Đề tài Điều tra nghiên cứu định lượng đa dạng sinh học thực vật thân gỗ

Ph n I: Đ T V N Đầ Ặ Ấ Ề 1. Tính c p thi t c a v n đ nghiên c u:ấ ế ủ ấ ề ứ -VN có h n 360 loài th c v t và 350 loài đ ng v t ơ ự ậ ộ ậ đ c đ a vào sách đ c a Vi t Nam và th gi iượ ư ỏ ủ ệ ế ớ . Vì v y, vi c tìm ki m các bi n pháp b o v chúng là h t ậ ệ ế ệ ả ệ ế s c c n thi t và c p báchứ ầ ế ấ . -Vi t Nam hi n đ c x p vào nhóm 15 n c hàng đ u ệ ệ ượ ế ướ ầ th gi i v s loài thú, nhóm 20 n c hàng đ u v s ế ớ ề ố ướ ầ ề ố loài chim, nhóm 30 n c hàng đ u v s loài th c v t ướ ầ ề ố ự ậ và l ng c b đe d a tuy t ch ng.ưỡ ư ị ọ ệ ủ -Lu t ĐDSH đã đ c Qu c h i Khóa XII thông qua ậ ượ ố ộ ngày 13 tháng 11 năm 2008 t i kỳ h p th 4ạ ọ ứ -Hi n c n c đã thành l p 126 khu b o t n thiên ệ ả ướ ậ ả ồ nhiên v i t ng di n tích lên t i 2,5 tri u ha, chi m ớ ổ ệ ớ ệ ế 7,6% di n tích t nhiên và h u h t t p trung trên đ t ệ ự ầ ế ậ ấ li nề 1. Tính c p thi t c a v n đ nghiên c uấ ế ủ ấ ề ứ : • Đ tri n khai th c hi n t t Lu t ĐDSH (có hi u l c ể ể ự ệ ố ậ ệ ự t ngày 01/07/2009) v i yêu c u: “M i loài u tiên ừ ớ ầ ỗ ư đ c b o v , b o t n thông qua 1 ch ng trình ượ ả ệ ả ồ ươ b o t n riêng”ả ồ • Đ có c s khoa h c trong vi c qu n lý tài ể ơ ở ọ ệ ả nguyên thiên nhiên và đ xu t bi n pháp b o t n ề ấ ệ ả ồ đa d ng sinh h c trong t ng lai.ạ ọ ươ • Trong ph m vi gi i h n c a báo cáo này là tác gi ạ ớ ạ ủ ả gi i thi u cách ti p c n ph ng pháp ớ ệ ế ậ ươ Đi u tra ề nghiên c u đ nh l ng đa d ng sinh h c th c ứ ị ượ ạ ọ ự v t thân gậ ỗ Khu B o t n thiên nhiên Núi Ông ở ả ồ t nh Bình Thu n.ỉ ậ Ph n II: T NG QUANầ Ổ 2.1 Trên Th gi i:ế ớ • Thu t ng ĐDSH xu t hi n t gi a nh ng năm ậ ữ ấ ệ ừ ữ ữ 1980, nh m nh n m nh s c n thi t trong các ho t ằ ấ ạ ự ầ ế ạ đ ng nghiên c u v tính đa d ng và phong phú c a ộ ứ ề ạ ủ s s ng trên trái đ t.ự ố ấ • Nghiên c u đánh giá tài nguyên đa d ng sinh h c là ứ ạ ọ m t ho t đ ng h t s c c n thi t nh m t o nên c s ộ ạ ộ ế ứ ầ ế ằ ạ ơ ở d li u cho các gi i pháp b o t n, ho ch đ nh chính ữ ệ ả ả ồ ạ ị sách và k ho ch phát tri n s d ng b n v ng tài ế ạ ể ử ụ ề ữ nguyên. • Khái ni m đánh giá đa d ng sinh h c có th hi u v i ệ ạ ọ ể ể ớ 2 ho t đ ng khác nhau, nh ng có liên quan quy t ạ ộ ư ế đ nh l n nhau:ị ẫ 2.1 Trên Th gi i:ế ớ • Th nh tứ ấ : là phân tích đ nh l ng các ch s đa ị ượ ỉ ố d ng sinh h c (biodiversity measurement) (IVI- ạ ọ Importance Value Index; H- Shannon - Weiner’s Index, Cd- Simpson’s index, vv...) • Th haiứ : là đánh giá giá tr c a tài nguyên đa d ng ị ủ ạ sinh h c (biodiversity valueing) bao g m giá tr s ọ ồ ị ử d ng tr c ti p, gián ti p và giá tr không s d ng, ụ ự ế ế ị ử ụ giá tr đ a ph ng và toàn c u (Vermeulen và ị ị ươ ầ Izabella, 2002). • Trong ph m vi gi i h n c a báo cáo chuyên đ ạ ớ ạ ủ ề chúng tôi ch xin đ c đ c p đ n m t s ph ng ỉ ượ ề ậ ế ộ ố ươ pháp đ nh l ng trong đa d ng sinh h c sau đây:ị ượ ạ ọ 2.1.1 Nghiên c u đánh giá th m th c v t:ứ ả ự ậ • H u h t các nghiên c u phân tích đánh giá th m ầ ế ứ ả th c v t đ u áp d ng ph ng pháp Quadratự ậ ề ụ ươ . • Quadrat là m t ô m u hay m t đ n v l y m u có ộ ẫ ộ ơ ị ấ ẫ kích th c xác đ nh và có th có nhi u hình d ng ướ ị ể ề ạ khác nhau nh tròn, vuông, ch nh t. ư ữ ậ • Thông th ng ô tiêu chu n có kích c (1m x 1m) ườ ẩ ỡ đ c áp d ng cho nghiên c u th c v t thân th o ượ ụ ứ ự ậ ả (herbaceous species); ô (5m x 5m) áp d ng cho ụ nghiên c u th m cây b i (bushes) và ô (10m x 10m) ứ ả ụ áp d ng cho nghiên c u th m th c v t cây g l n ụ ứ ả ự ậ ỗ ớ (trees). • Tuy nhiên, kích th c và s l ng c a các ô tiêu ướ ố ượ ủ chu n s tuỳ thu c vào đi u ki n c th c a th m ẩ ẽ ộ ề ệ ụ ể ủ ả th c v t các khu v c nghiên c u khác nhau.ự ậ ở ự ứ • Trong m i ô tiêu chu n, các thông tin s li u c n ỗ ẩ ố ệ ầ thi t đ c đo đ m và thu th p đó là:ế ượ ế ậ • (i) Loài và s l ng loài, thu m u (speciment) cho ố ượ ẫ đ nh tên loài n u c n thi t; ị ế ầ ế • (ii) S l ng cá th , đ ng kính c a m i cá th ố ượ ể ườ ủ ỗ ể (g c cho cây b i và cây th o, đ ng kính ng c ố ụ ả ườ ự cho cây g ), và đ tàn che c a t ng s các cá th ỗ ộ ủ ổ ố ể tính riêng cho m i loài trong m i ô tiêu chu n; ỗ ỗ ẩ • (iii) Các s li u hi n tr ng đ c s d ng đ tính ố ệ ệ ườ ượ ử ụ ể toán các giá tr t ng đ i nh t n xu t xu t hi n ị ươ ố ư ầ ấ ấ ệ t ng đ i (relative frequency), m t đ t ng đ i ươ ố ậ ộ ươ ố (relative density), đ tàn che t ng đ i (relative ộ ươ ố cover) và t ng di n tích m t c t ngang m i loài ổ ệ ặ ắ ỗ (basal area), và cu i cùng tính toán đ c Ch s ố ượ ỉ ố Giá tr quan tr ng IVI (Importance Value Index).ị ọ 2.1.1.1 M t đ :ậ ộ • Cho bi t s l ng cá th trung bình c a loài ế ố ượ ể ủ nghiên c u trên m i ô tiêu chu n, đ c tính ứ ỗ ẩ ượ theo công th c (Oosting, 1958; Rastogi, ứ 1999; Sharma, 2003): T ng s cá th c a loài xu t hi n t t c các ô tiêu chu n nghiên ổ ố ể ủ ấ ệ ở ấ ả ẩ c uứ M t đ =ậ ộ T ng s các ô tiêu chu n nghiên c uổ ố ẩ ứ M t đ c a loài nghiên c uậ ộ ủ ứ M t đ t ng đ i RD (%) =ậ ộ ươ ố x 100 T ng s m t đ c a t t c các loàiổ ố ậ ộ ủ ấ ả 2.1.1.2 T n xu t:ầ ấ • T n xu t xu t hi n (Frequency) cho bi t s l ng ầ ấ ấ ệ ế ố ượ các ô m u nghiên c u mà trong đó có loài nghiên ẫ ứ c u xu t hi n, tính theo giá tr ph n trăm ứ ấ ệ ị ầ (Raunkiaer, 1934 ; Rastogi, 1999 ; Sharma, 2003) S l ng các ô tiêu chu n có loài xu t hi nố ượ ẩ ấ ệ T n su t (%) =ầ ấ x 100 T ng s c c ô tiêu chu n nghiên c uổ ố ỏ ẩ ứ T n su t xu t hi n c a m t loài nghiên ầ ấ ấ ệ ủ ộ c uứ T n su t t ng đ i (RF) (%)ầ ấ ươ ố = x100 T ng s t n su t xu t hi n c a t t c các ổ ố ầ ấ ấ ệ ủ ấ ả loài 2.1.1.3 Đ phong phú (abundance):ộ • Đ phong phú đ c tính theo công th c c a Curtis ộ ượ ứ ủ and Mclntosh (1950): T ng s cá th xu t hi n trên t t c các ô tiêu chu n ổ ố ể ấ ệ ấ ả ẩ Đ phong phú (A) = ộ S l ng các ô tiêu chu n có loài nghiên c u xu t hi nố ượ ẩ ứ ấ ệ Đ phong phú c a m t loài nghiên ộ ủ ộ c uứ Đ phong phú t ng đ i (A%) = ộ ươ ố x 100 T ng đ phong phú c a t t c các ổ ộ ủ ấ ả loài 2.1.1.4 T l (A/F):ỷ ệ • Gi a đ phong phú và t n xu t c a m i loài đ c ữ ộ ầ ấ ủ ỗ ượ s d ng đ xác đ nh các d ng phân b không gian ử ụ ể ị ạ ố c a loài đó trong qu n xã th c v t nghiên c uủ ầ ự ậ ứ . • Loài có d ng phân b liên t c (regular pattern) n u ạ ố ụ ế A/F nh h n <0.025, th ng g p nh ng hi n ỏ ơ ườ ặ ở ữ ệ tr ng mà trong đó s c nh tranh gi a các loài ườ ự ạ ữ x y ra gay g t. ả ắ • Loài có d ng phân b ng u nhiênạ ố ẫ n u A/F trong ế kho ng t 0.025- 0.05, th ng g p nh ng hi n ả ừ ườ ặ ở ữ ệ tr ng ch u các tác đ ng c a đi u ki n môi tr ng ườ ị ộ ủ ề ệ ườ s ng không n đ nhố ổ ị . • Loài có giá tr A/F >0.05 thì có d ng phân b ị ạ ố Contagious. D ng phân b này ph bi n nh t ạ ố ổ ế ấ trong t nhiên và nó th ng g p nh ng hi n ự ườ ặ ở ữ ệ tr ng n đ nhườ ổ ị 2.1.1.5 Di n tích ti t di n thân (Basal Area):ệ ế ệ • Di n tích ti t di n thân là đ c đi m quan tr ng đ ệ ế ệ ặ ể ọ ể xác đ nh u th loài, nó cho bi t di n tích m t đ t ị ư ề ế ệ ặ ấ th c t mà các cá th c a loài chi m đ c đ sinh ự ế ể ủ ế ượ ể tr ng phát tri n trên m t hi n tr ng c thưở ể ộ ệ ườ ụ ể • Di n tích ti t di n thân cây (BA) (spm.) = p x r 2 ệ ế ệ Di n tích ti t di n c a loàiệ ế ệ ủ Di n tích ti t di n t ng đ i (RBA) (%) = ệ ế ệ ươ ố x 100 T ng ti t di n thân c a t t c các loàiổ ế ệ ủ ấ ả 2.1.1.6 Đo đ c xác đ nh đ tàn che:ạ ị ộ 2.1.1.7 Ch s giá tr quan tr ngỉ ố ị ọ • Đ tàn che đ c xác đ nh là ph n di n tích m t ộ ượ ị ầ ệ ặ đ t mà các tán cây che ph (tính riêng cho t ng ấ ủ ừ loài) tính theo giá tr ph n trăm so v i toàn b di n ị ầ ớ ộ ệ tích khu v c nghiên c u:ự ứ Đ tàn che c a loài Aộ ủ Đ tàn che t ng đ i (RC) (%) = ộ ươ ố x 100 T ng s đ tàn che c a t t c các loàiổ ố ộ ủ ấ ả Ch s giá tr quan tr ng (Importance Value Index - IVI):ỉ ố ị ọ đ bi u th c u trúc, m i t ng quan và tr t t u th ể ể ị ấ ố ươ ậ ự ư ế gi a các loài trong m t qu n th th c v t.ữ ộ ầ ể ự ậ • Ch s IVI c a m i loài đ c tính b ng m t trong 2 công ỉ ố ủ ỗ ượ ằ ộ th c sau đây:ứ 1. IVI = RD + RF + RC (Rastogi, 1999 và Sharma, 2003), 1. IVI = RD + RF + RBA (Mishra, 1968) 2.1.2 Đ nh l ng trong nghiên c u đa d ng sinh h cị ượ ứ ạ ọ • Các nhà ĐDSH sinh thái h c đã đ xu t nhi u ch ọ ề ấ ề ỉ s đa d ng khác nhau đ đánh giá hi n tr ng đa ố ạ ể ệ ạ d ng sinh h c và quan tr c bi n đ ng qu n xã, so ạ ọ ắ ế ộ ầ sánh, đ i chi u tính đa d ng theo ố ế ạ th i gian ờ và không gian d a trên các m u thu ng u nhiên t ự ẫ ẫ ừ qu n xã.ầ • Nh ng ch s th ng đ c s d ng là ch s đa ữ ỉ ố ườ ượ ử ụ ỉ ố d ng Fisher và ch s phong phú Margalef (thu c ạ ỉ ố ộ phân b th ng kê); ch s Shannon-Weiner và ch ố ố ỉ ố ỉ s Simpson (thu c lý thuy t thông tin).ố ộ ế 2.1.3 Công th c đánh giá đa d ng sinh h cứ ạ ọ 2.1.3.1 Ch s đa d ng sinh h c c a Fisher :ỉ ố ạ ọ ủ • Các nhà sinh thái h c ọ cho r ng, có th s ằ ể ử d ng ch s ụ ỉ ố α đ so ể sánh s đa d ng các ự ạ ở khu v c và th i gian ự ờ khác nhau. Ch s ỉ ố α ch ỉ ph thu c vào s loài và ụ ộ ố s l ng cá th có trong ố ượ ể m u.ẫ • α th p khi đa d ng loài ấ ạ th p và ng c l i; ch s ấ ượ ạ ỉ ố α không ph thu c vào ụ ộ kích th c m u.ướ ẫ • S : T ng s loài trong m u.ổ ố ẫ • N: T ng s l ng cá th ổ ố ượ ể trong m uẫ • α : Ch s đa d ng loài ỉ ố ạ trong qu n xã.ầ 2.1.3.2 Ch s phong phú loài Margalefỉ ố • Ch s này đ c s ỉ ố ượ ử d ng đ xác đ nh ụ ể ị tính đa d ngạ hay đ phong ộ phú v loài. ề • Ch s Margalef cũng ỉ ố ch c n bi t đ c s ỉ ầ ế ượ ố loài và s l ng cá th ố ượ ể trong m u đ i di n ẫ ạ ệ c a qu n xãủ ầ . • Ch s d c a Margalef ỉ ố ủ ngoài ra còn đ c áp ượ d ng đ ụ ể phân lo i ạ m c đ ô nhi m các ứ ộ ễ th y v củ ự . • d : ch s đa d ng Margalefỉ ố ạ • S : t ng s loài trong m uổ ố ẫ • N : t ng s l ng cá th ổ ố ượ ể trong m u ẫ 2.1.3.3 Ch s Shannon – Weinerỉ ố • Ch s Shannon-ỉ ố Weiner đ c s d ng ượ ử ụ ph bi n đ tính ổ ế ể s đa ự d ng loài trong m t ạ ộ qu n xã ầ • s = S l ng loàiố ượ • pi = ni/N (T l cá th ỉ ệ ể c a loài i so v i l ng ủ ớ ượ cá th toàn b m u)ể ộ ẫ • N = T ng cá th trong ổ ể toàn b m uộ ẫ • ni = S l ng cá th ố ượ ể loài i Hay công th cứ 2.1.3.4 Ch s Pielouỉ ố • Ch s t ng đ ng (J’) ỉ ố ươ ồ c a qu n xã đ c tính ủ ầ ượ b ng công th cằ ứ : • H’ là ch s Shannon – ỉ ố Weiner. • S là t ng s loài e ổ ố bi n thiên t 0 đ n 1 ế ừ ế • (e = 1 khi t t c các ấ ả loài có s l ng cá th ố ượ ể b ng nhau).ằ Hay công th cứ 2.1.3.5 Ch s u th Simpson và ch s ỉ ố ư ế ỉ ố đa d ng Simpsonạ • Ch s u th có th bi u ỉ ố ư ế ể ể di n b i giá tr % theo s ễ ở ị ố l ng, sinh v t l ng ho c ượ ậ ượ ặ m t ch s khác c a loài ộ ỉ ố ủ trong qu n xãầ • Simpson (1949) đã đ ề x ng m t ch s đ tính ướ ộ ỉ ố ể đ t p trung ộ ậ (concentration) • C = Ch s c a loài u th ỉ ố ủ ư ế • ni = S l ng cá th ho c sinh ố ượ ể ặ v t l ng c a loài ậ ượ ủ • N = T ng s l ng hay sinh v t ổ ố ượ ậ l ng c a các loài trong qu n xãượ ủ ầ • Sau đó công th c này đã ứ đ c bi n đ i đ tính s ượ ế ổ ể ự đa d ng c a qu n xãạ ủ ầ • 1- D = Ch s đa d ng Simpsonỉ ố ạ • pi = T l loài trên t ng s các cá ỉ ệ ổ ố th (pi = ni/N)ể • S = T ng s loàiổ ố • 1- D : bi n thiên t 0 đ n Sế ừ ế 2.1.4 Ph ng pháp phân tích đ ng cong “ đa ươ ườ d ng u th ”ạ ư ế • Đ ng cong “đa d ng u th ” (D-D curve) đ c xây ườ ạ ư ế ượ d ng trên c s giá tr IVI c a các loài, đ nh m ự ơ ở ị ủ ể ằ phân tích tr t t u th và s “chia s và c nh tranh ậ ự ư ế ự ẻ ạ s d ng” ngu n tài nguyên “h n ch ” gi a các loài ử ụ ồ ạ ế ữ trong qu n th th c v t.ầ ể ự ậ • D ng hình h c (geometric distribution series): ạ ọ phân b d ng này cho bi t r ng trong đó đang có 1 đ n 2 ố ạ ế ằ ế loài đang chi m u th cao, l n át sinh tr ng các ế ư ế ấ ưở loài th c v t khácự ậ • D ng Logaris- bình th ng (log-normal distribution ạ ườ series): d ng này cho bi t trong hi n tr ng không ạ ế ệ ườ có loài nào chi m u th cao, l n át các loài khác.ế ư ế ấ • D ng Logaris (log distributionseries): d ng này thì ạ ạ có r t nhi u y u t c a môi tr ng s ng tác đ ng ấ ề ế ố ủ ườ ố ộ quy t đ nh lên tính đa d ng sinh h c.ế ị ạ ọ Ph n III: M C TIÊU, N I DUNG VÀ ầ Ụ Ộ PH NG PHÁPƯƠ NGHIÊN C UỨ 3.1 M c tiêu:ụ • N m b t thành ph n loài, nh ng thông tin v đa ắ ắ ầ ữ ề d ng th c v t thân g t i n i nghiên c u làm c s ạ ự ậ ỗ ạ ơ ứ ơ ở khoa h c trong vi c qu n lý tài nguyên thiên nhiên và ọ ệ ả đ xu t bi n pháp b o t n đa d ng sinh h c trong ề ấ ệ ả ồ ạ ọ t ng lai.ươ 3.2 N i dung:ộ • Đi u tra v thành ph n loài, h , m t s cá th th c ề ề ầ ọ ộ ố ể ự v t thân g t i 3 ki u r ng phân b theo đ cao ậ ỗ ạ ể ừ ố ộ thu c Khu B o t n thiên nhiên Núi Ông.ộ ả ồ • Phân tích m i quan h gi a các loài (Cluster loài)ố ệ ữ • Phân tích m i quan h gi a các loài v i qu n xã ố ệ ữ ớ ầ (Cluster loài + MDS) • Phân tích m i quan h gi a các qu n xã (PCA)ố ệ ữ ầ • Bi n đ ng v đa d ng sinh h c (Caswell).ế ộ ề ạ ọ 2.3. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ • S d ng nh v tinh t Google Earth đ ki m tra ử ụ ả ệ ừ ể ể ranh các tr ng thái r ng, đ xác đ nh v trí, tuy n ạ ừ ể ị ị ế đi u tra và t a đ các ô tiêu chu n (ÔTC); ề ọ ộ ẩ • S d ng b n đ hi n tr ng r ng c a Khu BTTN Núi ử ụ ả ồ ệ ạ ừ ủ Ông, năm 1999, Phân vi n ĐTQH-II xây d ngệ ự • Đi u tra chi ti t th c v t thân g trên t ng s 9 ô ề ế ự ậ ỗ ổ ố tiêu chu n, m i vùng đ i di n m t ki u r ng đ c ẩ ỗ ạ ệ ộ ể ừ ượ đ t 3 ô tiêu chu nặ ẩ • Kích th c ô tiêu chu n: Có kích th c 25m2 (5m x ướ ẩ ướ 5m), th ng kê s loài có m t; M r ng ô tiêu chu n ố ố ặ ở ộ ẩ v i kích th c 100m2, 200m2, 400m2, 500m2,đ m ớ ướ ế s l ng loài xu t hi n m i l n m r ng ô tiêu ố ượ ấ ệ ở ỗ ầ ở ộ chu n đ n khi s loài không còn xu t hi n loài m iẩ ế ố ấ ệ ớ • Ph ng pháp x lý s li u: ươ ử ố ệ S d ng ph n m m ử ụ ầ ề th ng kê PRIMER-VI đ xác đ nh các ch s sinh ố ể ị ỉ ố h c gi a các qu n xã.ọ ữ ầ Ph n IV: K T QU NGHIÊN C Uầ Ế Ả Ứ • 4.1 V trí khu v c nghiên c u:ị ự ứ Có to đ UTM ạ ộ indian Thái Vi t nh sau:ệ ư 4.1 V trí khu v c nghiên c u:ị ự ứ Hình 1: V trí và tuy n b trí ô đo đ m đi u tra th c v t thân g t i Núi Ôngị ế ố ế ề ự ậ ỗ ạ 4.2 S h , loài th c v t trong khu v c nghiên c u:ố ọ ự ậ ự ứ ­S : Sè loài­ N: Sè l îng c¸ thÓư ­ d : Đa d¹ng loài­ J’:  Đé ®ång ®Òu.  ­H'(loge): ChØ sè ®a d¹ng Shannon – Wiener­ Simpson: ChØ  sè ®a d¹ng sinh häc Simpson. B¶ng 3: Các ch  s   DSH c a 9 ỉ ố Đ ủ ô tiêu chu n ë c¸c hiÖn tr¹ng rõngẩ 4.3 S l ng ô đo đ m:ố ượ ế • Qua đ th (hình 2) cho th y ph ng trình phù h p v i ồ ị ấ ươ ợ ớ chi u h ng bi n thiên c a loài và s ô đo đ mề ướ ế ủ ố ế • Đ ng cong bi u di n s loài tăng nhanh (t 20 loài đ n ườ ể ễ ố ừ ế 40 loài) trong kho ng 4 ô đo đ m ban đ u sau đó gi m ở ả ế ầ ả d n và g n nh n đ nh nh ng ô đo đ m ti p theo (t ầ ầ ư ổ ị ở ữ ế ế ừ 45 loài đ n 49 loài), do đó ta có th nói s l ng ô đo ế ể ố ượ đ m là phù h p.ế ợ 4.4 Thành ph n loài (S)ầ 4.5 S l ng cá th (N):ố ượ ể • K t qu phân tích trên b ng cho th y s l ng loàiế ả ả ấ ố ượ (S) bi n đ ng trên các ô đo đ m t 12 đ n 29 loài, ế ộ ế ừ ế trung bình là 20 loài. Trong đó: • S l ng ô tiêu chu n có s loài l n h n m c ố ượ ẩ ố ớ ơ ứ trung bình là 6 ô. • S l ng ô tiêu chu n có s loài nh h n m c ố ượ ẩ ố ỏ ơ ứ trung bình là 3 ô. • S l ng cá th (N) trong ô tiêu chu n 400 m2 ố ượ ể ẩ bi n đ ng t 50 đ n 160 cá th , trung bình là 92 ế ộ ừ ế ể cá th , 3 ô có s cá th l n h n m c trung bình ể ố ể ớ ơ ứ chi m 33,33% t ng s ô, cho th y s l ng cây cá ế ổ ố ấ ố ượ th có s bi n đ ng bi n đ ng trong qu n xã.ể ự ế ộ ế ộ ầ 4.6 Đa d ng loài Margalef(d) ạ 4.7 Đ đ ng đ u Pielou (J’)ộ ồ ề • Ch s đa d ng loài (d) bi n đ ng t 2,9 đ n 5,8, ỉ ố ạ ế ộ ừ ế trung bình là 4,4. Có 5 ô TC l n h n ch s đa d ng ớ ơ ỉ ố ạ trung bình, chi m 55% trong t ng s ô ế ổ ố TC, đi u ề này cho th y ch s đa d ng loài các qu n xã t ấ ỉ ố ạ ở ầ ự nhiên t i Khu BTTN Núi Ông t ng đ i cao.ạ ươ ố • Đ đ ng đ u (J’) bi n đ ng t 0,9 đ n 1, trung ộ ồ ề ế ộ ừ ế bình là 0,9. Có 3 ô tiêu chu n có đ đ ng đ u l n ẩ ộ ồ ề ớ h n ch s trung bình, chi m 33,33 % trong t ng s ơ ỉ ố ế ổ ố ô nghiên c u. Đi u này nói lên s l ng loài trong ứ ề ố ượ các ô không t ng đ ng nhau và có loài u th . ươ ươ ư ế 4.8 Ch s đa d ng Shannon – Wiener (H’)ỉ ố ạ 4.9 Ch s đa d ng Simpson (C=1 – D)ỉ ố ạ • (H’) Bi n đ ng t 2,3 đ n 3,0 trung bình là 2,8ế ộ ừ ế ; (H’) trên ch s trung bình là ỉ ố 6 ô. Qua s li u th hi n đa d ng loài trong qu n xã cũng m c trung bìnhố ệ ể ệ ạ ầ ở ứ . • (C) bi n đ i t 0,90 đ n 0,96 trung bình là 0,94. cho th y s l ng các qu n ế ổ ừ ế ấ ố ượ ầ xã có m c đ đa d ng sinh h c đang có chi u h ng gi m xu ng.ứ ộ ạ ọ ề ướ ả ố 4.10 Phân tích m i quan h gi a các loài (Cluster loài)ố ệ ữ • 4.10.1 m c t ng ứ ươ đ ng 20% ồ • Đ c g p thành 2 ượ ộ nhóm là: • Nhóm th nh t g m ứ ấ ồ có 03 loài là H ng ươ đào, Cà te và Giáng h ng qu to. ươ ả • Nhóm th hai g m ứ ồ các loài còn l i.ạ • m c t ng đ ng Ở ứ ươ ồ này ch a th y xu t ư ấ ấ hi n loài riêng l . ệ ẽ 4.10.2 M i quan h gi a các loài m c t ng đ ng 50%ố ệ ữ ở ứ ươ ồ • m c t ng đ ng Ở ứ ươ ồ 50%: M i quan h ố ệ gi a các loài đã xu t ữ ấ hi n 13 nhóm chínhệ • 1 nhóm có m t loài ộ duy nh t: Vông nemấ • Có 4 nhóm xu t hi n ấ ệ 2 loài. • Có 1 nhóm xu t hi n ấ ệ 3 loài. • Có 3 nhóm xu t hi n ấ ệ 4 loài. • Có 2 nhóm xu t hi n ấ ệ 5 loài. • Có 1 nhóm xu t hi n ấ ệ 7 loài. • Có 1 nhóm xu t hi n ấ ệ 8 loài. 4.11 Phân tích m i quan h gi a các loài (PCA):ố ệ ữ • B ng ả 5 (hình 8) cho th y ấ các loài n m trong cùng ằ m t cung thì có quan h ộ ệ v i nhau. Các loài cung ớ ở đ i di n nhau thì không có ố ệ quan h v i nhauệ ớ 4.12 Phân tích m i quan h gi a các qu n xã ố ệ ữ ầ (MDS) • m c 20%:Ở ứ Các qu n xã th c v t ầ ự ậ ch a xu t hi n các ư ấ ệ ô tiêu chu n riêng lẩ ẽ • m c 40%:Ở ứ Các qu n xã th c v t đã ầ ự ậ xu t hi n 5 nhóm ấ ệ qu n xã chính, có 3 ầ nhóm qu n xã ch ầ ỉ có 1 ô TC c n đ c ầ ượ quan tâm b o t n ả ồ • 60%:Ở có 7 nhóm qu n xã có 1 ô TC ầ c n đ c b o t n.ầ ượ ả ồ • 80%:Ở có 9 nhóm có 1 ô TC c n đ c ầ ượ quan tâm b o t n.ả ồ 4.13 Bi n đ ng v đa d ng sinh h c (Caswell)ế ộ ề ạ ọ • Ch s Caswell bi n đ ng trong kho ng 0,83 đ n 2,98 (ỉ ố ế ộ ả ế B ng ả 6). Có 3 ô TC ch s Caswell (V) > 2, đi u ki n môi tr ng ỉ ố ề ệ ườ đã làm tăng đ phong phú loài t i các ô tiêu chu n này. C n ộ ạ ẩ ầ chú ý đ n ô TC 4 vì là ô TC có ch s Caswell th p nh t ế ỉ ố ấ ấ (0,83), 4.13 Bi n đ ng v đa d ng sinh h c (Caswell):ế ộ ề ạ ọ • Qua bi u đ (Hình 11) trên ta nh n th y r ng s ể ồ ậ ấ ằ ự thay đ i c a y u t môi tr ng làm tăng m c đ ổ ủ ế ố ườ ứ ộ đa d ng sinh h c t i các ô tiêu chu n s : 5, 8 và ạ ọ ạ ẩ ố 9. 4.16 Nghiên c u đánh giá th c v t v i các ch s giá tr quan tr ng IVIứ ự ậ ớ ỉ ố ị ọ • K t qu phân tích Ch s giá tr quan tr ng và ch ế ả ỉ ố ị ọ ỉ s loài hi m (B ng 7) cho th y T l (A/F)ố ế ả ấ ỷ ệ : • Ch u các tác đ ng c a đi u ki n môi tr ng s ng ị ộ ủ ề ệ ườ ố không n đ nh ổ ị có 9 loài là Cu ng vàng, G o, G ố ạ ụ m t, Ch t ch t, Giáng h ng qu to, H ng đào, ậ ụ ạ ươ ả ươ Kim giao lá nh , Tr m h ng và Săng đào.ỏ ầ ươ • Loài đ c đánh giá là r t hi m (MR) ch có 1 loài ượ ấ ế ỉ duy nh t là Cà teấ . • Loài đ c đánh giá là hi m (R) g m có 10 loài là ượ ế ồ C m lai, Tr c m t, C m xe, Ch t ch t, Giáng ẩ ắ ậ ẩ ụ ạ h ng qu to, H ng đào, Tr m h ng, Thông tre ươ ả ươ ầ ươ trung b , Gáo, Trâm v đ .ộ ỏ ỏ • Các loài còn l i ch a thu c lo i loài hi m ạ ư ộ ạ ế Ph n V: K T LU N VÀ KI N NGHầ Ế Ậ Ế Ị • 5.1.K t lu n.ế ậ • K t qu nghiên c u v đa d ng sinh h c t i Khu ế ả ứ ề ạ ọ ạ BTTN Núi Ông t nh Bình Thu n cho th y:ỉ ậ ấ • Thành ph n và s l ng loài cây đa d ng và khá ầ ố ượ ạ phong phú. Nh ng loài cây quý hi m hi n còn r t ữ ế ệ ấ ít vì v y c n ph i có bi n pháp b o t n các loài đ ậ ầ ả ệ ả ồ ể góp ph n b o t n đa d ng sinh h c cho khu v c. ầ ả ồ ạ ọ ự • Vi c tính toán các ch s đa d ng sinh h c cho ệ ỉ ố ạ ọ th y m t s qu n xã còn có m c đ đa d ng sinh ấ ộ ố ầ ứ ộ ạ h c khá cao. ọ • Thông qua các ch s đa d ng sinh h c đã đ c ỉ ố ạ ọ ượ đ nh l ng, b c đ u chúng ta có c s đ đ ị ượ ướ ầ ơ ở ể ề xu t bi n pháp b o t n phù h p v i các loài th c ấ ệ ả ồ ợ ớ ự v t trong khu v c nghiên c u nh m nâng cao m c ậ ự ứ ằ ứ đ đa d ng sinh h c, b o v tài nguyên th c v t ộ ạ ọ ả ệ ự ậ r ng và c nh quan trong khu v c. ừ ả ự 5.2. Ki n nghế ị • Qua phân tích các s li u t i khu v c nghiên ố ệ ạ ự chúng tôi đ xu t bi n pháp b o t n nh sau: ề ấ ệ ả ồ ư • Bi n pháp lâm sinh ch y u là khoanh nuôi b o ệ ủ ế ả v , xúc ti n tái sinh t nhiên đ i v i các loài cây ệ ế ự ố ớ g hi m nh : Cà te, C m lai, Tr c m t, C m xe, ỗ ế ư ẩ ắ ậ ẩ Ch t ch t, Giáng h ng qu to, H ng đào, Tr m ụ ạ ươ ả ươ ầ h ng, Thông tre trung b , Gáo, Trâm v đ .ươ ộ ỏ ỏ • T ch c qu n lý b o v t t 3 nhóm qu n xã có ô ổ ứ ả ả ệ ố ầ tiêu chu n đ i di n là O3, O5 và O9 đây là qu n ẩ ạ ệ ầ xã hi m trong vùng c n đ c quan tâm b o t n . ế ầ ượ ả ồ • Gi i pháp làm giàu r ng, tr ng b sung các ch ng ả ừ ồ ổ ủ loài cây nh Cu ng vàng, G o, G m t, Ch t ư ố ạ ụ ậ ụ ch t, Giáng h ng qu to, H ng đào, Kim giao lá ạ ươ ả ươ nh , Tr m h ng và Săng đào nh ng khu v c ỏ ầ ươ ở ữ ự có môi tr ng không n đ nh./.ườ ổ ị PH L C 1: S Ô nghiên c u t i Núi Ông Bình Thu nỤ Ụ ố ứ ạ ậ Tên thông th ngườ O1 O2 O3 O4 O5 O6 O7 O8 O9 T NGỔ D u mítầ 18 8 4 3 0 0 0 0 0 33 Chiêu liêu qu khả ế 12 4 4 4 0 0 0 0 0 24 D u lôngầ 11 7 0 0 10 8 5 0 0 41 D u song nàngầ 0 0 0 0 7 2 7 15 0 31 Tung 10 4 4 0 0 0 3 9 17 47 Vên vên 9 5 0 2 0 0 0 12 14 42 Xoài r ngừ 7 5 0 1 6 8 1 0 0 28 V pắ 6 4 0 0 0 0 1 5 0 16 Chiêu liêu iổ 5 4 0 1 5 0 0 10 0 25 Cu ng vàngố 3 0 2 0 3 0 3 2 0 13 Th r ngị ừ 3 0 2 0 0 0 0 5 10 20 Lành ng nhạ 3 0 2 5 3 0 0 5 7 25 Hu nhỷ 2 3 5 0 4 2 0 8 0 24 G oạ 2 3 5 2 0 0 4 5 7 28 G m tụ ậ 1 2 0 0 0 0 2 0 4 9 Trâm l tộ 1 2 0 6 0 0 0 8 0 17 H tộ 1 0 0 3 0 0 0 0 8 12 Tr ng đôiườ 1 0 2 0 5 0 2 0 7 17 C m laiẩ 0 0 2 1 0 0 0 0 0 3 Tr c m tắ ậ 1 0 2 0 0 0 0 0 0 3 Cà te 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 C m xeẩ 0 0 1 0 0 0 2 0 0 3 Ch t ch tụ ạ 0 1 0 0 0 0 0 0 1 2 Giáng h ng qu toươ ả 1 0 0 1 0 0 0 0 0 2 H ng đàoươ 0 1 0 0 0 1 0 0 0 2 PH L C 1: S Ô nghiên c u t i Núi Ông Bình Thu nỤ Ụ ố ứ ạ ậ Tên thông th ngườ O1 O2 O3 O4 O5 O6 O7 O8 O9 T NGỔ Kim giao lá nhỏ 0 1 2 0 0 0 1 0 0 4 Thông tre trung bộ 0 0 3 0 0 0 0 1 0 4 Tr m h ngầ ươ 0 0 1 1 0 0 0 0 0 2 B ng lăngằ 0 0 4 13 0 8 15 0 5 45 Chò nhai 3 0 0 9 0 4 5 0 0 21 Kôm 5 0 0 4 0 2 3 6 8 28 Qu l nế ợ 5 0 0 15 0 5 8 0 4 37 V ng ừ 0 0 2 2 0 0 0 8 5 17 C ng tíaồ 0 0 0 6 4 0 0 0 4 14 Sổ 2 0 2 0 0 5 0 0 4 13 Móng bò 0 2 0 0 0 0 0 9 2 13 Gáo 0 0 0 0 0 0 0 5 2 7 Cám 4 0 0 1 0 0 3 0 0 8 Săng đào 1 0 0 2 0 0 2 0 0 5 Sao đen 4 0 0 2 0 0 2 0 0 8 Cà chít 1 0 0 4 0 0 0 13 0 18 B i l i xanhờ ờ 2 4 0 0 0 0 5 13 0 24 B i l i nh tờ ờ ớ 1 3 0 2 0 0 1 9 0 16 Mã ti nề 1 0 0 1 0 0 1 0 17 20 Sung 0 0 1 0 4 2 0 0 0 7 Vú bò 0 0 1 0 4 3 0 4 0 12 Cày 0 2 1 0 0 0 0 0 11 14 Trâm v đỏ ỏ 0 0 2 0 0 0 0 8 0 10 Vông nem 0 0 1 0 4 0 4 0 0 9 T ng c ngổ ộ 125 67 55 90 60 50 80 160 137 824