Đề tài Cơ sở lý luận về bảo hiểm phi nhân thọ

1 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ BAÛO HIEÅM PHI NHAÂN THOÏ 2 1.1. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ BAÛO HIEÅM PHI NHAÂN THOÏ 1.1.1. Nguoàn goác vaø söï ra ñôøi cuûa baûo hieåm phi nhaân thoï Baûo hieåm noùi chung vaø baûo hieåm phi nhaân thoï noùi rieâng xuaát hieän nhö laø moät phöông thöùc xöû lyù ruûi ro, toån thaát maø con ngöôøi phaûi ñoái phoù haøng ngaøy trong ñôøi soáng sinh hoaït saûn xuaát. Caùch xöû lyù naøy döïa treân yù nieäm coäng ñoàng hoaù ruûi ro, hieåm hoaï. Lòch söû theá giôùi cho thaáy yù nieäm ñoù ñaõ hình thaønh töø xa xöa, thoâng qua caùc hình thöùc bieåu hieän raát thoâ sô nhö: - Vaøo 4.500 naêm TCN ôû vuøng haï Ai Caäp, nhöõng ngöôøi thôï ñeõo ñaù ñaõ bieát thaønh laäp quyõ töông trôï ñeå giuùp ñôõ naïn nhaân cuûa caùc vuï tai naïn; - Caùc laùi buoân Trung Quoác vaøo 4.000 naêm TCN ñaõ bieát hôïp taùc toå chöùc chuyeân chôû taøi saûn cuûa moãi ngöôøi phaân taùn treân nhieàu thuyeàn khaùc nhau, giuùp cho moãi ngöôøi traùnh phaûi gaùnh chòu toån thaát toaøn boä soá haøng cuûa mình. Treân ñaây laø caùch phaân taùn ruûi ro, toån thaát vaø ñieàu ñoù ñöôïc xem nhö laø hình thöùc nguyeân khai cuûa baûo hieåm. Sau ñoù ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng toån thaát naëng neà, hình thöùc cho vay maïo hieåm ñaõ xuaát hieän ôû Babylone (1.700 naêm TCN) vaø Atheønes (500 naêm TCN). Theo ñoù, trong tröôøng hôïp xaûy ra toån thaát ñoái vôùi haøng hoùa trong quaù trình vaän chuyeån, ngöôøi vay seõ ñöôïc mieãn traû khoaûn tieàn vay caû voán laãn laõi; ngöôïc laïi, hoï phaûi traû moät laõi suaát raát cao khi haøng hoùa ñeán beán an toaøn. Laõi suaát cao naøy ñöôïc xem nhö laø hình thöùc sô khai cuûa phí baûo hieåm. Song, soá vuï toån thaát xaûy ra ngaøy caøng nhieàu laøm cho caùc nhaø kinh doanh cho vay voán laâm vaøo tình theá nguy hieåm vaø thay theá noù laø hình thöùc baûo hieåm ra ñôøi. Vaøo theá kyû XIV, ôû Floren nöôùc YÙ, hôïp ñoàng baûo hieåm haøng haûi ñaàu tieân xuaát hieän. Theo ñoù, moät ngöôøi baûo hieåm cam keát vôùi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm seõ boài thöôøng nhöõng thieät haïi veà taøi saûn maø ngöôøi ñöôïc baûo hieåm phaûi gaùnh chòu khi coù 3 thieät haïi xaûy ra treân bieån, ñoàng thôøi vôùi vieäc nhaän moät khoaûn phí. Hôïp ñoàng baûo hieåm haøng haûi coå xöa nhaát coù ghi ngaøy 22/04/1329 hieän coøn ñöôïc löu giöõ taïi Floren. Sau ñoù cuøng vôùi vieäc phaùt hieän ra AÁn Ñoä döông vaø tìm ra Chaâu Myõ, baûo hieåm haøng haûi ñaõ phaùt trieån raát nhanh. Ñeán theá kyû XVII, nöôùc Anh ñaõ chieám vò trí haøng ñaàu trong buoân baùn vaø haøng haûi quoác teá vôùi Luaân Ñoân laø trung taâm phoàn thònh nhaát. Taøu cuûa caùc nöôùc ñi töø Chaâu AÙ, Chaâu AÂu, Chaâu Myõ, Chaâu Phi ñeàu caäp beán hai beân bôø soâng Thame. Caùc tieäm caø pheâ laø nôi gaëp gôõ cuûa caùc nhaø buoân, chuû ngaân haøng, ngöôøi chuyeân chôû, ngöôøi baûo hieåm … ñeå giao dòch, trao ñoåi tin töùc, baøn luaän tröïc tieáp vôùi nhau, cuï theå ôû Anh Quoác vaøo naêm 1600, hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm ñöôïc Nöõ hoaøng cho pheùp vaø naêm 1720, caùc nhaø baûo hieåm Lloys’s ra ñôøi. Sau ñoù 60 naêm, hoï ñaûm baûo 90% ruûi ro haøng haûi treân theá giôùi. Sau baûo hieåm haøng haûi laø söï xuaát hieän cuûa baûo hieåm hoûa hoaïn. Ñieàu naøy ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï kieän vaøo naêm 1666 ôû Anh quoác, moät vuï hoaû hoaïn kinh hoaøng taïi Luaân Ñoân ñaõ thieâu ruïi 13.200 ngoâi nhaø trong ñoù coù hôn 100 nhaø thôø. Vuï hoûa hoaïn naøy ñeå laïi moät söï thieät haïi quaù lôùn khoâng theå cöùu trôï ñöôïc. Töø ñoù, caùc nhaø kinh doanh ôû Anh ñaõ nghó ra vieäc coäng ñoàng chia seû ruûi ro hoûa hoaïn baèng caùch thaønh laäp caùc coâng ty baûo hieåm hoûa hoaïn vaø saùu coâng ty baûo hieåm hoaû hoaïn ra ñôøi vaøo naêm 1667. Sau ñoù, caùc nöôùc khaùc ôû Chaâu AÂu cuõng ra ñôøi caùc coâng ty baûo hieåm hoûa hoaïn. Cuoái theá kyû XIX, ñaàu theá kyû XX, baûo hieåm phi nhaân thoï phaùt trieån ñeå ñaûm baûo cho haøng loaït ruûi ro môùi nhö beänh taät, oâ toâ, haøng khoâng… Ngaøy nay, baûo hieåm phi nhaân thoï trôû thaønh moät hoaït ñoäng quan troïng trong neàn kinh teá xaõ hoäi vaø hôn nöõa laø ñoäng löïc thuùc ñaåy neàn kinh teá xaõ hoäi phaùt trieån maïnh meõ. Baûo hieåm phi nhaân thoï vôùi nhieàu loaïi hình ña daïng, phong phuù ñaõ thaâm 4 nhaäp vaøo moïi lónh vöïc cuûa cuoäc soáng, trôû thaønh moät nhu caàu khoâng theå thieáu cuûa con ngöôøi . 1.1.2. Khaùi nieäm veà baûo hieåm phi nhaân thoï - Theo Dennis Kessler(1), baûo hieåm laø söï ñoùng goùp cuûa soá ñoâng vaøo söï baát haïnh cuûa soá ít. - Theo Monique Gaultier(2), baûo hieåm laø moät nghieäp vuï qua ñoù, moät beân laø ngöôøi ñöôïc baûo hieåm cam ñoan traû moät khoaûn tieàn goïi laø phí baûo hieåm nhaèm thöïc hieän mong muoán ñeå cho mình hoaëc moät ngöôøi thöù ba trong tröôøng hôïp xaûy ra ruûi ro seõ nhaän ñöôïc moät khoaûn ñeàn buø caùc toån thaát ñöôïc traû bôûi moät beân khaùc, ñoù laø ngöôøi baûo hieåm. Trong heä thoáng kinh teá-xaõ hoäi noùi chung vaø heä thoáng taøi chính noùi rieâng, baûo hieåm toàn taïi nhö laø moät boä phaän caáu thaønh vôùi hai hình thöùc chính laø baûo hieåm xaõ hoäi vaø baûo hieåm thöông maïi. Baûo hieåm xaõ hoäi laø moät ñònh cheá phaùp lyù baûo veä ngöôøi lao ñoäng baèng caùch thoâng qua vieäc taäp trung nguoàn taøi chính ñöôïc huy ñoäng töø ngöôøi lao ñoäng, ngöôøi söû duïng lao ñoäng (neáu coù), coäng vôùi söï hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc, thöïc hieän trôï caáp vaät chaát, goùp phaàn oån ñònh ñoái töôïng ñôøi soáng cho ngöôøi tham gia baûo hieåm xaõ hoäi vaø gia ñình hoï trong caùc tröôøng hôïp ngöôøi lao ñoäng tham gia baûo hieåm xaõ hoäi gaëp ruûi ro oám ñau, thai saûn, tai naïn lao ñoäng, beänh ngheà nghieäp, ruûi ro tuoåi giaø, laøm cho gia ñình bò maát hoaëc giaûm thu nhaäp baát ngôø. (1): Dennis Kessler, Risque No 17, Jan-Mars 1994. (2): Monique Gaultier, Geùneùraliteù sur I’assurance, Projet d’assur, L’eùcole supeùrieur des Finances et de la Comptabiliteù de Hanoi-1994. 5 Baûo hieåm thöông maïi laø hoaït ñoäng baûo hieåm ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc toå chöùc kinh doanh baûo hieåm treân thò tröôøng baûo hieåm thöông maïi. Baûo hieåm thöông maïi chæ nhöõng hoaït ñoäng maø ôû ñoù caùc doanh nghieäp baûo hieåm chaáp nhaän ruûi ro treân cô sôû ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñoùng moät khoaûn tieàn goïi laø phí baûo hieåm ñeå doanh nghieäp baûo hieåm boài thöôøng hay traû tieàn baûo hieåm khi xaûy ra caùc ruûi ro ñaõ thoaû thuaän tröôùc treân hôïp ñoàng. Baûo hieåm thöông maïi ñöôïc chia ra laøm hai loaïi laø baûo hieåm nhaân thoï vaø baûo hieåm phi nhaân thoï. Baûo hieåm nhaân thoï laø loaïi nghieäp vuï baûo hieåm cho tröôøng hôïp ngöôøi ñöôïc baûo hieåm soáng hoaëc cheát. Ví duï nhö baûo hieåm troïn ñôøi, baûo hieåm sinh kyø, baûo hieåm töû kyø. Baûo hieåm phi nhaân thoï laø loaïi nghieäp vuï baûo hieåm taøi saûn, traùch nhieäm daân söï vaø caùc nghieäp vuï baûo hieåm khaùc khoâng thuoäc baûo hieåm nhaân thoï. Baûo hieåm phi nhaân thoï bao goàm: - Baûo hieåm söùc khoeû vaø baûo hieåm tai naïn con ngöôøi; - Baûo hieåm taøi saûn vaø baûo hieåm thieät haïi; - Baûo hieåm haøng hoaù vaän chuyeån ñöôøng boä, ñöôøng bieån, ñöôøng soâng, ñöôøng saét vaø ñöôøng khoâng; - Baûo hieåm haøng khoâng; - Baûo hieåm xe cô giôùi; - Baûo hieåm chaùy, noå; - Baûo hieåm thaân taøu vaø traùch nhieäm daân söï chuû taøu; - Baûo hieåm traùch nhieäm chung; - Baûo hieåm tín duïng vaø ruûi ro taøi chính; 6 - Baûo hieåm thieät haïi kinh doanh; - Baûo hieåm noâng nghieäp; - Caùc nghieäp vuï baûo hieåm phi nhaân thoï khaùc do Chính phuû qui ñònh. 1.1.3. Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa baûo hieåm phi nhaân thoï - Hoaït ñoäng baûo hieåm phi nhaân thoï laø moät hoaït ñoäng thoaû thuaän. - Söï töông hoã trong baûo hieåm phi nhaân thoï ñöôïc thöïc hieän trong moät coäng ñoàng coù giôùi haïn, moät nhoùm ñoâng. Baûo hieåm phi nhaân thoï cung caáp dòch vuï ñaûm baûo khoâng chæ cho caùc ruûi ro baûn thaân con ngöôøi maø coøn cho caû ruûi ro taøi saûn vaø traùch nhieäm. 1.1.4. Caùc nguyeân taéc cô baûn trong baûo hieåm phi nhaân thoï - Nguyeân taéc chæ baûo hieåm söï ruûi ro, khoâng baûo hieåm söï chaéc chaén Trong baûo hieåm phi nhaân thoï, ngöôøi baûo hieåm chæ baûo hieåm moät ruûi ro xaûy ra baát ngôø, ngaãu nhieân, ngoaøi yù muoán cuûa con ngöôøi, khoâng baûo hieåm moät caùi chaéc chaén xaûy ra. - Nguyeân taéc trung thöïc tuyeät ñoái Taát caû caùc giao dòch kinh doanh caàn ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû tin caäy laãn nhau, trung thöïc tuyeät ñoái. Caû ngöôøi ñöôïc baûo hieåm vaø ngöôøi baûo hieåm ñeàu phaûi trung thöïc trong taát caû caùc vaán ñeà lieân quan ñeán hôïp ñoàng baûo hieåm. - Nguyeân taéc quyeàn lôïi coù theå ñöôïc baûo hieåm Quyeàn lôïi coù theå ñöôïc baûo hieåm laø lôïi ích hoaëc quyeàn lôïi lieân quan, gaén lieàn hay phuï thuoäc vaøo söï an toaøn hay khoâng an toaøn cuûa ñoái töôïng baûo hieåm. Nguyeân taéc naøy chæ ra ngöôøi ñöôïc baûo hieåm muoán mua baûo hieåm phaûi coù lôïi ích baûo hieåm. Quyeàn lôïi coù theå ñöôïc baûo hieåm coù theå laø quyeàn lôïi ñaõ coù hoaëc seõ coù trong ñoái töôïng baûo hieåm. 7 - Nguyeân taéc boài thöôøng Theo nguyeân taéc boài thöôøng, khi coù toån thaát xaûy ra, ngöôøi baûo hieåm phaûi boài thöôøng nhö theá naøo ñoù ñeå ñaûm baûo cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm coù vò trí taøi chính nhö tröôùc khi coù toån thaát xaûy ra, khoâng hôn khoâng keùm. Caùc beân khoâng ñöôïc lôïi duïng baûo hieåm ñeå truïc lôïi. - Nguyeân taéc theá quyeàn Theo nguyeân taéc theá quyeàn, ngöôøi baûo hieåm sau khi boài thöôøng cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm, coù quyeàn thay maët ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñeå ñoøi ngöôøi thöù ba traùch nhieäm boài thöôøng cho mình. 1.1.5. Baûn chaát cuûa baûo hieåm phi nhaân thoï Thöïc chaát baûo hieåm phi nhaân thoï laø heä thoáng caùc quan heä kinh teá phaùt sinh trong quaù trình phaân phoái laïi toång saûn phaåm xaõ hoäi döôùi hình thaùi giaù trò nhaèm hình thaønh vaø söû duïng quyõ baûo hieåm cho muïc ñích buø ñaép toån thaát do ruûi ro baát ngôø gaây ra cho beân ñöôïc baûo hieåm, ñaûm baûo cho quaù trình taùi saûn xuaát ñöôïc thöôøng xuyeân vaø lieân tuïc. Beân caïnh ñoù, trong neàn kinh teá thò tröôøng caùc moái quan heä kinh teá raát ña daïng vaø phöùc taïp. Baûo hieåm phi nhaân thoï, döôùi moïi goùc ñoä nhö doanh nghieäp baûo hieåm, saûn phaåm baûo hieåm, quaûn lyù nhaø nöôùc, hieäp hoäi baûo hieåm…, böùc thieát phaûi ñöôïc xaây döïng vaø hoaøn thieän nhanh choùng nhaèm phaùt huy chöùc naêng voán coù cuûa mình: baûo veä con ngöôøi, baûo veä taøi saûn, baûo veä cuûa caûi vaät chaát cuûa xaõ hoäi. 1.1.6. Söï caàn thieát cuûa baûo hieåm phi nhaân thoï ñoái vôùi ñôøi soáng kinh teá – xaõ hoäi Trong quaù trình saûn xuaát vaø taùi saûn xuaát, con ngöôøi vôùi tö caùch laø chuû theå cuûa hoaït ñoäng coù yù thöùc, luoân phaûi ñoái ñaàu vôùi caùc ruûi ro. Taùc ñoäng cuûa ruûi ro cuûa 8 caùc yeáu toá khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc ñaõ laøm cho con ngöôøi, trong ñôøi soáng cuõng nhö trong saûn xuaát khoâng thu ñöôïc keát quaû nhö ñònh tröôùc vaø haäu quaû laø taïo ra söï maát caân ñoái trong quaù trình saûn xuaát, xaõ hoäi. Ñoù chính laø tieàn ñeà khaùch quan cho söï ra ñôøi cuûa baûo hieåm. Caùc quyõ baûo hieåm noùi chung vaø baûo hieåm phi nhaân thoï noùi rieâng coù vai troø nhö moät coâng cuï an toaøn thöïc hieän chöùc naêng cô baûn, baûo veä con ngöôøi, baûo veä taøi saûn cuûa caûi vaät chaát xaõ hoäi. Hieän nay, ôû nöôùc ta, vieäc chuyeån höôùng neàn kinh teá sang cô cheá thò tröôøng ñaõ taïo ra ñoäng löïc thuùc ñaåy vieäc khai thaùc vaø phaùt trieån moïi tieàm naêng saùng taïo, taïo ra ñöôïc moät nguoàn haøng hoaù, dòch vuï phong phuù, trong ñoù coù moät khoái löôïng lôùn giaù trò môùi. Ñaây chính laø tieàn ñeà laøm naûy sinh vaø phaùt trieån maïnh meõ nhu caàu ñaûm baûo baûo hieåm vaø laø cô sôû vöõng chaéc cho söï hình thaønh vaø toàn taïi cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm noùi chung vaø baûo hieåm phi nhaân thoï noùi rieâng. 1.1.7. Vai troø cuûa baûo hieåm phi nhaân thoï - Veà maët kinh teá – xaõ hoäi Treân phaïm vi toaøn boä neàn kinh teá, baûo hieåm phi nhaân thoï ñoùng vai troø nhö moät coâng cuï an toaøn vaø döï phoøng ñaûm baûo khaû naêng hoaït ñoäng laâu daøi cuûa moïi chuû theå daân cö vaø kinh teá; thuùc ñaåy yù thöùc ñeà phoøng – haïn cheá toån thaát cho moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi. Cuøng vôùi caùc quyõ baûo hieåm khaùc, baûo hieåm phi nhaân thoï laø moâi tröôøng ngheà nghieäp cuûa moät soá löôïng lôùn lao ñoäng, taïo ra nhieàu giaù trò gia taêng cho caû neàn kinh teá, goùp phaàn ñaùng keå vaøo toång GDP cuûa quoác gia. Hieän nay, caû nöôùc coù nhieàu DNBH PNT coù doanh thu phí baûo hieåm caùc nghieäp vuï ñoái noäi chieám treân 50% toång doanh thu. Caùc doanh nghieäp naøy ñaõ söû duïng 9 moät maïng löôùi ñaïi lyù raát maïnh, taïo ra coâng vieäc laøm, thu huùt moät soá löôïng lôùn lao ñoäng taïi caùc ñòa phöông, goùp phaàn giaûm tyû leä thaát nghieäp cho xaõ hoäi. Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï coøn coù vai troø laù chaén kinh teá cho caùc caù nhaân/toå chöùc. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua soá lieäu thoáng keâ cuûa Hieäp hoäi Baûo hieåm Vieät Nam. Trong nhieàu naêm qua, soá tieàn chi traû boài thöôøng cuûa caùc DNBH PNT raát lôùn vaø ngaøy caøng taêng qua caùc naêm. Thöïc teá cho thaáy, moät soá caù nhaân/toå chöùc kinh teá khi khoâng may gaëp ruûi ro, töôûng nhö caù nhaân/ toå chöùc ñoù rôi vaøo tình traïng phaù saûn nhöng hoï ñaõ tham gia hôïp ñoàng baûo hieåm, doanh nghieäp baûo hieåm ñaõ giuùp hoï nhanh choùng hoaït ñoäng trôû laïi. Ñieàu ñoù chöùng toû raèng, caùc DNBH PNT thaät söï laø laù chaén cho caùc doanh nghieäp vaø caù nhaân trong vieäc buø ñaép nhöõng thieät haïi taøi chính, oån ñònh saûn xuaát vaø hoã trôï kinh teá khi khoâng may gaëp ruûi ro, tai naïn baát ngôø. Nhöõng naêm qua, caùc DNBH PNT ñaõ chi traû nhieàu vuï boài thöôøng toån thaát lôùn nhö BH chaùy noå, BH haøng hoaù xuaát nhaäp khaåu. Soá tieàn boài thöôøng leân ñeán haøng chuïc tyû ñoàng, giuùp toå chöùc/caù nhaân oån ñònh kinh doanh saûn xuaát. - Veà maët taøi chính Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï vôùi tö caùch laø moät ñôn vò cung caáp moät loaïi saûn phaåm dòch vuï cho xaõ hoäi, tham gia vaøo quaù trình phaân phoái nhö laø moät ñôn vò ôû khaâu cô sôû trong heä thoáng taøi chính. Ngoaøi ra, hoaït ñoäng baûo hieåm phi nhaân thoï ñaùp öùng nhu caàu voán khoâng ngöøng taêng leân cuûa quaù trình taùi saûn xuaát môû roäng. Vieäc thu phí theo nguyeân taéc “öùng tröôùc”, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï chieám giöõ moät quyõ tieàn teä raát lôùn taïm thôøi nhaøn roãi. Ñieàu naøy giuùp cho caùc doanh nghieäp baûo hieåm trôû thaønh nhöõng nhaø ñaàu tö lôùn, quan troïng cho caùc hoaït ñoäng khaùc cuûa neàn kinh teá quoác daân. 10 Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï huy ñoäng nguoàn voán trong daân cö vaø söû duïng moät phaàn nguoàn voán naøy ñaàu tö trôû laïi neàn kinh teá, thoâng qua caùc hình thöùc nhö göûi tieát kieäm, mua traùi phieáu Chính phuû, mua coâng traùi giaùo duïc. Vöøa qua, ngoaøi vieäc mua traùi phieáu Chính phuû, naêm 2005 caùc DNBH PNT ñaõ thöïc hieän vieäc mua laïi coâng traùi giaùo duïc vaø traùi phieáu Chính phuû thoâng qua vieäc thu phí cuûa caùc nghieäp vuï BH giaùo vieân, BH hoïc sinh vôùi soá tieàn haøng tyû ñoàng. Hoaït ñoäng baûo hieåm phi nhaân thoï khoâng chæ ñoùng vai troø cung caáp coâng cuï an toaøn maø coøn coù vai troø nhö moät trung gian taøi chính – taäp trung, tích tuï voán ñaûm baûo cho quaù trình taùi saûn xuaát ñöôïc thöôøng xuyeân vaø lieân tuïc, laø moät trong nhöõng ñònh cheá taøi chính quan troïng trong neàn kinh teá cuûa moät quoác gia nhaèm baûo veä söï oån ñònh vaø duy trì söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá – xaõ hoäi, taïo laäp theâm nguoàn voán trong nöôùc ñaùp öùng nhu caàu huy ñoäng voán ñaàu tö cho neàn kinh teá. Toùm laïi: Khi hoaït ñoäng coù hieäu quaû, caùc DNBH PNT ñoùng goùp moät vai troø quan troïng ñoái vôùi neàn kinh teá nhö giaûm tyû leä thaát nghieäp nhaèm ñaûm baûo an sinh quoác gia; tích tuï voán ñeå ñaàu tö trôû laïi neàn kinh teá. Ñoái vôùi khaùch haøng tham gia baûo hieåm, khi hoaït ñoäng coù hieäu quaû DNBH PNT ñaûm baûo tính thanh khoaûn, giuùp khaùch haøng an taâm vôùi laù chaén vöõng vaøng trong hoaït ñoäng kinh doanh saûn xuaát. 1.2. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH BAÛO HIEÅM PHI NHAÂN THOÏ 1.2.1. Toå chöùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï Doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï laø doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp, toå chöùc vaø hoaït ñoäng theo qui ñònh cuûa Luaät Kinh doanh baûo hieåm vaø caùc qui ñònh khaùc cuûa phaùp luaät coù lieân quan ñeå kinh doanh baûo hieåm phi nhaân thoï. 1.2.1.1. Caùc yeâu caàu caàn thieát cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï 11 - Yeâu caàu veà maët kyõ thuaät: Doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï phaûi toå chöùc toát vieäc thoáng keâ, löïa choïn ruûi ro, tính phí baûo hieåm, giaûi quyeát caùc khieáu naïi khi söï kieän baûo hieåm xaûy ra. - Yeâu caàu veà maët hoaït ñoäng kinh doanh: Doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï phaûi ñöôïc toå chöùc thaønh moät boä maùy hoaøn chænh ñeå coù theå vaän haønh, goàm caùc boä phaän chöùc naêng nhö quaûn lyù, nghieäp vuï, kinh doanh, taøi chính-keá toaùn, haønh chính nhaân söï,… - Yeâu caàu veà taøi chính: Doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taäp trung huy ñoäng nguoàn voán töø soá ñoâng khaùch haøng neân phaûi coù söï ñaûm baûo veà maët taøi chính (kyù quyõ, quyõ döï phoøng, voán ñieàu leä, hieäu quaû ñaàu tö,…) ñeå hoaït ñoäng vaø taïo söï tin töôûng ñoái vôùi khaùch haøng. Nhöõng yeâu caàu veà taøi chính phaûi ñöôïc giaùm saùt chaët cheõ bôûi caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc. - Yeâu caàu veà maët phaùp lyù: Doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï phaûi ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng ñuùng theo qui ñònh cuûa luaät phaùp ñòa phöông hoaëc quoác gia maø doanh nghieäp hoaït ñoäng kinh doanh. 1.2.1.2. Caùc loaïi hình doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï Trong lónh vöïc kinh doanh baûo hieåm phi nhaân thoï, caùc doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp döôùi caùc hình thöùc laø doanh nghieäp baûo hieåm Nhaø nöôùc, doanh nghieäp baûo hieåm coå phaàn vaø doanh nghieäp baûo hieåm töông hoã. Doanh nghieäp baûo hieåm Nhaø nöôùc laø doanh nghieäp baûo hieåm maø quyeàn sôû höõu doanh nghieäp thuoäc veà Nhaø nöôùc. Doanh nghieäp baûo hieåm coå phaàn ñöôïc sôû höõu bôûi caùc caù nhaân vaø/ hoaëc caùc toå chöùc cuøng chia nhau naém giöõ nhöõng phaàn khaùc nhau trong voán sôû höõu cuûa doanh 12 nghieäp, hoï ñöôïc goïi laø coå ñoâng. Khi doanh nghieäp hoaït ñoäng coù laõi, moät phaàn lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp seõ ñöôïc chia cho moãi coå ñoâng goïi laø coå töùc. Doanh nghieäp baûo hieåm töông hoã laø doanh nghieäp baûo hieåm do chính caùc chuû hôïp ñoàng baûo hieåm cuûa doanh nghieäp naém quyeàn sôû höõu. Neáu hoaït ñoäng coù laõi, moät phaàn lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp seõ ñöôïc chia cho moãi chuû hôïp ñoàng döôùi daïng baûo töùc. Moät ñaëc ñieåm quan troïng cuûa doanh nghieäp baûo hieåm töông hoã laø khoâng chia voán chuû sôû höõu thaønh coå phaàn neân khoâng theå bò thoân tính vì coå phaàn khoâng ñöôïc pheùp mua baùn. Ngoaøi ra coøn coù caùc loaïi hình doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï khaùc nhö doanh nghieäp baûo hieåm lieân doanh, doanh nghieäp baûo hieåm 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 1.2.1.3. Cô caáu toå chöùc cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï muoán hoaït ñoäng kinh doanh moät caùch hieäu quaû thì caàn coù söï phoái hôïp hoaït ñoäng giöõa caùc boä phaän trong doanh nghieäp vôùi nhau. Tuøy theo qui moâ hoaït ñoäng, moät doanh nghieäp baûo hieåm coù caùc boä phaän chöùc naêng nhö boä phaän nghieäp vuï, boä phaän Marketing, boä phaän dòch vuï khaùch haøng, boä phaän nghieân cöùu vaø phaùt trieån (R&D), boä phaän taøi chính-keá toaùn, boä phaän phaùp lyù, boä phaän nhaân söï, heä thoáng thoâng tin. Phaàn lôùn caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï coù keát caáu toå chöùc theo moâ hình kim töï thaùp. Trong ñoù quyeàn löïc baét ñaàu töø ñænh kim töï thaùp vôùi moät soá ngöôøi hoaëc nhoùm ngöôøi. Quyeàn haïn sau ñoù ñöôïc phaân boá ñeán nhöõng nhoùm ngöôøi coù thöù baäc thaáp hôn. 1.2.2. Hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï 13 Hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï coù hai maûng chính laø hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm vaø hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính. 1.2.2.1. Hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm Hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï goàm coù hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm goác vaø hoaït ñoäng kinh doanh taùi baûo hieåm.
Hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm goác Hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm goác cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï thoâng qua caùc boä phaän chöùc naêng: - Ñònh phí baûo hieåm Doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï caàn xaùc ñònh ñöôïc giaù baùn saûn phaåm tröôùc khi cung caáp ra thò tröôøng, coâng vieäc ñoù ñöôïc goïi laø ñònh phí baûo hieåm. Vieäc ñònh phí baûo hieåm ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc ñònh phí vieân, nhöõng ngöôøi naøy coù traùch nhieäm tính toaùn vaø ñöa ra möùc phí (tyû leä phí) cho töøng loaïi saûn phaåm. Cô sôû ñònh phí baûo hieåm: Luaät soá lôùn trôû thaønh cô sôû kyõ thuaät quan troïng cuûa baûo hieåm bôûi vì noù chæ ra raèng vieäc khoâng theå tieân lieäu söï coá cho moãi tröôøng hôïp rieâng leû nay trôû thaønh coù theå tieân lieäu khi keát hôïp soá lôùn caùc tröôøng hôïp töông ñoàng. Nhö vaäy, ngöôøi baûo hieåm coù theå ñaûm baûo moät ruûi ro hoaøn toaøn baáp beânh, baát traéc ñoái vôùi ngöôøi ñöôïc baûo hieåm. Vaán ñeà ñaët ra laø ñeå tính toaùn ñöôïc xaùc suaát bieán coá ñöôïc baûo hieåm, toå chöùc baûo hieåm phaûi döïa treân vieäc thöïc hieän coâng vieäc thoáng keâ moät caùch khoa hoïc. Thoáng keâ cung caáp cho ngöôøi baûo hieåm con soá veà caùc laàn ruûi ro ñaõ xaûy ra trong quaù khöù vaø giaù trò cuûa toån thaát. Treân cô sôû ñoù, ngöôøi baûo hieåm coù theå döï baùo 14 ñöôïc möùc ñoä phaûi chi traû cho caùc ruûi ro trong töông lai vaø töông öùng laø soá phí baûo hieåm phaûi ñoùng töø ngöôøi tham gia baûo hieåm. Giaû söû trong moät thôøi kyø ñuû daøi, quan saùt vaø thoáng keâ treân N ñoái töôïng (N ngöôøi tham gia ) chòu taùc ñoäng cuûa cuøng moät ruûi ro X (bieán coá X). Soá laàn xuaát hieän bieán coá X laø n. Toång giaù trò toån thaát laø S. Soá löôïng bieán coá n Taàn suaát xuaát hieän bieán coá F =----------------------- = ------- Kích thöôùc maãu N Toång giaù trò toån thaát S Toån thaát trung bình C =------------------------------- = -------- Soá laàn xuaát hieän n Nhö vaäy, trong kyø ñoù neáu cuøng tham gia chia seû toån thaát thì moãi ngöôøi phaûi ñoùng goùp moät khoaûn laø: S S n P = -------- = --------- x ------- = C x F N n N Neáu N ñoái töôïng tieáp tuïc hoaït ñoäng ñoù trong töông lai vaø giaû ñònh raèng caùc ñieàu kieän taùc ñoäng ñeán ruûi ro X khoâng thay ñoåi thì moãi ngöôøi coù theå ñoùng goùp moät khoaûn P töông töï ngay töø ñaàu kyø. Töông töï döïa treân keát quaû thoáng keâ kinh nghieäm veà ruûi ro trong quaù khöù, ñoàng thôøi phaân tích nhöõng bieán ñoäng coù theå coù trong töông lai, ngöôøi baûo hieåm coù theå döï baùo xaùc suaát vaø möùc traàm troïng cuûa ruûi ro. Töø ñoù tính toaùn ñöôïc möùc ñoùng goùp (phí baûo hieåm) cuûa töøng ngöôøi tham gia baûo hieåm. Phí baûo hieåm ñöôïc xaùc ñònh chính xaùc hay khoâng tuyø thuoäc vaøo döï baùo coù chính xaùc hay khoâng. Möùc ñoä chính 15 xaùc cuûa döï baùo phuï thuoäc vaøo kích thöôùc cuûa maãu thoáng keâ, thôøi gian quan saùt vaø vieäc nhaän daïng chính xaùc caùc yeáu toá taùc ñoäng. Trong quaù trình hoaït ñoäng laâu daøi, ngöôøi baûo hieåm phaûi theo doõi thöôøng xuyeân söï bieán ñoäng cuûa caùc yeáu toá thoáng keâ nhaèm ñieàu chænh khi caàn thieát phí baûo hieåm cho phuø hôïp vôùi thöïc teá dieãn bieán ruûi ro toån thaát. Rieâng ñoái vôùi caùc nghieäp vuï baûo hieåm baét buoäc thì phí baûo hieåm do Nhaø nöôùc quy ñònh. - Khai thaùc baûo hieåm Vieäc khai thaùc baûo hieåm ôû caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï laø quaù trình ñaùnh giaù ruûi ro vaø ra quyeát ñònh veà vieäc chaáp nhaän hay khoâng chaáp nhaän ruûi ro hoaëc chaáp nhaän ruûi ro ôû möùc ñoä naøo. Quaù trình ñaùnh giaù ruûi ro coù theå thöïc hieän sô boä qua khai thaùc vieân hoaëc chuyeån cho boä phaän ñaùnh giaù ruûi ro chuyeân nghieäp cuûa doanh nghieäp, coù theå ñaùnh giaù ruûi ro theo töøng nghieäp vuï saûn phaåm rieâng bieät. Sau khi ñaùnh giaù ruûi ro vaø chaáp nhaän ruûi ro ñoù, doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï seõ tieáân haønh caáp ñôn baûo hieåm, giaáy chöùng nhaän baûo hieåm hoaëc hôïp ñoàng baûo hieåm. Beân caïnh keânh phaân phoái tröïc tieáp, keânh phaân phoái qua trung gian ñoái vôùi caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï luoân giöõ vai troø quan troïng. o Hoaït ñoäng ñaïi lyù baûo hieåm Hoaït ñoäng ñaïi lyù baûo hieåm laø hoaït ñoäng giôùi thieäu chaøo baùn saûn phaåm baûo hieåm, giao keát hôïp ñoàng baûo hieåm vaø caùc coâng vieäc khaùc nhaèm thöïc hieän hôïp ñoàng baûo hieåm theo uûy quyeàn cuûa doanh nghieäp baûo hieåm. 16 Ñaïi lyù baûo hieåm laø ngöôøi ñöôïc doanh nghieäp baûo hieåm uûy quyeàn, ñaïi dieän doanh nghieäp baûo hieåm chaøo baùn saûn phaåm baûo hieåm vaø ñöôïc höôûng thuø lao töø keáât quaû kinh doanh (hoa hoàng ñaïi lyù baûo hieåm). Phaïm vi cung caáp saûn phaåm cuûa ñaïi lyù thöôøng laø nhöõng nghieäp vuï ñôn giaûn vaø phoå bieán o Hoaït ñoäng moâi giôùi baûo hieåm Hoaït ñoäng moâi giôùi baûo hieåm laø vieäc cung caáp thoâng tin tö vaán cho beân mua baûo hieåm veà saûn phaåm baûo hieåm, ñieàu kieän baûo hieåm, möùc phí baûo hieåm, doanh nghieäp baûo hieåm vaø caùc ñieàu kieän coù lieân quan ñeán vieäc ñaøm phaùn vaø thöïc hieän hôïp ñoàng baûo hieåm theo yeâu caàu cuûa beân mua baûo hieåm. Moâi giôùi baûo hieåm phi nhaân thoï laø ngöôøi ñöôïc ngöôøi ñöôïc baûo hieåm uûy quyeàn, coù nhieäm vuï tìm kieám trong soá caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï ñang hoaït ñoäng treân thò tröôøng moät doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï ñaûm baûo cung caáp baûo hieåm vôùi söï töông thích toát nhaát giöõa phí baûo hieåm vaø chaát löôïng dòch cuûa doanh nghieäp baûo hieåm ñoù. Thu nhaäp chính cuûa moâi giôùi laø töø hoaït ñoäng baûo hieåm, do beân mua baûo hieåm vaø/hoaëc doanh nghieäp baûo hieåm chi traû. Nhaø baûo hieåm moâi giôùi phaûi coù baûo hieåm traùch nhieäm ngheà nghieäp nhö moät ñieàu kieän ñaêng kyù haønh ngheà. - Giaûi quyeát caùc khieáu naïi chi traû boài thöôøng Khi coù khieáu naïi yeâu caàu giaûi quyeát töø phía khaùch haøng, doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï seõ tieán haønh thöïc hieän caùc coâng vieäc xaùc minh, xaùc ñònh toån thaát vaø giaûi quyeát quyeàn lôïi trong phaïm vi traùch nhieäm ñaõ cam keát trong hôïp ñoàng. Vieäc giaûi quyeát khieáu naïi trong nhöõng tröôøng hôïp phöùc taïp coù theå caàn ñeán söï tham gia cuûa caùc toå chöùc giaùm ñònh ñoäc laäp hoaëc söï can thieäp cuûa cô quan phaùp luaät. 17 - Caùc hoaït ñoäng khaùc Cuõng nhö caùc doanh nghieäp kinh doanh khaùc, doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï cuõng coù caùc hoaït ñoäng nhö Marketing, nhaân söï, taøi chính-keá toaùn, phaùp lyù, dòch vuï khaùch haøng, heä thoáng thoâng tin, giaùm saùt. Tuy nhieân, do ñaëc thuø rieâng cuûa ngaønh neân hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï phaûi coù nhöõng qui ñònh rieâng cho hoaït ñoäng kinh doanh nhö vieäc trích laäp döï phoøng, chi traû hoa hoàng, giaùm ñònh toån thaát, ñeà phoøng haïn cheá toån thaát.
Hoaït ñoäng kinh doanh taùi baûo hieåm Taùi baûo hieåm laø moät nghieäp vuï qua ñoù moät toå chöùc baûo hieåm chuyeån cho moät toå chöùc baûo hieåm khaùc moät phaàn ruûi ro maø toå chöùc ñoù ñaõ chaáp nhaän baûo hieåm. Kinh doanh taùi baûo hieåm bao goàm: - Chuyeån moät phaàn traùch nhieäm ñaõ nhaän baûo hieåm cho moät hay nhieàu doanh nghieäp baûo hieåm khaùc; - Nhaän baûo hieåm laïi moät phaàn hay toaøn boä traùch nhieäm maø doanh nghieäp baûo hieåm khaùc ñaõ nhaän baûo hieåm. 1.2.2.2. Hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính Phí baûo hieåm phi nhaân thoï theo nguyeân taéc “öùng tröôùc” neân quyõ baûo hieåm seõ coù thôøi gian nhaøn roãi, ñaây chính laø cô sôû quan troïng cho hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa quyõ baûo hieåm. Treân thò tröôøng taøi chính, caùc toå chöùc baûo hieåm phi nhaân thoï laø moät trong nhöõng nhaø ñaàu tö coù qui moâ voán lôùn. - Nguoàn voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï bao goàm voán ñieàu leä, quyõ döï tröõ baét buoäc, caùc khoaûn laõi cuûa nhöõng naêm tröôùc chöa söû duïng heát,... - Caùc lónh vöïc ñaàu tö taøi chính cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï laø mua traùi phieáu Chính phuû; mua coå phieáu, traùi phieáu doanh nghieäp; kinh doanh baát 18 ñoäng saûn; goùp voán vaøo caùc doanh nghieäp; uûy thaùc ñaàu tö qua caùc toå chöùc taøi chính- tín duïng. 1.2.3. Caùc vaên baûn phaùp lyù cuûa Vieät Nam trong lónh vöïc kinh doanh baûo hieåm phi nhaân thoï Vaên baûn phaùp lyù cho hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm phi nhaân thoï ñöôïc theå hieän qua Luaät Kinh doanh baûo hieåm, Nghò ñònh, Thoâng tö höôùng daãn thi haønh Luaät Kinh doanh baûo hieåm vaø caùc vaên baûn khaùc coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm. - Luaät Kinh doanh baûo hieåm soá 24/2000/QH10 coù hieäu löïc töø ngaøy 01 thaùng 04 naêm 2001. - Boä Luaät daân söï naêm 2005 - Boä Luaät haøng haûi naêm 2005 - Nghò ñònh soá 118/2003/NÑ-CP cuûa Chính phuû ngaøy 13/10/2003 qui ñònh xöû phaït haønh chính trong lónh vöïc kinh doanh baûo hieåm; - Nghò ñònh soá 45/2007/NÑ-CP cuûa Chính phuû ngaøy 27/03/2007 qui ñònh chi tieát thi haønh moät soá ñieàu cuûa Luaät Kinh doanh baûo hieåm; - Nghò ñònh soá 46/2007/NÑ-CP cuûa Chính phuû ngaøy 27/03/2007 qui ñònh cheá ñoä taøi chính ñoái vôùi doanh nghieäp baûo hieåm vaø doanh nghieäp moâi giôùi baûo hieåm; - Thoâng tö soá 155/2007/TT-BTC cuûa Boä Taøi chính ngaøy 20/12/2007 höôùng daãn thi haønh Nghò ñònh soá 45/2007/NÑ-CP cuûa Chính phuû ngaøy 27 thaùng 03 naêm 2007 qui ñònh chi tieát thi haønh moät soá ñieàu cuûa Luaät Kinh doanh baûo hieåm; - Thoâng tö 156/2007/TT-BTC cuûa Boä Taøi chính höôùng daãn thi haønh Nghò ñònh soá 46/2007/NÑ-CP cuûa Chính phuû ngaøy 27/03/2007 qui ñònh cheá ñoä taøi chính ñoái vôùi doanh nghieäp baûo hieåm vaø doanh nghieäp moâi giôùi baûo hieåm; 19 - Quyeát ñònh soá 153/2003/QÑ-BTC ngaøy 22/09/2003 veà vieäc ban haønh Heä thoáng chæ tieâu giaùm saùt doanh nghieäp baûo hieåm; Ngoaøi ra coøn coù caùc vaên baûn qui ñònh veà baûo hieåm baét buoäc nhö Quyeát ñònh soá 23/2007/QÑ-BTC ngaøy 09/04/2007 cuûa Boä Taøi chính veà vieäc ban haønh cheá ñoä baûo hieåm traùch nhieäm daân söï chuû xe cô giôùi; Nghò ñònh soá 130/2006/NÑ-CP ngaøy 08/11/2006 qui ñònh cheá ñoä baûo hieåm chaùy, noå baét buoäc vaø Quyeát ñònh soá 28/2007/QÑ-BTC ngaøy 24/04/2007 veà vieäc ban haønh qui taéc vaø bieåu phí baûo hieåm chaùy noå baét buoäc,... 1.3. CÔ SÔÛ ÑAÙNH GIAÙ HIEÄU QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP BAÛO HIEÅM PHI NHAÂN THOÏ Theo heä thoáng caùc chæ tieâu giaùm saùt doanh nghieäp baûo hieåm cuûa Boä Taøi chính, moät soá chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc DNBH PNT haïch toaùn phuï thuoäc ñöôïc theå hieän qua caùc chæ tieâu: 1.3.1. Chæ tieâu doanh thu phí baûo hieåm goác Nhöõng thay ñoåi veà doanh thu phí baûo hieåm goác qua caùc naêm giuùp ñaùnh giaù naêng löïc khai thaùc cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï: thuùc ñaåy doanh thu taêng tröôûng oån ñònh, beàn vöõng do môû roäng qui moâ hoaït ñoäng hay laø daáu hieäu cho thaáy doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï chaám döùt khai thaùc moät soá nghieäp vuï naøo ñoù, thu heïp phaïm vi khai thaùc do coù nhieàu toån thaát ôû moät soá nghieäp vuï, hoaëc maát thò phaàn do caïnh tranh. Chæ tieâu naøy ñöôïc tính nhö sau: Goïi Do laø doanh thu phí baûo hieåm goác naêm tröôùc, D1 laø doanh thu phí baûo hieåm goác naêm hieän taïi. D1-Do Thay ñoåi doanh thu phí baûo hieåm goác = ---------- Do 20 1.3.2. Chæ tieâu tyû leä boài thöôøng Tyû leä boài thöôøng laø moät trong caùc chæ tieâu theå hieän chaát löôïng khai thaùc vaø quaûn lyù ruûi ro cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. Tyû leä boài thöôøng coù aûnh höôûng lôùn tôùi keát quaû kinh doanh baûo hieåm cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. Tyû leä boài thöôøng cao coù khaû naêng laøm cho doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï bò thua loã trong hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm, laøm aûnh höôûng tôùi khaû naêng taøi chính cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. Chæ tieâu naøy ñöôïc tính: Boài thöôøng thuoäc traùch nhieäm giöõ laïi + (taêng)/ - (giaûm) döï phoøng boài thöôøng Tyû leä boài thöôøng = ------------------------------------------------ Phí baûo hieåm thuaàn ñöôïc höôûng 1.3.3. Chæ tieâu tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm Tyû leä chi phí laø moät trong caùc chæ tieâu theå hieän khaû naêng caïnh tranh cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï thoâng qua vieäc khoáng cheá chi phí ôû möùc hôïp lyù maø vaãn ñaûm baûo hieäu quaû kinh doanh. Töông töï nhö chæ tieâu tyû leä boài thöôøng coù aûnh höôûng tôùi keát quaû kinh doanh baûo hieåm cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. Tyû leä chi phí cao laøm giaûm khaû naêng caïnh tranh cuûa doanh nghieäp cuõng nhö aûnh höôûng baát lôïi tôùi lôïi nhuaän thu ñöôïc töø hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm cuûa doanh nghieäp. Chæ tieâu naøy ñöôïc tính nhö sau: Toång chi phí hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm Tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm = ------------------------------------- Doanh thu phí baûo hieåm thuaàn 1.3.4. Chæ tieâu tyû leä keát hôïp 21 Chæ tieâu tyû leä keát hôïp laø chæ tieâu toång quaùt nhaát cho bieát khaû naêng hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. Veà laâu daøi, keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï laø yeáu toá chuû yeáu quyeát ñònh söï oån ñònh veà maët taøi chính. Chæ tieâu naøy laø söï keát hôïp giöõa chæ tieâu tyû leä boài thöôøng vaø tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm. Tyû leä keát hôïp = Tyû leä boài thöôøng + Tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh 1.3.5. Tyû leä nôïï phí baûo hieåm Tyû leä nôï phí laø moät trong caùc chæ tieâu theå hieän naêng löïc quaûn lyù nôï phí baûo hieåm cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. Chæ tieâu naøy cao aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa DNBH PNT vaø ngöôïc laïi. Nôï phí baûo hieåm Tyû leä nôï phí baûo hieåm = ------------------------------------ x 100% Doanh thu phí baûo hieåm goác 1.3.6. Chæ tieâu hieäu quaû kinh doanh Chæ tieâu naøy ño löôøng hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. Chæ soá naøy caøng cao chöùng toû caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï hoaït ñoäng caøng hieäu quaû vaø ngöôïc laïi. Lôïi nhuaän qui öôùc noäi boä Hieäu quaû kinh doanh = ------------------------------------- x 100 Doanh thu phí baûo hieåm thuaàn 22 Keát luaän Chöông 1. Chöông 1 ñaõ ñöôïc phaân tích cô sôû lyù luaän veà baûo hieåm phi nhaân thoï, qua ñoù giôùi thieäu nguoàn goác vaø söï ra ñôøi cuûa baûo hieåm phi nhaân thoï, ñöa ra khaùi nieäm veà baûo hieåm vaø baûo hieåm phi nhaân thoï, neâu baät vai troø, taùc duïng vaø söï caàn thieát cuûa baûo hieåm phi nhaân thoï ñoái vôùi ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi, chuù troïng caùc vaán ñeà lieân quan ñeán hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm phi nhaân thoï nhö cô caáu toå chöùc, vaên baûn phaùp lyù, hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm phi nhaân thoï vaø cô sôû ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. 23 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH BAÛO HIEÅM PHI NHAÂN THOÏ ÔÛ TÆNH LONG AN 24 2.1. SÔ LÖÔÏC VEÀ TÌNH HÌNH KINH TEÁ XAÕ HOÄI CUÛA TÆNH LONG AN 2.1.1. Vaøi neùt veà tình hình chung cuûa tænh Long An Tænh Long An vöøa naèêm ôû khu vöïc Taây Nam Boä vöøa thuoäc Vuøng Kinh Teá Troïng Ñieåm Phía Nam. Phía Ñoâng giaùp vôùi thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø tænh Taây Ninh; giaùp vôùi Vöông Quoác Camphuchia veà phía Baéc vôùi ñöôøng bieân giôùi daøi 137,7km; giaùp tænh Ñoàng Thaùp veà phía Taây vaø giaùp tænh Tieàn Giang veà phía Nam. Dieän tích töï nhieân cuûa toaøn tænh laø 4.492,39 km2, baèng 1,43% so vôùi dieän tích caû nöôùc vaø 11,78% so vôùi dieän tích cuûa vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Veà ñôn vò haønh chính, tænh coù 1 thò xaõ vaø 13 huyeän, trong ñoù coù 6 huyeän naèm trong khu vöïc Ñoàng Thaùp Möôøi. Thò xaõ Taân An laø trung taâm haønh chính cuûa tænh. Ñieàu kieän töï nhieân sinh thaùi cuûa tænh Long An raát thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån toaøn dieän, vôùi cô caáu caây troàng, vaät nuoâi da daïng, phong phuù: Dieän tích ñaát noâng nghieäp laø 304.396,27 ha; saûn löôïng löông thöïc naêm 2008 treân 2,2 trieäu taán. Dieän tích nuoâi troàng thuûy saûn laø 3.100 ha, haøng naêm ñem laïi hôn 8.000 taán toâm, caù coù giaù trò xuaát khaåu cao. Saûn löôïng ñaùnh baét haøng naêm ñem laïi treân 13.000 taán. Toång kim ngaïch xuaát khaåu naêm 2008 treân 660 trieäu USD. Vôùi nhöõng lôïi theá treân, tænh Long An coù ñieàu kieän thu huùt nguoàn voán ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc cuõng nhö trao ñoåi, mua baùn vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc thoâng qua cöûa khaåu Moäc Hoaù vaø heä thoáng caûng bieån taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. 2.1.2. Tình hình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh Long An Long An laø moät tænh coù cô caáu kinh teá Noâng-Coâng nghieäp. Coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp töông ñoái phaùt trieån. Giaù trò toång saûn phaåm GDP cuûa Long An naêm 2008 laø 10.570 tyû ñoàng. GDP bình quaân ñaàu ngöôøi ñaït 17,38 trieäu ñoàng/naêm. 25 Toác ñoä taêng tröôûng GDP bình quaân giai ñoaïn 2005-2007 laø 11,9%/naêm. Naêm 2008, toác ñoä taêng GDP ñaït treân 14,3% vaø daân soá cuûa tænh Long An laø 1.434.506 ngöôøi. Töø nhöõng naêm 2005, cô caáu kinh teá tænh Long An coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc. Baûng 2.1. Cô caáu tyû troïng(%) caùc khu vöïc kinh teá cuûa tænh Long An (2005-2008) Ñôn vò:% 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 KV1(Noâng nghieäp) 5.1 1.5 4.6 3.5 KV2(Coâng nghieäp-xaây döïng) 21.9 26.3 25.8 26.4 KV3(Dòch vuï-thöông maïi) 9.8 10.5 11.2 12.3 5.1 21.9 9.8 1.5 26.3 10.5 4.6 25.8 11.2 3.5 26.4 12.3 0 5 10 15 20 25 30 2005 2006 2007 2008 KV1(NN) KV2(CN) KV3(DV) (Nguoàn: Cuïc thoáng keâ tænh Long An) Qua baûng soá lieäu vaø bieåu ñoà treân cho thaáy, ñeán cuoái naêm 2007 toác ñoä taêng cuûa khu vöïc II (coâng nghieäp - xaây döïng) vaø khu vöïc III (thöông maïi - dòch vuï) taêng khaù cao trong GDP so vôùi naêm 2005 vaø ñeán naêm 2008, tieáp tuïc taêng cao ôû khu vöïc III. Ñieàu naøy chöùng toû kinh teá cuûa tænh Long An ñaõ coù böôùc chuyeån bieán môùi: chuyeån töø kinh teá noâng nghieäp thuaàn tuùy sang höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa phaùt trieån thöông maïi dòch vuï theo höôùng hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi. 2.1.3. Tình hình tham gia baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An (Nguoàn: Cuïc thoáng keâ tænh Long An) Bieåu ñoà 2.1: Cô caáu tyû troïng caùc khu vöïc trong GDP cuûa tænh Long An 26 Tình hình tham gia baûo hieåm phi nhaân thoï cuûa caùc caù nhaân/toå chöùc ôû tænh Long An trong thôøi gian qua ñöôïc theå hieän nhö sau: Baûng 2.2-Tyû leä tham gia baûo hieåm Stt Nghieäp vuï baûo hieåm Tyû leä khai thaùc 01 BH haøng hoùa xuaát khaåu 27% kim ngaïch xuaát khaåu 02 BH haøng hoùa nhaäp khaåu 30,67% kim ngaïch nhaäp khaåu 03 BH toaøn dieän hoïc sinh 45,86% toång soá hoïc sinh trong tænh 04 BH tai naïn haønh khaùch 49,50% toång soá löôït khaùch 05 BH xe cô giôùi 40,40% toång soá xe caùc loaïi 06 BH söùc khoûe con ngöôøi 12% toång soá lao ñoäng trong tænh. (Nguoàn: Cuïc thoáng keâ Long An vaø caùc DNBH phi nhaân thoï Long An) Soá lieäu thoáng keâ cho thaáy möùc ñoä tham gia baûo hieåm phi nhaân thoï cuûa caùc caù nhaân/toå chöùc trong tænh coøn thaáp, cuï theå nghieäp vuï BH söùc khoûe con ngöôøi chæ ñaït 12% toång soá lao ñoäng trong neàn kinh teá tænh hay BH haøng hoaù xuaát khaåu chæ ñaït 27% kim ngaïch xuaát khaåu cuûa tænh. Ñieàu naøy theå hieän tieàm naêng khai thaùc baûo hieåm phi nhaân thoï taïi ñòa phöông coøn raát lôùn, taïo ñieàu kieän ñeå caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An thuùc ñaåy doanh thu taêng tröôûng trong thôøi gian tôùi. 2.2. HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP BAÛO HIEÅM PHI NHAÂN THOÏ TAÏI TÆNH LONG AN 2.2.1. Maïng löôùi toå chöùc hoaït ñoäng 2.2.1.1. Caùc doanh nghieäp baûo hieåm PNT ñang hoaït ñoäng taïi tænh Long An Hieän nay, tænh Long An chính thöùc coù 06 doanh nghieäp BH PNT. Trong ñoù: 27 - Doanh nghieäp Nhaø nöôùc: Baûo Vieät Long An laø DN duy nhaát taïi tænh thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc töø tröôùc 2007. Töø thaùng 10/2007, Baûo Vieät ñaõ chuyeån ñoåi thaønh Taäp ñoaøn Taøi chính-BH Baûo Vieät, hoaït ñoäng theo moâ hình coâng ty coå phaàn . - Coâng ty coå phaàn: goàm caùc DNBH Baûo Minh Long An, baûo hieåm PJICO Long An, baûo hieåm AAA Long An, baûo hieåm Vieãn Ñoâng Long An, baûo hieåm Böu Ñieän Long An. 2.2.1.2. Moâ hình toå chöùc Cô caáu toå chöùc cuûa DNBH PNT taïi tænh Long An ñöôïc theå hieän qua sô ñoà: Cô caáu toå chöùc quaûn lyù cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An goàm coù 01 Giaùm ñoác, 01 Phoù giaùm ñoác vaø caùc boä phaän giuùp vieäc. Nhieäm vuï, chöùc naêng vaø quyeàn haïn cuûa caùc boä phaän nhö sau: - Giaùm ñoác: do Toång Giaùm ñoác quyeát ñònh tuyeån duïng. Giaùm ñoác laø ngöôøi ñaïi dieän cho Coâng ty, coù nhieäm vuï vaø quyeàn haïn theo phaân caáp cuûa Toång Coâng ty. Giaùm ñoác tröïc tieáp toå chöùc, quaûn lyù vaø ñieàu haønh hoaït ñoäng haøng ngaøy cuûa coâng ty phuø hôïp vôùi qui ñònh cuûa Toång Coâng ty; chòu traùch nhieäm tröôùc Toång Giaùm ñoác Toång Coâng ty vaø tröôùc phaùp luaät veà vieäc thöïc hieän caùc quyeàn vaø nhieäm vuï ñöôïc giao. Giaùm ñoác Phoù Giaùm ñoác Phoøng nghieäp vuï Phoøng TCKT- toång hôïp Phoøng phaùt trieån ñaïi lyù Phoøng BH khu vöïc Phoøng BH khu vöïc Phoøng BH khu vöïc Phoøng BH khu vöïc 28 - Phoù giaùm ñoác: laø ngöôøi giuùp Giaùm ñoác coâng ty ñieàu haønh coâng ty ñoàng thôøi chòu traùch nhieäm vôùi Giaùm ñoác veà caùc hoaït ñoäng cuûa coâng ty theo phaân coâng/uyû quyeàn cuûa Giaùm ñoác, chòu traùch nhieäm tröôùc Giaùm ñoác, Toång Coâng ty vaø phaùp luaät veà nhieäm vuï ñöôïc Giaùm ñoác phaân coâng/uyû quyeàn. - Boä maùy giuùp vieäc: goàm coù phoøng Taøi chính-Keá toaùn-Toång hôïp, phoøng Nghieäp vuï, phoøng Phaùt trieån ñaïi lyù. Ñaây laø caùc phoøng chuyeân moân, nghieäp vuï, coù chöùc naêng tham möu, hoã trôï Giaùm ñoác trong quaûn lyù, ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa Coâng ty. Ngoaøi ra, boä phaän giuùp vieäc coøn coù caùc vaên phoøng baûo hieåm khu vöïc ñaët ôû caùc huyeän trong tænh. Caùc phoøng naøy coù vai troø, nhieäm vuï töông töï nhö moät phoøng nghieäp vuï nhöng hoaït ñoäng trong phaïm vi moät hoaëc moät soá huyeän tuøy theo qui ñònh cuûa töøng doanh nghieäp. Taát caû caùc DNBH PNT taïi tænh Long An ñeàu laø ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc caùc Coâng ty/ Toång coâng ty baûo hieåm tröïc thuoäc trung öông, cuï theå: - Baûo Vieät Long An tröïc thuoäc Toång Coâng ty baûo hieåm Baûo Vieät – do Coâng ty coå phaàn Taäp ñoaøn Baûo Vieät ñaàu tö voán 100%. - Baûo Minh Long An tröïc thuoäc Toång Coâng ty coå phaàn baûo hieåm Baûo Minh. - PJICO Long An tröïc thuoäc Coâng ty coå phaàn baûo hieåm PETROLIMEX - Baûo hieåm AAA Long An tröïc thuoäc Coâng ty coå phaàn baûo hieåm AAA. - Baûo hieåm Vieãn Ñoâng Long An tröïc thuoäc Coâng ty coå phaàn baûo hieåm Vieãn Ñoâng. - Baûo hieåm Böu ñieän Long An tröïc thuoäc Coâng ty coå phaàn baûo hieåm Böu ñieän. 2.2.2. Nhieäm vuï cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï 29 - Trieån khai, môû roäng quy moâ hoaït ñoäng kinh doanh, toå chöùc boä maùy quaûn lyù theo ñònh höôùng phaùt trieån cuûa Toång Coâng ty, ñaûm baûo hoaøn thaønh caùc chæ tieâu kinh doanh ñöôïc giao vaø theo phaân caáp vaø/hoaëc uûy quyeàn, quy ñònh, höôùng daãn cuûa Toång Coâng ty. - Kinh doanh nhöõng saûn phaåm baûo hieåm theo quy ñònh, höôùng daãn cuûa Toång Coâng ty vaø söû duïng con daáu cuûa Coâng ty ñeå ñaïi dieän cho Toång Coâng ty kyù keát vaø thöïc hieän caùc hôïp ñoàng baûo hieåm, caùc cam keát vôùi khaùch haøng phuø hôïp vôùi ñieàu khoaûn, bieåu phí ñaõ ñöôïc Boä Taøi Chính pheâ duyeät. - Tuyeån duïng vaø söû duïng con daáu cuûa Toång Coâng ty ñeå ñaïi dieän cho Toång Coâng ty kyù keát hôïp ñoàng ñaïi lyù vôùi caùc toå chöùc vaø/hoaëc caù nhaân, khen thöôûng, traû thuø lao vaø hoa hoàng cho ñaïi lyù, xöû lyù caùc haønh vi vi phaïm cuûa ñaïi lyù phuø hôïp vôùi phaân caáp vaø/hoaëc uûy quyeàn, quy ñònh, höôùng daãn cuûa Toång Coâng ty vaø phaùp luaät. - Trieån khai vaø duy trì caùc moái quan heä ñoái noäi vaø ñoái ngoaïi taïi tænh nhaèm phuïc vuï cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Coâng ty phuø hôïp vôùi ñònh höôùng cuûa Toång Coâng ty nhö: o Vaän ñoäng, tuyeân truyeàn giuùp ngöôøi daân hieåu roõ veà baûo hieåm phi nhaân thoï. o Ñaøo taïo heä thoáng maïng löôùi ñaïi lyù chuyeân nghieäp hoaït ñoäng veà lónh vöïc baûo hieåm phi nhaân thoï. o Giaûi quyeát quyeàn lôïi cho khaùch haøng tham gia baûo hieåm. o Thöïc hieän toát nghóa vuï vôùi ngaân saùch nhaø nöôùc. o Caùc nhieäm vuï khaùc theo yeâu caàu cuûa cô quan quaûn lyù. 2.2.3. Caùc nghieäp vuï baûo hieåm phi nhaân thoï ñang trieån khai 30 Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An hieän ñang trieån khai caùc nghieäp vuï baûo hieåm haøng hoaù xuaát nhaäp khaåu, nghieäp vuï baûo hieåm taøi saûn, nghieäp vuï baûo hieåm traùch nhieäm daân söï, nghieäp vuï baûo hieåm con ngöôøi (Phuï luïc 1). 2.3. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH BAÛO HIEÅM PHI NHAÂN THOÏ TAÏI TÆNH LONG AN Cuõng nhö caùc DN ôû moïi ngaønh ngheà khaùc, trong hoaït ñoäng kinh doanh, caùc DNBH PNT taïi tænh Long An cuõng coù nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên nhaát ñònh. 2.3.1. Phaân tích nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên trong hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm 2.3.1.1. Nhöõng thuaän lôïi - Moâi tröôøng chính trò, kinh teá vó moâ oån ñònh Moâi tröôøng chính trò – xaõ hoäi cuûa Vieät Nam vaø tænh oån ñònh. Tænh ñaõ gia nhaäp vaøo Vuøng kinh teá troïng ñieåm taïo ñöôïc söï chuyeån bieán tích cöïc veà keát caáu cô sôû haï taàng vaø moâi tröôøng kinh teá, xaõ hoäi; söï ñoaøn keát thoáng nhaát trong ñaûng, söï ñoàng thuaän trong nhaân daân; trình ñoä laõnh ñaïo, quaûn lyù cuûa ñoäi nguõ caùn boä ñöôïc naâng leân. Hieän nay, tænh Long An cuøng caû nöôùc ñaõ laø thaønh vieân cuûa toå chöùc thöông maïi theá giôùi. Long An laø cöûa ngoõ noái lieàn thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi caùc tænh vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long, thaønh vieân cuûa Vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, naèm trong vaønh ñai coâng nghieäp vaø ñoâ thò cuûa trung taâm kinh teá lôùn – TP.HCM, seõ coù nhieàu cô hoäi naâng cao naêng löïc saûn xuaát, trình ñoä khoa hoïc vaø coâng ngheä, phaùt trieån saûn xuaát toaøn dieän theo höôùng coâng nghieäp hoaù vaø xuaát khaåu, taïo ñieàâu kieän naâng cao ñôøi soáng vaät chaát, tinh thaàn cho nhaân daân. Ñieàu naøy laø tieàn ñeà giuùp thò tröôøng baûo hieåm phi nhaân thoï Long An phaùt trieån khoâng ngöøng. 31 - Moâi tröôøng phaùp lyù ngaøy caøng minh baïch Ñaùnh daáu cho vieäc hình thaønh thò tröôøng baûo hieåm baèng Nghò ñònh 100/NÑ- CP naêm 1993, khung phaùp lyù ñieàu chænh hoaït ñoäng baûo hieåm ñaõ ñöôïc chænh söûa nhieàu laàn, ngaøy caøng tieäm caän hôn vôùi caùc tieâu chuaån quoác teá. Ñaùnh giaù khung phaùp lyù cho BH Vieät Nam noùi chung vaø thò tröôøng BH Long An noùi rieâng töø caùc goùc ñoä nhö caáp pheùp, giaùm saùt vaø quaûn lyù, ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn, caïnh tranh, hôïp ñoàng cho thaáy khung phaùp lyù cuûa Vieät Nam ñaõ bao quaùt gaàn nhö toaøn boä caùc lónh vöïc caàn söï ñieàu tieát cuûa phaùp luaät vaø cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc. Luaät Kinh doanh baûo hieåm naêm 2000 vaø caùc vaên baûn döôùi luaät ñaõ taïo neân moät khung phaùp lyù minh baïch, coâng baèng cho moïi ñoái töôïng tham gia thò tröôøng. Ñieàu naøy ñöôïc minh chöùng cuï theåå qua vieäc ban haønh Nghò ñònh 45/2007/NÑ-CP,ø 46/2007/NÑ-CP ngaøy 27/03/2007; Thoâng tö 155/2007/TT-BTC, 156/2007/TT-BTC ngaøy 20/12/2007 veà vieäc höôùng daãn thi haønh Luaät Kinh doanh baûo hieåm, theo xu höôùng minh baïch, coâng khai cheá ñoä nhaø nöôùc vaø thuû tuïc haønh chính. Ñaëc bieät, baûo hieåm baét buoäc traùch nhieäm daân söï cuûa chuû xe cô giôùi vaø BH chaùy noå baét buoäc, coù hieäu löïc töø quyù III/2007, taïo ñieàu kieän cho caùc DNBH PNT coù cô hoäi taêng tröôûng doanh thu trong lónh vöïc naøy. - Moät soá thuaän lôïi khaùc o Chính saùch thu huùt ñaàu tö cuûa tænh ñöôïc môû roäng o Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa tænh ñaït möùc cao o Thò tröôøng Long An ñaày tieàm naêng, ñaëc bieät laø thò tröôøng lao ñoäng coù chaát xaùm lôùn. Töø ñoù giuùp caùc doanh nghieäp baûo hieåm deã daøng tìm kieám coäng söï gioûi, ñoái taùc toát. 32 o Nhaän thöùc cuûa coâng chuùng noùi chung vaø ngöôøi daân Long An noùi rieâng veà vai troø, lôïi ích, phöông thöùc tham gia baûo hieåm ñöôïc naâng cao. o Hoäi nhaäp trong lónh vöïc baûo hieåm ñaõ môû ra cô hoäi tieáp caän thò tröôøng môùi, saûn phaåm môùi, coâng ngheä môùi veà baûo hieåm, ñoù laø nhöõng thuaän lôïi raát lôùn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An. 2.3.1.2. Nhöõng khoù khaên - Caùc quy ñònh phaùp luaät vaãn coøn thieáu, choàng cheùo, maâu thuaån, chöa theo kòp toác ñoä phaùt trieån cuûa ngaønh Maëc duø heä thoáng phaùp luaät baûo hieåm ñaõ ñöôïc ñieàu chænh ñeå ngaøy moät hoaøn thieän hôn nhöng noù chöa thöïc söï hoaøn thieän vaø ñoàng boä. Vaãn coøn toàn taïi söï choàng cheùo, maâu thuaån giöõa caùc vaên baûn khaùc nhau. Chaúng haïn, cuøng moät vaán ñeà nhö baûo hieåm baét buoäc, caïnh tranh, quan heä hôïp ñoàng vöøa ñöôïc qui ñònh trong phaùp luaät baûo hieåm, vöøa ñöôïc qui ñònh trong caùc vaên baûn chuyeân ngaønh khaùc nhöng laïi chöa coù caùc quy ñònh roõ raøng veà nguyeân taéc aùp duïng khieán cho caû vieäc thöïc thi phaùp luaät laãn giaùm saùt thöïc thi phaùp luaät ñeàu gaëp khoù khaên. Nhieàu vaán ñeà quan troïng trong baûo hieåm nhö baûo hieåm baét buoäc, quaûn lyù ñaïi lyù, thu thaäp, löu tröõ vaø baùo caùo soá lieäu thoáng keâ vaãn chöa ñöôïc qui ñònh cuï theå vaø coù cô cheá giaùm saùt vieäc thöïc hieän. - Cô cheá cung caáp thoâng tin cho caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc coøn haïn cheá Moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng nhaát ñoái vôùi söï phaùt trieån laønh maïnh cuûa thò tröôøng baûo hieåm laø söï ñaày ñuû vaø chính xaùc cuûa thoâng tin. Thoâng tin khoâng ñaày ñuû vaø chính xaùc deã daãn ñeán caùc hieän töôïng truïc lôïi baûo hieåm, thieáu chính xaùc trong ñaùnh giaù ruûi ro, thieáu chính xaùc trong giaùm ñònh, boài thöôøng. Hieän nay, moät maët, cô 33 cheá veà vieäc caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc cung caáp thoâng tin cho caùc doanh nghieäp baûo hieåm chöa roõ raøng, maët khaùc moät boä phaän caùn boä quaûn lyù nhaø nöôùc chöa thöïc söï nhaän thöùc ñöôïc traùch nhieäm hoã trôï caùc doanh nghieäp baûo hieåm. Ñieàu naøy phaàn naøo gaây khoù khaên cho hoaït ñoäng cuûa DNBH PNT trong vieäc ñaùnh giaù ruûi ro, giaùm ñònh toån thaát, boài thöôøng. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua coâng taùc thu thaäp hoà sô taïi cô quan coâng an maø cuï theå laø caùc phoøng caûnh saùt giao thoâng huyeän thò; thu thaäp chöùng töø xaùc minh tai naïn, beänh taät taïi caùc beänh vieän trong vaø ngoaøi tænh coøn gaëp raát nhieàu khoù khaên veà chi phí, thôøi gian. - Khaùch haøng caù nhaân coøn raát thieáu kinh nghieäm söû duïng baûo hieåm phi nhaân thoï Thò tröôøng baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An baét ñaàu hình thaønh töø naêm 1995 – vôùi söï xuaát hieän cuûa Baûo Minh ñaõ xoaù boû cô cheá ñoäc quyeàn baûo hieåm. Vôùi keânh phaân phoái chính laø caùc ñaïi lyù caù nhaân, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï raát thaønh coâng trong vieäc phaùt trieån maïng löôùi khaùch haøng thoâng qua maïng löôùi ñaïi lyù naøy. Tuy nhieân, ñaây cuõng chính laø goác reã cuûa nhieàu tranh chaáp baûo hieåm. Ñeå baùn ñöôïc baûo hieåm, caùc ñaïi lyù thöôøng khoâng giaûi thích kyõ veà caùc ñieàu khoaûn nhö phaïm vi mieãn traùch nhieäm boài thöôøng, quy trình ñoøi boài thöôøng. Töø phía ngöôøi mua baûo hieåm, do chöa coù kinh nghieäm, nhieàu khi tin töôûng tuyeät ñoái ôû ñaïi lyù vaø cuõng khoâng nghieân cöùu kyõ caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng baûo hieåm hoaëc cuõng coù nghieân cöùu nhöng do quaù nhieàu thuaät ngöõ chuyeân moân neân cuõng khoâng hieåu roõ vaø cuõng khoâng coù yù ñònh boû thôøi gian tìm hieåu hoaëc yeâu caàu ñaïi lyù giaûi thích roõ raøng hôn daãn ñeán tình traïng tranh chaáp baûo hieåm. 34 Maëc duø caùc ñieàu khoaûn hôïp ñoàng ñaïi lyù baûo hieåm coù qui ñònh roõ veà nhieäm vuï cuûa ñaïi lyù nhöng treân thöïc teá vieäc giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa ñaïi lyù khoâng ñôn giaûn. Hôn nöõa khi tranh chaáp xaûy ra, hoaëc ñaïi lyù ñoù khoâng coøn laøm vieäc nöõa hoaëc neáu coøn cuõng khoù baét loãi ñöôïc ñaïi lyù vì thôøi gian ñaõ qua laâu, khaùch haøng khoâng coøn nhôù chính xaùc nhöõng giôùi thieäu, chaøo môøi, giaûi thích cuûa ñaïi lyù. Beân caïnh nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên, thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An coøn ñöôïc theå hieän qua caùc chæ tieâu taøi chính. 2.3.2. Phaân tích caùc chæ tieâu taøi chính 2.3.2.1. Chæ tieâu doanh thu phí baûo hieåm goác Tình hình khai thaùc cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An qua caùc naêm ñöôïc theå hieän qua baûng soá lieäu sau. Baûng 2.3 – Doanh thu phí baûo hieåm Ñôn vò: trieäu ñoàng (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) So saùnh 2006/2005 So saùnh 2007/2006 CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 31/12/08 So vôùi 31/12/07 (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Doanh thu phí baûo hieåm goác 44.634 54.712 68.028 87.164 28,13 10.078 22,58 13.316 24,34 Doanh thu phí BH chuyeån veà caùc Tcty theo phaân caáp 7.032 8.572 10.332 12.514 21,12 1.540 21,90 1.760 20,53 Doanh thu thuoäc traùch nhieäm giöõ laïi taïi caùc DNBH Long An 37.602 46.140 57.696 74.650 29,39 8.538 22,71 11.556 25,05 35 Bieåu ñoà 2.2- Toác ñoä taêng tröôûng doanh thu phí BH goác so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc 22.58% 24.34% 28.13% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 2006 2007 2008 (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Qua baûng soá lieäu vaø bieåu ñoà cho thaáy, doanh thu phí baûo hieåm goác khai thaùc ñöôïc taêng tröôûng oån ñònh qua caùc naêm. Cuï theå, naêm 2006 taêng 10.078 trieäu ñoàng (+ 22,58%) so vôùi naêm 2005; naêm 2007 taêng 13.316 trieäu ñoàng (+ 24,34%) so vôùi naêm 2006 vaø naêm 2008 taêng 19.136 trieäu ñoàng (+ 28,13%) so vôùi naêm 2007. Doanh thu phí baûo hieåm thuoäc traùch nhieäm giöõ laïi cuõng taêng tröôûng oån ñònh. Naêm 2006, doanh thu baûo hieåm thuoäc traùch nhieäm giöõ laïi taêng 8.538 trieäu ñoàng (+22,71%) so vôùi naêm 2006; naêm 2007 taêng 11.556 (+25,05%) so vôùi naêm 2006 vaø naêm 2008 taêng 16.954 trieäu ñoàng (+ 29,39%) so vôùi naêm 2007. Doanh thu phí baûo hieåm taïi caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï ôû tænh Long An taêng tröôûng qua caùc naêm. Caùc chæ soá cho thaáy ñaây khoâng phaûi laø söï taêng tröôûng ñoät ngoät maø laø söï taêng tröôûng oån ñònh nhôø vaøo söï giöõ vöõng khaùch haøng truyeàn thoáng beân caïnh vôùi vieäc môû roäng ñòa baøn khai thaùc ñeán taän vuøng saâu, vuøng xa cuûa tænh. Theâm vaøo ñoù laø ñôøi soáng vaät chaát vaø nhaän thöùc veà baûo hieåm phi nhaân thoï cuûa daân cö ñöôïc naâng leân. Taát caû nhöõng yeáu toá treân laø cô sôû ñeå doanh thu phí baûo hieåm taïi caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï cuûa tænh taêng tröôûng haøng naêm. 36 2.3.2.2. Chæ tieâu tyû leä boài thöôøng Tình hình boài thöôøng baûo hieåm goác cuûa caùc doanh nghieäp qua caùc naêm töø naêm 2005 ñeán naêm 2008 ñöôïc theå hieän qua baûng soá lieäu. Baûng 2.4 – Chi phí boài thöôøng baûo hieåm Ñôn vò: trieäu ñoàng (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Bieåu ñoà 2.3- Toác ñoä gia taêng chi phí boài thöôøng BH goác so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc 28.75% 54.07% 41.23% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 2006 2007 2008 (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) So saùnh 2006/2005 So saùnh 2007/2006 CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 31/12/08 So vôùi cuøng kyø naêm tröôùc Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Boài thöôøng baûo hieåm goác 20.973 27.002 41.601 58.753 41,23 6.029 28,75 14.599 54,07 Boài thöôøng chuyeån veà caùc Tcty theo phaân caáp 3.303 4.231 9.756 13.017 33,43 928 28,10 5.525 130,58 Boài thöôøng thuoäc traùch nhieäm giöõ laïi taïi caùc doanh nghieäp baûo hieåm Long An 17.670 22.771 31.845 45.736 43,62 5.101 28,87 9.074 39,85 37 Töø baûng soá lieäu vaø bieåu ñoà, chuùng ta nhaän thaáy raèng boài thöôøng baûo hieåm goác cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An taêng ñoät bieán ôû naêm 2007, cuï theå taêng 14.599 trieäu ñoàng (+ 54,07%) so vôùi naêm 2006. Nguyeân nhaân trong naêm 2007, moät soá doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An phaûi chi boài thöôøng nhöõng vuï toån thaát lôùn nhö nghieäp vuï baûo hieåm chaùy noå taïi kho nhaø maùy thuoác laù Long An, nghieäp vuï baûo hieåm traùch nhieäm daân söï taøu cuûa Coâng ty Hoaøng Long vaø caùc vuï boài thöôøng heát möùc traùch nhieäm ôû nghieäp vuï baûo hieåm xe cô giôùi. Theo phaân caáp noäi boä giöõa caùc Toång Coâng ty vaø caùc coâng ty, ñoái vôùi caùc vuï toån thaát lôùn treân phaân caáp, phaàn boài thöôøng treân phaân caáp ñöôïc chuyeån veà caùc Toång Coâng ty buø ñaép töø nguoàn döï phoøng dao ñoäng lôùn taäp trung. Chính vì theá, boài thöôøng thuoäc traùch nhieäm caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An khoâng coù bieán ñoäng lôùn giöõa caùc naêm. Qua baûng soá lieäu, chuùng ta thaáy boài thöôøng thuoäc traùch nhieäm giöõ laïi taïi caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An ñeàu taêng qua caùc naêm. Cuï theå, naêm 2006 taêng 5.101 trieäu ñoàng (+ 28,87%) so vôùi naêm 2005; naêm 2007 taêng 9.074 trieäu ñoàng (+39,85%) so vôùi naêm 2006 vaø naêm 2008 taêng 13.891 trieäu ñoàng (+ 43,62%) so vôùi naêm 2007. Ñieàu naøy cho thaáy, khi doanh thu taêng, thò tröôøng ñöôïc môû roäng thì boài thöôøng taêng leân laø taát yeáu. Tuy nhieân, vaán ñeà naøy coøn phuï thuoäc vaøo chaát löôïng khai thaùc vaø quaûn lyù ruûi ro cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An. 38 Baûng 2.5 - Tyû leä boài thöôøng baûo hieåm (Ñôn vò: trieäu ñoàng) (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Baûng 2.6 - So saùnh söï thay ñoåi doanh thu baûo hieåm thuaàn vaø boài thöôøng baûo hieåm thuaàn Ñôn vò: trieäu ñoàng (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 Doanh thu phí BH thuoäc traùch nhieäm 37.602 46.140 57.696 74.650 Boài thöôøng BH thuoäc traùch nhieäm 17.670 22.771 31.845 45.736 Döï phoøng phí BH 14.868 18.221 22.807 29.487 Döï phoøng boài thöôøng 1.688 2.095 2.642 3.359 Taêng(-)/giaûm(+) döï phoøng phí -2.659 -3.353 -4.586 -6.680 Taêng(+)/giaûm(-) döï phoøng boài thöôøng 342 407 547 717 Boài thöôøng+ taêng (+)/ giaûm (-) döï phoøng boài thöôøng (Boài thöôøng thuaàn) 18.012 23.178 32.392 46.453 Doanh thu + taêng (-)/giaûm(+) döï phoøng phí (Doanh thu thuaàn) 34.943 42.787 53.110 67.970 Tyû leä boài thöôøng BH thuaàn/ Doanh thu BH thuaàn (%) 51,55% 54,17% 60,99% 68,34% So saùnh 2006/2005 So saùnh 2007/2006 CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 31/12/08 So vôùi cuøng kyø naêm tröôùc Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Doanh thu BH thuaàn 34.943 42.787 53.110 67.970 27,98 7.844 22,45 10.323 24,13 Boài thöôøng BH thuaàn 18.012 23.178 32.392 46.453 43,41 5.166 28,68 9.214 39,75 39 Bieåu ñoà 2.4 - Toác ñoä gia taêng doanh thu baûo hieåm thuaàn vaø boài thöôøng baûo hieåm thuaàn so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc 22.45% 24.13% 27.98%28.68% 39.75% 43.41% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 2006 2007 2008 Doanh thu BH thuaàn Boài thöôøng BH thuaàn (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Töø baûng soá lieäu vaø bieåu ñoà cho thaáy, boài thöôøng baûo hieåm thuaàn vaø doanh thu phí baûo hieåm thuaàn ñeàu taêng qua caùc naêm töø naêm 2005 ñeán naêm 2008 so vôùi cuøng kyø. Ñoái vôùi boài thöôøng baûo hieåm thuaàn, naêm 2006 taêng 5.166 trieäu ñoàng (+28,68%) so vôùi naêm 2005; naêm 2007 taêng 9.214 trieäu ñoàng (+39,75%) vaø naêm 2008 taêng 14.061 trieäu ñoàng (+ 43,41%) so vôùi naêm 2007. Ñoái vôùi doanh thu phí baûo hieåm thuaàn, naêm 2006 taêng 7.844 trieäu ñoàng (+22,45%) so vôùi naêm 2005; naêm 2007 taêng 10.323 trieäu ñoàng (+24,13%) vaø naêm 2008 taêng 14.860 trieäu ñoàng (+ 27,98%) so vôùi naêm 2007. Boài thöôøng baûo hieåm thuaàn vaø doanh thu phí baûo hieåm thuaàn ñeàu taêng vaø toác ñoä taêng cuûa boài thöôøng nhanh hôn toác ñoä taêng cuûa doanh thu laøm cho tyû leä boài thöôøng/doanh thu taêng. Cuï theå, naêm 2006 taêng theâm 2,62% so vôùi naêm 2005; naêm 40 2007 taêng theâm 6,82% so vôùi naêm 2006 vaø naêm 2008 tyû leä naøy taêng leân theâm 7,35% so vôùi naêm 2007. Nhö vaäy, tyû leä boài thöôøng cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An ngaøy caøng taêng leân töø naêm 2005 ñeán naêm 2008, cho thaáy chaát löôïng khai thaùc baûo hieåm vaø quaûn trò ruûi ro cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An chöa toát. 2.3.2.3. Chæ tieâu tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm Chæ tieâu naøy theå hieän khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc DNBH PNT. Tình hình chi phí hoaït ñoäng kinh doanh BH cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc theå hieän nhö sau: Baûng 2.7 - Chi phí hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm Ñôn vò: trieäu ñoàng (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) So saùnh 2006/2005 So saùnh 2007/2006 CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 31/12/08 So vôùi cuøng kyø naêm tröôùc Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Chi phí quaûn lyù 5.676 7.800 10.820 9.004 -16,78 2.124 37,42 3.020 38,72 Chi phí hoa hoàng ñaïi lyù, moâi giôùi 3.258 3.975 4.969 6.492 30,65 717 22,00 994 25,00 Chi phí giaùm ñònh toån thaát 364 398 445 500 12,36 34 9,34 47 11,81 Chi phí ñeà phoøng haïn cheá toån thaát 643 692 484 388 -19,83 49 7,62 -208 -30,06 Coäng 9.941 12.865 16.718 16.384 -2,00 2.924 29,41 3.853 29,95 41 Töø baûng soá lieäu, chuùng ta thaáy raèng toång chi phí hoaït ñoäng kinh doanh taêng veà soá töông ñoái vaø tuyeät ñoái qua caùc naêm ôû giai ñoaïn töø naêm 2005 ñeán naêm 2007. Ñeán naêm 2008, tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh coù giaûm so vôùi naêm tröôùc (giaûm 2%). Thò tröôøng BH PNT taïi tænh Long An phaùt trieån maïnh töø naêm 2005, ñoàng thôøi ñaây cuõng laø giai ñoaïn caïnh tranh khoác lieät nhaát cuûa thò tröôøng naøy taïi tænh. Ña soá caùc doanh nghieäp caïnh tranh baèng hình thöùc taêng chi phí hoã trôï ñeå loâi keùo ñaïi lyù cuûa doanh nghieäp khaùc, ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï coù qui moâ vöøa, nhoûû, môùi thaønh laäp taïi ñòa phöông. Ñieàu naøy theå hieän roõ qua khoaûn muïc chi phí quaûn lyù, naêm 2006 taêng 2.124 trieäu ñoàng (+37,42%) so vôùi naêm 2005 vaø naêm 2007 taêng 3.020 trieäu ñoàng (+38,72%) so vôùi naêm 2006. Ngoaøi ra, chi phí quaûn lyù chieám tyû troïng cao nhaát trong toång chi phí hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. Veà chi phí hoa hoàng, do tình hình caïnh tranh gay gaét neân haàu heát caùc doanh nghieäp ñeàu söû duïng toái ña ñònh möùc cho pheùp cuûa Boä Taøi chính (Phuï luïc 2). Ñaây cuõng laø khoaûn muïc chieám tyû troïng cao thöù hai sau chi phí quaûn lyù trong chi phí hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. Chi phí giaùm ñònh taêng cao töø naêm 2005 ñeán naêm 2008. Cuï theå, naêm 2006 taêng 34 trieäu ñoàng (+9,34%) so vôùi naêm 2005;ø naêm 2007 taêng 47 trieäu ñoàng (+11,81%) so vôùi naêm 2006 vaø naêm 2008 taêng 55 trieäu ñoàng (+12,36%) so vôùi naêm 2007. Ñieàu naøy chöùng toû tình hình boài thöôøng ngaøy caøng cao qua caùc naêm cuøng vôùi hieän töôïng truïc lôïi baûo hieåm ngaøy moät nhieàu hôn vaø dieãn bieán phöùc taïp hôn neân chi phí giaùm ñònh cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi ñòa baøn taêng leân laø taát yeáu. 42 Veà chi phí ñeà phoøng haïn cheá toån thaát, naêm 2006 taêng 49 trieäu ñoàng (+7,62%) so vôùi naêm 2005 vaø naêm 2007 giaûm 208 trieäu (-30,06%) so vôùi naêm 2006. Nguyeân nhaân, theo qui ñònh cuûa Boä Taøi chính, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï baét buoäc phaûi trích laäp 2%-5%/doanh thu ñoái vôùi caùc nghieäp vuï baûo hieåm baét buoäc nhö BH traùch nhieäm daân söï baét buoäc cuûa chuû xe cô giôùi ñoái vôùi ngöôøi thöù ba, Bh chaùy noå baét buoäc ñeå chuyeån veà cô quan chöùc naêng laäp quyõ ñeà phoøng haïn cheá toån thaát taäp trung. Phaàn trích laäp naøy do caùc Toång Coâng ty trích laäp taäp trung vaø tính vaøo hieäu quaû qui öôùc cho caùc coâng ty thaønh vieân. Chính ñieàu ñoù, caùc doanh nghieäp ñaõ chuû ñoäng giaûm chi phí ñeà phoøng haïn cheá toån thaát söû duïng taïi ñòa phöông. Nhö vaäy, töø naêm 2005 ñeán naêm 2007, chi phí hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp taêng ñaùng keå veà soá töông ñoái, ñoù laø do tình hình caïnh tranh maïnh meõ cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi ñòa phöông. Tuy nhieân, ñeán naêm 2008, tyû leä naøy coù giaûm hôn so vôùi naêm 2007. Nguyeân nhaân, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi ñòa baøn thöïc hieän chuû tröông chung cuûa Chính phuû - thaét chaët chi tieâu, ñoàng thôøi ñaây cuõng laø yeâu caàu baét buoäc töø phía cô quan chuû quaûn (caùc Toång Coâng ty) laø caét giaûm ñònh möùc chi phí quaûn lyù cuûa caùc coâng ty thaønh vieân. Doanh thu taêng daãn ñeán chi phí hoaït ñoäng kinh doanh phaûi taêng. Nhöng vieäc taêng chi phí hoaït ñoäng kinh doanh nhö theá coù töông xöùng vôùi vieäc taêng doanh thu hay khoâng, ñieàu naøy theå hieän qua chæ tieâu tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh so vôùi doanh thu phí baûo hieåm thuaàn. 43 Baûng 2.8 - Chæ tieâu tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm Ñôn vò: trieäu ñoàng CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 Toång chi phí hoaït ñoäng KDBH 9.941 12.865 16.718 16.384 Doanh thu phí BH thuaàn 34.943 42.787 53.110 67.970 Tyû leä chi phí hoaït ñoäng KDBH (%) 28,45 30,07 31,48 24,10 (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Baûng soá lieäu cho thaáy, do toác ñoä taêng cuûa chi phí hoaït ñoäng kinh doanh nhanh hôn toác ñoä taêng tröôûng doanh thu qua caùc naêm ñaõ laøm cho tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm naêm sau cao hôn naêm tröôùc. Cuï theå, tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh cuûa naêm 2005 laø 28,45%; naêm 2006 laø 30,07%; naêm 2007 laø 31,48% vaø naêm 2008 laø 24,10%. Chi phí hoaït ñoäng kinh doanh ñeán naêm 2008 thaáp hôn so vôùi naêm 2007. Ñaây laø tín hieäu ñeå kyø voïng hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh naêm 2008 khaû quan hôn. 2.3.2.4. Chæ tieâu tyû leä keát hôïp Ñaây laø chæ tieâu toång quaùt, keát hôïp chæ tieâu tyû leä boài thöôøng vaø chæ tieâu tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh. Chæ tieâu naøy ñöôïc theå hieän qua baûng soá lieäu sau. Baûng 2.9 – Chæ tieâu keát hôïp Ñôn vò: % CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 Tyû leä boài thöôøng 51,55 54,17 60,99 68,34 Tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh 28,45 30,07 31,48 24,10 Tyû leä keát hôïp 80,00 84,24 92,47 92,44 (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) 44 Bieåu ñoà 2.5- Tyû leä chi phí boài thöôøng-Tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh-Tyû leä keát hôïp 51.55% 54.17% 60.99% 68.34% 28.45% 30.07% 31.48% 24.10% 92.44%92.47% 84.24% 80.00% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2005 2006 2007 2008 Tyû leä boài thöôøng Tyû leä chi phí HÑKD Tyû leä keát hôïp (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Baûng soá lieäu vaø bieåu ñoà cho chuùng ta thaáy, tyû leä boài thöôøng vaø tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh taêng laøm cho tyû leä keát hôïp taêng qua caùc naêm. Naêm 2005 laø 80,00%; naêm 2006 laø 84,24%; naêm 2007 laø 92,47% vaø naêm 2008 tyû leä keát hôïp coù giaûm so vôùi naêm 2007 nhöng giaûm moät tyû leä khoâng ñaùng keå (- 0,03% ). Ñieàu naøy cho thaáy, hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An khoâng khaû quan so vôùi naêm 2007. Töø nhöõng phaân tích treân cho thaáy tyû leä chi phí keát hôïp raát cao. Ñieàu naøy chöùng toû hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh chính – kinh doanh baûo hieåm cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An raát thaáp. Nguyeân nhaân laø do tình hình tai naïn giao thoâng xaûy ra ngaøy caøng nhieàu vaø nghieâm troïng hôn. Beân caïnh ñoù, hieän töôïng truïc lôïi baûo hieåm thöôøng xuyeân xaûy ra vaø phöùc taïp hôn vaø coâng taùc thaåm ñònh ñoái töôïng baûo hieåm tröôùc khi nhaän baûo hieåm taïi caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï chöa toát. Ñaây chính laø nguyeân nhaân laøm cho chi phí boài thöôøng taêng cao ôû caùc naêm qua. Ngoaøi ra hieäu quaû thaáp coøn do chi phí hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp 45 taêng cao, cuï theå laø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp, trong ñoù phaûi keå ñeán laø vieäc söû duïng quaù cao chi phí hoã trôï ñeå loâi keùo ñaïi lyù töø phía caùc doanh nghieäp baûo hieåm khaùc hoaëc taêng chi phí ñeå giöõ chaân ñaïi lyù. 2.3.2.5. Tyû leä nôïï phí baûo hieåm Tyû leä nôï phí baûo hieåm coù aûnh höôûng tôùi keát quaû kinh doanh baûo hieåm cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï, keå caû aûnh höôûng tôùi keát quaû töø hoaït ñoäng ñaàu tö. Nôï phí baûo hieåm coù theå chia thaønh caùc loaïi nhö sau:
Nôï phí baûo hieåm chöa phaùt sinh traùch nhieäm (doanh soá ngoaøi baûng caân ñoái phaùt sinh) Ñaây laø khoaûn phí baûo hieåm goác phaùt sinh chöa ñöôïc haïch toaùn vaøo doanh thu do hôïp ñoàng baûo hieåm chöa phaùt sinh traùch nhieäm baûo hieåm cuûa doanh nghieäp baûo hieåm ñoái vôùi beân mua baûo hieåm theo quy ñònh taïi Ñieàu 15 Luaät Kinh doanh baûo hieåm bôûi caùc nguyeân nhaân: Maëc duø hôïp ñoàng ñaõ giao keát giöõa beân mua baûo hieåm vaø doanh nghieäp baûo hieåm nhöng beân mua baûo hieåm chöa thanh toaùn phí baûo hieåm cho doanh nghieäp baûo hieåm; Beân mua baûo hieåm vaø doanh nghieäp baûo hieåm khoâng coù thoaû thuaän vieäc chaáp nhaän nôï phí baûo hieåm. 46 Baûng 2.10–Tình hình soá dö phí baûo hieåm ngoaøi baûng caân ñoái phaùt sinh Ñôn vò: trieäu ñoàng (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Töø baûng soá lieäu cho thaáy, soá dö cuoái kyø phí baûo hieåm chöa phaùt sinh traùch nhieäm taêng cao qua caùc naêm töø naêm 2005 ñeán naêm 2007. Ñeán naêm 2008, soá dö naøy ñaõ giaûm ñaùng keå so vôùi naêm 2007 (-49,02%) vaø doanh soá ñöôïc chuyeån sang nôï phaùt sinh traùch nhieäm hoaëc ñaõ thu ñöôïc tieàn taêng 30,34% so vôùi naêm 2007, ñoàng thôøi doanh soá ñöôïc ghi nhaän ngoaøi baûng caân ñoái phaùt sinh ñaõ giaûm 26,97%. Vieäc ghi nhaän doanh thu ngoaøi baûng caân ñoái phaùt sinh giaûm laø tín hieäu toát ñoái vôùi doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï vaø khaùch haøng. Bôûi leõ, khi xaûy ra söï kieän baûo hieåm, khaùch haøng ñöôïc giaûi quyeát quyeàn lôïi baûo hieåm vaø doanh nghieäp baûo hieåm phaùt huy ñöôïc vai troø cuûa mình, taïo ñöôïc loøng tin vôùi khaùch haøng. Sau nhieàu söï kieän giaûi quyeát tranh chaáp baûo hieåm thoâng qua Toaø aùn giöõa caùc doanh nghieäp baûo So saùnh 2006/2005 So saùnh 2007/2006 CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 31/12/08 So vôùi cuøng kyø naêm tröôùc (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Doanh soá ngoaøi baûng CÑPS ñaàu kyø 3.020 1.316 2.192 3.552 62,04 -1.704 -56,42 876 66,57 Doanh soá ngoaøi baûng CÑPS phaùt sinh trong kyø 11.404 8.408 10.572 3.996 -26,97 -2,996 -26,27 2.164 25,74 Doanh soá ngoaøi baûng CÑPS ñaõ thu trong kyø 13.108 7.532 9.212 5.980 30,34 -5.576 -42,53 1.680 22,30 Doanh soá ngoaøi baûng CÑPS cuoái kyø 1.316 2.192 3.552 1.568 -49,02 876 66,57 1.360 62,04 47 hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An vôùi khaùch haøng veà vieäc hôïp ñoàng chöa phaùt sinh traùch nhieäm vaøo cuoái naêm 2007 phaàn naøo giuùp cho khaùch haøng yù thöùc ñöôïc phaûi noäp phí khi kyù keát hôïp ñoàng baûo hieåm hoaëc ñöôïc söï ñoàng yù cho nôï phí töø phía doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï. Ñoù cuõng laø nguyeân nhaân laøm cho soá dö doanh soá phí baûo hieåm ngoaøi baûng caân ñoái phaùt sinh ñaõ giaûm ñaùng keå trong naêm 2008.
Nôï phí baûo hieåm ñaõ phaùt sinh traùch nhieäm (nôï trong baûng caân ñoái phaùt sinh) Ñaây laø khoaûn phí baûo hieåm goác ñöôïc haïch toaùn vaøo doanh thu khi hôïp ñoàng baûo hieåm ñaõ phaùt sinh traùch nhieäm baûo hieåm cuûa doanh nghieäp baûo hieåm ñoái vôùi beân mua baûo hieåm theo quy ñònh taïi Ñieàu 15 Luaät Kinh doanh baûo hieåm. Thôøi ñieåm phaùt sinh traùch nhieäm baûo hieåm ñaõ ñaûm baûo caùc ñieàu kieän: - Hôïp ñoàng baûo hieåm ñaõ ñöôïc giao keát giöõa doanh nghieäp baûo hieåm vaø beân mua baûo hieåm hoaëc khi coù baèng chöùng doanh nghieäp baûo hieåm ñaõ chaáp nhaän baûo hieåm. - Beân mua baûo hieåm ñaõ ñoùng phí baûo hieåm, ngoaïi tröø tröôøng hôïp coù thoaû thuaän khaùc giöõa DNBH PNT vaø khaùch haøng ñöôïc theå hieän trong hôïp ñoàng baûo hieåm. Nôï phí baûo hieåm ñaõ phaùt sinh traùch nhieäm ñöôïc chia thaønh caùc loaïi nôï sau ñaây: o Nôï phí baûo hieåm trong haïn thanh toaùn (nôï trong haïn): Ñaây laø khoaûn nôï phí baûo hieåm coøn naèm trong thôøi haïn cho nôï hoaëc gia haïn nôï cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï ñoái vôùi beân mua baûo hieåm. o Nôï phí baûo hieåm quaù haïn thanh toaùn (nôï quaù haïn): Ñaây laø khoaûn nôï phí baûo hieåm vöôït quaù thôøi haïn cho nôï hoaëc gia haïn nôï cuûa doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï ñoái vôùi beân mua baûo hieåm töø döôùi 3 naêm. 48 o Nôï phí baûo hieåm khoâng coù khaû naêng thu hoài (nôï khoâng khaû naêng thu hoài): Ñaây laø khoaûn nôï phí baûo hieåm maø doanh nghieäp baûo hieåm khoâng coù khaû naêng thu, bao goàm caùc khoaûn nôï: - Nhöõng khoaûn phaûi thu khoù ñoøi quaù haïn töø 3 naêm trôû leân. - Caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc cô quan chính quyeàn ñòa phöông coù Quyeát ñònh xoaù nôï cho khaùch haøng neáu coù. - Ñoái vôùi toå chöùc kinh teá: laø nhöõng khaùch haøng nôï ñaõ giaûi theå, phaù saûn, ñaõ ngöøng hoaït ñoäng vaø khoâng coù khaû naêng chi traû. - Ñoái vôùi caù nhaân: bao goàm caùc khoaûn nôï maø khaùch haøng cheát nhöng khoâng coù taøi saûn thöøa keá traû nôï; khaùch haøng nôï coøn soáng hoaëc maát tích, boû troán nhöng khoâng coù khaû naêng traû nôï; khaùch haøng nôï ñang coù leänh truy naõ, ñang bò truy toá, giam giöõ, maát tích hoaëc ñang thi haønh aùn. Baûng 2.11 – Tình hình quaûn lyù nôï phí baûo hieåm ñaõ phaùt sinh traùch nhieäm Ñôn vò: trieäu ñoàng (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) So saùnh 2006/2005 So saùnh 2007/2006 CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 31/12/08 So vôùi cuøng kyø naêm tröôùc (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Dö nôï ñaàu kyø 568 1.748 1.644 1.404 -14,60 1.180 207,75 -104 -5,94 Doanh soá cho nôï trong kyø 5.720 5.556 8.852 2.656 -50,46 -164 -2,87 3.296 59,32 Doanh soá thu nôï trong kyø 4.540 5.660 9.092 2.835 -44,14 1.120 24,67 3.432 60,64 Dö nôï cuoái kyø 1.748 1.644 1.404 1.225 -36,53 -104 -5,95 -240 -14,60 49 Baûng soá lieäu cho thaáy, soá dö nôï cuoái kyø giaûm qua caùc naêm töø naêm 2005 ñeán naêm 2007. Naêm 2006 giaûm 104 trieäu ñoàng (-5,95%) so vôùi naêm 2005; naêm 2007 giaûm 240 trieäu ñoàng (-14,60%) so vôùi naêm 2006 vaø naêm 2008 giaûm 36,53% so vôùi naêm 2007. Nôï phí phaùt sinh traùch nhieäm aûnh höôûng raát lôùn ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï, cuï theå laø hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính. Ngoaøi ra ñaây laø khoaûn doanh thu ñöôïc ghi nhaän vaø doanh nghieäp phaûi keâ khai noäp thueá tröôùc khi thu ñöôïc tieàn cuûa khaùch haøng. Qua phaân tích cho thaáy, tröôùc thöïc traïng tyû leä chi phí boài thöôøng vaø tyû leä chi phí hoaït ñoäng kinh doanh taêng cao, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï ñaõ thaét chaët coâng taùc quaûn lyù nôï phí baûo hieåm nhaèm duy trì hieäu quaû kinh doanh chung. Trong giai ñoaïn caïnh tranh gay gaét giöõa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï treân cuøng ñòa baøn, vieäc cho khaùch haøng nôï phí laø moät trong nhöõng chính saùch mang tính caïnh tranh. Tuy nhieân, vaán ñeà caàn xem xeùt ôû ñaây laø tình hình quaûn lyù nôï phí baûo hieåm taïi caùc doanh nghieäp baûo hieåm. 50 Baûng 2.12 – Phaân loaïi nôï ñaõ phaùt sinh traùch nhieäm (Ñôn vò: trieäu ñoàng) (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Bieåu ñoà 2.6-Nôï trong haïn, nôï quaù haïn vaø nôï khoâng khaû naêng thu hoài 115 140 152 152 709 625 550 450 924 879 702 623 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1,000 2005 2006 2007 2008 Nôï trong haïn Nôï quaù haïn Nôï khoâng knaêng thu hoài (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Baûng soá lieäu vaø bieåu ñoà cho thaáy, caùc loaïi nôï ñaõ phaùt sinh traùch nhieäm ñeàu giaûm töø naêm 2005 ñeán naêm 2008. So saùnh 2006/2005 So saùnh 2007/2006 CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 31/12/08 So vôùi cuøng kyø naêm tröôùc Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Soá dö nôï cuoái kyø trong baûng 1.748 1.644 1.404 1.225 -36,53 -104 -5,95 -240 -14,60 - Dö nôï trong haïn 709 625 550 450 -16,36 -84 -11,85 -75 -12,00 - Dö nôï quaù haïn 924 879 702 623 -49,76 -45 -4,87 -177 -20,14 - Dö nôï khoâng khaû naêng thu hoài 115 140 152 152 0 25 21,74 12 8,57 51 Nôï trong haïn cuûa naêm 2006 giaûm 84 trieäu (-11,85%) so vôùi naêm 2005, naêm 2007 giaûm 75 trieäu (-12%) so vôùi naêm 2006 vaø ñeán naêm 2008 giaûm 16,36% so vôùi naêm 2007. Nôï quaù haïn cuûa naêm 2006 giaûm 45 trieäu ñoàng (-4,87%) so vôùi naêm 2005, naêm 2007 giaûm 177 trieäu ñoàng (-20,14%) so vôùi naêm 2006 vaø ñeán naêm 2008 giaûm maïnh 49,76% so vôùi naêm 2007. Nôï khoâng coù khaû naêng thu hoài laø 152 trieäu ñoàng. Ñaây laø khoaûn nôï do ñaïi lyù laø caùc hôïp taùc xaõ chieám duïng phí vaø khoâng coù khaû naêng traû nôï. Maëc duø caùc loaïi dö nôïï cuoái kyø (nôï trong haïn, nôï quaù haïn) giaûm qua caùc naêm nhöng nôï quaù haïn chieám tyû troïng cao nhaát trong cô caáu nôï. Ñaây laø haïn cheá trong naêng löïc quaûn lyù nôï cuûa caùc DNBH PNT. Tình hình nôï treân ñaõ gaây khoù khaên trong HÑKD vaø aûnh höôûng ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa caùc DNBH PNT. Ñeå ñaùnh giaù xaùc ñaùng hôn veà naêng löïc quaûn lyù nôï cuûa caùc doanh nghieäp caàn xem xeùt tieáp chæ tieâu tyû leä nôï phí gaén vôùi doanh thu baûo hieåm goác. Baûng 2.13 – Tyû leä nôï phí baûo hieåm Ñôn vò: trieäu ñoàng CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 Soá dö nôï PSTN 1.748 1.644 1.404 1.225 Doanh thu phí BH goác 44.634 54.712 68.028 87.164 Tyû leä nôï phí (%) 3,92 3,00 2,06 1,41 (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Baûng soá lieäu cho thaáy, tyû leä nôï phí baûo hieåm giaûm qua caùc naêm töø naêm 2005 ñeán naêm 2008. Tyû leä dö nôï ngaøy caøng giaûm chöùng toû caùc DNBH PNT quaûn lyù nôï phí 52 baûo hieåm ngaøy caøng toát hôn. Tuy nhieân, vôùi cô caáu dö nôï hieän nay cho thaáy naêng löïc quaûn lyù nôï cuûa caùc DNBH PNT coøn haïn cheá. 2.3.2.6. Chæ tieâu hieäu quaû kinh doanh Chæ tieâu naøy ño löôøng hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm cuûa caùc DNBH PNT. Chæ soá naøy caøng cao chöùng toû caùc DNBH PNT hoaït ñoäng caøng hieäu quaû vaø ngöôïc laïi. Baûng 2.14 – Lôïi nhuaän cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï Ñôn vò tính: trieäu ñoàng (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Bieåu ñoà 2.7 - Lôïi nhuaän baûo hieåm - Lôïi nhuaän ñaàu tö - Toång lôïi nhuaän 5,643 1,977 7,620 4,986 2,389 7,375 1,900 2,859 4,759 2,458 4,568 7,026 0 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 2005 2006 2007 2008 Lôïi nhuaän BH Lôïi nhuaän ÑT Toång LN (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) So saùnh 2006/2005 So saùnh 2007/2006 CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 31/12/08 So vôùi cuøng kyø naêm tröôùc (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Soá tuyeät ñoái Soá töông ñoái (%) Lôïi nhuaän BH 5.643 4.986 1.900 2.458 29,37 -657 -11,64 -3.086 -61,89 Lôïi nhuaän ñaàu tö taøi chính 1.977 2.389 2.859 4.568 59,79 412 20,84 470 19,67 Toång lôïi nhuaän 7.620 7.375 4.759 7.026 47,64 -245 -3,22 -2.616 -35,47 53 Baûng soá lieäu vaø bieåu ñoà cho thaáy, lôïi nhuaän baûo hieåm coù xu höôùng giaûm qua caùc naêm, cuï theå naêm 2006 giaûm 657 trieäu ñoàng (-11,64%) so vôùi naêm 2005; naêm 2007 giaûm 3.086 trieäu ñoàng (-61,89%) so vôùi naêm 2006 vaø naêm 2008 coù khaû quan hôn so vôùi naêm 2007 nhöng vaãn thaáp so vôùi naêm 2006. Ñoái vôùi lôïi nhuaän ñaàu tö taøi chính coù xu höôùng taêng qua caùc naêm, cuï theå naêm 2006 taêng 412 trieäu ñoàng (+20,84%) so vôùi naêm 2005; naêm 2007 taêng 470 trieäu ñoàng (+19,67%) so vôùi naêm 2006 vaø naêm 2008 taêng 59,79% so vôùi naêm 2007. Keát quaû treân moät laàn nöõa cho thaáy hoaït ñoäng kinh doanh chính – kinh doanh baûo hieåm cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An ngaøy caøng gaëp khoù khaên. Tyû leä chi boài thöôøng vaø tyû leä chi hoaït ñoäng kinh doanh ngaøy caøng taêng ñaõ laøm cho lôïi nhuaän baûo hieåm ngaøy caøng giaûm. Lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính taêng, ñaëc bieät laø töø naêm 2007 vaø naêm 2008. Trong ñoù coù moät phaàn do laõi suaát huy ñoäng taïi caùc ngaân haøng thöông maïi taêng cao. Tuy nhieân toác ñoä taêng cuûa lôïi nhuaän ñaàu tö taøi chính thaáp hôn raát nhieàu so vôùi toác ñoä giaûm cuûa lôïi nhuaän baûo hieåm. Ñieàu naøy ñaõ laøm cho lôïi nhuaän chung giaûm qua caùc naêm. Naêm 2006 giaûm 245 trieäu ñoàng (-3,22%) so vôùi naêm 2005; naêm 2007 giaûm 2.616 trieäu ñoàng (-35,47%) so vôùi naêm 2006 vaø ñeán naêm 2008 taêng 47,64% so vôùi naêm 2007 nhöng giaûm 4,73% so vôùi naêm 2006. Treân ñaây laø söï so saùnh lôïi nhuaän cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An töø naêm 2005 ñeán naêm 2008. Ñeå coù cô sôû vöõng chaéc hôn cho vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû cuoái cuøng caàn phaûi döïa treân doanh thu phí baûo hieåm thuaàn. 54 Baûng 2.15 –Hieäu quaû kinh doanh Ñôn vò tính: trieäu ñoàng CHÆ TIEÂU 31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2008 Toång lôïi nhuaän 7.620 7.375 4.759 7.026 Doanh thu phí BH thuaàn 34.943 42.787 53.110 67.970 Chæ tieâu hieäu quaû kinh doanh (%) 21,81 17,24 8,96 5,92 (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Bieåu ñoà 2.8-Hieäu quaû kinh doanh 5.92% 8.96% 17.24% 21.81% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 2005 2006 2007 2008 Chæ tieâu HQKD (Nguoàn: Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An) Töø baûng soá lieäu vaø bieåu ñoà cho thaáy, chæ tieâu hieäu quaû kinh doanh giaûm qua caùc naêm 2005 ñeán naêm 2008. Naêm 2006 giaûm töø 4,57% so vôùi naêm 2005 vaø naêm 2007 giaûm maïnh so vôùi naêm 2006 laø 8,28% vaø naêm 2008 giaûm 3,04% so vôùi naêm 2007. Maëc duø hoaït ñoäng coù hieäu quaû nhöng chæ tieâu hieäu quaû treân doanh thu thuaàn ngaøy caøng giaûm. Ñieàu naøy cho thaáy naêng löïc quaûn lyù ruûi ro cuûa caùc doanh nghieäp chöa toát, quaûn lyù nôï thieáu chaët cheõ. 55 Qua phaân tích caùc chæ tieâu taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An cho thaáy, baèng noå löïc, caùc doanh nghieäp ñaõ môû roäng qui moâ hoaït ñoäng, thuùc ñaåy doanh thu taêng tröôûng beàn vöõng. Cuøng vôùi söï taêng tröôûng doanh thu, chi phí taïi caùc doanh nghieäp taêng cao vôùi toác ñoä cao hôn toác ñoä taêng doanh thu, trong ñoù phaûi keå ñeán laø chi phí quaûn lyù vaø chi phí boài thöôøng. 2.4. ÑAÙNH GIAÙ THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH BAÛO HIEÅM PHI NHAÂN THOÏ ÔÛ TÆNH LONG AN 2.4.1. Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc Qua phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An cho thaáy doanh thu baûo hieåm goác taêng tröôûng haøng naêm treân 20%, qui moâ thò tröôøng ngaøy caøng ñöôïc môû roäng theå hieän qua söï gia taêng soá löôïng ñaïi lyù khai thaùc cuõng nhö môû theâm nhieàu vaên phoøng phuïc vuï khaùch haøng ôû caùc huyeän trong tænh. Ñieàu naøy chöùng toû naêng löïc khai thaùc baûo hieåm phi nhaân thoï ngaøy caøng ñöôïc naâng cao. Beân caïnh ñoù, coâng taùc quaûn lyù nôï daàn daàn ñi vaøo neà neáp, soá dö nôï phí phaùt sinh traùch nhieäm ñaõ giaûm qua caùc naêm. Hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm cuõng ñaït ñöôïc hieäu quaû nhaát ñònh. Sôû dó caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An ñaït ñöôïc keát quaû treân laø do: 2.4.1.1. Caùc doanh nghieäp phaàn naøo ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng vaø ngaøy caøng coù uy tín Theo keát quaû ñieàu tra cho thaáy, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï hoaït ñoäng taïi tænh Long An ñeàu ñöôïc khaùch haøng ñaùnh giaù töông ñoái cao về chaát löôïng dòch vuï. (Phuï luïc 3) - Ñaùnh giaù ôû möùc ñoä cao chieám 69,5% - Ñaùnh giaù ôû möùc ñoä khaù chieám 28,5% 56 - Ñaùnh giaù ôû möùc ñoä bình thöôøng chieám 2% Ñaây laø yeáu toá heát söùc quan troïng cho söï phaùt trieån cuûa ngaønh baûo hieåm noùi chung vaø thò tröôøng baûo hieåm phi nhaân thoï ôû tænh Long An noùi rieâng vì baûo hieåm laø moät ngaønh ñaëc thuø. Saûn phaåm cuûa ngaønh laø nhöõng lôøi höùa, do ñoù caùc doanh nghieäp baûo hieåm seõ khoâng theå toàn taïi neáu khoâng chieám ñöôïc loøng tin cuûa khaùch haøng. 2.4.1.2. Moãi doanh nghieäp treân ñòa baøn coù theá maïnh rieâng taïo neân lôïi theá caïnh tranh - Doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc, ñaïi dieän laø Baûo Vieät Long An, coù nhöõng theá maïnh rieâng. Vôùi tieàm löïc taøi chính vöõng maïnh, thôøi gian hoaït ñoäng treân thò tröôøng raát laâu, thöông hieäu ñaõ ñöôïc nhieàu khaùch haøng bieát ñeán. Ñoù laø moät ñieåm maïnh noåi baät vaø laø ñieàu kieän quan troïng ñeå oån ñònh vaø phaùt trieån. Beân caïnh ñoù, doanh nghieäp baûo hieåm nhaø nöôùc coøn nhaän ñöôïc caùc hoã trôï cuûa Chính phuû (Thoâng tö 76/2003/TT-BTC ngaøy 4/08/2003 vaø QÑ 33/2004/QÑ-BTC ngaøy 12/4/2004 cuûa Boä Taøi chính qui ñònh 100% coâng trình nhaø maùy thuyû ñieän, nhieät ñieän ñeàu tham gia taïi caùc coâng ty baûo hieåm Vieät Nam). Maëc duø Baûo Vieät Long An chöa kyù ñöôïc hôïp ñoàng naøo thuoäc phaïm vi cuûa thoâng tö treân nhöng vôùi söï ñaûm baûo ñoù laø moät lôïi theá cho Baûo Vieät Long An – doanh nghieäp nhaø nöôùc trong vieäc taïo taâm lyù an taâm ñoái vôùi ngöôøi söû duïng dòch vuï. Do coù nhieàu yeáu toá thuaän lôïi, ñeán nay doanh nghieäp coù heä thoáng ñaïi lyù roäng khaép ôû caùc huyeän thò. Lôïi theá naøy laø tieàn ñeà quan troïng trong vieäc môû roäng hoaït ñoäng kinh doanh bao goàm caû vieäc môû roäng heä thoáng saûn phaåm nhaèm ñaùp öùng moïi nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng dòch vuï. 57 Ñieåm maïnh nöõa laø söï hieåu bieát veà taâm lyù, thoùi quen vaø vaên hoaù cuûa ngöôøi tieâu duøng trong tænh. Yeáu toá naøy coù yù nghóa lôùn trong vieäc thieát keá saûn phaåm vaø laø moät thaønh toá quan troïng trong vieäc xaây döïng chieán löôïc baùn haøng. - Doanh nghieäp coå phaàn: Ngoaøi Baûo Vieät Long An, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï khaùc taïi tænh Long An ñeàu coù hình thöùc sôû höõu coå phaàn. Ra ñôøi trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng neân nhöõng doanh nghieäp naøy coù tính caïnh tranh raát cao, cô cheá linh hoaït vaø quan heä toát vôùi caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng ôû caùc lónh vöïc khaùc taïi ñòa phöông. Caùc doanh nghieäp naøy coù cô caáu toå chöùc tinh goïn, möùc ñoä chuaån hoaù cao, khaû naêng xöû lyù, khai thaùc thoâng tin toát ñaõ taïo neân nhöõng lôïi theáâ quan troïng trong hoaït ñoäng kinh doanh vaø quaûn lyù. 2.4.1.3. Maïng löôùi ñaïi lyù chuyeân nghieäp phuû kín ñòa baøn Ñoäi nguû caùn boä coâng nhaân vieân cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An raát moûng, bình quaân moãi doanh nghieäp khoaûng 12 ngöôøi vaø cao nhaát laø 19 ngöôøi. Vôùi thöïc teá treân, hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm gaëp khoâng ít khoù khaên neáu khoâng coù maïng löôùi ñaïi lyù hoã trôï trong coâng taùc khai thaùc baûo hieåm. Hoï laø nhöõng con ngöôøi caàn cuø, chòu khoù, ngaøy ñeâm duø möa hay naéng ñeå ñi ñeán nhöõng thoân aáp, vuøng queâ heûo laùnh vaän ñoäng ngöôøi daân tham gia baûo hieåm, goùp phaàn môû roäng thò tröôøng. Theo soá lieäu thoáng keâ taïi caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï trong tænh, hieän nay, soá löôïng ñaïi lyù chuyeân nghieäp treân 300 ñaïi lyù vaø hôn 1.000 ñaïi lyù baùn chuyeân nghieäp laø caùc caù nhaân vaø toå chöùc. Thu nhaäp cuûa ñaïi lyù chuyeân nghieäp ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän vaø oån ñònh. Thu nhaäp bình quaân thaùng cuûa ñaïi lyù treân 3 trieäu 58 ñoàng. Vôùi maïng löôùi ñaïi lyù ñoâng, phuû kín caùc huyeän thò laø lôïi theá lôùn cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï tænh Long An. 2.4.1.4. Trình ñoä vaên hoaù cuûa caùn boä baûo hieåm phi nhaân thoï Trình ñoä caùn boä coâng nhaân vieân cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï trong tænh khaù ñoàng ñeàu, ña soá ñeàu ñaït trình ñoä trung caáp trôû leân. - Caùn boä coù trình ñoä ñaïi hoïc vaø treân ñaïi hoïc chieám tyû leä 66,67% - Caùn boä coù trình ñoä trung caáp, cao ñaúng chieám 20,83% - Caùn boä coù trình ñoä phoå thoâng laø 12,50% Sôû dó löïc löôïng caùn boä moûng nhöng vôùi söï hoã trôï ñaéc löïc cuûa maïng löôùi ñaïi lyù cuøng vôùi ñoäi nguõ coù trình ñoä nhö treân, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï treân ñòa baøn ñaõ khoâng ngöøng naâng cao naêng löïc hoaït ñoäng, ñaåy maïnh doanh thu naêm sau ñaït cao hôn naêm tröôùc. Ñaây ñöôïc xem laø moät ñieåm maïnh cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An vì con ngöôøi laø taøi saûn quyù giaù nhaát cuûa doanh nghieäp. 2.4.1.5. Trình ñoä nghieäp vuï cuûa caùn boä baûo hieåm phi nhaân thoï Beân caïnh trình ñoä vaên hoaù, caùn boä coâng nhaân vieân cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï Long An coøn ñöôïc caäp nhaät kieán thöùc chuyeân moân nghieäp vuï. Haàu heát ñoäi nguõ caùn boä baûo hieåm phi nhaân thoï Long An toát nghieäp töø caùc chuyeân ngaønh kinh teá, taøi chính. Ñeå naém baét ñöôïc chuyeân moân, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï Long An khoâng ngöøng caäp nhaät vaø naâng cao kieán thöùc veà baûo hieåm phi nhaân thoï thoâng qua caùc chöông trình taäp huaán haøng naêm cuûa Toång Coâng ty. 2.4.1.6. Cô caáu toå chöùc ñi vaøo oån ñònh Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng oån ñònh, coù neà neáp, coù truï sôû chính ñaët taïi Thò xaõ, caùc phoøng phuïc vuï khaùch 59 haøng/ toå ñaïi lyù ôû caùc huyeän. Taát caû gaén keát maät thieát vôùi chính quyeàn ñòa phöông. Qui moâ daøn traûi treân giuùp caùc doanh nghieäp phuïc vuï taän nôi, gaây ñöôïc loøng tin vôùi khaùch haøng. Qua phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh cho thaáy, beân caïnh nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An coøn nhieàu toàn taïi caàn khaéc phuïc trong hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm. 2.4.2. Nhöõng toàn taïi vaø nguyeân nhaân 2.4.2.1. Nhöõng toàn taïi Maëc duø doanh thu phí baûo hieåm goác naêm sau taêng hôn naêm tröôùc nhöng chi phí boài thöôøng vaø chi phí hoaït ñoäng coù toác ñoä taêng cao hôn toác ñoä taêng cuûa doanh thu phí baûo hieåm goác. Ñieàu naøy laøm cho hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh baûo hieåm raát thaáp vaø giaûm daàn qua caùc naêm ôû giai ñoaïn 2005-2008. Hôn nöõa, dö nôï quaù haïn taïi caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï chieám tyû troïng cao trong cô caáu dö nôï, cho thaáy naêng löïc quaûn lyù nôï phí baûo hieåm cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï coøn nhieàu haïn cheá coù taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. 2.4.2.2. Nguyeân nhaân
Chöa chuù troïng ñeán coâng taùc ñaùnh giaù ruûi ro tröôùc khi chaáp nhaän baûo hieåm Caùc doanh nghieäp chuù troïng nhieàu ñeán chæ tieâu keá hoaïch doanh thu. Ñeå hoaøn thaønh keá hoaïch veà doanh thu, doanh nghieäp ñaõ boû qua coâng taùc thaåm ñònh, ñaùnh giaù ñoái töôïng baûo hieåm, löïa choïn khaùch haøng tröôùc khi chaáp nhaän yeâu caàu baûo hieåm, nhaát laø ñoái vôùi nghieäp vuï baûo hieåm hoaû hoaïn vaø nghieäp vuï baûo hieåm con ngöôøi hoån hôïp. 60 Naêm 2007, trong tænh xaûy ra nhieàu vuï chaùy lôùn gaây ra toån thaát haøng tyû ñoàng, nguyeân nhaân do kho haøng khoâng ñaûm baûo an toaøn veà phoøng chaùy chöõa chaùy. Caùc doanh nghieäp boû qua coâng taùc thaåm ñònh vaø chaáp nhaän baûo hieåm neân caùc doanh nghieäp phaûi chòu traùch nhieäm boài thöôøng trong caùc vuï toån thaát vöøa qua. Ñieàu naøy laøm cho chi phí boài thöôøng taêng cao, aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp.
Truïc lôïi baûo hieåm dieãn ra caøng nhieàu vaø phöùc taïp Nhieàu tröôøng hôïp khaùch haøng-ñaïi lyù, khaùch haøng-caûnh saùt giao thoâng thoâng ñoàng ñeå truïc lôïi baûo hieåm thoâng qua hình thöùc baùn baûo hieåm sau khi xaûy ra söï kieän baûo hieåm hay laøm sai leäch hoà sô tai naïn giao thoâng. Caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh toán keùm chi phí, thôøi gian cho coâng taùc xaùc minh tröôùc khi giaûi quyeát boài thöôøng hay nhieàu tröôøng hôïp khoâng coù ñuû cô sôû töø choái, doanh nghieäp baûo hieåm phaûi chaáp nhaän boài thöôøng cho khaùch haøng. Ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm giaûm hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Coù theå noùi, thò tröôøng baûo hieåm phi nhaân thoï caøng phaùt trieån thì caùc hình thöùc truïc lôïi baûo hieåm cuõng ngaøy caøng ña daïng hôn, thuû ñoaïn tinh vi, soá vuï gian laän xaûy ra ngaøy caøng nhieàu vaø soá tieàn gian laän baûo hieåm ngaøy caøng lôùn. Theo thoáng keâ töø naêm 2007 ñeán nay, caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï ôû tænh ñaõ phoái hôïp vôùi caùc cô quan chöùc naêng ñieàu tra phaùt hieän treân 50 vuï gian laän baûo hieåm ôû taát caû caùc nghieäp vuï, vôùi soá tieàn coù yù ñoà truïc lôïi treân 2 tyû ñoàng. (Phuï luïc 4)
Hieän töôïng caïnh tranh döïa treân quan heä, giaûm phí baûo hieåm coøn phoå bieán 61 - Tình traïng doanh nghieäp caïnh tranh khoâng baèng chaát löôïng dòch vuï maø caïnh tranh baèng haï phí baûo hieåm khoâng tính ñeán hieäu quaû kinh doanh vaãn coøn dieãn ra trong moät soá dòch vuï vaø nghieäp vuï baûo hieåm. - Caïnh tranh baèng traû hoa hoàng sai qui ñònh nhö chi traû hoa hoàng khi chöa ñuû ñieàu kieän. - Taêng chi phí hoã trôï ñaïi lyù, taêng chi phí khai thaùc nhaèm giaønh giaät ñaïi lyù laøm taêng chi phí cuûa doanh nghieäp, töø ñoù daãn ñeán tyû suaát lôïi nhuaän ñaït ñöôïc coù chieàu höôùng giaûm. - Hieän töôïng khai thaùc baûo hieåm baèng moïi giaù chöa chuù troïng ñeán hieäu quaû kinh doanh.
Maïng löôùi ñaïi lyù chuyeân nghieäp chöa ñöôïc ñaøo taïo töông xöùng vôùi ñieàu kieän hieän nay - Veà phía caùc doanh nghieäp baûo hieåm Coâng taùc tuyeån duïng, ñaøo taïo ñaïi lyù coøn mang tính hình thöùc. Ñieàu kieän ñeå trôû thaønh ñaïi lyù chuyeân nghieäp khaù ñôn giaûn, thôøi gian tham gia lôùp taäp huaán raát ngaén thöôøng laø 3-4 ngaøy. Khi trieån khai nghieäp vuï môùi hoaëc thay ñoåi phaïm vi nghieäp vuï ñaõ trieån khai, ñaïi lyù thöôøng khoâng ñöôïc taäp huaán, hoï chæ nhaän thoâng baùo, taøi lieäu töø phía doanh nghieäp baûo hieåm roài töï ñoïc vaø hieåu. Ñoâi khi ñaïi lyù khoâng hieåu roõ raøng, daãn ñeán vieäc giaûi thích vôùi khaùch haøng theo caùch cuûa mình, ñieàu naøy aûnh höôûng ñeán uy tín cuûa caùc doanh nghieäp . Beân caïnh vieäc ñaøo taïo ñaïi lyù chuyeân nghieäp nhöng khoâng chuyeân saâu cuûa caùc doanh nghieäp baûo hieåm phi nhaân thoï taïi tænh Long An, vieäc quaûn lyù ñaïi lyùù coøn buoâng loûng. Moät soá doanh nghieäp chöa taïo ñöôïc maïng löôùi ñaïi lyù cho rieâng doanh nghieäp mình maø thöôøng duøng chi phí quaûn lyù ñeå loâi keùo ñaïi lyù töø caùc doanh nghieäp 62 baûo hieåm phi nhaân thoï khaùc trong tænh, taïo ra hieän töôïng caïnh tranh khoâng laønh maïnh. Ngoaøi ra, moät soá doanh nghieäp chöa quan taâm ñeán phuùc lôïi cho ñaïi lyù, chöa thöïc söï xem ñaïi lyù laø ngöôøi cuûa doanh nghieäp. Ngoaøi ra, quy trình kieåm tra, kieåm soaùt noäi boä taïi caùc doanh nghieäp chöa chaët cheõ coøn keû hôõ coù theå bò keû xaáu lôïi duïng. Doanh nghieäp quaù chuù troïng ñeán doanh thu daãn ñeán hieän töôïng sôï maát ñaïi lyù – maát doanh thu, phuïc tuøng theo nhöõng ñoøi hoûi, nhöõng yeâu saùch cuûa ñaïi lyù, thaäm chí coù moät soá doanh nghieäp khoâng tuaân thuû qui trình kieåm tra, quyeát toaùn aán chæ vôùi ñaïi lyù, gaây ra tình traïng ñaïi lyù chieám duïng phí ñeå söû duïng vaøo muïc ñích caù nhaân nhö xaây nhaø, mua ñaát. Thöïc teá ñeán thaùng 6/2008, caùc doanh nghieäp coøn toàn treân 150 trieäu ñoàng nôï phí baûo hieåm khoâng coù khaû naêng thu hoài do ñaïi lyù chieám duïng vaø khoâng coù khaû naêng thi haønh aùn. - Veà phía ñaïi lyù Ñaïi lyù chöa xem troïng ngheà nghieäp. Maëc duø coù thu nhaäp oån ñònh ôû möùc khaù cao hoï vaãn chöa an taâm gaén boù vôùi moät doanh nghieäp baûo hieåm nhaát ñònh. Ñaïi lyù coù bieåu hieän dao ñoäng theo töøng thôøi ñieåm tuyø theo möùc hoã trôï cuûa caùc doanh nghieäp. Moät soá ñaïi lyù cuøng moät luùc nhaän laøm ñaïi lyù cho nhieàu doanh nghieäp baûo hieåm. Vi phaïm cuûa ñaïi lyù ngaøy caøng dieãn ra phöùc taïp. Chaúng haïn, ñaïi lyù caáu keát vôùi khaùch haøng truïc lôïi ba