Đề tài Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống - Sở Xây dựng Hà Nội

Lời nói đầu Bất kỳ một doanh nghiệp nào muốn tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh của mình cần phải có một lượng vốn tiền tệ nhất định. Đây có thể coi là một tiền đề cần thiết cho việc hình thành và phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp. Các doanh nghiệp hiện nay hoạt động kinh doanh trong điều kiện của nền kinh tế mở, với xu thế quốc tế hoá ngày càng cao, sự kinh doanh trên thị trường ngày càng mạnh mẽ. Do vậy nhu cầu vốn cho hoạt động kinh doanh, cho đầu tư phát triển ngày càng lớn. Điều đó đòi hỏi doanh nghiệp phải huy động cao độ không những nguồn vốn bên trong mà phải tìm cách huy động nguồn vốn bên ngoài, đồng thời phải bảo đảm sử dụng vốn một cách có hiệu quả nhằm đáp ứng với nhu cầu đầu tư và phát triển, trên cơ sở tôn trọng các nguyên tắc tài chính, tín dụng. Cùng với sự đổi mới của nền kinh tế đất nước, với chủ trương phát triển nền kinh tế nhiều thành phần, có sự quản lý vĩ mô của Nhà nước theo định hướng XHCN. Các doanh nghiệp lúc này được quyền tự chủ trong hoạt động sản xuất kinh doanh, tự chủ bảo đảm vốn, đồng thời có trách nhiệm bảo toàn vốn của mình. Nhờ đó, nhiều doanh nghiệp đã thích nghi kịp thời với tình hình mới, hiệu quả sản xuất kinh doanh tăng lên rõ rệt. Nhưng, bên cạnh đó có không ít các doanh nghiệp lúng túng trong hoạt động sản xuất kinh doanh, làm ăn thua lỗ, kéo dài, doanh thu không đủ bù chi phí bỏ ra, không bảo toàn được vốn dẫn tới phá sản. Thực tế này là do nhiều nguyên nhân, một trong các nguyên nhân quan trọng là công tác tổ chức và sử dụng vốn của doanh nghiệp còn nhiều hạn chế, hiệu quả sử dụng vốn còn quá thấp. Xuất phát từ vấn đề thực tiễn bức thiết đặt ra cho các doanh nghiệp hiện nay là phải xác định và đáp ứng được nhu cầu vốn thường xuyên, cần thiết, tối thiểu, phải xác định được doanh nghiệp mình hiện nay đang thừa hay thiếu vốn, hiệu quả sử dụng vốn ra sao? Các giải pháp nào cần thực hiện để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp mình. Đây là vấn đề nóng bỏng có tính thời sự không những được các nhà quản lý doanh nghiệp quan tâm mà còn thu hút được sự chú ý của các nhà đầu tư trong lĩnh vực tài chính vào doanh nghiệp. Qua thời gian thực tập tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống được sự giúp đỡ tận tình của thầy giáo hướng dẫn và ban lãnh đạo công ty, cùng với những kiến thức, lý luận đã được trang bị trong Nhà trường em đã từng bước vận dụng vào tìm hiểu tình hình thực tế của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống, đồng thời từ những thực tế đó bổ xung và rút ra kinh nghiệm quý báu cho bản thân. Qua đó càng thấy rõ được tầm quan trọng và bức thiết của vấn đề quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp nói chung và của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống nói riêng. Em đã mạnh dạn đi sâu tìm hiểu nghiên cứu vấn đề: "Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống - Sở Xây dựng Hà Nội" Chuyên đề được kết cấu thành 3 chương: Chương I: Vốn và hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp trong cơ chế thị trường. Chương II: Thực trạng hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống. Chương III: Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống. Với kiến thức còn nhiều hạn chế của mình, em sẽ không tránh khỏi nhiều thiếu sót. Em rất mong được sự chỉ bảo nhiều thêm từ phía các thầy cô. Chương I Vốn và hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp trong cơ chế thị trường I. Vốn và vai trò của vốn đối với các doanh nghiệp 1. Khái niệm về vốn: * Theo quan điểm của Marx, vốn (tư bản) là giá trị đem lại giá trị thặng dư, là một đầu vào của quá trình sản xuất. * Theo các nhà kinh tế học hiện đại: Vốn là biểu hiện bằng tiền, là giá trị của tài sản mà doanh nghiệp đang nắm giữ. Vốn và tài sản là hai mặt giá trị và hiện vật của một bộ phận nguồn lực sản xuất mà doanh nghiệp huy động vào quá trình sản xuất kinh doanh của mình. * Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, vốn được quan niệm là toàn bộ những giá trị ứng ra ban đầu và các quá trình sản xuất tiếp theo của doanh nghiệp. Như vậy, vốn là yếu tố số một của mọi hoạt động sản xuất kinh doanh, nó đòi hỏi các doanh nghiệp phải quản lý và sử dụng có hiệu quả để bảo toàn và phát triển vốn, đảm bảo cho doanh nghiệp ngày càng lớn mạnh. Vì vậy các doanh nghiệp cần thiết phải nhận thức đầy đủ hơn về vốn cũng như những đặc trưng của vốn. 2. Các đặc trưng cơ bản của vốn. - Vốn phải đại diện cho một lượng tài sản nhất định: Có nghĩa là vốn được biểu hiện bằng giá trị của tài sản hữu hình và tài sản vô hình của doanh nghiệp. - Vốn phải vận động sinh lời, đạt được mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. - Vốn phải được tích tụ và tập trung đến một lượng nhất định mới có thể phát huy tác dụng để đầu tư vào sản xuất kinh doanh. - Vốn có giá trị về mặt thời gian. - Vốn phải được gắn liền với chủ sở hữu nhất định, không thể có đồng vốn vô chủ. - Vốn được quan niệm như một hàng hoá và là một hàng hoá đặc biệt có thể mua bán quyền sử dụng vốn trên thị trường. 3. Phân loại vốn Trong quá trình sản xuất kinh doanh để quản lý và sử dụng vốn một cách có hiệu quả các doanh nghiệp đều tiến hành phân loại vốn. Tuỳ vào mục đích và loại hình của từng doanh nghiệp mà mỗi doanh nghiệp phân loại vốn theo các tiêu thức khác nhau. 3.1. Phân loại vốn theo nguồn hình thành. 3.1.1. Vốn chủ sở hữu a. Vốn pháp định: Vốn pháp định là số vốn tối thiểu phải có để thành lập doanh nghiệp do pháp luật quy định đối với từng ngành nghề. Đối với doanh nghiệp Nhà nước, nguồn vốn này do ngân sách Nhà nước cấp hoặc có nguồn gốc từ ngân sách Nhà nước. b. Vốn tự bổ xung: Vốn tự bổ xung là vốn chủ yếu do doanh nghiệp được lấy một phần từ lợi nhuận để lại doanh nghiệp, nó được thực hiện dưới hình thức lấy một phần từ quỹ đầu tư phát triển, quỹ dự phòng tài chính. Ngoài ra, đối với doanh nghiệp Nhà nước còn được để lại toàn bộ khấu hao cơ bản tài sản cố định để đầu tư, thay thế, đổi mới tài sản cố định. Đây là nguồn tự tài trợ cho nhu cầu vốn của doanh nghiệp. 3.1.2. Vốn huy động của doanh nghiệp. Đối với một doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế thị trường, vốn chủ sở hữu có vai trò rất quan trọng nhưng chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn. Để đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh doanh nghiệp phải tăng cường huy động các nguồn vốn khác dưới hình thức vay nợ, liên doanh liên kết, phát hành trái phiếu và các hình thức khác. a. Vốn vay: Doanh nghiệp có thể vay ngân hàng, các tổ chức tín dụng, các cá nhân, đơn vị kinh tế để tạo lập hoặc tăng thêm nguồn vốn. * Vốn vay ngân hàng và các tổ chức tín dụng rất quan trọng đối với các doanh nghiệp. Nguồn vốn này đáp ứng đúng thời điểm các khoản tín dụng ngắn hạn và dài hạn tùy theo nhu cầu của doanh nghiệp trên cơ sở các hợp đồng tín dụng giữa ngân hàng và doanh nghiệp. * Vốn vay trên thị trường chứng khoán: Doanh nghiệp có thể phát hành trái phiếu, đây là một công cụ tài chính quan trọng dễ sử dụng vào mục đích vay dài hạn đáp ứng nhu cầu vốn sản xuất kinh doanh. Việc phát hành trái phiếu cho phép doanh nghiệp có thể thu hút rộng rãi số tiền nhàn rỗi trong xã hội để mở rộng hoạt động kinh doanh của mình. b. Vốn liên doanh liên kết: Doanh nghiệp có thể liên doanh, liên kết, hợp tác với doanh nghiệp khác để huy động thực hiện mở rộng hoạt động sản xuất - kinh doanh. c. Vốn tín dụng thương mại: Tín dụng thương mại là các khoản mục chịu từ người cung cấp hoặc ứng trước của khách hàng mà doanh nghiệp tạm thời chiếm dụng. Đây là phương thức tài trợ tiện lợi, linh hoạt trong kinh doanh và nó còn tạo khả năng mở rộng các quan hệ hợp tác kinh doanh một cách lâu bền. Tuy nhiên các khoản tín dụng thương mại thường có thời hạn ngắn nhưng nếu doanh nghiệp biết quản lý một cách có khoa học có thể đáp ứng phần nào nhu cầu vốn lưu động cho doanh nghiệp. d. Vốn tín dụng thuê mua: Đây là phương thức tài trợ thông qua hợp đồng thuê giữa người thuê và người cho thuê. Người thuê được sử dụng tài sản và phải trả tiền cho người cho thuê theo thời hạn mà hai bên thoả thuận, người cho thuê là người sở hữu tài sản và nhận được tiền cho thuê tài sản. Tín dụng thuê mua có hai phương thức giao dịch chủ yếu là thuê vận hành và thuê tài chính. * Thuê vận hành: Phương thức thuê vận hành hay còn gọi là thuê hoạt động là một hình thức thuê ngắn hạn tài sản. * Thuê tài chính: Thuê tài chính là một phương thức tài trợ tín dụng trung hạn và dài hạn theo hợp đồng. Theo phương thức này, người cho thuê thường mua tài sản, thiết bị mà người thuê cần và đã thương lượng từ trước các điều kiện mua tài sản từ người cho thuê. Trên đây là cách phân loại vốn theo nguồn hình thành, nó là cơ sở để doanh nghiệp lựa chọn nguồn tài trợ phù hợp theo loại hình sở hữu, ngành nghề kinh doanh, quy mô, trình độ quản lý, trình độ khoa học kỹ thuật cũng như chiến lược phát triển và chiến lược đầu tư của doanh nghiệp. Bên cạnh đó đối với việc quản lý vốn ở doanh nghiệp trọng tâm cần đề cập là hoạt động luân chuyển của vốn, sự ảnh hưởng qua lại của các hình thái khác nhau của tài sản và hiệu quả quay vòng vốn. Do đó doanh nghiệp cần phân loại vốn theo phương thức chu chuyển. 3.2. Phân loại vốn theo phương thức chu chuyển. 3.2.1. Vốn cố định của doanh nghiệp Trong doanh nghiệp việc mua sắm hay lắp đặt các tài sản cố định đều phải thanh toán chi trả bằng tiền. Số vốn đầu tư ứng trước để mua sắm, xây dựng hay lắp đặt tài sản cố định hữu hình hay vô hình gọi là vốn cố định của doanh nghiệp. Nói cách khác, vốn cố định của doanh nghiệp là một bộ phận của vốn đầu tư ứng trước về tài sản cố định của doanh nghiệp. Số vốn này nếu được sử dụng có hiệu quả sẽ không mất đi, doanh nghiệp sẽ thu hồi lại được sau khi tiêu thụ sản phẩm hàng hoá hay dịch vụ của mình. Quy mô của vốn cố định nhiều hay ít sẽ qui định đến quy mô của tài sản cố định, ngược lại những đặc điểm vận động của tài sản cố định trong quá trình sử dụng lại có ảnh hưởng quyết định, chi phối đặc điểm tuần hoàn và chu chuyển vốn cố định. Đặc thù về sự vận động của vốn cố định trong quá trình sản xuất kinh doanh: - Vốn cố định tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất sản phẩm. Có đặc điểm này là do tài sản cố định tham gia trực tiếp hay gián tiếp và phát huy tác dụng trong nhiều chu kỳ sản xuất. Vì vậy vốn cố định là hình thái biểu hiện bằng tiền của tài sản cố định cùng tham gia vào các chu kỳ tương ứng. - Vốn cố định được luân chuyển giá trị dần dần từng phần trong các chu kỳ sản xuất. Khi tham gia vào quá trình sản xuất tài sản cố định không bị thay đổi hình thái hiện vật ban đầu nhưng tính năng và công suất của nó bị giảm dần tức là nó bị hao mòn và cùng với sự giảm dần về giá trị sử dụng thì giá trị của nó cũng bị giảm đi theo đó, vốn cố định được tách thành hai bộ phận: + Bộ phận thứ nhất tương ứng với phần hao mòn của tài sản cố định được luân chuyển và cấu thành chi phí sản xuất sản phẩm dưới hình thức chi phí khấu hao và được tích luỹ thành quỹ khấu hao, sau khi sản phẩm hàng hoá được tiêu thụ, quỹ khấu hao này sẽ được sử dụng để tái sản xuất tài sản cố định nhằm duy trì năng lực sản xuất của doanh nghiệp. + Bộ phận thứ hai đó chính là phần còn lại của vốn cố định được gọi là giá trị còn lại của tài sản cố định. Sau mỗi một chu kỳ sản xuất phần vốn được luân chuyển vào giá trị sản phẩm dần tăng lên, song phần vốn đầu tư ban đầu vào tài sản cố định lại dần giảm xuống tương ứng với mức giảm dần giá trị sử dụng của tài sản cố định. Kết thúc quá trình vận động đó cũng là lúc tài sản cố định hết thời gian sử dụng giá trị của nó được dịch chuyển hết vào giá trị sản phẩm đã sản xuất, và khi đó vốn cố định mới hoàn thành một vòng luân chuyển. Trong các doanh nghiệp, vốn cố định là bộ phận quan trọng và chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong vốn đầu tư nói riêng, vốn sản xuất kinh doanh nói chung. Do ở một vị trí then chốt và đặc điểm luân chuyển của nó lại tuân theo quy luật riêng, nên việc quản lý vốn cố định đòi hỏi phải luôn gắn liền với việc quản lý hình thái hiện vật của nó là các tài sản cố định vì điều này sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng vốn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bên cạnh các tư liệu lao động mà bộ phận quan trọng nhất là tài sản cố định để tiến hành sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp còn cần có các đối tượng lao động. Khác với tư liệu lao động, các đối tượng lao động chỉ tham gia vào một chu kỳ sản xuất và không giữ nguyên hình thái hiện vật ban đầu, giá trị của nó được dịch chuyển toàn bộ một lần vào giá trị sản phẩm. Vậy nếu xét về hình thái hiện vật thì các đối tượng lao động trên gọi là các tài sản lưu động, còn về hình thái giá trị thì được gọi là vốn lưu động của doanh nghiệp. 3.2.2. Vốn lưu động của doanh nghiệp Vốn lưu động của doanh nghiệp là một bộ phận của vốn sản xuất kinh doanh ứng trước về tài sản lưu động sản xuất và nó nhằm đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tiến hành một cách thường xuyên liên tục. Là biểu hiện bằng tiền của tài sản lưu động, nên đặc điểm vận động của vốn lưu động luôn chịu sự chi phối bởi những đặc điểm của tài sản lưu động. Trong các doanh nghiệp tài sản lưu động bao gồm các loại nguyên nhiên vật liệu, phụ tùng thay thế, bán thành phẩm, sản phẩm dở dang,... đang trong quá trình dự trữ sản xuất hoặc chế biến còn tài sản lưu động ở khâu lưu thông bao gồm các sản phẩm, thành phẩm chờ tiêu thụ, các loại vốn bằng tiền, các tài khoản vốn trong thanh toán, các khoản chi phí chờ kết chuyển, chi phí trả trước,... Trong quá trình sản xuất kinh doanh các tài sản lưu động luôn vận động thay thế hoặc đổi chỗ cho nhau đảm bảo cho quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh được tiến hành thuận lợi. Khác với tài sản cố định trong quá trình sản xuất kinh doanh tài sản lưu động của doanh nghiệp luôn luôn thay đổi hình thái biểu hiện để tạo ra sản phẩm hàng hoá và do đó phù hợp với đặc điểm của tài sản lưu động, vốn lưu động của doanh nghiệp cũng không ngừng vận động qua các giai đoạn của chu kỳ kinh doanh: dự trữ sản xuất, sản xuất và lưu thông. Quá trình này được diễn ra liên tục và thường xuyên lặp lại theo chu kỳ và được gọi là quá trình tuần hoàn của vốn lưu động. Trong quá trình vận động luân chuyển toàn bộ giá trị ngay trong một lần, qua mỗi giai đoạn của chu kỳ kinh doanh, vốn lưu động lại thay đổi hình thái biểu hiện từ hình thái tiền tệ ban đầu chuyển sang vốn hình thái vật tư hàng hoá dự trữ. Qua giai đoạn sản xuất, vật tư được đưa vào chế tạo thành các bán thành phẩm và thành phẩm sau khi sản phẩm được liên tục, vốn lưu động lại trở về hình thái tiền tệ như điểm xuất phát ban đầu của nó. Sau mỗi chu kỳ tái sản xuất, vốn lưu động mới hoàn thành một vòng chu chuyển. Có thể thấy, trong cùng một lúc vốn lưu động của doanh nghiệp được phân bố trên khắp các giai đoạn luân chuyển và chuyển hoá hình thái của vốn trong quá trình luân chuyển được thuận lợi doanh nghiệp phải có đủ vốn lưu động đầu tư vào các hình thái khác nhau. 4. Vai trò của vốn đối với các doanh nghiệp Tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh dù với bất kỳ quy mô nào cũng cần phải có một lượng vốn nhất định, nó là điều kiện tiền đề cho sự ra đời và phát triển của các doanh nghiệp. * Về mặt pháp lý: Mỗi doanh nghiệp khi muốn thành lập thì điều kiện đầu tiên doanh nghiệp phải có một lượng vốn nhất định, lượng vốn đó tối thiểu phải bằng lượng vốn pháp định, khi đó địa vị pháp lý của doanh nghiệp mới được xác lập. Trường hợp trong quá trình hoạt động kinh doanh, vốn của doanh nghiệp không đạt điều kiện mà pháp luật qui định doanh nghiệp sẽ bị tuyên bố chấm dứt hoạt động như phá sản, giải thể, sát nhập,... Như vậy vốn có thể được xem là một trong những cơ sở quan trọng nhất để đảm bảo sự tồn tại tư cách pháp nhân của một doanh nghiệp trước pháp luật. * Về kinh tế: Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, vốn là một trong những yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của từng doanh nghiệp. Vốn không những đảm bảo khả năng mua sắm máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ để phục vụ cho quá trình sản xuất mà còn đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh diễn ra thường xuyên, liên tục. Vốn là yếu tố quan trọng quyết định đến năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và xác lập vị thế của doanh nghiệp trên thương trường. Điều này càng thể hiện rõ trong nền kinh tế thị trường hiện nay với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, các doanh nghiệp phải không ngừng cải tiến máy móc thiết bị, đầu tư hiện đại hoá công nghệ,... tất cả những yếu tố này muốn thành đạt được thì đòi hỏi doanh nghiệp phải có một lượng vốn đủ lớn. Vốn cũng là yếu tố quyết định đến việc mở rộng phạm vi hoạt động của doanh nghiệp. Để có thể tiến hành tái sản xuất mở rộng thì sau một chu kỳ kinh doanh vốn của doanh nghiệp phải sinh lời tức là hoạt động kinh doanh phải có lãi đảm bảo vốn của doanh nghiệp được bảo toàn và phát triển. Đó là cơ sở để doanh nghiệp tiếp tục đầu tư mở rộng phạm vi sản xuất, thâm nhập vào thị trường tiềm năng từ đó mở rộng thị trường tiêu thụ, nâng cao uy tín của doanh nghiệp trên thương trường. Nhận thức được vai trò quan trọng của vốn như vậy thì doanh nghiệp mới có thể sử dụng vốn tiết kiệm, có hiệu quả hơn và luôn tìm cách nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. II. Hiệu quả sử dụng vốn 1. Quan điểm về hiệu quả sử dụng vốn. Để đánh giá trình độ quản lý, điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh của mỗi doanh nghiệp, người ta sử dụng thước đo là hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đó. Hiệu quả sản xuất kinh doanh được đánh giá trên hai giác độ: Hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội. Trong phạm vi quản lý doanh nghiệp, người ta chủ yếu quan tâm đến hiệu quả kinh tế. Đây là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực của doanh nghiệp để đạt được kết quả cao nhất với chi phí hợp lý nhất. Do vậy các nguồn lực kinh tế đặc biệt là nguồn vốn của doanh nghiệp có tác động rất lớn tới hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vì thế việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn là yêu cầu mang tính thường xuyên và bắt buộc đối với doanh nghiệp. Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn sẽ giúp ta thấy được hiệu quả của hoạt động kinh doanh nói chung và quản lý sử dụng vốn nói riêng. Hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ khai thác, sử dụng và quản lý nguồn vốn làm cho đồng vốn sinh lời tối đa nhằm mục tiêu cuối cùng của doanh nghiệp là tối đa hoá giá trị tài sản của chủ sở hữu. Hiệu quả sử dụng vốn được lượng hoá thông qua hệ thống các chỉ tiêu về khả năng hoạt động, khả năng sinh lời, tốc độ luân chuyển vốn,... Nó phản ánh quan hệ giữa đầu ra và đầu vào của quá trình sản xuất kinh doanh thông qua thước đo tiền tệ hay cụ thể là mối tương quan giữa kết quả thu được với chi phí bỏ ra để thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh. Kết quả thu được càng cao so với chi phí vốn bỏ ra thì hiệu quả sử dụng vốn càng cao. Để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn có hai phương pháp để phân tích tài chính cũng như phân tích hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp đó là phương pháp so sánh và phương pháp phân tích tỷ lệ. * Phương pháp so sánh: Để áp dụng phương pháp so sánh cần phải đảm bảo các điều kiện so sánh được của các chỉ tiêu tài chính (thống nhất về không gian, thời gian, nội dung, tính chất và đơn vị hạch toán,...) và theo mục đích phân tích để chọn gốc so sánh. Gốc so sánh được chọn là gốc về thời gian hoặc không gian, kỳ phân tích được chọn là kỳ báo cáo hoặc kỳ kế hoạch, giá trị so sánh có thể được chọn là số tuyệt đối, số tương đói, hoặc số bình quân. * Phương pháp tỷ lệ: Phương pháp này dựa trên ý nghĩa chuẩn mực các tỷ lệ của đại lượng tài chính trong các quan hệ tài chính. Sự biến đổi các tỷ lệ cố nhiên là sự biến đổi của các đại lượng tài chính. Về nguyên tắc phương pháp tỷ lệ yêu cầu phải xác định được các ngưỡng, các định mức để nhận xét, đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp, trên cơ sở so sánh các tỷ lệ của doanh nghiệp với giá trị các tỷ lệ tham chiếu. Trong phân tích tài chính doanh nghiệp các tỷ lệ tài chính được phân thành các nhóm tỷ lệ đặc trưng, phản ánh những nội dung cơ bản theo mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp. Đó là các nhóm tỷ lệ về khả năng thanh toán, nhóm tỷ lệ cơ cấu vốn và nguồn vốn, nhóm tỷ lệ về năng lực hoạt động kinh doanh, nhóm tỷ lệ về khả năng sinh lời,... Mỗi nhóm tỷ lệ lại bao gồm nhiều tỷ lệ phản ánh riêng lẻ, từng bộ phận của hoạt động tài chính, trong mỗi trường hợp khác nhau, tuỳ theo giác độ phân tích, người phân tích lựa chọn những nhóm chỉ tiêu khác nhau phù hợp với mục đích phân tích. 2. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp trong cơ chế thị trường. Các doanh nghiệp trong quá trình sản xuất kinh doanh thường đặt ra nhiều mục tiêu và tuỳ thuộc vào giai đoạn hay điều kiện cụ thể mà có những mục tiêu được ưu tiên thực hiện nhưng tất cả đều nhằm mục đích cuối cùng là tối đa hoá giá trị tài sản của chủ sở hữu, đạt được mục tiêu đó doanh nghiệp mới có thể tồn tại và phát triển được. Một doanh nghiệp muốn thực hiện tốt mục tiêu của mình thì phải hoạt động kinh doanh có hiệu quả, một trong các yếu tố có tính chất quyết định đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp là việc huy động và sử dụng vốn có hiệu quả. Trong nền kinh tế thị trường thì cạnh tranh là quy luật của thị trường, nó cho phép tận dụng triệt để mọi nguồn lực của doanh nghiệp và của toàn xã hội vì nó khiến cho doanh nghiệp phải luôn tự đổi mới, hạ giá thành, tăng năng suất lao động, cải tiến mẫu mã chất lượng sản phẩm để có thể đứng vững trên thương trường và làm tăng giá trị tài sản của chủ sở hữu. Bởi vậy, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn có vị trí quan trọng hàng đầu của doanh nghiệp. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sẽ đảm bảo an toàn tài chính cho doanh nghiệp. Hoạt động trong cơ chế thị trường đòi hỏi mỗi doanh nghiệp phải luôn đề cao tính an toàn, đặc biệt là an toàn tài chính. Đây là vấn đề có ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Việc sử dụng vốn có hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng huy động các nguồn vốn tài trợ dễ dàng hơn, khả năng thanh toán của doanh nghiệp được đảm bảo, doanh nghiệp có đủ tiềm lực để khắc phục những khó khăn và một số rủi ro trong kinh doanh. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh. Để đáp ứng các yêu cầu cải tiến công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hoá mẫu mã sản phẩm,... doanh nghiệp phải có vốn, trong khi đó vốn của doanh nghiệp chỉ có hạn vì vậy nâng cao hiệu quả sử dụng vốn là rất cần thiết. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sẽ giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu tăng giá trị tài sản của chủ sở hữu và các mục tiêu khác của doanh nghiệp như nâng cao uy tín sản phẩm trên thị trường, nâng cao mức sống của người lao động,... Vì khi hoạt động kinh doanh mang lại lợi nhuận thì doanh nghiệp có thể mở rộng quy mô sản xuất tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động và mức sống của người lao động cũng ngày càng được cải thiện. Điều đó giúp cho năng suất lao động của doanh nghiệp ngày càng nâng cao, tạo sự phát triển cho doanh nghiệp và các ngành liên quan. Đồng thời nó cũng làm tăng các khoản đóng góp cho ngân sách Nhà nước. Như vậy, việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp không những đem lại hiệu quả thiết thực cho doanh nghiệp và người lao động mà nó còn ảnh hưởng đến sự phát triển của cả nền kinh tế và toàn xã hội. Do đó, các doanh nghiệp phải luôn tìm ra các biện pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Qua việc phân tích trên đây, có thể thấy rõ sự cần thiết mang tính tất yếu khách quan phải bảo toàn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp. Để thực hiện được vấn đề này một trong các phương pháp hết sức quan trọng là các doanh nghiệp phải thiết lập và nghiên cứu các đặc trưng tài chính của doanh nghiệp thông qua các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn. 3. Các chỉ tiêu cơ bản đánh giá hiệu quả sử dụng vốn. Để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp một cách chung nhất người ta thường dùng một số chỉ tiêu tổng quát như: Hiệu suất sử dụng tổng tài sản, doanh lợi vốn, doanh lợi vốn chủ sở hữu. + Hiệu suất sử dụng tổng tài sản = Chỉ tiêu này còn được gọi là vòng quay của toàn bộ vốn, nó cho biết một đồng tài sản đem lại bao nhiêu đồng doanh thu vì vậy nó càng lớn càng tốt. + Doanh lợi vốn = Đây là chỉ tiêu tổng hợp nhất được dùng để đánh giá khả năng sinh lợi của một đồng vốn đầu tư. Chỉ tiêu này còn được gọi là tỷ lệ hoàn vốn đầu tư, nó cho biết một đồng vốn đầu tư đem lại bao nhiêu đồng lợi nhuận. + Doanh lợi vốn chủ sở hữu = Chỉ tiêu này phản ánh khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu, trình độ sử dụng vốn của người quản lý doanh nghiệp. Chỉ tiêu này càng lớn càng tốt. Ba chỉ tiêu trên cho ta một cái nhìn tổng quát về hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp nhưng như ta đã biết nguồn vốn của doanh nghiệp được dùng để đầu tư cho các loại tài sản khác nhau như tài sản cố định, tài sản lưu động. Do đó các nhà phân tích không chỉ quan tâm tới việc đo lường hiệu quả sử dụng của tổng nguồn vốn mà còn chú trọng tới hiệu quả sử dụng của từng bộ phận cấu thành nguồn vốn của doanh nghiệp đó là vốn cố định và vốn lưu động. 3.1. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn cố định Như trong phần trước ta đã trình bày, tài sản cố định là hình thái biểu hiện vật chất của vốn cố định. Vì vậy, để đánh giá được hiệu quả sử dụng vốn cố định thì cần phải đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản cố định qua các chỉ tiêu: - Hiệu suất sử dụng tài sản cố định = Chỉ tiêu này cho biết một đồng tài sản cố định tạo ra bao nhiêu đồng doanh thu thuần trong một năm. Chỉ tiêu này càng cao càng tốt. - Suất hao phí tài sản cố định = Chỉ tiêu này phản ánh để tạo ra một đồng doanh thu thuần thì phải bỏ ra bao nhiêu đồng nguyên giá tài sản cố định. Chỉ tiêu này càng nhỏ càng tốt. - Sức sinh lời của tài sản cố định = Chỉ tiêu này cho biết trung bình một đồng tài sản cố định tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận. Chỉ tiêu này càng lớn chứng tỏ việc sử dụng tài sản cố định là có hiệu quả. Bên cạnh đó người ta còn sử dụng hai chỉ tiêu hệ số đổi mới tài sản cố định và hệ số loại bỏ tài sản cố định để xem xét tình hình đổi mới nâng cao năng lực sản xuất của tài sản cố định. - Hệ số đổi mới tài sản cố định = - Hệ số loại bỏ tài sản cố định = Hai chỉ tiêu này không những chỉ phản ánh sự tăng giảm thuần tuý về tài sản cố định mà còn phản ánh trình độ tiến bộ khoa học kỹ thuật, tình hình đổi mới trang thiết bị của doanh nghiệp. Để đánh giá trực tiếp hiệu quả sử dụng vốn cố định, doanh nghiệp sử dụng hai chỉ tiêu. + Hiệu suất sử dụng vốn cố định = Chỉ tiêu này phản ánh cứ một đồng vốn cố định có thể tạo ra bao nhiêu đồng doanh thu thuần. + Hiệu quả sử dụng vốn cố định = Chỉ tiêu này phản ánh cứ một đồng vốn cố định bình quân trong kỳ sẽ tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận. Nó phản ánh khả năng sinh lời của vốn cố định, chỉ tiêu này càng lớn càng tốt. 3.2. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả vốn lưu động Khi phân tích đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động người ta thường dùng các chỉ tiêu: + Hệ số đảm nhiệm vốn lưu động = Chỉ tiêu này phản ánh để tạo ra một đồng doanh thu thuần thì cần bao nhiêu đồng vốn lưu động. Hệ số này càng nhỏ chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn lưu động càng cao, số vốn tiết kiệm được càng nhiều và ngược lại. + Sức sinh lời của vốn lưu động = Chỉ tiêu này cho biết cứ một đồng vốn lưu động tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ thì tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận, chỉ tiêu này càng lớn càng tốt. Đồng thời, để đánh giá về hiệu quả sử dụng vốn lưu động người ta cũng đặc biệt quan tâm đến tốc độ luân chuyển vốn lưu động vì trong quá trình sản xuất kinh doanh vốn lưu động vận động không ngừng qua các hình thái khác nhau. Do đó, nếu đẩy nhanh tốc độ luân chuyển vốn lưu động sẽ góp phần giải quyết nhu cầu về vốn cho doanh nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Để xác định tốc độ luân chuyển của vốn lưu động người ta dùng chỉ tiêu sau: + Số vòng quay của vốn lưu động = Chỉ tiêu này còn được gọi là hệ số luân chuyển vốn lưu động, nó cho biết vốn lưu động được quay mấy vòng trong kỳ. Nếu số vòng quay tăng thì chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn lưu động tăng và ngược lại. + Thời gian của một vòng luân chuyển = Chỉ tiêu này thể hiện số ngày cần thiết cho vốn lưu động quay được một vòng, thời gian của một vòng luân chuyển càng nhỏ thì tốc độ luân chuyển của vốn lưu động càng lớn và làm ngắn chu kỳ kinh doanh, vốn quay vòng hiệu quả hơn. Mặt khác vốn lưu động thể hiện dưới nhiều dạng tài sản lưu động khác nhau như tiền mặt, nguyên vật liệu, các khoản phải thu,... nên khi đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động người ta còn đánh giá các mặt cụ thể trong công tác quản lý sử dụng vốn lưu động. Sau đây là một số chỉ tiêu cơ bản nhất phản ánh chất lượng của công tác quản lý ngân quỹ và các khoản phải thu. + Tỷ suất thanh toán ngắn hạn = Tỷ suất này cho thấy khả năng đáp ứng các khoản nợ ngắn hạn (phải thanh toán trong vòng một năm, hay một chu kỳ kinh doanh) của doanh nghiệp là cao hay thấp. Nếu chỉ tiêu này xấp xỉ bằng 1 thì doanh nghiệp có đủ khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn và tình hình tài chính của doanh nghiệp là bình thường hoặc khả quan. + Tỷ suất thanh toán tức thời = Thực tế cho thấy, tỷ suất này lớn hơn 0,5 thì tình hình thanh toán tương đối khả quan còn nếu nhỏ hơn 0,5 thì doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong thanh toán công nợ. Tuy nhiên nếu tỷ lệ này quá cao lại phản ánh một tình trạng không tốt vì vốn bằng tiền quá nhiều, vòng quay tiền chậm làm giảm hiệu quả sử dụng vốn. + Số vòng quay của các khoản phải thu = Chỉ tiêu này cho thấy để thu hồi được các khoản phải thu cần một thời gian là bao nhiêu. Nếu số ngày này mà lớn hơn thời gian bán chịu quy định cho khách hàng thì việc thu hồi các khoản phải thu là chậm và ngược lại số ngày qui định bán chịu cho khách lớn hơn thời gian này thì có dấu hiệu chứng tỏ việc thu hồi nợ đạt trước kế hoạch về thời gian. Trên đây là các chỉ tiêu cơ bản được sử dụng để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn tại các doanh nghiệp. Tuy nhiên trong quá trình quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh nói chung cũng như quản lý và sử dụng vốn nói riêng doanh nghiệp luôn chịu tác động của rất nhiều các nhân tố. Do vậy khi phân tích, đánh giá để đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn thì doanh nghiệp phải xem xét đến các nhân tố ảnh hưởng trực tiếp cũng như ảnh hưởng gián tiếp tới hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. 4. Các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. 4.1. Chu kỳ sản xuất. Đây là một đặc điểm quan trọng gắn trực tiếp tới hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Nếu chu kỳ ngắn, doanh nghiệp sẽ thu hồi vốn nhanh nhằm tái tạo, mở rộng sản xuất kinh doanh. Ngược lại, nếu chu kỳ sản xuất dài doanh nghiệp sẽ chịu một gánh nặng ứ đọng vốn và lãi phải trả cho các khoản vay. 4.2. Kỹ thuật sản xuất. Nếu kỹ thuật sản xuất đơn giản, doanh nghiệp dễ có điều kiện sử dụng máy móc thiết bị nhưng lại phải luôn đối phó với các đối thủ cạnh tranh và yêu cầu của khách hàng ngày càng cao về sản phẩm. Do vậy doanh nghiệp dễ dàng tăng doanh thu, lợi nhuận trên vốn cố định nhưng khó giữ được chỉ tiêu này lâu dài. Nếu kỹ thuật sản xuất phức tạp, trình độ trang bị máy móc thiết bị cao doanh nghiệp có lợi thế trong cạnh tranh song đòi hỏi công nhân có tay nghề, chất lượng nguyên liệu cao sẽ làm giảm lợi nhuận trên vốn cố định. 4.3. Đặc điểm của sản phẩm. Sản phẩm của doanh nghiệp là nơi chức đựng chi phí và việc tiêu thụ sản phẩm mang lại doanh thu cho doanh nghiệp qua đó quyết định lợi nhuận cho doanh nghiệp. Nếu sản phẩm của doanh nghiệp là sản phẩm công nghiệp nhẹ như rượu, bia, thuốc lá,... thì sẽ có vòng đời ngắn, tiêu thụ nhanh và do đó giúp doanh nghiệp thu hồi vốn nhanh. Hơn nữa những máy móc dùng để sản xuất ra những sản phẩm này có giá trị không quá lớn do vậy doanh nghiệp dễ có điều kiện đổi mới. Ngược lại, nếu sản phẩm có vòng đời dài có giá trị lớn, được sản xuất trên dây chuyền công nghệ có giá trị lớn như ô tô, xe máy,... việc thu hồi sẽ lâu hơn. 4.4. Tác động của thị trường Thị trường tiêu thụ sản phẩm có tác động rất lớn tới hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Nếu thị trường sản phẩm ổn định thì sẽ là tác nhân tích cực thúc đẩy cho doanh nghiệp tái sản xuất mở rộng và mở rộng thị trường. Nếu sản phẩm mang tính thời vụ thì ảnh hưởng tới doanh thu, quản lý sử dụng máy móc thiết bị và tác động tới hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. 4.5. Trình độ đội ngũ cán bộ và lao động sản xuất * Trình độ tổ chức quản lý của lãnh đạo: Vai trò của người lãnh đạo trong quá trình sản xuất kinh doanh là rất quan trọng. Sự điều hành và quản lý sử dụng vốn hiệu quả thể hiện ở sự kết hợp một cách tối ưu các yếu tố sản xuất, giảm chi phí không cần thiết đồng thời nắm bắt các cơ hội kinh doanh đem lại cho doanh nghiệp sự tăng trưởng và phát triển. * Trình độ tay nghề của người lao động. Nếu công nhân sản xuất có trình độ tay nghề cao phù hợp với trình độ công nghệ của dây chuyền sản xuất thì việc sử dụng máy móc thiết bị sẽ tốt hơn, khai thác tối đa công suất máy móc thiết bị làm tăng năng suất lao động, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. 4.6. Trình độ tổ chức sản xuất kinh doanh Đây cũng là yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp phải trải qua 3 giai đoạn là cung ứng, sản xuất và tiêu thụ. - Cung ứng là quá trình chuẩn bị các yếu tố đầu vào cho quá trình sản xuất như nguyên vật liệu, lao động,... nó bao gồm các hoạt động mua và dự trữ. Một doanh nghiệp tổ chức hoạt động kinh doanh tốt tức là doanh nghiệp đó phải xác định được lượng nguyên vật liệu phù hợp của từng loại với chi phí thấp nhất và mức dự trữ tối ưu đảm bảo cho quá trình sản xuất không bị gián đoạn. - Khâu sản xuất: trong giai đoạn này phải sắp xếp dây chuyền sản xuất cũng như công nhân sao cho sử dụng máy móc thiết bị có hiệu quả nhất khai thác tối đa công suất, thời gian làm việc của máy đảm bảo kế hoạch sản xuất sản phẩm. - Khâu tiêu thụ sản phẩm: là khâu quyết định đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy, doanh nghiệp phải xác định giá bán tối ưu đồng thời cũng phải có những biện pháp thích hợp để thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm nhanh chóng. Khâu này quyết định đến doanh thu, là cơ sở để doanh nghiệp tái sản xuất. 4.7. Trình độ quản lý và sử dụng các nguồn vốn Đây là nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Công cụ chủ yếu để theo dõi, quản lý sử dụng vốn là hệ thống kế toán - tài chính. Công tác kế toán thực hiện tốt sẽ đưa ra các số liệu chính xác giúp cho lãnh đạo nắm được tình hình tài chính của doanh nghiệp nói chung cũng như việc sử dụng vốn nói riêng trên cơ sở đó ra quyết định đúng đắn. Mặt khác, đặc điểm hạch toán, kế toán nội bộ doanh nghiệp luôn gắn với tính chất tổ chức sản xuất của doanh nghiệp nên cũng tác động tới việc quản lý vốn. Vì vậy thông qua công tác kế toán mà thường xuyên kiểm tra tình hình sử dụng vốn của doanh nghiệp, sớm tìm ra những điểm tồn tại để có biện pháp giải quyết. 4.8. Các nhân tố khác - Cách chính sách vĩ mô của Nhà nước: Vai trò điều tiết của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường là điều tất yếu nhưng các chính sách vĩ mô của Nhà nước tác động một phần không nhỏ tới hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Cụ thể hơn từ cơ chế giao vốn, đánh giá tài sản cố định, sự thay đổi các chính sách thuế, chính sách tín dụng, bảo hộ và khuyến khích nhập một số loại nhất định, các quy định của Nhà nước về phương hướng, định hướng phát triển của các ngành nghề kinh tế đều có thể làm tăng hoặc giảm hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. - Tiến bộ khoa học kỹ thuật: Trong điều kiện hiện nay, khoa học công nghệ phát triển với tốc độ chóng mặt thị trường công nghệ biến động không ngừng và chênh lệch trình độ công nghệ giữa các nước là rất lớn, làn sóng chuyển giao công nghệ ngày càng gia tăng một mặt nó tạo điều kiện cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ sản xuất mặt khác nó đặt doanh nghiệp vào môi trường cạnh tranh gay gắt. Do vậy để sử dụng vốn có hiệu quả doanh nghiệp phải xem xét đầu tư vào công nghệ nào và phải tính đến hao mòn vô hình do phát triển của khoa học kỹ thuật. - Môi trường tự nhiên: là toàn bộ các yếu tố tự nhiên tác động đến doanh nghiệp như khí hậu, thời tiết, môi trường,... Các điều kiện làm việc trong môi trường tự nhiên phù hợp sẽ tăng năng suất lao động và tăng hiệu quả công việc, và sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Trên đây là một số vấn đề liên quan tới vốn và hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp trong cơ chế thị trường. Trong Chương I chúng ta đã tìm hiểu về vốn, phân loại vốn, vai trò của vốn đối với doanh nghiệp. Chúng ta cũng đã tìm hiểu về sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cũng như các chỉ tiêu, các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Sau đây chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu thực trạng hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống thuộc Sở Xây dựng Hà Nội. Chương II Thực trạng hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống - Sở Xây dựng Hà Nội I. Một số nét khái quát về công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống 1. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Tiền thân của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống là cơ sở sản xuất gạch ngói của nhà tư sản Hưng Ký được thành lập từ thời Pháp thuộc. Cơ sở nằm cách Hà Nội về phía Bắc 10Km ngay cạnh bờ sông Đuống và ngã 3 Hà Nội - Bắc Ninh - Thái Nguyên. Năm 1958 Nhà nước ta đã tiếp quản dây chuyền sản xuất của nhà tư sản Hưng Ký và thành lập xí nghiệp hợp doanh giữa Nhà nước và nhà tư sản Hưng Ký. Với nhiệm vụ chủ yếu là sản xuất các sản phẩm phục vụ xây dựng như gạch nung, ngói nung,... Bước vào thời kỳ đổi mới để đứng vững và phát triển Nhà nước đã quyết định thành lập doanh nghiệp Nhà nước theo Quyết định 3352/QĐ-UB ngày 22/12/1992 mang tên Xí nghiệp gạch ngói Cầu Đuống với nhiệm vụ chủ yếu là sản xuất và kinh doanh vật liệu xây dựng, sản phẩm của xí nghiệp chủ yếu là gạch, ngói phục vụ xây dựng. Năm 1995 để đáp ứng nhu cầu về vật liệu xây dựng, UBND thành phố Hà Nội đã ra Quyết định 130/QĐ-UB ngày 20/01/1995 về việc đổi tên và xác định lại nhiệm vụ của xí nghiệp. Từ đó xí nghiệp mang tên công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống. Trụ sở của công ty chuyển về Km 14 quốc lộ số 3 - Mai Lâm - Đông Anh - Hà Nội. Số điện thoại: 8.832346 - 8.832711 - 8.780036 Số Fax: 8.800258 Công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống là một doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Sở Xây dựng Hà Nội, là tổ chức kinh tế cơ sở, có tư cách pháp nhân, sản xuất kinh doanh theo nhiệm vụ Nhà nước giao, hạch toán kinh tế độc lập, có tài khoản tại ngân hàng và được sử dụng con dấu theo quy định. Công ty có nhiệm vụ: - Sản xuất kinh doanh các loại vật liệu xây dựng và cấu kiện bê tông nhỏ. - Chuyển giao công nghệ sản xuất gạch ngói nung và vận hành lò Tuylen. - Nhận thầu san ủi và xây dựng các công trình kỹ thuật hạ tầng, công trình dân dụng, công trình công nghiệp quy mô vừa và nhỏ, trang trí nội thất theo giấy phép hành nghề. - Được mở các cửa hàng để kinh doanh và đại lý uỷ thác vật liệu xây dựng tại các vị trí được cấp có thẩm quyền cho phép. - Được liên doanh liên kết với các tổ chức trong và ngoài nước để đầu tư phát triển công nghệ sản xuất kinh doanh của công ty. Để hoàn thành nhiệm vụ được giao và có đủ sức cạnh tranh trên thị trường công ty đã không ngừng nâng cấp các dây chuyền sản xuất và đã đưa dây chuyền sản xuất gạch ngói bằng lò Tuylen vào sản xuất nhằm nâng cao chất lượng cũng như số lượng sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường. Song song với việc đổi mới, phát triển cơ sở kỹ thuật và công nghệ công ty đã đặc biệt chú trọng đào tạo bồi dưỡng trình độ chuyên môn cho cán bộ khoa học kỹ thuật và quản lý không ngừng nâng cao tay nghề cho đội ngũ công nhân sản xuất. 2. Bộ máy tổ chức quản lý của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống tổ chức quản lý theo chế độ thủ trưởng có Giám đốc và một số Phó giám đốc giúp việc. Để thực hiện chức năng và nhiệm vụ của công ty, Giám đốc công ty tổ chức các phòng ban giúp việc quản lý từng mặt công tác và các xí nghiệp thành viên. - Mỗi phòng ban nghiệp vụ được giao thực hiện một số chức năng riêng. Cơ cấu của mỗi phòng có 1 trưởng phòng và 1 đến 2 phó phòng cùng một số nhân viên. - Mỗi xí nghiệp thành viên được giao thực hiện một số chức năng nhiệm vụ riêng và có cơ cấu 1 giám đốc xí nghiệp, 1 hoặc 2 phó giám đốc xí nghiệp và bộ máy giúp việc. Giám đốc xí nghiệp do công ty bổ nhiệm và chịu trách nhiệm trước Giám đốc công ty về kết quả hoạt động của xí nghiệp. Các phòng ban của công ty hoạt động theo chức năng tham mưu giúp việc giám đốc, được giao nhiệm vụ cụ thể trong các lĩnh vực công tác. Mối quan hệ giữa các phòng ban là mối quan hệ phối hợp, cộng đồng trách nhiệm nhằm tham mưu giúp giám đốc chỉ đạo sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả cao. Quan hệ giữa các phòng ban và các xí nghiệp thành viên là quan hệ ngang có tính chất hữu cơ, có sự tác động qua lại vì vậy phải có sự phối hợp chặt chẽ và đồng bộ nhằm tạo điều kiện để các xí nghiệp hoàn thành toàn diện các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật. Mặt khác thông qua đó các phòng ban cũng thực hiện tốt nhiệm vụ của mình là hướng dẫn giúp đỡ xí nghiệp về công tác nghiệp vụ, quản lý theo chức năng đã được phân công. 2.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống PhòngKế hoạch - Vật tư PhòngTổ chức - Hành chính PhòngKỹ thuật - Công nghệ PhòngBảo vệ PhòngKế toán - Tài chính Xí nghiệpKinh doanh vật liệu xây dựng Xí nghiệpGốm xây dựng Cầu Đuống Xí nghiệpGốmxây dựngMai Lâm Xí nghiệpXây lắp Phó giám đốcKế hoạch - tiền lương Phó giám đốcKỹ thuật - an ninh Phó giám đốcKinh doanh Giám đốc công ty 2.2. Cơ cấu tổ chức của công ty Đứng đầu công ty là Ban giám đốc, giúp việc cho giám đốc là ba phó giám đốc dưới là các phòng ban nghiệp vụ, các xí nghiệp thành viên làm nhiệm vụ sản xuất hay phục vụ sản xuất. 2.2.1. Ban giám đốc gồm có: + Giám đốc công ty: vừa đại diện cho Nhà nước, vừa đại diện cho công nhân viên chức, quản lý công ty theo chế độ thủ trưởng, có quyền quyết định điều hành mọi hoạt động của công ty theo đúng kế hoạch, chính sách, pháp luật Nhà nước và Nghị quyết Đại hội công nhân viên chức. Chịu trách nhiệm trước Nhà nước và tập thể công nhân lao động về kết quả sản xuất kinh doanh của công ty. Giám đốc công ty phụ trách chung và trực tiếp chỉ đạo. - Công tác tổ chức bộ máy quản lý, công tác cán bộ, tuyển dụng lao động. - Công tác tài chính kế toán. - Ký các văn bản báo cáo cấp trên văn bản pháp quy nội bộ. - Ký các quy định về định mức kinh tế kỹ thuật, đơn giá tiền lương định kỳ báo cáo Đảng uỷ về tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. - Ký kết các hợp đồng kinh tế. - Ký duyệt các chứng từ chi tiền. - Làm việc với công đoàn về quyền lợi nghĩa vụ của người lao động và những việc phát sinh trong vấn đề thực hiện thoả ước lao động. + Phó giám đốc kế hoạch tiền lương: Thay mặt giám đốc điều hành phòng kế hoạch - vật tư, phòng tổ chức hành chính và trực tiếp chỉ đạo: - Công tác vật tư phục vụ cho sản xuất. - Công tác lao động và tiền lương. - Công tác quản trị hành chính khối văn phòng cơ quan. + Phó giám đốc kỹ thuật - an ninh: Thay mặt giám đốc điều hành phòng kỹ thuật công nghệ và phòng bảo vệ. Trực tiếp chỉ đạo: - Công tác kỹ thuật, công nghệ. - Công tác xây dựng cơ bản nội bộ. - Công tác bảo vệ, quân sự, an ninh trật tự trong công ty. - Công tác an toàn, vệ sinh công nghiệp, phòng chống lụt bão thiên tai. + Phó giám đốc kinh doanh: điều hành phòng kế toán tài chính và trực tiếp chỉ đạo: - Công tác dự án đầu tư. - Công tác kế hoạch sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. 2.2.2. Các phòng nghiệp vụ công ty. * Phòng tổ chức hành chính: chịu sự chỉ đạo trực tiếp của phó giám đốc kế hoạch tiền lương. Có nhiệm vụ giúp giám đốc trong công tác điều hành cán bộ, công nhân lao động, quản lý hành chính trong công ty. Phòng có chức năng: - Thực hiện chính sách đối với người lao động, chăm sóc sức khoẻ cán bộ công nhân viên. - Tham mưu giúp giám đốc về tuyển dụng, bố trí, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ. * Phòng kế toán - tài chính: Do sự chỉ đạo của phó giám đốc kinh doanh có nhiệm vụ giúp giám đốc công ty tổ chức, chỉ đạo thực hiện toàn bộ công tác thống kê thông tin kinh tế và hạch toán kinh tế ở công ty theo pháp lệnh thống kê kế toán hiện hành. Thu thập, xử lý và cung cấp thông tin cho giám đốc nhằm phục vụ công tác quản lý. * Phòng kế hoạch vật tư: Chịu sự chỉ đạo trực tiếp của phó giám đốc kế hoạch tiền lương. Chức năng của phòng là giúp giám đốc công ty về công tác kế hoạch hoá và điều độ sản xuất, tổ chức cung cấp vật tư phục vụ sản xuất kinh doanh. Nhiệm vụ: căn cứ vào khả năng, năng lực của công ty và nhu cầu của thị trường để lập kế hoạch sản xuất, kỹ thuật, vật tư,... cho giám đốc công ty. * Phòng kỹ thuật công nghệ: chịu sự chỉ đạo của phó giám đốc kỹ thuật - an ninh, là phòng giúp giám đốc công ty triển khai công tác kỹ thuật công nghệ sản xuất, kỹ thuật máy móc thiết bị. Triển khai công tác an toàn vệ sinh công nghiệp, chuyển giao công nghệ sản xuất vật liệu xây dựng. * Phòng bảo vệ: trực thuộc phó giám đốc kỹ thuật - an ninh. Phòng có chức năng giúp giám đốc công ty triển khai tổ chức công tác bảo vệ pháp chế và công tác quân sự trong công ty, và có nhiệm vụ lập kế hoạch triển khai công tác bảo vệ, huấn luyện quân sự hàng năm, phòng cháy chữa cháy,... 2.2.3. Các xí nghiệp thành viên * Xí nghiệp gốm xây dựng Cầu Đuống và gốm xây dựng Mai Lâm. Đứng đầu xí nghiệp là giám đốc xí nghiệp là người chịu trách nhiệm trước giám đốc về toàn bộ kết quả sản xuất kinh doanh của xí nghiệp. Là đơn vị sản xuất ra sản phẩm vật liệu xây dựng. Căn cứ vào nhiệm vụ kế hoạch được công ty giao cho xí nghiệp tổ chức mọi hoạt động sản xuất trên cơ sở khoán gọn tiền lương. * Xí nghiệp xây lắp: Đứng đầu xí nghiệp là giám đốc xí nghiệp là người chịu trách nhiệm trước giám đốc về kết quả kinh doanh của xí nghiệp. Xí nghiệp có chức năng thực thi xây dựng công trình, lắp đặt thiết bị công nghệ. Có nhiệm vụ xây dựng các công trình kỹ thuật hạ tầng, công trình dân dụng, công trình công nghiệp qui mô vừa và nhỏ, khảo sát tổ chức thi công lắp đặt thiết bị các công trình trên cơ sở dự toán và thiết kế được phê duyệt. * Xí nghiệp kinh doanh vật liệu và xây dựng kỹ thuật hạ tầng. Đứng đầu xí nghiệp là giám đốc xí nghiệp là người được giám đốc công ty bổ nhiệm, là người chịu trách nhiệm trước giám đốc công ty về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của xí nghiệp. Xí nghiệp có chức năng kinh doanh các loại vật liệu xây dựng, vận chuyển nguyên vật liệu cho sản xuất, tổ chức thi công các công trình được giao. Nhiệm vụ đào đắp đất đá, nề mộc, bê tông, sắt thép trong xây dựng lắp đặt điện nước thông dụng, sản xuất cấu kiện bê tông nhỏ, trang trí nội thất, ngoại thất công trình. Nhận san ủi và xây dựng các công trình công nghiệp qui mô vừa và nhỏ. II. Đặc điểm kinh tế kỹ thuật của ngành Công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống được Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội giao cho nhiệm vụ xây lắp và sản xuất vật liệu xây dựng theo Quyết định 130/QĐ-UB ngày 20/01/1995. Chính vì vậy công ty chịu ảnh hưởng của ngành sản xuất vật liệu và ngành xây dựng. 1. Đặc điểm của ngành sản xuất vật liệu xây dựng. Ngành công nghiệp vật liệu xây dựng về bản chất nó là một ngành riêng và có nhiệm vụ chuyển sản xuất các loại vật liệu và các cấu kiện xây dựng để bán cho ngành xây dựng. Sản phẩm của vật liệu xây dựng là nguyên liệu, vật liệu của ngành xây dựng và nó tồn tại cùng với sản phẩm của ngành xây dựng. Việc tiêu thụ sản phẩm của ngành vật liệu xây dựng phụ thuộc vào ngành xây dựng do vậy sản xuất vật liệu xây dựng có chu kỳ thường dài và không đều nhau chủ yếu tiêu thụ vào mùa khô, từ đặc điểm đó đòi hỏi các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng phải có kế hoạch dự trữ thành phẩm đủ lớn để đáp ứng nhu cầu về vật liệu xây dựng cho ngành xây dựng. 2. Đặc điểm của ngành xây dựng. Sản phẩm của ngành xây dựng là những công trình nhà cửa, cầu cống, được xây dựng và sử dụng tại chỗ, đứng cố định tại địa điểm xây dựng phân bổ tản mạn ở nhiều nơi trên lãnh thổ. Sản phẩm xây dựng phụ thuộc chặt chẽ vào điều kiện địa phương, có kích thước lớn, thời gian xây dựng và sử dụng dài và liên quan đến nhiều ngành cả về phương diện cung cấp nguyên vật liệu cả về phương diện sử dụng sản phẩm. Sản xuất của ngành xây dựng có chu kỳ dài, tình hình và điều kiện sản xuất trong xây dựng thiếu tính ổn định luôn biến động theo địa điểm xây dựng và giai đoạn xây dựng. Quá trình sản xuất xây dựng rất phức tạp các đơn vị tham gia xây dựng công trình phải cùng nhau kéo đến hiện trường thi công để thực hiện phần việc của mình trong điều kiện diện tích hạn chế. Mặt khác sản xuất xây dựng phải tiến hành ngoài trời nên chịu nhiều ảnh hưởng của thời tiết. Tất cả những đặc điểm kể trên đều ảnh hưởng đến mọi khâu của sản xuất kinh doanh xây dựng kể từ khâu tổ chức dây chuyền công nghệ sản xuất, cung ứng vật tư,... đến chế độ kiểm tra chất lượng sản phẩm, hạch toán sản xuất, bàn giao nghiệm thu. Vì vậy để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp cần có những giải pháp phù hợp với đặc điểm kinh tế kỹ thuật của ngành. III. Thực trạng hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống - Sở Xây dựng Hà Nội. 1. Khái quát tình hình sản xuất kinh doanh của công ty trong vài năm gần đây Từ khi xoá bỏ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp chuyển sang hạch toán kinh doanh theo cơ chế thị trường, các doanh nghiệp Nhà nước nói chung, công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống nói riêng được quyền chủ động trong hoạt động sản xuất kinh doanh, chủ động trong việc huy động vốn và sử dụng vốn, tự tìm kiếm thị trường theo nguyên tắc lấy thu bù chi, đảm bảo có lãi và có nghĩa vụ đóng góp cho ngân sách Nhà nước. Nhờ sự năng động sáng tạo nhanh chóng thích ứng với cơ chế mới, tình hình hoạt động kinh doanh của công ty trong thời gian qua đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, do sự cạnh tranh gay gắt của cơ chế thị trường, cạnh tranh trong đấu thầu và các điều kiện bất lợi do thời tiết đem lại đã gây không ít khó khăn cho hoạt động kinh doanh ảnh hưởng đến kết quả sản xuất của doanh nghiệp. Ta có thể thấy rõ hơn thông qua một số chỉ tiêu sau: Bảng 1: Kết quả sản xuất kinh doanh trong 3 năm 1998, 1999, 2000 Đơn vị: nghìn đồng STT Chỉ tiêu Năm Tỷ lệ (%) 1998 1999 2000 99/98 00/99 1 Tổng doanh thu 12.039.875 15.579.460 18.654.944 129,39 119,74 2 Doanh thu thuần 11.226.166 15.579.460 18.654.944 138,78 119,74 3 Giá vốn hàng bán 8.793.119 12.909.461 15.232.216 146,81 117,99 4 Lợi nhuận trước thuế 346.891 379.334 605.679 109,35 159,66 5 Tỷ suất x 100 3,09 2,43 3,24 - - Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Qua bản phân tích cho ta thấy tổng doanh thu tăng qua các năm cụ thể năm 1999 tăng 3.539.585 nghìn đồng bằng 129,39% so với năm 1998, năm 2000 tăng 3.075.484 nghìn đồng bằng 119,74% so với năm 1999. Trong khi năm 1999 và 2000 công ty không có một khoản giảm trừ nào, như chiết khấu, giảm giá, hàng hoá bị trả lại. Điều đó cho thấy sản phẩm của công ty rất có uy tín trên thị trường, được thị trường chấp nhận. Công ty đã xác định được thị trường của mình và xác định đúng đắn chiến lược sản phẩm, đây là điều có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Mặc dù tổng doanh thu của công ty liên tục tăng qua các năm nhưng lợi nhuận trước thuế của công ty lại thấp. Năm 1998 đạt được 346.891 nghìn đồng, năm 1999 đạt 379.334 nghìn đồng, đến năm 2000 là 605.679 nghìn đồng. Sở dĩ là do chi phí sản xuất kinh doanh sản phẩm của công ty tăng quá cao năm 1999 tăng 4.116.342 nghìn đồng bằng 146,81% so với năm 1998; Song đến năm 2000 tỷ lệ này có giảm đi nhưng vẫn ở mức cao, số chênh lệch so với năm 1999 là 2.322.755 nghìn đồng bằng 117,99% so với năm 1999. Điều này đòi hỏi công ty phải xem xét nguyên nhân làm tăng giá vốn hàng bán làm ảnh hưởng không tốt đến lợi nhuận của công ty. Tuy nhiên tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu ở mức 2,43 đến 3,24 (cứ 100 đồng doanh thu thì có được 2,43-3,24 đồng lợi nhuận). Năm 1999 tỷ suất lợi nhuận giảm do tổng doanh thu tăng nhanh mà lợi nhuận trước thuế lại giảm. Trên đây là tình hình sản xuất kinh doanh của công ty doanh thu hàng năm tăng 20%. Bên cạnh đó chúng ta xem xét tình hình tài chính của công ty qua bảng số liệu sau: Bảng 2: Tình hình tài chính công ty qua các năm 1998, 1999, 2000 TT Chỉ tiêu Đơn vị Năm Chênh lệch 99/98 Chênh lệch 00/99 1998 1999 2000 Tuyệt đối % Tuyệt đối % 1 Tổng tài sản 1.000đ 12.999.262 16.036.658 19.126.102 3.037.396 23,36 3.089.444 19,26 2 Tài sản lưu động 1.000đ 5.128.875 7.958.086 9.274.022 2.829.211 55,16 1.315.936 16,53 3 Vốn bằng tiền 1.000đ 456.234 254.147 181.233 -202.087 -44,29 -72.914 -28,68 4 Tài sản cố định 1.000đ 7.870.387 7.688.884 9.500.860 -181.503 -2,31 1.811.976 23,56 5 Tổng nguồn vốn 1.000đ 12.999.262 16.036.658 19.126.102 3.037.396 23,36 3.089.444 19,26 6 Nợ phải trả 1.000đ 7.720.057 10.672.111 13.217.382 2.952.054 38,23 2.545.271 23,84 7 Nợ ngắn hạn 1.000đ 4.707.346 7.939.411 8.106.893 3.232.065 68,66 167.482 2,11 8 Vốn chủ sở hữu 1.000đ 5.279.204 5.364.546 5.854.719 85.342 1,61 490.173 9,14 9 Tỷ suất tài trợ (8)/(5) % 40,61 33,45 30,61 - - - - 10 Tỷ suất đầu tư (4)/(1) % 60,54 47,94 49,67 - - - - 11 Tỷ lệ (6)/(1) 59,38 66,54 69,11 - - - - 12 Tỷ suất TT ngắn hạn (2)/(7) 1,09 1,01 1,14 - - - - 13 Tỷ suất TT tức thời (3)/(7) 0,096 0,032 0,022 - - - - Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Qua những số liệu tính toán trên đây ta có thể thấy được khái quát tình hình tài chính của công ty trong ba năm gần đây. Trước hết tổng tài sản và tổng nguồn vốn của công ty liên tục tăng qua các năm, năm 1999 tổng tài sản tăng 23,36% so với năm 1998 và năm 2000 tăng 19,26% so với năm 1999. Giá trị tổng tài sản tăng từ 12.999.262 nghìn đồng lên 19.126.102 nghìn đồng; điều đó cho thấy doanh nghiệp đã cố gắng nhiều trong việc huy động vốn tài trợ cho các tài sản của doanh nghiệp để có thể sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên việc tăng tài sản cũng như nguồn vốn của công ty đã thực sự hợp lý hay chưa ta sẽ phân tích cụ thể hơn trong những phần sau. ở đây ta xem xét một số chỉ tiêu tài chính để có một cái nhìn tổng quát về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Về tỷ suất tài trợ, năm 1998 là 40,61% đến năm 1999 giảm xuống còn 33,45%, năm 2000 chỉ còn có 30,61% điều này cho thấy mức độ độc lập về tài chính của công ty có xu hướng giảm dần. Tuy nhiên xét về số tuyệt đối cả vốn chủ sở hữu và tổng nguồn vốn đều tăng. Sở dĩ tỷ suất tài trợ giảm là do tốc độ tăng vốn chủ sở hữu thấp hơn so với tốc độ tăng của tổng nguồn vốn. Về tỷ suất đầu tư, năm 1998 tài sản cố định chiếm tới 60,54% trong tổng tài sản và tỷ trọng này giảm xuống còn 49,67% ở năm 2000. Sự chuyển biến về cơ cấu tài sản như vậy giúp công ty giảm được giá thành sản phẩm và giảm bớt được áp lực giá đấu thầu cao do phải trích khấu hao tài sản cố định lớn. Ngoài ra, tỷ trọng nợ phải trả trên tổng tài sản tăng qua các năm, năm 1998 tỷ trọng này là 59,38% đến năm 2000 tỷ trọng này tăng lên 69,11%. Điều này cho thấy vốn kinh doanh của công ty chủ yếu là nguồn vốn vay do đó tiền lãi phải trả cao ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của công ty. Tỷ suất thanh toán ngắn hạn của công ty tăng từ 1,09 năm 1998 lên 1,14 năm 2000 cho thấy công ty có khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn trong vòng một năm hay một chu kỳ kinh doanh. Tỷ suất thanh toán tức thời của công ty là rất thấp và giảm dần qua các năm. Năm 1998 tỷ suất này là 0,096; năm 1999 tỷ suất này là 0,032 đến năm 2000 tỷ suất này chỉ còn 0,022. Mặc dù công ty có khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn trong vòng một năm song lại khó khăn trong việc thanh toán các khoản nợ đến hạn, quá hạn do lượng tiền mặt quá ít. Vì thế công ty phải có biện pháp thu hồi các khoản nợ phải thu sao cho nhanh nhất nhằm đáp ứng khả năng thanh toán ngay. Ngoài ra ta xét chỉ tiêu vốn hoạt động thuần. Vốn hoạt động thuần = Tài sản lưu động - Nợ ngắn hạn Vốn hoạt động thuần năm 1998 của công ty là 421.529 nghìn đồng; năm 1999 là 18.675 nghìn đồng và năm 2000 là 1.167.129 nghìn đồng. Năm 2000 vốn hoạt động thuần của công ty là quá lớn làm giảm hiệu quả đầu tư ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của công ty. Bảng 3: Hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Đơn vị: nghìn đồng STT Chỉ tiêu Công thức tính Năm 1998 Năm 1999 Năm 2000 1 Doanh thu 12.039.875 15.579.460 18.654.944 2 Lợi nhuận trước thuế 346.891 379.334 605.679 3 Lợi nhuận sau thuế 260.168 283.186 454.506 4 Tổng tài sản 12.999.262 16.036.658 19.126.102 5 Vốn chủ sở hữu 5.279.204 5.364.546 5.854.719 6 Hiệu suất sử dụng tổng tài sản 0,93 0,97 0,98 7 Doanh lợi vốn 0,03 0,03 0,03 8 Doanh lợi vốn chủ sở hữu 0,05 0,05 0,08 Nguồn: Báo cáo tài chính của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Hiệu suất sử dụng tổng tài sản của công ty có xu hướng tăng dần qua các năm nó cho biết hiệu quả sử dụng vốn của công ty có xu hướng tăng cao dần. Năm 1998 tỷ lệ này là 0,93, cứ một đồng tài sản đem lại 0,93 đồng doanh thu, năm 2000 tỷ lệ này tăng lên đến 0,98 cứ 1 đồng tài sản ở năm 2000 đem lại 0,98 đồng doanh thu. Doanh lợi vốn năm 1999 giảm so với năm 1998 điều này cho thấy hiệu quả của việc sử dụng tài sản của công ty là kém đi. Mặc dù vậy sang đến năm 2000 tỷ lệ này lại tăng lên rất cao bởi vì tốc độ tăng lợi nhuận trước thuế lớn hơn tốc độ tăng tổng tài sản. Doanh lợi vốn chủ sở hữu đây là chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lời, trình độ quản lý và sử dụng vốn. ở công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống tỷ lệ này năm 2000 là 0,08 tăng gấp 1,5 lần so với năm 1998. Qua những chỉ tiêu phân tích sơ bộ trên đây ta có thể thấy rằng hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty có tiến triển nhưng ở mức độ chậm. Do vậy, cần đi sâu phân tích để thấy được những mặt được và những mặt hạn chế để có giải pháp kịp thời và hiệu quả. 2. Thực trạng hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống 2.1. Tình hình đảm bảo nguồn vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh Để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp cần có tài sản bao gồm: tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn, tài sản cố định và đầu tư dài hạn. Để hình thành hai loại tài sản này phải có các nguồn tài trợ tương ứng bao gồm nguồn vốn ngắn hạn và nguồn vốn dài hạn. Ta xem xét tình hình đảm bảo nguồn vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh qua bảng 4 sau: Bảng 4: Tình hình đảm bảo nguồn vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh Đơn vị: nghìn đồng STT Chỉ tiêu Năm 1998 Năm 1999 Năm 2000 1 Vốn dài hạn 8.265.813 8.097.246 11.019.207 - Vốn chủ sở hữu 5.279.204 5.364.546 5.854.719 - Nợ dài hạn 2.986.609 2.732.700 5.164.488 2 TSCĐ và đầu tư dài hạn 7.870.387 8.078.571 9.852.079 - Tài sản cố định 7.870.387 7.688.884 9.500.860 - Xây dựng cơ bản dở dang 0 389.687 351.219 3 Vốn lưu động thường xuyên (1)-(2) 395.426 18.675 1.167.128 Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Qua bảng ta thấy nguồn vốn chủ sở hữu không đủ để tài trợ cho tài sản cố định. Do đó công ty đã vay dài hạn để đầu tư vào tài sản cố định. Việc sử dụng nợ dài hạn để đầu tư cho tài sản cố định là hợp lý, giúp công ty đảm bảo được nguồn vốn để kinh doanh. Song năm 2000 công ty phải trả lãi ngân hàng lớn làm ảnh hưởng đến lợi nhuận của công ty, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn. Để tiến hành sản xuất kinh doanh chỉ chuẩn bị và đầu tư máy móc thiết bị thôi thì chưa đủ, doanh nghiệp còn cần phải đảm bảo đủ vốn lưu động đáp ứng cho nhu cầu vốn trong quá trình sản xuất kinh doanh. Nhu cầu vốn lưu động thường xuyên là số lượng vốn ngắn hạn doanh nghiệp cần để tài trợ cho một phần tài sản lưu động bao gồm hàng tồn kho và các khoản phải thu. Nhu cầu vốn lưu động thường xuyên của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống trong 3 năm như sau: Bảng 5: Nhu cầu vốn lưu động thường xuyên Đơn vị: nghìn đồng STT Chỉ tiêu Năm 1998 Năm 1999 Năm 2000 1 Nợ ngắn hạn 4.707.346 7.939.411 8.106.893 2 Các khoản phải thu 166.894 1.239.186 780.096 3 Hàng tồn kho 3.406.854 4.662.054 7.024.962 4 Nhu cầu VLĐ thường xuyên (2)+(3)-(1) -1.133.598 -2.038.171 -301.835 Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Trong 3 năm 1998, 1999 và năm 2000 nhu cầu vốn lưu động thường xuyên của công ty đều <0, có nghĩa là các nguồn vốn ngắn hạn từ bên ngoài đã dư thừa để tài trợ các sử dụng ngắn hạn của doanh nghiệp. Doanh nghiệp không cần nhận vốn ngắn hạn để tài trợ cho chu kỳ kinh doanh. Như vậy công ty cần phải cân đối lại nguồn vốn đảm bảo cho tài sản của doanh nghiệp, tránh hiện tượng thừa vốn hoặc thiếu vốn. 2.2. Hiệu quả sử dụng vốn cố định tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống 2.2.1. Cơ cấu tài sản cố định của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Tài sản cố định là hình thái biểu hiện vật chất của vốn cố định, vì vậy việc đánh giá cơ cấu tài sản cố định của doanh nghiệp có một ý nghĩa khá quan trọng trong khi đánh giá tình hình vốn cố định của doanh nghiệp. Nó cho ta biết những nét sơ bộ về công tác đầu tư dài hạn của doanh nghiệp, về việc bảo toàn và phát triển năng lực sản xuất của các máy móc trang thiết bị của công ty. Ta có thể xem cơ cấu tài sản cố định của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống qua bảng sau: Bảng 6: Cơ cấu tài sản cố định của công ty Đơn vị: nghìn đồng STT Chỉ tiêu Năm 1998 Năm 1999 Năm 2000 GTCL % GTCL % GTCL % 1 Nhà cửa vật kiến trúc 550.927 7 547.448 7,12 646.058 6,8 2 Máy móc, thiết bị 6.473.393 82,25 6.505.564 84,61 8.176.441 86,06 3 Phương tiện vận tải 846.067 10,75 635.872 8,27 678.361 7,14 4 Tổng cộng 7.870.387 100 7.688.884 100 9.500.860 100 Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Với hoạt động chủ yếu là sản xuất vật liệu xây dựng và thi công xây lắp nên công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống có cơ cấu tài sản cố định rất đặc trưng. Giá trị bộ phận máy móc thiết bị chiếm tỷ trọng lớn, chiếm chủ yếu là hai lò nung Tuylen và các loại máy sản xuất gạch, máy ủi, máy xúc,... Tỷ trọng của các máy móc thiết bị chiếm 82,25% giá trị còn lại của tài sản cố định năm 1998 nhưng đến năm 2000 lại tăng lên chiếm 86,06% giá trị còn lại của tài sản cố định. Các tài sản cố định là nhà cửa vật kiến trúc bao gồm: trụ sở công ty, nhà sản xuất, các thiết bị văn phòng,... nói chung giữ ở mức ổn định khoảng 7%. Những tài sản cố định này không tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất nên công ty cũng chỉ duy trì ở mức vừa đủ để đảm bảo quản lý, điều hành hoạt động của công ty. Do đặc thù của ngành sản xuất vật liệu xây dựng cơ cấu tỷ trọng của phương tiện vận tải có xu hướng giảm xuống. Đặc biệt năm 1999 không được đầu tư đổi mới chỉ chiếm 8,27% giá trị còn lại của tài sản cố định. Doanh nghiệp cần quan tâm đến vấn đề này vì trong xu hướng phát triển của công ty sẽ mở rộng thị trường tiêu thụ do vậy rất cần đến phương tiện vận tải. 2.2.2. Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn cố định tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn cố định của công ty ta căn cứ vào năng lực hoạt động của tài sản cố định thông qua các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản cố định như hiệu suất sử dụng tài sản cố định, sức sinh lời của tài sản cố định, hiệu suất sử dụng vốn cố định,... (xem bảng 7 trang bên). Qua bảng 7 ta thấy hiệu suất sử dụng tài sản cố định có xu hướng tăng dần. Năm 1998 một đồng nguyên giá bình quân tài sản cố định tạo ra được 0,843 đồng doanh thu thuần trong một năm. Tỷ lệ này sang đến năm 1999 là 1,106 tăng 31,19% so với năm 1998 đây là kết quả rất đáng khích lệ. Song đến năm 2000 tỷ lệ này là 1,169 tăng 5,69% so với năm 1999, trong khi đó tốc độ tăng doanh thu thuần lớn hơn so với tốc độ tăng nguyên giá tài sản cố định. Như vậy chứng tỏ hiệu suất sử dụng tài sản cố định năm 2000 là kém, công ty phải có biện pháp để nâng cao hiệu suất sử dụng tài sản cố định. Bảng 7: Hiệu quả sử dụng vốn cố định Đơn vị: nghìn đồng STT Chỉ tiêu Năm % tăng giảm 99-98 % tăng giảm 00-99 1998 1999 200 1 Doanh thu thuần 11.226.166 15.579.460 18.654.944 38,78 19,74 2 Lợi nhuận trước thuế 346.891 379.334 605.679 9,35 59,67 3 Nguyên giá bình quân TSCĐ 13.318.209 14.082.164 15.955.463 5,74 13,3 4 Vốn cố định bình quân 8.204.648 7.779.635 8.594.872 -5,18 10,48 5 Hiệu suất sử dụng TSCĐ (1)/(3) 0,843 1,106 1,169 31,19 5,69 6 Sức sinh lời của TSCĐ (2)/(3) 0,026 0,027 0,379 3,85 1303,7 7 Suất hao phí TSCĐ (3)/(1) 1,186 0,904 0,855 -23,77 -5,42 8 Hiệu suất sử dụng VCĐ (1)/(4) 1,368 2,002 2,17 46,34 8,39 9 Hiệu quả sử dụng VCĐ (2)/(4) 0,042 0,048 0,070 14,28 45,83 Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Sức sinh lời của tài sản cố định năm 1998 là 0,026 tức là trung bình một đồng nguyên giá tài sản cố định tạo ra 0,026 đồng lợi nhuận, đến năm 2000 tỷ lệ này tăng rất cao lên tới 0,379 nguyên nhân là do năm 2000 lợi nhuận trước thuế của công ty đạt được ở mức cao. Suất hao phí tài sản cố định có chiều hướng giảm nhưng vẫn ở mức cao, năm 1998 để tạo ra một đồng doanh thu thuần công ty phải bỏ ra 1,186 đồng nguyên giá bình quân tài sản cố định, đến năm 2000 để có được một đồng doanh thu thuần công ty phải bỏ ra 0,855 đồng nguyên giá bình quân tài sản cố định đó là điều rất đáng khích lệ. Hiệu suất sử dụng vốn cố định và hiệu quả sử dụng vốn cố định năm sau đều tăng so với năm trước. Năm 1998 một đồng vốn cố định tham gia vào sản xuất thì tạo ra được 0,042 đồng lợi nhuận sang đến năm 2000 thì một đồng vốn cố định tham gia vào sản xuất tạo ra được 0,07 đồng lợi nhuận. Nhìn chung hiệu suất sử dụng vốn cố định, hiệu quả sử dụng vốn cố định của công ty có thể nói là chấp nhận được mặc dù vẫn ở mức thấp nhưng hệ số doanh lợi vốn và doanh lợi vốn chủ sở hữu là quá thấp chỉ đạt được từ 0,03 đến 0,05; chứng tỏ chi phí bán hàng và quản lý còn quá cao, công ty cần có giải pháp giảm chi phí này. 2.2.3. Đánh giá hoạt động quản lý bảo toàn và đầu tư đổi mới trang thiết bị tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống a. Công tác khấu hao thu hồi vốn cố định Như ta đã biết, trong một chu kỳ sản xuất của doanh nghiệp chỉ một bộ phận của tài sản cố định được chuyển hoá vào giá trị của sản phẩm. Như vậy, sau một chu kỳ sản xuất một bộ phận của vốn cố định được chuyển hoá thành hình thái tiền tệ và được doanh nghiệp thu hồi lại dưới hình thức trích khấu hao tài sản cố định. Để đảm bảo cho việc bảo toàn và phát triển năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, giá trị trích khấu hao phải phù hợp với hao mòn thực tế của tài sản cố định (kể cả hao mòn hữu hình và hao mòn vô hình) và doanh nghiệp phải có kế hoạch sử dụng quỹ khấu hao để đầu tư trang thiết bị tài sản cố định một cách hiệu quả. Việc trích khấu hao của doanh nghiệp chỉ có thể thực sự chính xác khi đáp ứng được ba yêu cầu trong công tác quản lý vốn cố định. Thứ nhất, doanh nghiệp phải thường xuyên đánh giá và đánh giá lại tài sản cố định thông qua công tác kiểm kê, theo dõi tài sản cố định để giá trị tài sản thực tế khớp đúng với giá trị trên sổ sách. Nguyên giá và giá trị còn lại thực tế của tài sản là cơ sở quan trọng để điều chỉnh việc tính khấu hao đảm bảo phù hợp, chính xác. Thứ hai, doanh nghiệp phải lựa chọn phương pháp tính khấu hao phù hợp. Lựa chọn phương pháp trích khấu hao doanh nghiệp phải căn cứ trên mức độ hao mòn thực tế, đặc biệt là hao mòn vô hình của tài sản. Thứ ba, doanh nghiệp phải có mức khấu hao hợp lý, mức khấu hao phụ thuộc vào phương pháp khấu hao và tình trạng sử dụng tài sản trong thực tế sản xuất kinh doanh. Những tài sản hoạt động liên tục sát với công suất thiết kế cần phải được điều chỉnh mức khấu hao hợp lý để phản ánh đúng mức độ hao mòn của nó. Những tài sản tạm thời không được sử dụng cũng phải có mức khấu hao riêng để đảm bảo giá trị thực tế phù hợp với giá trị sổ sách. Tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống trong thời gian qua việc quản lý và thu hồi vốn cố định đã được chú ý. Công ty đã xây dựng định mức khấu hao cho tài sản cố định hàng năm được thể hiện trong công tác kế hoạch hoá việc thu hồi bảo toàn và phát triển vốn cố định. Trong việc xác định phương pháp khấu hao công ty sử dụng phương pháp khấu hao tuyến tính để ghi giảm giá trị của tài sản cố định. Trong việc xác định mức khấu hao, công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống đã có sự cân nhắc để đưa ra mức khấu hao phù hợp. Mức khấu hao trung bình một năm của tài sản phụ thuộc vào nguyên giá tài sản cố định và số năm sử dụng ước tính. Trong quyết định 1062 Bộ Tài chính đã đưa ra cách phân loại những nhóm tài sản cố định kèm theo thời gian sử dụng tối đa và tối thiểu cho tài sản thuộc các nhóm. Để ước tính số năm sử dụng tài sản công ty đã dựa vào Quyết định 1062 và đặc tính sử dụng của tài sản mà quyết định số năm cần thiết để thu hồi vốn. Bên cạnh những công tác đó, hàng năm công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống tiến hành kiểm kê đánh giá lại tài sản cố định hai lần vào cuối quí II và quí IV nhờ vậy công ty đã có thể kịp thời phát hiện những tài sản đã khấu hao hết hoặc chưa hết khấu hao nhưng buộc phải thanh lý từ đó có kế hoạch đầu tư, sửa chữa hoặc thay thế nhằm đảm bảo tình trạng kỹ thuật, năng lực sản xuất của tài sản cố định cũng như phát hiện và điều chỉnh kịp thời những chênh lệch giữa sổ sách và thực trạng tài sản. b. Công tác đổi mới tài sản cố định Thấy được tầm quan trọng của tài sản cố định đối với một doanh nghiệp, nên công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống luôn quan tâm đến việc đầu tư đổi mới thay thế trang thiết bị, máy móc nhằm nâng cao năng lực sản xuất đáp ứng tốt hơn nữa những đòi hỏi ngày càng khắt khe trên thị trường. Ta có thể thấy tình hình đổi mới tài sản cố định theo nguyên giá tài sản cố định tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống qua bảng 8. Bảng 8: Tình hình đầu tư đổi mới tài sản cố định Đơn vị: nghìn đồng STT Chỉ tiêu Năm 1998 Năm 1999 Năm 2000 1 Số đầu năm 13.161.312 13.475.106 14.689.222 2 Số tăng trong năm 551.052 1.366.634 2.646.722 3 Số giảm trong năm 237.258 152.518 114.240 4 Số cuối năm 13.475.106 14.689.222 17.221.704 5 Hệ số đổi mới TSCĐ (2)/(4) 0,041 0,093 0,153 6 Hệ số loại bỏ TSCĐ (3)/(4) 0,018 0,011 0,008 Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Nguyên giá tài sản cố định liên tục tăng qua các năm, năm 1999 tăng lên 9,01% so với năm 1998 và năm 2000 tăng 17,24% so với năm 1999 chứng tỏ doanh nghiệp luôn chú trọng đầu tư đổi mới tài sản cố định. Tuy năm 1998 hệ số đổi mới tài sản cố định giảm so với năm 1999 nhưng lại tăng lên ở năm 2000. Năm 1999 và năm 2000 công ty không chú ý loại bỏ những tài sản cố định cũ kỹ, lạc hậu bằng cách thanh lý, nhượng bán, thể hiện ở hệ số loại bỏ TSCĐ giảm dần. Tuy nhiên doanh nghiệp cũng đã dùng vốn vay dài hạn để đầu tư cho tài sản cố định nên vấn đề quan trọng của doanh nghiệp là sử dụng những máy móc thiết bị đó như thế nào cho có hiệu quả khai thác được tối đa công suất thiết kế và thời gian sử dụng của máy móc thiết bị đạt hiệu quả cao nhất tăng doanh thu hoàn trả được vốn vay và có lãi để tăng khả năng tích luỹ của doanh nghiệp. 2.3. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống 2.3.1. Cơ cấu tài sản lưu động của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Bảng 9: Cơ cấu tài sản lưu động của công ty Đơn vị: nghìn đồng Năm Khoản mục Năm Tỷ lệ tăng giảm 1999-1998 (%) Tỷ lệ tăng giảm 2000-1999 (%) 1998 1999 2000 I. Tiền 456.234 254.147 181.233 -42,29 -28,69 II. Các khoản phải thu 166.894 1.239.186 780.096 642,5 -37,05 1. Phải thu của khách hàng 107.754 1.147.678 751.610 965,1 -34,51 2. Phải thu nội bộ 19.034 58.725 - 208,53 - 3. Phải thu nội bộ khác 40.106 32.783 28.486 -18,26 -13,11 III. Hàng tồn kho 3.406.854 4.662.054 7.024.962 36,84 50,68 1. Nguyên liệu, vật liệu tồn kho 2.630.114 2.780.052 3.755.224 6,79 35,08 2. Công cụ dụng cụ tồn kho 3.559 9.087 3.496 115,32 -61,53 3. Chi phí SXKD dở dang 343.587 1.257.919 2.665.772 266,11 119,92 4. Thành phẩm tồn kho 456.594 614.996 600.470 34,69 -2,36 IV. Tài sản lưu động khác 1.098.891 1.802.697 1.287.728 64,05 -28,57 1. Tạm ứng 523.133 1.156.045 792.480 120,98 -31,45 2. Chi phí trả trước 596.402 431.547 - -27,64 3. Chi phí chờ kết chuyển 575.758 50.250 63.701 -91,27 26,77 Tổng 5.128.873 7.958.084 9.274.019 55,16 16,54 Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Qua bảng 9 ta thấy qui mô vốn lưu động của công ty không ngừng tăng qua các năm với tốc độ nhanh cả về số tuyệt đối và số tương đối. Năm 1999 vốn lưu động tăng lên 2.829.211 nghìn đồng, tăng 55,16% so với năm 1998, và năm 2000 tăng 1.315.935 nghìn đồng tăng 16,54% so với năm 1999. Xu hướng này cho thấy nhu cầu về vốn lưu động của doanh nghiệp để đảm bảo cho quá trình sản xuất ngày càng lớn. Trong năm 1999 vốn lưu động của doanh nghiệp tăng lên chủ yếu là do tăng khoản phải thu của khách hàng, về số tuyệt đối tăng 1.039.924 nghìn đồng so với năm 1998 và tăng 965,1%. Tình hình này cho thấy năm 1999 doanh nghiệp đã hoàn thành khối lượng sản phẩm tương đối lớn song lại gặp phải sự khó khăn trong thanh quyết toán. Ba năm qua tiền mặt của công ty có xu hướng giảm dần, năm 1999 giảm 202.084 nghìn đồng, bằng 42,29% so với năm 1998; năm 2000 giảm 72.914 nghìn đồng, giảm 28,69% so với năm 1999. Sang năm 2000 cơ cấu biến động của tài sản lưu động rất phức tạp, tiền mặt giảm 28,69% so với năm 1999, các khoản phải thu giảm 37,05% tài sản lưu động khác cũng giảm 28,57% nhưng hàng tồn kho lại tăng lên 50,68% trong đó chi phí sản xuất kinh doanh dở dang tăng ở mức cao 119,92% so với năm 1999. Hàng tồn kho chiếm tỷ trọng 75,75% tổng tài sản lưu động, trong đó nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng 40,49% tổng tài sản lưu động và chi phí sản xuất kinh doanh dở dang chiếm tỷ trọng 28,74% tổng tài sản lưu động, tỷ trọng này là quá lớn. Nó có thể chuẩn bị cho kỳ sau nhưng tồn kho nguyên vật liệu và chi phí sản xuất kinh doanh dở dang lớn làm ứ đọng vốn của doanh nghiệp và tăng chi phí bảo quản. Trên đây là các khoản mục chủ yếu có tác động lớn đến cơ cấu vốn lưu động của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống. Tuy nhiên, đó mới chỉ là sự phản ánh về mặt lượng, chưa nói lên được mức độ hiệu quả trong quản lý và sử dụng vốn lưu động tại công ty. Để phân tích kỹ hơn điều đó ta sẽ xem xét các chỉ tiêu cụ thể trong phần tiếp theo. 2.3.2. Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp ta dùng các chỉ tiêu như sức sinh lời, hệ số đảm nhiệm vốn lưu động và các chỉ tiêu phản ánh tốc độ luân chuyển vốn lưu động như số vòng quay vốn lưu động, thời gian của một vòng luân chuyển. Bảng 10: Hiệu quả sử dụng vốn lưu động STT Chỉ tiêu Đơn vị Năm Tỷ lệ tăng giảm 99-98 Tỷ lệ tăng giảm 00-99 1998 1999 2000 1 Doanh thu thuần 1.000đ 11.226.166 15.579.460 18.654.944 38,78 19,74 2 LN trước thuế 1.000đ 346.891 379.334 605.679 9,35 59,67 3 VLĐ bình quân 1.000đ 4.459.068 6.543.478,5 8.616.051,5 46,75 31,67 4 Sức sinh lời của VLĐ (2)/(3) - 0,078 0,058 0,070 -25,64 20,69 5 Hệ số đảm nhiệm VLĐ (3)/(1) - 0,397 0,420 0,462 5,79 10 6 Số vòng quay VLĐ (1)/(3) vòng 2,52 2,38 2,16 -5,56 -9,24 7 Thời gian một vòng luân chuyển ngày 142,85 152,26 166,67 6,59 9,46 Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Ta nhận thấy sức sinh lợi của vốn lưu động năm 1999 và năm 2000 đều giảm hơn so với năm 1998. Năm 1998 một đồng vốn lưu động bình quân tạo ra được 0,078 đồng doanh thu, năm 2000 một đồng vốn lưu động chỉ tạo ra được 0,07 đồng doanh thu. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp là thấp. Vốn lưu động bình quân vẫn liên tục tăng nhưng sức sản xuất của vốn lưu động lại có chiều hướng giảm xuống. Thông qua hệ số đảm nhiệm vốn lưu động cho ta biết để có một đồng doanh thu thuần thì phải bỏ ra bao nhiêu đồng vốn lưu động, từ số liệu trên ta thấy hệ số đảm nhiệm vốn lưu động tăng với tốc độc ngày càng nhanh: năm 1999 hệ số này tăng lên 5,97% so với năm 1998 và năm 2000 hệ số này tăng 10% so với năm 1999. Nếu như năm 1998 để có một đồng doanh thu thuần thì doanh nghiệp chỉ bỏ ra 0,397 đồng vốn lưu động còn năm 2000 phải bỏ ra tới 0,462 đồng vốn lưu động. Hệ số đảm nhiệm vốn lưu động tăng cao chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn lưu động càng thấp, không tiết kiệm được vốn lưu động. Ngoài chỉ tiêu trên để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động ta phải xét đến số vòng quay của vốn lưu động và thời gian của một vòng luân chuyển của vốn lưu động vì nó giúp ta thấy được khả năng quay vòng vốn của doanh nghiệp. Từ năm 1998 trở lại đây số vòng quay của vốn lưu động giảm dần, trong năm 1998 vốn lưu động quay được 2,52 vòng nhưng đến năm 2000 vốn lưu động chỉ quay được 2,16 vòng. Doanh thu thu về tăng 19,74% so với năm 1999 thấp hơn tốc độ tăng vốn lưu động 31,67% làm giảm số vòng quay của vốn. Đồng thời, thời gian của một vòng luân chuyển vốn lưu động cũng tăng lên, năm 1998 thời gian của một vòng luân chuyển là 142,85 ngày, năm 1999 chỉ tiêu này là 152,26 ngày, năm 2000 thời gian của một vòng luân chuyển kéo dài đến 166,67 ngày. Điều đó cho thấy việc thu hồi vốn lưu động rất chậm và nó đã làm ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Sở dĩ hiệu quả sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp năm 2000 lại giảm thấp như vậy là do rất nhiều nguyên nhân nhưng trong đó nguyên nhân quan trọng nhất là sự bất định, không thường xuyên trong việc công ty được thanh toán các khoản nợ và phải thường xuyên duy trì một khối lượng sản phẩm dở dang lớn. Vì vậy hoạt động quản lý thu hồi công nợ và quản lý vốn lưu động trong khâu sản xuất là rất cần thiết. Trong phạm vi bài viết tôi sẽ đi sâu đánh giá thực trạng hoạt động của hai công tác trên. 2.3.3. Đánh giá một số khía cạnh của công tác quản lý vốn lưu động tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống a. Hoạt động quản lý và thu hồi nợ Để đánh giá tình hình thanh toán của khách hàng với công ty người ta tính toán và phân tích chỉ tiêu số vòng quay của các khoản phải thu. Chỉ tiêu này cho biết thời gian cần thiết để công ty thu hồi các khoản nợ từ khách hàng. Bảng 11: Tình hình quản lý các khoản phải thu TT Chỉ tiêu Đơn vị Năm Chênh lệch 99/98 Chênh lệch 00/99 1998 1999 2000 1 Doanh thu bán chịu trong kỳ 1.000đ 107.754 1.147.678 751.610 965,09 -34,51 2 Các khoản phải thu 1.000đ 166.894 1.239.186 780.096 642,49 -37,04 3 Bình quân các khoản phải thu 1.000đ 318.078 703.040 1.009.641 - - 4 Số vòng các khoản phải thu (1)/(3) vòng 0,338 1,632 0,744 382,84 -54,41 5 Thời gian 1 vòng quay các khoản phải thu ngày 1.065 220,58 483,87 -79,29 119,36 Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Giá trị của chỉ tiêu "Số vòng quay các khoản phải thu" càng lớn chứng tỏ trong kỳ doanh nghiệp thu hồi các khoản nợ càng có hiệu quả. Từ số liệu trên cho ta thấy hiệu quả công tác thu hồi công nợ của công ty giảm xuống. Số vòng quay các khoản phải thu năm 1999 là 1,632 vòng giảm xuống còn 0,744 vòng ở năm 2000. Ngoài ra thời gian một vòng quay các khoản phải thu lại tăng nhanh, năm 1999 thời gian cần thiết để doanh nghiệp thu hồi công nợ là 220,58 ngày đến năm 2000 thời gian này lên tới 483,87 ngày (hơn 1 năm) là quá dài ảnh hưởng tới hiệu quả sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp. b. Hoạt động quản lý vốn lưu động trong khâu sản xuất. Trong cơ cấu vốn lưu động của doanh nghiệp có một bộ phận quan trọng nằm trong khâu sản xuất nhằm đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được liên tục. Bộ phận đó là giá trị sản phẩm dở dang hay chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. Để đánh giá hiệu quả của việc quản lý bộ phận vốn lưu động này ta có thể so sánh giá trị chi phí sản xuất kinh doanh dở dang với giá trị doanh thu thực hiện trong kỳ. Bảng 12: Tình hình quản lý chi phí sản xuất kinh doanh dở dang Đơn vị: nghìn đồng STT Chỉ tiêu Năm 1998 Năm 1999 Năm 2000 1 Chi phí SXKD dở dang 343.587 1.257.919 2.665.772 2 Doanh thu thực hiện trong kỳ 12.039.875 15.579.460 18.654.944 3 Tỷ lệ (1)/(2) 0,028 0,081 0,143 Nguồn: Báo cáo tài chính công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang của công ty biến động thường xuyên qua các năm, đến cuối năm 2000 giá trị này lớn hơn so với năm 1999 và năm 1998 do đó tỷ lệ chi phí sản xuất kinh doanh dở dang/Doanh thu cũng lớn hơn, năm 1998 tỷ lệ này là 0,028; năm 2000 tỷ lệ này là 0,143. Nguyên nhân chủ yếu là do chu kỳ sản xuất kinh doanh kéo dài, gây ra tình trạng ứ đọng vốn lưu động. Đây cũng là một vấn đề cần xem xét tìm ra giải pháp khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Trên đây là một số vấn đề cơ bản trong hoạt động quản lý vốn của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống. Nhìn chung, công tác quản lý vốn cố định cũng như vốn lưu động chưa thực sự đạt hiệu quả. Vì thế trong công tác quản lý và sử dụng vốn của doanh nghiệp nói chung còn nhiều hạn chế cần khắc phục. IV. đánh giá tổng quát công tác quản lý và hiệu quả sử dụng vốn tại công ty vật liệu xây dựng cầu đuống 1. Những thành tựu mà công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống đã đạt được trong 3 năm vừa qua. Qua xem xét thực trạng tình hình sản xuất kinh doanh và việc quản lý, sử dụng vốn của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng lãnh đạo và tập thể cán bộ công nhân viên công ty đã thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh với tinh thần cao tận dụng tối đa mọi nguồn lực sẵn có, liên tục huy động về trang thiết bị máy móc, vốn và đặc biệt là con người để không ngừng phát triển năng lực sản xuất, mở rộng quy mô, đầu tư thiết bị hiện đại nhằm khẳng định vị trí của công ty trên thị trường. Qua ba năm 1998, 1999 và năm 2000 thu nhập còn lại của công ty đều tăng, năm sau cao hơn năm trước: năm 1998 là 105.823 nghìn đồng, năm 1999 là 128.841 nghìn đồng và năm 2000 là 296.957 nghìn đồng. Đó là một kết quả rất đáng khích lệ. Mặt khác, công ty cũng đã thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước theo đúng qui định hiện hành. Bảng 13: Tình hình thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước năm 1999 Đơn vị: nghìn đồng Chỉ tiêu Số đã nộp năm 1998 Năm 1999 Số còn đầu năm Số phải nộp Số đã nộp Số còn phải nộp I. Thuế 534.477 555.055 1.098.243 1.165.234 488.064 1. VAT phải nộp 424.274 127.079 754.930 653.100 228.909 2. Thu nhập doanh nghiệp 134.759 94.833 130.000 99.592 3. Thu trên vốn sản xuất 10.739 287.716 154.345 288.000 154.061 4. Thuế nhà đất 98.614 - 93.284 93.284 - 5. Thuế khác 850 5.501 851 850 5.5 II. Bảo hiểm, KPCĐ 348.786 2.583 365.593 363.725 4.451 1. Bảo hiểm xã hội 273.845 2.583 281.979 280.111 4.451 2. Bảo hiểm y tế 42.937 - 40.234 40.234 - 3. KPCĐ 32.004 - 43.380 43.380 - Tổng cộng 883.263 557.638 1.463.836 1.528.959 492.515 Nguồn: Báo cáo kết quả kinh doanh công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống Qua bảng ta thấy công ty đã thực hiện tốt nghĩa vụ với Nhà nước, số còn phải nộp 492.515.000 đồng chiếm 33% so với tổng số phải nộp. Tuy nhiên trong thời gian qua doanh nghiệp có nhiều cố gắng nhưng trong hoạt động quản lý và sử dụng vốn của công ty vẫn bộc lộ một số hạn chế. 2. Hạn chế trong công tác quản lý và sử dụng vốn cố định Như đã trình bày trong các phần trước để có thể đứng vững trên thị trường doanh nghiệp phải thường xuyên đầu tư đổi mới các máy móc thiết bị và đòi hỏi doanh nghiệp phải có một lượng vốn lớn, do đó nhu cầu về vốn cố định tăng lên, doanh nghiệp đã huy động nguồn vốn dài hạn để đầu tư cho tài sản cố định. Song việc huy động vốn dài hạn chiếm tỷ trọng tương đối cao gây lãng phí vốn và làm giảm hiệu quả sử dụng vốn cố định của doanh nghiệp. Mặt khác công ty cần xem xét lại cơ cấu tài sản cố định của công ty hiện nay đang mất cân đối. Trong cơ chế thị trường việc bán hàng là khâu quan trọng nhất, bên cạnh đó dịch vụ sau bán hàng cũng không kém phần quan trọng. Do vậy công ty phải tìm kiếm nguồn vốn để đầu tư cho phương tiện vận tải, hoặc có giải pháp phù hợp hơn. Ngoài ra trong việc trích khấu hao để tạo nguồn tái sản xuất tài sản cố định, doanh nghiệp mới chỉ thực sự chú ý đến công tác khấu hao các tài sản cố định đầu tư mới từ các nguồn vốn vay để đẩy nhanh tiến độ trả nợ trong khi đó việc tăng mức khấu hao hợp lý cho các tài sản thuộc nguồn vốn khác chưa được coi trọng trong khi đây là nguồn quan trọng, để tái đầu tư vào tài sản cố định. Bên cạnh đó, doanh nghiệp chưa quan tâm đúng mức tới việc lập kế hoạch thanh lý, nhượng bán tài sản cố định, cũng như xác định giá bán hợp lý làm giảm vốn và hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. 3. Hạn chế trong công tác quản lý và sử dụng vốn lưu động. Vốn lưu động tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tổng số vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Việc nâng cao được hiệu quả sử dụng vốn lưu động sẽ có tác dụng rất tốt và nhanh chóng thúc đẩy hiệu quả sử dụng vốn nói chung. Để thực hiện tốt hơn nữa việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động, công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống cần tiếp tục tháo gỡ những khó khăn sau: 3.1. Công tác đảm bảo thanh toán và quản lý ngân quỹ. Trong phần phân tích tình hình tài chính của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống cho thấy việc đảm bảo khả năng thanh toán của công ty rất khó khăn. Hệ số thanh toán tức thời ở mức quá thấp hầu như là không có khả năng thanh toán ngay các khoản nợ. Tình trạng này gây rủi ro mất khả năng thanh toán nếu công ty vấp phải những biến động của thị trường. Một trong những nguyên nhân khiến khả năng thanh toán của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống thường duy trì ở mức thấp là do sự hạn chế trong việc kế hoạch hoá ngân quỹ nói riêng và kế hoạch hoá sản xuất kinh doanh nói chung. Trong công tác quản lý tài chính ngắn hạn công ty chưa thực sự quan tâm, chưa lập kế hoạch thu chi ngân quỹ cho từng tháng, tuần. 3.2. Công tác quản lý chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. Trong hai năm 1999 và năm 2000 chi phí sản xuất kinh doanh dở dang của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống tăng lên ở mức quá cao. Nguyên nhân chủ yếu là do công ty chưa có kế hoạch sản xuất, kế hoạch chi phí làm cho chi phí sản xuất tăng cao, chủ yếu là chi phí về nguyên liệu, vật liệu trực tiếp và các khoản chi phí mua ngoài. Việc ứ đọng vốn trong chi phí sản xuất kinh doanh dở dang của công ty làm chậm tốc độ luân chuyển vốn lưu động và làm giảm hiệu quả sử dụng vốn. 3.3. Công tác quản lý các khoản phải thu. Việc số lượng và quy mô các khoản phải thu tăng lên đã gây ứ đọng vốn lưu động trong khâu thanh toán, ảnh hưởng không nhỏ tới việc kế hoạch hoá ngân quỹ của công ty cũng như tốc độ luân chuyển và hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Việc công ty cấp tín dụng thương mại cho khách hàng là cần thiết trong cơ chế thị trường hiện nay. Song công ty cũng phải xem xét tình trạng vốn lưu động của mình có nên cấp nhiều như vậy không? mặt khác công ty phải xem xét đến khả năng chi trả của khách hàng. Trong khi đó công ty phải vay ngắn hạn ngân hàng để tài trợ cho vốn lưu động và lẽ dĩ nhiên công ty phải trả lãi cho khoản vay này, còn lượng vốn công ty bị chiếm dụng lại không được hưởng một khoản gì điều đó làm ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả sử dụng vốn lưu động của công ty. Trên đây là một số hạn chế đã làm giảm hiệu quả sử dụng vốn của công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống trong thời gian qua. Trên cơ sở tìm ra nguyên nhân của hạn chế, sau đây tôi xin đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của công ty. Chương III Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống - Sở Xây dựng Hà Nội I. Phương hướng sản xuất kinh doanh của công ty trong thời gian tới. Cùng với đà phát triển của nền kinh tế bước sang thiên niên kỷ mới Sở Xây dựng Hà Nội nói chung cũng như công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống nói riêng đã đưa ra phương hướng và các chỉ tiêu kế hoạch cụ thể để phấn đấu nâng cao năng lực sản xuất và đạt hiệu quả kinh tế cao nhất. Trong bối cảnh chung hiện nay, ngành xây dựng có phương hướng phát triển đến năm 2010 chúng ta phải thực hiện khoảng 120 đến 180 tỷ USD cho xây lắp (bình quân năm từ 7,5 tỷ USD đến 10 tỷ USD). Đây là điều kiện thuận lợi cho ngành xây dựng nói chung và các công ty sản xuất vật liệu xây dựng nói riêng, đặc biệt đối với công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống đó cũng là một cơ hội để công ty tự khẳng định mình trên thị trường. Trên cơ sở kế hoạch phát triển của Sở Xây dựng Hà Nội, công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống cũng đã đề ra phương hướng phát triển và đưa ra chỉ tiêu để phấn đấu. Hiện nay công ty đang đầu tư thêm một dây chuyền công nghệ lò nung mới trị giá khoảng 4 tỉ đồng. Lò nung này được đốt bằng dầu thay vì đốt bằng than và điện. Đây là một công nghệ rất mới và hiệu quả kinh tế cao. Dự kiến công ty đưa dây chuyền này vào hoạt động từ quí I năm 2002 và sẽ tuyển dụng thêm khoảng 100 lao động. Công ty cũng đã lập kế hoạch sản xuất kinh doanh cụ thể cho năm 2001 và mục tiêu của công ty sẽ đạt được các chỉ tiêu như sau: - Doanh thu: đạt được 28.913 triệu đồng, tỷ lệ tăng trưởng 155%. - Lợi nhuận thực hiện: 350 triệu. - Tiền lương bình quân: 800.000đ/người/tháng. Tuy nhiên để đạt được các mục tiêu này đòi hỏi công ty phải có một cố gắng rất lớn, khắc phục được khó khăn về vốn và thực trạng hiệu quả sử dụng vốn của công ty còn nhiều hạn chế. Vì vậy, vấn đề quan trọng nhất cần phải giải quyết của công ty là cần phải có những giải pháp kịp thời để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đảm bảo kinh doanh có lãi. Sau đây là một số nguyên tắc và phương hướng cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. II. Nguyên tắc và một số phương hướng cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. 1. Bảo toàn và phát triển vốn - nguyên tắc cơ bản trong quản lý và sử dụng vốn. Trong nền kinh tế thị trường, mục tiêu lâu dài của mọi doanh nghiệp là phát triển. Để đạt được mục tiêu đó doanh nghiệp phải luôn tuân theo một nguyên tắc cơ bản là bảo toàn và phát triển vốn. Bảo toàn vốn là cải ngưỡng tối thiểu mà doanh nghiệp phải đạt được để có thể duy trì sự tồn tại của doanh nghiệp trên thương trường. Trước đây trong thời kỳ bao cấp, việc bảo toàn và phát triển vốn hầu như không được đặt ra với các doanh nghiệp. Tất cả mọi khâu, mọi qui trình sản xuất, từ sản xuất đến tiêu thụ đều thực hiện theo kế hoạch của Nhà nước. Do đó, mọi quyết định trong doanh nghiệp cũng phải tuân theo mệnh lệnh của cấp trên, tính tự chủ trong kinh doanh gần như bị lãng quên, tình trạng thua lỗ, kém hiệu quả trong kinh doanh là rất phổ biến. Nhưng từ khi chuyển đổi cơ chế kinh tế, quyết định giao vốn của Nhà nước đã mở rộng quyền tự chủ kinh doanh cho doanh nghiệp đồng thời cũng đặt ra yêu cầu buộc doanh nghiệp phải sử dụng vốn theo nguyên tắc "hiệu quả, bảo toàn và phát triển". Yêu cầu bảo toàn vốn thực chất là việc duy trì giá trị, sức mua năng lực của nguồn vốn chủ sở hữu và mặc dù cơ cấu tài trợ của doanh nghiệp bao gồm vốn chủ sở hữu và vốn vay nợ khác song mọi kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh cuối cùng đều phản ánh vào sự tăng giảm nguồn vốn chủ sở hữu. Một dự án mà doanh nghiệp tài trợ bằng nguồn vốn vay bị thua lỗ thì những thua lỗ đó doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm bằng chính nguồn vốn của mình. Nhờ vậy, thua lỗ của mọi khoản đầu tư dù được tài trợ bằng nguồn nào cuối cùng cũng làm giảm nguồn vốn chủ sở hữu. Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, do tác động của nhiều nhân tố, giá trị của các nguồn vốn và tài sản doanh nghiệp luôn luôn biến động. Do đó, nếu cho rằng bảo toàn vốn chỉ bao gồm việc giữ nguyên về số tuyệt đối giá trị tiền tệ của vốn sản xuất kinh doanh qua các thời kỳ là không còn phù hợp. Để bảo toàn vốn, doanh nghiệp phải quan tâm đến giá trị thực (giá trị ròng) của các loại vốn tức là khả năng tái sản xuất giá trị các yếu tố đầu vào. Đó là nguyên tắc và yêu cầu của việc bảo toàn và phát triển vốn của doanh nghiệp trong cơ chế thị trường. 2. Một số phương hướng biện pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp 2.1. Đối với vốn cố định Do đặc điểm của vốn cố định là tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất, giá trị của vốn cố định được luân chuyển dần dần, từng phần vào giá trị của sản phẩm. Do đó để bảo toàn được vốn cố định chúng ta phải có các biện pháp chủ yếu sau để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. 2.1.1. Đánh giá và đánh giá lại tài sản cố định. Trong thời đại khoa học kỹ thuật phát triển nhanh như hiện nay, tài sản cố định thường xuyên phải đối mặt với nguy cơ hao mòn vô hình. Do đó, để có cơ sở cho việc tính toán khấu hao thu hồi vốn đầy đủ, doanh nghiệp phải có kế hoạch và biện pháp đánh giá và đánh giá lại tài sản cố định một cách thường xuyên, chính xác. Nhờ đó mà doanh nghiệp xác định được giá trị thực của tài sản, đó là cơ sở cho việc xác định mức khấu hao hợp lý để thu hồi vốn. 2.1.2. Lựa chọn phương pháp tính khấu hao và xác định mức khấu hao hợp lý. Vốn cố định được thu hồi thông qua việc doanh nghiệp tính và trích lập quỹ khấu hao, do đó việc bảo đảm tính và trích đủ khấu hao có một ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc quản lý và sử dụng vốn có hiệu quả. Hiện nay có nhiều phương pháp tính khấu hao tài sản cố định như: phương pháp tuyến tính (phương pháp khấu hao đều), phương pháp khấu hao nhanh,... tuy nhiên, tuỳ từng đặc điểm kinh doanh và điều kiện cụ thể của mỗi doanh nghiệp mà lựa chọn phương pháp tính khấu hao thích hợp để vừa đảm bảo thu hồi vốn nhanh vừa bảo toàn được vốn và đỡ gây ra biến động lớn về giá thành. 2.1.3. Nâng cao hiệu suất sử dụng tài sản cố định Để nâng cao hiệu suất sử dụng tài sản cố định các doanh nghiệp cần tận dụng tối đa công suất của máy móc thiết bị, giảm thời gian tác nghiệp hợp lý hoá dây truyền công nghệ, đảm bảo thực hiện nghiêm ngặt chế độ duy trì bảo dưỡng máy móc. Ngoài ra để nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản cố định, các doanh nghiệp cần phải tổ chức tốt quy trình sản xuất. Có nghĩa là tổ chức sản xuất trong doanh nghiệp phải đảm bảo 3 nguyên tắc đó là tính cân đối, nhịp nhàng và liên tục. 2.1.4. Sửa chữa duy tu bảo dưỡng tài sản cố định Công tác này có mục đích là duy trì khả năng hoạt động bình thường cho tài sản cố định và cần tiến hành định kỳ để có thể phát hiện sửa chữa kịp thời. 2.1.5. Kiểm tra tài chính đối với hiệu quả sử dụng vốn cố định của doanh nghiệp Sau mỗi kỳ kế hoạch nhà quản lý phải tiến hành phân tích, đánh giá tình hình sử dụng tài sản cố định và vốn cố định thông qua những chỉ tiêu phân tích hiệu quả sử dụng vốn. Từ đó doanh nghiệp có thể đưa ra những quyết định đầu tư, điều chỉnh lại quy mô cơ cấu sản xuất cho phù hợp, khai thác được những tiềm năng sẵn có và khắc phục những tồn tại trong quản lý. 2.1.6. Những biện pháp kinh tế khác. - Sử dụng quỹ khấu hao hợp lý: Việc trích khấu hao được tiến hành trong thời gian khá dài vì vậy qũy khấu hao được tích luỹ dần. Mục đích chính của việc trích lập quỹ khấu hao là nhằm tái phục hồi hoặc mua sắm tài sản cố định. Việc sử dụng sai mục đích quỹ này nhiều khi đem lại những tác hại rất lớn như không đủ vốn để phục hồi lại khả năng sản xuất của máy móc thiết bị. - Các biện pháp khác để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cố định như: kịp thời xử lý những máy móc thiết bị lạc hậu, mất giá, giải phóng những máy móc thiết bị không cần dùng, mua bảo hiểm tài sản đề đề phòng những rủi ro. 2.2. Đối với tài sản lưu động. Để đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh diễn ra liên tục, vốn lưu động luôn luôn thay đổi hình thái giá trị và đặc điểm vận động của nó được thể hiện như sau: - Trong giai đoạn cung ứng vốn được dùng để mua sắm vật tư, các đối tượng lao động dùng cho quá trình sản xuất. Như vậy, vốn lưu động đã thay đổi từ hình thái tiền tệ sang vật tư, hàng hoá. - Giai đoạn sản xuất: các loại vật tư, đối tượng lao động khác dưới sự tác động của máy móc, người lao động sẽ thành bán thành phẩm và thành phẩm. - Giai đoạn lưu thông: sản phẩm sau khi được tiêu thụ, vốn lưu động từ hình thái hàng hoá hiện vật lại chuyển sang vốn tiền tệ - hình thái giá trị ban đầu. Sự vận động này diễn ra liên tục, đan xen lẫn nhau. Cứ như vậy, vốn được tiếp tục tuần hoàn và chu chuyển theo chu kỳ sản xuất. Do phương thức vận động có tính chất chu kỳ như trên, nên để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động các doanh nghiệp cần phải áp dụng các biện pháp sau: 2.2.1. Xác định chính xác nhu cầu vốn lưu động ở từng khâu luân chuyển: Đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công tác quản lý vốn lưu động nhằm: - Tiết kiệm vốn lưu động sử dụng trong sản xuất kinh doanh. - Thông qua việc xác định nhu cầu vốn lưu động ở từng khâu để nắm được lượng vốn lưu động cần phải huy động - tránh ứ đọng vốn. - Khắc phục được hiện tượng thiếu vốn ở khâu này, thừa vốn ở khâu khác. Đảm bảo đủ vốn lưu động cần thiết cho sản xuất kinh doanh được tiến hành liên tục. Thúc đẩy tốc độ luân chuyển vốn nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. 2.2.2. Tổ chức khai thác tốt các nguồn vốn lưu động phục vụ cho sản xuất kinh doanh. Trước hết doanh nghiệp cần khai thác triệt để các nguồn vốn nội bộ và các khoản vốn có thể chiếm dụng một cách thường xuyên, sử dụng tiết kiệm có hiệu quả nhất nguồn vốn này. Nếu còn thiếu doanh nghiệp phải tìm đến các nguồn vốn bên ngoài như: vốn vay ngân hàng và các tổ chức tín dụng, vốn liên doanh, vốn phát hành trái phiếu. Tuy nhiên doanh nghiệp phải cân nhắc, tính toán, lựa chọn phương thức huy động sao cho chi phí vốn là thấp nhất. 2.2.3. Các biện pháp tổng hợp Để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động các doanh nghiệp ngoài cách sử dụng các biện pháp trên cần áp dụng một số biện pháp tổng hợp như: đẩy mạnh khâu tiêu thụ, xử lý kịp thời các vật tư hàng hoá chậm luân chuyển để giải phóng vốn. Thực hiện nghiêm túc triệt để công tác thanh toán công nợ chủ động phòng ngừa rủi ro, hạn chế tình trạng bị chiếm dụng vốn mà từ đó làm phát sinh nhu cầu vốn lưu động dẫn đến doanh nghiệp phải đi vay ngoài kế hoạch, tăng chi phí vốn mà đáng lẽ không có. 2.2.4. Thường xuyên phân tích tình hình sử dụng vốn lưu động Tăng cường việc kiểm tra tài chính đối với việc sử dụng vốn lưu động thực hiện công việc này thông qua một số chỉ tiêu như vòng quay vốn lưu động, sức sinh lời của vốn lưu động,... Trên cơ sở đó, biết được rõ tình hình sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp, phát hiện những vướng mắc nhằm sửa đổi kịp thời, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động. III. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại công ty Vật liệu xây dựng Cầu Đuống 1. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cố định 1.1. Nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư đổi mới tài sản cố định. Trong tình hình nền kinh tế thị trường cạnh tranh gay gắt như hiện nay việc đầu tư mua sắm tài sản cố định đúng phương hướng, đúng mục đích có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sản xuất kinh doanh nói chung và vốn cố định nói riêng, đồng thời việc đầu tư đúng mục đích sẽ góp phần nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm, hạ thấp chi phí nguyên vật liệu và chống được hao mòn vô hình do tiến bộ khoa học kỹ thuật gây ra, từ đó góp phần tăng được uy tín của sản phẩm và khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường, nâng cao được hiệu quả sử dụng vốn của công ty. Hiện nay tài sản cố định của công ty thuộc vào dạng khá mới và hiện đại, công ty đã xây dựng hoàn chỉnh dây chuyền công nghệ lò Tuylen tại hai xí nghiệp đó là xí nghiệp gốm xây dựng Mai Lâm và xí nghiệp gốc xây dựng Cầu Đuống. Song, đến nay xí nghiệp vẫn còn một bộ phận tài sản cố định chưa đưa vào sử dụng được, một số do lạc hậu không đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật xây lắp, một số không đúng chủng loại yêu cầu. Trong thời gian tới công ty phải có phương hướng đầu tư tài sản cố định và thanh lý các tài sản cố định đã cũ và lạc hậu tại xí nghiệp xây lắp nhằm thu hồi vốn, tránh hiện tượng một lượng vốn cố định lớn bị chết, gây ứ đọng vốn và ảnh hưởng không tốt đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của công ty. 1.2. Nâng cao hiệu suất sử dụng tài sản cố định Hiệu suất sử dụng tài sản cố định về thời gian, về công suất quyết định đến phần lớn hiệu quả sử dụng vốn cố định. Để đánh giá việc khai thác sử dụng máy móc thiết bị về thời gian và công suất người ta dùng hai hệ số sau: + = + = Theo số liệu tính toán thống kê của công ty cho thấy để đảm bảo thu hồi đủ vốn đầu tư máy móc thiết bị phải sử dụng tối thiểu với a=70%; g=65%. Nhưng thực tế hiệu suất sử dụng máy móc thiết bị rất thấp năm 2000: a=60%; g=51%, hầu hết các thiết bị không được sử dụng tối đa công suất, thậm chí có những tài sản cố định mới đầu tư có g=0. Do vậy công ty phải cố gắng áp d