Đề tài Giải pháp xác định giá trị vườn cây cao su khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam
Tài liệu Đề tài Giải pháp xác định giá trị vườn cây cao su khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam: MỤC LỤC Danh mục các từ viết tắt i Danh mục các bảng ii Danh mục các hình iii PHẦN MỞ ĐẦU Lý do chọn đề tài: Ở nước ta, cổ phần hóa các DNNN là chủ trương lớn, là giải pháp quan trọng của Đảng và Nhà nước trong tiến trình sắp xếp, đổi mới khu vực kinh tế quốc doanh. Trải qua gần 15 năm, kể từ khi bắt đầu thí điểm vào năm 1992 đến thực hiện chính thức năm 1996, kết quả đạt được trong quá trình cổ phần hoá DNNN về cơ bản là tích cực. Qua CPH đã giảm bớt được những DNNN kinh doanh kém hiệu quả đồng thời hình thành mới loại hình DN đa hình thức sở hữu, thu hút vốn và kinh nghiệm của các nhà đầu tư cũng như người lao động vào phát triển sản xuất kinh doanh, tạo động lực mới, phát huy quyền tự chủ kinh doanh, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của DN. Tuy những mặt tích cực của CPH đã thể hiện rõ, nhưng cho đến nay tốc độ thực hiện CPH ở Việt Nam nh...
Bạn đang xem trước 20 trang mẫu tài liệu Đề tài Giải pháp xác định giá trị vườn cây cao su khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
MUÏC LUÏC
Danh muïc caùc töø vieát taét i
Danh muïc caùc baûng ii
Danh muïc caùc hình iii
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU
Lyù do choïn ñeà taøi:
ÔÛ nöôùc ta, coå phaàn hoùa caùc DNNN laø chuû tröông lôùn, laø giaûi phaùp quan troïng cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc trong tieán trình saép xeáp, ñoåi môùi khu vöïc kinh teá quoác doanh.
Traûi qua gaàn 15 naêm, keå töø khi baét ñaàu thí ñieåm vaøo naêm 1992 ñeán thöïc hieän chính thöùc naêm 1996, keát quaû ñaït ñöôïc trong quaù trình coå phaàn hoaù DNNN veà cô baûn laø tích cöïc. Qua CPH ñaõ giaûm bôùt ñöôïc nhöõng DNNN kinh doanh keùm hieäu quaû ñoàng thôøi hình thaønh môùi loaïi hình DN ña hình thöùc sôû höõu, thu huùt voán vaø kinh nghieäm cuûa caùc nhaø ñaàu tö cuõng nhö ngöôøi lao ñoäng vaøo phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh, taïo ñoäng löïc môùi, phaùt huy quyeàn töï chuû kinh doanh, naâng cao hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh cuûa DN.
Tuy nhöõng maët tích cöïc cuûa CPH ñaõ theå hieän roõ, nhöng cho ñeán nay toác ñoä thöïc hieän CPH ôû Vieät Nam nhìn chung vaãn coøn chaäm, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhö yeâu caàu ñaët ra. Ñoù laø do nhieàu vöôùng maéc ñaõ phaùt sinh khoâng chæ trong quaù trình toå chöùc thöïc hieän maø ngay caû ñoái vôùi DN ñaõ ñöôïc CPH cuõng caàn hoaøn thieän theâm ôû nhieàu maët, caû veà cô sôû lyù luaän laãn thöïc tieãn. Ñaëc bieät trong caùc doanh nghieäp noâng nghieäp vöôùng maéc lôùn nhaát laø vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây lieân quan ñeán quyeàn söû duïng ñaát, caây troàng vaø nhöõng taøi saûn treân ñaát phuïc vuï cho kinh doanh saûn xuaát.
Quaù trình saép xeáp vaø ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù caùc DN thuoäc Taäp ñoaøn trong nhöõng naêm qua ñaõ taïo böôùc phaùt trieån vöôït baäc caû chieàu roäng laãn chieàu saâu, xứng đáng vai troø noøng coát cuûa ngaønh Cao su Vieät Nam. Maëc duø Taäp ñoaøn ñaõ ñi đaàu trong vieäc CPH caùc doanh nghieäp noâng nghieäp nhaø nöôùc nhöng toác ñoä vaãn chaäm so vôùi yeâu caàu cuûa Chính phuû. Nguyeân nhaân cuûa vieäc chaäm treã naøy laø vì coøn luùng tuùng trong vieäc ñònh giaù trò vaø giaù caû vöôøn caây cao su. Chính vì vaäy nghieân cöùu xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ñeå CPH doanh nghieäp noâng nghieäp nhaø nöôùc taïi Taäp ñoaøn nhaèm thuùc ñaåy tieán trình CPH taïi Taäp ñoaøn laø raát caàn thieát vaø mang tính thôøi söï.
Xuaát phaùt töø tình hình thöïc teá treân, toâi xin choïn ñeà taøi nghieân cöùu laø: “ Giaûi phaùp xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa doanh nghieäp nhaø nöôùc taïi Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam” laøm luaän vaên toát nghieäp, vôùi mong muoán goùp moät phaàn kieán thöùc nhaèm thuùc ñaåy tieán trình CPH caùc ñôn vò thuoäc Taäp ñoaøn trong thôøi gian tôùi.
Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi:
Muïc ñích heä thoáng hoùa lyù thuyeát xaùc ñònh giaù trò doanh nghiệp, xác định giá trị vöôøn caây cao su ñeå coå phaàn hoaù DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân laøm cô sôû ñeå phaân tích thöïc traïng vieäc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su taïi Taäp ñoaøn trong thôøi gian qua, treân cô sôû ñoù phaùt hieän vaán ñeà vaø giaûi quyeát vaán ñeà nhaèm hoaøn thieän lyù thuyeát xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ñeå CPH caùc DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân taïi Taäp ñoaøn.
Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi:
Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø giaù giaù trò vöôøn caây cao su khi CPH cuûa caùc coâng ty cao su nhö Noâng tröôøng cao su Hoøa Bình, Coâng ty cao su Ñoàng Phuù, Coâng ty TNHH moät thaønh vieân Taây Ninh vaø Coâng ty cao su Phöôùc Hoøa, ñaõ tieán haønh CPH caû vöôøn caây cao su vaø nhaø maùy thuoäc Taäp ñoaøn.
Phöông phaùp nghieân cöùu cuûa ñeà taøi:
Ñeà taøi söû duïng cô sôû lyù thuyeát veà xaùc ñònh giaù trò DN noùi chung vaø xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm sinh hoïc rieâng coù cuûa noù vôùi nhöõng quy luaät cuûa kinh teá thò tröôøng vaø nhöõng vaên baûn hieän haønh cuûa nhaø nöôùc veà ñònh giaù trò DNNN ñeå CPH.
Taùc giaû thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu cuûa luaän vaên bằng caùc phöông phaùp thoáng keâ moâ taû, thoáng keâ so saùnh, phöông phaùp chuyeân khaûo, phaân tích thoáng keâ, phöông phaùp ñònh löôïng,… ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng vaø xaây döïng caùc giaûi phaùp xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ñeå CPH taïi Taäp ñoaøn .
Keát quaû cuûa ñeà taøi:
Ñeà taøi ñaõ ñöa ra nhöõng giaûi phaùp coù cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn veà caùch xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ñeå coå phaàn hoaù DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân.
6. Keát caáu cuûa luaän vaên:
Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän noäi dung cuûa luaän vaên goàm 3 chöông:
Chöông 1: Cô sôû lyù thuyeát cuûa vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa.
Chöông 2: Thöïc traïng vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa taïi Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam.
Chöông 3: Caùc giaûi phaùp hoaøn thieän vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa taïi Taäp ñoaøn Coâng nghieäp cao su Vieät Nam.
Chöông 1:
CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT CUÛA VIEÄC XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ VÖÔØN CAÂY CAO SU KHI COÅ PHAÀN HOÙA
1.1. COÅ PHAÀN HOÙA DNNN VAØ GIAÙ TRÒ VÖÔØN CAÂY CAO SU
1.1.1 Doanh nghieäp noâng nghieäp
Doanh nghieäp noâng nghieäp laø nhöõng toå chöùc kinh doanh coù söû duïng ñaát ñai ñeå kinh doanh chuû yeáu caùc loaïi caây troàng, vaät nuoâi vaø caùc hoaït ñoäng mang tính sinh hoïc, nhö caùc toå chöùc kinh doanh cao su, caø pheâ, mía, luùa, chaên nuoâi boø, gaø, heo,… chuùng ñöôïc goïi laø doanh nghieäp noâng nghieäp.
1.1.2 Doanh nghieäp noâng nghieäp nhaø nöôùc
Doanh nghieäp noâng nghieäp nhaø nöôùc laø doanh nghieäp noâng nghieäp do nhaø nöôùc ñaàu tö voán, thaønh laäp vaø toå chöùc quaûn lyù, hoaït ñoäng kinh doanh hoaëc hoaït ñoäng coâng ích theo Luaät doanh nghieäp nhaèm thöïc hieän muïc tieâu kinh teá – xaõ hoäi do Nhaø nöôùc giao.
1.1.3 Coå phaàn hoùa doanh nghieäp nhaø nöôùc
Coå phaàn hoùa caùc DNNN laø moät bieän phaùp chuyeån ñoåi hình thöùc sôû höõu trong DNNN, töø sôû höõu duy nhaát laø Nhaø nöôùc sang sôû höõu cuûa caùc coå ñoâng (Nhaø nöôùc coù theå vaãn tham gia vôùi tö caùch laø moät coå ñoâng hoaëc khoâng tham gia), ñoàng thôøi chuyeån DNNN sang Coâng ty coå phaàn, toå chöùc hoaït ñoäng theo quy ñònh trong Luaät doanh nghieäp.
Vì vaäy, muoán coå phaàn hoaù DNNN ñieàu tröôùc heát phaûi xaùc ñònh ñöôïc giaù trò DN moät caùch khaùch quan.
1.1.4 Giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa
Giaù trò vöôøn caây cao su laø moät phaàn khoâng theå taùch rôøi trong toång taøi saûn cuûa DN kinh doanh cao su thieân nhieân. Vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi CPH caùc doanh nghieäp noâng nghieäp kinh doanh cao su thieân nhieân laø xaùc ñònh ñuùng giaù trò vöôøn caây laøm cô sôû ñeå ñöa ra moät möùc giaù thích hôïp ñoái vôùi phaàn voán maø nhaø nöôùc ñaõ ñaàu tö hình thaønh taøi saûn laø vöôøn caây cao su. Trong toång giaù trò taøi saûn DN thì giaù trò taøi saûn laø vöôøn caây cao su chieám treân 70%, do ñoù vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi CPH laø moät coâng vieäc yeâu caàu coù tính chính xaùc cao nhaèm xaùc ñònh ñuùng giaù trò vaø giaù caû cuûa doanh nghieäp noâng nghieäp kinh doanh cao su thieân nhieân ñeå coù theå tieán haønh CPH doanh nghieäp vaø trao ñoåi, giao dòch treân thò tröôøng.
1.2. VAI TROØ, LÔÏI ÍCH CUÛA CAÂY CAO SU TRONG NEÀN KINH TEÁ QUOÁC DAÂN.
Caây cao su xuaát xöù töø Brasil, coù teân khoa hoïc laø Hevea Brasi Liensis, ñöôïc bieát ñeán töø theá kæ 18, taïi vuøng chaâu thoå soâng Amazoân thuoäc Nam Myõ. Ñöôïc du nhaäp vaøo Vieät Nam töø naêm 1897 do baùc syõ Yersin troàng thaønh coâng taïi Vieän nghieân cöùu Pasteur Nha Trang. Tính ñeán cuoái naêm 2006, dieän tích troàng caây cao su treân theá giôùi khoaûng 10 trieääu ha vôùi saûn löôïng muû gaàn 09 trieäu taán naêm. Trong ñoù dieän tích cao su ôû Vieät Nam treân 500.000ha, goàm: Mieàn Ñoâng Nam boä 160.000ha; Vuøng Taây Nguyeân vaø Duyeân Haûi Mieàn Trung treân 40.000ha vaø caùc vuøng khaùc.
Söï phaùt trieån cuûa ngaønh Cao su trong hôn 30 naêm qua ñaõ khaúng ñònh vai troø, vò trí cuûa noù ñoái vôùi ñaát nöôùc. Thaät vaäy, caây cao su khoâng chæ ñem laïi lôïi ích kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng maø coøn caû veà an ninh quoác phoøng. Ngaønh cao su ñaõ trôû thaønh moät trong taùm Taäp ñoaøn kinh teá ñaàu tieân ôû Vieät Nam.
1.2.1 Veà kinh teá
Caây cao su laø moät loaïi caây coâng nghieäp coù giaù trò kinh teá raát cao. Ñaây laø loaïi caây maø saûn phaåm cuûa noù chuû yeáu ñöôïc duøng laøm nguyeân lieäu cho caùc ngaønh coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp.
Kinh doanh cao su thieân nhieân xeùt veà maët kinh teá coù theå noùi cho lôïi nhuaän “KEÙP“ töø saûn phaåm chính ñoù laø muû vaø goã, trong khi thu hoaïch saûn phaåm töø muû thì giaù trò caây ngaøy caøng taêng tröôûng cho nguoàn thu töø goã khi thanh lyù.
+ Muû cao su: Saûn phaåm chuû yeáu cuûa caây cao su laø muû (Natural Rubber - NR) vôùi nhieàu loaïi saûn phaåm ña daïng nhö CV, SVRL, SVR 3L, SVR 5L, SVR 10, SVR 20, Latex…. Coù caùc ñaëc tính ñaëc bieät hôn haún cao su nhaân taïo veà ñoä giaõn, ñoä ñaøn hoài cao, choáng nöùt, choáng laïnh toát, ít phaùt nhieät khi coï saùt, deã sô luyeän,… Saûn phaåm töø muû cao su thieân nhieân laø moät trong nhöõng nguyeân lieäu caàn thieát cuûa nhieàu ngaønh coâng nghieäp hieän ñaïi treân theá giôùi, xeáp thöù tö sau daàu moû, than ñaù, saét theùp vaø ñaëc bieät laø khoâng theå cheá bieán ñöôïc cao su nhaân taïo coù ñaëc tính nhö cao su thieân nhieân. Saûn phaåm töø muû cao su thieân nhieân coù treân 50 ngaøn coâng duïng khaùc nhau vaø raát caàn thieát ñoái vôùi ngaønh coâng nghieäp oâ toâ, maùy bay, saûn xuaát duïng cuï y teá vaø nhieàu ngaønh coâng nghieäp phuïc vuï tieâu duøng khaùc.
Baûng 1.1: Döï ñoaùn nhu caàu cao su thieân nhieân (NR) vaø cao su nhaân taïo
(SR) ñeán naêm 2020.
Nhu caàu
Naêm
2007
2010
2015
2020
Voû xe
11,164
12,688
14,267
15,838
Saûn phaåm khaùc
9,913
10,973
11,909
12,835
Toång
21,077
23,661
26,176
28,673
NR
8,493
9,528
10,601
11,681
SR
12,584
14,133
15,575
16,992
Tyû leä NR/SR
40/60
40/60
40/60
41/59
( Nguoàn : LMC International and ProForesst 5- 2007)
+ Goã cao su: Caây cao su heát nieân haïn khai thaùc phaûi thanh lyù, treân moät ha trung bình coù theå thu ñöôïc khoaûng 160 m3 goã nguyeân lieäu vôùi giaù trò thanh lyù khoaûng 80 trieäu ñoàng (theo thôøi giaù hieän nay), ñuû ñeå taùi canh ñöôïc khoaûng 2 ha cao su kieán thieát cô baûn. Goã cao su ñaõ ñöôïc cheá bieán ñeå saûn xuaát baøn, gheá, tuû, giöôøng,… coù giaù dao ñoäng töø 600 - 900 USD/m 3.
Vôùi dieän tích cao su troàng töø naêm 1975 ñeán 2015, Vieät Nam coù khaû naêng taùi canh khoaûng 10.000 ñeán 15.000ha/naêm vaø cung caáp khoaûng 300.000 ñeán 400.000 m3 goã xeû/naêm, coù theå ñoù laø thôøi ñieåm maø goã cao su trong nöôùc laø nguoàn nguyeân lieäu chuû löïc cho caùc nhaø maùy cheá bieán ñoà goã cao su xuaát khaåu cuûa nöôùc ta.
Baûng 1.2: Tröõ löôïng goã cuûa moät soá gioáng cao su.
Gioáng
Vanh goác ( chu vi –m)
Vanh ngoïn ( chu vi –m)
Thaân cao
10 naêm tuoåi
14 naêm tuoåi
m3 / caây
m3 / ha
m3 /caây
m3 /ha
RRIV 2
87,8
65,1
6,44
0,30
150
0,38
190
RRIV 3
75,4
56,3
4,46
0,15
75
0,24
120
RRIV 4
71,8
53,6
5,43
0,17
85
0,21
105
PB 235
74
56,3
5,13
0,17
85
0,24
100
GT 1
66,9
52,4
3,49
0,10
50
(Nguoàn: Hieäp hoäi cao su Vieät Nam – Cao su Vieät Nam treân ñöôøng hoäi nhaäp Quoác teá – NXB Lao ñoäng).
Haït cao su ngoaøi vieäc duøng laøm gioáng coøn duøng ñeå eùp daàu, laøm thöùc aên cho gia caàm vaø boùn cho caây troàng,… Moãi hecta cao su coù theå thu hoaïch ñöôïc khoaûng 250-300 kg haït/naêm (töông öùng vôùi khoaûng 2 trieäu ñoàng). Haøng naêm cao su ruïng laù qua ñoâng, thu ñöôïc khoaûng töø 4 -7 taán laù/ha/naêm taïo nguoàn chaát höõu cô quyù giaù cho ñaát.
Kinh doanh saûn xuaát cao su thieân nhieân laø ngaønh haøng chieán löôïc ôû nöôùc ta. Haøng naêm ngaønh cao su ñem laïi treân 1 tyû ñoâla kim ngaïch xuaát khaåu cho neàn kinh teá, goùp phaàn quan troïng thuùc ñaåy nhanh tieán trình coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa noâng nghieäp, noâng thoân ôû nöôùc ta trong giai ñoaïn hieän nay.
Toå chöùc kinh doanh saûn xuaát cuûa ngaønh cao su Vieät Nam hieän nay chuû yeáu theo quy moâ ñaïi ñieàn thoâng qua loaïi hình DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân. Phaàn lôùn caùc DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån maïnh meõ töø sau naêm 1975 ñeán nay, vôùi toác ñoä taêng tröôûng trung bình 20% naêm, hình thaønh nhöõng vuøng saûn xuaát haøng hoùa taäp trung quy moâ lôùn haøng traêm ngaøn hecta. Xeùt veà maët kinh teá, DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân ñaõ giöõ vai troø ñònh höôùng phaùt trieån cuûa ngaønh cao su Vieät Nam trong nhöõng naêm qua.
1.2.2 Veà xaõ hoäi
DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân ñaõ thu huùt haøng chuïc vaïn lao ñoäng töø caùc vuøng ñoàng baèng ñoâng daân cö leân khai phaù vuøng röøng, ñoài nuùi troïc, hoang hoùa xa xoâi heûo laùnh coù ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi vaø cô sôû haï taàng ngheøo naøn, yeáu keùm, taïo laäp neân nhöõng vuøng daân cö, noâng thoân môùi, nhôø thuaän lôïi veà giaù caû, thò tröôøng, thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng ñöôïc naâng cao trong nhöõng naêm gaàn ñaây, laøm thay ñoåi boä maët kinh teá - vaên hoùa - xaõ hoäi. Nhieàu ñòa phöông ñaõ söû duïng caây cao su nhö moät giaûi phaùp xoùa, giaûm hoä ñoùi ngheøo.
Maët khaùc, do nhu caàu ñi laïi vaän chuyeån muû, ñöôøng saù cuûa vuøng troàng cao su ñöôïc ñaàu tö môû mang, goùp phaàn naâng caáp heä thoáng giao thoâng vuøng noâng thoân.
1.2.3 Veà moâi tröôøng
Caây cao su laø loaïi caây troàng coù theå thích nghi vôùi nhieàu loaïi ñòa hình, nhieàu vuøng sinh thaùi khaùc nhau. Coù theå goïi caây cao su laø “Caây moâi tröôøng” vì noù coù khaû naêng chòu haïn toát, goùp phaàn phuû xanh ñaát troáng, ñoài troïc, taïo söï caân baèng sinh thaùi; naâng cao ñoä phì cho ñaát do vieäc ruïng laù haøng naêm; ngoaøi ra röøng cao su coøn coù taùc duïng giöõ nöôùc, haïn cheá doøng chaûy nöôùc luõ, choáng xoùi moøn ôû caùc vuøng nuùi. Nhieàu nghieân cöùu cho thaáy caây cao su laø loaïi caây coù boä laù haáp thuï khí cacbonic raát lôùn. Do vaäy caây cao su ñang ñöôïc xem laø moät giaûi phaùp ñeå giaûm hieäu öùng nhaø kính do khí cacbonic töø caùc ngaønh coâng nghieäp thaûi ra moâi tröôøng.
1.2.4 Veà an ninh quoác phoøng
Phaùt trieån cao su doïc theo caùc tuyeán bieân giôùi vaø caùc tænh Taây Nguyeân coù yù nghóa heát söùc quan troïng ñoái vôùi an ninh quoác phoøng cuûa caû nöôùc. Goùp phaàn vaøo vieäc ñònh canh, ñònh cö, oån ñònh ñôøi soáng cho ñoàng baøo daân toäc ít ngöôøi.
1.3. ÑAËC ÑIEÅM KINH TEÁ KYÕ THUAÄT KINH DOANH CAO SU THIEÂN NHIEÂN AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN VIEÄC XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ VÖÔØN CAÂY
Kinh doanh saûn xuaát cao su thieân nhieân cuõng nhö caùc caây troàng khaùc ñeàu coù nhöõng ñaëc ñieåm cuûa saûn xuaát noâng nghieäp noùi chung, ñaëc ñieåm quan troïng nhaát laø saûn xuaát mang tính sinh hoïc. Tuy nhieân kinh doanh saûn xuaát caây cao su thieân nhieân coøn coù nhöõng ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuaät rieâng sau ñaây caàn nghieân cöùu khi ñònh giaù trò vöôøn caây ñeå CPH doanh nghieâp nhaø nöôùc kinh doanh cao su thieân nhieân.
1.3.1 Chu kyø kinh doanh daøi, naêng suaát, chaát löôïng vöôøn caây phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá
Caây cao su laø loaïi caây coâng nghieäp coù chu kyø kinh doanh daøi ngaøy, tröôùc ñaây laø 32 naêm, trong nhöõng naêm gaàn ñaây do öùng duïng caùc tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä môùi vaøo thaâm canh, caûi taïo gioáng, caùc gioáng môùi coù naêng suaát muû cao, tröõ löôïng goã lôùn ñaõ ñöôïc thay theá daàn caùc gioáng cuû. Do ñoù chu kyø cuûa caây ñaõ ñöôïc ruùt ngaén coøn 27 naêm, trong ñoù thôøi gian KTCB laø 7 naêm vaø thôøi gian khai thaùc laø 20 naêm. Vöôøn caây cao su cuûa caùc coâng ty cao su haàu heát ñeàu naèm ôû vuøng saâu, vuøng xa, ñòa hình hieåm trôû, dieän tích lôùn traûi daøi treân nhieàu xaõ, huyeän vì vaäy vieäc kieåm keâ, ñaùnh giaù phaân loaïi vöôøn caây gaëp raát nhieàu khoù khaên phöùc taïp.
Giaù trò vöôøn caây cao su phuï thuoäc raát lôùn vaøo naêng suaát, chaát löôïng vöôøn caây. Do ñoù vieäc xaùc ñònh caùc yeáu toá laøm aûnh höôûng ñeán naêng suaát, chaát löôïng vöôøn caây raát coù yù nghóa trong vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su. Qua quaù trình nghieân cöùu nhaân thaáy naêng suaát, chaát löôïng vöôøn caây cao su phuï thuoäc raát nhieàu vaøo caùc yeáu toá nhö: Gioáng caây, maät ñoä caây, phöông phaùp troàng, loaïi ñaát vaø kyõ thuaät thaâm canh, quy trình khai thaùc vaø tay ngheà cuûa coâng nhaân, cuï theå :
+ Maät ñoä caây höõu hieäu, soá caây thöïc sinh treân 1 ha aûnh höôûng vieäc phaân loaïi chaát löôïng vöôøn caây ñeå xaùc ñònh saûn löông muû cuûa töøng naêm vaø caû chu kyø kinh doanh laø caên cöù quan troïng coù tính quyeát ñònh ñeán vieäc xaùc ñònh giaù trò coøn laïi vöôøn caây, vaø giaù baùn khi giao dòch.
+ Maät ñoä caây ñöùng aûnh höôûng ñeán giaù trò goã khi thanh lyù vöôøn caây cao su ñaõ heát nieân haïn khai thaùc.
+ Gioáng caây aûnh höôûng ñeán naêng suaát saûn löôïng vöôøn caây vaø tröõ löôïng goã khi thanh lyù.
+ Tình traïng vöôøn caây nhö tuoåi caây, chaát löôïng voû caïo aûnh höôûng ñeán naêng suaát coøn laïi cuûa vöôøn caây, tình traïng söùc khoûe vöôøn caây toát hay xaáu nhö caùc beänh vöôøn caây thöôøng laøm aûnh höôûng ñeán naêng suaát vöôøn caây.
+ Caùc yeáu toá veà thoå nhöôõng nhö ñaát ñoû, ñaát xaùm. Vöôøn caây ñaát xaùm thöôøng coù maät ñoä caây cao hôn ñaát ñoû vì caây sinh tröôûng keùm hôn neân thôøi gian KTCB thöôøng laø 7 naêm. Vöôøn caây ñaát ñoû coù maät ñoä caây ít hôn nhöng thôøi gian chaêm soùc laïi chæ coù 6 naêm neân suaát ñaàu tö cho 01 ha thaáp hôn vöôøn ñaát xaùm.
+ Ñoä doác: Ñòa hình troàng cao su thöôøng ñöôïc chia thaønh 2 loaïi, ñoù laø ñòa hình coù ñoä doác laø >8% vaø ñòa hình coù ñoä doác 90% dieän tích.
+ Phöông phaùp troàng aûnh höôûng ñeán suaát ñaàu tö, thöôøng troàng baèng 3 phöông phaùp laø Stum baàu, Stum traàn vaø haït. Chi phí cuûa suaát ñaàu tö troàng theo phöông phaùp Stum baàu laø cao nhaát.
+ Hình thöùc troàng taùi canh hay khai hoang troàng môùi aûnh höôûng ñeán suaát ñaàu tö. Suaát ñaàu tö cho 01ha theo hình thöùc khai hoang cao hôn suaát ñaàu tö cho hình thöùc troàng taùi canh laø 3 trieäu/ha.Suaát ñaàu tö aûnh höôûng ñeán vieäc xaùc ñònh giaù trò coøn laïi cuûa vöôøn caây cao su kinh doanh trong vieäc xaùc ñònh giaù trò DN.
1.3.3 Giaù trò thanh lyù vöôøn caây do nhieàu yeáu toá quyeát ñònh
Caây cao su heát nieân haïn khai thaùc phaûi thanh lyù, giaù trò thu hoài khi thanh lyù raát lôùn khoâng gioáng nhöõng caây troàng khaùc, treân moät hecta trung bình coù theå thu ñöôïc giaù trò thanh lyù khoaûng 80 trieäu ñoàng, ñuû ñeå taùi canh ñöôïc khoaûng 2 ha cao su kieán thieát cô baûn.
Xaùc ñònh giaù trò thanh lyù vöôøn caây, chính laø giaù trò öôùc thu hoài cuûi, goã cao su ñeå ñöa vaøo giaù trò vöôøn caây, tuy nhieân giaù trò naøy raát khoù xaùc ñònh bôûi caùc yeáu toá sau: Soá löôïng, chaát löôïng vaø giaù cuûa cuûi, goã cao su ôû caùc thôøi ñieåm thanh lyù sau CPH ôû traïng thaùi ñoäng khoâng xaùc ñònh ñöôïc, noù phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá chuû quan vaø khaùch quan sau:
+ Xaùc ñònh giaù caû thanh lyù vöôøn caây trong töông lai nhö giaù cuûi, goã cao su töø caùc vöôøn caây thanh lyù raát khoù chính xaùc. Thôøi ñieåm thanh lyù vöôøn caây cao su hiện taïi cho ñeán khi thanh lyù khoaûng töø 10 ñeán 20 naêm nöõa. Khi chuyeån sang coâng ty coå phaàn vöôøn caây cao su seõ tieáp tuïc ñöôïc ñaàu tö khai thaùc cho ñeán khi thanh lyù do ñoù khoái löôïng goã vaø cuûi cũng coù söï bieán ñoäng so vôùi döï kieán.
+ Do ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa vöôøn caây cao su cuõng nhö nhöõng caây troàng khaùc, phaûi gaùnh chòu nhieàu yeáu toá ruûi ro do thieân tai, haøng naêm gioù baõo laøm gaõy ñoå vöôøn caây cao su thöôøng xuyeân khoâng theå öôùc ñoaùn chính xaùc ñöôïc con soá cuï theå.
+ Theo cheá ñoä khaáu hao taøi saûn coá ñònh vaø cheá ñoä phaân phoái lôïi nhuaän hieän haønh; giaù trò cuûi, goã cao su thu hoài sau thanh lyù (ñaõ khaáu hao heát giaù trò) laø khoaûn thu nhaäp baát thöôøng. Lôïi töùc thanh lyù vöôøn caây cao su sau khi noäp thueá thu nhaäp DN, ñöôïc phaân phoái theo tyû leä voán tham gia cuûa caùc coå ñoâng
Ñaây laø moät khoaûn lôïi theá khoâng coá ñònh vaø bò phuï thuoäc chi phoái raát nhieàu vaøo thò tröôøng cuûi goã cao su, ñaëc bieät khi caùc nöôùc trong khu vöïc thanh lyù cao su haøng loïat, giaù goã cao su nhaäp khaåu coù theå seõ reõ hôn trong nöôùc. Baûn thaân thò tröôøng goã, cuûi cao su trong nöôùc cuõng ñoät bieán leân xuoáng thaát thöôøng, ñoù laø chöa tính ñeán caùc yeáu toá khaùch quan do trong quaù trình ñaáu giaù gaây ra. Toùm laïi khoaûn lôïi theá khi thanh lyù cuûa caây cao su bò chi phoái raát lôùn bôûi caùc yeáu toá nhö ñaõ noùi ôû treân.
1.3.4 Giaù trò vöôøn caây cao su gaén lieán vôùi giaù trò ñaát
Taøi saûn laø vöôøn caây cao su ñöôïc hình thaønh töø khi vöôøn caây keát thuùc giai ñoaïn ñaàu tö cho ñeán khi chuyeån sang thôøi kyø kinh doanh. Taát caû giaù trò ñaàu tö ñöôïc chuyeån thaønh giaù trò cuûa taøi saûn. Ñaây laø giaù trò cuûa taøi saûn treân ñaát. Thöïc teá khi giao dòch treân thò tröôøng thì giaù trò vöôøn caây cao su ñöôïc tính bao goàm caû giaù trò ñaát, vì giaù trò ñaát ñaõ taïo neân giaù trò giao dòch mua baùn cuûa vöôøn caây cao su.
Nhö vaäy giaù trò cuûa vöôøn caây cao su ñöôïc xaùc ñònh bôûi giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaø nhöõng giaù trò ñaàu tö taøi saûn treân ñaát, ñeå hình thaønh neân giaù trò baát bieán cuûa taøi saûn laø vöôøn caây cao su cuûa doanh nghieäp
Xaùc ñònh ñuùng giaù trò vöôøn caây laøm cô sôû ñeå ñöa ra moät möùc giaù thích hôïp ñoái vôùi phaàn voán nhaø nöôùc trong doanh nghieäp ñeå ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn deã daøng thöông löôïng möùc giaù cuoái cuøng thoâng qua ñaáu giaù doanh nghieäp coå phaàn. Khi xaùc ñònh giaù caû vöôøn caây, ngoaøi vieäc xaùc ñònh giaù trò baèng tieàn cuûa taøi saûn, doanh nghieäp coøn phaûi caân nhaéc taát caû caùc yeáu toá khaùc coù lieân quan nhö: khaû naêng taøi chính, ñoäng cô hay caùc lôïi ích ñaëc bieät cuûa ngöôøi mua, ngöôøi baùn phuø hôïp vôùi thò tröôøng taïi thôøi ñieåm giao dòch
Giaù trò taøi saûn DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân bao goàm toaøn boä giaù trò taøi saûn coøn laïi taïi thôøi ñieåm trao ñoåi vaø giao dòch treân thò tröôøng.
- Taøi saûn khu vöïc noâng nghieäp, bao goàm toaøn boä giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaø giaù trò coøn laïi cuûa vieäc ñaàu tö khai hoang, xaây döïng ñöôøng saù, caàu, coáng, coâng trình thuûy lôïi treân vöôøn caây cao su… vaø giaù trò ñaàu tö troàng môùi, chaêm soùc vöôøn caây trong thôøi kyø kieán thieát cô baûn cao su thieân nhieân.
Giaù trò vöôøn caây cao su ñöôïc hieåu bao goàm 2 boä phaän caáu thaønh ñoù laø giaù trò taøi saûn treân ñaát (thöôøng goïi laø suaát ñaàu tö treân 1 ha) vaø “giaù trò ñaát” coù theå laø quyeàn söû duïng ñaát hoaëc giaù trò thueâ ñaát troàng cao su theo qui ñònh hieän haønh.
1.3.5 Thôøi gian hoaøn voán daøi, quy trình saûn xuaát kheùp kín, quy moâ saûn xuaát lôùn, kyõ thuaät khai thaùc nghieâm ngaët.
Veà maët kinh teá caây cao su coù thôøi gian hoaøn voán daøi vaø phuï thuoäc raát lôùn vaøo maät ñoä, möùc ñoä ñaàu tö thôøi kyø kieán thieát cô baûn, thôøi kyø kinh doanh laø cô sôû quan troïng ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng vöôøn caây khi xaùc ñònh giaù baùn cuûa vöôøn caây maëc duø suaát ñaàu tö ban ñaàu vaø giaù trò coøn laïi cuûa caùc vöôøn caây coù theå töông ñöông nhau.
Caây cao su cho 2 loaïi saûn phaåm chính ñoù laø muû cao su vaø goã cao su, ñeå naâng cao hieäu quaû kinh doanh saûn xuaát cao su, phaûi gaén saûn xuaát khai thaùc vôùi cheá bieán vaø tieâu thuï saûn phaåm muû vaø goã cao su, neân moãi DN phaûi coù cô caáu dieän tích vöôøn caây cao su theo naêm tuoåi baûo ñaûm saûn löôïng muû vaø goã cao su haøng naêm phuø hôïp vôùi quy moâ vaø coâng suaát cuûa nhaø maùy cheá bieán muû vaø goã cao su. Xaùc ñònh cô caáu dieän tích vöôøn caây theo gioáng, naêm tuoåi ñeå coù saûn löôïng muû vaø goã nguyeân lieäu baûo ñaûm töông ñoái oån ñònh cho caùc nhaø maùy cheá bieán muû vaø goã cao su hoaït ñoäng nhaèm naâng cao hieäu quaû kinh doanh cuûa töøng coâng ty. Töø nhöõng lyù do neâu treân, vieäc xaùc ñònh giaù trò DN cuûa moãi DN seõ khaùc nhau ñöôïc quyeát ñònh bôûi tính hôïp lyù cuûa cô caáu saûn xuaát, cô caáu kinh doanh maëc duø voán ñaàu tö giaù trò coøn laïi treân moät ñôn vò vöôøn caây cao su coù theå töông ñöông nhau. Tham khaûo caùc baûng döôùi ñaây:
Baûng 1.3: Naêng suaát vöôøn caây cao su theo naêm caïo vaø caây gioáng naêm 2007
Ñôn vò tính : kg muû quy khoâ/ha/naêm
Naêm caïo
GT 1, PR 256, RRIM 600
RRIV 1, RRIV 2, PRIM 712, PB 255, PB 312
Caây thöïc sinh choïn loïc
1
500 x
450 x
600 xx
2
1.000
750
750
3
1.300
900
850
4 – 6
1.600 (x3)
1.200 (x3)
1.000(x3)
7 – 9
1.900 (x3)
1.500 (x3)
1.200 (x3)
10 – 13
2.400 (x4)
1.800 (x4)
1.000 (x4)
14 – 17
2.200 (x4)
1.500 (x4)
800 (x4)
18 – 20
2.000 (x3)
1.200 (x3)
600 (x3)
21- 25
1.600 (x5)
900 (x5)
500 (x5)
Toång coäng
45.700 kg/ ha
31.900 kg/ha
20.300 kg/ha
B/q moãi naêm
1.828 kg/ha/naêm
1.276 kg/ha/naêm
812 kg/ha/naêm
( Nguoàn: Soá lieäu thoáng keâ naêm 2007 - VRG )
Trong ñoù: (x) môû mieäng caïo khi caây 6 tuoåi, (xx) môû mieäng cao khi caây 7 tuoåi; (x3), (x4), … laø soá naêm caïo cuøng naêng suaát.
Baûng 1.3 cho thaáy: Thôøi kyø khai thaùc vöôøn caây cao su suoát chu kyø 25 naêm ñöôïc chia thaønh 9 nhoùm naêng suaát khaùc nhau, naêng suaát cao su bieán ñoäng taêng daàn töø naêm caïo thöù nhaát vaø ñaït naêng suaát cao nhaát vaøo nhöõng naêm caïo thöù 10 ñeán naêm caïo thöù 13, sau ñoù giaûm daàn töø naêm caïo thöù 21 ñeán naêm caïo thöù 25.
Beân caïnh söï bieán thieân veà naêng suaát theo chu kyø kinh doanh vaø gioáng caây, saûn löôïng vöôøn caây phuï thuoäc raát lôùn vaøo thôøi gian khai thaùc trong naêm. Trong moät naêm khai thaùc caây cao su chæ thu ñöôïc saûn phaåm trong voøng 10 thaùng, khoaûng töø thaùng 4 cho ñeán thaùng gieâng naêm naêm sau. Thôøi gian vöôøn caây cao su cho saûn löôïng cao nhaát vaøo quyù 4 chieám 40% saûn löôïng caû naêm khai thaùc.
Hình 1.1: Bieåu ñoà phaân boå saûn löôïng khai thaùc trong naêm
Bieåu ñoà 1.1 Bieåu ñoà phaân boå saûn löôïng khai thaùc trong naêm
( Nguoàn : Quy trình khai thaùc muû cao su –VRG )
Hình 1.1 phaûn aùnh söï bieán thieân cuûa naêng suaát vöôøn caây cao su trong naêm taêng daàn töø quyù 1 ñeán quyù 4. Ñaây laø ñaëc ñieåm quan troïng ñeå caùc toå chöùc kinh doanh cao su thieân nhieân xaùc ñònh cô caáu vöôøn caây cao su theo naêm troàng phuø hôïp vôùi quy moâ cuûa nhaø maùy cheá bieán vaø thieát laäp phöông aùn toå chöùc saûn xuaát hôïp lyù trong naêm nhaèm ñaûm baûo quy trình saûn xuaát kheùp kín cuûa DN töø vöôøn caây khai thaùc muû ñeán nhaø maùy –cheá bieán cao su.
Saûn phaåm chính cuûa caây cao su laø muû nöôùc, chieám 75 - 85% toång saûn löôïng vöôøn caây, soá coøn laïi laø muû taïp. Chaát löôïng muû nöôùc aûnh höôûng lôùn ñeán chaát löôïng cao su sô cheá muû coám, muû tôø, muû kem… Muû nöôùc toát coù theå cheá bieán ra muû loaïi I ñaït 95 - 98% toång saûn phaåm muû cao su sô cheá haøng naêm. Muû nöôùc ñöôïc khai thaùc töø vöôøn caây phaûi ñöôïc baûo quaûn toát, chuyeån tôùi nhaø maùy ngay trong ngaøy vaø ñöôïc cheá bieán vôùi coâng ngheä hieän ñaïi, seõ mang laïi hieäu quaû kinh teá cao trong kinh doanh saûn xuaát cao su thieân nhieân. Do ñoù, kinh doanh saûn xuaát cao su thieân nhieân phaûi ñöôïc toå chöùc taäp trung treân quy moâ lôùn, ñòa baøn roäng. Maët khaùc, do ñaëc ñieåm saûn xuaát mang tính sinh hoïc cuûa saûn xuaát cao su thieân nhieân neân caàn phaûi xaùc laäp nhöõng ngöôøi chuû cuï theå treân töøng dieän tích vöôøn caây cao su phuø hôïp vôùi khaû naêng kieåm soaùt, quaûn lyù cuûa hoï, ñeå mang laïi cho DNNN hieäu quaû trong saûn xuaát kinh doanh.
Quy trình chaêm soùc vaø khai thaùc muû cao su, ñaëc bieät laø kyõ thuaät caïo muû phaûi tæ mæ, kheùo leùo môùi giöõ ñöôïc chaát löôïng vöôøn caây cho naêng suaát chaát löôïng muû cao vaø beàn vöõng. Caây cao su cho muû lieân tuïc khoaûng 10 thaùng trong naêm, tröø thôøi gian ruïng laù nghæ ñoâng, vaøo khoaûng thaùng 1, thaùng 2 döông lòch haøng naêm, do ñoù doøng tieàn thu veà do baùn saûn phaåm dieãn ra töông ñoái thöôøng xuyeân trong naêm maø caùc caây troàng laâu naêm khaùc khoâng coù ñöôïc. Chi phí thöôøng xuyeân haøng naêm trong thôøi kyø khai thaùc thaáp, khoaûng 20 trieäu ñoàng/taán, trong ñoù chi phí nhaân coâng chieám khoaûng 60%, chi phí vaät chaát chieám 40%. Maët khaùc, neáu khoâng ñaàu tö hoaëc ñaàu tö thaáp caây cao su vaãn cho saûn phaåm. Giaù trò thanh lyù l ha vöôøn caây cao su coù theå taùi canh ñöôïc 2 ha cao su kieán thieát cô baûn. Saûn phaåm cao su sô cheá xuaát khaåu chieám treân 70% saûn löôïng saûn xuaát. Lôïi nhuaän thu ñöôïc bình quaân trong naêm treân taán vaøo khoaûng 20 trieäu ñoàng, bình quaân 1ha cao su cho naêng suaát treân 2 taán.
Ñaây laø nhöõng ñaëc ñieåm kinh teá - kyõ thuaät rieâng vaø laø nhöõng lôïi theá maø caùc caây troàng khaùc khoâng coù ñöôïc trong vieäc toå chöùc kinh doanh saûn xuaát. Nhöõng ñaëc ñieåm treân seõ laø cô sôû quan troïng quyeát ñònh giaù giao dòch vöôøn caây cao su cuûa töøng DN khaùc nhau.
1.4 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ DOANH NGHIEÄP
1.4.1 Xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp theo phöông phaùp taøi saûn
1.4.1.1 Giaù trò doanh nghieäp coå phaàn hoùa theo phöông phaùp taøi saûn
1. Giaù trò thöïc teá cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa laø giaù trò toaøn boä taøi saûn hieän coù cuûa doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm coå phaàn hoùa coù tính ñeán khaû naêng sinh lôøi cuûa doanh nghieäp maø ngöôøi mua, ngöôøi baùn coå phaàn ñeàu chaáp nhaän ñöôïc.
Giaù trò thöïc teá voán nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp coå phaàn hoùa laø giaù trò thöïc teá cuûa doanh nghieäp sau khi ñaõ tröø caùc khoaûn nôï phaûi traû, soá dö quyõ khen thöôûng, quyõ phuùc lôïi vaø soá dö nguoàn kinh phí söï nghieäp (neáu coù).
2. Khi coå phaàn hoùa toaøn boä taäp ñoaøn, toång coâng ty nhaø nöôùc thì giaù trò voán nhaø nöôùc laø giaù trò thöïc teá voán nhaø nöôùc ñöôïc xaùc ñònh taïi taäp ñoaøn, toång coâng ty nhaø nöôùc.
3. Tröôøng hôïp coå phaàn hoùa coâng ty meï trong toå hôïp coâng ty meï - coâng ty con thì giaù trò voán nhaø nöôùc laø giaù trò thöïc teá voán nhaø nöôùc taïi coâng ty meï.
4. Ñoái vôùi caùc toå chöùc taøi chính, tín duïng khi xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp theo phöông phaùp taøi saûn ñöôïc söû duïng keát quaû kieåm toaùn baùo caùo taøi chính ñeå xaùc ñònh taøi saûn voán baèng tieàn, caùc khoaûn coâng nôï nhöng phaûi thöïc hieän kieåm keâ, ñaùnh giaù ñoái vôùi taøi saûn coá ñònh, caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn vaø giaù trò quyeàn söû duïng ñaát theo cheá ñoä nhaø nöôùc quy ñònh.
1.4.1.2 Caùc khoaûn khoâng tính vaøo giaù trò doanh nghieäp ñeå coå phaàn hoùa
Giaù trò nhöõng taøi saûn sau.
- Ñoái vôùi taøi saûn do doanh nghieäp coå phaàn hoùa thueâ, möôïn, nhaän goùp voán lieân doanh, lieân keát vaø caùc taøi saûn khaùc khoâng phaûi cuûa doanh nghieäp thì khoâng tính vaøo giaù trò doanh nghieäp ñeå coå phaàn hoùa. Tröôùc khi chuyeån sang coâng ty coå phaàn, doanh nghieäp coå phaàn hoùa phaûi thoáng nhaát vôùi chuû sôû höõu taøi saûn ñeå coâng ty coå phaàn keá thöøa caùc hôïp ñoàng ñaõ kyù tröôùc ñaây hoaëc thanh lyù hôïp ñoàng.
- Ñoái vôùi nhöõng taøi saûn khoâng caàn duøng, öù ñoïng, chôø thanh lyù, doanh nghieäp coå phaàn hoùa coù traùch nhieäm xöû lyù theo cheá ñoä quaûn lyù taøi chính hieän haønh (thanh lyù, nhöôïng baùn). Tröôøng hôïp ñeán thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp maø doanh nghieäp chöa kòp xöû lyù thì ñöôïc loaïi tröø khoâng tính vaøo giaù trò doanh nghieäp vaø thöïc hieän chuyeån giao cho caùc cô quan sau:
Coâng ty Mua baùn nôï vaø Taøi saûn toàn ñoïng cuûa doanh nghieäp ñeå xöû lyù theo quy ñònh cuûa phaùp luaät ñoái vôùi caùc doanh nghieäp: Coâng ty nhaø nöôùc ñoäc laäp thuoäc caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông; Coâng ty meï cuûa Taäp ñoaøn kinh teá, Toång coâng ty nhaø nöôùc (keå caû Ngaân haøng Thöông maïi nhaø nöôùc); Coâng ty meï trong toå hôïp coâng ty meï - coâng ty con vaø caùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn do Nhaø nöôùc naém giöõ 100% voán ñieàu leä thuoäc caùc Boä, cô quan ngang Boä, cô quan thuoäc Chính phuû, UÛy ban nhaân daân caùc tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông.
Taäp ñoaøn, toång coâng ty nhaø nöôùc, coâng ty meï, coâng ty nhaø nöôùc ñoäc laäp ñeå xöû lyù theo quy ñònh ñoái vôùi caùc doanh nghieäp: Coâng ty thaønh vieân haïch toaùn ñoäc laäp thuoäc Toång coâng ty do Nhaø nöôùc quyeát ñònh ñaàu tö vaø thaønh laäp; Ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc cuûa coâng ty nhaø nöôùc ñoäc laäp, taäp ñoaøn, toång coâng ty nhaø nöôùc, coâng ty meï, coâng ty thaønh vieân haïch toaùn ñoäc laäp cuûa Toång coâng ty vaø caùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn do Taäp ñoaøn, Toång coâng ty, Coâng ty meï naém giöõ 100% voán ñieàu leä.
- Ñoái vôùi coâng trình phuùc lôïi: nhaø treû, nhaø maãu giaùo, beänh xaù vaø caùc taøi saûn phuùc lôïi khaùc ñaàu tö baèng nguoàn Quyõ khen thöôûng, Quyõ phuùc lôïi thì chuyeån giao cho coâng ty coå phaàn quaûn lyù, söû duïng ñeå phuïc vuï taäp theå ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp coå phaàn hoùa. Ñoái vôùi nhaø ôû caùn boä, coâng nhaân vieân ñaàu tö baèng nguoàn Quyõ phuùc lôïi cuûa doanh nghieäp, keå caû nhaø ôû ñöôïc ñaàu tö baèng voán ngaân saùch nhaø nöôùc caáp thì chuyeån giao cho cô quan nhaø ñaát cuûa ñòa phöông ñeå quaûn lyù.
2. Caùc khoaûn nôï phaûi thu khoâng coù khaû naêng thu hoài.
3. Chi phí xaây döïng cô baûn dôû dang cuûa nhöõng coâng trình ñaõ coù quyeát ñònh ñình hoaõn cuûa caáp coù thaåm quyeàn tröôùc thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp.
4. Caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn vaøo doanh nghieäp khaùc chuyeån giao cho doanh nghieäp Nhaø nöôùc naém giöõ 100% voán khaùc laøm ñoái taùc.
1.4.1.3 Caùc caên cöù xaùc ñònh giaù trò thöïc teá cuûa doanh nghieäp
1. Soá lieäu theo soå keá toaùn cuûa doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp.
2. Taøi lieäu kieåm keâ, phaân loaïi vaø ñaùnh giaù chaát löôïng taøi saûn cuûa doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp.
3. Giaù thò tröôøng cuûa taøi saûn taïi thôøi ñieåm toå chöùc ñònh giaù.
4. Giaù trò quyeàn söû duïng ñaát ñöôïc giao, ñöôïc thueâ vaø giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa doanh nghieäp.
1.4.1.4. Giaù trò quyeàn söû duïng ñaát
1. Ñoái vôùi dieän tích ñaát doanh nghieäp coå phaàn hoaù ñang söû duïng laøm maët baèng xaây döïng truï sôû, vaên phoøng giao dòch; xaây döïng cô sôû saûn xuaát, kinh doanh; ñaát ñeå saûn xuaát noâng nghieäp, laâm nghieäp, nuoâi troàng thuyû saûn, laøm muoái (keå caû ñaát ñaõ ñöôïc nhaø nöôùc giao coù thu hoaëc khoâng thu tieàn söû duïng ñaát) thì doanh nghieäp coå phaàn hoaù coù traùch nhieäm xaây döïng phöông aùn söû duïng ñaát trình cô quan coù thaåm quyeàn xem xeùt, quyeát ñònh. Doanh nghieäp ñöôïc löïa choïn hình thöùc thueâ ñaát hoaëc giao ñaát theo quy ñònh cuûa luaät ñaát ñai.
Tröôøng hôïp doanh nghieäp ñaõ ñöôïc giao ñaát nay löïa choïn hình thöùc thueâ ñaát thì phaûi hoaøn taát thuû tuïc chuyeån sang thueâ ñaát göûi cô quan quyeát ñònh coå phaàn hoaù vaø cô quan quaûn lyù nhaø ñaát taïi ñòa phöông tröôùc khi chính thöùc chuyeån sang coâng ty coå phaàn.
2. Tröôøng hôïp doanh nghieäp coå phaàn hoaù ñöôïc giao ñaát (keå caû dieän tích ñaát nhaø nöôùc ñaõ giao cho doanh nghieäp xaây döïng nhaø ñeå baùn hoaëc cho thueâ kinh doanh khaùch saïn, kinh doanh thöông maïi dòch vuï; xaây döïng keát caáu haï taàng ñeå chuyeån nhöôïng hoaëc cho thueâ) thì phaûi tính giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp theo giaù ñaát ñaõ ñöôïc uûy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông (nôi doanh nghieäp coù dieän tích ñaát ñöôïc giao) quy ñònh vaø coâng boá.
3. Tröôøng hôïp doanh nghieäp coå phaàn hoaù choïn hình thöùc thueâ ñaát:
a) Ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp traû tieàn thueâ ñaát haøng naêm thì khoâng tính tieàn thueâ ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp;
b) Ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp traû tieàn thueâ ñaát moät laàn cho toaøn boä thôøi gian thueâ ñaát thì tính tieàn thueâ ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp theo giaù saùt vôùi giaù thò tröôøng taïi thôøi ñieåm ñònh giaù ñöôïc uûy ban nhaân daân caùc tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông quy ñònh vaø coâng boá.
4. Tröôøng hôïp giaù ñaát laøm caên cöù ñeå xaùc ñònh giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, tieàn thueâ ñaát chöa saùt vôùi giaù chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng ñaát thöïc teá treân thò tröôøng trong ñieàu kieän bình thöôøng taïi thôøi ñieåm coå phaàn hoaù thì uûy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông quyeát ñònh giaù ñaát cuï theå cho phuø hôïp;
5. UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông coù traùch nhieäm chæ ñaïo caùc cô quan chöùc naêng höôùng daãn doanh nghieäp coå phaàn hoaù thöïc hieän ñaày ñuû trình töï vaø thuû tuïc ñeå ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát hoaëc kyù hôïp ñoàng thueâ ñaát theo quy ñònh cuûa phaùp luaät hieän haønh veà ñaát ñai tröôùc khi chính thöùc chuyeån sang coâng ty coå phaàn.
1.4.1.5. Giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa doanh nghieäp
1. Giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoaù goàm giaù trò lôïi theá veà vò trí ñòa lyù, giaù trò thöông hieäu, tieàm naêng phaùt trieån.
2. Giaù trò lôïi theá kinh doanh cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoaù do cô quan coù thaåm quyeàn quyeát ñònh coå phaàn hoaù doanh nghieäp xem xeùt, quyeát ñònh nhöng khoâng thaáp hôn giaù trò lôïi theá kinh doanh ñöôïc xaùc ñònh theo höôùng daãn cuûa boä taøi chính.
1.4.1.6. Xaùc ñònh giaù trò voán ñaàu tö daøi haïn cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa taïi caùc doanh nghieäp khaùc
1. Giaù trò voán ñaàu tö daøi haïn cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa taïi caùc doanh nghieäp khaùc ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû:
a) Tyû leä voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa treân voán ñieàu leä hoaëc toång soá voán thöïc goùp taïi caùc doanh nghieäp khaùc;
b) Giaù trò voán chuû sôû höõu taïi caùc doanh nghieäp khaùc theo baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc kieåm toaùn. tröôøng hôïp chöa kieåm toaùn thì caên cöù vaøo giaù trò voán chuû sôû höõu theo baùo caùo taøi chính taïi thôøi ñieåm gaàn nhaát cuûa doanh nghieäp ñoù ñeå xaùc ñònh;
c) Tröôøng hôïp ñaàu tö voán baèng ngoaïi teä thì quy ñoåi thaønh ñoàng vieät nam theo tyû giaù giao dòch bình quaân treân thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng do ngaân haøng nhaø nöôùc vieät nam coâng boá taïi thôøi ñieåm ñònh giaù;
d) Tröôøng hôïp giaù trò voán ñaàu tö daøi haïn cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa taïi doanh nghieäp khaùc ñöôïc xaùc ñònh thaáp hôn giaù trò ghi treân soå keá toaùn thì xaùc ñònh giaù trò voán ñaàu tö daøi haïn theo giaù trò ghi treân soå keá toaùn cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa.
2. Giaù trò voán goùp cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa vaøo coâng ty coå phaàn ñaõ nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñöôïc xaùc ñònh theo giaù coå phieáu giao dòch treân thò tröôøng chöùng khoaùn taïi thôøi ñieåm thöïc hieän xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp.
1.4.2 Xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp theo phöông phaùp doøng tieàn chieát khaáu .
1.4.2.1. Giaù trò doanh nghieäp coå phaàn hoùa theo phöông phaùp doøng tieàn chieát khaáu
1. Giaù trò thöïc teá phaàn voán nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp ñöôïc xaùc ñònh theo phöông phaùp doøng tieàn chieát khaáu döïa treân khaû naêng sinh lôøi cuûa doanh nghieäp trong töông lai.
Tröôøng hôïp xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp cuûa toaøn toång coâng ty theo phöông phaùp naøy thì khaû naêng sinh lôøi cuûa toång coâng ty ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû lôïi nhuaän cuûa toång coâng ty nhaø nöôùc theo quy ñònh taïi quy cheá quaûn lyù taøi chính cuûa coâng ty nhaø nöôùc.
Tröôøng hôïp doanh nghieäp ñaàu tö voán vaøo doanh nghieäp khaùc thì lôïi nhuaän do vieäc ñaàu tö voán vaøo doanh nghieäp khaùc mang laïi cuõng laø caên cöù ñeå xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp.
2. Giaù trò thöïc teá cuûa doanh nghieäp bao goàm giaù trò thöïc teá phaàn voán nhaø nöôùc, nôï phaûi traû, soá dö baèng tieàn quyõ khen thöôûng, quyõ phuùc lôïi vaø soá dö kinh phí söï nghieäp (neáu coù).
Tröôøng hôïp doanh nghieäp löïa choïn hình thöùc giao ñaát, thueâ ñaát traû tieàn moät laàn thì phaûi tính boå sung giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, tieàn thueâ ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp:
- Tröôøng hôïp doanh nghieäp coå phaàn hoaù ñöôïc giao ñaát thì phaûi tính giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp theo giaù ñaát ñaõ ñöôïc UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông (nôi doanh nghieäp coù dieän tích ñaát ñöôïc giao) quy ñònh vaø coâng boá.
-Tröôøng hôïp doanh nghieäp coå phaàn hoaù choïn hình thöùc thueâ ñaát:
a) Ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp traû tieàn thueâ ñaát haøng naêm thì khoâng tính tieàn thueâ ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp;
b) Ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp traû tieàn thueâ ñaát moät laàn cho toaøn boä thôøi gian thueâ ñaát thì tính tieàn thueâ ñaát vaøo giaù trò doanh nghieäp theo giaù saùt vôùi giaù thò tröôøng taïi thôøi ñieåm ñònh giaù ñöôïc UÛy ban nhaân daân caùc tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông quy ñònh vaø coâng boá.
- Tröôøng hôïp giaù ñaát laøm caên cöù ñeå xaùc ñònh giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, tieàn thueâ ñaát chöa saùt vôùi giaù chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng ñaát thöïc teá treân thò tröôøng trong ñieàu kieän bình thöôøng taïi thôøi ñieåm coå phaàn hoaù thì UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông quyeát ñònh giaù ñaát cuï theå cho phuø hôïp
1.4.2.2. Caên cöù xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp theo phöông phaùp doøng tieàn chieát khaáu
1. Baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp trong 05 naêm lieàn keà, tröôùc thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp.
2. Phöông aùn hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cuûa doanh nghieäp trong 03 ñeán 05 naêm sau khi chuyeån thaønh coâng ty coå phaàn.
3. Laõi suaát traùi phieáu chính phuû kyø haïn 05 naêm ôû thôøi ñieåm gaàn nhaát, tröôùc thôøi ñieåm toå chöùc thöïc hieän xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp vaø heä soá chieát khaáu doøng tieàn cuûa doanh nghieäp ñöôïc ñònh giaù.
1.4.3 Xaùc ñònh giaù trò DN theo phöông phaùp so saùnh
Coù hai phöông phaùp so saùnh ñöôïc söû duïng trong vieäc xaùc ñònh giaù trò DN laø so saùnh tröïc tieáp vaø so saùnh töông quan. Trong phaïm vi cuûa luaän vaên naøy seõ ñeà caäp phöông phaùp so saùnh tröïc tieáp.
- Phöông phaùp so saùnh döïa treân cô sôû giaù trò thò tröôøng cuûa moät taøi saûn coù quan heä maät thieát vôùi giaù trò cuûa caùc taøi saûn ñaõ ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng. Muïc tieâu cuûa phöông phaùp naøy laø tìm kieám caùc taøi saûn ñaõ ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng hieän haønh gioáng hoaëc töông ñöông vôùi ñoái töôïng taøi saûn xaùc ñònh giaù trò vaø tieán haønh ñieàu chænh nhöõng khaùc bieät giöõa chuùng moät caùc thích hôïp.
- Ñeå so saùnh phaûi döïa vaøo nhöõng ñaëc ñieåm töông töï nhö: Ñaëc ñieåm cuûa taøi saûn, ñòa ñieåm cuûa taøi saûn, thôøi ñieåm baùn taøi saûn, caùc ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn giao dòch,…
- Phöông phaùp so saùnh tröïc tieáp ñöôïc vaän duïng ñoái vôùi nhöõng taøi saûn coù tính ñoàng nhaát nhö: nhöõng caên hoä chung cö, ñaát troáng, vöôøn caây, ñaøn gia suùc, cöûa hieäu, …Ñaây laø phöông phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng trong vieäc xaùc ñònh giaù ñeå mua, baùn, theá chaáp, ñaùnh thueá, cho thueâ ñoàng thôøi coøn ñöôïc söû duïng ñeå kieåm tra caùc phöông phaùp ñònh giaù khaùc.
Khi ñònh giaù DN ñeå CPH, phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh giaù trò kieåm keâ cuûa moät soá yeáu toá höõu hình cuûa taøi saûn nhö : baát ñoäng saûn, phöông tieän vaän taûi, maùy moùc thieát bò….
Keát luaän chöông 1:
Chöông 1 ñaõ phaân tích cô sôû lyù thuyeát cuûa vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su ñeå xaùc ñònh giaù trò DN coå phaàn hoùa. Coå phaàn hoaù DNNN laø moät bieän phaùp chuyeån ñoåi hình thöùc sôû höõu trong DNNN, töø sôû höõu duy nhaát laø Nhaø nöôùc sang sôû höõu cuûa nhieàu coå ñoâng, trong ñoù Nhaø nöôùc coù theå laø moät coå ñoâng, ñoàng thôøi DN trôû thaønh coâng ty coå phaàn, toå chöùc hoaït ñoäng theo quy ñònh trong Luaät doanh nghieäp. Coå phaàn hoaù DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân thöïc chaát laø quaù trình ñònh giaù trò DN ñeå baùn moät phaàn hoaëc toaøn boä voán cuûa Nhaø nöôùc trong DN cho coâng chuùng. Ñònh giaù trò DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân ôû khu vöïc coâng nghieäp dòch vuï laø vieäc laøm bình thöôøng nhö caùc DN ôû lónh vöïc khaùc. Ñònh giaù trò DN ôû khu vöïc noâng nghieäp nhö giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, giaù trò vöôøn caây cuûa DN laø moät coâng vieäc heát söùc môùi vaø phöùc taïp bôûi nhöõng ñaëc ñieåm ñaëc bieät cuûa ñaát noâng nghieäp vaø nhöõng ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuaät mang tính sinh hoïc cuûa caây troàng, vaät nuoâi trong noâng nghieäp.
Chöông 2:
THÖÏC TRAÏNG VIEÄC XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ VÖÔØN CAÂY CAO SU KHI CPH TAÏI TAÄP ÑOAØN COÂNG NGHIEÄP CAO SU VIỆT NAM.
2.1 TOÅNG QUAN VEÀ TAÄP ÑOAØN COÂNG NGHIEÄP CAO SU VIEÄT NAM
2.1.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån
Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam luùc môùi thaønh laäp coù teân goïi laø Ban Cao su Nam boä, thaùng 4 naêm 1975 chuyeån thaønh Toång cuïc Cao su thuoäc Chính phuû Caùch maïng Laâm thôøi Mieàn Nam Vieät Nam, thaùng 7 naêm 1977 chuyeån sang Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam tröïc thuoäc Boä Noâng nghieäp, thaùng 3 naêm 1980 chuyeån thaønh Toång cuïc Cao su tröïc thuoäc Hoäi ñoàng Boä tröôûng, ñeán naêm 1989 chuyeån thaønh Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam tröïc thuoäc Boä Noâng nghieäp vaø Coâng nghieäp thöïc phaåm, töø naêm 1995 chuyeån sang toå chöùc hoaït ñoäng theo moâ hình Toång Coâng ty 91.
Töø khi chuyeån sang moâ hình Toång Coâng ty 91 ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam hoaït ñoäng chuû ñoäng, saùng taïo, vaø ñaõ söû duïng moät caùch coù hieäu quaû moïi nguoàn löïc phaùt trieån saûn xuaát môû roäng ngaønh ngheà kinh doanh, do ñoù ñaõ phaùt trieån maïnh meõ caû chieàu roäng laãn chieàu saâu, qui moâ kinh doanh môû roäng, hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh taêng nhanh. Cô cheá quaûn lyù ñöôïc ñoåi môùi, thöïc hieän cheá ñoä phaân caáp, phaân quyeàn cho caùc ñôn vò thaønh vieân ngaøy moät roõ raøng, taïo cho caùc ñôn vò thaønh vieân töï chuû, töï chòu traùch nhieäm vaø naêng ñoäng trong caùc hoaït ñoäng kinh doanh treân cô sôû hieäu quaû, chính vì vaäy ñaõ taïo söùc caïnh tranh môû thích öùng vôùi xu höôùng phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thò tröôøng.
Quyeát ñònh 91/TTg ngaøy 07/03/1994 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà “Thí ñieåm thaønh laäp moät soá Toång Coâng ty theo moâ hình taäp ñoaøn kinh doanh”. Hôn 10 naêm hoaït ñoäng, Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam ñaõ khaúng ñònh ñöôïc vò trí, vai troø cuûa Toång Coâng ty Nhaø nöôùc vaø vò theá cuûa mình trong neàn kinh teá quoác daân vaø treân tröôøng quoác teá. Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam ñaõ phaùt trieån nhaûy voït veà keát quaû saûn xuaát kinh doanh cao, giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà böùc xuùc cuûa xaõ hoäi, ñaëc bieät laø giaûi quyeát vieäc laøm, ñònh canh, ñònh cö oån ñònh, naâng cao thu nhaäp vaø chaát löôïng cuoäc soáng cho ñoàng baøo daân toäc thieåu soá, goùp phaàn xoùa ñoùi giaûm ngheøo ôû vuøng saâu vuøng xa, vuøng ñaëc bieät khoù khaên; thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá, oån ñònh traät töï an toaøn xaõ hoäi, gaén lôïi ích DN, lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng vôùi lôïi ích xaõ hoäi, ñaûm baûo an ninh quoác phoøng treân ñòa baøn.
Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam ñaõ coù nhieàu coá gaéng, tích cöïc ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù, aùp duïng toát caùc tieán boä khoa hoïc, coâng ngheä, kinh doanh ña ngaønh, naâng cao hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh, nhieàu chæ tieâu veà naêng suaát, saûn löôïng ñaõ ñaït vaø vöôït chæ tieâu ñöôïc giao taïi quyeát ñònh soá 86/TTg ngaøy 05 thaùng 02 naêm 1996 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà pheâ duyeät toång quan phaùt trieån ngaønh cao su Vieät Nam töø naêm 1996 ñeán naêm 2005.
Tuy nhieân, trong quaù trình hoaït ñoäng theo moâ hình Toång Coâng ty Nhaø nöôùc, Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam coøn nhieàu haïn cheá, baát caäp khi thöïc hieän muïc tieâu trôû thaønh taäp ñoaøn kinh teá, ñaëc bieät veà moâ hình quaûn lyù vaø lieân keát noäi boä. Theo leõ thoâng thöôøng caùc taäp ñoaøn kinh teá trong neàn kinh teá thò tröôøng coù moái lieân keát nhieàu chieàu, ña ngaønh, ña lónh vöïc treân côû sôû cheá ñoä sôû höõu hoãn hôïp, quan heä taøi chính veà cô baûn theo cô cheá cuûa moâ hình Coâng ty meï - Coâng ty con. Trong khi ñoù Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam veà cô baûn hoaït ñoäng chuû yeáu trong lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh cao su thieân nhieân ñöôïc toå chöùc töø caùc ñôn vò thaønh vieân laø DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân vaø moät soá DNNN hoaït ñoäng dòch vuï phuïc vuï saûn xuaát cao su thieân nhieân. Chöa môû roäng caùc hoaït ñoäng saûn xuaát caùc saûn phaåm maø nguyeân lieäu töø muû vaø goã cao su ñeå naâng cao hieäu quaû kinh doanh cuûa Toång coâng ty. Maët khaùc Toång Coâng ty tuy ñaõ môû roäng hoaït ñoäng kinh doanh sang caùc lónh vöïc khaùc theo höôùng ña ngaønh ngheà nhöng chöa maïnh vaø hieäu quaû chöa cao. Vì vaäy Toång Coâng ty chöa phaùt huy heát söùc maïnh vaø nguoàn löïc hieän coù ñeå naâng cao söùc caïnh tranh trong moâi tröôøng kinh teá thò tröôøng.
Ñeå khaéc phuïc nhöõng vaán ñeà vöôùng maéc, baát caäp nhö ñaõ neâu treân, thöïc hieän caùc nghò quyeát cuûa Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng veà chuû tröông hình thaønh vaø phaùt trieån taäp ñoaøn kinh teá treân cô sôû Toång Coâng ty Nhaø nöôùc, ñoù laø: “Xaây döïng caùc Toång Coâng ty Nhaø nöôùc ñuû maïnh ñeå laøm noøng coát trong nhöõng taäp ñoaøn kinh teá lôùn, coù naêng löïc caïnh tranh treân thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá” (Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX); “Hình thaønh moät soá taäp ñoaøn kinh teá maïnh treân cô sôû caùc Toång Coâng ty Nhaø nöôùc, coù söï tham gia cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá, kinh doanh ña ngaønh, trong ñoù ngaønh kinh doanh chính chuyeân moân hoùa cao vaø giöõ vöõng vai troø chi phoái lôùn trong neàn kinh teá quoác daân, coù quy moâ raát lôùn veà voán, thí ñieåm hình thaønh moät soá taäp ñoaøn kinh teá trong moät soá lónh vöïc coù ñieàu kieän, coù theá maïnh, coù khaû naêng phaùt trieån ñeå caïnh tranh vaø hoäi nhaäp quoác teá coù hieäu quaû” (Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù ba cuûa Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng – khoùa IX) vaø thöïc hieän yù kieán chæ ñaïo cuûa Thuû töôùng Chính phuû taïi thoâng baùo soá 234/TB-VPCP ngaøy 20 thaùng 12 naêm 2005: “Ñoàng yù Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam xaây döïng ñeà aùn thí ñieåm Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su hoaït ñoäng theo moâ hình Coâng ty meï - Coâng ty con theo höôùng: ña ngaønh, trong ñoù nhieäm vuï chính laø troàng, cheá bieán, xuaát khaåu cao su, thöïc hieän ña sôû höõu, trong ñoù Nhaø nöôùc giöõ vai troø chi phoái; gaén caùc DN troàng cao su vôùi DN coâng nghieäp saûn xuaát saûn phaåm söû duïng nguyeân lieäu cao su…”.
Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp theo Quyeát ñònh 248/2006/QÑ-TTg ngaøy 30/10/2006 cuûa Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät ñeà aùn thí ñieåm hình thaønh Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam vaø Quyeát ñònh soá 249/2006/QÑ-TTg ngaøy 30/10/2006 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc thaønh laäp Coâng ty meï – Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam.
Teân goïi : Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam
Teân giao dòch quoác teá : Vietnam Rubber Group, vieát taét VRG
Truï sôû chính : 236 Nam kyø khôûi nghóa, phöôøng 6, Quaän 3, TP. HCM
Taäp ñoaøn Coâng nghieäp Cao su Vieät Nam laø taäp ñoaøn ña sôû höõu, trong ñoù Nhaø nöôùc sôû höõu chi phoái veà voán, treân cô sôû toå chöùc laïi Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam.
Caùc ngaønh ngheà kinh doanh cuûa Taäp ñoaøn bao goàm :
Troàng, chaêm soùc, khai thaùc vaø cheá bieán muû cao su;
Chaên nuoâi gia suùc, troàng caùc loaïi caây coâng nghieäp, cheá bieán noâng saûn;
Coâng nghieäp cao su : Saûn xuaát, mua baùn saûn phaåm coâng nghieäp, cao su, nguyeân phuï lieäu ngaønh coâng nghieäp cao su;
Caùc ngaønh ngheà khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät
Caùc Coâng ty con cuûa Taäp ñoaøn goàm : Caùc Toång coâng ty, caùc coâng ty con do Taäp ñoaøn naém giöõ 100% voán ñieàu leä; caùc coâng ty coå phaàn do Taäp ñoaøn naém giöõ treân 50% voán ñieàu leä; caùc coâng ty lieân keát do Taäp ñoaøn naém giöõ döôùi 50% voán ñieàu leä; caùc ñôn vò söï nghieäp coù thu.
2.1.2 Moâ hình toå chöùc
Qua quaù trình ñoåi môùi vaø saép xeáp laïi lieân tuïc, hieän nay cô caáu toå chöùc cuûa Taäp ñoaøn goàm coù toång soá coù 59 ñôn vò thaønh vieân: Trong ñoù:
+ Taäp ñoaøn giöõ 100% voán ñieàu leä: Goàm 23 doanh nghieäp noâng nghieäp ( Coâng ty Cao su ), 01 Coâng ty Taøi chính vaø 4 ñôn vò söï nghieäp coù thu.
+ Taäp ñoaøn goùp treân 50% voán ñieàu leä: 32 coâng ty ( Trong ñoù cô quan Taäp ñoaøn giöõ 50% voán ñieàu leä laø 16 coâng ty; Cô quan Taäp ñoaøn vaø caùc ñôn vò thaønh vieân giöõ treân 50% voán ñieàu leä laø 16 coâng ty).
- Coù 7 vaên phoøng ñaïi dieän ôû caùc nöôùc : Ucraina, Lieân Bang Nga, Hoa kyø, Trung Quoác, Campuchia, Slovakia vaø moät vaên phoøng ñaïi dieän ôû Haø Noäi
- Xí nghieäp lieân doanh vôùi Nga : 01 xí nghieäp.
Ngoaøi moái quan heä vôùi caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc vaø caùc DN trong nöôùc ñeå môû roäng cô hoäi hôïp taùc vaø naâng cao taàm aûnh höôûng cuûa DN, Taäp ñoaøn coøn coù moái quan heä vôùi 6 toå chöùc quoác teá lieân quan ñeán lónh vöïc cao su nguyeân lieäu goàm: Hieäp hoäi caùc quoác gia saûn xuaát cao su thieân nhieân (ANRPC ); Toå chöùc cao su 3 beân (ITRO – International Tripartite Rubber Organization) ; Uûy ban nghieân cöùu vaø phaùt trieån Cao su Quoác teá (IRRDB – International Rubber Research and Development Board); Caâu laïc boä cao su ASEAN; Hieäp hoäi cao su, chaát deûo theá giôùi; Toång Coâng ty Noâng phaåm Trung Quoác vaø Toång cuïc Cao su Campuchia.
Veà toå chöùc boä maùy quaûn lyù vaø ñieàu haønh, theo quy ñònh hieän haønh, ñöôïc toå chöùc quaûn lyù bôûi Hoäi ñoàng quaûn trò (05 thaønh vieân), giaùm saùt bôûi Ban kieåm soaùt (3 thaønh vieân) vaø Ban Toång Giaùm ñoác ñieàu haønh (6 thaønh vieân). Giuùp vieäc cho Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Toång giaùm ñoác coù boä maùy tham möu goàm 12 ban chöùc naêng: Toå chöùc caùn boä, Lao ñoäng tieàn löông, Taøi chính keá toaùn, Keá hoaïch ñaàu tö, Hôïp taùc ñaàu tö, Xaây döïng cô baûn, Quaûn lyù kyõ thuaät, Thanh tra - Baûo veä - Quaân söï, Ban Xuaát nhaäp khaåu, Ban Coâng taùc thanh nieân vaø Vaên phoøng Taäp ñoaøn.
Hình 2.1: Moâ hình toå chöùc cuûa Taäp ñoaøn
(Nguoàn Taäp ñoaøn CNCS Vieät Nam)
Caùc coâng ty ñôn vò thaønh vieân, tuøy theo loaïi hình kinh doanh ñöôïc toå chöùc boä maùy quaûn lyù phuø hôïp, cuï theå:
- Caùc Coâng ty cao su laø DNNN: Giaùm ñoác quaûn lyù vaø coù töø 1-3 Phoù giaùm ñoác, caùc phoøng, ban giuùp vieäc; döôùi coâng ty laø caáp noâng tröôøng, xí nghieäp tröïc thuoäc coâng ty; tröïc tieáp quaûn lyù, ñieàu haønh lao ñoäng, thöïc hieän quy trình laø caùc ñoäi, xöôûng, toå saûn xuaát.
- Caùc coâng ty coå phaàn: Coù Hoäi ñoàng quaûn trò hoaëc Hoäi ñoàng thaønh vieân trong ñoù coù caùc thaønh vieân giöõ quyeàn ñaïi dieän phaàn voán cuûa Taäp ñoaøn taïi coâng ty coå phaàn. Giaùm ñoác Coâng ty do Hoäi ñoàng quaûn trò coâng ty boå nhieäm theo nghò quyeát cuûa Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng, tuøy theo quy moâ töøng coâng ty coù caùc boä phaän tröïc thuoäc nhö xí nghieäp, xöôûng hay phaân xöôûng…
Caùc moái quan heä, quy trình quaûn lyù kinh doanh, moâ hình toå chöùc ñöôïc khaùi quaùt qua caùc sô ñoà quy trình quaûn lyù kinh doanh vaø sô ñoà toå chöùc boä maùy quaûn lyù.
Keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa VRG coù toác ñoä taêng tröôûng raát toát. Tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân treân voán Nhaø nöôùc naêm 2007 laø 73%. Noäp Ngaân saùch nhaø nöôùc naêm 2007 laø1.482 tyû ñoàng. Tieàn löông bình quaân caùn boä coâng nhaân vieân laø 4.500.000ñ /ngöôøi/thaùng. (Nguoàn soá lieäu baùo caùo toång keát Ñaïi hoäi coâng nhaân vieân chöùc cuûa VRG -2007).
Baûng 2.1: Keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa VRG naêm 2006-2007
Chæ tieâu
ÑVT
Naêm 2006
Naêm 2007
Keá hoaïch
Thöïc hieän
Tyû leä %
Keá hoaïch
Thöïc hieän
Tyû leä %
1. Toång dieän tích Trong ñoù :
Ha
226.718
227.408
102,37
224.459
233.012
103,29
- Dieän tích khai thaùc
Ha
173.897
178.026
102,37
172.054
177.729
103,29
- Kieán thieát cô baûn
Ha
37.591
38.899
103,47
38.329
43.816
114,31
- Troàng môùi vaø taùi canh
Ha
15.230
10.483
68.831
14.076
11.467
81.465
2. Naêng suaát vöôøn caây
Taáùn/ha
1,725
1,83
106,08
1,8
1,8
100,00
3. Saûn löôïng CS khai thaùc
Taán
300.000
326.565
108,85
310.000
319.288
104,5
4. Saûn löôïng CS tieâu thuï
Taán
326.680
338.475
103,61
320.000
349.488
109,21
5. Doanh thu cao su
TyûÛ ñoàng
7.258
10.584
145,82
8.960
11.749,221
131,12
6. Giaù thaønh bình quaân
Ñ/taán
14.000.000
19.602.975
140,02
18.000.000
21.681.223
120,45
7. Giaù baùn bình quaân
Ñ/taán
23.000.000
31.266.710
135,94
28.000.000
33.622.202
120,07
8. Lôïi nhuaän saûn xuaát cao su
Tyû ñoàng
2.940
3.832
130,34
3.200
4.172,7
130,39
9. Toång doanh thu
Tyû ñoàng
8.770
12.898
147,06
12.000
15.692,95
130,77
10. Toång lôïi nhuaän
Tyû ñoàng
3.280
4.567,568
139,25
3.317
5.201
156,79
11. Noäp ngaân saùch Nhaø nöôùc
Tyû ñoàng
1.171
1.453,161
124,09
1.337
1.482,389
110,8
12. Tieàn löông bình quaân(trieäuñoàng/ngöôøi/thaùng)
2,900
3,974
137,03
3,800
4,437
116,76
(Nguoàn: Baùo caùo toång keát Ñaïi hoäi CNVC naêm 2007- VRG )
2.2. TIEÁN TRÌNH CPH CAÙC DOANH NGHIEÄP KINH DOANH CAO SU THUOÄC TAÄP ÑOAØN
2.2.1.Thí ñieåm CPH Nhaø maùy cheá bieán Haøng Goøn
Naêm 2001 – 2002 Toång Coâng ty cao su Vieät Nam ñaõ tieán haønh CPH Nhaø maùy cheá bieán cao su Haøng Goøn laø ñôn vò haïch toaùn baùo soå tröïc thuoäc Coâng ty cao su Ñoàng Nai.
Nhaø maùy cheá bieán cao su Haøng Goøn coù coâng suaát khoaûng 8.000 taán/naêm, khi coøn tröïc thuoäc Coâng ty Cao su Ñoàng Nai, nguoàn nguyeän lieäu muû nöôùc baûo ñaûm cho nhaø maùy hoaït ñoäng oån ñònh ñöôïc cung caáp töø 2 Noâng tröôøng Cao su Haøng Goøn vaø OÂng Queá.
Nhaø maùy cheá bieán Haøng Goøn ñöôïc CPH trôû thaønh DN ñoäc laäp, Coâng ty cao su Ñoàng Nai laø moät trong nhöõng coå ñoâng cuûa coâng ty vaø naém coå phaàn chi phoái. Sau khi CPH Coâng ty coå phaàn Haøng Goøn vaãn hoaït ñoäng bình thöôøng do Coâng ty cao su Ñoàng Nai cung caáp ñuû muû nöôùc nguyeân lieäu cho cheá bieán ñoàng thôøi hoã trôï vieäc tieâu thuï muû cao su, do ñoù coù theå noùi Coâng ty coå phaàn Haøng Goøn hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Tyû suaát coå töùc haøng naêm töø 24% ñeán 30% treân voán ñieàu leä. Xeùt veà maët phaùp lyù Coâng ty coå phaàn Haøng Goøn laø moät DN ñoäc laäp khoâng phuï thuoäc vaøo Coâng ty cao su Ñoàng Nai. Quyeát ñònh söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa coâng ty laø vieäc chuû ñoäng thu mua nguyeân lieäu muû nöôùc baûo ñaûm cho saûn xuaát oån ñònh. Treân thöïc teá Coâng ty coå phaàn Haøng Goøn luoân phuï thuoäc vaøo nguoàn nguyeän lieäu do Coâng ty cao su Ñoàng Nai cung caáp, vì treân ñòa baøn thò tröôøng nguyeân lieäu cao su khu vöïc tö nhaân raát ít neân khoâng ñuû cung caáp cho nhaø maùy saûn xuaát coù hieäu quaû. Ñaây chính laø moät trong nhöõng vaán ñeá ñaët ra laø khi CPH nhaø maùy phaûi gaén lieàn vôùi vöôøn caây cao su ñeå cung caáp nguyeân lieäu cho nhaø maùy.
Toùm laïi : Vieäc CPH Nhaø maùy cheá bieán cao su Haøng Goøn taïo ra moät phaùp nhaân kinh doanh môùi, ñaõ tạo theá chuû ñoäng vaø coù nhieàu bieän phaùp caûi tieán kyõ thuaät, haï giaù thaønh cheá bieán, nhöng chuû yeáu coù söï hoã trôï, öu ñaõi cuûa Coâng ty cao su Ñoàng nai vaø söï bieán ñoäng theo chieàu höôùng taêng cuûa giaù baùn muû cao su treân thò tröôøng. Neáu khoâng coù söï hoå trôï tích cöïc cuûa Coâng ty cao su Ñoàng nai, Coâng ty coå phaàn cao su Haøng Goøn phaûi thöïc söï caïnh tranh treân thöông tröôøng seõ gaëp raát nhieàu khoù khaên vì nguoàn nguyeân lieäu cung caáp cho nhaø maùy khoâng ñöôïc ñaûm baûo do dieän tích vöôøn caây cao su tieåu ñieàn treân ñòa baøn Tænh Ñoàng Nai khoâng ñaùng keå do ñoù keát quaû saûn xuaát kin doanh seõ ñaït hieäu quaû thaáp. Xuaát phaùt töø vaán ñeà neâu treân Taäp ñoaøn ñaõ thí ñieåm vieäc CPH Noâng tröôøng Hoøa Bình gaén vôùi Nhaø maùy Hoøa Bình ñeå ruùt kinh nghieäp tieán tôùi CPH toaøn boä caùc doanh nghieäp noâng nghieäp thaønh vieân.
2.2.2 Thí ñieåm CPH vöôøn caây gaén vôùi nhaø maùy cheá bieán taïi Noâng tröôøng cao su Hoøa Bình
Thöïc hieän Nghò quyeát 240/QÑ-TTg ngaøy 4/3/2003 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät phöông aùn toång theå saép xeáp ñoåi môùi DN nhaø nöôùc tröïc thuoäc Toång Coâng ty cao su Vieät Nam ñeán naêm 2005, Toång Coâng ty ñaõ ñaùnh giaù moät caùch khaùch quan öu nhöôïc ñieåm cuûa vieäc CPH Nhaø maùy cheá bieán Haøng Goøn trôû thaønh coâng ty coå phaàn ñoäc laäp, khoâng coù vöôøn caây ñeå cung caáp nguyeân lieäu cho vieäc cheá bieán, tieâu thuï saûn phaåm cuûa coâng ty. Toång coâng ty tieán haønh thí ñieåm CPH Noâng tröôøng cao su Hoaø Bình vôùi Nhaø maùy cheá bieán cao su Hoaø Bình tröïc thuoäc Coâng ty cao su Baø Ròa thaønh Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình. Noâng tröôøng vaø Nhaø maùy cheá bieán Hoøa Bình truù ñoùng treân ñòa baøn xaõ Hoaø Bình, huyeän Xuyeân Moäc, tænh Baø Ròa-Vuõng Taøu. Ñaây laø moâ hình ñaàu tieân veà CPH vöôøn caây gaén vôùi nhaø maùy cheá bieán.
Noâng tröôøng Cao su Hoaø Bình coù dieän tích vöôøn caây laø 5.031 ha, trong ñoù dieän tích vöôøn caây khai thaùc treân 4.953 ha. Söû duïng 1.561 lao ñoâng. Nhaø maùy cheá bieán Cao su Hoaø Bình coù coâng suaát thieát keá laø 6.000 taán/naêm, söû duïng 66 lao ñoäng ñöôïc CPH ñeå trôû thaønh Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình.
Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình ñi vaøo hoaït ñoäng ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng khoù khaên phaùt sinh cuûa Coâng ty coå phaàn Haøng Goøn. Coâng ty Hoøa Bình coù dieän tích vöôøn caây baûo ñaûm cho hoaït ñoäng cuûa coâng ty kheùp kín töø khaâu saûn xuaát ñeán cheá bieán vaø tieâu thuï. Hoaït ñoäng cuûa coâng ty sau hôn 2 naêm ñaõ taïo söï phaùt trieån maïnh, chuû ñoäng, thích öùng vôùi cô cheá thò tröôøng. Coâng ty ñaõ tieán haønh ñaïi hoäi coå ñoâng baàu Hoäi ñoàng quaûn trò, baøn chieán löôïc phaùt trieån coâng ty, cöû Giaùm ñoác vaø toå chöùc saép xeáp hôïp lyù boä maùy quaûn lyù, boá trí laïi lao ñoäng, thöïc hieän cô cheá quaûn lyù naêng ñoäng phuø hôïp vôùi neàn kinh teá thò tröôøng hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh oån ñònh. Naêm 2004 tyû leä chia coå töùc cuûa Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình laø 35% voán ñieàu leä, naêm 2005 laø 50% voán ñieàu leä.
Toùm laïi: Vieäc CPH Noâng tröôøng cao su Hoøa Bình ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöôïc ñieåm cuûa vieäc CPH rieâng leû nhaø maùy cheá bieán, ñoù laø thöïc hieän vieäc CPH vöôøn caây cao su gaén vôùi nhaø maùy cheá bieán. Saûn phaåm chính cuûa caây cao su laø muû nöôùc, ñeå tieáp tuïc ñöôïc söû duïng laøm nguyeân lieäu cho caùc saûn phaåm coâng nghieäp baét buoäc phaûi qua nhaø maùy cheá bieán ñeå sô cheá thaønh muû khoâ hoaëc muû kem. Vì vaäy vöôøn caây cao su vaø nhaø maùy cheá bieán laø 2 boä phaän coù quan heä maät thieát gaén keát vôùi nhau trong moät daây chuyeàn saûn xuaát. Thôøi gian qua thöïc teá ñaõ khaúng ñònh: Neáu chuû sôû höõu vöôøn caây ñoàng thôøi laø chuû sôû höõu nhaø maùy seõ coù nhieàu thuaän lôïi cho DN ñeå naâng cao hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh.
Thöïc teá CPH boä phaän DN thuoäc 2 coâng ty tröïc thuoäc Toång Coâng ty cao su Vieät Nam CPH rieâng nhaø maùy cheá bieán vaø CPH vöôøn caây gaén lieàn vôùi nhaø maùy cheá bieán cho thaáy: CPH vöôøn caây gaén lieàn vôùi nhaø maùy cheá bieán phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa saûn xuaát noâng nghieäp laø gaén saûn xuaát cheá bieán vaø tieâu thuï taïo cho doanh nhieäp hoaït ñoäng oån ñònh vaø thaät söï naâng cao hieäu quaû.
2.2.3 Thí ñieåm CPH toaøn boä caùc coâng ty: Coâng ty Cao su Ñoàng Phuù, Taây Ninh vaø Phöôùc Hoøa
- Thöïc hieän Nghò quyeát soá 39/2006/QÑ-TTg ngaøy 15/2/2006 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät ñeà aùn saép xeáp, ñoåi môùi Noâng tröôøng quoác doanh tröïc thuoäc Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam, naêm 2006 Toång Coâng ty Cao su Vieät Nam thöïc hieän CPH toaøn boä Coâng ty cao su Ñoàng Phuù vaø Coâng ty TNHH moät thaønh vieân Cao su Taây Ninh (bao goàm caû vöôøn caây vaø nhaø maùy).
(1). Coâng ty Cao su Ñoàng Phuù:
- Toång dieän tích cao su laø 9.198 ha
- Söû duïng 3.542 lao ñoäng.
- 2 nhaø maùy cheá bieán coù toång coâng suaát 14.500taán/naêm
- Toång giaù trò taøi saûn theo soå saùch keá toaùn tính ñeán ngaøy 31/12/2004 laø 389.627.915.042 ñoàng trong ñoù voán Nhaø nöôùc: 235.353.662.676 ñoàng,
(2) Coâng ty TNHH moät thaønh vieân Cao su Taây Ninh:
- Toång dieän tích vöôøn caây 7.217 ha.
- Söû duïng 2.370 lao ñoäng.
- 2 nhaø maùy cheá bieán muû cao su coù toång coâng suaát 14.000 taán/naêm;
- Toång giaù trò theo soå saùch keá toaùn tính ñeán ngaøy 31/12/2004 laø 329.226.599.124 ñoàng, trong ñoù voán Nhaø nöôùc: 196.871.884.901 ñoàng.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa 2 Coâng ty coù nhieàu chuyeån bieán tích cöïc, caùc chæ tieâu veà doanh thu, lôïi nhuaän noäp ngaân saùch ngaøy caøng taêng, cuoäc soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng ñöôïc ñaûm baûo vaø khoâng ngöøng ñöôïc caûi thieän, raát thuaän lôïi cho vieäc tieán haønh CPH.
Baûng 2.2: Lôïi nhuaän tröôùc thueá qua caùc naêm cuûa caùc coâng ty nhö sau:
Ñôn vò tính:Tyû ñoàng
Stt
Ñôn vò
2006
2007
01
Coâng ty cao su Ñoàng Phuù
207
232
02
Coâng ty TNHH 1 thaønh vieân Taây Ninh
192
177
03
Coâng ty Cao su Phöôùc Hoøa
394
406
(Nguoàn : Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cuûa VRG – naêm 2007)
- Thöïc hieän Quyeát ñònh 248/2006/QÑ-TTg ngaøy 30/10/2006 cuûa Thuû Töôùng Chính phuû veà pheâ duyeät ñeà aùn thí ñieåm hình thaønh Taäp ñoaøn.
Ñaàu naêm 2007, Taäp ñoaøn ñaõ trieån khai CPH toaøn boä Coâng ty cao su Phöôùc Hoøa, bao goàm 3 nhaø maùy cheá bieán vôùi toång coâng suaát 27.500 taán/ naêm, dieän tích vöôøn caây 15.594,53 ha, söû duïng 5.850 lao ñoäng. Giaù trò thöïc teá cuûa DN ñeå CPH laø 1.700,557 tyû ñoàng, trong ñoù giaù trò thöïc teá phaàn voán Nhaø nöôùc taïi DN laø: 953,207 tyû ñoàng. Voán ñieàu leä cuûa coâng ty coå phaàn laø 813 tyû ñoàng (sau thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò DN, coâng ty ñaõ noäp veà Taäp ñoaøn 140 tyû ñoàng voán Nhaø nöôùc theo quyeát ñònh soá 922/QÑ-CSVN ngaøy 21/8/2007 ), trong ñoù coå phaàn thuoäc voán Nhaø nöôùc laø: 536,58 tyû ñoàng, chieám 66 % voán ñieàu leä; coå phaàn cuûa ngöôøi lao ñoäng laø: 65,384 tyû ñoàng, chieám 8,04% voán ñieàu leä; coå phaàn cuûa toå chöùc Coâng ñoaøn laø 1,4 tyû ñoàng, chieám 0,17%; coå phaàn baùn ra ngoaøi laø 179,636 tyû ñoàng chieám 25,79% Voán ñieàu leä. Döï kieán coâng ty coå phaàn seõ chính thöùc hoaït ñoäng vaøo ñaàu naêm 2008.
Toùm laïi: Vieäc thöïc hieän CPH toaøn boä coâng ty khoâng taùch rôøi töøng boä phaän theå hieän roõ quan ñieåm nhaát theå hoùa quaù trình SXKD trong quaù trình CPH. Hieäu quaû cuûa kinh doanh cao su thieân nhieân chæ coù theå ñaït ñöôïc vôùi phöông thöùc saûn xuaát taäp trung quy moâ lôùn, gaén quaù trình troàng, chaêm soùc, khai thaùc, cheá bieán, tieâu thuï treân thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc. Vì vaäy xu höôùng phaùt trieån laø phaûi thöïc hieän CPH toaøn boä DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân, khoâng CPH töøng boä phaän.
Thöïc chaát cuûa vieäc CPH toaøn boä coâng ty cao su laø vieäc thay ñoåi voán ñieàu leä hoïat ñoäng cuûa coâng ty, cô caáu tham gia voán ñieàu leä, trong ñoù Nhaø nöôùc vaãn naém giöõ coå phaàn chi phoái treân 65%. Thay ñoåi veà quy moâ vaø boä maùy toå chöùc, chuyeån hình thöùc hoïat ñoäng töø DN coù 100% voán Nhaø nöôùc sang moâ hình hoïat ñoäng cuûa coâng ty coå phaàn, taïo chuû ñoäng trong saûn xuaát kinh doanh cho coâng ty. Veà quy moâ quaûn lyù vaø saûn xuaát vaãn khoâng thay ñoåi.
2.3 XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ VÖÔØN CAÂY CAO SU KHI CPH TAÏI TAÄP ÑOAØN
2.3.1 Xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi CPH taïi Noâng tröôøng cao su Hoøa Bình
Phöông phaùp xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su taïi Noâng tröôøng cao su Hoøa Bình veà cô baûn laø theo tinh thaàn nghò ñònh soá 64/2002-CP ngaøy 19/06/2002 cuûa Chính phuû vaø thoâng tö höôùng daãn cuûa Boäâ Taøi Chính.
Nguyeân taéc ñònh giaù vöôøn caây cao su ñeå xaùc ñònh giaù baùn taïi thôøi ñieåm CPH phaûi:
- Baèng hoaëc lôùn hôn giaù trò coøn laïi (nguyeân giaù tröø ñi giaù trò ñaõ khaáu hao, töùc baèng giaù trò hoaøn voán vöôøn caây).
- Nhoû hôn hoaëc baèng giaù baùn vöôøn caây cao su treân thò tröôøng taïi thôøi ñieåm Coå phaàn hoùa.
Treân thöïc tế khi tieán haønh CPH taïi Hoøa Bình thò tröôøng chính thöùc mua baùn vöôøn caây cao su chöa coù, nhöng vaãn coù söï sang nhöôïng vöôøn caây cao su. Vieäc sang nhöôïng vöôøn caây cao su bao goàm caû vieäc chuyeån quyeàn söû duïng ñaát vaø vöôøn caây treân ñaát hình thaønh giaù giao dòch. Nhö vaäy, vieäc chuyeån nhöôïng ñoù ñaõ hình thaønh thò tröôøng mua baùn vöôøn caây cao su trong coâng chuùng. Veà tính phaùp lyù cuûa vieäc thöøa nhaän quyeàn sôû höõu phaùp lyù veà vöôøn caây cao su vaø quyeàn söû duïng ñaát treân vöôøn cao su nhö theá naøo laø tuøy thuoäc vaøo chính quyeàn sôû taïi coù coâng nhaän hay khoâng.
Giaù trò vöôøn caây cao su taïi Noâng tröôøng Hoøa Bình ñöôïc xaùc ñònh taïi thôøi ñieåm CPH theo coâng thöùc sau:
Giaù trò
coøn laïi
=
Nguyeân giaù vöôøn caây cao su
–
Giaù trò vöôøn caây cao su ñaõ khaáu hao (theo suaát ñaàu tö thôøi ñieåm 2003)
Vöôøn caây cao su cuûa Noâng tröôøng Hoøa Bình ñöôïc kieåm keâ taïi thôøi ñieåm 01/01/2003 laø: 4.953,91 ha vôùi 1.828.088 caây.
+ Nguyeân giaù vöôøn caây laø 112.981.255.838 ñoàng,
+ Giaù trò ñaõ khaáu hao laø 39.323.053.398 ñoàng,
+ Giaù trò coøn laïi 73.658.202.439 ñoàng (tyû leä coøn laïi so vôùi nguyeân giaù laø 65% ),
Nhö vaäy nguyeân giaù vöôøn caây cao su treân 1 ha khoaûng 22,8 trieäu ñoàng, giaù trò coøn laïi khoaûng 14,8 trieäu ñoàng/ha.
- Xaùc ñònh giaù trò thanh lyù vöôøn caây, chính laø giaù trò öôùc thu hoài cuûi, goã cao su ñeå ñöa vaøo giaù trò vöôøn caây taïi thôøi ñieåm CPH Noâng tröôøng Cao su Hoøa Bình cuõng ñöôïc ñaët ra nhöng raát khoù xaùc ñònh bôûi caùc yeáu toá sau: Soá löôïng, chaát löôïng vaø giaù cuûa cuûi, goã cao su ôû caùc thôøi ñieåm thanh lyù sau CPH ôû traïng thaùi ñoäng khoâng xaùc ñònh ñöôïc, noù phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá chuû quan vaø khaùch quan sau:
+ Xaùc ñònh giaù caû thanh lyù vöôøn caây trong töông lai nhö giaù cuûi, goã cao su töø caùc vöôøn caây thanh lyù raát khoù chính xaùc. Thôøi ñieåm thanh lyù vöôøn caây cao su hiện taïi cuûa Noâng tröôøng Hoøa Bình khoaûng töø 10 ñeán 24 naêm nöõa. Khi chuyeån sang coâng ty coå phaàn vöôøn caây cao su seõ tieáp tuïc ñöôïc ñaàu tö khai thaùc cho ñeán khi thanh lyù do ñoù khoái löôïng goã vaø cuûi cũng coù söï bieán ñoäng so vôùi döï kieán.
+ Ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa vöôøn caây cao su taïi Noâng tröôøng Hoaø Bình do gaàn bieån neân haøng naêm gioù baõo laøm gaõy ñoå vöôøn caây cao su thöôøng xuyeân khoâng theå öôùc ñoaùn chính xaùc ñöôïc con soá cuï theå.
+ Theo cheá ñoä khaáu hao taøi saûn coá ñònh vaø cheá ñoä phaân phoái lôïi nhuaän hieän haønh; giaù trò cuûi, goã cao su thu hoài sau thanh lyù (ñaõ khaáu hao heát giaù trò) laø khoaûn thu nhaäp baát thöôøng. Lôïi töùc thanh lyù vöôøn caây cao su sau khi noäp thueá thu nhaäp DN, ñöôïc phaân phoái theo tyû leä voán tham gia cuûa caùc coå ñoâng laø hoaøn toaøn ñuùng.
- Sau khi CPH thì Taäp ñoaøn seõ giöõ 70% voán ñieàu leä cuûa coâng ty coå phaàn. Vì vaäy, khi coâng ty coå phaàn hoaït ñoäng theo Luaät DN – vieäc khai thaùc vaø thanh lyù vöôøn caây cao su vaãn theo ñònh höôùng cuûa Taäp ñoaøn Coâng nghieäp cao su Vieät Nam.
Do ñoù, ñeå giaûi quyeát nhöõng vöôùng maéc treân, vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôùn caây cao su taïi Noâng tröôøng Hoaø Bình chöa theå öôùc tính giaù trò cuûi, goã cao su thu hoài khi thanh lyù vöôøn caây cao su ñeå ñöa vaøo giaù trò DN.
Qua thöïc teá vieäc ñònh giaù laø taøi saûn vöôøn caây cao su taïi Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình coøn nhieàu ñieåm baát hôïp lyù vì vôùi giaù trò ñònh giaù laø 14,8 trieäu ñoàng/ha cao su thì taïi thôøi ñieåm naøy neáu khoâng khai thaùc maø ñem baùn ñeå khai thaùc goã cuûi seõ thu ñöôïc 40 – 50 trieäu ñoàng/ha, nhö vaäy vieäc ñònh giaù thaáp hôn thöïc teá töø 2-3 laàn. Maët khaùc neáu tính giaù trò vöôøn caây cao su taïi thôøi ñieåm naøy keøm theo giaù trò ñaát ñai thì vaøo khoaûng 150 trieäu ñoàng/ha, cao hôn möùc giaù ñaõ ñöôïc xaùc ñònh 10 laàn. Neáu noùi raèng tính toaùn giaù trò taøi saûn vöôøn caây cao su coù keøm yeáu toá ñaát ñai laø khoâng hôïp lyù vì ñaát ñai khoâng thuoäc sôû höõu cuûa coâng ty coå phaàn maø laø ñaát thueâ cuûa Nhaø nöôùc thì cuõng phaûi thaáy moät ñieàu laø khoâng phaûi vaøo thôøi ñieåm naøy ai cuõng thueâ ñöôïc ñaát ñeå canh taùc cao su vaø coù ñaát ñeå thueâ taïi khu vöïc Baø Ròa. Chính vì vieäc ñònh giaù thaáp nhö theá neân coå töùc naêm 2005 cuûa Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình ñöôïc chia 55%, ñieàu naøy cho thaáy khoaûn cheânh leäch ñòa toâ ñaùng leõ Nhaø nöôùc (Taäp ñoaøn Coâng Nghieäp Cao Su Vieät Nam) ñöôïc höôûng laïi phaûi chia cho caùc coå ñoâng ngoaøi, trong khi nguoàn thaëng dö thu hoài töø cuûa Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình laø khoâng ñaùng keå. Do ñoù vieäc xaùc ñònh taøi saûn laø vöôøn caây cao su ñeå CPH phaûi neân aùp duïng theâm phöông phaùp so sanh tröïc tieáp vaø tính toaùn theâm khoûan ñòa toâ cheânh leäch, ñaây cuõng laø vaán ñeà maø luaän vaên muoán ñeà caäp vaø phaân tích ôû caùc phaàn sau.
Toùm laïi: Vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su cuûa Noâng tröôøng cao su Hoøa Bình môùi chæ ñöôïc ñaùnh giaù laïi treân cô sôû suaát ñaàu tö noâng nghieäp do Toång coâng ty cao su Vieät Nam ban haønh aùp duïng taïi thôøi ñieåm ñònh giaù taïi khu vöïc cao su Baø Ròa taïi thôøi ñieåm CPH. Vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cuûa Noâng tröôøng cao su Hoøa Bình chöa tính ñeán vieäc phaân loaïi chaát löôïng vöôøn caây vaø yeáu toá ñaëc thuø rieâng coù cuûa caây cao su nhö giaù trò cuûi goã thu hoài khi thanh lyù.
2.3.2 Xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su taïi Coâng ty cao su Ñoàng Phuù, Taây Ninh vaø Phöôùc Hoøa
Vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su kinh doanh taïi coâng ty cao su Ñoàng Phuù, Taây Ninh vaø Phöôùc Hoøa ñöôïc tính toaùn theo töøng loâ cao su vaø theo töøng ñoä tuoåi, treân caùc nguyeân taéc sau ñaây:
- Giaù trò vöôøn caây cao su ñöôïc ñònh giaù bao goàm 2 yeáu toá:
+ Nguyeân giaù vöôøn caây cao su laø giaù trò ñaàu tö cho 1ha cao su ñeán khi baét ñaàu khai thaùc ñeå hình thaønh taøi saûn laø vöôøn caây (bao goàm chi phí khai hoang, phuïc hoùa; chi phí xaây döïng vöôøn caây; chi phí troàng môùi; chi phí chaêm soùc suoát thôøi kyø kieán thieát cô baûn). Cô sôû ñeå ñònh giaù laø chi phí ñaàu tö bình quaân cho 01 ha (suaát ñaàu tö noâng nghieäp) do Taäp ñoaøn ban haønh, aùp duïng cho naêm hieän haønh theo töøng ñòa baøn maø coâng ty truù ñoùng.
+ Giaù trò vöôøn caây thanh lyù ñöôïc tính toaùn nhö moät khoaûn ñaàu tö chaéc chaén trong töông lai (khi thanh lyù) vaø vieäc chieát khaáu giaù trò thu hoài naøy ñöôïc xem nhö chi phí cô hoäi ñaàu tö. Ñaây chính laø khoaûn taøi saûn voâ hình ñöôïc ghi cheùp thaønh moät khoaûn muïc rieâng bieät (taøi saûn voâ hình) vaø tính khaáu hao taøi saûn coá ñònh moät laàn taïi thôøi ñieåm vöôøn caây cao su ñöa vaøo thanh lyù, ñeå ñaûm baûo doanh thu vaø chi phí lieân quan ñöôïc ghi nhaän ñoàng thôøi theo nguyeân taéc phuø hôïp.
Giaù trò thöïc teá cuûa vöôøn caây kinh doanh ñöôïc tính theo coâng thöùc :
Gía trò thöïc teá
=[ Giaù trò coøn laïi x Heä soá phaân loaïi vöôøn caây] +
Hieän giaù cuûa
(2.1)
01 ha vöôøn caây
giaù trò thanh lyù
Trong ñoù :
+ Giaù trò coøn laïi = Nguyeân giaù ( ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù laïi ) – Giaù trò ñaõ khaáu hao. (2.2)
Giaù trò ñaõ khaáu hao ñöôïc tính töø naêm vöôøn caây baét ñaàu khai thaùc ñeán thôøi ñieåm ñònh giaù treân cô sôû nguyeân giaù (ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù laïi ) vaø tyû leä khaáu hao cuï theå cuûa töøng naêm theo quy ñònh cuûa Taäp ñoaøn ban haønh taïi Quyeát ñònh soá 165/QÑ – TCKT ngaøy 21/ 02 / 2005.
+ Heä soá phaân loaïi vöôøn caây : Caên cöù vaøo moät soá chæ tieâu nhö maät ñoä caây caïo, tyû leä caây thöïc sinh ñeå phaân loaïi vöôøn caây. Ñaây laø heä soá ñaùnh giaù chaát löôïng kyõ thuaät cuûa vöôøn caây trong cuøng moät ñoä tuoåi, noù khoâng phaûn aûnh tình traïng kyõ thuaät thöïc teá ñaõ hao moøn vaø coøn laïi cuûa vöôøn vaây nhö caùc taøi saûn khaùc. Vieäc phaân haïng vöôøn caây ñöôïc thöïc hieän theo coâng vaên soá 622/CSVN-QLKT ngaøy 20/03/2006 cuûa Toång coâng ty cao su Vieät Nam veà vieäc ban haønh ñeà cöông höôùng daãn kieåm keâ phaân haïng vöôøn caây kinh doanh phuïc vuï cho vieäc CPH caùc coâng ty cao su, theo ñoù vöôøn caây cao su kinh doanh seõ ñöôïc phaân haïng thaønh 4 loaïi laø A, B, C, D töông öùng vôùi heä soá ñieàu chænh laø A = 1, B = 0.95, C = 0.9, D = 0.8. Caên cöù vaøo baùo caùo kieåm keâ, ñaùnh giaù xeáp loaïi vöôøn caây taïi thôøi ñieåm CPH vaø tham khaûo trong 03 naêm gaàn nhaát lieân tieáp ñeå ñaùnh giaù phaân loaïi vöôøn caây taïi thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò DN.
Nhìn chung vöôøn caây cuûa caùc coâng ty cao su ñeàu ñöôïc quaûn lyù töông ñoái chaët cheõ, töøng loâ, phaàn caïo ñeàu coù hoà sô theo doõi dieãn bieán cuûa vöôøn caây nhö chia theo töøng loâ, ñaët teân (ñaùnh soá), dieän tích ñaát, loaïi ñaát, naêm troàng, gioáng caây, maät ñoä caây, naêng suaát… Haøng naêm vöôøn caây ñeàu ñöôïc ñaùnh giaù vaø xeáp loaïi A, B, C, D, do ñoù raát thuaän lôïi cho coâng taùc kieåm keâ vaø ñaùnh giaù chaát löôïng vöôøn caây.
Baûng 2.3: Xeáp haïng vaø heä soá vöôøn caây khai thaùc döïa vaøo maät ñoä caây caïo :
Năm 01
Năm 02
Năm 03 - năm thứ 09
Năm thứ 10 trở ñi
Hệ số phaân loại
476 C/ha
512 C/ha
555 C/ha
476 C/ha
512 C/ha
555 C/ha
476 C/ha
512 C/ha
555 C/ha
≥200
≥225
≥250
≥300
≥325
≥350
≥400
≥425
≥450
≥380
1
≥150
≥175
≥200
≥250
≥275
≥300
≥350
≥375
≥400
≥330
0.95
<150
<175
<200
≥200
≥225
≥250
≥300
≥325
≥350
≥280
0.9
<200
<225
<250
<300
<325
<350
<280
0.8
(Theo quy trình ñeán naêm thöù 3 cho môû caïo heát caây ñaït vanh töø 40cm trôû leân), neáu tyû leä caây thöïc sinh lôùn hôn 20% vöôøn caây seõ bò ñaùnh tuït moät haïng)
(Nguoàn: Coâng vaên soá 622/CSVN-QLKT, ngaøy 20/03/2006 –VRG )
+ Giaù trò thanh lyù cuûa vöôøn caây chæ ñöôïc thu hoài khi vöôøn caây ñaõ heát thôøi gian khai thaùc. Do vaäy ñeå tính giaù trò hieän taïi cuûa giaù trò thanh lyù phaûi chieát khaáu giaù thanh lyù veà hieän taïi. Hieän giaù thanh lyù vöôøn caây ñöôïc tính theo giaù thöïc teá treân thò tröôøng bình quaân gaàn nhaát( ñoái vôùi Cao su Ñoàng Phuù vaø Taây Ninh laø bình quaân 02 naêm lieàn keà, ñoái vôùi Cao su Phöôùc Hoøa laø 01 naêm ) taïi thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò DN, nôi DN truù ñoùng, vaø ñöôïc tính toaùn thu hoài daàn theo chu kyø kinh teá cuûa vöôøn caây (theo naêm tuoåi thöïc teá cuûa caây), coù loaïi tröø caây gaõy ñoå haøng naêm.
Hieän giaù cuûa giaù trò thanh lyù vöôøn caây, ñöôïc tính theo coâng thöùc:
Hieän giaù cuûa
=
B
(2.3)
giaù trò thanh lyù
( 1 + laõi suaát chieát khaáu) soá naêm khai thaùc coøn laïi
Laõi suaát chieát khaáu ñöôïc tính theo laõi suaát traùi phieáu Chính phuû kyø haïn 10 naêm.
Tính B: Giaù trò thu hoài khi thanh lyù vöôøn caây taïi thôøi ñieåm thanh lyù
Giaù trò thanh lyù trung bình trong 02 naêm gaàn nhaát
Giaù trò thanh lyù 01 caây = (2.4)
Maät ñoä caây trung bình 01 ha
(Theo coâng vaên soá: 2247/BNN-ÑMDN ngaøy 05 thaùng 09 naêm 2006 cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân)
+ B = Giaù trò thanh lyù 01 caây ( x ) Maät ñoä trung bình 01 ha vöôøn caây tuoåi i ( x ) (1 – tyû leä gaõy ñoã trung bình)soá naêm khai thaùc coøn laïi (2.5)
Tyû leä gaõy ñoå bình quaân haøng naêm: Do haàu heát caùc coâng ty cao su ñeàu coù vò trí ñòa lyù, ñòa hình, thoå nhöôõng ….khaùc nhau neân tyû leä gaõy ñoã haøng naêm khoâng gioáng nhau, vì theá phaûi caên cöù vaøo tình hình gaõy ñoã thöïc teá cuûa töøng coâng ty, döïa treân baùo caùo kieåm keâ gaõy ñoå haøng naêm ñeå xaùc ñònh (trong phaïm vi töø 1% ñeán 2% naêm ).
Sau khi xaùc ñònh giaù trò thöïc teá bình quaân 01 hecta cao su cuûa caùc Coâng ty cao su Ñoàng Phuù, Taây Ninh vaø Phöôùc Hoøa ñeàu taêng so vôùi giaù trò soå saùch vaø so vôùi Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình hôn 2,5 laàn. Cuï theå nhö sau :
Coâng ty cao su Ñoàng Phuù: 44.044.706 ñoàng/ha, trong ñoù giaù trò thanh lyù 21.768.329 ñoàng/ha. Taêng 2,89 laàn so vôùi giaù trò coøn laïi theo soå saùch keá toaùn vaø taêng 2,7 laàn so vôùi Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình ( Giaù trò thöïc teá bình quaân 01 ha cao su cuûa Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình laø 14. 868.700 ñoàng/ha).
Coâng ty TNHH Taây Ninh : 44.923.429 ñoàng/ha, trong ñoù giaù trò thanh lyù 18.115.911 ñoàng/ha. Taêng 2,56 laàn so vôùi giaù trò coøn laïi theo soå saùch keá toùan vaø taêng 2,7 laàn so vôùi Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình.
Coâng ty cao su Phöôùc Hoøa: 43.099.712 ñoàng/ha, trong ñoù giaù trò thanh lyù 26.438.244 ñoàng/ha. Taêng 2,16 laàn so vôùi giaù trò coøn laïi theo soå saùch keá toaùn vaø taêng 2,8 laàn so vôùi Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình.
Baûng 2.3: Toùm taét keát quaû xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa caùc ñôn vò : : Hoøa Bình, Ñoàng Phuù, Taây Ninh vaø Phöôùc Hoøa.
Ñôn vò
Khoaûn muïc
Dieän tích khai thaùc (ha)
Giaù trò soå saùch
Giaù trò xaùc ñònh laïi
Giaù trò bình quaân treân 1ha sau khi xaùc ñònh laïi giaù trò vöôøn caây (Ñ/Ha)
Giaù trò (ñoàng)
Bq/ha (ñoàng/ha)
Giaù trò (ñoàng)
Bq/ha (ñoàng/ha)
1. Hoøa Bình
Nguyeân giaù
4,953.91
112,981,255,838
22,806,481
112,981,255,838
22,806,481
14,868,700
Giaù trò coøn laïi
73,658,202,439
14,868,700
73,658,202,439
14,868,700
Hieän giaù giaù trò thanh lyù
0
2. Ñoàng phuù
Nguyeân giaù
8,321.99
195,115,037,721
23,445,733
298,743,138,978
35,898,063
44,044,706
Giaù trò coøn laïi
125,616,605,248
15,094,548
167,684,030,940
20,149,523
Hieän giaù giaù trò thanh lyù
0
198,855,354,345
23,895,183
Toång giaù trò vöôøn caây KD
366,539,385,285
3. Taây Ninh
Nguyeân giaù
6,055.45
141,237,751,711
23,324,072
209,415,124,748
34,582,917
44,923,429
Giaù trò coøn laïi
92,571,946,827
15,287,377
125,994,897,837
20,806,860
Hieän giaù giaù trò thanh lyù
146,036,681,933
24,116,570
Toång giaù trò vöôøn caây KD
272,031,579,770
4. Phöôùc Hoøa
Nguyeân giaù
13,812.88
315,024,900,764
22,806,605
683,092,800,300
49,453,322
43,099,712
Giaù trò coøn laïi
156,498,212,292
11,329,876
230,142,858,539
16,661,468
Hieän giaù giaù trò thanh lyù
365,188,297,025
26,438,244
(Nguoàn: Soá lieäu CPH caùc ñôn vò Ban ñoåi môùi – VRG )
Toång giaù trò vöôøn caây KD
595,331,155,564
Toùm laïi: Vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su cuûa caùc Coâng ty cao su Ñoàng Phuù, Taây Ninh, Phöôùc Hoøa nhìn chung ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng nhöôïc ñieåm khi xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cuûa Coâng ty coå phaàn cao su Hoøa Bình chöa ñöôïc ñeà caäp tôùi nhö coù tính ñeán moät soá yeáu toá kyõ thuaät aûnh höôûng ñeán giaù trò vöôøn caây vaø giaù trò vöôøn caây thanh lyù. Tuy nhieân vieäc ñöa ra caùc yeáu toá kyõ thuaät coù aûnh höôûng ñeán giaù trò vöôøn caây chæ môùi döïa vaøo maät ñoä caây caïo laø chöa ñuû vaø tính hieän giaù giaù trò thu hoài caây cao su thanh lyù vaøo giaù trò DN, vieäc aùp giaù baùn bình quaân caây thanh lyù chæ töø 01 naêm ñeán 02 naêm laø chöa thoûa ñaùng.
Toaøn boä dieän tích ñaát cuûa 04 coâng ty Hoøa Bình, Ñoàng Phuù, Taây Ninh vaø Phöôùc Hoøa ñeàu thöïc hieän theo hình thöùc thueâ ñaát cuûa ñòa phöông. Khoâng thöïc hieän giao ñaát, khoâng tính giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaøo giaù trò DN, chính vì vaäy giaù trò cuûa vöôøn caây cao su thöïc hieän CPH cuûa caùc coâng ty luoân thaáp hôn giaù trò giao dòch thöïc teá treân thò tröôøng.
2.4 MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ ÑAËT RA TRONG QUAÙ TRÌNH XAÙC ÑÒNH GIAÙ TRÒ VÖÔØN CAÂY CAO SU KHI CPH TAÏI TAÄP ÑOAØN
Nghieân cöùu quaù trình xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi coå phaàn hoùa caùc DN kinh doanh cao su thieân nhieân taïi Taäp ñoaøn thöïc teá nhaän thaáy phaùt sinh moät soá vaán ñeà caàn nghieân cöùu ñeå hoaøn thieän, cuï theå nhö sau :
2.4.1 Phöông phaùp xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su
Xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su laø xaùc ñònh ñuùng giaù trò vaø giaù caû quyeàn taøi saûn DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân ñeå coù theå trao ñoåi, giao dòch treân thò tröôøng.
Giaù trò quyeàn taøi saûn DNNN kinh doanh cao su thieân nhieân bao goàm toaøn boä giaù trò taøi saûn coøn laïi taïi thôøi ñieåm trao ñoåi vaø giao dòch treân thò tröôøng. Giaù trò quyeàn taøi saûn DNNN thöôøng ñöôïc phaân laøm 2 khu vöïc, ñoù laø:
- Taøi saûn khu vöïc coâng nghieäp, dòch vuï, bao goàm giaù trò taøi saûn coøn laïi cuûa nhaø maùy cheá bieán, caùc taøi saûn trong hoaït ñoäng kinh doanh dòch vuï vaø giaù trò quyeàn söû duïng ñaát taïi thôøi ñieåm giao dòch.
- Taøi saûn khu vöïc noâng nghieäp, bao goàm toaøn boä giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaø giaù trò coøn laïi cuûa vieäc ñaàu tö khai hoang, xaây döïng ñöôøng saù, caàu, coáng, coâng trình thuûy lôïi treân vöôøn caây cao su (bao goàm caû vöôøn caây kinh doanh vaø vöôøn caây kieán thieát cô baûn… ) vaø giaù trò ñaàu tö troàng môùi, chaêm soùc vöôøn caây trong thôøi kyø kieán thieát cô baûn cao su thieân nhieân.
Trong 2 khu vöïc noùi treân, vieäc ñònh giaù trò DN khu vöïc coâng nghieäp, dòch vuï,… ñaõ coù phöông phaùp tính toaùn roõ raøng theo caùc vaên baûn hieän haønh vaø ñöôïc aùp duïng nhö caùc DN coâng nghieäp, dòch vuï,… (nhöõng DN khoâng coù lieân quan ñeán noâng nghieäp). Song trong khu vöïc noâng nghieäp lieân quan ñeán ñaát noâng nghieäp vaø vöôøn caây laø nhöõng vaán ñeà ñaët ra caàn giaûi quyeát, ñoù cuõng chính laø noäi dung cuûa luaän vaên naøy caàn giaûi quyeát.
Vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su coù theå ñöôïc thöïc hieän theo nhieàu phöông phaùp khaùc nhau nhö phöông phaùp taøi saûn, phöông phaùp chieát khaáu doøng tieàn nhö nghò ñònh 109/2007/NÑ/CP ñaõ qui ñònh.
Hieän nay Taäp ñoaøn ñang tính giaù trò vöôøn caây cao su theo phöông phaùp taøi saûn laø ñuùng nhöng chöa ñuû, bôûi leû muïc tieâu cuoái cuøng cuûa vieäc xaùc ñònh giaù trò DN laø xaùc ñònh ñuùng giaù caû cuûa haøng hoùa maø chuùng ta muoán trao ñoåi mua baùn treân thò tröôøng, theá thì taïi sao chuùng ta khoâng tham khaûo giaù caû cuûa haøng hoùa cuøng loaïi ñaõ coù mua baùn treân thò tröôøng ñeå laøm cô sôû so saùnh. Phöông phaùp so saùnh tröïc tieáp döïa treân cô sôû cho raèng giaù trò thò tröôøng cuûa moät taøi saûn coù quan heä maät thieát vôùi giaù trò cuûa caùc taøi saûn ñaõ ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng. Thöïc teá thò tröôøng mua baùn vöôøn caây cao su ôû Vieät Nam ñaõ hình thaønh vaø ñaây laø moät cô sôû ñeå vaän duïng theâm phöông phaùp so saùnh vaøo vieäc xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su khi CPH taïi Taäp ñoaøn.
2.4.2 Giaù trò quyeàn söû duïng ñaát khi xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su
Noùi ñeán giaù trò vöôøn caây giao dòch mua baùn treân thò tröôøng, thöôøng ngöôøi ta nhaän thöùc raèng noù bao haøm caû giaù trò cuûa ñaát, nhöng thöïc teá khi xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su cuûa Taäp ñoaøn ñaõ loaïi tröø giaù trò ñaát ra khoûi giaù trò DN. Hieän nay ñaát troàng caây cao su theo luaät ñaát ñai laø ñaát noâng nghieäp troàng caây laâu naêm ñöôïc Nhaø nöôùc giao quyeàn söû duïng ñaát hoaëc cho thueâ laâu daøi cho caù nhaân vaø caùc toå chöùc noùi chung vaø cho Taäp ñoaøn noùi rieâng ñeå troàng cao su. Theo Luaät ñaát ñai hieän haønh thoâng thöôøng Nhaø nöôùc giao quyeàn söû duïng ñaát hoaëc cho thueâ 50 naêm. Khi caù nhaân vaø toå chöùc ñaõ troàng cao su vaø ñöông nhieân trong neàn kinh teá thò tröôøng toå chöùc vaø caù nhaân coù quyeàn kinh doanh cao su, coù quyeàn mua baùn vöôøn caây cao su, vaø vì theá ñöông nhieân vöôøn caây cao su phaûi coù giaù trò vaø giaù caû ñeå trao ñoåi. Vaán ñeà ñaët ra laø khi xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây nhö theá naøo? Tính giaù trò ñaát vaø nhöõng taøi saûn treân ñaát troàng cao su trong ñoù taøi saûn chuû yeáu treân ñaát laø vöôøn caây cao su.
Thöïc teá khi xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp ôû Noâng tröôøng Hoøa Bình ñöôïc löïa choïn 1 trong 2 caùch xaùc ñònh giaù trò ñaát laø quyeàn söû duïng ñaát hoaëc thueâ ñaát. Phöông aùn tính giaù trò chuyeån quyeàn söû duïng ñaát, cho thaáy chæ tính rieâng giaù trò naøy ñaõ gaáp khoaûng hôn 10 laàn nguyeân giaù vöôøn caây. Trong ñoù caùc vaên baûn phaùp quy hieän haønh khoâng quy ñònh baét buoäc phaûi tính giaù trò quyeàn söû duïng ñaát khi xaùc ñònh giaù trò DN ñeå CPH. Vì theá khi CPH Noâng tröôøng Hoaø Bình DN ñaõ löïa choïn hình thöùc thueâ ñaát vaø ñoùng thueá söû duïng ñaát noâng nghieäp maø khoâng tính giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaøo giaù trò cuûa vöôøn caây. Khoâng tính giaù trò quyeàn söû duïng ñaát khi xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây ñeå CPH coù nghóa laø loaïi quyeàn söû duïng ñaát khoûi giaù trò DNNN neân ñaõ chuyeån moät phaàn giaù trò DN vaøo tuùi caùc nhaø ñaàu tö maø thay vì ñaây laø khoaûn thaëng dö thuoäc veà Nhaø nöôùc.
2.4.3 Aûnh höôûng cuûa caùc ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuaät ñeán giaù trò vöôøn caây
Giaù caû cuûa vöôøn caây khi giao dòch mua baùn treân thò tröôøng thöôøng ngöôøi ta nhaän thöùc raèng ñoù chính laø chaát löôïng cuûa vöôøn caây, vöôøn caây gioáng gì, cho naêng suaát bao nhieâu, khaû naêng chòu ñöïng möa baûo ra sao, ñöôïc troàng treân loaïi ñaát naøo? …. nhöng theo leõ thoâng thöôøng vieäc haïch toaùn giaù trò taøi saûn vöôøn caây cao su cuûa DN chæ tính ñeán nguyeân giaù ñaàu tö ñaõ hình thaønh taøi saûn. Cuï theå nhö ôû Noâng tröôøng Cao su Hoaø Bình, Hoäi ñoàng xaùc ñònh giaù trò DN (Boä Taøi chính, Boä Noâng nghieäp, Toång Coâng ty) ñaõ xaùc ñònh giaù trò thöïc teá cuûa vöôøn caây kinh doanh theo phöông thöùc:
Giaù trò coøn laïi = Nguyeân giaù vöôøn caây – Giaù trò vöôøn caây ñaõ khaáu hao
Trong ñoù: Nguyeân giaù vöôøn caây ñöôïc xaùc ñònh theo suaát ñaàu tö do Taäp ñoaøn ban haønh aùp duïng cho naêm hieän haønh taïi khu vöïc Coâng ty Cao su Baø ròa.
+ Giaù trò vöôøn caây cao su ñaõ khaáu hao ñöôïc tính treân cô sôû tyû leä ñaõ khaáu hao theo thôøi gian vaø soå saùch keá toaùn cuûa töøng loâ trong vöôøn caây.
Thöïc teá phöông phaùp xaùc ñònh naøy ñaõ boû qua nhöõng ñaëc ñieåm kinh teá kyõ thuaät cuûa caây cao su ñoù laø nhöõng ñaëc ñieåm mang tính sinh hoïc maø noù khaùc caên baûn so vôùi caùc ngaønh kinh doanh khaùc, ñoù laø:
- Giaù trò vöôøn caây trong thôøi kyø kieán thieát cô baûn cuûa moät DN, treân 1 loâ cao su, cuøng moät thôøi gian, cuøng quy trình, gioáng, ñaát,…. Coù suaát ñaàu tö nhö nhau coù nghóa laø nguyeân giaù treân 1 ñôn vò dieän tích hoaëc treân 1 ha cao su veà cô baûn baèng nhau nhöng chaát löôïng seõ khaùc nhau, seõ cho saûn löôïng trong thôøi kyø kinh doanh khaùc nhau vaø giaù giao dòch vöôøn caây chaéc chaén laø khaùc nhau.
- Ñoái vôùi vöôøn caây kinh doanh cuõng vaäy, theo caùch tính giaù trò coøn laïi nhö neâu treân coù nghóa laø cuøng moät naêm troàng treân 1 loâ cao su thì töøng hecta, töøng phaàn cao su coù giaù trò nhö nhau, nhöng treân thöïc teá naêng löïc khai thaùc ñeàu khaùc nhau noù tuøy thuoäc vaøo chaát löôïng vöôøn caây vaø kyõ thuaät khai thaùc cuûa ngöôøi nhaän khoaùn khai thaùc vöôøn caây töùc laø ñaõ coù giaù caû khaùc nhau.
Vieäc ñaùnh giaù tình traïng kyõ thuaät vöôøn caây theo maät ñoä caây caïo vaø tyû leä caây thöïc sinh (ñeå giaùng caáp heä soá phaân loaïi, tyû leä thöïc sinh > 20% thì giaùng moät caáp) vaø phaân loaïi thaønh 4 tieâu chuaån (A,B,C,D) nhö phöông phaùp cuûa Taäp ñoaøn ñöa ra, veà cô baûn ñaõ giaûi quyeát ñöôïc moät soá yeáu toá trong quaù trình xaùc ñònh chaát löôïng vöôøn caây cao su kinh doanh nhöng chöa ñuû vaø chöa trieät ñeå ñaëc bieät laø khi xaùc ñònh chaát löôïng vöôøn caây cao su kinh doanh ñeå tính giaù trò DN CPH, bôûi leõ:
- Ñaây laø heä soá ñaùnh giaù chaát löôïng kyõ thuaät cuûa vöôøn caây trong cuøng moät ñoä tuoåi noù chöa phaûn aùnh ñaày ñuû tình traïng kyõ thuaät thöïc teá ñaõ hao moøn vaø coøn laïi cuûa vöôøn caây nhö nhöõng loaïi taøi saûn coá ñònh khaùc.
- Baûn thaân vöôøn caây cao su trong quaù trình ñaàu tö töø loaïi ñaát, khai hoang, troàng môùi, chaêm soùc suoát thôøi kyø kieán thieát cô baûn, khai thaùc trong suoát 20 naêm sau ñoù. Ngoaøi vieäc phaûn aùnh chi phí ñaàu tö, thaâm canh cuûa töøng dieän tích cao su theo töøng thôøi ñieåm khaùc nhau ñaõ coù söï khaùc bieät veà giaù trò, chaát löôïng vöôøn caây cao su coøn bò chi phoái bôûi caùc yeáu toá kyõ thuaät noâng nghieäp khaùc nhö:
(1) Tình traïng maët caïo (Tình traïng hao daêm, tình traïng chaát löôïng maët caïo ñeå ñaùnh giaù lôùp voõ caïo seõ taùi sinh …):
Ñaây laø yeáu toá phaûn aùnh chaát löôïng coøn laïi cuûa vöôøn caây, töùc laø vieäc ñaùnh giaù khaû naêng ñaùp öùng veà naêng suaát saûn löôïng cuûa vöôøn caây veà töông lai. Ñaùnh giaù ñuùng tình traïng maët caïo seõ cho chuùng ta döï kieán ñöôïc soá naêm khai thaùc coøn laïi ñeán luùc thanh lyù ñuùng theo ñoä tuoåi cuûa vöôøn caây maø quy trình kyõ thuaät khai thaùc cuûa Taäp ñoaøn ñaõ quy ñònh hay khoâng.
Treân thöïc teá chuùng ta cuõng phaûi thöøa nhaän raèng coù nhöõng vöôøn caây khai thaùc tuy chöa ñeán ñoä tuoåi thanh lyù nhöng lôùp voû khai thaùc coøn laïi khoâng theå ñaùp öùng theo ñuùng soá naêm quy ñònh hoaëc lôùp voû caïo taùi sinh khoâng ñaûm baûo ñeå khai thaùc laàn II cho naêng suaát cao. Vaäy vieäc ñaùnh giaù ñuùng tình traïng maët caïo seõ giuùp chuùng ta xaùc ñònh ñuùng nguyeân giaù coøn laïi cuûa vöôøn caây, töùc laø xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây trong töông lai maø neáu ñaàu tö, kinh doanh seõ ñem laïi hieäu quaû cao hay thaáp
(2)Thoå nhöôõng:
Trong ñoù yeáu toá noâng hoaù thoå nhöôõng cuûa töøng loaïi ñaát seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán quaù trình sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa vöôøn caây cao su. Cuï theå goàm caùc yeáu toá: taàng ñaát canh taùc, dinh döôõng trong ñaát (ñaát baïc maøu, ñaát giaøu dinh döôõng,…) Do vaäy, yeáu toá noâng hoaù thoå nhöôõng taùc ñoäng lôùn ñeán quaù trình ñaàu tö cho vöôøn caây kieán thieát cô baûn cuõng nhö aûnh höôûng ñeán vieäc ñaùp öùng naêng suaát – saûn löôïng vuûa vöôøn caây.
(3) Ñòa hình troàng cao su (Ñoä doác, troàng taäp trung, troàng khoâng lieàn vuøng, lieàn khoaûnh…):
Ñòa hình ñoài doác hay baèng phaúng seõ aûnh höôûng ñeán chi phí ñaàu tö treân moät ñôn vò dòeân tích (ha). Maët khaùc ñòa hình loâ ñoài doác khoâng thieát keá ñeâ choáng xoùi moøn seõ aûnh höôûng laâu daøi ñeán hieäu quaû ñaàu tö: chaêm soùc, boùn phaân, röõa troâi dinh döôõng, cô giôùi, hay thuû coâng,…
Quy moâ vöôøn caây taäp trung hay khoâng lieàn vuøng lieàn khoaûnh seõ aûnh höôûng ñeán quaù trình quaûn lí vöôøn caây, chi phí vaän chuyeån nguyeân lieäu veà nhaø maùy.
(4) Phöông phaùp troàng (Troàng Stump traàn, Stump baàu, baàu coù taàng laù): Tuøy thuoäc vaøo phöông phaùp troàng seõ aûnh höôûng ñeán chi phí ñaàu tö cho naêm troàng môùi ñaàu tieân, thoâng thöôøng cheânh leäch giöõa caùc phöông phaùp troàng töø 3-4 trieäu ñoàng/ha.
(5) Gioáng caây: Ñaây laø yeáu toá quyeát ñònh haøng ñaàu ñeán naêng suaát saûn löôïng vöôøn caây trong suoát chu kyø kinh doanh. Nhaân gioáng nhoùm I (gioáng môùi) luoân ñaùp öùng toát veà naêng suaát saûn löôïng trong suoát chu kì khai thaùc hoaëc coù theå ñaùp öùng vieäc aùp duïng quy trình kyõ thuaät khai thaùc tieán boä ñeå ruùt ngaén chu kyø kinh doanh ñem laïi hieäu quaû cao hôn. Maët khaùc, yeáu toá gioáng cuõng lieân quan ñeán khaû naêng khaùng beänh, khaû naêng chòu ñöïng gioù baõo,…
Ngoaøi caùc yeáu toá maät ñoä caây caïo vaø tyû leä caây thöïc sinh ñöôïc xaùc ñònh ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng vöôøn caây, 5 yeáu toá keå treân ñaõ aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán chaát löôïng vöôøn caây maø taäp trung nhaát laø aûnh höôûng ñeán naêng suaát cuûa vöôøn caây (löôïng muû cao su khai thaùc ñöôïc) trong caû chu kyø khai thaùc. Giaù trò coøn laïi laø hieäu soá cuûa nguyeân giaù so vôùi giaù trò ñaõ khaáu hao, caùch tính naøy ñaõ boû qua nhöõng yeáu toá bieán ñoäng cuûa thò tröôøng vaø tính chaát sinh hoïc cuûa vieäc chaêm soùc khai thaùc vöôøn caây kinh doanh, do ñoù giaù trò ñoù khoâng phuø hôïp vôùi thôøi giaù.
2.4.4 Phöông phaùp xaùc ñònh hieän giaù giaù trò thanh lyù vöôøn caây cao su khi xaùc ñònh giaù trò vöôøn caây cao su
Theo quan ñieåm hieän nay, giaù trò thu hoài vöôøn caây cao su khi thanh lyù ñeå xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp khi CPH laø moät ñaëc thuø rieâng coù cuûa caây cao su. Phaàn giaù trò naøy chæ thu hoài ñöôïc sau 27 naêm keå töø khi troàng laïi vaø sau 20 naêm keå töø khi khai thaùc (theo chu kyø kinh doanh cuûa caây cao su). Theo phöông phaùp xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp khi CPH hieän nay cuûa Taäp ñoaøn, phaàn giaù trò naøy ñöôïc xaùc ñònh nhö laø moät taøi saûn voâ hình cuûa Coâng ty CP vaø ñöôïc khaáu hao moät laàn taïi thôøi ñieåm thanh lyù, khoâng khaáu hao haøng naêm nhö caùc taøi saûn voâ hình khaùc.
Caây cao su heát nieân haïn khai thaùc phaûi thanh lyù, giaù trò thu hoài khi thanh lyù raát lôùn khoâng gioáng nhöõng caây troàng khaùc. Xaùc ñònh giaù trò thanh lyù vöôøn caây, chính laø giaù trò öôùc thu hoài cuûi, goã cao su ñeå ñöa vaøo giaù trò vöôøn caây, tuy nhieân giaù trò naøy raát khoù xaùc ñònh bôûi caùc yeáu toá sau: Soá löôïng, chaát löôïng vaø giaù cuûa cuûi, goã cao su ôû caùc thôøi ñieåm thanh lyù sau CPH ôû traïng thaùi ñoäng khoâng xaùc ñònh ñöôïc, noù phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá. Thôøi ñieåm thanh lyù vöôøn caây cao su hiện taïi cho ñeán khi thanh lyù khoaûng töø 10 ñeán 20 naêm nöõa. Khi chuyeån sang coâng ty coå phaàn vöôøn caây cao su seõ tieáp tuïc ñöôïc ñaàu tö khai thaùc cho ñeán khi thanh lyù do ñoù khoái löôïng goã vaø cuûi cũng coù söï bieán ñoäng so vôùi döï kieán. Do ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa vöôøn caây cao su cuõng nhö nhöõng caây troàng khaùc, phaûi gaùnh chòu nhieàu yeáu toá ruûi ro do thieân tai, haøng naêm gioù baõo laøm gaõy ñoå vöôøn caây cao su thöôøng xuyeân khoâng theå öôùc ñoaùn chính xaùc ñöôïc con soá cuï theå. Theo cheá ñoä khaáu hao taøi saûn coá ñònh vaø cheá ñoä phaân phoái lôïi nhuaän hieän haønh; giaù trò cuûi, goã cao su thu hoài sau thanh lyù (ñaõ khaáu hao heát giaù trò) laø khoaûn thu nhaäp baát thöôøng. Lôïi töùc thanh lyù vöôøn caây cao su sau khi noäp thueá thu nhaäp DN, ñöôïc phaân phoái theo tyû leä voán tham gia cuûa caùc coå ñoâng
Caây cao su thanh lyù coù giaù trò thu hoài töông ñoái lôùn, hieän taïi gaáp töø 1,5 ñeán 2 laàn chi phí ñaàu tö ñeå hình thaønh taøi saûn . Ñaây laø moät lôïi theá cuûa caây cao su vaø lôïi theá cho nhöõng DN troàng caây cao su. Tuy nhieân khoaûn lôïi theá naøy khoâng coá ñònh vaø bò phuï thuoäc chi phoái vaøo thò tröôøng cuûi goã cao su, ñaëc bieät khi caùc nöôùc trong khu vöïc thanh lyù cao su haøng loïat, giaù goã cao su nhaäp khaåu coù theå seõ reõ hôn trong nöôùc. Baûn thaân thò tröôøng goã, cuûi cao su trong nöôùc cuõng ñoät bieán leân xuoáng thaát thöôøng, cuï theå ôû Coâng ty Cao su Bình Long, naêm 2005 giaù baùn goã, cuûi cao su bình quaân laø 59,650 trieäu ñoàng/ha, naêm 2006 laø 76,909 trieäu ñoàng/ha, quyù I/2007 laø 58,694 trieäu ñoàng /ha. Ñoù laø chöa tính ñeán caùc yeáu toá khaùch quan do trong quaù trình ñaáu giaù gaây ra. Khi xaùc ñònh lôïi theá DN taïi Thoâng tö 146/2007/ TT-BTC höôùng daãn treân cô sôû so saùnh tyû suaát lôïi nhuaän 03 naêm tröôùc thôøi ñieåm xaùc ñònh giaù trò DN vaø laõi suaát traùi phieáu Chính phuû coù kyø haïn 10 naêm trôû leân. Trong khi ñoù khoaûn lôïi theá cuûa caây cao su laïi chæ caên cöù vaøo bieán ñoäng giaù treân thò tröôøng 01 naêm laø chöa hôïp lyù bôûi caùc yeáu toá thò tröôøng nhö ñaõ noùi ôû treân.
Maët khaùc, vieäc döï tính cho töông lai quaù xa töø 20 – 27 naêm thoâng thöôøng phaûi caên cöù vaøo döõ lieäu cuûa nhieàu naêm (töø 10 – 15 naêm), neáu chæ caên cöù vaøo döõ lieäu cuûa naêm hieän taïi thì möùc ñoä chính xaùc khoâng cao, trong khi giaù cuûi goã cao su treân thò tröôøng laïi bieán ñoäng baát thöôøng. Xem laïi soá lieäu giaù baùn bình quaân qua caùc naêm taïi Coâng ty Cao su Bình Long nhö phaàn treân chuùng ta thaáy raát roõ raèng neáu taïi thôøi ñieåm ñònh giaù giaù bình quaân thaáp nhö naêm 2008 thì seõ gaây thieät haïi cho nhaø nöôùc, neáu cao nhö naêm 2007 thì seõ aûnh höôûng ñeán keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty coå phaàn.
Neáu xaùc ñònh hieän giaù cuûa giaù trò thanh lyù cuûa vöôøn caây cao su theo coâng vaên soá 9272/BTC-TCDN ngaøy 12/7/2007 cuûa Boä Taøi chính, thì hieän giaù giaù trò thanh lyù vöôøn caây cao su cuûa coâng ty cao su Bình long taïi thôøi ñieåm 31/12/2007 ñeå CPH nhö sau:
Baûng 2.4: Giaù trò thanh lyù vöôøn caây cao su caùc ñôn vò:
Ñôn vò
Dieän tích ( Ha)
Hieän giaù giaù trò thanh lyù vöôøn caây Cao su (Trñ)
Bình quaân (Ñoàng/ha)
Cao su Bình Long
14,267.91
440,518
30,87
Các file đính kèm theo tài liệu này:
LUAN VAN CHINH.doc
