ người tiêu dùng (27/04/1999), đã quy định có hệ thống và toàn diện các nội dung bảo vệ người tiêu dùng nước ta bao gồm : * Quy định những quyền lợi và trách nhiệm của người tiêu dùng. * Quy định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ đối với người tiêu dùng. * Quy định vai trò quản lý của Nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Vấn đề bảo vệ người tiêu dùng là thất sự cấn thiết nhất là trong điều kiện thực thi hình thức thương mại mới bởi trong đó người mua không thực sự được “sờ thử”, “nếm thử” hàng hoá. Chính vì vậy để bảơ vệ quyền lợi người tiêu dùng rất cần có các văn bản pháp lý của Nhà nước. Qua sự phân tích các điều kiện đảm bảo cho sự ứng dụng TMĐT như trên cho thấy mức độ đáp ứng các điều kiện đó ở Việt Nam còn thấp. Đây là khó khăn lớn đối với Công ty khi quyết định tham gia ứng dụng TMĐT vào hoạt động kinh doanh xuất khẩu của mình. 2.3.3. Đánh giá thực trạng ứng dụng TMĐT trong kinh doanh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của UNIMEX Hà Nội. 2.3.3.1. Những kết quả đạt được. TMĐT đang làm thay đổi cách thức tạo ra hàng hoá và dịch vụ, cách thức bán và chuyển giao sản phẩm tới khách hàng. TMĐT cũng làm thay đổi phương thức làm việc của doanh nghiệp với các đối tác, đồng thời cũng đưa lại những lợi ích tiềm tàng, giúp người ứng dụng thu nhận được thông tin phong phú về thị trường và đối tác, giảm chi phí tiếp thị và giao dịch, rút ngắn chu kỳ sản xuất kinh doanh, tạo dựng và củng cố quan hệ bạn hàng, tạo điều kiện mở rộng quy mô sản xuất, cải tiến công nghệ sản xuất. Những kết quả ban đầu của công ty trong việc ứng dụng thương mại trong những năm qua được thể hiện ở một số mặt sau: Giúp công ty dễ dàng nắm bắt được thông tin làm cho tiến trình kinh doanh trở nên đơn giản hơn. Trong đó phải kể đến vai trò quan trọng của lượng thông tin mà công ty thu thập được bởi nó giúp công ty có căn cứ, cơ sở để xây dựng chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp với xu thế phát triển của thị trường trong nước, khu vực và quốc tế. Chẳng hạn như, thay vì phải chi một khoản tiền lớn để thu thập thông tin hoặc chi hoa hồng cho các trung tâm xúc tiến thương mại, chỉ với một hoạt động đơn giản “lướt trên mạng” và tìm kiếm công ty đã nắm bắt được thông tin về nhu cầu nhập hàng tơ tằm của thị trường Pháp, công ty đã tiến hành chào hàng và trong năm 2003 công ty đã xuất sang Pháp 50.000 USD hàng tơ tằm. Tuy đây mới chỉ thành công nhỏ của công ty nhưng cũng cho thấy nỗ lực của công ty trong tiến trình ứng dụng TMĐT. Ngoài ra, việc sử dụng thư điện tử (email) cũng giúp công ty tiết kiệm được thời gian thời gian và chi phí giao dịch cụ thể như: việc trả lời thư của khách hàng, đối tác, nhanh chóng cung cấp mẫu mã và các điều kiện ưu đãi…đã giúp công ty có thể duy trì được quan hệ với khách hàng một cách thường xuyên, tiếp nhận được các thông tin phản hồi có giá trị cũng như tìm hiểu những thị hiếu nhu cầu mới của khách hàng để kịp thời cung cấp những sản phẩm phù hợp hơn nữa, đồng thời tiết kiệm được một khoản chi phí đáng kể thay cho việc giao dịch bằng fax, điện thoại và gửi thư truyền thống. Việc ứng dụng TMĐT ở mức độ ban đầu cũng góp phần nâng cao sức cạnh tranh của công ty bắt nguồn từ lợi ích mà TMĐT đem lại như: * Giúp các nhân viên có năng lực giải phóng khỏi nhiều công đoạn sự vụ, tập trung vào nghiên cứu phát triển sản phẩm có chất lượng rẻ hơn, đưa đến những lợi ích to lớn lâu dài nều nhìn nhận vấn đề từ góc độ chiến lược. *Giúp giảm chi phí sản xuất, trước hết là chi phí văn phòng. Ví dụ: nếu sử dụng phương thức giao dịch truyền thống thì chi phí cho việc gửi thư thông thường là 1000 đồng/1thư, nếu sử dụng email thì chi phí là 290 đồng/1 thư (giảm khoảng 23%) * Chi phí mua sắm máy móc thiết bị và nguyên vật liệu phục vụ cho sản xuất cũng sẽ thấp hơn vì chi phí cho việc truy cập Internet để tìm sản phẩm và nhà cung cấp có giá cạnh tranh nhất sẽ thấp hơn so việc tìm kiếm mua sắm trên thị trường thô