Đề tài Hoàn thiện hoạt động phân tích hiệu quả tài chính dự án đầu tư

Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU Trang 1. Boái caûnh vaø lyù do choïn ñeà taøi Trang 2. Muïc ñích nghieân cöùu Trang 3. Phaïm vi nghieân cöùu Trang 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Trang 5. Ñoùng goùp khoa hoïc cuûa luaän vaên Trang 6. Keát caáu cuûa luaän vaên Trang CHÖÔNG 1: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ TAØI CHÍNH DÖ AÙN ÑAÀU TÖ TAI DOANH NGHIEÄP Trang 1. YÙ nghóa cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö Trang 1.1. Khaùi nieäm vaø vai troø cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö ñoái vôùi doanh nghieäp Trang 1.2. Phaân loaïi ñaàu tö Trang 1.3. YÙ nghóa cuûa ñaàu tö Trang 1.4. Quaù trình ñaàu tö Trang 1.4.1. Nghieân cöùu ñaàu tö: nghieân cöùu tieàn khaû thi & nghieân cöùu khaû thi Trang 1.4.2. Thöïc hieän ñaàu tö Trang 1.4.3. Ñaùnh giaù sau ñaàu tö Trang 1.5. Hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi DN Trang 1.5.1 Khaùi nieäm Trang 1.5.2. Xaùc ñònh doøng tieàn cuûa döï aùn ñaàu tö Trang 1.5.3. Xaùc ñònh suaát chieát khaáu cuûa döï aùn Trang 1.5.4. Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö Trang 1.5.4.1. Giaù trò hieän taïi roøng (NPV) Trang 1.5.4.2. Suaát sinh lôøi noäi boä (IRR) Trang 1.5.4.4. Thôøi gian hoaøn voán (PP) Trang 1.5.5. Phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn Trang 1.5.5.1 Xaùc ñònh ruûi ro vaø vai troø cuûa phaân tích ruûi ro Trang 1.5.5.2. Caùc phöông phaùp phaân tích ruûi ro Trang 1.5.5.2.1. Phaân tích ñoä nhaïy (Sensitivity Analysis) Trang 1.5.5.2.2. Phaân tích tình huoáng (Scenario Analysis) Trang 1.5.5.2.3 Phaân tích moâ phoûng Monte Carlo Trang 1.5.6. Moät soá nhaân toá aûnh höôûng tôùi hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï ù ñ à tö t i d h hi ä Trang 1.5.6.1 Laõnh ñaïo doanh nghieäp Trang 1.5.6.2. Caùn boä thöïc hieän döï aùn Trang 1.5.6.3. Cô sôû haï taàng mang tính kyõ thuaät chuyeân ngaønh Trang --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== 1.5.6.4. Moâi tröôøng kinh teá vó moâ Trang CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ TAØI CHÍNH DÖÏ AÙN TAÏI C.TY HAØNG HAÛI ÑOÂNG ÑO Trang 2.1. Giôùi thieäu veà coâng ty & hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö Trang 2.1.1. Giôùi thieäu sô löôïc veà Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ Trang 2.1.2. Hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn taïi Coâng ty Haøng Haûi Ñ â Ñ ââ Trang 2.1.2.1 Ñaëc ñieåm caùc döï aùn ñaàu tö taïi Coâng ty Trang 2.1.2.2. Quy trình thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö taïi Coâng ty Trang 2.1.2.3. Toå chöùc boä maùy nhaân söï phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö Trang 2.2. Thöïc traïng hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi Coâng ty Trang 2.2.1. Giôùi thieäu veà döï aùn “Mua taøu vaän taûi bieån TOYO-7.088DWT” Trang 2.2.2. Phaân tích moâi tröôøng kinh doanh aûnh höôûng tôùi döï aùn ñaàu tö Trang 2.2.2.2 Khoù khaên: Trang 2.2.3. Hoaït ñoäng thu thaäp & xöû lyù thoâng tin phaân tích taøi chính döï aùn Trang 2.2.4. Xaùc ñònh toång voán ñaàu tö vaø phöông aùn taøi trôï Trang 2.2.5. Tính toaùn luoàng tieàn roøng haøng naêm&hieäu quaû taøi chính cuûa döï ù Trang 2.3. Keát luaän chöông 2 Trang 2.3.1 Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc Trang 2.3.2.Moät soá ñieåm coøn haïn cheá Trang CHÖÔNG 3: CAÙC GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO CHAÁT LÖÔÏNG HOAÏT ÑOÄNG PHAÂN HIEÄU QUAÛ TÍCH TAØI CHÍNH DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ TAÏI COÂNG TY HAØNG HAÛI ÑOÂNG ÑO Trang 3.1. Ñònh höôùng hoaøn thieän hoaït ñoäng thaåm ñònh taøi chính döï aùn Trang 3.1.1. Ñònh höôùng ñaàu tö cuûa Coâng ty giai ñoaïn 2005-2010 Trang 3.1.2. Muïc tieâu hoaøn thieän Trang 3.1.3. Phöông höôùng cô baûn hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích taøi chính dö ù Trang 3.2. Caùc giaûi phaùp hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö Trang 3.2.1. Hoaøn thieän moâ hình toå chöùc nhaân söï cho hoaït ñoäng phaân tích hi ä û t øi hí h dö ù Trang 3.2.2. Hoaøn thieän hoaït ñoäng thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin Trang 3.2.3. Hoaøn thieän phöông phaùp xaùc ñònh doøng tieàn, caùc chæ tieâu hieäu û t øi hí h kh û ê t û ô û dö ù Trang 3.2.4. Hoaøn thieän kyõ thuaät phaân tích ruûi ro taøi chính cuûa döï aùn Trang 3.2.4.1. Phaân tích ñoä nhaïy cuûa döï aùn Trang 3.2.4.2. Phaân tích tình huoáng Trang 3.2.4.3. Phaân tích moâ phoûng. Trang 3.3. Moät soá kieán nghò Trang KEÁT LUAÄN Trang --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== LÔØI MÔÛ ÑAÀU 2. Boái caûnh vaø lyù do choïn ñeà taøi Khi moät doanh nghieäp baét ñaàu khôûi söï kinh doanh, hoaït ñoäng ñaàu tö laø quaù trình ñaàu tieân phaûi thöïc hieän. Ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån trong moâi tröôøng caïnh tranh quyeát lieät nhö hieän nay, doanh nghieäp luoân phaûi coù nhöõng döï aùn ñaàu tö môùi nhaèm duy trì, môû roäng hay naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. Coù moät thôøi gian daøi trong thôøi kyø keá hoaïch hoùa taäp trung, nhieàu ngöôøi cho raèng ñeå coù söï phaùt trieån chæ ñôn giaûn laø ñaàu tö nhieàu hôn. Ñaàu tö vaøo caùi gì, ôû ñaâu, thôøi ñieåm naøo… khoâng phaûi laø vaán ñeà quan troïng. Theá neân coù nhöõng döï aùn quyeát ñònh ñaàu tö coù tröôùc, coâng taùc thaåm ñònh döï aùn chæ laø hình thöùc vaø thuû tuïc ñeå ñöôïc nhaän voán. Chính nhöõng quan nieäm sai laàm treân voâ hình ñaõ coi nheï coâng taùc phaân tích döï aùn, ñaëc bieät laø phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö. Töø ñoù daãn tôùi haäu quaû laø nhieàu doanh nghieäp nhaø nöôùc laøm aên keùm hieäu quaû trong moät thôøi gian daøi. Muïc tieâu cao nhaát cuûa thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö laø nhaèm khoâng boû lôõ caùc döï aùn toát, ngaên chaën caùc döï aùn xaáu trong ñieàu kieän caùc nguoàn löïc ngaøy caøng khan hieám. Khung phaân tích döï aùn thöôøng bao goàm caùc noäi dung: Phaân tích thò tröôøng; Phaân tích kyõ thuaät; Phaân tích nguoàn löïc; Phaân tích taøi chính v.v.. Trong ñoù, phaân tích taøi chính döï aùn ñöôïc ñaùnh giaù laø khaâu then choát vì noù bao goàm taäp hôïp taát caû thoâng tin cuûa caùc phaân tích kinh teá-kyõ thuaät tröôùc ñoù ñeå tính toaùn vaø xaùc ñònh hieäu quaû taøi chính thöïc söï cuaû döï aùn. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö vaø qua tìm hieåu thöïc traïng coâng taùc naøy dieãn ra taïi doanh nghieäp, taùc giaû ñaõ choïn ñeà taøi luaän vaên thaïc syõ kinh teá cuûa mình coù noäi dung “ Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ” Luaän vaên coù söû duïng ví duï minh hoïa töø thöïc tieãn hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn vaø soá lieäu cuï theå töø moät döï aùn ñaàu tö cuûa Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ - Moät doanh nghieäp tröïc thuoäc Toång Coâng ty Haøng Haûi Vieät Nam – laøm tröôøng hôïp nghieân cöùu. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== 2. Muïc ñích nghieân cöùu Teân goïi cuûa ñeà taøi luaän vaên ñaõ phaûn aùnh muïc ñích cô baûn cuûa luaän vaên. Döïa vaøo cô sôû lyù luaän veà phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö, coäng vôùi quaù trình tìm hieåu, ñaùnh giaù thöïc traïng coâng taùc naøy taïi Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ. Taùc giaû muoán ñöa ra moät soá giaûi phaùp goùp phaàn naâng cao hieäu quaû coâng taùc phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp. Taùc giaû cho raèng caùc giaûi phaùp ñöa ra veà cô baûn cuõng khaû thi cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam trong boái caûnh hieän nay. 3. Phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu maø luaän vaên ñeà caäp laø hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp Vieät Nam trong giai ñoaïn tieàn khaû thi ñeán giai ñoaïn khaû thi. Luaän vaên ñi saâu vaøo phaân tích tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ nhaèm xem xeùt thöïc traïng coâng taùc phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp. Töø ñoù coù nhöõng nghieân cöùu vaø ñeà xuaát giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng cuûa hoaït ñoäng voâ cuøng quan troïng naøy. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Luaän vaên coù söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû ñeå nghieân cöùu. Ñoàng thôøi aùp duïng phaân tích moät tröôøng hôïp cuï theå (Case Study), töø ñoù suy roäng ra cho ñoái töôïng nghieân cöùu. Nhôø coù nhöõng thaønh töïu cuûa lónh vöïc coâng ngheä thoâng tin, luaän vaên ñaõ öùng duïng moät soá phaàn meàm maùy tính chuyeân duïng nhö Crystal Ball, MS.Excel… ñeå xöû lyù soá lieäu khi phaân tích tình huoáng giaû ñònh. 5. Ñoùng goùp khoa hoïc cuûa luaän vaên Nöôùc ta ñaõ chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN ñöôïc gaàn 20 naêm. Caùc doanh nghieäp ñang trong quaù trình caïnh tranh gay gaét ñeå tìm choã ñöùng treân thöông tröôøng. Caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi cuõng ñang daàn xaâm nhaäp thò tröôøng noäi ñòa. Tuy nhieân, nhieàu caùc doanh nghieäp quy moâ lôùn maø tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ laø moät ví duï, chöa coù moät nghieân cöùu nghieâm tuùc veà phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö. Thoâng qua luaän vaên, taùc giaû muoán ñoùng goùp: ¾ Cô sôû lyù luaän cho hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== ¾ Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp Vieät Nam trong boái caûnh hieän nay. 6. Keát caáu cuûa luaän vaên Luaän vaên ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø phaàn keát luaän bao goàm: Chöông 1: Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp. Chöông 2: Thöïc traïng hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ. Chöông 3: Giaûi phaùp hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp. Phuï luïc --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== CHÖÔNG 1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ TAØI CHÍNH DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ TAÏI DOANH NGHIEÄP 1.1. YÙ nghóa cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö 1.1.1. Khaùi nieäm ñaàu tö trong doanh nghieäp Ñaàu tö laø hoaït ñoäng söû duïng voán, taøi nguyeân ñeå saûn xuaát kinh doanh trong moät thôøi gian töông ñoái daøi nhaèm thu lôïi nhuaän vaø lôïi ích kinh teá xaõ hoäi. Xeùt ôû phaïm vi doanh nghieäp, ñaàu tö laø hoaït ñoäng doanh nghieäp boû voán daøi haïn nhaèm hình thaønh vaø boå sung nhöõng taøi saûn caàn thieát ñeå thöïc hieän muïc tieâu kinh doanh cuûa mình theo keá hoaïch. Hoaït ñoäng naøy ñöôïc theå hieän taäp trung thoâng qua vieäc thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö. Döï aùn ñaàu tö laø moät taäp hôïp caùc hoaït ñoäng kinh teá vôùi muïc tieâu, phöông phaùp vaø phöông tieän cuï theå ñeå ñaït ñöôïc lôïi ích mong muoán trong khoaûng thôøi gian xaùc ñònh. Noäi dung cuûa döï aùn ñaàu tö ñöôïc theå hieän ôû luaän chöùng kinh teá-kyõ thuaät, laø vaên baûn phaûn aùnh trung thöïc, chính xaùc keát quaû nghieân cöùu veà thò tröôøng, moâi tröôøng kinh teá-kyõ thuaät vaø moâi tröôøng phaùp lyù, tình hình taøi chính v.v.. Hoaït ñoäng ñaàu tö coù nhöõng ñaëc ñieåm chính sau: - Phaûi coù voán: Voán coù theå baèng tieàn, taøi saûn caùc loaïi nhö maùy moùc, thieát bò, nhaø xöôûng, giaù trò sôû höõu coâng nghieäp, bí quyeát kyõ thuaät, giaù trò quyeàn söû duïng ñaát… - Thôøi gian töông ñoái daøi: Thöôøng laø treân 1 naêm trôû leân, coù theå tôùi 50 naêm. Nhöõng hoaït ñoäng ngaén haïn trong voøng 1 naêm taøi chính khoâng ñöôïc goïi laø ñaàu tö. Do ñaëc ñieåm neân ngöôøi laäp döï aùn cuõng nhö ngöôøi thaåm ñònh döï aùn caàn coù taàm nhìn xa, ñoàng thôøi phaûi thaáy ñaàu tö laø moät hoaït ñoäng daøi hôi, chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro. Khaùi nieäm ñaàu tö maø chuùng ta ñeà caäp ôû treân aùp duïng treân lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Ñoái vôùi caùc lónh vöïc khaùc nhö ñaàu tö cho vaên hoùa, giaùo duïc, y teá… khoâng ñöôïc ñeà caäp ñeán trong luaän vaên naøy. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 6 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Thoâng thöôøng caùc yeáu toá chính aûnh höôûng tôùi quyeát ñònh ñaàu tö bao goàm: - Chính saùch kinh teá: Ñoù laø caùc phaùp luaät veà kinh teá vaø chính saùch kinh teá cuûa Nhaø nöùôc trong moãi thôøi kyø. Söï thay ñoåi chính saùch phaùt trieån kinh teá cuûa Chính Phuû coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Do ñoù, doanh nghieäp caàn döï baùo nhöõng thay ñoåi vaø ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá naøy ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Doanh nghieäp caàn taän duïng caùc yeáu toá khuyeán khích cuûa chính saùch phaùt trieån kinh teá. - Thò tröôøng vaø caïnh tranh: Döï aùn ñaàu tö ñöôïc ñaùnh giaù laø hieäu quaû khi noù cung caáp nhöõng saûn phaåm ñaùp öùng nhu caàu cuûa thò tröôøng. Cao hôn nöõa, doanh nghieäp phaûi ñònh höôùng nhu caàu cho caùc khaùch haøng tieàm naêng ñoái vôùi caùc saûn phaåm môùi. Caùc nghieân cöùu thò tröôøng, veà caùc yeáu toá caïnh tranh ñöôïc trình baøy chi tieát trong luaän chöùng kinh teá-kyõ thuaät. - Tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä: Yeáu toá naøy aûnh höôûng tôùi vieäc löïa choïn trang thieát bò, khaáu hao TSCÑ, chaát löôïng saûn phaåm, giaù thaønh v.v.. Neáu doanh nghieäp khoâng coi troïng vieäc ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa yeáu toá naøy coù theå aûnh höôûng tôùi tính khaû thi vaøhieäu quaû cuûa döï aùn ñaàu tö. 1.1.2. YÙ nghóa cuûa ñaàu tö Lôïi ích do döï aùn ñaàu tö mang laïi bieåu hieän treân hai maët: lôïi ích taøi chính bieåu hieän qua lôïi nhuaän vaø lôïi ích kinh teá xaõ hoäi bieåu hieän qua caùc chæ tieâu kinh teá xaõ hoäi. - Ñoái vôùi doanh nghieäp: Coù theå noùi, ñaàu tö laø hoaït ñoäng khoâng theå thieáu trong suoát quaõng ñôøi toàn taïi cuûa doanh nghieäp. Ñeå coù theå baét ñaàu khôûi söï kinh doanh, doanh nghieäp phaûi thöïc hieän ñaàu tö ban ñaàu. Trong quaù trình hoaït ñoäng, doanh nghieäp caàn coù chieán löôïc tìm kieám vaø löïa choïn döï aùn ñaàu tö. Neáu khoâng coù nhöõng yù töôûng môùi vaø döï aùn môùi, doanh nghieäp seõ khoâng theå toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc vôùi boái caûnh caïnh tranh khoác lieät hieän nay. Xeùt veà maët taøi chính, quyeát ñònh ñaàu tö laø quyeát ñònh taøi trôï daøi haïn, coù taùc ñoäng lôùn ñeán hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Ñaëc ñieåm cuûa döï aùn ñaàu tö laø thöôøng yeâu caàu moät löôïng voán lôùn vaø söû duïng voán trong moät thôøi gian daøi, do ñoù moät soá döï aùn bò laïc haäu ngay töø luùc coù yù töôûng ñaàu tö. Vì vaäy, quyeát ñònh ñaàu tö cuûa doanh nghieäp ñoøi hoûi phaûi ñöôïc phaân tích vaø caân nhaéc kyõ löôõng. Neáu döï aùn thaønh coâng, --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 7 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== doanh nghieäp seõ naâng cao vò theá vaø naêng löïc caïnh tranh treân thò tröôøng. Ngöôïc laïi, moät döï aùn thaát baïi coù theå keùo söï phaù saûn cuûa moät coâng ty lôùn. - Ñoái vôùi xaõ hoäi: Hoaït ñoäng ñaàu tö maët khaùc cuõng aûnh höôûng ñeán quyeàn lôïi cuûa xaõ hoäi, cuûa coäng ñoàng. Döïa vaøo lôïi ích kinh teá xaõ hoäi, Nhaø nöôùc seõ ra quyeát ñònh coù caáp giaáy pheùp ñaàu tö cho caùc nhaø ñaàu tö hay khoâng? Döï aùn ñaàu tö thaønh coâng seõ mang laïi nguoàn thu (thueá) cho Ngaân saùch nhaø nöôùc, taïo ra saûn phaåm cho ngöôøi tieâu duøng, giaûi quyeát vaán ñeà coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng v.v.. Do vaäy vai troø thaåm ñònh döï aùn cuûa Chính Phuû cuõng cöïc kyø quan troïng, goùp phaàn ngaên chaën nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cho xaõ hoäi. 1.2. Phaân loaïi döï aùn ñaàu tö Tuøy theo caùc muïc ñích khaùc nhau, coù theå phaân loaïi caùc döï aùn ñaàu tö cuûa doanh nghieäp theo caùc tieâu thöùc khaùc nhau. - Döïa vaøo muïc ñích ñaàu tö, coù theå phaân loaïi: + Döï aùn ñaàu tö môû roäng: Do phaàn lôùn caùc saûn phaåm hieän coù cuûa doanh nghieäp cuoái cuøng cuõng trôû neân loãi thôøi, ñeå tieáp tuïc taêng tröôûng, doanh nghieäp phaûi ñöa ra caùc saûn phaåm môùi. Ñieàu naøy ñoøi hoûi doanh nghieäp phaûi ñaàu tö vaøo nghieân cöùu phaùt trieån, tieáp thò, keå caû maùy moùc thieát bò môùi ñeå gia taêng doanh soá hay giaûm chi phí. + Döï aùn ñaàu tö thay theá nhaèm duy trì khaû naêng kinh doanh hieän taïi. Noù lieân quan ñeán vieäc thaûi hoài moät taøi saûn vaø thay theá noù baèng moät taøi saûn khaùc hieäu quaû hôn. + Döï aùn ñaàu tö phaùt sinh ñeå ñaùp öùng yeâu caàu phaùp lyù, caùc tieâu chuaån söùc khoûe vaø an toaøn. Caùc döï aùn naøy bao goàm caùc hoaït ñoäng ñaàu tö theo yeâu caàu baét buoäc cuûa Chính Phuû cho thieát bò kieåm soaùt oâ nhieãm, phoøng chaùy, baûo veä moâi tröôøng v.v.. - Döïa theo moái quan heä giöõa caùc döï aùn: + Döï aùn ñoäc laäp: Hai döï aùn ñöôïc goïi laø ñoäc laäp veà kinh teá neáu vieäc chaáp nhaän hay loaïi boû döï aùn naøy khoâng laøm aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh chaáp nhaän hay loaïi boû döï aùn khaùc. Coù nghóa laø noù khoâng laøm aûnh höôûng tôùi doøng tieàn cuûa döï aùn khaùc. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 8 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== + Döï aùn phuï thuoäc: Traùi ngöôïc vôùi döï aùn ñoäc laäp, hai döï aùn phuï thuoäc nhau veà kinh teá neáu doøng tieàn cuûa moät döï aùn bò taùc ñoäng bôûi quyeát ñònh chaáp nhaän hay töø boû moät döï aùn khaùc. + Döï aùn loaïi tröø nhau: Hai döï aùn ñöôïc goïi laø loaïi tröø nhau neáu vieäc chaáp nhaän moät döï aùn naøy cuõng coù nghóa laø loaïi boû hoaøn toaøn döï aùn khaùc. 1.3. Quaù trình ñaàu tö Moät hoaït ñoäng ñaàu tö duø ñôn giaûn hay phöùc taïp ñeàu phaûi traûi qua nhöõng coâng vieäc nhaát ñònh, theo nhöõng trình töï nhaát ñònh, dieãn ra trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Khoaûng thôøi gian maø hoaït ñoäng ñaàu tö dieãn ra goïi laø quaù trình ñaàu tö. Quaù trình ñaàu tö laø thöù töï veà thôøi gian tieán haønh nhöõng coâng vieäc cuûa ñaàu tö nhaèm ñaït muïc tieâu ñaàu tö ñeà ra. Quaù trình ñaàu tö bao goàm caùc giai ñoaïn sau: ¾ Nghieân cöùu ñaàu tö, bao goàm nghieân cöùu tieàn khaû thi vaø nghieân cöùu khaû thi - Nghieân cöùu tieàn khaû thi: Laø noã löïc ñaàu tieân ñeå ñaùnh giaù trieån voïng cuûa döï aùn. Muïc ñích nghieân cöùu tieàn khaû thi laø ñeå coù ñöôïc nhöõng öôùc tính tin caäy veà caùc bieán soá, töø ñoù seõ cho thaáy döï aùn coù ñuû haáp daãn ñeå tieáp tuïc chuyeån sang thieát keá chi tieát hôn hay khoâng? Trong phaân tích tieàn khaû thi, ñeå traùnh vieäc chaáp thuaän döï aùn döïa treân nhöõng öôùc tính quaù laïc quan veà chi phí vaø lôïi ích, chuùng ta neân söû duïng nhöõng öôùc tính coù xu höôùng giaûm bôùt lôïi ích vaø taêng chi phí cuûa döï aùn. Nghieân cöùu tieàn khaû thi cuûa döï aùn ñaàu tö thöôøng taäp trung vaøo caùc lónh vöïc sau: + Phaân tích thò tröôøng: Öôùc tính nhu caàu, ñoái thuû caïnh tranh, thò hieáu tieâu duøng v.v.. + Phaân tích kyõ thuaät: Xaùc ñònh moät caùch chi tieát caùc thoâng soá ñaàu vaøo cuûa döï aùn. + Phaân tích nhaân löïc vaø quaûn lyù caàn thieát ñeå thöïc hieän döï aùn + Phaân tích hieäu quaû taøi chính: Xaùc ñònh nguoàn taøi trôï cho döï aùn; Xaùc ñònh caùc khoaûn chi, thu taøi chính cuûa döï aùn; Tính toaùn caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 9 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== chính cuûa döï aùn (NPV,IRR…); Kieåm tra ñoä an toaøn cuûa döï aùn; Keát luaän veà tính khaû thi cuûa döï aùn veà maët taøi chính. + Phaân tích hieäu quaû kinh teá, xaõ hoäi: Ñaùnh giaù döï aùn treân quan ñieåm toaøn boä neàn kinh teá vaø xaùc ñònh xem vieäc thöïc hieän döï aùn coù caûi thieän phuùc lôïi kinh teá quoác gia hay khoâng? - Nghieân cöùu khaû thi: Sau khi hoaøn taát caùc khaâu phaân tích trong giai ñoaïn nghieân cöùu tieàn khaû thi, chuùng ta caàn nghieân cöùu khaû naêng döï aùn coù ñaùp öùng caùc tieâu chí veà taøi chính, caùc yeâu caàu maø Nhaø nöôùc ñeà ra cho khoaûn ñaàu tö hay khoâng. Caàn phaân tích ñoä nhaïy cuûa döï aùn ñeå xaùc ñònh caùc bieán soá chuû choát quyeát ñònh keát quaû cuûa döï aùn. Muïc ñích cuûa giai ñoaïn nghieân cöùu khaû thi trong thaåm ñònh döï aùn laø nhaèm taêng cöôøng möùc ñoä chính xaùc caùc bieán soá chính yeáu cuûa döï aùn neáu döï aùn coù trieån voïng thaønh coâng. Keát quaû cuoái cuøng cuûa giai ñoaïn naøy laø ñöa ra keát luaän coù neân chaáp thuaän döï aùn hay khoâng? ¾ Thieát keá chi tieát Laø coâng vieäc tieáp theo sau khi döï aùn ñöôïc chaáp thuaän. Coâng taùc naøy bao goàm xaùc ñònh caùc chöông trình cô baûn, phaân chia cuï theå nhieäm vuï, xaùc ñònh taøi nguyeân duøng cho döï aùn. Giai ñoaïn naøy phaûi laøm roõ caùc yeâu caàu kyõ thuaät, caàn leân keá hoaïch chi tieát veà quaûn lyù haønh chính, vaän haønh saûn xuaát, tieáp thò v.v…. Giai ñoaïn naøy taêng cöôøng ñoä chính xaùc cuûa moïi döõ kieän ñaõ söû duïng tröôùc ñoù ñeå xaây döïng keá hoaïch vaän haønh chính thöùc. ¾ Thöïc hieän ñaàu tö Thöïc hieän ñaàu tö bao goàm caùc coâng vieäc ñieàu phoái vaø phaân boá nguoàn löïc hôïp lyù ñeå döï aùn coù theå hoaït ñoäng. Traùch nhieäm vaø quyeàn haïn trong vieäc thöïc hieän döï aùn phaûi ñöôïc phaân ñònh roõ raøng trong caùc lónh vöïc nhaân söï, phaùp lyù, taøi chính, haønh chaùnh, kyõ thuaät v.v.. Giaùm ñoác döï aùn phaûi taäp hôïp caùc ñoäi nguõ giaùm saùt bao goàm nhöõng nhaø chuyeân moân vaø chuyeân gia kyõ thuaät. Vieäc saép ñaët keá hoaïch ñuùng ñaén ôû giai ñoaïn naøy laø raát quan troïng ñeå döï aùn ñöôïc trieån khai ñuùng tieán ñoä ñeà ra. Ngoaøi ra, caàn phaûi laäp thôøi gian bieåu chi tieát thöïc hieän döï aùn, phaûi coù quy cheá kieåm tra vaø baùo caùo ñeå cung caáp thoâng tin phaûn hoài veà hoaït ñoäng cuûa döï aùn. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 10 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== ¾ Ñaùnh giaù sau ñaàu tö Ñaùnh giaù sau ñaàu tö bao taäp trung vaøo so saùnh keát quaû thöïc teá cuûa döï aùn so vôùi keá hoaïch ñaët ra. Ñaùnh giaù laïi caùc ñieåm maïnh, ñieåm yeáu ñaõ trieån khai. Ñeå coù cô sôû thöïc hieän phaàn ñaùnh giaù naøy, caùc caùn boä quaûn lyù döï aùn trong giai ñoaïn vaän haønh phaûi ñöôïc thoâng baùo theo doõi chi tieát hoaït ñoäng döï aùn trong suoát thôøi gian vaän haønh. Ngoaøi vieäc ñöa ra keát luaän veà ñoùng goùp cuûa döï aùn vaøo söï thaønh coâng cuûa doanh nghieäp, ñaùnh giaù sau ñaàu tö giuùp phaùt huy kinh nghieäm thaønh coâng vaø traùnh nhöõng thaát baïi ñaõ gaëp cho nhöõng döï aùn sau naøy. 1.4. Phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp Coù nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö. Taùc giaû xin ñöa ra moät ñònh nghóa maø hieän nay ñöôïc nhieàu ngöôøi chaáp nhaän: Phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö ñöôïc hieåu laø taäp hôïp hoaït ñoäng phaân tích caùc chæ tieâu taøi chính treân cô sôû doøng tieàn daønh cho vaø phaùt sinh töø döï aùn Döïa vaøo giai ñoaïn cuûa quaù trình ñaàu tö, hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö ñöôïc chia laøm ba giai ñoaïn chính: - Phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö trong giai ñoaïn töø nghieân cöùu tieàn khaû thi cho tôùi keá thuùc nghieân cöùu khaû thi döï aùn ñaàu tö. - Phaân tích taøi chính trong giai ñoaïn vaän haønh, khai thaùc döï aùn. Muïc tieâu chuû îeáu laø ñeå theo doõi tình hình taøi chính thöïc teá khi trieån khai döï aùn, töø ñoù coù theå coù nhöõng ñeà xuaát ñieàu chænh boå sung phuø hôïp. - Phaân tích taøi chính sau khi keát thuùc döï aùn ñaàu tö, muïc ñích chuû yeáu laø ñeå ruùt kinh nghieäm cho nhöõng döï aùn tieáp theo. Phaïm vi nghieân cöùu maø luaän vaên ñeà caäp laø phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn giai ñoaïn töø nghieân cöùu tieàn khaû thi ñeán nghieân cöùu khaû thi. Töø phaàn tieáp theo cuûa luaän vaên, thuaät ngöõ “phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn” ñöôïc hieåu laø phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn trong giai ñoaïn nghieân cöùu tieàn khaû thi vaø giai ñoaïn nghieân cöùu khaû thi. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 11 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Theo quan ñieåm cuûa taùc giaû, ñaây laø giai ñoaïn raát quan troïng vì noù quyeát ñònh ñeán khaû naêng thaønh coâng cuûa döï aùn. Caên cöù vaøo keát quaû cuûa giai ñoaïn phaân tích naøy maø chuû ñaàu tö quyeát ñònh chaáp thuaän hay khoâng chaáp thuaän döï aùn. Phaân tích hieäu quaû taøi chính cuûa baát kyø döï aùn ñaàu tö naøo cuõng ñeàu lieân quan tôùi boán böôùc ñöôïc xaùc ñònh cuï theå nhö sau: - Öôùc löôïng caùc doøng tieàn coù lieân quan ñeán döï aùn - Xaùc ñònh suaát chieát khaáu phuø hôïp cho döï aùn - Tính toaùn caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö - Phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn 1.4.1. Xaùc ñònh doøng tieàn cuûa döï aùn ñaàu tö Ñeå ñaùnh giaù moät luaän chöùng kinh teá-kyõ thuaät, chuùng ta phaûi xem xeùt nhöõng thay ñoåi veà doøng tieàn cuûa doanh nghieäp ñeå bieát lieäu döï aùn coù mang laïi theâm giaù trò cho doanh nghieäp hay khoâng? Khi xaùc ñònh doøng tieàn cuûa döï aùn baát keå laø bình thöôøng hay khoâng bình thöôøng, caàn toân troïng moät soá nguyeân taéc cô baûn sau: ™ Doøng tieàn neân ñöôïc ño löôøng treân cô sôû taêng theâm Neân ñaùnh giaù doøng tieàn cho moät döï aùn cuï theå döïa treân goùc ñoä toaøn boä doøng tieàn cuûa doanh nghieäp seõ bò taùc ñoäng nhö theá naøo neáu döï aùn ñöôïc chaáp nhaän so vôùi taùc ñoäng khi döï aùn khoâng ñöôïc chaáp nhaän. Vì vaäy, neân ñöa vaøo phaân tích taát caû caùc thay ñoåi doanh thu, chi phí, thueá phaùt sinh do vieäc chaáp nhaän döï aùn. ™ Doøng tieàn neân ñöôïc tính toaùn treân cô sôû sau thueá Ñaàu tö ban ñaàu cho moät döï aùn laáy töø nguoàn tieàn maët sau thueá, neân thu nhaäp töø döï aùn cuõng phaûi ñöôïc tính töø doøng tieàn sau thueá. ™ Phaûi xem xeùt caùc taùc ñoäng giaùn tieáp cuûa moät döï aùn Ví duï, ñaàu tö vaøo moät döï aùn môû roäng ñoøi hoûi taêng voán luaân chuyeån cuûa toaøn doanh nghieäp. Voán luaân chuyeån naøy neân tính vaøo ñaàu tö thuaàn cuûa döï aùn. Hoaëc doanh nghieäp chaáp nhaän moät döï aùn saûn xuaát saûn phaåm môùi coù theå laøm giaûm doøng tieàn töø doanh thu hieän taïi do saûn phaåm cuûa döï aùn môùi coù tính caïnh tranh vôùi saûn phaåm hieän taïi. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 12 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== ™ Chi phí chìm khoâng ñöôïc tính vaøo doøng tieàn cuûa döï aùn Chi phí chìm laø chi phí ñaõ phaùt sinh maø khoâng phuï thuoäc vaøo quyeát ñònh hieän taïi laø chaáp nhaän hay khoâng chaáp nhaän döï aùn. Ví duï, chi phí thueâ tö vaán phaân tích taùc ñoäng moâi tröôøng tröôùc khi döï aùn pheâ duyeät. ™ Giaù trò taøi saûn söû duïng trong döï aùn neân ñöôïc tính theo chi phí cô hoäi cuûa chuùng Chi phí cô hoäi cuûa taøi saûn ñöôïc ñònh nghóa laø doøng tieàn maø taøi saûn ñoù coù theå taïo ra neáu chuùng khoâng ñöôïc söû duïng trong döï aùn ñang xem xeùt. Coâng thöùc toång quaùt ñeå xaùc ñònh doøng tieàn cuûa döï aùn ñöôïc moâ taû döôùi ñaây: Doøng tieàn cuûa döï aùn = Doøng tieàn töø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa döï aùn + Giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn coá ñònh sau thueá - Chi tieâu voán cuûa döï aùn - Thay ñoåi voán luaân chuyeån roøng Trong ñoù: - Doøng tieàn töø hoaït ñoäng kinh doanh = Lôïi nhuaän sau thueá + Khaáu hao OCF = (1-t)*EBIT + D OCF : Doøng tieàn töø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa döï aùn EBIT : Lôïi nhuaän tröôùc thueá thu nhaäp vaø laõi vay cuûa döï aùn t : Thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp D : Khaáu hao TSCÑ cuûa döï aùn - Thay ñoåi voán luaân chuyeån roøng: Khi trieån khai döï aùn, doanh nghieäp caàn ñaàu tö moät khoaûn voán vaøo taøi saûn löu ñoäng. Neáu döï aùn xeùt theo giai ñoaïn haøng naêm thì thay ñoåi veà voán luaân chuyeån roøng giöõa caùc naêm trong giai ñoaïn hoaït ñoäng cuûa döï aùn seõ ñöôïc tính vaøo doøng tieàn cuûa döï aùn. Neáu thay ñoåi taêng thì soá cheânh leäch ñöôïc tính trong doøng tieàn ra cuûa döï aùn, neáu thay ñoåi giaûm thì soá cheânh leäch ñöôïc tính trong doøng tieàn vaøo cuûa döï aùn. - Giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn coá ñònh sau thueá: Vôùi baát cöù taøi saûn coá ñònh naøo sau khi khoâng söû duïng nöõa ñeàu ñöôïc thanh lyù. Ñoái vôùi tröôøng hôïp taøi saûn hình --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 13 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== thaønh töø döï aùn ñaàu tö, vaøo naêm cuoái cuøng cuûa döï aùn, caàn phaûi tính ñoùng goùp cuûa giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn do thanh lyù ñoái vôùi doøng tieàn cuûa döï aùn. - Chi tieâu voán cuûa döï aùn: Laø caùc chi phí tieàn maët döï kieán taïo ra caùc lôïi ích tieàn maët trong töôi lai keùo daøi hôn 1 naêm. Ví duï: Mua maùy moùc thieát bò môùi; Chi phí cho moät chieán dòch quaûng caùo; Ñaàu tö vaøo vieäc huaán luyeän nhaân vieân… Caùc döï aùn coù theå ñöôïc ñaùnh giaù döôùi nhieàu quan ñieåm khaùc nhau. Moät döï aùn coù theå toát ñoái vôùi nhaø ñaàu tö nhöng laïi khoâng toát ñoái vôùi quan ñieåm toaøn boä neàn kinh teá hoaëc ngöôïc laïi. Coù moät soá quan ñieåm thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö ñaàu tö phoå bieán nhö sau: ¾ Quan ñieåm toång ñaàu tö : Theo quan ñieåm toång ñaàu tö (coøn goïi laø quan ñieåm cuûa ngaân haøng), töùc laø xeùt ñeán doøng tieàn cuûa toång theå döï aùn. Xem xeùt döï aùn laø nhaèm ñaùnh giaù söï an toaøn cuûa voán vay maø döï aùn coù theå caàn. ¾ Quan ñieåm cuûa chuû sôû höõu: Coøn goïi laø quan ñieåm cuûa chuû ñaàu tö, quan ñieåm cuûa coå ñoâng, muïc ñích laø xem xeùt giaù trò thu nhaäp roøng coøn laïi cuûa döï aùn so vôùi khi khoâng thöïc hieän döï aùn. Do vaäy, khi tính toaùn doøng tieàn, phaûi coäng voán vay ôû doøng tieàn vaøo vaø khoaûn traû nôï goác vaø laõi vay ôû doøng tieàn ra. Nhö vaäy coù theå thaáy: Doøng tieàn quan ñieåm chuû sôû höõu = Doøng tieàn quan ñieåm toång ñaàu tö + Vay ngaân haøng - (Nôï vay + Laõi vay) ¾ Quan ñieåm cuûa neàn kinh teá: Caùc nhaø phaân tích tính toaùn möùc sinh lôøi cuûa döï aùn theo quan ñieåm cuûa toaøn quoác gia. Giaù söû duïng cho yeáu toá nhaäp löôïng vaø xuaát löôïng cuûa döï aùn laø “giaù kinh teá”. Giaù kinh teá naøy coù tính ñeán yeáu toá thueá vaø trôï caáp. Ngoaøi ra phaûi tính ñeán caùc taùc ñoäng tích cöïc vaø tieâu cöïc maø döï aùn gaây ra. Thaåm ñònh veà kinh teá coù yù nghóa raát lôùn ñoái vôùi caùc döï aùn thuoäc lónh vöïc coâng nhö: beänh vieän, tröôøng hoïc, ñöôøng giao thoâng v.v.. Veà phía taùc giaû, trong phaïm vi phaân tích cuûa luaän vaên, taùc giaû söû duïng quan ñieåm toång ñaàu tö ñeå phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn vôùi moät soá lyù do sau: --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 14 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== + Nhö ñaõ ñeà caäp ôû phaàn phaïm vi nghieân cöùu, luaän vaên taäp trung vaøo nghieân cöùu hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp. Ñaây laø nhöõng döï aùn ñaàu tö vôùi muïc tieâu saûn xuaát kinh doanh ñeå thu lôïi nhuaän cho doanh nghieäp, chöù khoâng phaûi laø caùc döï aùn coâng ích. Do vaäy seõ khoâng ñeà caäp ñeán quan ñieåm kinh teá cuûa döï aùn. + Vieäc quyeát ñònh döï aùn ñöôïc taøi trôï nhö theá naøo neân ñöôïc thöïc hieän ñoäc laäp vôùi quyeát ñònh chaáp nhaän hay töø choái moät döï aùn. Nghóa laø quyeát ñònh veà caáu truùc voán khoâng laøm thay ñoåi vieäc doanh nghieäp chaáp nhaän hay loaïi boû döï aùn. Moãi döï aùn môùi coù theå xem nhö ñöôïc taøi trôï vôùi tyû leä caùc nguoàn taøi trôï khaùc nhau phuø hôïp vôùi caáu truùc voán muïc tieâu cuûa toaøn boä nguoàn voán cuûa doanh nghieäp + Muïc tieâu cuûa döï aùn laø so saùnh giaù trò caùc luoàng tieàn maø döï aùn mang laïi vôùi chi phí ñaàu tö ñeå tính hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. Moái quan heä giöõa nôï vaø voán chuû sôû höõu laø vaán ñeà thuoäc quaûn lyù vaø noù quyeát ñònh söï phaân chia luoàng tieàn giöõa chuû sôû höõu vaø chuû nôï. 1.4.2. Xaùc ñònh suaát chieát khaáu cuûa döï aùn Ñaàu tö ñoøi hoûi phaûi boû ra nhöõng khoaûn chi phí ñeå kyø voïng ñem laïi nhöõng khoaûn thu nhaäp. Nhöng thu nhaäp vaø chi phí thöôøng khoâng phaùt sinh cuøng moät thôøi ñieåm. Thoâng thöôøng nhaø ñaàu tö phaûi boû chi phí vaøo döï aùn tröôùc khi thu ñöôïc thu nhaäp trong töông lai. Do coù giaù trò thôøi gian cuûa tieàn (moät khoaûn tieàn coù giaù trò khaùc nhau neáu xuaát hieän taïi caùc thôøi ñieåm khaùc nhau), phaûi quy ñoåi chuùng veà cuøng moät thôøi ñieåm hieän taïi ñeå so saùnh, ñaùnh giaù khaû naêng sinh lôøi cuûa moät khoaûn ñaàu tö. Khi ñoù caàn coù moät laõi suaát goïi laø laõi suaát chieát khaáu ñeå quy ñoåi nhöõng khoaûn tieàn trong töông lai veà hieän taïi. Suaát chieát khaáu cuûa döï aùn chính laø tyû leä thu nhaäp maø nhaø ñaàu tö mong ñôïi khi ñaàu tö vaøo taøi saûn hoaëc döï aùn maø chuùng ta ñang xem xeùt. Ngoaøi ra, noù cuõng ñoàng nghóa vôùi caùc khaùi nieäm chi phí cô hoäi cuûa voán ñaàu tö, laø suaát sinh lôøi maø nhaø ñaàu tö ñoøi hoûi töø chöùng khoaùn cuûa coâng ty trong tröôøng hôïp ruûi ro cuûa döï aùn baèng ruûi ro cuûa coâng ty. - Ruûi ro laïm phaùt vaø ruûi ro tyû giaù Laïm phaùt laø moät hieän töôïng xuaát hieän thöôøng tröïc trong moïi neàn kinh teá. Khaùi nieäm laïm phaùt duøng ñeå dieän taû söï gia taêng giaù caû haøng hoùa, dòch vuï qua thôøi gian. Coù nghóa laø vôùi moät soá tieàn baèng nhau, löôïng haøng hoùa dòch vuï mua --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 15 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== ñöôïc seõ ít ñi so vôùi tröôùc. Laïm phaùt xaûy ra taùc ñoäng tôùi doøng tieàn vaøo, doøng tieàn ra cuûa döï aùn => laøm thay ñoåi thu nhaäp döï tính cuûa döï aùn. Do vaäy caàn phaûi xem xeùt aûnh höôûng cuûa noù khi phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö. Trong thöïc teá, moät soá döï aùn ñöôïc xaây döïng baèng USD. Tyû leä laïm phaùt cuûa ñoàng USD treân thöïc teá khoâng lôùn, neân trong quaù trình phaân tích chuùng ta coù theå giaû ñònh döï aùn khoâng bò aûnh höôûng bôûi yeáu toá laïm phaùt. Veà aûnh höôûng cuûa yeáu toá tyû giaù. Coù nhöõng döï aùn coù moät soá khoaûn chi phí chi baèng ñoàng VND trong khi nguoàn thu baèng ngoaïi teä hoaëc ngöôïc laïi. Tuy nhieân ñeå vieäc tính toaùn khoâng quaù phöùc taïp, luaän vaên cuõng giaû ñònh boû qua aûnh höôûng cuûa tyû giaù ñeán hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. 1.4.3. Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö Phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taäp trung chuû yeáu phaân tích caên cöù vaøo doøng tieàn cuûa döï aùn. Sau khi tính toaùn caùc yeáu toá, chuùng ta coù theå xaây döïng ñöôïc doøng tieàn roøng cuûa döï aùn, ví duï nhö sau: Naêm 0 1 2 ……………… t Doøng tieàn roøng C0 C1 C2 ………………. Ct Trong ñoù : C0 laø chi phí ñaàu tö ban ñaàu C1,C2…Ct laø doøng tieàn roøng cuûa caùc naêm coøn laïi Treân cô sôû doøng tieàn öôùc tính, caùc chæ tieâu veà phaân tích hieäu quaû taøi chính ñöôïc tính toaùn. Thoâng thöôøng goàm boán chæ tieâu cô baûn nhö sau: 1.4.3.1. Giaù trò hieän taïi roøng (Net Present Value) Giaù trò hieän taïi roøng (NPV) laø hieäu soá giöõa hieän giaù (ñöôïc tính theo moät suaát chieát khaáu cuûa döï aùn) cuûa doøng tieàn thu nhaäp maø döï aùn mang laïi so vôùi hieän giaù cuûa caùc khoaûn ñaàu tö phaûi boû ra cho döï aùn. Trong ñoù: NCF laø ngaân löu roøng naêm thöù t r laø suaát chieát khaáu cuûa döï aùn n laø tuoåi thoï cuûa döï aùn ∑ = n t 0 NCFt (1+r)t NPV = Caùc nhaø phaân tích söû duïng chæ tieâu NPV ñeå ra quyeát ñònh löïa choïn döï aùn döïa treân nguyeân taéc sau: NPV baùc boû döï aùn --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 16 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== NPV > 0: Ñaàu tö coù hieäu quaû => chaáp nhaän döï aùn. Neáu coù nhieàu phöông aùn coù NPV döông thì choïn phöông aùn coù NPV lôùn nhaát. NPV = 0: Tuøy vaøo quan ñieåm cuûa nhaø ñaàu tö Söû duïng chæ tieâu NPV coù nhöõng öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm sau: Öu ñieåm : Chæ tieâu NPV laø moät trong nhöõng chæ tieâu coù ñoä tin caäy cao nhaát ñeå thaåm ñònh taøi chính döï aùn ñaàu tö. Noù coù moät soá öu ñieåm sau: + Ghi nhaän giaù trò thôøi gian cuûa tieàn teä. Baát kyø nguyeân taéc ñaàu tö khoâng ghi nhaän giaù trò thôøi gian cuûa tieàn teä ñeàu khoâng ñöa ra quyeát ñònh ñuùng ñaén. + Vì giaù trò hieän taïi ñöôïc ño löôøng bôûi ñoàng tieàn ngaøy hoâm nay neân chuùng ta coù theå coäng doàn laïi. Ví duï neáu chuùng ta coù hai döï aùn A vaø B, tieâu chuaån NPV cho chuùng ta bieát giaù trò hieän taïi cuûa döï aùn ñaàu tö keát hôïp, coù nghóa: NPV(A+B) = NPV(A)+NPV(B) Nhöôïc ñieåm: + Phaûi xaùc ñònh ñöôïc suaát chieát khaáu, maø nhö phaàn treân cuûa luaän vaên ñaõ trình baøy, suaát chieát khaáu laø chæ tieâu raát khoù xaùc ñònh chính xaùc. Tuy nhieân, ñaây khoâng phaûi laø nhöôïc ñieåm chính cuûa chæ tieâu NPV. + Raát khoù ñöa ra xeáp haïng öu tieân khi löïa choïn döï aùn trong ñieàu kieän nguoàn voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp bò giôùi haïn. Ví duï, moät döï aùn coù NPV laø 10 USD ñoøi hoûi voán ñaàu tö laø 1000 USD khoâng hieäu quaû hôn döï aùn coù NPV laø 5 USD ñoøi hoûi voán ñaàu tö laø 100 USD. 1.4.3.2. Suaát sinh lôøi noäi boä (Internal Rate of Return) Suaát sinh lôøi noäi boä (IRR) laø suaát chieát khaáu maø taïi ñoù giaù trò hieän taïi roøng cuûa döï aùn baèng 0 (NPV =0). Noùi caùch khaùc, noù chính laø tyû suaát sinh lôøi toái thieåu cuûa döï aùn. Vôùi giaû ñònh döï aùn ñaàu tö coù thôøi gian t naêm, IRR ñöôïc tính baèng vieäc giaûi phöông trình: C1 C2 Ct + + + + (1+IRR)1 (1+IRR)2 (1+IRR)t NPV = C0 --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 17 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Nguyeân taéc söû duïng chæ tieâu IRR: IRR > r : Chaáp nhaän döï aùn. Tröôøng hôïp caùc döï aùn loaïi tröø laãn nhau, nhaø ñaàu tö seõ choïn döï aùn naøo coù IRR cao nhaát. (r laø suaát sinh lôøi kyø voïng, hay coøn goïi laø laõi suaát ngöôõng cuûa döï aùn) IRR < r : Loaïi boû döï aùn IRR = r : Tuøy thuoäc vaøo chuû ñaàu tö Chæ tieâu IRR coù nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm sau: Öu ñieåm: + Caùc doanh nghieäp thöôøng thích söû duïng chæ tieâu IRR vì hoï bieát ñöôïc khoaûng cheânh leäch giöõa IRR vaø chi phí söû duïng voán (tyû suaát chieát khaáu) cuûa döï aùn. Ñaây laø moät tieâu chuaån an toaøn cho pheùp ñaùnh giaù khaû naêng buø ñaép chi phí söû duïng voán cuûa döï aùn so vôùi ruûi ro cuûa noù. Nhöôïc ñieåm + Cuõng nhö NPV, phaân tích IRR phaûi so saùnh vôùi suaát chieát khaáu cuûa döï aùn. Maø vieäc xaùc ñònh suaát chieát khaáu laø khoù khaên. + IRR laø chæ tieâu töông ñoái (%), noù chæ phaûn aùnh tyû leä hoaøn voán noäi boä laø bao nhieâu chöù khoâng cung caáp thoâng tin veà quy moâ laõi (loã) cuûa döï aùn theo soá tuyeät ñoái. + Khi söû duïng chæ tieâu IRR thöôøng deã maéc phaûi nhöõng caïm baãy nhö: + IRR ña trò: Tröôøng hôïp döï aùn coù doøng ngaân löu roøng nhieàu laàn ñoåi daáu, khi ñoù seõ coù nhieàu giaù trò IRR. Moät döï aùn coù doøng tieàn ñoåi daáu bao nhieâu laàn thì seõ coù theå coù soá laàn nhö vaäy vôùi caùc IRR khaùc nhau. Thaäm chí coù nhöõng döï aùn khoâng coù IRR => khoâng xaùc ñònh ñöôïc chính xaùc suaát chieát khaáu noäi boä. Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy, chæ tieâu IRR boäc loä nhöôïc ñieåm vaø giaûi phaùp ñôn giaûn nhaát laø söû duïng tieâu chuaån NPV. + Caùc döï aùn loaïi tröø laãn nhau: Trong tröôøng hôïp caàn phaûi so saùnh vaø löïa choïn moät trong soá caùc döï aùn coù tính thay theá cho nhau (caùc döï aùn loaïi tröø nhau), chæ tieâu IRR vaø chæ tieâu NPV khoâng phaûi luùc naøo cuõng daãn ñeán keát quaû nhö nhau. Ñieàu naøy deã gaây neân nhaàm laãn trong thöïc tieãn thaåm ñònh döï aùn. Lyù do daãn tôùi --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 18 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== keát quaû khaùc nhau laø do caùc döï aùn khaùc nhau veà quy moâ, hoaëc khaùc nhau veà maãu hình doøng tieàn. Ví duï, coù hai döï aùn X vaø Y vôùi caùc keát quaû tính toaùn nhö sau: NPV(X) = 1869 USD; IRR(X) = 14.6% NPV(Y) = 768 USD) ; IRR(Y) = 17.7% Neáu caên cöù vaøo chæ tieâu NPV thì döï aùn X seõ ñöôïc löïa choïn do NPV(X)>NPV(Y). Nhöng neáu caên cöù chæ tieâu IRR thì döï aùn Y seõ ñöôïc löïa choïn do IRR(Y)>IRR(X). 1.4.3.3. Chæ soá sinh lôïi (Profitability Index) Chæ tieâu naøy coøn ñöôïc goïi laø tyû soá lôïi ích-chi phí, laø tyû leä giöõa giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn döï aùn mang laïi vaø giaù trò cuûa ñaàu tö ban ñaàu. Trong ñoù: PV laø giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn PI= I laø voán ñaàu tö ban ñaàu PV I Chæ tieâu PI phaûn aùnh 1 ñoàng voán ñaàu tö seõ mang laïi bao nhieâu ñoàng thu nhaäp. Chæ tieâu naøy coù quan heä chaët cheõ vôùi chæ tieâu NPV. Caùc döï aùn ñöôïc choïn theo nguyeân taéc: PI > 1 : Chaáp nhaän döï aùn. Trong tröôøng hôïp caùc döï aùn loaïi tröø laãn nhau, döï aùn naøo coù PI cao nhaát seõ ñöôïc löïa choïn PI < 1 : Loaïi boû döï aùn PI = 1 : Tuøy thuoäc vaøo nhaø ñaàu tö Öu ñieåm: Chæ tieâu PI cho pheùp chuùng ta bieát ñöôïc döï aùn taïo lôïi nhuaän lôùn nhaát treân 1 ñoàng voán ñaàu tö. Ñieàu naøy thöïc söï coù yù nghóa trong vieäc xeáp haïng öu tieân caùc döï aùn trong ñieàu kieän ngaân saùch voán coù giôùi haïn, chuùng ta khoâng theå thöïc hieän döïa vaøo tieâu chuaån NPV. Thay vaøo ñoù, chuùng ta coù theå xeáp haïng theo tieâu chuaån chæ soá sinh lôïi PI. Nhöôïc ñieåm: Cuõng gioáng nhö chæ tieâu IRR, chæ tieâu PI khoâng giaûi thích ñöôïc moät caùch tröïc tieáp söï khaùc nhau veà quy moâ döï aùn. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 19 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Ví duï: Coù hai döï aùn A vaø B vôùi caùc keát quaû tính toaùn nhö sau: NPV(A) = 1736 USD; PI(A) = 1.17 NPV(B) = 1360 USD; PI(B) = 1.26 Nhö vaäy, neáu caên cöù chæ tieâu NPV thì döï aùn A ñöôïc löïa choïn. Neáu caên cöù chæ tieâu PI thì döï aùn B ñöôïc löïa choïn. Trong tröôøng hôïp döï aùn loaïi tröø laãn nhau vaø ngaân saùch khoâng bò giôùi haïn thì toát nhaát vaãn laø söû duïng chæ tieâu NPV. 1.4.3.4. Thôøi gian hoaøn voán (Payback Period) Thôøi gian hoaøn voán (PP) laø thôøi gian caàn thieát ñeå giaù trò cuûa caùc doøng tieàn thu nhaäp haøng naêm vöøa ñuû buø ñaép cho giaù trò doøng tieàn chi ra ñaàu tö. Thôøi gian hoaøn voán cuûa döï aùn caøng ngaén thì caøng traùnh ñöôïc nhöõng ruûi ro cuûa vieäc thu hoài voán. Vaø neáu döï aùn coù NPV, IRR, PI raát toát nhöng chæ tieâu PP laïi vöôït quaù thôøi gian cho pheùp thì döï aùn cuõng khoâng coù giaù trò. Trong thöïc teá, tieâu chuaån naøy ñöôïc tieán haønh nhö sau: Tröôùc heát phaûi thieát laäp tröôùc thôøi gian thu hoài voán chuaån. Thôøi gian thu hoài voán chuaån laø thôøi gian toái ña coù theå chaáp nhaän ñöôïc, noù khoâng bao giôø coù theå daøi hôn tuoåi thoï kyõ thuaät hay tuoåi thoï phaùp lyù cuûa döï aùn. Döï aùn naøo coù thôøi gian thu hoài voán ngaén nhaát vaø ngaén hôn thôøi gian thu hoài voán chuaån thì seõ ñöôïc chaáp nhaän. Aùp duïng chæ tieâu PP coù nhöõng öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm sau: Öu ñieåm: + Coù veû ñôn giaûn, deã söû duïng vì khoâng caàn döïa vaøo suaát chieát khaáu. + Coù tính ñeán yeáu toá ruûi ro thôøi gian khi thaåm ñònh döï aùn. Moät döï aùn coù thôøi gian thu hoài voán nhanh seõ haïn cheá ñöôïc nhieàu ruûi ro vaø ngöôïc laïi. Nhöôïc ñieåm: Chæ tieâu PP coøn raát nhieàu nhöôïc ñieåm, cuï theå nhö: + Boû qua giaù trò cuûa tieàn teä theo thôøi gian. Ñaây laø nhöôïc ñieåm raát lôùn cuûa chæ tieâu PP. + Khoâng quan taâm tôùi doøng tieàn phaùt sinh sau thôøi ñieåm thu hoài voán. + Boû qua keát caáu cuûa doøng tieàn trong thôøi gian hoaøn voán. Söï khaùc nhau veà keát caáu cuûa doøng tieàn trong thôøi gian hoaøn voán khoâng aûnh höôûng tôùi thôøi gian thu hoài voán cuûa caùc döï aùn. Nhöng do coù söï khaùc bieät naøy daãn tôùi chæ tieâu NPV vaø IRR seõ khaùc nhau. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 20 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm boû qua giaù trò tieàn teä theo thôøi gian, ngöôøi ta boå sung chæ tieâu thôøi gian thu hoài voán coù chieát khaáu (DPP). Töùc laø chuùng ta tính toaùn thôøi gian thu hoài voán cuûa döï aùn treân cô sôû doøng tieàn ñaõ chieát khaáu. Do tieâu chuaån thôøi gian thu hoài voán do coù nhöõng thieáu soùt nhö treân, khi söû duïng noù ñeå thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö neân ñöôïc keát hôïp vôùi caùc tieâu chuaån khaùc nhö NPV, IRR v.v.. THOÁNG KE TYÛ LEÄ % CUÛA 329 GIAÙM ÑOÁC TAØI CHÍNH CTY LÔÙN SÖÛ DUÏNG CAÙC CHÆ TIEÂU PHAÂN TÍCH TAØI CHÍNH DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ Thöôøng xuyeân söû duïng (%) Chæ tieâu NPV 74.9% Chæ tieâu IRR 75.6% Chæ tieâu PP 56.7% Chæ tieâu PI 11.9% Nguoàn: TS.Traàn Ngoïc Thô -Taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi - NXB Thoáng Keâ 2003, trang 226 1.4.4. Phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn 1.4.4.1 Xaùc ñònh ruûi ro vaø vai troø cuûa phaân tích ruûi ro Giôùi kinh doanh khoâng coøn xa laï vôùi quy luaät “ Lôïi nhuaän caøng nhieàu thì ruûi ro caøng cao”. Coù leõ ñaây laø moät trong nhöõng caâu noùi raát xuùc tích veà ruûi ro trong kinh doanh. Vieäc ñaùnh ñoåi giöõa suaát sinh lôøi vaø ruûi ro laø neàn taûng cô baûn cuûa lónh vöïc quaûn trò taøi chính. Coù nhieàu caùch tieáp caän khaùc nhau veà ruûi ro, nhöng phoå bieán nhaát vaãn laø xem ruûi ro nhö laø khaû naêng xuaát hieän caùc khoaûn thieät haïi taøi chính. Noùi caùch khaùc, ruûi ro ñoàng nghóa vôùi thuaät ngöõ khoâng chaéc chaén ñeå moâ taû söï bieán ñoåi suaát sinh lôøi cuûa taøi saûn hay döï aùn. Caùc nhaø thoáng keâ ñònh nghóa suaát sinh lôøi kyø voïng laø xaùc suaát trung bình coù troïng soá cuûa caùc suaát sinh lôøi coù khaû naêng suaát hieän. Ví duï: Neáu döï aùn X coù 3 khaû naêng suaát hieän suaát sinh lôøi laø 10%; 15%; 20% öùng vôùi caùc xaùc suaát laø 40%; 30%; 30% thì suaát sinh lôøi kyø voïng cuûa döï aùn seõ laø: Suaát sinh lôøi kyø voïng = (0,4x10%)+(0,3x15%)+(0,3x20%) = 14,5% Ruûi ro cuûa döï aùn ñöôïc ñaùnh giaù laø thaáp neáu suaát sinh lôøi thöïc teá dao ñoäng nhoû xung quanh giaù trò kyø voïng vaø ngöôïc laïi. Ñeå ño löôøng möùc ñoä ruûi ro cuûa moät --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 21 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== loaïi taøi saûn trong thöïc teá, thoâng thöôøng ngöôøi ta söû duïng khaùi nieäm ñoä leäch chuaån. Moät coâng thöùc toång quaùt tính ñoä leäch chuaån nhö sau: Trong ñoù: σ laø ñoä leäch chuaån ri laø suaát sinh lôøi thöïc teá cuûa TS rm laø suaát sinh lôøi thò tröôøng pi laø xaùc suaát xaûy ra σ = ∑ = − n i imi xprr 1 2)( Löu yù: Ñoä leäch chuaån laø phöông caùch ño löôøng ruûi ro chính xaùc neáu caùc giaù trò cuûa suaát sinh lôøi tuaân theo quy luaät phaân phoái chuaån. Hình döôùi ñaây moâ taû söï bieán ñoäng suaát sinh lôïi cuûa hai chöùng khoaùn A vaø B Xaùc suaát C.Khoaùn A C.Khoaùn B 15% Tyû suaát sinh lôïi C.Khoaùn A C.Khoaùn B Ñaàu tö ban ñaàu 100 100 Tyû suaát sinh lôïi Xaáu nhaát 13% 7% Trung bình 15% 15% Toát nhaát 17% 23% Khoaûng caùch 4% 16% Roõ raøng maëc duø coù cuøng tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi laø 15% nhöng khoaûng caùch tyû suaát sinh lôïi cuûa chöùng khoaùn B coù ñoä phaân taùn cao hôn chöùng khoaùn A. Do vaäy trong tröôøng hôïp naøy coù theå keát luaän chöùng khoaùn B coù ñoä ruûi ro cao hôn chöùng khoaùn A. Döôùi ñaây laø soá lieäu tham khaûo veà ñoä leäch chuaån cuûa moät soá coâng ty lôùn ôû Myõ: Coâng ty Ñoä leäch chuaån (%) Coca-Cola 21.6 Compaq 43.5 Exxon 12.1 Ford Motor 28 Nguoàn: TS.Traàn Ngoïc Thô -Taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi - NXB Thoáng Keâ 2003, trang 76 - Phaân tích ruûi ro döï aùn: laø vieäc nghieân cöùu keát quaû döï aùn döôùi nhieàu ñieàu kieän khaùc nhau ñeå xaùc ñònh nhöõng toån thaát hoaëc trôû ngaïi maø döï aùn coù theå gaëp --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 22 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== phaûi, ñoàng thôøi ñaùnh giaù möùc ñoä taùc ñoäng cuûa töøng yeáu toá tôùi keát quaû döï aùn ñeå ñöa ra caùc keát quaû phuø hôïp. Nhö chuùng ta vaãn noùi: “Coù moät ñieàu chaéc chaén laø khoâng coù gì chaéc chaén caû”. Keát quaû cuûa döï aùn phuï thuoäc vaøo raát nhieàu söï kieän baát ñònh trong töông lai, nhö caùc yeáu toá giaù baùn, khoái löôïng, chi phí, moâi tröôøng hoaït ñoäng…Tình hình thöïc teá coù theå dieãn ra khaùc vôùi nhöõng döï tính cuûa ngöôøi laäp döï aùn. Vì vaäy khi phaân tích döï aùn phaûi xem xeùt nhieàu khaû naêng maø döï aùn coù theå gaëp phaûi. Ñoù chính laø quaù trình phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn. Vieäc phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn giuùp cho chuû ñaàu tö coù ñöôïc caùi nhìn thaáu ñaùo hôn veà khaû naêng thu lôïi nhuaän töø döï aùn, cuõng nhö caùc tình huoáng baát traéc coù theå xaûy ra. Coù theå noùi veà vai troø cuûa phaân tích ruûi ro qua baèng minh hoïa: “Tính toaùn hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn maø khoâng phaân tích ruûi ro thì cuõng nhö con taøu vöôït ñaïi döông maø khoâng thu thaäp thoâng tin veà thôøi tieát...” Phaân tích ruûi ro khoâng phaûi nhaèm muïc ñích ngaên chaën ruûi ro maø ñeå thaáy tröôùc nhöõng keát quaû vaø khaû naêng xuaát hieän cuûa chuùng, trôï giuùp cho vieäc chung soáng vôùi ruûi ro toát hôn. 1.4.4.2. Caùc phöông phaùp phaân tích ruûi ro Coù khaù nhieàu phöông phaùp tieán haønh löïa choïn döï aùn trong ñieàu kieän coù ruûi ro. Hieän nay coù moät soá phöông phaùp phaân tích ruûi ro phoå bieán nhö sau: - Phaân tích ñoä nhaïy - Phaân tích tình huoáng - Phaân tích moâ phoûng - Phöông phaùp öôùc löôïng Trong boái caûnh coâng ngheä thoâng tin ñang phaùt trieån maïnh meõ, vieäc öùng duïng phaàn meàm maùy vi tính vaøo tính toaùn phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn trôû neân thuaän lôïi raát nhieàu. Ñieàu coát yeáu laø phaûi ñöa vaøo chöông trình caùc thoâng soá phaân tích phuø hôïp. 1.4.4.2.1. Phaân tích ñoä nhaïy (Sensitivity Analysis) Phaân tích ñoä nhaïy cuûa döï aùn laø vieäc laàn löôït cho töøng yeáu toá cuûa döï aùn thay ñoåi trong khi caùc yeáu toá khaùc vaãn giöõ nguyeân ñeå nghieân cöùu taùc ñoäng cuûa yeáu toá ñoù tôùi keát quaû (NPV, IRR…) hay tính khaû thi cuûa döï aùn. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 23 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Phaân tích ñoä nhaïy laø böôùc ñaàu tieân vaø ñôn giaûn nhaát trong phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn. Phaân tích ñoä nhaïy giuùp tìm ra nhöõng bieán coá coù aûnh höôûng nhieàu nhaát tôùi lôïi ích roøng cuûa döï aùn. Cuï theå laø löïa choïn nhöõng chæ tieâu chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro nhö: khoái löôïng tieâu thuï, giaù baùn, chi phí caùc yeáu toá ñaàu vaøo….ñeå xem xeùt caùc chæ tieâu hieäu quaû cuûa döï aùn. Noù cho pheùp ngöôøi ra quyeát ñònh tính toaùn ñöôïc nhöõng haäu quaû cuûa söï öôùc tính sai laàm vaø aûnh höôûng cuûa noù ñeán lôïi nhuaän cuûa döï aùn. Trong moät soá tình huoáng, ruûi ro coù theå giaûm xuoáng khi ta bieát ñöôïc caùc yeáu toá aûnh höôûng nhieàu tôùi lôïi nhuaän cuûa dö aùn. Ví duï: Ruûi ro veà söï thay ñoåi giaù nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo coù theå giaûm xuoáng neáu ta thöông löôïng vôùi nhaø cung caáp ñeå kyù nhöõng hôïp ñoàng daøi haïn. Phöông phaùp naøy tuy deã thöïc hieän nhöng coù moät soá nhöôïc ñieåm sau: + Ñaây laø loaïi phaân tích taát ñònh ôû traïng thaùi tónh. Moãi laàn thöû chæ xem xeùt söï bieán ñoåi cuûa moät bieán (vôùi phaân tích ñoä nhaïy moät chieàu) vôùi giaû thieát caùc bieán khaùc khoâng ñoåi. Trong thöïc teá raát khoù coù tröôøng hôïp nhö vaäy. + Khoâng tính ñeán xaùc suaát xaûy ra söï kieän + Khoâng tính moái quan heä töông quan giöõa caùc bieán 1.4.4.2.2. Phaân tích tình huoáng (Scenario Analysis) Phaân tích tình huoáng coøn goïi laø phaân tích kòch baûn, cuõng laø daïng phaân tích taát ñònh. Moät taäp hôïp cuûa nhieàu bieán ruûi ro ñöôïc choïn vaø saép ñaët theo caùc tình huoáng : Toát, Trung Bình, Xaáu. Muïc ñích laø ñeå xem xeùt keát quaû cuûa döï aùn (NPV, IRR..) bieán ñoåi nhö theá naøo. Coù theå phaân chia ra nhieàu kòch baûn nhoû hôn nhö: Toát, Khaù Toát, Trung Bình, Trung Bình-Xaáu…. Phaân tích tình huoáng thöøa nhaän caùc bieán nhaát ñònh coù quan hieän töông quan vôùi nhau, daãn tôùi moät soá bieán coù theå thay ñoåi ñoàng thôøi theo moät caùch nhaát quaùn. Phaân tích tình huoáng baét buoäc nhöõng ngöôøi ra quyeát ñònh phaûi xem xeùt caån thaän moái quan heä giöõa caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi doøng ngaân löu cuûa döï aùn. Noù cung caáp thoâng tin veà aûnh höôûng cuøng moät luùc cuûa caùc bieán soá ñeán NPV. Tuy nhieân, phöông phaùp naøy coù nhöôïc ñieåm: + Khoâng tính tôùi xaùc suaát cuûa caùc tröôøng hôïp xaûy ra. + Trong thöïc teá raát hieám khi caùc bieán coù moái quan heä töông quan thuaän vôùi nhau nhö caùc tình huoáng giaû ñònh. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 24 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== + Phaân tích tình huoáng thöôøng thoåi phoàng hieäu quaû döï aùn trong tröôøng hôïp toát vaø cho keát quaû quaù thaáp trong tröôøng hôïp xaáu. 1.4.4.2.3 Phaân tích moâ phoûng (Simulation Analysis) Phaân tích moâ phoûng laø söï môû roäng cuûa phaân tích ñoä nhaïy vaø phaân tích tình huoáng, theo ñoù caùc nhaø phaân tích gaùn cho moãi nhaân toá ruûi ro moät phaân phoái xaùc suaát nhaát ñònh vaø giaù trò mieàn tieàm naêng, xaùc ñònh moái quan heä töông quan giöõa caùc yeáu toá. Noäi dung cuûa phaân tích moâ phoûng laø xaây döïng nhöõng moâ hình maø moãi moâ hình laø moät ñoái töôïng nghieân cöùu thöïc. Vôùi moät soá ngaãu nhieân caùc tình huoáng ñöôïc moâ phoûng seõ cho ta moät keát quaû. Töø nhieàu tình huoáng cho nhieàu keát quaû khaùc nhau, chuùng ta seõ tìm thaáy moät quy luaät naøo ñoù ñeå phuïc vuï cho caùc quyeát ñònh quaûn trò. 1.4.4.2.4. Phöông phaùp öôùc löôïng khoaûng Ñaây laø moät phöông phaùp xaùc suaát thoáng keâ ñöôïc nhaø toaùn hoïc Phaùp P.S Laplace nghieân cöùu naêm 1841 vaø ñöôïc hoaøn thieän bôûi nhaø thoáng keâ Myõ J. Neyman naêm 1937. Ñeå öôùc löôïng tham soá þ cuûa ñaïi löôïng ngaãu nhieân X, töø X ta laäp maãu ngaãu nhieân Wx = (X1,X2……,Xn). Choïn thoáng keâ þ’ = f(X1,X2…,Xn, þ) sao cho maëc duø chöa bieát giaù trò cuûa þ nhöng quy luaät phaân phoái cuûa þ’ vaãn hoaøn toaøn xaùc ñònh. Vôùi xaùc suaát s raát beù (trong thöïc teá ngöôøi ta thöôøng yeâu caàu laø s < 0.05) ta coù theå tìm ñöôïc hai soá a vaø b thoûa maõn ñieàu kieän: P (a< þ’ < b) = 1 - s P (þ’1 < þ < þ’2) = 1-s Khoaûng (þ’1, þ’2) ñöôïc goïi laø khoaûng tin caäy cuûa þ (1-s) goïi laø ñoä tin caäy cuûa öôùc löôïng. Phöông phaùp öôùc löôïng naøy coù öu ñieåm laø khoâng nhöõng chæ ra ñöôïc khoaûng (þ’1, þ’2) ñeå öôùc löôïng þ maø coøn cho bieát ñoä tin caäy cuûa öôùc löôïng. Phöông phaùp naøy coù theå ñöôïc öùng duïng keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp phaân tích ruûi ro khaùc ñeå xöû lyù caùc tình huoáng öôùc löôïng caùc bieán ruûi ro nhaèm ñem laïi keát quaû phaân tích chính xaùc hôn. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 25 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== 1.5. Moät soá nhaân toá aûnh höôûng tôùi hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp 1.5.1 Laõnh ñaïo doanh nghieäp Laõnh ñaïo doanh nghieäp laø ngöôøi ñöa ra quyeát ñònh cuoái cuøng laø coù chaáp nhaän hay khoâng chaáp nhaän döï aùn ñaàu tö. Laõnh ñaïo doanh nghieäp ñoàng thôøi cuõng laø ngöôøi toå chöùc cô caáu nhaân söï ñeå thöïc hieän coâng taùc phaân tích taøi chính döï aùn. Moät döï aùn ñöôïc chuaån bò raát coâng phu, phaân tích taøi chính cho thaáy hieäu quaû nhöng Giaùm ñoác doanh nghieäp laïi quaù thaän troïng hoaëc vì lyù do caù nhaân naøo khaùc ñöa ra quyeát ñònh khoâng thöïc hieän döï aùn seõ gaây toån thaát raát lôùn cho coâng ty. Do vaäy, neáu laõnh ñaïo doanh nghieäp coù naêng löïc toå chöùc, tö chaát ñaïo ñöùc vaø chuyeân moân toát thì hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn taïi doanh nghieäp gaëp raát nhieàu thuaän lôïi vaø ngöôïc laïi. 1.5.2. Caùn boä thöïc hieän döï aùn Naêng löïc cuûa ngöôøi tham gia trieån khai döï aùn ñoùng vai troø raát quan troïng, khoâng chæ ñoái vôùi chuyeân vieân phaân tích taøi chính maø caû nhöõng chuyeân vieân phaân tích lieân quan. Hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döïa treân caùc keát quaû nghieân cöùu cuûa caùc boä phaän khaùc veà thò tröôøng, kyõ thuaät, toå chöùc nhaân söï, moâi tröôøng vó moâ v.v.. Ví duï: chuyeân vieân phaân tích thò tröôøng döï baùo khoâng chính xaùc veà doanh thu -> aûnh höôûng tôùi luoàng tieàn vaøo cuûa döï aùn -> xaùc ñònh hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn thieáu chính xaùc. 1.5.3. Cô sôû haï taàng mang tính kyõ thuaät chuyeân ngaønh Nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân, hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñoøi hoûi phaûi qua nhieàu coâng ñoaïn tính toaùn phöùc taïp. Vieäc xaây döïng cô sôû haï taàng kyõ thuaät chuyeân ngaønh aûnh höôûng raát lôùn tôùi hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn. Coù theå lieät keâ nhö: caùc thieát bò tin hoïc, caùc phaàn meàm tính toaùn vaø phaân tích, caùc quy trình phoái hôïp toå chöùc thöïc hieän döï aùn, caùc thö vieän döõ lieäu thoâng tin veà thò tröôøng v.v… Neáu coù caùc phöông tieän hoã trôï toát, quaù trình phaân tích taøi chính döï aùn coù theå ruùt ngaén thôøi gian raát nhieàu vaø mang laïi keát quaû chính xaùc cao. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 26 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== 1.5.4. Moâi tröôøng kinh teá vó moâ Caùc thoâng tin veà chính saùch cuûa Chính Phuû nhö: Chính saùch thueá, chính saùch xuaát nhaäp khaåu, caùc öu ñaõi veà ñaàu tö, chính saùch hoã trôï tín duïng v.v…thöôøng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. Neáu caùc chính saùch treân khoâng coù ñoä oån ñònh cao, thoâng tin ñaàu vaøo phuïc vuï phaân tích khoâng coøn chính xaùc. Hieäu quaû taøi chính döï aùn cuõng vì vaäy maø bò aûnh höôûng theo. Ngoaøi ra, khi phaân tích taøi chính döï aùn coøn phaûi caân nhaéc ñeán aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá khaùch quan nhö: söï bieán ñoäng cuûa laïm phaùt, tyû giaù hoái ñoaùi, tình hình phaùt trieån kinh teá cuûa caùc nöôùc khaùc v.v.. 1.6. Keát luaän chöông 1 Coù theå noùi phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö vöøa mang tính khoa hoïc vöøa mang tính ngheä thuaät cao. Noù ñoøi hoûi phaûi tuaân thuû nghieâm tuùc caùc quy trình töø vieäc thu thaäp thoâng tin ñaàu vaøo ñeå thieát laäp doøng tieàn, phaûi tính toaùn chính xaùc caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. Nhìn treân giaùc ñoä lyù thuyeát, quaù trình naøy töôûng nhö ñôn giaûn. Nhöng thöïc teá laïi muoân hình muoân veû. Chæ caàn thieát laäp ñöôïc doøng tieàn cuûa döï aùn vôùi ñoä chính xaùc cao cuõng ñaõ laø moät vaán ñeà lôùn. Noù cuõng ñoøi hoûi ngöôøi laäp döï aùn phaûi coù kinh nghieäm, coù nhöõng hieåu bieát nhaát ñònh veà lónh vöïc kinh doanh cuûa döï aùn thì môùi coù theå ñöa ra caùc öôùc löôïng phuø hôïp nhö öôùc löôïng veà suaát chieát khaáu, doanh thu, chi phí cuûa döï aùn. Cuõng caàn phaûi nhaán maïnh raèng “con ngöôøi luoân laø yeáu toá troïng taâm cuûa moïi hoaït ñoäng”. Coâng taùc boá trí nhaân söï vaø trình ñoä cuûa caùc chuyeân vieân tham gia döï aùn coù aûnh höôûng raát quan troïng tôùi thaønh coâng cuûa hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn. Moät doanh nghieäp vôùi caùc kyõ thuaät phaân tích taøi chính döï aùn hoaøn haûo cuõng khoâng phaùt huy taùc duïng neáu nhöõng ngöôøi thöïc hieän laäp döï aùn chöa am hieåu veà taøi chính doanh nghieäp. Kyõ thuaät tính toaùn khoâng phaûi laø moät vaán ñeà lôùn trong boái caûnh vi tính hoùa hieän nay, song quyeát ñònh thoâng soá naøo ñöa vaøo tính toaùn ñeå xaùc ñònh chính xaùc hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn thì chæ coù theå ñöôïc thöïc hieän bôûi nhöõng ngöôøi coù kieán thöùc vaø kinh nghieäm. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 27 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ TAØI CHÍNH DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ – TRÖÔØNG HÔÏP COÂNG TY HAØNG HAÛI ÑOÂNG ÑO 2.1. Thöïc traïng hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp hieän nay Ñeå tìm hieåu thöïc traïng hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp, taùc giaû ñaõ tieán haønh ñieàu tra khaûo saùt taïi 10 doanh nghieäp coù quy moâ vöøa vaø lôùn (Phuï luïc 1). Vì muïc tieâu cuûa vieäc tìm hieåu thöïc traïng laø ñeå höôùng tôùi nhöõng giaûi phaùp goùp phaàn naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn taïi doanh nghieäp, neân taùc giaû khoâng trình baøy nhöõng öu ñieåm maø chæ ñeà caäp tôùi nhöõng maët coøn toàn taïi. Coù theå phaùc thaûo sô qua thöïc traïng coâng taùc naøy taïi caùc doanh nghieäp nhö sau: 2.1.1. Veà nhaân söï cho hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn vaø phöông phaùp thu thaäp, xöû lyù thoâng tin. Giaùm ñoác doanh nghieäp ñaõ coù yù thöùc tieán boä hôn veà coâng taùc phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn. Tröôùc ñaây trong thôøi kyø kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung, phaàn lôùn caùc döï aùn ñöôïc thöïc hieän theo chæ tieâu phaùp leänh cuûa Nhaø nöôùc ñeå ñaùp öùng caùc muïc tieâu veà chính trò xaõ hoäi neân vieäc xem xeùt hieäu quaû taøi chính thöïc söï cuûa döï aùn bò coi nheï hoaëc chæ laøm cho coù thuû tuïc. Hieän nay, giaùm ñoác doanh nghieäp coù kieán thöùc nhaát ñònh veà quaûn trò kinh doanh. Hoï hieåu raèng phaân tích taøi chính döï aùn laø quan troïng neân thöôøng taïo ñieàu kieän cho nhaân vieân phoái hôïp laøm vieäc hoaëc tham gia caùc khoùa ñaøo taïo ñeå naâng cao trình ñoä veà thaåm ñònh döï aùn. Veà trình ñoä cuûa caùc chuyeân vieân phaân tích döï aùn noùi chung thöïc söï ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa coâng taùc phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn. Tình traïng treân laø do moät soá nguyeân nhaân chính nhö sau: + Chuyeân vieân phaân tích taøi chính döï aùn laø ngöôøi hoïc ngaønh kyõ thuaät neân kieán thöùc veà kinh teá taøi chính coøn haïn cheá. Hoaëc ngöôïc laïi, caùc chuyeân vieân phaân tích taøi chính döï aùn coù kieán thöùc veà kyõ thuaät chuyeân ngaønh khoâng toát neân cuõng deã maéc sai laàm trong khaâu phaân tích, thaåm ñònh hieäu quaû taøi chính döï aùn. Phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn laø khaâu toång hôïp caùc phaân tích tröôùc ñoù nhö phaân tích thò tröôøng, phaân tích kyõ thuaät, phaân tích nhaân löïc v.v..Do vaäy noù ñoøi --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 28 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== hoûi chuyeân vieân phaân tích phaûi coù kieán thöùc saâu roäng caû veà taøi chính vaø ñaëc ñieåm kinh teá-kyõ thuaät cuûa ngaønh. Thöôøng chæ coù nhöõng ngöôøi coù nhieàu kinh nghieäm môùi ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu naøy. + Trình ñoä veà tin hoïc cuûa caùc chuyeân vieân coøn haïn cheá. Do vaäy, doanh nghieäp chöa taän duïng ñöôïc öu theá veà vieäc öùng duïng caùc tieän ích cuûa coâng ngheä thoâng tin trong hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn maëc duø doanh nghieäp trang bò khaù ñaày ñuû maùy vi tính coù keát noái Internet. Ñaëc bieät ôû caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc coù ñoäi nguõ chuyeân vieân ñaõ lôùn tuoåi neân coù tö töôûng “ngaïi” söû duïng maùy vi tính. Ñieàu naøy haïn cheá khaû naêng thu thaäp, xöû lyù thoâng tin vaø söû duïng caùc phaàn meàm chuyeân duïng ñeå phaân tích taøi chính döï aùn. Veà phöông phaùp thu thaäp thoâng tin, caùc chuyeân vieân laäp döï aùn chuû yeáu döïa vaøo nguoàn thoâng tin sô caáp, töùc laø töø caùc nguoàn baùo, taïp chí chuyeân ngaønh, Internet (khoâng phoå bieán). Raát ít doanh nghieäp thueâ caùc coâng ty chuyeân nghieân cöùu thò tröôøng hoaëc tieán haønh töï ñieàu tra khaûo saùt thò tröôøng. Do vaäy, ñoä tin caäy cuûa thoâng tin, nhaát laø thoâng tin veà thò tröôøng tieâu thuï coøn haïn cheá. 2.1.2. Kyõ thuaät phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp Nhìn chung, doanh nghieäp ñaõ tuaân thuû caùc böôùc cô baûn veà phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn: Öôùc löôïng doøng tieàn vaø suaát chieát khaáu, tính toaùn caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn: NPV, IRR, PP v.v.. Töø ñoù keát luaän veà tính khaû thi veà taøi chính cuûa döï aùn. Kyõ thuaät phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn laø moät quaù trình phöùc taïp. Noù ñoøi hoûi tính khoa hoïc, ngheä thuaät vaø phuï thuoäc nhieàu vaøo ñaëc ñieåm cuûa töøng ngaønh ngheà kinh doanh cuï theå. Tuy nhieân, raát ít doanh nghieäp thieát laäp cho mình moät quy trình chi tieát veà kyõ thuaät phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn. Doanh nghieäp thöôøng maéc phaûi moät soá sai laàm veà kyõ thuaät phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn nhö sau: - Öôùc löôïng doøng tieàn cuûa döï aùn chöa chính xaùc. Doanh nghieäp thöôøng ñöa ra caùc thoâng soá öôùc löôïng khi tính toaùn doøn tieàn theo höôùng “laïc quan”. Ví duï: Döï baùo doanh thu cao maø khoâng coù nguoàn thoâng tin khaûo saùt thöïc teá, hoaëc tính toaùn thieáu khoaûn muïc chi phí v.v.. Keát quaû thaåm ñònh hieäu quaû taøi chính coù theå bò sai leäch do thoâng tin ñaàu vaøo thieáu chính xaùc, deã daãn ñeán quyeát ñònh sai laàm cuûa chuû ñaàu tö. - Döï baùo suaát chieát khaáu cuûa döï aùn chöa hôïp. Phaàn lôùn caùc doanh nghieäp, ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, coi suaát chieát khaáu baèng laõi suaát vay --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 29 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== ngaân haøng. Hoï “lyù luaän” raèng neáu tieàn khoâng ñaàu tö vaøo döï aùn thì coù theå göûi vaøo ngaân haøng ñeå höôûng laõi suaát ngaân haøng. Sai laàm ôû choã doanh nghieäp ñaõ coi ruûi ro khi göûi tieàn vaøo ngaân haøng baèng vôùi ruûi ro khi ñaàu tö vaøo döï aùn. Ngoaøi ra, caùc doanh nghieäp haàu nhö boû qua khaâu phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn ñaàu tö. Moät vaøi doanh nghieäp coù phaân tích tình huoáng ñoái vôùi nhöõng döï aùn lôùn. Song phaân tích tình huoáng chæ laø kyõ thuaät phaân tích taát ñònh, chöa aùp duïng kyõ thuaät phaân tích moâ phoûng hoaëc phaân tích döï baùo xu höôùng. Do vaäy, Laõnh ñaïo doanh nghieäp chöa coù caùi nhìn ñaày ñuû hôn veà ruûi ro cuûa döï aùn tröôùc khi ra quyeát ñònh coù neân ñaàu tö vaøo döï aùn hay khoâng? 2.2. Hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ Ñeå laøm roõ thöïc traïng coâng taùc phaân tích hieäu quaû taøi chính, luaän vaên naøy söû duïng soá lieäu minh hoïa töø tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ. Ñoàng thôøi laáy moät döï aùn ñaàu tö cuï theå maø Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ vöøa trieån khai trong naêm 2004. Ñoù laø döï aùn ñaàu tö “Mua taøu vaän taûi bieån TOYO-7.088DWT”. 2.2.1. Giôùi thieäu sô löôïc veà Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ vaø Döï aùn “Mua taøu vaän taûi bieån TOYO-7.088DWT” Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ tieàn thaân laø XNLH Vaän taûi bieån pha soâng ñöôïc thaønh laäp ngaøy 01/06/1993 theo Quyeát ñònh soá 1086/TCCB-LÑ cuûa Boä tröôûng Boä Giao Thoâng Vaän Taûi. Coâng ty laø moät ñôn vò haïch toaùn ñoäc laäp tröïc thuoäc Toång coâng ty Haøng Haûi Vieät Nam, coù truï sôû chính taïi ñòa chæ 58 Nghi Taøm-Quaän Taây Hoà-Haø Noäi. Sau hôn 12 naêm hoaït ñoäng, Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ ñaõ töøng böôùc khaúng ñònh teân tuoåi cuûa mình trong lónh vöïc kinh doanh vaän taûi bieån Vieät Nam. Sôû höõu moät ñoäi taøu 10 chieác vôùi troïng taûi töø 2.000DWT ñeán 11.000 DWT , trong hôn 3 naêm trôû laïi ñaây Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ ñaõ khai thaùc khaù thaønh coâng loaïi taøu vaän taûi haøng khoâ (loaïi ñaõ qua söû duïng) coù troïng taûi töø 6.000- --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 30 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== 10.000DWT vôùi hình thöùc cho thueâ ñònh haïn (*) treân thò tröôøng theá giôùi. Nhaän thaáy tình hình thò tröôøng vaän taûi bieån coù nhieàu dieãn bieán thuaän lôïi, Coâng ty Haøng Haûi Ñoâ Ñoâ ñaõ quyeát ñònh laäp döï aùn ñaàu tö vaø ñaõ ñöôïc pheâ duyeät thöïc hieän “Mua taøu chôû haøng khoâ hieäu TOYO-7.088DWT”. Taøu ñaõ ñöôïc Cô quan ñaêng kieåm DNV-Na Uy giaùm ñònh ngaøy 09/03/2004 taïi Nhaät Baûn vaø Ñaêng kieåm Vieät Nam thaåm ñònh taïi vaên baûn soá 168/2004/ÑK ngaøy 15/03/2004. Caùc thoâng soá kinh teá- kyõ thuaät chuû yeáu veà con taøu ñöôïc theå hieän döôùi baûng sau: BAÛNG 03: CAÙC THOÂNG SOÁ KINH TEÁ–KYÕ THUAÄT CHUÛ YEÁU CUÛA TAØU TOYO – 7088 DWT NOÄI DUNG ÑÔN VÒ TOYO - Teân taøu TOYO - Kieåu taøu Taøu haøng khoâ - Naêm ñoùng 1995 - Nôi ñoùng Nhaät Baûn - Caûng ñaêng kyù PANAMA - Quoác tòch PANAMA - Chuû taøu FLECHA NAVIERA S.A., PANAMA - Caáp ñaêng kieåm NK (Nhaät Baûn) - Hoâ hieäu 3FDR4 - Troïng taûi DWT 7.088 - Dung tích ñaêng kyù (GT) 5.552 - Kích thöôùc LxBxD M 89.95x18.8x12x9 - Môùn nöôùc toái ña M 7.43 - Soá löôïng haàm haøng 2 HO/2 HA - Dung tích haàm haøng (GB) CBM 13.790/12.634 - Caàn caåu D 2x30 + 2x25 - Maùy chính MAKITA LS42L MC - Coâng suaát maùy chính BHP 3.400 - Toác ñoä thieát keá Haûi lyù 12,5 - Suaát tieâu hao nhieân lieäu chính T/ngaøy 9 - Maùy ñeøn YANMAR 2x300 KVA - Suaát tieâu hao nhieân lieäu maùy ñeøn + Laøm haøng T/ngaøy 1,5 + Ñoã beán vaø haønh trình T/ngaøy 0,75 - SS 12/2008 - DD 06/2006 --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 31 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== - Thuyeàn boä Ngöôøi 20 Nguoàn: Döï aùn mua taøu TOYO – Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ (*) Cho thueâ ñònh haïn laø hình thöùc tieàn thueâ ñöôïc aán ñònh haøng ngaøy hoaëc haøng thaùng. Ngöôøi thueâ chòu chi phí nhieân lieäu, phí caûng, boác xeáp vaø caùc chi phí lieân quan ñeán haøng hoùa. Chuû taøu chòu chi phí vaän haønh taøu nhö tieàn löông thuûy thuû, söûa chöõa, quaûn lyù…vaø khoâng ñöôïc thanh toaùn neáu taøu bò hö hoûng. Cho thueâ ñònh haïn taøu bieån laø phöông thöùc kinh doanh khaù phoå bieán ñoái vôùi caùc doanh nghieäp kinh doanh vaän taûi bieån Vieät Nam. Vôùi phöông thöùc naøy, chuû taøu coù theå traùnh ruûi ro khi giaù nhieân lieäu chaïy taøu thay ñoåi vaø khoâng phaûi lo kieám nguoàn haøng cho taøu chuyeân chôû. Laõnh ñaïo Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ tin töôûng döï aùn naøy seõ taêng theâm söùc maïnh cuûa ñoäi taøu, ñem laïi doanh thu vaø lôïi nhuaän cao. Ngoaøi ra döï aùn coøn giaûi quyeát moät phaàn vaán ñeà coâng aên vieäc laøm cho caùn boä nhaân vieân cuûa Coâng ty. 2.2.2. Toå chöùc boä maùy nhaân söï phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö Toaøn boä coâng taùc laäp döï aùn ñaàu tö, trong ñoù bao goàm caû phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn, taïi Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ laø do Phoøng Kinh Doanh Ñoái Ngoaïi-Phaùp Cheá ñaûm traùch. Phoøng hieän coù 11 nhaân vieân, trong ñoù 7 ngöôøi coù trình ñoä ñaïi hoïc. Beân caïnh coâng taùc laäp vaø phaân tích döï aùn ñaàu tö, caùc nhaân vieân naøy phaûi ñaûm nhaän nhieàu vieäc khaùc cuûa Phoøng nhö quan heä giao dòch vôùi khaùch haøng nhaèm tìm kieám hôïp ñoàng; thieát laäp vaø duy trì heä thoáng phaùp cheá doanh nghieäp v.v.. Theo moâ hình toå chöùc nhaân söï hieän taïi, caùc döï aùn ñaàu tö ñöôïc phaân chia ra theo nhoùm thöïc hieän. Moãi döï aùn coù töø 1->3 chuyeân vieân chòu traùch nhieäm toaøn boä vieäc laäp vaø phaân tích caùc noäi dung kinh teá cuûa döï aùn. Trong quaù trình laäp döï aùn, Phoøng coù theå yeâu caàu caùc Phoøng chöùc naêng khaùc phoái hôïp hoã trôï theo nhieäm vuï ñöôïc giao. Ví duï: Phaân tích ñaëc tính veà kyõ thuaät hay giaù mua thieát bò ñaàu vaøo caàn tham khaûo yù kieán cuûa Phoøng Kyõ Thuaät Vaät Tö; Phaân tích nguoàn voán taøi trôï döï aùn caàn phoái hôïp vôùi Phoøng Taøi Chính Keá Toaùn; Phaân tích tieàm naêng thò tröôøng vaän taûi bieån caàn thoâng tin töø Phoøng Khai Thaùc Taøu Bieån v.v.. Ñaëc ñieåm cuûa döï aùn mua taøu ñoøi hoûi thôøi gian laäp döï aùn dieãn ra khaù nhanh khoaûng töø 1->2 thaùng (neáu khoâng seõ khoù coù cô hoäi töông töï ) vaø voán ñaàu tö raát lôùn. Do phaûi kieâm nhieäm nhieàu vieäc neân khi coù döï aùn môùi, caùc nhaân vieân thöôøng phaûi laøm vieäc ngoaøi giôø vôùi aùp löïc thôøi gian hoaøn thaønh. Ñieàu naøy coù aûnh höôûng --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 32 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== khoâng nhoû tôùi chaát löôïng cuûa coâng taùc laäp döï aùn noùi chung vaø phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn noùi rieâng. 2.2.3. Hoaït ñoäng thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin cho phaân tích taøi chính döï aùn Ñoái vôùi chuyeân vieân laäp vaø phaân tích taøi chính döï aùn, tìm kieám vaø xöû lyù thoâng tin coù vai troø ñaëc bieät quan troïng. Noù ñöôïc coi laø ñaàu vaøo cuûa quaù trình tính toaùn hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö. Neáu thoâng tin thu thaäp cho döï aùn thieáu ñoä tin caäy, caùc coâng ñoaïn phaân tích sau naøy coi nhö voâ duïng vì noù ñöôïc xaây döïng treân moät neàn moùng thieáu vöõng chaéc. Thoâng thöôøng, thoâng tin söû duïng cho vieäc phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi doanh nghieäp ñöôïc chia laøm caùc daïng sau: - Thoâng tin veà moâi tröôøng vó moâ nhö: giaù caû thò tröôøng, ñoái thuû caïnh tranh, tình hình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, tyû leä laïm phaùt, laõi suaát… - Thoâng tin veà caùc chính saùch cuûa nhaø nöôùc lieân quan: Chính saùch ñaàu tö, chính saùch thueá, chính saùch xuaát nhaäp khaåu; chính saùch mua baùn taøu bieån; Luaät Haøng Haûi v.v.. - Thoâng tin veà kyõ thuaät coâng ngheä cuûa döï aùn. Trong döï aùn “ Mua taøu vaän taûi bieån TOYO-7088DWT”, caùc chuyeân vieân kinh teá vaø chuyeân vieân kyõ thuaät cuûa Coâng ty ñaõ thu thaäp thoâng tin lieân quan ñeán döï aùn baèng vieäc tham khaûo treân Internet vaø caùc taøi lieäu baùo chí chuyeân ngaønh, soá lieäu thoáng keâ, tham khaûo soá lieäu veà tình hình kinh doanh hieän taïi cuûa Coâng ty v.v... Hình thöùc thu thaäp thoâng tin chuû yeáu laø ñoïc vaø khai thaùc taïi choã. Nhöõng thoâng tin naøy ñöôïc caùc chuyeân vieân kyõ thuaät vaø chuyeân vieân kinh teá trao ñoåi vôùi nhau, töø ñoù ñöa ra caùc döï baùo veà nhu caàu thò tröôøng, doanh thu, chi phí, giaù caû thieát bò… Sau ñoù caùc chuyeân vieân kinh teá seõ phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö vaø cho keát luaän döï aùn coù khaû hieäu quaû veà maët taøi chính hay khoâng? Nhìn chung, caùc döï baùo ñöôïc ñöa ra chuû yeáu döïa treân cô sôû chuû quan vaø kinh nghieäm cuûa caùc chuyeân vieân phaân tích maø khoâng coù ñieàu tra thöïc teá tôùi khu vöïc khaùch haøng. Do ñoù Coâng ty khoâng coù caùc thoâng tin phaûn hoài thöïc teá töø khaùch haøng veà döï aùn ñaàu tö. Vieäc thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin ñöôïc thöïc hieän trong suoát quaù trình phaân tích döï aùn, taäp trung chính vaøo caùc coâng vieäc: - Tính toaùn toång möùc ñaàu tö, ñöa ra phöông aùn taøi trôï voán ñaàu tö. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 33 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== - Öôùc löôïng doanh thu, chi phí haøng naêm cuûa döï aùn - Tính toaùn caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn nhö NPV, IRR. PP. 2.2.4. Xaùc ñònh toång voán ñaàu tö vaø phöông aùn taøi trôï Döïa treân cô sôû xem xeùt giaù chaøo baùn qua maïng Internet cuûa thò tröôøng mua baùn taøu bieån quoác teá Hoàng Koâng vaø qua moâi giôùi cuûa haøng SUNSCOT & COMPANY LTD., HONGKONG laø haõng moâi giôùi taøu bieån coù uy tín treân theá giôùi, Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ quyeát ñònh choïn mua taøu TOYO-7088DWT cuûa haõng vaän taûi FLECHANAVIERA SA., PANAMA vôùi giaù 5.720.000 USD (Naêm trieäu baûy traêm hai möôi ngaøn Ñoâ la Myõ). Nhö vaäy, toång möùc voán ñaàu tö döï kieán laø 5.720.000 USD. Phöông thöùc thanh toaùn laø Coâng ty traû 100% giaù trò taøu khi nhaän taøu. Vì ngaønh vaän taûi bieån laø moät trong nhöõng lónh vöïc ñang ñöôïc Chính Phuû khuyeán khích ñaàu tö. Maët khaùc Coâng ty ñaõ coù moái quan heä kinh doanh raát toát vôiù Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân Vieät Nam trong nhieàu naêm qua. Döï aùn vay voán mua taøu TOYO-7088 ñaõ ñöôïc Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø PTNN chaáp nhaän veà nguyeân taéc. Möùc laõi suaát vay ñoàng USD taïi thôøi ñieåm laäp döï aùn laø 4.25%naêm. Cô caáu voán taøi trôï cho döï aùn nhö sau: Voán chuû sôû höõu : 858.000 USD töông öùng 15% Voán vay ngaân haøng : 4.862.000 USD töông öùng 85% Toång voán ñaàu tö : 5.720.000 USD töông öùng 100% 2.2.5. Tính toaùn luoàng tieàn roøng haøng naêm vaø hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn Caên cöù vaøo caùc phaân tích veà döï baùo thu nhaäp, chi phí haøng naêm cuûa döï aùn, caùc chuyeân vieân thöïc hieän tính toaùn luoàng tieàn roøng cuûa döï aùn theo coâng thöùc: Luoàng tieàn roøng naêm thöù i: CFi = Bi – Ci Trong ñoù: Bi laø luoàng tieàn thu naêm thöù i (thu nhaäp tröôùc thueá ) Ci laø luoàng tieàn ra naêm thöù i (Chi phí ñaàu tö, chi phí hoaït ñoäng, thueá thu nhaäp, …) Vieäc xaùc ñònh caùc khoaûn muïc thu nhaäp, chi phí cuûa döï aùn phuï thuoäc raát nhieàu vaøo ñaëc ñieåm kinh doanh cuûa ngaønh. Caùc chuyeân vieân phaân tích taøi chính --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 34 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== döï aùn phaûi coù kinh nghieäm môùi coù khaû naêng ñöa ra caùc öôùc löôïng tin caäy veà caùc khoaûn muïc thu nhaäp, chi phí lieân quan tôùi döï aùn. Vôùi ñaëc thuø cuûa phöông thöùc kinh doanh cho thueâ ñònh haïn taøu vaän taûi bieån, thu nhaäp vaø chi phí cuûa döï aùn maø caùc chuyeân vieân ñöa ra bao goàm: Thu nhaäp töø döï aùn: Š Doanh thu töø cöôùc cho thueâ: Thôøi gian döï kieán cho thueâ taøu trong naêm: ñöôïc tính 340 ngaøy/naêm vôùi nhöõng naêm bình thöôøng, 330 ngaøy ñoái vôùi nhöõng naêm söûa chöõa nhoû giöõa kyø (thöôøng ñònh kyø 2,5 naêm/laàn) vaø 320 ngaøy/naêm vôùi nhöõng naêm söûa chöõa lôùn (thöôøng ñònh kyø 5 naêm/laàn) Giaù cho thueâ ñöôïc xaùc ñònh caên cöù vaøo giaù taøu cho thueâ ñònh haïn treân thò tröôøng cöôùc vaän taûi quoác teá (tham khaûo Internet moät soá trang Web veà thò tröôøng haøng haûi quoác teá nhö www.maritime.com v.v...), caùc chuyeân vieân ñöa ra giaù thueâ öôùc tính laø 5.100 USD/ngaøy. Š Thu nhaäp töø thanh lyù taøu khi keát thuùc döï aùn: Sau thôøi gian khai thaùc vaøo cuoái naêm thöù 15, taøu TOYO seõ ñöôïc phaù dôõ baùn saét vuïn vôùi giaù 170USD/LWT. LWT = 33% DWT = 0.33*7088 = 2.339 T Giaù thanh lyù seõ laø: 2339*170 = 397.637 USD Chi phí cho döï aùn: Š Chi phí löông thuûy thuû ñoaøn (20 ngöôøi): Löông 450 USD/thaùng. Tieàn aên ñònh löôïng 3.5 USD/ngaøy/ngöôøi. BHXH-YT ñoùng theo quy ñònh hieän haønh cuûa Luaät lao ñoäng. Š Baûo hieåm taøu: Baûo hieåm thaân taøu: 0,95%* Giaù trò taøu Baûo hieåm traùch nhieäm daân söï: 7,54USD/GT Š Chi phí vaät tö, vaät lieäu: Bao goàm phuï tuøng thay theá, sôn baûo quaûn, duy tu baûo döôõng maùy, thieát bò treân boong vaø phoøng maùy, ñoà duøng sinh hoaït…Öôùc tính 100.000 USD/naêm --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 35 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== Š Chi phí söûa chöõa thöôøng xuyeân, söûa chöõa lôùn ñònh kyø: Ñöôïc tính treân cô sôû 5 naêm moät laàn leân ñaø söûa chöõa lôùn vôùi chi phí khoaûng 300.000USD/laàn vaø 2.5 naêm moät laàn söûa chöõa giöõa kyø vôùi chi phí khoaûng 200.000USD/laàn Š Chi phí döï phoøng: Öôùc tính 30.000USD/naêm Š Chi phí quaûn lyù: Bao goàm chi phí cho boä phaän quaûn lyù vaø haønh chính treân cô quan, phí thoâng tin lieân laïc. Öôùc tính 40.800 USD/naêm Š Chi phí khaáu hao: Tính theo phöông phaùp khaáu hao tuyeán tính vôùi thôøi gian laø 12 naêm keå töø khi Coâng ty nhaän taøu. Chi phí döï aùn khoâng bao goàm chí phí haønh trình nhö chi phí nhieân lieäu, caûng phí, phí lai daét hoa tieâu, phí qua keânh vì ngöôøi thueâ chòu theo phöông phaùp cho thueâ ñònh haïn. Khi tính toaùn hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn ñaàu tö, Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ ñaõ döïa treân ba chæ tieâu: Giaù trò hieän taïi roøng (NPV), Suaát sinh lôøi noäi boä (IRR),Thôøi gian thu hoài voán ñaàu tö (PP). Veà suaát chieát khaáu cuûa döï aùn, caùc chuyeân vieân döï aùn ñaõ söû duïng chính laõi suaát vay voán Ngaân haøng laø 4.25%/naêm ñeå chieát khaáu doøng tieàn. Caên cöù vaøo caùc thoâng soá treân, caùc chuyeân vieân ñaõ laäp baûng toång hôïp doøng tieàn vaø caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn theå hieän ôû Baûng 05 döôùi ñaây: Soá lieäu doøng tieàn (thu nhaäp, chi phí, lôïi nhuaän v.v..) treân Baûng 05 cuûa döï aùn mua taøu TOYO goác tính baèng ñôn vò USD vì giao dòch thöông maïi haøng haûi chuû yeáu döïa treân ñoàng USD. Tuy nhieân, khi trình baøy trong luaän vaên naøy caùc soá lieäu ñaõ ñöôïc quy ñoåi sang ñoàng VND theo tyû giaù taïi thôøi ñieåm laäp döï aùn laø 15.730 VND/USD. --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 36 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== BAÛNG 05: TOÅNG HÔÏP KEÁT QUAÛ KINH DOANH VAØ CHÆ TIEÂU TAØI CHÍNH CUÛA DÖÏ AÙN Treân cô sôû keát quaû tính toaùn caùc chæ tieâu töø Baûng 05 cho thaáy: NPV = 88.878.895 (ngaøn VND) > 0 IRR = 20.57 % > 4.25 (suaát chieát khaáu) PP = 5 naêm 7 thaùng Töø ñoù caùc chuyeân vieân phaân tích keát luaän: Döï aùn mua taøu TOYO-7088DWT khaû thi veà maët taøi chính. 2.3. Nhaän xeùt veà hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ Nhìn laïi hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö taïi Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ, coù theå ñöa ra moät soá nhaän xeùt nhö sau: 2.3.1 Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc - Coâng ty ñaõ böôùc ñaàu toå chöùc nhaân söï phaân tích taøi chính döï aùn theo moâ hình chuyeân moân hoùa. Taát caû caùc khaâu laäp vaø phaân tích döï aùn ñaàu tö ñöôïc giao cho Phoøng Kinh Doanh Ñoái Ngoaïi - Phaùp Cheá ñaûm nhaän, beân caïnh ñoù coù söï phoái hôïp cuûa caùc phoøng ban khaùc khi caàn thieát. Coâng ty ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc trao ñoåi thoâng tin giöõa caùc nhoùm chuyeân vieân trong quaù trình xaây döïng döï aùn. Caùc nhoùm kyõ thuaät, nhoùm nghieân cöùu thò tröôøng, nhoùm taøi chính… coù theå phoái hôïp tröïc tieáp trong noäi boä phoøng. Laõnh ñaïo caùc Phoøng taïo ñieàu kieän toái ña ñeå nhaân vieân cuûa mình coù theå phoái hôïp tham gia xaây döïng döï aùn. - Trang thieát bò kyõ thuaät phuïc vuï cho coâng taùc phaân tích döï aùn khaù toát. Caùc chuyeân vieân ñöôïc trang bò caùc maùy vi tính theá heä môùi, baøn gheá vaên phoøng khang trang, heä thoáng thoâng tin lieân laïc nhö Internet, taïp chí tham khaûo chuyeân ngaønh... - Coâng ty ñaõ chuù troïng caùc quy taéc veà phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö laø tính toaùn caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn: NPV, IRR, PP. Ñeå tính toaùn ñöôïc caùc chæ tieâu naøy, caùc chuyeân vieân ñaõ phaûi thieát laäp khaù chi tieát öôùc löôïng --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 37 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== thu nhaäp, chi phí, keát quaû kinh doanh, doøng tieàn cuûa döï aùn. Töø ñoù caùc keát luaän veà tính khaû thi taøi chính cuûa döï aùn coù cô sôû khoa hoïc hôn. 2.3.2.Moät soá ñieåm coøn haïn cheá - Veà toå chöùc nhaân söï: Coâng taùc naøy coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chaát löôïng cuûa hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn. Toå chöùc nhaân söï cho hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn chöa khoa hoïc. Chuyeân vieân phaân tích döï aùn thuoäc bieân cheá Phoøng Kinh Doanh Ñoái Ngoaïi-Phaùp Cheá. Beân caïnh coâng vieäc phaân tích döï aùn ñaàu tö, caùc chuyeân vieân naøy coøn phaûi ñaûm nhaän raát nhieàu vieäc khaùc nhö toå chöùc tieáp thò môû roäng kinh doanh, ñoùn tieáp khaùch lieân heä coâng taùc, toå chöùc cung öùng dòch vuï moâi giôùi haøng haûi, thieát laäp vaø duy trì heä thoáng phaùp cheá doanh nghieäp…Thoâng thöôøng moãi döï aùn Phoøng Kinh Doanh Ñoái Ngoaïi-Phaùp Cheá boá trí 2 chuyeân vieân laäp döï aùn (bao goàm caû quaù trình phaân tích taøi chính döï aùn). Trong boái caûnh quaù trình laäp döï aùn mua maùy moùc thieát bò thöôøng phaûi dieãn ra nhanh choùng, vieäc boá trí nhaân söï vöøa ít, laïi vöøa kieâm nhieäm taïo ra aùp löïc raát lôùn cho caùc chuyeân vieân, ít nhieàu coù aûnh höôûng tieâu cöïc tôùi keát quaû cuûa quaù trình phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn. Veà naêng löïc, trình ñoä chuyeân moân cuûa caùc chuyeân vieân coøn haïn cheá. Chöa baét kòp vôùi nhöõng tö duy taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi cuûa neàn kinh teá thò tröôøng. Khaû naêng caäp nhaät kieán thöùc coâng ngheä thoâng tin coøn chaäm. Ñaây laø nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa vieäc nhìn nhaän chöa ñuùng veà suaát chieát khaáu, phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn v.v... - Veà hoaït ñoäng thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin ñaàu vaøo coøn haïn cheá. Thoâng tin ñaàu vaøo, ñaëc bieät laø thoâng tin veà taøi chính cuûa döï aùn chuû yeáu tham khaûo moät soá taïp chí chuyeân ngaønh, Internet ñeå laáy caùc thoâng tin chuû yeáu veà thò tröôøng kinh doanh. Coù theå noùi, phöông phaùp thu thaäp thoâng tin laø thoáng keâ taïi choã maø khoâng coù quaù trình ñieàu tra veà nhu caàu thò tröôøng thò tröôøng tôùi caùc khaùch haøng hoaëc thoâng qua Coâng ty chuyeân nghieân cöùu thò tröôøng. Moät soá thoâng tin veà chi phí nhö chi phí vaät tö vaät lieäu, chi phí quaûn lyù… khoâng coù cô sôû tính toaùn cuï theå hoaëc neâu roõ nguoàn goác cuûa thoâng tin. Phöông phaùp xöû lyù thoâng tin cuõng coøn haïn cheá, chæ thöïc hieän caùc tính toaùn caùc soá lieäu thoâng thöôøng. Coâng ty khoâng aùp --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 38 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== duïng caùc phaân tích döï baùo ñeå xem xeùt möùc möùc ñoä ruûi ro cuûa döï aùn. Quaù trình thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin theo caùch maø Coâng ty ñang thöïc hieän seõ daãn tôùi hai haäu quaû: Soá lieäu phaân tích khoâng coù ñoä tin caäy cao do khoâng coù hoaït ñoäng thaêm doø thöïc teá. Ngoaøi ra hoaït ñoäng phaân tích chöa bao quaùt caùc khaû naêng bieán ñoäng cuûa thò tröôøng. - Veà kyõ thuaät tính toaùn vaø phaân tích caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn theå hieän moät soá yeáu ñieåm sau: + Xaùc ñònh doøng tieàn cuûa döï aùn chöa chính xaùc, chöa ñaày ñuû. Trong quaù trình laäp döï aùn ñaàu tö, caùc chuyeân vieân cuûa Coâng ty ñaõ luoân boû qua, khoâng xaùc ñònh voán löu ñoäng roøng cuûa döï aùn nhö: thay ñoåi caùc khoaûn phaûi thu, thay ñoåi caùc khoaûn phaûi traû, thay ñoåi tieàn maët v.v..Do ñoù, ñoä chính xaùc cuûa doøng tieàn döï aùn cuõng bò aûnh höôûng. Treân thöïc teá, döï aùn ñaàu tö naøo cuõng caàn coù voán löu ñoäng. Coâng ty neân nghieân cöùu ñeå xaây döïng caùch tính voán löu ñoäng roøng cho caùc döï aùn ñeå hoaøn thieän coâng taùc quaûn lyù taøi chính döï aùn toát hôn. Ngoaøi ra khi xaây döïng doøng tieàn cuûa döï aùn, caùc chuyeân vieân ñaõ ñöa chi phí voán ñaàu tö (giaù trò taøu) vaøo naêm thöù nhaát vaø thöïc hieän chieát khaáu doøng tieàn ñeå tính toaùn doøng tieàn roøng coù chieát khaáu vaø caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính khaùc. Caùc laøm nhö vaäy ñaõ ñaåy luøi doøng tieàn chi ñaàu tö treã moät naêm. Do ñaëc thuø caùc döï aùn mua maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän taûi ñoøi hoûi thôøi gian boû voán ñaàu tö nhanh (quaù trình giao dòch mua baùn dieãn ra trong 1-2 thaùng), vaø khi thieát bò ñöa vaøo khai thaùc môùi tính laø thôøi ñieåm baét ñaàu cuûa döï aùn. Thôøi gian boû voán ñaàu tö cuûa döï aùn mua taøu neân tính ôû moác naêm thöù 0. Giaù trò chieát khaáu voán ñaàu tö chính baèng giaù trò ñaàu tö ban ñaàu. Veà caùc khoaûn muïc thu nhaäp-chi phí, caùc chuyeân vieân phaân tích ñaõ öôùc löôïng chöa ñaày ñuû caùc khoaûn muïc chi phí. Cuï theå nhö trong döï aùn mua taøu TOYO, khi öôùc tính chi phí hoaït ñoäng cuûa taøu ñaõ boû qua chi phí daàu nhôøn, nöôùc --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 39 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== ngoït maø chuû taøu phaûi chòu. Khoâng xeùt ñeán söï bieán ñoåi chi phí vaät tö, söûa chöõa phuï thuoäc vaøo tuoåi cuûa taøu. Veà lyù thuyeát thì tuoåi cuûa taøu caøng cao thì chi phí naøy cuõng taêng theâm. Maëc duø ñaây khoâng phaûi laø khoaûn chi phí coù tyû troïng lôùn nhöng cuõng phaàn naøo aûnh höôûng tôùi keát quaû cuûa hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn + Döï baùo tyû leä chieát khaáu cuûa döï aùn chöa phuø hôïp Coâng ty choïn laõi suaát vay voán ngaân haøng laøm laõi suaát chieát khaáu cuûa döï aùn. Ñaây cuõng laø sai laàm thöôøng gaëp ôû taát caû caùc döï aùn maø Coâng ty ñaõ trieån khai. Vôùi caùch laøm nhö treân, caùc chuyeân vieân phaân tích ñaõ voâ tình boû qua caùc taùc ñoäng cuûa ruûi ro tôùi döï aùn ñaàu tö. Kinh doanh vaän taûi bieån coù tính hoäi nhaäp cao do lieân quan ñeán hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu cuûa moät nöôùc vôùi caùc nöôùc khaùc. Phöông tieän vaän taûi coù theå hoaït ñoäng treân vuøng bieån nhieàu quoác gia. Neáu loaïi tröø yeáu toá ruûi ro do thieân tai, soùng thaàn… thì kinh doanh vaän taûi bieån luoân laø ngaønh coù tính caïnh tranh cao. Caùc haõng taøu nöôùc ngoaøi cuõng tham gia vaøo thò phaàn noäi ñòa khieán ñoä ruûi ro trong kinh doanh cao. Do ruûi ro lónh vöïc kinh doanh vaän taûi bieån luoân cao hôn ruûi ro lónh vöïc ngaân haøng, neân tyû leä chieát khaáu döï aùn caàn phaûi coäng theâm phaàn buø ruûi ro moät tyû leä thích hôïp. Do moät soá caùc aûnh höôûng veà tính chính xaùc cuûa doøng tieàn döï aùn vaø suaát chieát khaáu maø phaàn treân ñaõ neâu, keùo theo caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn nhö NPV, IRR v.v.. cuõng khoâng chính xaùc. Soá löôïng caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính chöa ñaày ñuû. Tính toaùn chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán boû qua giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn. + Chöa phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn: Hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn chöa tính tôùi caùc tình huoáng bieán ñoäng thoâng qua caùc giaû ñònh. Coù nghóa laø caùc chuyeân vieân phaân tích ñaõ coá ñònh doanh thu vaø chi phí cuûa döï aùn maø khoâng phaân tích ruûi ro cuûa döï aùn thoâng qua vieäc xem xeùt trong tröôøng hôïp yeáu toá ñaàu vaøo (chi phí) vaø yeáu toá ñaàu ra --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 40 Hoaøn thieän hoaït ñoäng phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaàu tö – Tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ =============================================================== (doanh thu) bieán ñoäng thì seõ daãn tôùi keát quaû nhö theá naøo? Do ñoù, quaù trình phaân tích hieäu quaû taøi chính hôi cöùng nhaéc, ñôn ñieäu. Neáu chæ döïa vaøo caùc chæ tieâu tính toaùn hieäu quaû nhö hieän taïi thì chöa ñuû cô sôû ñeå keát luaän veà tính khaû thi veà taøi chính cuûa döï aùn. Thaäm chí coù theå daãn tôùi sai laàm veà hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn. 2.4. Keát luaän chöông 2 Qua xem xeùt thöïc teá taïi doanh nghieäp maø tröôøng hôïp Coâng ty Haøng Haûi Ñoâng Ñoâ laø moät ví duï, coù theå thaáy treân thöïc teá caùc doanh nghieäp chöa coi troïng ñuùng möùc coâng taùc phaân tích taøi chính döï aùn ñaàu tö. Tö töôûng cuûa Laõnh ñaïo doanh nghieäp coøn mang tính “bao caáp”, neân coi phaân tích hieäu quaû taøi chính döï aùn laø thuû tuïc baét buoäc ñeå trình Cô quan caáp treân xeùt duyeät. Ñieàu naøy theå hieän ôû moät soá ñieåm nhö: sô saøi trong khaâu thu thaäp thoâng tin, caùc soá lieäu ñaàu vaøo ñöôïc löïa choïn ôû tình huoáng “laïc quan”. Do vaäy, keát quaû veà caùc chæ tieâu taøi chính thöôøng phaûn aùnh chöa ñuùng, chöa ñaày ñuû tính khaû thi veà taøi chính cuûa döï aùn. Böôùc sang neàn kinh teá thò tröôøng caïnh tranh, caùc doanh nghieäp ñoøi hoûi phaûi thöïc söï ñoäc laäp vaø töï chuû veà taøi chính. Doanh nghieäp naøo “lô laø” vôùi ñoàng voán ñaàu tö mình boû ra thì chaéc chaén seõ khoù toàn taïi veà laâu daøi. Naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng phaân tích taøi chính döï aùn laø ñoøi hoûi mang tính soáng coøn. Laõnh ñaïo doanh nghieäp caàn naâng caáp töø vaán ñeà boá trí nhaân söï cho döï aùn ñeán caùc