Đề tài Đánh giá và đề xuất ý kiến về vấn đề giải quyết nhà ở cho người lao động ngoại tỉnh trên địa bàn thành phố Hà Nội

PhÇn I: Lêi më ®Çu Nhµ ë ®« thÞ nãi chung, nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh t¹i c¸c ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp( KCN ) nãi riªng ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc, nãng báng ®­îc Nhµ n­íc ®Æc biÖt quan t©m. ViÖc ph¸t triÓn nhµ ë ®« thÞ còng nh­ gi¶i quyÕt nhµ ë cho lao ®éng ngo¹i tØnh ®ang lµ bµi to¸n khã kh¨n ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cho c¸c c¬ quan chuyªn tr¸ch. HiÖn nay, cã hµng triÖu ng­êi nhËp c­ vµ lµm viÖc t¹i c¸c thµnh phè lín nh­ Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, §ång Nai, §µ N½ng....hµng chôc v¹n c«ng nh©n ®ang lµm viÖc t¹i KCN, KCX nh­ng ch­a cã TØnh, Thµnh phè hay KCN nµo ®¶m b¶o chç ë cho hä. §Ó t×m h­íng gi¶i quyÕt cho vÊn ®Ò nµy, võa qua t¹i §ång Nai, Uû ban c¸c vÊn ®Ò x· héi phèi hîp víi Tæng héi x©y dùng ViÖt Nam tæ chøc Héi th¶o “ Nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh ®Õn lµm viÖc t¹i c¸c ®« thÞ vµ KCN_thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng nhu cÇu nhµ ë, nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ chÝnh s¸ch hiÖn hµnh, c¸c §¹i biÓu ®· ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn ®é ®Çu t­ x©y dùng nhµ cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh t¹i c¸c ®« thÞ vµ KCN. Theo b¸o c¸o cña Tæng héi x©y dùng ViÖt Nam, trªn thùc tÕ chØ cã kho¶ng 3-4% sè c«ng nh©n ®­îc ë trong c¸c ng«i nhµ kiÓu ký tóc x¸ do c¸c doanh nghiÖp x©y dùng, cßn l¹i ph¶i thuª phßng trä t¹i c¸c khu nhµ do d©n x©y dùng tù ph¸t. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy ®­îc r»ng nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh t¹i mét thµnh phè lín nh­ Hµ Néi ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc ®¸ng ®­îc quan t©m. VËy nªn viÖc chän ®Ò tµi: “§¸nh gi¸ vµ ®Ò xuÊt ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi ” lµ phï hîp vµ cÇn thiÕt ®èi víi em_ sinh viªn chuyªn ngµnh Kinh tÕ & qu¶n lý ®« thÞ. Môc tiªu cña bµi nµy lµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cung, cÇu nhµ ë ®« thÞ cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh t¹i thµnh phè Hµ Néi, xem xÐt c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nhµ ë cña c¬ quan chøc n¨ng vµ ®Ò xuÊt ý kiÕn b¶n th©n vÒ ph¸t triÓn nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh. §Ó hoµn thµnh ®­îc ®Ò ¸n nµy, em nhËn ®­îc sù gióp ®ì cña thÇy c« trong khoa. §Æc biÖt, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o_ Th.s NguyÔn Thanh B×nh. Do tr×nh ®é vµ kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt khã tr¸nh khái thiÕu sãt, rÊt mong sù ®ãng gãp cña c¸c thÇy c«( ®äc ) ®Ó bµi viÕt cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. PhÇn II: Néi dung chÝnh Lý luËn chung vÒ nhµ ë ®« thÞ kh¸i niÖm chung vÒ nhµ ë ®« thÞ Cã rÊt nhiÒu c¸ch quan niÖm kh¸c nhau vÒ nhµ ë. Theo nghÜa hÑp, nhµ ë lµ phÇn kiÕn tróc kÜ thuËt ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn tèi thiÓu ®Ó cã thÓ sö dông lµm chç ë, sinh ho¹t cho mét hoÆc mét sè ng­êi trong mét kho¶ng thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh. Theo nghÜa réng nhµ ë ®­îc hiÓu ®ång nghÜa víi chç ë, bao gåm ph©n kiÕn tróc kü thuËt cña ng«i nhµ (kÓ c¶ c¸c c«ng tr×nh tiÖn nghi vµ c«ng tr×nh kü thuËt g¾n liÒn víi ng«i nhµ), c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ ®iÒu kiÖn m«i tr­êng cña khu vùc. Trªn thùc tÕ kh¸i niÖm nhµ ë lu«n ®­îc hiÓu theo nghÜa réng v× tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nhµ ë kÓ c¶ kiÕn tróc kü thuËt cña ng«i nhµ kh«ng thÓ t¸ch rêi víi c¸c yÕu tè cña h¹ tÇng vµ m«i tr­êng tù nhiªn, x· héi cña khu vùc. §Æc ®iÓm chung cña nhµ ë ®« thÞ Nhµ ë ®« thÞ lµ mét tµi s¶n tiªu dïng d©n c­ song kh¸c c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c, nhµ ë cã vÞ trÝ cè ®Þnh g¾n liÒn víi nã lµ cù ly, m«i tr­êng, c¸c ®iÒu kiÖn kÕt cÊu h¹ tÇngcña khu vùc. Ng­êi sö dông nhµ ph¶i di chuyÓn tíi n¬i s½n cã cña ng«i nhµ vµ chÊp nhËn tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn vèn cã cña khu vùc chø kh«ng ph¶i di chuyÓn ng«i nhµ ®Õn n¬i mong muèn nh­ c¸c vËt dông kh¸c. ChÝnh v× vËy nh÷ng thay ®æi vÒ nhµ ë th­êng t¹o ra nh÷ng thay ®æi lín vÒ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t vµ cuéc sèng cña mäi thµnh viªn trong gia ®×nh. ViÖc ph¸t triÓn nhµ ë kh«ng chØ chó ý riªng vÊn ®Ò kiÕn tróc kü thuËt mµ c¸c yÕu tè m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn cña vïng cã vai trß rÊt lín quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ trÞ ng«i nhµ. Nhµ ë cã gi¸ trÞ rÊt lín, cã thêi h¹n sö dôngl©u dµi, khã thay ®æi vÒ kiÕn tróc kü thuËt. V× vËy vÊn ®Ò ®Çu t­ ph¸t triÓn nhµ ë võa ph¶i tÝnh ®Õn nhu cÇu tr­íc m¾t, võa ph¶i dù ®o¸n ®­îc xu thÕ, thÞ hiÕu ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. Gi¸ trÞ cña nhµ ë ®an xen lång quyÖn víi gi¸ trÞ cña ®Êt vµ gi¸ trÞ cña c¸c ®iÒu kiÖn h¹ tÇng vµ m«i tr­êng sèng. ChÝnh v× vËy vÊn ®Ò qu¶n lý vµ ph¸t triÓn mang tÝnh vÜ m« vïng d©n c­ sinh sèng sÏ cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù thay ®æi vÒ gi¸ trÞ cña c¸c ng«i nhµ s½n cã. C¸c khu vùc s¶n xuÊt nhµ ë ®« thÞ Theo c¸c nhµ nghiªn cøu chÝnh s¸ch nhµ ë cña c¸c n­íc thÕ giíi thø ba, ®· ph©n chia lÜnh vùc s¶n xuÊt nhµ ë thµnh ba khu vùc: khu vùc Nhµ n­íc, khu vùc t­ nh©n vµ khu vùc kh«ng chÝnh thøc. -Khu vùc Nhµ n­íc: C¸c c«ng ty ph¸t triÓn nhµ ë thuéc thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc x©y dùng nhµ ë theo nh÷ng tiªu chuÈn, quy t¾c cña Nhµ n­íc ®· ban hµnh. Khu vùc nµy ®­îc xem nh­ tiªu ®iÓm chÝnh cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nhµ ë, v× ®ã lµ khu vùc mµ ChÝnh phñ cã thÓ kiÓm so¸t trùc tiÕp. C¸c chØ tiªu vÒ sè l­îng,chÊt l­îng nhµ ë c«ng céng ViÖt Nam thÊp h¬n nhiÒu n­íc, ®¬n vÞ tÝnh cña chóng ta th­êng dïng lµ chØ tiªu diÖn tÝch sµn hoÆc diÖn tÝch b×nh qu©n ®Çu ng­êi(m2/ng­êi), trong khi ®ã ë c¸c n­íc kh¸c dïng ®¬n vÞ tÝnh lµ c¨n hé trªn sè gia ®×nh. Nhµ ë do Nhµ n­íc bao cÊp th­¬ng lµ lo¹i ®­îc bao cÊp, víi nguån vèn cung cÊp cã h¹n mµ nhu cÇu l¹i rÊt lín, nªn kh«ng tr¸nh khái sù mÊt c«ng b»ng trong chÝnh s¸ch ph©n phèi nhµ ë. -Khu vùc t­ nh©n: Nhµ ë ®­îc x©y dùng bëi nh÷ng c¸ nh©n hoÆc doanh nghiÖp kh«ng ph¶i tõ nguån vèn cña Nhµ n­íc, nh­ng ho¹t ®éng trong hÖ thèng quy t¾c chÝnh thøc cña Nhµ n­íc. ChÝnh phñ Ýt kiÓm so¸t ®­îc khu vùc nµy h¬n khu vùc Nhµ n­íc, mÆc dï Nhµ n­íc vÉn cßn quyÕt ®Þnh khu«n khæ ®iÒu tiÕt. C¬ chÕ mµ Nhµ n­íc duy tr× ®Ó kiÓm so¸t viÖc s¶n xuÊt nhµ ë cña khu vùc t­ nh©n lµ hÖ thèng c¸c quy t¾c- ®­îc c¸c nhµ s¶n xuÊt nhµ ë t­ nh©n coi nh­ phÇn bæ sung vµo gi¸ thµnh s¶n xuÊt nhµ ë. C¸c quy t¾c mµ Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt lµ cÇn thiÕt v× lÝ do an ninh c«ng céng vµ b¶o ®¶m c¸c tiªu chuÈn cña ng­êi tiªu dïng do thiÕu c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng nhµ ë. Trong ®iÒu kiÖn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh÷ng ng­êi cÇn nhµ ë nhÊt ®Þnh lµ nh÷ng ng­êi nghÌo thµnh thÞ, nh­ng thÞ tr­êng nhµ ë t­ nh©n kh«ng ®¸p øng sù cÇn nhµ ë mµ ®¸p øng nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Nhu cÇu nµy biÓu hiÖn kh¶ n¨ng cña ng­êi mua vµ sù s½n sµng tr¶ nã, nÕu kh«ng cã tiÒn th× kh«ng thÓ ®ßi hái g× tõ thÞ tr­êng. Trong thùc tÕ s¶n xuÊt nhµ ë khu vùc t­ nh©n hiÖu qu¶ h¬n khu vùc Nhµ n­íc. Nh­ng nÕu chóng ta bu«ng láng, kh«ng ®iÒu tiÕt khu vùc nµy sÏ dÉn ®Õn kho¶ng c¸ch gi÷a ng­êi giµu vµ ng­êi nghÌo cµng lín h¬n vµ sÏ dÉn ®Õn sù bÊt b×nh ®¼ng x· héi c¬ b¶n vÒ nhµ ë. -Khu vùc nhµ ë kh«ng chÝnh thøc gåm c¸c c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh x©y dùng nhµ ë kh«ng theo c¸c quy t¾c cña Nhµ n­íc. Khu vùc nµy m« t¶ toµn bé nhµ ë ®­îc x©y dùng mét c¸ch ®éc lËp víi c¸c khu«n khæ quy t¾c cña ChÝnh phñ. Cã thÓ hiÓu ®©y lµ khu vùc s¶n xuÊt nhµ ë cña t­ nh©n kh«ng theo quy t¾c, hoÆc nhµ ë ®­îc x©y dùng trªn c¸c gi¸ trÞ cña c«ng ®ång vµ tù gióp ®ì lÉn nhau, cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng ph¶n øng ®èi víi chÝnh s¸ch rÊt kh¸c nhau. V× thÕ khu vùc nµy cã thÓ kiÓm nghiÖm vµ chia theo nhiÒu c¸ch phô thuéc vµo nhµ ë ®­îc x©y dùng ®Ó kinh doanh hay ®¬n thuÇnlµ ®Ó sö dông, nhµ ë ®­îc s¶n xuÊt ra cho thuª hoÆc cho ng­êi ë së h÷u, hoÆc chia theo c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng x©y dùng vµ kiÓu, lo¹i nhµ ë. Nhµ ë trong khu vùc nµy cã v« sè h×nh thøc, tuú thuéc vµo bèi c¶nh kinh tÕ, x· héi vµ thiÕt chÕ ®Æc thï cña d©n c­ ®« thÞ. Khu vùc nµy trªn thùc tÕ ®ãng gãp phÇn quan träng trong viÖc gia t¨ng quü nhµ ë, ®Æc biÖt ®èi víi tÇng líp d©n c­ thu nhËp thÊp. Môc tiªu trung t©m cña viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch nhµ ë ®èi víi khu vùc nµy lµ cÇn khuyÕn khÝch nh÷ng mÆt tÝch cùc cña nã kh«ng ng¨n c¶n ®éng lùc c¬ b¶n ®Ó dÉn ®Õn sù ®ãng gãp mét c¸ch thµnh c«ng cña nã vµo quü nhµ ë ®« thÞ. §ång thêi còng ph¶i ®­a ra nh÷ng ®Þnh h­íng gi¶i quyÕt h¸ng lo¹t vÊn ®Ò liªn quan, bao gåm viÖc x¸c ®Þnh c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng, vai trß cña céng ®ång tham gia vµo viÖc ra quyÕt ®Þnh vµ nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc tiÒm tµng cña c¸c lùc l­îng thÞ tr­êng trong viÖc ®Þnh gi¸ c¶, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c khu trung t©m , khu vùc kinh doanh. Ba khu vùc trªn ®­îc xem nh­ sù chuyÓn ho¸ liªn tôc tõ sù kiÓm so¸t toµn bé cña Nhµ n­íc vÒ s¶n xuÊt nhµ ë(hoµn toµn theo quy t¾c vµ sö dông vèn Nhµ n­íc) ë khu vùc Nhµ n­íc ®Õn viÖc s¶n xuÊt nhµ ë do Nhµ n­íc ®­îc x©y dùng bëi t­ nh©n vµ c¸c doanh nghiÖp, vµ ®Õn nhµ ë bÊt quy t¾c ®­îc x©y dùng bëi c¸c gia ®×nh vµ c¸c nhµ thÇu nhá. C¸c chÝnh s¸ch vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nhµ ë ®« thÞ n­íc ta Trong ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn vµ qu¶n lý nhµ ë ®« thÞ trong nh÷ng n¨m tíi cÇn tËp trung vµo mét sè gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch lín lµ: -Nh»m c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ë cho nh©n d©n vµ tõng b­íc ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng ®« thÞ v¨n minh hiÖn ®¹i. Gi¶i ph¸p nhµ ë ®« thÞ nhÊt thiÕt ph¶i x©y dùng theo quy ho¹ch ®­îc duyÖt. §Çu t­ ph¸t triÓn nhµ ë ph¶i ®i ®«i ®Çu t­ cho c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng vµ c¸c khu chøc n¨ng kh¸c. ë c¸c ®« thÞ lín vµ c¸c khu trung t©m cña tØnh ph¶i x©y dùng nhµ ë cao tÇng ®Ó tiÕt kiÖm ®Êt, t¨ng mü quan ®« thÞ. C¸c ®Ò ¸n quy ho¹ch, c¸c mÉu thiÕt kÕ nhµ ë ph¶i dùa vµo møc thu nhËp vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng khu vùc cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng c¶i t¹o, n©ng cÊp hoÆc më réng diÖn tÝch mµ kh«ng bÞ ¶nh h­ëng ®Õn cÊu tróc còng nh­ mü quan chung cña ®« thÞ. - §Êt ë t¹i c¸c ®« thÞ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, chiÕm tû träng lín trong gi¸ nhµ ë th× kh«ng thÓ ®¸nh ®ång lo¹t nh­ c¸c lo¹i ®Êt chuyªn dïng kh¸c. khuyÕn khÝch d·n d©n ra c¸c ngo¹i vi thµnh phè, nh÷ng khu ®Êt nµy sÏ ®­îc ¸p dông víi gi¸ ­u ®·i, ®­îc miÔn hoÆc ®­îc gi¶m tiÒn sö dông ®Êt so víi khu vùc trung t©m. Nhµ n­íc hç trî mét phÇn kinh phÝ ®Ó chuÈn bÞ c¸c c¬ së kü thuËt h¹ tÇng nh­ ®­êng x¸, hÖ thèng tho¸t n­íc, ®iÖn chiÕu s¸ng.... - ë c¸c thµnh phè lín kh«ng giao ®Êt cho c¸c hé gia ®×nh mµ ph¶i ph¸t triÓn nhµ theo dù ¸n ®Ó tiÕt kiÖm ®Êt vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng x©y dùng bõa b·i ¶nh h­ëng ®Õn quy ho¹ch, kiÕn tróc vµ mü quan ®« thÞ. §èi víi nh÷ng ®« thÞ cã ®iÒu kiÖn giao ®Êt cho hé gia ®×nh còng chØ ®­îc giao ®Êt ë sau khi ®· chuÈn bÞ h¹ tÇng nh»m ®ång bé ho¸ gi÷a nhµ ë víi c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng thuéc c¸c khu d©n c­. viÖc x©y dùng nhµ ë tu©n thñ nghiªm ngÆt theo quy ho¹ch vµ kiÕn tróc. - §Êt ë t¹i khu vùc cã kh¶ n¨ng sinh lîi lín mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao hoÆc ®Êt ë t¹i khu vùc cã chÊt l­îng sèng cao th× ®­îc kinh doanh nhµ theo gi¸ thÞ tr­êng, ®Êt ë diÖn nµy kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi khung gi¸ cña Nhµ n­íc. §Êt ë t¹i khu vùc chØ cã chøc n¨ng ë th× ng­êi cã thu nhËp cao vµ trung b×nh ph¶i tr¶ tiÒn sö dông ®Êt theo gi¸ Nhµ n­íc quy ®Þnh. Ng­êi cã thu nhËp thÊp, c¸c ®èi t­îng chÝnh s¸ch ®­îc miÔn gi¶m hoÆc gi¶m tiÒn sö dông ®Êt. §Ó h¹ gi¸ b¸n hoÆc thuª cho c¸c ®èi t­îng thu nhËp thÊp, Nhµ n­íc thùc hiÖn ph­¬ng thøc cho thuª ®Êt víi gi¸ ­u ®·i ®èi víi c¸c dù ¸n ph¸t triÓn nhµ ë, tiÒn thuª diÖn tÝch ®Êt x©y dùng nhµ chØ thu khi ®· b¸n hoÆc cho thuª. - Cho phÐp hîp thøc ho¸ ®Êt ë ®èi víi nh÷ng hé cã ®ñ ®iÒu kiÖn: phï hîp víi quy ho¹ch, kh«ng cã tranh chÊp. - Huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc cña nh©n d©n vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn nhµ ë, cßn ng©n s¸ch cña Nhµ n­íc chØ lµ hç trî. Nguån vèn hç trî ph¶i ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ theo nguyªn t¾c thu håi ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn nhµ ë theo ®óng ph¸p luËt vµ cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh nhµ ë phôc vô lîi Ých x· héi. -kiÖn toµn vµ t¨ng c­êng hiÖu lùc cña c¸c c¬ quan qu¶n lý còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn nhµ ë tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. §¸nh gi¸ chung vÒ nhu cÇu nhµ ë cña ng­êi lao ®éng(NL§) ngo¹i tØnh hiÖn nay ë Hµ Néi §Æc ®iÓm cña lao ®éng ngo¹i tØnh a) ph©n lo¹i lao ®éng ngo¹i tØnh §Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc nhu cÇu nhµ ë cña NL§ ngo¹i tØnh tr­íc hÕt cÇn x¸c ®Þnh vµ ph©n biÖt râ c¸c ®èi t­îng lao ®éng ngo¹i tØnh. Cã thÓ thÊy lao ®éng ngo¹i tØnh nhËp c­ vµo Hµ Néi lµm viÖc cã 3 thµnh phÇn chñ yÕu: - C¸n bé c«ng chøc lµm viÖc cho c¸c c¬ quan Nhµ n­íc, tæ chøc chÝnh trÞ x· héi: bé ph©n nµy chiÕm tû lÖ kh«ng cao trong tæng sè lao ®éng ngo¹i tØnh ë Hµ Néi. - C«ng nh©n lµm viÖc t¹i c¸c KCN, KCX: ®©y lµ bé phËn chiÕm sè l­îng lín trong tæng sè lao ®éng ngo¹i tØnh ë Hµ Néi. §©y cònglµ lùc l­îng ®¸ng quan t©m nhÊt trong chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt nhµ ë cho NL§ ngo¹i tØnh - Lùc l­îng lao ®éng kh«ng chuyªn lµm viÖc t¹i c¸c chî lao ®éng &lao ®éng nhËp c­ kh¸c: lµ bé phËn lao ®éng tr«i næi trªn ®Þa bµn thµnh phè, cïng víi mét bé phËn ®ang lµm viÖc t¹Ý mèt sè ngµnh dÞch vô, kinh doanh. §©y còng lµ bé phËn ®¸ng ®­îc xem xÐt gi¶i quyÕt chç ë, v× ®©y lµ lùc l­îng rÊt cÇn qu¶n lý bëi ®Æc ®iÓm c«ng viÖc, còng nh­ nh÷ng ¶nh h­ëng cña nã tíi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi. b) §Æc ®iÓm chung cña lao ®éng ngo¹i tØnh §Ó xem xÐt vÒ vÊn ®Ò nhµ ë, th× ®Æc ®iÓm ®¸ng chó ý cña lao ®éng ngo¹i tØnh tr­íc hÕt lµ ®¹i bé phËn lµ c«ng nh©n vµ lao ®éng thñ c«ng nhËp c­ vµo thµnh phè lµm viÖc víi møc thu nhËp thÊp. KÕt qu¶ cña nhiÒu kh¶o s¸t cho thÊy thu nhËp trung b×nh cña hä 80.000ngµn ®Õn 1 triÖu ®ång/ th¸ng. Víi møc thu nhËp nµy th× viÖc tù hä cã kh¶ n¨ng t¹o cho m×nh mét chç ë æn ®Þnh t¹i Hµ Néi lµ ®iÒu kh«ng thÓ. §Æc ®iÓm sinh sèng cña hä lµ tuú theo ngµnh nghÒ kh¸c nhau mµ hä sèng t¹i c«ng tr­êng, nhµ trä vµ th­êng sèng chung dùa trªn quan hÖ th©n téc hä hµng hoÆc ®ång h­¬ng. Hä sèng tËp trung t¹i vïng ven ®«, n¬i mµ cã c¸c khu nhµ ë do khu vùc kh«ng chÝnh thøc s¶n xuÊt. Mét ®Æc ®iÓm n÷a cña lao ®éng ngo¹i tØnh lµ nam nhiÒu h¬n n÷ vµ chñ yÕu lµ lùc l­îng trÎ. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y sù tham gia ®«ng ®¶o cña lao ®éng n÷ ®· xuÊt hiÖn, chñ yÕu ®Õn tõ vïng n«ng th«n, tr×nh ®é häc vÊn thÊp, lao ®éng phæ th«ng, ngµnh nghÒ dÞch vô vµ c«ng nh©n t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp. Xu h­íng chung cña lao ®éng nhËp c­ hiÖn nay lµ chuyÓn gia ®×nh vµo thµnh phè vµ sèng cè ®Þnh ë ®ã. Tr­íc kia mét bé phËn lín lao ®éng nhËp c­ chØ ë l¹i thµnh phè trong mét thêi gian ng¾n kho¶ng 1-3 n¨m, sau ®ã hä vÒ quª cïng víi vèn liÕng ®· dµnh dôm ®­îc. Nh­ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hä ®· b¾t ®Çu ®­a gia ®×nh tõ quª ra vµ trë thµnh mét phÇn d©n c­ cña thµnh phè. 2. §¸nh gi¸ nhu cÇu nhµ ë cña NL§ ngo¹i tØnh t¹i ®« thÞ vµ KCN a) Thùc tr¹ng chç ë cña NL§ ngo¹i tØnh c¶ n­íc vµ ë Hµ Néi XÐt vÒ tæng thÓ c¸c ®èi t­îng thu nhËp thÊp bao gåm c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n cã møc thu nhËp b×nh qu©n d­íi møc b×nh qu©n chung cña x· héi vµ thùc sù cã khã kh¨n vÒ nhµ ë, b¶n th©n hä kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tù t¹o lËp vµ c¶i thiÖn chç ë nÕu kh«ng cã sù gióp ®ì cña Nhµ n­íc hoÆc cña céng ®ång. ViÖc ph¸t triÓn nhµ ë trong thêi gian võa qua míi chØ gi¶i quyÕt ®­îc mét phÇn nhu cÇu vÒ chç ë cña c¸c ®èi t­îng cã thu nhËp cao trong x· héi. Nhu cÇu nhµ ë cña hÇu hÕt c¸c ®èi t­îng chÝnh s¸ch x· héi vµ lao ®éng thu nhËp thÊp t¹i khu vùc ®« thÞ ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc. Qua ®ît kh¶o s¸t gÇn ®©y cña C«ng ®oµn Viªn chøc ViÖt Nam vÒ t×nh h×nh nhµ ë cña c¸n bé c«ng chøc viªn chøc cho thÊy: 19% số cán bộ, công chức, viên chức (CBCCVC) đang thuê nhà tập thể của nhà nước, chất lượng nhà tập thể này đã qua nhiều năm sử dụng, hiện đã xuống cấp, không bảo đảm điều kiện về vệ sinh môi trường, ẩn chứa những nguy cơ đe dọa đến sức khỏe và tính mạng của người sử dụng. 14,6% số CBCCVC đã được mua nhà do hóa giá nhà tập thể đã được phân phối trước đây. 31% số CBCCVC chưa có nhà ở, phải đi ở nhờ, ở tạm, ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt gia đình và học tập của con cái. 4% CBCCVC phải đi thuê nhà ở của tư nhân, chất lượng nhà cấp 4, nhà tạm, không bảo đảm tiện nghi phục vụ sinh hoạt. 31,4% CBCCVC đã xây được nhà riêng. Theo báo cáo của Tổng hội Xây dựng ViÖt Nam trong Héi th¶o vÒ “gi¶i quyÕt nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh t¹i c¸c ®« thÞ vµ KCN” cho biÕt: trên thực tế d­íi 5% số công nhân được ở trong các ngôi nhà kiểu ký túc xá do doanh nghiệp xây dựng, còn lại h¬n 95% phải thuê phòng trọ ở các khu nhà do dân xây tự phát. Đánh giá chất lượng chung: Nhà ở chật chội, ẩm thấp, thiếu ánh sáng, điện nước và những tiện nghi tối thiểu, môi trường sống bị ô nhiễm nghiêm trọng, các điều kiện sinh hoạt văn hoá gần như không có gì. Chính chất lượng sống quá thấp này ảnh hưởng tiêu cực đến sức khoẻ, năng suất lao động của người lao động hiện tại cũng như trong tương lai, chưa kể nó còn tạo môi trường cho các tệ nạn xã hội nảy sinh và phát triển. b) §¸nh gi¸ nhu cÇu vÒ nhµ ë cña NL§ ngo¹i tØnh c¶ n­íc vµ Hµ Néi Nhu cầu về nhà ở hiện nay của cán bộ công chức đang còn rất lớn, có tới 96% chưa có điều kiện ổn định về nhà ở, đang muốn chuyển đổi, xây dựng, hoặc mua, thuê nhà mới cho phù hợp khả năng, điều kiện của mình. Cùng với sự phát triển kinh tế của đất nước, việc hình thành và đã đi vào hoạt động của 107/149 các khu công nghiệp, khu chế xuất tập trung (gọi chung là KCN) ở 33 tỉnh, thành phố, đã mang lại nhiều lợi ích kinh tế - xã hội, góp phần đáng kể giải quyết những bức xúc về việc làm trong xã hội. Bên cạnh những mặt tích cực mà các KCN mang lại, thì đang xuất hiện vấn đề xã hội rất bức xúc, phức tạp mà trong những năm qua chưa được quan tâm giải quyết, đó là vấn đề nhà ở cho CN, LÐ. Điển hình ở Đồng Nai, trong số 89.571 lao động nhập cư  thì có 86.693 người ở trọ nên nhà trọ mọc lên như nấm, cả tỉnh có 4.583 hộ kinh doanh nhà trọ cho công nhân thuê. Họ "cung" theo phương châm "giá rẻ đắt hàng". Phần lớn công nhân thu nhập thấp, là tầng lớp nghèo cho nên không cần chỗ ở tốt, chỉ trú thân là được, nên giá rẻ thì ở tồi tàn, ở đông người trong một phòng (120.000đ/phòng/4 người). Đối với tỉnh Bình Dương, theo báo cáo tham luận của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh thì thực trạng 200.000 lao động ngoại tỉnh đến làm việc trên địa bàn tỉnh đã gây sức ép rất lớn trên nhiều lĩnh vực như nhà ở, an ninh trật tự, y tế, giáo dục. trong ®ã nhu cÇu vÒ nhµ ë lµ bøc xóc nhÊt v× 97% sè lao ®éng ngo¹i tØnh kh«ng cã nhµ ë, ph¶i ®i thuª m­ín ®Ó sèng t¹m bî. Hiện nay, các KCN tại Hà Nội đã thu hút khoảng 1,6 vạn lao động, chỉ riêng trong số gần 6.500 người lao động làm việc trong hai KCN Bắc Thăng Long và Nội Bài có tới hơn 50% số lao động là người ngoại tỉnh phải đang thuê nhà trọ tạm bợ. Ðến nay, Hà Nội chưa hình thành được khu chung cư cho người lao động tại KCN. Theo dự báo đến năm 2010, các KCN Hà Nội có khoảng 60 nghìn lao động, trong đó có gần 70% là lao động ngoại tỉnh, có nhu cầu về nhà ở. Qua ®ã, cã thÓ thÊy r»ng nhu cÇu vÒ nhµ ë cña lao ®éng ngo¹i tØnh nãi chung vµ cña Hµ Néi nãi riªng lµ rÊt lín. HÇu hÕt NL§ ngo¹i tØnh vÉn ch­a thÓ cã ®­îc chç ë æn ®Þnh, nhu cÇu thuª mua nhµ lµ rÊt lín vµ ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn. Nh÷ng nguyªn nh©n, nh©n tè t¸c ®éng lµm t¨ng cÇu nhµ ë cña ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh C¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nhµ ë ®« thÞ ch­a ph¸t huy hiÖu qu¶ ®èi víi NL§ ngo¹i tØnh MÆc dï Nhµ n­íc ®· ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nhµ ë ®« thÞ nãi chung vµ nhµ ë cho ng­êi thu nhËp thÊp nãi riªng, tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m võa qua trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt nhµ ë cho c«ng nh©n, viªn chøc, lao ®éng thu nhËp thÊp t¹i khu vùc ®« thÞ tån t¹i kh«ng Ýt vÊn ®Ò bÊt cËp, c¬ chÕ ­u ®·i th«ng qua trung gian(qua c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn nhµ ë) do vËy c¬ chÕ chÝnh s¸ch ­u ®·i kh«ng trùc tiÕp ®Õn víi ®èi t­îng h­ëng thô. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nhµ ë ®Ó cho thuª, nh­ng trong thùc tÕ quü nhµ ë cho thuª hÇu nh­ kh«ng tån t¹i, ngo¹i trõ mét sè tr­êng hîp c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n x©y dùng nhµ tù ph¸t t¹i c¸c K§T, KCN ®Ó cho c«ng nh©n lao ®éng thuª. ThiÕu quü nhµ ë cho thuª lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho c¸c ®èi t­îng thu nhËp thÊp nãi chung, NL§ ngo¹i tØnh nãi riªng gÆp khã kh¨n cho viÖc c¶i thiÖn chç ë vµ lµm t¨ng cÇu nhµ ë ®« thÞ. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp kh«ng mÆn mµ x©y dùng nhµ ë cho ng­êi lao ®éng do thiÕu chÝnh s¸ch ­u ®·i. Tõ 1999 ®Õn nay, c«ng ty kinh doanh nhµ §ång Nai ®· x©y dùng hai khu nhµ ë cho c«ng nh©n thuª, nh­ng theo l·nh ®¹o c«ng ty, nÕu kh«ng cã sù hç trî cña Nhµ n­íc th× ph¶i bï lç liªn tôc. Dù ¸n khu nhµ ë cÊp 4 t¹i ph­êng Long B×nh gÇn KCN Amata, Lotechco, Biªn Hoµ 2 víi quy m« 105 phßng cã diÖn tÝch 14,4 m2, mÆt b»ng cã s½n kh«ng ph¶i ®Òn bï gi¶i to¶. Vèn ®Çu t­ x©y dùng 2,2 tû ®ång, vay tõ quü ph¸t triÓn nhµ ë víi l·i suÊt b»ng 0. Gi¸ cho thuª 150-180 ngµn ®ång/phßng/th¸ng, nh­ng n¨m nµo còng ph¶i bå lç. NÕu nh­ ph¶i vay vèn tõ Ng©n hµng N«ng nghiÖp- ph¸t triÓn n«ng th«n víi l·i suÊt 1,15%/th¸ng th× l·i suÊt ph¶i tr¶ hµng th¸ng 25 triÖu khi tiÒn thu tõ cho thuª chØ cã 18 triÖu. Nh­ vËy sÏ bï lç 7 triÖu ®ång tiÒn vay mçi th¸ng chø ch­a nãi g× ®Õn thu håi vèn. Do vËy, viÖc c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nhµ ë ch­a thùc sù ®¸p øng tíi ng­íi lao ®éng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm t¨ng cÇu nhµ ë ®« thÞ cña ng­êi lao ®éng. Lao ®éng nhËp c­ tiÕp tôc t¨ng Còng nh­ c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi, di d©n ë ViÖt Nam lµ mét hiÖn t­îng kinh tÕ_x· héi mang tÝnh quy luËt, mét sù cÊu thµnh tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn. D­íi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, sù chªnh lÖch vÒ møc sèng, c¬ héi t×m kiÕm viÖc lµm, nhu cÇu dÞch vô x· héi vµ søc Ðp kinh tÕ ®ang ngµy cµng trë thµnh nh÷ng ¸p lùc c¬ b¶n t¹o nªn c¸c dßng di chuyÓn lao ®éng trong vµ ngoµi n­íc. Tho¸t ly khái ®ång ruéng kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò míi mÎ ®èi víi ng­êi n«ng d©n n«ng th«n ViÖt Nam. Tõ 5-10 n¨m trë l¹i ®©y, di d©n lao ®éng diÔn ra víi quy m«, ®iÒu kiÖn vµ b¶n chÊt kh¸c tr­íc. Sè l­îng lao ®éng nhËp c­ vµo c¸c thµnh phè lín, ®Õn c¸c khu c«ng nghiÖp t¨ng nhanh, d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. HiÖn t­îng nµy xuÊt hiÖn mét phÇn liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ xu h­íng toµn cÇu ho¸ nh­ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, kh¶ n¨ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. T¹i c¸c thµnh phè lín( Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh) lao ®éng nhËp c­ cã xu h­íng tiÕp tôc t¨ng lªn. Sù gia t¨ng ®ã g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®« thÞ. Trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ c«ng nghiÖp ho¸ di d©n tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ, tõ vïng kÐm ph¸t triÓn sang vïng ph¸t triÓn lµ h­íng duy nhÊt. Së dÜ cã sù di d©n lao ®éng tíi c¸c thµnh phè lín v× nh÷ng lý do sau: Thứ nhất, do khó khăn về kinh tế, thiếu việc làm hoặc không có việc làm ở nơi xuất cư. Đây là nguyên nhân chính khiến hơn 50% số di dân lâu dài và hơn 90% số di dân mùa vụ di chuyển đến các thành phố lớn. Phân tích các dòng nhập cư vào Hà Nội cho thấy đa số người dân từ các tỉnh đông dân ở đồng bằng sông Hồng, các tỉnh trung du ... đều gặp khó khăn về phát triển kinh tế do đất đai ít, lại cằn cỗi, ít có cơ hội để phát triển việc làm có thu nhập cao. Đặc biệt, ở các vùng nông thôn đồng bằng sông Hồng "đất chật, người đông", đất canh tác bình quân đầu người chỉ có 600m2, nên hàng năm, quỹ thời gian lao động còn dư thừa chiếm tới 30% - 40%; ở nhiều địa phương con số này lên đến 50%. Số lao động không có việc làm ở nông thôn trong vùng là 4,5% - 5,0% (năm 1993) (5). Dân số ngày càng tăng, diện tích đất canh tác có hạn, ngày càng ít đi trong cơ cấu kinh tế chuyển đổi chậm chạp, kinh tế hàng hoá chưa phát triển dẫn đến tình trạng thiếu việc làm và kinh tế vốn khó khăn càng trở nên căng thẳng hơn. Một bộ phận dân cư sống dưới mức nghèo đói trong khi thời kỳ nông nhàn lại không có việc làm. Điều đó tất yếu dẫn đến việc người lao động có sức khoẻ phải ra đi tìm việc ở các thành phố lớn nhằm tăng thêm thu nhập, nơi có nhiều cơ hội rộng mở hơn. Mặt khác, người di cư mùa vụ không còn giữ nguyên nghĩa của từ này, sự có mặt của họ ở thành phố gần như là quanh năm. Điều này cho thấy, hiện tại, khả năng sử dụng lao động ở nhiều vùng nông thôn còn hết sức hạn chế. Kết quả khảo sát do VAPEC tiến hành năm 2001 cho thấy trong các lý do thúc đẩy di dân, nhu cầu tìm việc làm trong lĩnh vực sản xuất phi nông nghiệp và kinh doanh dịch vụ khá mạnh mẽ (36%). Thứ hai, sự khác biệt về tiền lương và thu nhập giữa các vùng, đặc biệt giữa nông thôn và thành phố lớn là yếu tố thúc đẩy quá trình di dân và di chuyển lao động tới đô thị. Khảo sát di dân nữ tại thành phố Hồ Chí Minh (VAPEC 2001) cho thấy, 39% phụ nữ di chuyển vì lý do thu nhập. Với nhóm di chuyển nhiều lần, tỷ lệ này còn cao hơn (42%). Sự chênh lệch quá lớn về thu nhập giữa nông thôn và thành thị đã hối thúc người nông dân tự nguyện rời bỏ đồng ruộng ra thành phố tìm việc. Họ chấp nhận những công việc nặng nhọc, vất vả để mưu sinh, có tiền gửi về cho gia đình ở quê nhà. Thực tế, chúng ta chưa có được cái nhìn khách quan và công bằng đối với lực lượng lao động này. Mặc cho những nỗ lực xoá đói giảm nghèo, chúng ta vẫn chưa thực sự tạo được sức bật và tiềm năng lâu dài cho lao động nông thôn. Nguồn tiền, vốn, hàng hoá và thông tin đã, đang được những người di cư chuyển về quê dưới nhiều hình thức trợ giúp khác nhau cho gia đình, người thân, góp phần làm thay đổi bộ mặt nông thôn. Thứ ba, Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và nhiều đô thị khác là miền đất hứa của nhiều người về môi trường giáo dục và đào tạo, nghiên cứu, về điều kiện y tế, chăm sóc sức khoẻ, đời sống văn hoá tinh thần, các phương tiện thông tin đại chúng... Do vậy, họ đến các thành phố lớn và đô thị để lập nghiệp, mưu cầu cuộc sống tốt đẹp trong tương lai. Chính vì vậy, nhu cầu đoàn tụ gia đình ngày càng tăng của dân số nhËp c­ sau một vài năm định cư ở thành phố đã khiến lý do này càng trở nên quan trọng trong quyết định chuyển nơi sinh sống. §¸nh gi¸ t×nh h×nh gi¶i quyÕt nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh cña thµnh phè Hµ Néi. Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn nhµ ë cho NL§ thu nhËp thÊp ë ViÖt Nam Nhµ ë lµ m«i tr­êng sinh ho¹t nghØ ng¬i cña NL§, gióp hä t¸i t¸o søc lao ®éng sau nh÷ng giê lµm viÖc vÊt v¶, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng s¶n phÈm. Hµng chôc v¹n lao ®éng ngo¹i tØnh lµm viÖc trong c¸c KCN ®ang rÊt khao kh¸t mét n¬i “ an c­, l¹c nghiÖp”. Do vËy cÇn xem nhµ ë kh«ng ®¬n thuÇn lµ vÊn ®Ò x· héi mµ cßn mang ý nghÜa kinh tÕ s©u s¾c. Nhµ ë kh«ng ®¬n gi¶n chØ lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng x©y dùng lµ kh«ng gian c­ tró, nã cßn lµ m«i tr­êng v¨n ho¸, gi¸o dôc, tæ Êm h¹nh phóc cña mäi gia ®×nh vµ lµ th­íc ®o sù phån vinh vµ tiÕn bé x· héi. §èi víi mçi quèc gia, nhµ ë lµ nguån tµn s¶n cã gi¸ trÞ, nã thÓ hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn, tiÒm n¨ng kinh tÕ vµ gãp phÇn lµm thay ®æi diÖn m¹o ®« thÞ vµ n«ng th«n. Cã nhµ ë thÝch hîp vµ an toµn lµ nhu cÇu thiÕt yÕu, lµ nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña mçi c«ng d©n. Trong 50 n¨m qua, viÖc gi¶i quyÕt nhµ ë cho nh©n d©n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò x· héi quan träng ®­îc sù quan t©m cña §¶ng, Nhµ n­íc, c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ c¸c tæ chøc x· héi. Trong giai ®o¹n 10 n¨m ®Çu sau khi hoµ b×nh lËp l¹i(1954-1964), nh­ cÇu nhµ ë t¹i miÒn B¾c ch­a thùc sù bøc xóc nh­ hiÖn nay v× mËt ®é d©n c­ cßn thÊp, quü nhµ ë tiÕp qu¶n tõ chÕ ®é cò t­¬ng ®èi nguyªn vÑn. §Õn giai ®o¹n 1965-1991(tõ 1976 ë c¸c tØnh phÝa Nam), Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch ®Ó x©y dùng nhµ ë ph©n phèi cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc, Nhµ n­íc chØ thu tiÒn nhµ ë kho¶ng 1% tiÒn l­¬ng. Trong 10 n¨m tõ 1976-1986, quü nhµ ë ®­îc ®Çu t­ x©y dùng b»ng ng©n s¸ch Nhµ n­íc t¹i c¸c ®« thÞ lín chiÕm tû lÖ kh¸ cao so víi tæng quü nhµ ë ®­îc ph¸t triÓn cïng thêi ®iÓm: H¶i Phßng 43,3%; Hµ Néi 37,1%; §µ n½ng 31,8%; TP Hå ChÝ Minh 14,5%. Tuy vËy trong giai ®o¹n tõ 1991 trë vÒ tr­íc chØ cã kho¶ng 30% c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc t¹i ®« thÞ ®­îc phan phèi nhµ ë. NÕu tÝnh trªn sè l­îng CBCNVC hiÖn nay th× chØ kho¶ng 5-6%. Trong sè c¸c ®èi t­îng ®· ®­îc ph©n phèi nhµ ë hÇu hÕt ®· nghØ h­u hoÆc tuæi ®· cao. RÊt nhiÒu tr­êng hîp ®· ho¸n ®æi hoÆc c¶i t¹o, x©y l¹i do nhµ ë ®­îc ph©n phèi tr­íc ®©y kh«ng cßn phï hîp. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ x©y dùng nhµ ë tõ ng©n s¸ch ®Ó ph©n phèi ®· béc lé nhiÒu khiÕm khuyÕt. Quü nhµ ë thuéc së h÷u nhµ n­íc chØ lµ danh nghÜa, trªn thùc tÕ lµ tµi s¶n thuéc së h÷u cña ng­êi ®­îc ph©n phèi. V× vËy c«ng t¸c qu¶n lý quü nhµ ë nµy bÞ bu«ng láng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ngµy cµng xuèng cÊp, h­ háng nghiªm träng. N¨m 1991, Nhµ n­íc ban hµnh ph¸p lÖnh nhµ ë víi chñ tr­¬ng chuyÓn chÕ ®é bao cÊp sang thùc thi chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tham gia ph¸t triÓn nhµ ë. TiÕp theo ®ã, ChÝnh phñ ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch vÒ mua b¸n vµ kinh doanh nhµ ë còng nh­ chÝnh s¸ch b¸n nhµ ë thuéc thµnh phÇn cho ng­êi ®ang thuª. Sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn(1994-2005) c¸c ®« thÞ trªn ph¹m vi c¶ n­íc ®· b¸n trªn 130 ngh×n c¨n(31%). Chñ tr­¬ng nµy nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi thuª trë thµnh chñ thùc sù ®Ó duy tr× vµ n©ng cao chÊt l­îng quü nhµ ë hiÖn cã, ®ång thêi Nhµ n­íc còng thu ®­îc mét kho¶n tiÒn ®¸ng kÓ dµnh cho ph¸t triÓn nhµ ë. Tuy nhiªn, viÖc b¸n Nhµ ë nµy gÆp nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p do nhiÒu nguyªn nh©n nh­ chÊt l­îng vµ tiÖn nghi cña quü nhµ ë nµy qu¸ thÊp, ®a phÇn ®· mua ®i b¸n l¹i nhiÒu lÇn. Tãm l¹i do c¬ chÕ kh«ng râ rµng, c«ng t¸c qu¶n lý nhµ ë thuéc thµnh phè bÞ bu«ng láng, nªn hiÖu qu¶ cña quü nhµ ë nµy Ýt ph¸t huy ®­îc t¸c dông trong x· héi vµ g©y t©m lý kh«ng tèt ®èi víi m« h×nh nhµ ë tËp thÓ nãi chung, nhµ chung c­ nãi riªng trong suèt mÊy chôc n¨m qua. N­íc ta hiÖn cã trªn 82 triÖu ng­êi, víi 17,8 triÖu hé gia ®×nh, tæng diÖn tÝch nhµ ë vµo kho¶ng 883 triÖu m2, trong ®ã d©n sè t¹i khu vùc ®« thÞ xÊp xØ 23 triÖu ng­êi víi 5,2 triÖu c¨n nhµ. Tæng diÖn tÝch nhµ ¬ d« thÞ kho¶ng 250 triÖu m2. DiÖn tÝch nhµ ë b×nh qu©n t¹i khu vùc ®« thÞ míi chØ ®¹t 10,5m2 sµn/ng­êi, thÊp h¬n c¸c n­íc trong khu vùc. Qua sè liÖu thèng kª, tæng sè c¸n bé c«ng chøc h­ëng l­¬ng tõ ng©n s¸ch trªn ph¹m vi c¶ n­íc lµ 1.385.500 ng­êi; c«ng nh©n viªn chøc thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c lµ 5,5 triÖu ng­êi, trong ®ã cã trªn 800 ngh×n ng­êi lµm viÖc t¹i c¸c KCN tËp trung. §©y lµ nh÷ng ®èi t­îng cã thu nhËp han hÑp, kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó mua hoÆc thuª nhµ ë theo gi¸ thÞ tr­êng, rÊt cÇn ®­îc thuª hoÆc mua nhµ tõ quü nhµ ë x· héi. Nhµ ë lµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi, mét yÕu tè hÕt søc quan träng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ViÖc c¶i thiÖn chç ë cho c«ng nh©n, viªn chøc, lao ®éng thu nhËp thÊp( trong ®ã cã c«ng nh©n lao ®éng trong c¸c KCN) lµ rÊt cÇn thiÕt. 2. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng cung øng nhµ ë cho NL§ ngo¹i tØnh Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mÆc dï cã sù t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng nhµ ë, nh­ng míi chØ gi¶i quyÕt mét phÇn nhu cÇu nhµ ë cña c¸c ®èi t­îng cã thu nhËp cao vµ c¸c hé gia ®×nh kh¸ gi¶. Nhµ ë dµnh cho c¸c ®èi t­îng cã thu nhËp thÊp (c¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc h­ëng l­¬ng tõ ng©n s¸ch, c«ng nh©n lao ®éng t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, lùc l­îng lao ®éng tù do t¹i khu vùc ®« thÞ...) ch­a cã chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. X©y dùng nhµ ë tiÖn nghi cao ®¾t tiÒn ®Ó kinh doanh víi tû suÊt lîi nhuËn cao lÊn ¸t yªu cÇu cña x· héi trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt chç ë. Theo th«ng lÖ quèc tÕ, tû sè gi¸ nhµ ë so víi thu nhËp b×nh qu©n cña mét hé gia ®×nh trong mét n¨m ®­îc coi lµ chØ sè ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tiªu thô nhµ ë cña mét quèc gia. Víi møc thu nhËp b×nh qu©n mét hé gia ®×nh t¹i khu ®« thÞ (4 ng­êi) ë n­íc ta kho¶ng 3 triÖu ®ång/th¸ng (36 triÖu/n¨m) so víi gi¸ mua mét c¨n hé chung c­ kho¶ng 500 triÖu ®ång th× chØ sè gi¸ (nhµ ë/thu nhËp) cña ViÖt Nam lµ 13,8. Trong khi chØ sè nµy ë Ch©u ¢u, Trung §«ng vµ B¾c Mü lµ 6,59; Ch©u Phi lµ 2,21; Nam ¸ lµ 6,25; §«ng ¸ lµ 4,15 ... §©y lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm cho ®¹i bé phËn nh÷ng ng­êi lao ®éng ë n­íc ta rÊt khã cã ®iÒu kiÖn t¹o lËp chç ë, nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn, hç trî cña Nhµ n­íc vµ cña céng ®ång. Thị trường nhà ở tại Hà Nội đang có sự mất cân đối giữa đầu tư xây dựng để bán và nhà ở để cho thuê, nguyện vọng chính đáng có nhà ở của những người có thu nhập thấp, những người làm công ăn lương đang ngày càng xa vời, khoảng cách giàu- nghèo ngày càng trở nên khác biệt. Ðòi hỏi Hà Nội phải có những giải pháp và chính sách đầu t­ ngay trong nh÷ng n¨m tíi. HiÖn Hµ Néi cã trªn 10 dù ¸n x©y dùng c¨n hé vµ v¨n phßng cho thuª cao cÊp. TiÒm n¨ng thÞ tr­êng nhµ cao cÊp cho thuª rÊt lín. HiÖn nay n¨ng suÊt cña v¨n phßng lo¹i A ®¹t ®ªn 98% vµ gi¸ cho thuª trung b×nh mçi m2 tõ 23-31USD/th¸ng. Tuy nhiªn sè dù ¸n x©y dùng ngµ ë cho thuª dµnh cho ng­êi cã thu nhËp trung b×nh hoÆc thÊp chØ ®Õm trªn ®Çu ngãn tay. Dù ¸n thÝ ®iÓm lµng sinh viªn HACINCO chñ yÕu dµnh cho sinh viªn thuª. Dù ¸n nhµ ë cho thuª t¹i ®­êng L¸ng H¹- Thanh Xu©n, diÖn tÝch trªn 9.984m2, trong ®ã diÖn tÝch x©y dùng lµ 2.685m2, víi c¬ cÊu c¨n hé cã diÖn tÝch tõ 74-119m2. Nh­ng gi¸ thuª trung b×nh còng xÊp xØ mét triÖu ®ång/th¸ng qu¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña phÇn lín hé gia ®×nh ®« thÞ. Bên cạnh đó, trong khi nhiều người dân còn chưa có nhà ở thì ở các khu đô thị mới, nhà chung cư cao cấp lại xuất hiện tình trạng nhà sau khi xây dựng không có người đến ở do người ta mua để đầu cơ. Nạn đầu cơ nhà đất, tạo nên những cơn “sốt ảo” về nhà đất, đẩy giá nhà lên cao ngất. Xảy ra tình trạng “kẻ thiếu người thừa” về nhà ở, những người có thu nhập thấp càng không đủ khả năng để mua nhà. Nh×n chung, vÊn ®Ò gi¶i quyÕt nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh ®Õn lµm viÖc t¹i thµnh phè, KCN hÇu nh­ bÞ bá quªn. ChÝnh quyÒn thµnh phè, c¸c doanh nghiÖp ch­a thÓ ®¸p øng nhu cÇu nhµ ë cho c«ng nh©n, NL§. 1 sè DN ch­a x©y ®­îc nhµ ë cho c«ng nh©n th× xö lý b»ng mét gi¶i ph¸p t×nh thÕ lµ cÊp cho c«ng nh©n mét phÇn tiÒn nhµ trä hµng th¸ng. Xung quanh c¸c KCN ng­êi d©n x©y dùng vµ kinh doanh nhµ ë kh«ng theo quy ho¹ch, ®a sè lµ nhµ t¹m ®Ó cho ng­êi lao ®éng thuª. Nh­ vËy viÖc cung øng nhµ ë cña khu vùc Nhµ n­íc vµ khu vùc t­ nh©n lµ rÊt thÊp. Gi¸ nhµ b¸n vµ cho thuª t¹i thµnh phè hiÖn nay lµ t­¬ng ®èi cao so víi thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. HÇu hÕt ng­êi lao ®éng ph¶i thuª nhµ trong khu vùc kh«ng chÝnh, nhiÒu ng­êi ë chung trong mét phßng trä. T¹i c¸c KCN ë Hµ Néi, ®a sè c«ng nh©n ph¶i thuª nhµ, víi møc l­¬ng sµn 550 ngh×n ®ång/th¸ng nªn 4-5 ng­êi thuª chung 1 phßng kho¶ng 15m2 víi chi phÝ 50-60 ngh×n ®ång/th¸ng. VÒ l©u dµi, sè lao ®éng ngo¹i tØnh ®Õn thµnh phè vµ KCN ngµy mét t¨ng nhanh vµ trong sè ®ã cã mét bé phËn lao ®éng x©y dùng gia ®×nh th× nhu cÇu nhµ ë t¨ng ®ét biÕn. Do vËy, cã thÓ thÊy hiÖn nay nhµ ë cho lao ®éng ngo¹i tØnh “ cung kh«ng câng næi cÇu”. C¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶i quyÕt khã kh¨n vÒ nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh. VÒ phÝa Nhµ n­íc. Sù cÇn thiÕt tham gia ph¸t triÓn quü nhµ ë cña Nhµ n­íc Gi¶i quyÕt nhµ ë cho c¸c ®èi t­îng thu nhËp thÊp lµ vÊn ®Ò khã kh¨n, phøc t¹p nh­ng l¹i lµ vÊn ®Ò rÊt cÇn thiÕt mang tÝnh KTXH cao. §Ó t¹o ®­îc quü nhµ ë nµy ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t­ vèn lín, nh­ng tû suÊt lîi nhuËn thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh lo¹i nhµ nµy l¹i thÊp, thêi gian thu håi vèn chËm, lµ nguyªn nh©n kh«ng hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn ph¶i trùc tiÕp tham gia ®Çu t­ ph¸t triÓn quü nhµ ë XH thay v× th¶ næi cho thÞ tr­êng. T¹o lËp quü nhµ ë cã gi¸ c¶ phï hîp víi kh¶ n¨ng chi tr¶ cña c¸c ®èi t­îng cã thu nhËp thÊp lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®¶m b¶o ®iÒu tiÕt mèi quan hÖ cung-cÇu vÒ nhµ ë. ë nhiÒu n­íc, quü nhµ ë XH chØ ¸p dông h×nh thøc cho thuª hoÆc thuª mua mµ kh«ng ¸p dông h×nh thøc kh¸c. §Çu t­ x©y dùng quü nhµ ë thuéc thµnh phè ®Ó cho thuª, Nhµ n­íc kh«ng bÞ thÊt tho¸t tµi s¶n nh­ ®Çu t­ nhµ ë ®Ó ph©n phèi tr­íc ®©y, v× quü nhµ ë cho thuª vÉn lµ tµi s¶n thuéc thµnh phè ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ, b¶o ®¶m thu håi vèn. Cßn nh÷ng tr­êng hîp ®­îc ¸p dông c¬ chÕ thuª mua th× Nhµ n­íc thu håi ®ñ vèn ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn quü nhµ ë míi. Néi dung còng nh­ ph­¬ng thøc qu¶n lý quü nhµ ë XH ®­îc quy ®Þnh râ rµng quyÒn vµ nghÜa vô cña bªn cho thuª vµ bªn thuª hoÆc thuª mua; cã chÕ tµi xö lý nghiªm ngÆt hµnh vi vi ph¹m quy ®Þnh vÒ thuª, thuª mua quü nhµ ë XH. C¶ 2 h×nh thøc cho thuª vµ thuª mua sÏ gãp phÇn kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng ®Çu c¬ nhµ ë trong thêi gian võa qua. H¬n n÷a, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhµ ë lµ hµng ho¸ cã bªn b¸n, bªn mua, bªn cho thuª, bªn thuª,v× vËy chÞu sù chi phè theo quy luËt cña thÞ tr­êng. Nh­ng nã lµ lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt g¾n liÒn víi ®Êt, víi m«i tr­êng, víi h¹ tÇng c¬ së, ®Æc biÖt ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n. Nhµ ë- hµng ho¸ ®Æc biÖt nµy cÇn ph¶i phï hîp víi tõng ®èi t­îng cã diÖn tÝch, møc ®é tiÖn nghi kh¸c nhau. §Ó ng­êi thu nhËp thÊp cã thÓ cã ®­îc nhµ ë th× Nhµ n­íc cÇn ph¶i ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng nµy, ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c lo¹i nhµ ë vµ cã chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi ng­êi thu nhËp thÊp. Do vËy, vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc gi¶i quyÕt nhµ ë cho NL§ thu nhËp thÊp lµ rÊt quan träng. §Þnh h­íng ph¸t triÓn nhµ ë ®Õn n¨m 2020 Ngµy 6/5/2004 Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 76/2004/Q§-TTg phª duyÖt ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nhµ ë quèc gia ®Õn n¨m 2020 ®· nªu râ môc tiªu “ thóc ®Èy ph¸t triÓn quü nhµ ë dµnh cho ng­êi cã thu nhËp thÊp (bao gåm c¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc, ng­êi lao ®éng t¹i c¸c KCN...) mua hoÆc thuª mua phï hîp víi tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®èi t­îng. QuyÕt ®Þnh kh¸i qu¸t 4 néi dung sau: Thø nhÊtlµ, khi phª duyÖt c¸c dù ¸n KCN døt kho¸t ph¶i dµnh quü ®Êt ®Ó quy ho¹ch x©y dùng nhµ ë cho ng­êi lao ®éng. §èi víi c¸c KCN ®­îc cÊp phÐp mµ kh«ng cã quy ho¹ch nhµ ë cÇn ph¶i ®­îc quy ho¹ch bæ sung. CÇn dù kiÕn sè lao ®éng ngo¹i tØnh sÏ ®Þnh c­ l©u dµi vµ cã thêi h¹n ®Ó x¸c ®Þnh diÖn tÝch x©y dùng nhµ ë, c¬ së h¹ tÇng, dÞch vô sinh ho¹t cho c¸c ®èi t­îng nµy. Thø hai lµ,có chính sách hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, miễn hoặc giảm thuế sử dụng đất, đền bù giải phóng mặt bằng ở khu quy hoạch xây dựng nhà ở cho người lao động ở các đô thị và khu công nghiệp. Coi việc đầu tư, tạo điều kiện xây dựng nhà ở tại các cơ sở công nghiệp, khu công nghiệp là yêu cầu để thu hút vốn đầu t­. Thø ba lµ, có chính sách khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư xây dựng nhà ở để bán trả góp hoặc cho thuê. Bộ Xây dựng ban hành tiêu chuẩn tối thiểu khi đầu tư xây dựng nhà ở cho người lao động thuê. Có chính sách ưu đãi thích hợp đối với các doanh nghiệp sử dụng lao động tự bỏ vốn xây dựng nhà ở cho người lao động của doanh nghiệp m×nh. Thø t­ lµ, cần phân định rõ trách nhiệm của chính quyền các cấp, các chủ thể sử dụng lao động và người lao động trong việc quản lý và sử dụng nhà ở hoặc nhà cho thuê đảm bảo trật tự an toàn xã héi. 1 sè biÖn ph¸p cô thÓ cña Nhµ n­íc Nhµ n­íc khi phª duyÖt c¸c dù ¸n KCN, KCX døt kho¸t ph¶i dµnh quü ®Êt ®Ó x©y dùng nhµ ë cho c«ng nh©n. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i cho doanh nghiÖp nµo ®Çu t­ x©y dùng nhµ ë t¹i c¸c KCN, KCX dµnh cho c«ng nh©n. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t­ h¹ tÇng kü thuËt nh­ miÔn gi¶m thuÕ ®Êt, hç trî gi¶i phãng mÆt b»ng. Quü ®Êt x©y dùng nhµ ë ph¶i ®­îc quy ho¹ch vµ c«ng bè c«ng khai ®Ó c¸c ®¬n vÞ c¸ nh©n biÕt mµ tham gia ®Çu t­ x©y dùng. Bªn c¹nh ®ã Nhµ n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®Çu t­ x©y dùng nhµ ë cho lao ®éng ngo¹i tØnh nh­ x©y dùng b¸n tr¶ gãp, cho thuª, cã chÝnh s¸ch vÒ sö dông ®Êt, ®Çu t­ h¹ tÇng cho v©y ­u ®·i, hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­, miÔn gi¶m cã thêi h¹n 1 sè lo¹i thuÕ. Nhµ n­íc thµnh lËp 1 sè doanh nghiÖp c«ng Ých chuyªn doanh ®Ó x©y dùng nhµ ë cho c¸c KCN, KCX nhµ ë d¹ng c­ x¸ cao tÇng, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i nhµ ë, phßng ë cã diÖn tÝch, tiÖn nghi kh¸c nhau, phï hîp víi tõng ®èi t­îng vµ cho thuª hoÆc b¸n tr¶ gãp. Ngoµi ra, Nhµ n­íc cã thÓ cho phÐp doanh nghiÖp trong thêi h¹n nhÊt ®Þnh chi tiÒn nhµ ë cho NL§ vµ sÏ tÝnh phÇn chi phÝ nµy vµo gi¸ thµnh chi phÝ l­u th«ng. VÒ phÝa thµnh phè Hµ Néi. Mét sè biÖn ph¸p khuyÕn khÝch x©y dùng ph¸t triÓn nhµ ë cho NL§. Quan ®iÓm vµ môc tiªu ph¸t triÓn: quan ®iÓm: Gi¶i quyÕt nhµ ë cho c¸c ®èi t­îng cã thu nhËp thÊp lµ vÊn ®Ò x· héi khã kh¨n vµ phøc t¹p cÇn ®ù¬c thÓ chÕ ho¸ trªn nguyªn t¾c võa ®¶m b¶o khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®Çu t­ ph¸t triÓn nhµ ë, ®ång thêi Nhµ n­íc ®Çu t­ x©y dùng quü nhµ ë XH ®Ó cho thuª vµ thuª mua víi nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp nh»m thùc hiÖn sù c«ng b»ng x· héi vµ gãp phÇn ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n nhµ ë Quü nhµ ë XH thuéc thµnh phè chØ gi¶i quyÕt cho c¸c ®èi t­îng thuéc diÖn thu nhËp thÊp gÆp khã kh¨n vÒ chç ë lµ c¸n bé c«ng chøc Nhµ n­íc, c«ng nh©n viªn chøc vµ ng­êi lao ®éng thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t¹i khu vùc ®« thÞ vµ c«ng nh©n lao ®éng lµm viÖc t¹i KCN tËp trung ®­îc thuª hoÆc thuª mua nhµ ë. Quü nhµ ë XH do ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®Çu t­ lµ tµi s¶n thµnh phè ph¶i ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ tõ giai ®o¹n ®Çu t­ x©y dùng ®Õn qu¶n lý vËn hµnh ®¶m b¶o c«ng khai, c«ng b»ng chèng lîi dông, chèng thÊt tho¸t, l·ng phÝ. -Môc tiªu ph¸t triÓn: T¨ng nguån cung vÒ nhµ ë víi gi¸ cho thuª vµ thuª mua phï hîp víi kh¶ n¨ng chi tr¶ cña c¸c ®èi t­îng cã thu nhËp thÊp nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nhµ ë ®Õn n¨m 2020 ®· ®Ò ra cña ChÝnh phñ. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch nhµ ë XH g¾n víi ch­¬ng tr×nh c¶i t¹o, chØnh trang ®« thÞ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô qu¸ tr×nh CNH, H§H ®Êt n­íc vµ gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng chç ë (gåm nhµ ë, hÖ thèng h¹ tÇng vµ m«i tr­êng sèng) cña c¸c ®èi t­îng thu nhËp thÊp, tõng b­íc gi¶m chªnh lÖch vÒ chÊt l­îng chç ë gi÷a c¸c nhãm ®èi t­îng kh¸c nhau trong x· héi theo tinh thÇn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ®· ®Ò ra lµ ph¸t triÓn nhanh cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. C¸c biÖn ph¸p nh»m t¨ng quü nhµ ë cho NL§ ngo¹i tØnh Trong qu¸ tr×nh §TH còng nh­ CNH cña thñ ®«, sè l­îng lao ®éng ngo¹i tØnh nhËp c­ vµo thµnh phè ngµy cµng t¨ng lªn, g©y søc Ðp l¬n cho thµnh phè vÒ vÊn ®Ò nhµ ë. §Ó gi¶i quyÕt 1 phÇn nhu cÇu bøc xóc vÒ nhµ ë, thµnh phè Hµ Néi ®· thùc hiÖn 1 sè chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ x©y dùng nhµ ë cho NL§. Theo chñ tr­¬ng cña thµnh phè, nÕu c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ x©y dùng b»ng nguån vèn cña m×nh sÏ ®­îc miÔn thuÕ sö dông ®Êt víi nhµ chung c­ cao tÇng cho thuª ®Õn khi thu ®ñ vèn ®Çu t­ ban ®Çu, miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ phÇn doanh thu cho do thuª nhµ mang l¹i. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c K§TM, KCN, KCX, khu c«ng nghÖ cao cÇn chó träng x¸c ®Þnh bè trÝ ®ñ quü ®Êt phôc vô yªu cÇu ph¸t triÓn nhµ ë nãi chung, nhu cÇu ph¸t triÓn quü nhµ ë XH nãi riªng. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch miÔn gi¶m tiÒn sö dông ®Êt ®èi víi c¸c dù ¸n ®Èu t­ x©y dùng nhµ ë XH theo quy ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o gi¸ cho thuª, thuª mua phï hîp víi kh¶ n¨ng chi tr¶ cña c¸c ®èi t­îng cã thu nhËp thÊp. Thµnh lËp quü ph¸t triÓn nhµ ë, nguån vèn h×nh thµnh quü bao gåm: tiÒn thu tõ viÖc b¸n vµ cho thuª nhµ ë thuéc thµnh phè; trÝch tõ 30-50% nguån thu tõ giao ®Êt, cho thuª ®Êt cña c¸c dù ¸n nhµ ë th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn; tiÒn b¸n nhµ, x­ëng thuéc thµnh phè d«i d­; tiÒn thu tõ ho¹t ®éng cho thuª, thuª mua quü nhµ ë x· héi vµ tiÒn ®ãng gãp tù nguyÖn cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc; c¸c nguån vèn hîp ph¸p kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng nhµ ë x· héi sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc, cÇn qu¶n lý chÆt chÏ toµn bé qu¸ tr×nh ®Çu t­ x©y dùng tõ viÖc chän lùa ®Þa ®iÓm; lËp, thÈm ®Þnh phª duyÖt dù ¸n; thiÕt kÕ vµ tæng dù to¸n; lùa chän ®¬n vÞ thi c«ng x©y dùng; nghiÖm thu bµn giao ®­a c«ng tr×nh vµo khai th¸c b¶o ®¶m chÊt l­îng, h¹n chÕ thÊt tho¸t l·ng phÝ; nghiªn cøu ¸p dông thiÕt kÕ mÉu, thiÕt kÕ ®iÓn h×nh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn quü nhµ ë x· héi ®Ó gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ ®Çu t­, gi¶m gi¸ cho thuª, thuª mua nhµ ë. Ban hµnh chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ (cho phÐp chñ ®Çu t­ ®­îc hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng; ®­îc miÔn, gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ thuÕ sö dông ®Êt) ®èi víi c¸c dù ¸n nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ®­îc ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ c¸c dù ¸n nhµ ë do c¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ x©y dùng ®Ó cho c¸c ®èi t­îng thu nhËp thÊp thuª hoÆc thuª mua ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ x©y dùng nhµ ë th­¬ng m¹i cho thuª, thuª mua, b¸n tr¶ gãp, tr¶ chËm,... nh»m gãp phÇn t¨ng nguån cung nhµ ë trªn thÞ tr­êng, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña c¸c ®èi t­îng kh¸ch hµng, kÓ c¶ c¸c ®èi t­îng thu nhËp thÊp; ban hµnh quy ®Þnh cô thÓ vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n tiÒn mua, thuª, thuª mua nhµ ë th«ng qua ng©n hµng phï hîp víi ph¸p luËt vµ kinh doanh bÊt ®éng s¶n. ChÝnh s¸ch h¹n chÕ nhËp c­ cña thµnh phè Trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn k×nh tÕ, dßng d©n c­ chuyÓn tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ, ngµnh nghÒ nµy sang ngµnh nghÒ kh¸c, tõ ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn sinh sèng thÊp sang vïng cã møc sèng cao lµ mét quy luËt tù nhiªn. Lao ®éng nhËp c­ tíi c¸c ®« thÞ nãi chung, Hµ Néi nãi riªng cã vai trß hÕt søc quan träng lµ bï ®¾p sù thiÕu hôt vÒ lao ®éng cña c¸c KCN lín. Tuy nhiªn l­îng nhËp c­ qu¸ nhiÒu nh­ thµnh phè Hµ Néi ®ang g©y ra nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh cho c¬ quan qu¶n lý còng nh­ cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTXH cña thµnh phè. Do vËy, chÝnh s¸ch h¹n chÕ nhËp c­ cña thµnh phè cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé, l©u dµi ®Ó ®¶m b¶o võa tËn dông lao ®éng nhËp c­ võa h¹n chÕ ®­îc sù qu¸ t¶i. Do nguån gèc cña di d©n lao ®éng xuÊt ph¸t tõ sù chªnh lÖch ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng nªn gi¶i ph¸p l©u dµi vµ triÖt ®Ó lµ c«ng nghiÖp ho¸ c¸c vïng n«ng th«n, cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng, gi÷a n«ng th«n-thµnh thÞ. CÇn cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng th«n hîp lý, chÝnh s¸ch t¹o viÖc lµm, ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt ë n«ng th«n. Cã vËy míi kiÓm so¸t, ®iÒu tiÕt ®­îc c¸c luång di d©n. §©y cã thÓ lµ chÝnh s¸ch ë tÇm quèc gia chø kh«ng chØ lµ chÝnh s¸ch cña tõng thµnh phè hay ®« thÞ riªng lÎ. VÒ c¬ cÊu kinh tÕ, thµnh phè cÇn cã quy ho¹ch ph¸t triÓntheo h­íng ­u tiªn khuyÕn khÝch c¸c ngµnh c«ng nghÖ kÜ thuËt cao,di chuyÓn nh÷ng ngµnh c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng phæ th«ng ®Õn c¸c vïng n«ng th«n n¬i cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu lao ®éng cho ngµnh nµy (nh­ng cã chÝnh s¸ch hç trî cho c¸c doanh nghiÖp di chuyÓn tíi ®ã: c¬ së h¹ tÇng, thuÕ...). §ång thêi cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch lao ®éng cã tr×nh ®é kÜ thuËt cao vµo thµnh phè s¶n xuÊt. Trong chÝnh s¸ch qu¶n lý nh©n khÈu, ngoµi viÖc xem xÐt ®iÒu chØnh l¹i 1 sè quy ®Þnh theo h­íng thuËn lîi h¬n cho nh÷ng ng­êi nhËp c­ ®· cã nhµ ë, viÖc lµm æn ®Þnh cÇn ph¶i tÝnh ®Õn viÖc ph©n bæ d©n c­ cho phï hîp víi tõng quËn, huyÖn trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña thµnh phè. Kh«ng thÓ ®Ó t×nh tr¹ng nhËp c­ tù ph¸t nh­ hiÖn nay, sÏ cµng ®Æt chÝnh quyÒn vµo t×nh thÕ ®i gi¶i quyÕt nh÷ng ph¸t sinh do qu¸ t¶i cña t¨ng d©n sè kh«ng kiÓm so¸t ®­îc g©y ra. Trước mắt, để tạo điều kiện cho những người nhập cư thực sự “an cư lạc nghiệp”, nhiều ý kiến cũng nhất trí một mặt phải tăng cường công tác quản lý, mặt khác phải có chính sách hỗ trợ và giải quyết việc làm, học hành, chăm sóc y tế… cho những người đã cư trú dài hạn ở thành phố. Ổn định cư trú và đời sống qua việc giải quyết nhà ở cho người lao động tại các khu chế xuất, khu công nghiệp, nhà trả góp cho người có thu nhập thấp; khuyến khích người nhập cư di chuyển đến những nơi có nhu cầu sử dụng lao động phù hợp với yêu cầu phát triển của từng ngành nghề, địa bàn dân cư… VÒ phÝa doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng §èi víi c¸c doanh nghiÖp muèn ®Çu t­, kinh doanh t¹i c¸c KCN, KCX th× khi thu ®­îc lîi nhuËn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm dµnh mét kho¶n t­¬ng øng ®Ó ®ãng gãp lo chç ë cho c«ng nh©n cña m×nh. NÕu kh«ng trùc tiÕp ®Çu t­ th× ph¶i ®ãng gãp cho ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn. VÒ phÝa ng­êi lao ®éng còng vËy, nÕu muèn lµm viÖc æn ®Þnh t¹i c¸c KCN, KCX th× ë møc ®é nµo ®ã còng ph¶i ®ãng gãp, kh«ng thÓ û l¹i, tr«ng chê hoµn toµn vµo Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp. NÕu tr¸ch nhiÖm cña c¸c phÝa thùc hiÖn ®óng ch¾c ch¾n vÊn ®Ò nhµ ë cho CNVC-lao ®éng t¹i c¸c KCN, KCX sÏ ®­îc c¶i thiÖn. KÕt luËn Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc thùc hiÖn x· héi ho¸ vÊn ®Ò nhµ ë, t×nh h×nh nhµ ë cho ng­êi lao ®éng trªn ph¹m vi c¶ n­íc ®· cã chuyÓn biÕn tÝch cùc h¬n. ChØ trong 5 n¨m gÇn ®©y quü nhµ ë ®« thÞ c¶ n­íc t¨ng thªm mçi n¨m trªn 15 triÖu m2, riªng thµnh phè Hµ Néi mçi n¨m ph¸t triÓn thªm 1 triÖu m2.Tèc ®é t¨ng tr­ëng nhµ ë ®« thÞ hµng n¨m b×nh qu©n trªn 15%. Tuy vËy, t¹i c¸c thµnh phè lín nh­ Hµ Néi,TP Hå ChÝ Minh lµ c¸c ®« thÞ cã nhiÒu KCN tËp trung, cïng víi sù nhËp c­ lao ®éng tù ph¸t, khã kiÓm so¸t nh­ hiÖn nay thÞ nhµ ë cho NL§ ngo¹i tØnh nãi riªng, cho ng­êi thu nhËp thÊp nãi chung vÉn ®ang lµ vÊn ®Ò hÕt søc bøc xóc. Trong ®µ ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh §TH, CNH nh­ hiÖn nay ®ßi hái §¶ng, Nhµ n­íc, ChÝnh quyÒn thµnh phè cÇn cã sù quan t©m h¬n n÷a tíi vÊn ®Ò nhµ ë cho NL§ ngo¹i tØnh t¹i ®« thÞ. Hy väng r»ng víi nh÷ng chÝnh s¸ch biÖn ph¸p phï hîp trong thêi gian tíi nhµ ë cho c¸c ®èi t­îng thu nhËp thÊp nãi chung, ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh nãi riªng sÏ ®­îc c¶i thiÖn. Do cã nhiÒu h¹n chÕ trong viÖc thu thËp sè liÖu còng nh­ t×m hiÓu thùc tÕ, bµi cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp còng nh­ gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh Qu¶n lý ®« thÞ tr­êng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n_nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 2003 Gi¸o tr×nh Kinh tÕ ®« thÞ Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n_nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc 2002 T¹p chÝ X©y dùng th¸ng 8/2005 Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam Webside §¶ng céng s¶n Môc lôc Trang PhÇn I: Më ®Çu 1 PhÇn II: Néi dung chÝnh 3 I. Lý thuyÕt chung vÒ nhµ ë ®« thÞ 3 1. Kh¸i niÖm chung vÒ nhµ ë ®« thÞ 3 2. §Æc ®iÓm chung cña nhµ ë ®« thÞ 3 3. C¸c khu vùc s¶n xuÊt nhµ ë ®« thÞ 4 4. C¸c chÝnh s¸ch vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nhµ ë n­íc ta 5 II. §¸nh gi¸ chung vÒ nhu cÇu cña NL§ ngo¹i tØnh hiÖn nay ë Hµ Néi 7 1. §Æc ®iÓm cña lao ®éng ngo¹i tØnh 7 2. §¸nh gi¸ nhu cÇu nhµ ë cña NL§ ngo¹i tØnh t¹i ®« thÞ vµ KCN 8 3. Nh÷ng nguyªn nh©n, nh©n tè t¸c ®éng lµm t¨ng cÇu nhµ ë cña ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh 10 III. §¸nh gi¸ t×nh h×nh gi¶i quyÕt nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh cña thµnh phè Hµ Néi 13 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn nhµ ë cho NL§ thu nhËp thÊp ë VN 13 2. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng cung øng nhµ ë cho NL§ ngo¹i tØnh 15 IV. C¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶i quyÕt khã kh¨n vÒ nhµ ë cho ng­êi lao ®éng ngo¹i tØnh 16 1. VÒ phÝa Nhµ n­íc 16 2. VÒ phÝa thµnh phè Hµ Néi 19 3. VÒ phÝa doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng 22 KÕt luËn 23 Tµi liÖu tham kh¶o 24