Đề tài Đánh giá hiện trạng và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả chất thải rắn nguy hại và chất thải nguy hại tại khu công nghiệp Tân Bình

CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá lieân tuïc taêng tröôûng töø 8-11% trong nhöõng naêm gaàn ñaây, kinh teá thaønh phoá Hoà Chí Minh (TP.HCM) luoân daãn ñaàu vaø xöùng ñaùng laø “ñaàu taàu” khu vöïc kinh teá troïng ñieåm phía Nam, nhöng TP.HCM cuõng ñang phaûi gaùnh vaùc naëng neà moät löôïng chaát thaûi coâng nghieäp sinh ra töø söï taêng tröôûng ñoù. Vôùi hôn 800 nhaø maùy naèm trong 15 KCN, KCX ñang hoaït ñoäng (theo thoáng keâ thaùng 6/2005 cuûa Phoøng Quaûn Lyù Chaát thaûi raén - Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi tröôøng TP.HCM); gaàn 28.000 cô sôû vöøa vaø nhoû naèm phaân taùn khaép thaønh phoá (theo Cuïc thoáng keâ Thaønh Phoá HCM naêm 2004), moãi ngaøy thaønh phoá tieáp nhaän khoaûng 1.500 1.800 taán chaát thaûi raén coâng nghieäp, trong ñoù coù khoaûng 120-150 taán chaát thaûi nguy haïi. Haøng naêm caùc nhaø maùy trong KCN – KCX treân ñòa baøn TP.HCM thaûi ra 62.726,4 taán chaát thaûi raén. Theo quyeát ñònh soá 62/2002QÑ-BKHCNMT ngaøy 09/08/2002 cuûa Boä Khoa Hoïc Coâng Ngheä vaø Moâi tröôøng (nay laø Boä Taøi Nguyeân & Moâi tröôøng) ban haønh, traùch nhieäm cuûa caùc chuû ñaàu tö, coâng ty dòch vuï cô sôû haï taàng KCN laø phaûi xaây döïng traïm xöû lí chaát thaûi taäp trung hoaëc traïm trung chuyeån raùc tröôùc khi ñi vaøo hoaït ñoäng, nhöng chæ coù 2 KCN Linh Trung vaø Taân Thuaän thöïc hieän quyeát ñònh ñoù. Hieän nay, vieäc thu gom vaän chuyeån, xöû lyù chaát thaûi hieän nay hoaøn toaøn töï phaùt, do caùc doanh nghieäp tö nhaân ñaûm nhieäm. Moät soá KCN giao khoaùn hôïp ñoàng cho caùc ñôn vò naøy laøm maø khoâng coù kieåm tra giaùm saùt. Caùc ñôn vò thu gom chaát thaûi töø caùc nhaø maùy xí nghieäp sau ñoù ñem veà phaân loaïi, nhöõng chaát coù theå taùi cheá thì taän duïng coøn chaát ñoäc haïi thì ñoå ra moâi tröôøng. Nhieàu doanh nghieäp hoaït ñoäng khoâng coù giaáy pheùp, chæ khi naøo ñöôïc KCN yeâu caàu thì môùi ñeán Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi tröôøng xin giaáy pheùp. Nhieàu KCN thöøa nhaän, sau khi kí hôïp ñoàng xong, caùc coâng ty thu gom, vaän chuyeån raùc ñi ñaâu KCN hoaøn toaøn khoâng naém ñöôïc. oHg Taùc ñoäng cuûa raùc thaûi ñoái vôùi moâi tröôøng, caûnh quan vaø muoân vaät cuõng nhö söï caàn thieát vaø taàm quan troïng cuûa quaûn lí CTR ñaõ ñeà caäp ñeán raát nhieàu trong caùc ñaïo Luaät Baûo veä moâi tröôøng cuûa taát caû caùc quoác gia treân theá giôùi, trong tuyeân boá cuûa caùc toå chöùc quoác teá, trong nhieàu taøi lieäu, saùch baùo hoäi nghò, hoäi thaûo… ÔÛû Vieät Nam, caùc vaán ñeà lieân quan ñeán CTRCN vaø CTNH cuõng ñaõ ñöôïc qui ñònh cuï theå trong Luaät Baûo veä moâi tröôøng vaø caùc vaên baûn phaùp qui döôùi Luaät. Gaàn ñaây chuùng ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeán raát nhieàu trong caùc hoâi nghò, hoäi thaûo khoa hoïc veà baûo veä moâi tröôøng vaø ñöôïc nhaéc ñeán thöôøng xuyeân trong caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng. Ñoàng thôøi coøn laø söï quan taâm saâu saéc ñoái vôùi caùc cô quan chöùc naêng, nghieân cöùu vaø ñaøo taïo, maø coøn laø ñoái vôùi ñaïi ña soá caùc taàng lôùp nhaân daân keøm theo nhöõng lôøi chæ trích gay gaét, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc khu coâng nghieäp taäp trung. Quaûn lí chaát thaûi raén coâng nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi chung vaø caùc KCN noùi rieâng coù theå noùi laø moät vaán ñeà heát nan giaûi vaø baát caäp trong boái caûnh hieän nay. Chæ coù moät phaàn raát nhoû CTRCN ñöôïc thu hoài, taùi cheá vaø taùi söû duïng ngay trong caùc cô sôû coâng nghieäp hay taùi cheá beân ngoaøi do caùc cô sôû tö nhaân ñaûm nhieäm. Phaàn lôùn CTRCN, keå caû CTNH ñöôïc boû laãn loän vôùi raùc ñoâ thò vaø ñöôïc ñoå böøa baõi xuoáng caùc keânh raïch, khu ñaát troáng, gaây neân tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng. Maëc duø qui cheá quaûn lí CTNH ñaõ coù hieäu löïc töø hôn 7 naêm nay (naêm 1999) nhöng vieäc taùch rieâng CTNH ra khoûi CTRCN vaãn chöa thöïc hieän ñöôïc thöïc hieän toát ôû caùc cô sôû ñaêng kí quaûn lí CTNH. Taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, coâng taùc taùi cheá vaø taùi söû duïng chaát thaûi coâng nghieäp ñaõ vaø ñang ñöôïc aùp duïng hieäu quaû thoâng qua moät heä thoáng caùc nhaø maùy taùi cheá chaát thaûi cuõng nhö thò tröôøng trao ñoåi chaát thaûi. Ngay ôû nöôùc ta, hoaït ñoäng thu hoài taùi cheá chaát thaûi cuõng khaù nhoän nhip, caùc cô sôû thu gom vaø taùi cheá chaát thaûi ñaõ ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån. Chính vì theá, coù theå noùi moät trong nhöõng bieän phaùp goùp phaàn laøm giaûm thieåu chaát thaûi laø vieäc tuaàn hoaøn vaø taùi söû duïng hôïp lyù chaát thaûi. Hôn nöõa coâng taùc naøy coøn giuùp mang laïi lôïi ích kinh teá thoâng qua vieäc tieát kieäm nguyeân lieäu saûn xuaát coâng nghieäp, hoaëc taïo ra nguoàn thaûi môùi. Caùc lôïi ích cuûa coâng taùc naøy bao goàm : Lôïi ích kinh teá thoâng qua vieäc tieát kieäm nguyeân vaät lieäu hay caùc nguoàn naêng löôïng coù giaù trò, giaûm chi phí ñeå thaûi hay xöû lyù caùc chaát thaûi sinh ra. Lôïi ích veà moâi tröôøng laø giaûm thieåu raùc neân giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng Vì vaäy ñeå tieát kieäm nguyeân vaät lieäu – taøi nguyeân thieân nhieân vaø giaûm thieåu löôïng raùc thaûi ra moâi tröôøng thì caàn phaûi coù nhöõng chieán löôïc cuï theå, trong ñoù coù theå noùi taùi söû duïng vaø taùi cheá caùc chaát thaûi nhaát laø CTRCN vaø CTNH. Caùc hoaït ñoäng taùi söû duïng, taùi cheá chaát thaûi caàn phaûi ñöôïc thoáng nhaát thoâng qua vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån moät thò tröôøng trao ñoåi vaø taùi cheá CTRCN beân trong vaø beân ngoaøi caùc doanh nghieäp trong töøng KCN, ñaëc bieät laø caùc KCN naèm trong thaønh phoá. Trong taát caû caùc KCN-KCX treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh thì chæ coù duy nhaát 1 khu coâng nghieäp naèm trong noäi thaønh laø KCN Taân Bình, do ñoù vaán ñeà moâi tröôøng ñöôïc öu tieân leân haøng ñaàu. Tuy nhieân, hieän nay vaán ñeà quaûn lí CTRCN vaø CTNH chöa ñöôïc quaûn lí toát. Ña soá caùc doanh nghieäp ñeàu boû chung CTRCN (keå caû CTNH) vaøo chung chaát thaûi sinh hoaït, gaây khoù khaên cho coâng taùc quaûn lyù. Do ñoù, ñeå giaûi quueát caùc vaán ñeà neâu treân, ñeà taøi “Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp quaûn lyù hieäu quaû CTRCN vaø CTNH taïi KCN Taân Bình” ñaõ ñöôïc choïn ñeå thöïc hieän ñoà aùn toát nghieäp. Muïc tieâu ñeà taøi Nghieân cöùu vaø ñaùnh giaù hieän traïng heä thoáng quaûn lyù CTRCN-CTNH trong KCN TB ñeå ñeà xuaát xaây döïng bieän phaùp quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi nguy haïi hieäu quaû. 1.3 Phaïm vi vaø ñoái töôïng nghieân cöùu Phaïm vi: Ñeà taøi giôùi haïn trong phaïm vi nghieân cöùu, ñöa ra caùc bieän phaùp quaûn lyù chaát thaûi raén vôùi ñoái töôïng aùp duïng laø caùc doanh nghieäp trong khu coâng nghieäp Taân Bình. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp khaû thi, giuùp ñònh höôùng xaây döïng moät thò tröôøng hieäu quaû ñeå trao ñoåi chaát thaûi raén coâng nghieäp giöõa caùc nhaø maùy trong KCN Taân Bình Ñoái töôïng nghieân cöùu Chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi raén nguy haïi trong caùc doanh nghieäp vaø khaû naêng taùi söû duïng, taùi cheá cuûa chuùng. 1.4 Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp ñieàu tra khaûo saùt Xem xeùt vaø ñaùnh giaù chung veà hieän traïng moâi tröôøng taïi cô sôû heä thoáng saûn xuaát, phöông thöùc hoaït ñoäng, coâng ngheä saûn xuaát… Xem xeùt moâ hình trung taâm trao ñoåi chaát thaûi raén taïi KCN Bieân Hoøa 1- Ñoàng Nai Phöông phaùp toång hôïp soá lieäu Toång hôïp taøi lieäu, thu thaäp vaø keá thöøa coù choïn loïc caùc thoâng tin, döõ lieäu coù lieân quan ñeán ñeà taøi töø caùc nguoàn taøi lieäu (töø caùc ñeà taøi nghieân cöùu, taøi lieäu hoäi thaûo, töø Internet, saùch baùo ...) veà thuyeát sinh thaùi coâng nghieäp vaø trung taâm trao ñoåi chaát thaûi. Phöông phaùp so saùnh, phaân tích ñaùnh giaù Phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh Phöông phaùp yù kieán chuyeân gia : tham khaûo yù kieán cuûa caùc nhaø chuyeân moân moâi tröôøng veà coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi nguy haïi hieän nay 1.5 Noäi dung nghieân cöùu Thu thaäp taøi lieäu, nghieân cöùu toång quan heä thoáng quaûn lyù CTRCN & CTNH taïi KCN TAÂN BÌNH. Khaûo saùt thöïc traïng bieän phaùp quaûn lyù CTRCN – CTNH ñang ñöôïc aùp duïng taïi KCN. Nghieân cöùu, ñaùnh giaù giaûi phaùp vaø löïa choïn coâng ngheä quaûn lí CTRCN –CTNH thích hôïp. Nghieân cöùu ñeà xuaát vaø phaùt trieån keá hoaïch höôùng daãn veà vieäc trao ñoåi chaát thaûi giöõa caùc doanh nghieäp trong KCN vaø xaây döïng moâ hình trao ñoåi chaát thaûi giöõa caùc doanh nghieäp trong KCN 1.6 YÙ nghóa cuûa ñeà taøi Tính thöïc teá Ñoà aùn nhaèm ñaùp öùng nhu caàu thöïc teá veà vieäc ñöa ra phöông höôùng quaûn lyù CTRCN vaø CTNH trong KCN Taân Bình theo yeâu caàu keá hoaïch baûo veä moâi tröôøng caùc KCX, KCN thaønh phoá. Tính môùi cuûa ñeà taøi Soá lieäu veà löôïng CTRCN phaùt sinh trong KCN môùi ñieàu tra thöïc teá vaø ñaùng tin caäy nhaát ( soá lieäu ñöôïc ñieàu tra naêm 2006) Ñeà xuaát phaùt trieån caùc keát quaû chi tieát va xaây döïng bieän phaùp quaûn lyù CTRCN & CTNH hieäu quaû thoâng qua vieäc hình thaønh moät heä thoáng trao ñoåi chaát thaûi hoaït ñoäng vaø trung taâm thoâng tin veà trao ñoåi chaát thaûi