Đề tài Cơ hội và thách thức đối với chủ daonh nghiệp vừa và nhỏ mới thành lập

Lêi nãi ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. Tõ c«ng cuéc ®æi míi do §¶ng vµ Nhµ n­íc khëi x­íng vµ l·nh ®¹o, ®éi ngò c¸c chñ DN xuÊt hiÖn vµ ngµy cµng t¨ng, kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß to lín cña m×nh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Hä ®­îc ®¸nh gi¸ lµ nguyªn khÝ cña quèc gia, ®éi ngò tiªn phong cña c«ng cuéc ®æi míi. B¸c Hå ®· tõng viÕt : “ViÖc n­íc, viÖc nhµ bao giê còng ®i ®«i víi nhau, nÒn kinh tÕ quèc d©n thÞnh v­îng nghÜa lµ sù kinh doanh cña c¸c nhµ c«ng nghiÖp, th­¬ng nghiÖp thÞnh v­îng". V× thÕ, ViÖt Nam muèn phån vinh, s¸nh vai víi c¸c c­êng quèc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi th× ph¶i t¹o dùng ®­îc mét ®éi ngò chñ DN hïng m¹nh, trong ®ã cã ®éi ngò chñ DNV&N. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c DNV&N ®· ®­îc h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ cho sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ ë ViÖt Nam trong suèt thËp kû qua. Tuy nhiªn, theo nhËn ®Þnh cña nhiÒu nhµ kinh tÕ, c¸c DNV&N hiÖn nay ch­a ph¸t huy ®­îc hÕt tiÒm n¨ng cña m×nh, cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Nguyªn nh©n mét phÇn do b¶n th©n c¸c DNV&N ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ch­a ®ñ n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o trong kinh doanh; mÆt kh¸c quan träng h¬n, lµ do ch­a cã mét khung khæ chÝnh s¸ch râ rµng cña Nhµ n­íc trong viÖc ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Tõ nh÷ng cÊp thiÕt ®ã, nhãm chóng t«i xin chän ®Ò tµi “C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi chñ DNV&N míi thµnh lËp” 2. Môc ®Ých nghiªn cøu. - Lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ chñ DNV&N míi thµnh lËp trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ë ViÖt Nam - Trªn c¬ së ®ã, ®Ò tµi h­íng tíi mét c¸ch nh×n ®óng ®¾n h¬n vÒ ®éi ngò chñ DNV&N hiÖn nay. §Ò tµi ®­a ra nh÷ng thµnh c«ng, ®ãng gãp vµ c¬ héi cña hä ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, ®ång thêi ®­a ra nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc vµ v­íng m¾c trong kinh doanh. Tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p hç trî, gióp ®ì nh»m ph¸t huy tèi ®a søc m¹nh tiÒm n¨ng cña ®éi ngò chñ DNV&N. 3. §èi t­îng, ph¹m vi nghiªn cøu. §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu chñ DNV&N trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ë ViÖt Nam, vai trß vµ vÞ trÝ cña hä trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh doanh, lµm næi bËt lªn h×nh ¶nh ng­êi chñ DNV&N míi thµnh lËp, còng nh­ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc hä ph¶i ®­¬ng ®Çu; trªn c¬ së ®ã t×m ra gi¶i ph¸p gióp hä ph¸t huy ®­îc thÕ m¹nh. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. §Ò tµi sö dông kÕt hîp ph­¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch tæng hîp, so s¸nh vµ ph­¬ng ph¸p thùc chøng dùa trªn sè liÖu thèng kª tõ tµi liÖu, b¸o chÝ, internet.. Trªn c¬ së ®ã cã c¸i nh×n kh¸i qu¸t h¬n vÒ ®éi ngò chñ DNV&N hiÖn nay. 5. §ãng gãp cña ®Ò tµi. §éi ngò chñ DN ®Æc biÖt lµ c¸c chñ DNV&N trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, rÊt cÇn sù hç trî cña nhµ n­íc, cña x· héi, ®Ó ph¸t huy søc m¹nh cña m×nh. Qua nghiªn cøu ®Ò tµi, phÇn nµo ®· x¸c ®Þnh ®­îc vÞ trÝ, vai trß vµ nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá cña ®éi ngò chñ DNV&N trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ë ViÖt Nam, gãp phÇn x©y dùng nªn ®éi ngò chñ DNV&N ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n trong c«ng cuéc ®æi míi. §Ò tµi còng ph©n tÝch thùc tr¹ng cña ®éi ngò chñ DNV&N trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ViÖt Nam hiÖn nay, nh÷ng c¬ héi, thuËn lîi còng nh­ nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ mµ hä ®ang ph¶i ®­¬ng ®Çu. Tõ ®ã ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó hç trî c¸c chñ DNV&N kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc. 6. KÕt cÊu cña ®Ò tµi. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, ®Ò tµi ®­îc chia lµm 3 phÇn: * PhÇn I: Lý luËn chung vÒ DNV&N * PhÇn II: Thùc tr¹ng cña ®éi ngò chñ DNV&N míi thành lËp ë ViÖt Nam, c¬ héi và th¸ch thøc. * PhÇn III: Mét sè khuyÕn nghÞ chñ yÕu hç trî chñ DNV&N mới thành lËp ViÖt Nam. PhÇn I Lý luËn chung vÒ chñ DNV&N Doanh nghiÖp võa vµ nhá DNV&N lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ng­êi. T¹i ViÖt Nam hiÖn ®ang tån t¹i c¸c lo¹i h×nh DNV&N bao gåm: c¸c DN thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo luËt DN, c¸c DN thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt DNNN, c¸c HTX thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt HTX, c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ ®¨ng ký theo N§ 02/2000/ N§-CP (3/2/2000) cña ChÝnh phñ vÒ §¨ng ký kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hiÖn nay, c¸c DNV&N ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ vµ ®ãng gãp cña m×nh trong nÒn kinh tÕ. DN cã mét sè vai trß sau: Thø nhÊt, DN ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi. Thø hai, DN huy ®éng triÖt ®Ó c¸c nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ bao gåm vèn, c«ng nghÖ, tµi nguyªn, con ng­êi... t¹o ®iÒu kiÖn sö dông tµi nguyªn s½n cã, nguån vèn tiÕt kiÖm trong d©n c­ ®Ó ®Çu t­ t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Thø ba, cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng­êi tiªu dïng, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Êt n­íc. Thø t­, gãp phÇn gia t¨ng nguån hµng xuÊt nhËp khÈu, t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, nguån thu ngo¹i tÖ, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÒn cña ®Êt n­íc. HÖ thèng c¸c DN ch¼ng nh÷ng cã mét vai trß to lín ®èi víi c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, mµ cßn gi÷ vÞ trÝ then chèt trong viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc trong giai ®o¹n hiÖn nay. Tuy nhiªn hÖ thèng ®ã cã ph¸t triÓn bÒn v÷ng hay kh«ng cßn phô thuéc rÊt lín vµo ®éi ngò chñ DN nãi chung ®éi ngò chñ DNV&N nãi riªng, hä lµ ng­êi quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ còng nh­ sù thµnh b¹i cña DN. Chñ Doanh nghiÖp võa vµ nhá 1.2.1 Kh¸i niÖm chñ Doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo quan ®iÓm truyÒn thèng n­íc ta th× chØ cã Nhµ n­íc míi cã quyÒn thµnh lËp DN vµ nh÷ng DN ®­îc thµnh lËp ra ®Òu lµ DNNN. V× vËy, kh¸i niÖm gi¸m ®èc DN chØ ®­îc giíi h¹n trong ph¹m vi DNNN. Theo kh¸i niÖm nµy, gi¸m ®èc DNNN võa lµ ng­êi ®¹i diÖn cho Nhµ n­íc, võa lµ ng­êi ®¹i diÖn cho tËp thÓ nh÷ng ng­êi lao ®éng, qu¶n lý DN theo chÕ ®é mét thñ tr­ëng, cã quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng cña DN. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, mét DN dï ë quy m« nµo, lo¹i h×nh së h÷u nµo còng ph¶i cã ng­êi ®øng ®Çu mµ ta th­êng gäi lµ gi¸m ®èc. Mét ®Þnh nghÜa ng¾n gän vµ ®¬n gi¶n nhÊt vÒ gi¸m ®èc DN: lµ ng­êi thñ tr­ëng cÊp cao nhÊt trong DN. Trong cuèn “HÖ thèng qu¶n lý cña NhËt B¶n, truyÒn thèng vµ sù ®æi míi; kh¸i niÖm gi¸m ®èc DN ®­îc hiÓu nh­ sau: gi¸m ®èc (tæng gi¸m ®èc) lµ ng­êi ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh hµng ngµy cña c«ng ty vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc héi ®ång qu¶n trÞ vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ®­îc giao” Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ vµ qu¶n lý Trung Quèc, gi¸m ®èc DN hä võa lµ ng­êi ®øng ®Çu, ng­êi qu¶n lý viÖc tæ chøc s¶n xuÊt, võa lµ nhµ kinh doanh, lµ th­¬ng nh©n giao dÞch trªn thÞ tr­êng, ch¼ng nh÷ng ®iÒu khiÓn sù vËn hµnh trong DN, mµ cßn ph¶i chÌo l¸i con thuyÒn DN trong biÓn c¶ c¹nh tranh. Theo LuËt DN (ngµy 12/6/1999) th×: Ng­êi qu¶n lý DN lµ chñ së h÷u DN t­ nh©n, thµnh viªn hîp danh ®èi víi c«ng ty hîp danh, thµnh viªn héi ®ång thµnh viªn, chñ tÞch c«ng ty, thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ, gi¸m ®èc(tæng gi¸m ®èc ), c¸c chøc danh qu¶n lý quan träng kh¸c do ®iÒu lÖ c«ng ty quy ®Þnh ®èi víi c«ng ty TNHH vµ c«ng ty cæ phÇn. Qua c¸c kh¸i niÖm trªn, th× quan niÖm chñ DNV&N thuéc ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi: chñ DNV&N trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ ng­êi së h÷u DN võa lµ ng­êi qu¶n lý ®iÒu hµnh DN, chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc DN, tr­íc DN cÊp trªn vÒ mäi ho¹t ®éng cña DN cung nh­ kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng ®ã. Theo quan ®iÓm nµy, chñ DN chÝnh lµ chñ së h÷u DN ®ång thêi lµ gi¸m ®èc DN. Cho nªn trong ®Ò tµi nµy ®ång ho¸ 3 kh¸i niÖm: chñ DN, chñ së h÷u DN, gi¸m ®èc DN. 1.2.2 §Æc ®iÓm cña gi¸m ®èc DN Thø nhÊt, gi¸m ®èc lµ mét nghÒ. Mµ ®· lµ mét nghÒ cÇn ®ßi hái ph¶i ®­îc ®µo t¹o, nh­ng dï ®µo t¹o ë h×nh thøc nµo th× ng­êi gi¸m ®èc còng ph¶i n¾m cho ®­îc mét nghÒ vµ h¬n n÷a ph¶i cã tay nghÒ cao - nghÖ thuËt. §Æc ®iÓm nµy ®­îc hiÓu lµ: Gi¸m ®èc ph¶i cã kh¸t väng lµm giµu- kh«ng bao giê ®­îc tho¶ m·n víi nh÷ng g× m×nh ®· cã mµ ph¶i lu«n v­¬n lªn ®Ó giµu sang h¬n; gi¸m ®èc lµ ng­êi cã kiÕn thøc c¶ ë tÇm tæng quan vÜ m« vµ c¸c kiÕn thøc chuyªn m«n; gi¸m ®èc lµ ng­êi cã ãc quan s¸t, t­ duy s¸ng kiÕn vµ tù tin, cã tÇm nh×n xa tr«ng réng, kh¶ n¨ng tiªn ®o¸n, ph©n tÝch nh÷ng t×nh huèng cã kh¶ n¨ng x¶y ra trong t­¬ng lai ®Ó cã thÓ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p kÞp thêi; gi¸m ®èc lµ ng­êi cã ý chÝ nghÞ lùc, tÝnh kiªn nhÉn vµ lßng quyÕt t©m; gi¸m ®èc ph¶i g­¬ng mÉu cã ®¹o ®øc trong kinh doanh, gi÷ ch÷ tÝn víi kh¸ch hµng, t«n träng cÊp trªn, thuû chung víi b¹n bÌ ®ång nghiÖp, ®é l­îng bao dung víi cÊp d­íi. Thø hai, gi¸m ®èc lµ mét nhµ qu¶n trÞ kinh doanh. BiÕt t¹o vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc sè vèn cÇn thiÕt trong kinh doanh: ChÝnh x¸c lµ bao nhiªu, lóc nµo vµ thêi gian bao l©u, ®Ó cã thÓ cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt vµ xö lý. NÕu kh«ng ®ñ th× ph¶i huy ®éng vµ t×m nguån tµi trî nh­ng ph¶i kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n r»ng khi kinh doanh doanh nghiÖp sÏ cã l·i. Thø ba, gi¸m ®èc lµ ng­êi cã n¨ng lùc qu¶n lý, biÕt ph©n quyÒn vµ giao nhiÖm vô cho cÊp d­íi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho hä hoµn thµnh nhiÖn vô. §¶m b¶o thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä tiÕn bé. BiÕt kh¬i dËy kh¸t väng, ý chÝ vµ kh¶ n¨ng lµm giµu cho doanh nghiÖp, cho x· héi vµ c¸ nh©n theo ph¸p luËt. Gi¸m ®èc cßn ph¶i biÕt sèng c«ng b»ng d©n chñ. BiÕt ®·i ngé ®óng møc, biÕt l¾ng nghe, quyÕt ®o¸n mµ kh«ng ®éc ®o¸n. Thø t­, gi¸m ®èc lµ nhµ ho¹t ®éng x· héi, hiÓu thÊu ®¸o vµ tu©n thñ ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. BiÕt tham gia vµo c«ng t¸c x· héi. Thø n¨m, s¶n phÈm cña gi¸m ®èc lµ nh÷ng quyÕt ®Þnh. QuyÕt ®Þnh cña gi¸m ®èc ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu con ng­êi. V× vËy tr­íc khi ra quÕt ®Þnh cÇn ph¶i nghiªn cøu mét c¸ch thÊu ®¸o vµ tû mû tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò cã kiªn quan. ChÊt l­îng cña quyÕt ®Þnh phô thuéc vµo tr×nh ®é nhËn thøc, kh¶ n¨ng vËn dông quy luËt kinh tÕ x· héi kh¸ch quan vµ kinh nghiÖm nghÖ thuËt cña gi¸m ®èc. Muèn n©ng cao chÊt l­îng quyÕt ®Þnh th× ®ßi hái ng­êi gi¸m ®èc ph¶i cã uy tÝn, cã kh¶ n¨ng s­ ph¹m, hiÓu biÕt khoa häc qu¶n lý vµ t©m lý. CÇn ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo viÖc lùa chän quyÕt ®Þnh. Ph¶i n¾m ®­îc th«ng tin vµ xö lý th«ng tin chÝnh x¸c 1.2.3 Vai trß cña chñ DN a/ Vai trß cña gi¸m ®èc trong DN. Trong ba cÊp qu¶n trÞ DN, gi¸m ®èc lµ qu¶n trÞ viªn hµng ®Çu, lµ thñ tr­ëng cÊp cao nhÊt trong DN. Mçi quyÕt ®Þnh cña gi¸m ®èc cã ¶nh h­ëng rÊt lín trong ph¹m vi toµn DN, gi¸m ®èc ph¶i lµ ng­êi tËp hîp ®­îc trÝ tuÖ cña mäi ng­êi lao ®éng trong DN, ®¶m b¶o cho quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, ®em lai hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Vai trß quan träng kh¸c cña gi¸m ®èc lµ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý ®ñ vÒ sè luîng, m¹nh vÒ chÊt l­îng, bè trÝ hîp lý, c©n ®èi lùc l­îng qu¶n trÞ viªn ®¶m b¶o quan hÖ bÒn v÷ng trong tæ chøc, ho¹t ®éng ¨n khíp, nhÞp nhµng, hoµn thµnh tèt môc tiªu ®· ®Ò ra. VÒ lao ®éng: Gi¸m ®èc qu¶n lý hµng tr¨m, hµng ngh×n, thËm chÝ hµng v¹n lao ®éng. Vai trß cña gi¸m ®èc kh«ng chØ ë chç chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc lµm, thu nhËp, ®êi sèng cña sè l­îng lín lao ®éng mµ cßn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®êi sèng tinh thÇn, n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, chuyªn m«n cña hä, t¹o cho hä nh÷ng c¬ héi ®Ó th¨ng tiÕn. VÒ tµi chÝnh: Gi¸m ®èc lµ ng­êi qu¶n lý, lµ chñ tµi kho¶n cña hµng tr¨m triÖu, hµng tû ®ång. §Æc biÖt, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, gi¸m ®èc ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vÒ b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. Mét quyÕt ®Þnh sai lÇm cã thÓ dÉn ®Õn lµm thiÖt h¹i hµng tû ®ång cña doanh nghiÖp. Theo quan ®iÓm cña Khoa häc Qu¶n lý, chñ DN cã 3 vai trß chñ yÕu trong DN. Thø nhÊt, thÓ hiÖn lµ ng­êi cã vÞ trÝ cao nhÊt, lµ kh©u trung t©m liªn kÕt c¸c bé phËn, c¸ nh©n, c¸c yÕu tè nguån lùc thµnh mét thÓ thèng nhÊt, ®Ó thùc hiÖn tèt môc tiªu cña doanh nghiÖp. Thø hai, chñ DN mét mÆt ®¹i diÖn cho lîi Ých x· héi (lîi Ých cña Nhµ n­íc, b¹n hµng, kh¸ch hµng), lîi Ých cña DN, mÆt kh¸c ®¹i diÖn cho lîi Ých cña nh©n viªn vµ nh÷ng ng­êi lao ®éng do hä qu¶n lý (tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng). Thø ba, chñ DN thÓ hiÖn lµ ng­êi ®øng mòi chÞu sµo, trùc tiÕp vËn dông c¸c quy luËt kh¸ch quan (kinh tÕ, t©m lý, x· héi…) ®Ó ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý, t¹o ra th¾ng lîi cho doanh nghiÖp. b/ Vai trß cña chñ DN ®èi víi nÒn kinh tÕ. Thø nhÊt, ®éi ngò chñ DN lµ lùc l­îng xung kÝch trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc Thø hai, ®éi ngò chñ DN lín m¹nh lµ h¹t nh©n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Thø ba, ®éi ngò chñ DN ®ãng vai trß nßng cèt, t¹o nªn søc sèng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ, TS Vò Quèc TuÊn - Ban nghiªn cøu ChÝnh phñ ®· nãi " Theo t«i trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cã 3 líp ng­êi cÇn ®­îc t«n vinh: Nh÷ng ng­êi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ khoa häc c«ng nghÖ, doanh nh©n: nh÷ng ng­êi ®­a chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, øng dông khoa häc kü thuËt vµo thùc tÕ" (B¸o diÔn ®µn doanh nghiÖp sè 52 ngµy 28/6/2001) 1.2.4. Nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi chñ doanh nghiÖp. Theo quan ®iÓm cña tr­êng Th­¬ng M¹i Harvard, chñ DN cÇn héi tô ba ®iÓm sau: VÒ kü n¨ng: Chñ DN ph¶i cã n¨ng lùc suy xÐt vÊn ®Ò mét c¸ch s¸ng t¹o cã kh¶ n¨ng xo¸ bá nh÷ng t­ duy cò vµ khu©n mÉu truyÒn thèng ®Ó t­ duy mét cach s¸ng t¹o, d¸m ®æi míi. VÒ kiÕn thøc: Ngoµi kiÕn thøc tæng hîp th× cÇn ph¶i tinh th«ng Ýt nhÊt mét chuyªn ngµnh. Cã kiÕn thøc c¬ b¶n, toµn diÖn vµ hÖ thèng vÒ lÜnh vùc mµ DN ®ang kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã chñ DN ph¶i cã kiÕn thøc vÒ kinh tÕ quèc tÕ, n¾m b¾t ®­îc xu thÕ toµn cÇu, ph¸t hiÖn ra c¬ héi cña DN trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. VÒ ®¹o ®øc: Ph¶i n¾m v÷ng c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ ®¹o ®øc, vµ cè g¾ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c ®ã. Cã ý thøc tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c c¸ nh©n, DN vµ x· héi. Lu«n kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é cña b¶n th©n. BiÕt ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña m×nh, biÕt tiÕp thu phª b×nh, biÕt rót ra bµi häc tõ trong sai lÇm vµ thÊt b¹i, lu«n t¹o ®­îc niÒm tin víi mäi ng­êi. VËy, lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh yªu cÇu cÇn ph¶i cã cña mét chñ DNV&N ViÖt Nam? ChÝnh lµ viÖc lµm cÇn thiÕt nhÊt ®Ó ph¸t huy tèi ®a n¨ng lùc vµ vai trß cña chñ DNV&N ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Tõ viÖc nghiªn cøu vµ tham kh¶o c¸c tµi liÖu, ®Ò tµi cña chóng t«i xin ®­a ra nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cÇn ph¶i cã cña mét chñ DN. Thø nhÊt, cã kiÕn thøc tæng hîp vÒ nhiÒu lÜnh vùc ®ång thêi ph¶i giái chuyªn m«n ®èi víi lÜnh vùc m×nh ®ang ho¹t ®éng kinh doanh, ngoµi ra ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ luËt ph¸p, kinh tÕ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Thø hai, ph¶i cã n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh mét c¸ch khoa häc vµ cã hiÖu qu¶. Thø ba, ph¶i cã t­ duy ®æi míi, n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o, d¸m m¹o hiÓm vµ chÊp nhËn rñi ro. Thø t­, chñ doanh nghiÖp ph¶i cã tinh thÇn ®oµn kÕt, biÕt kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých x· héi, lîi Ých cña doanh nghiÖp víi lîi Ých cña ng­êi lao ®éng. Thø n¨m, ph¶i cã t­ c¸ch ®¹o ®øc cña mét nhµ kinh doanh ch©n chÝnh, ph¶i lµm tÊm g­¬ng cho mäi ng­êi trong DN noi theo; ph¶i lu«n ®Æt ch÷ tÝn lªn hµng ®Çu, t«n träng kh¸ch hµng, b¹n hµng, t«n träng ph¸p luËt vµ hoµn thµnh mäi nhiÖm vô ®ãng gãp ®èi víi nhµ n­íc vµ céng ®ång x· héi. PhÇn II Thùc tr¹ng cña ®éi ngò chñ DNV&N míi thµnh lËp ViÖt Nam, c¬ héi vµ th¸ch thøc 2.1. §éi ngò chñ DNV&N ®ang tõng b­íc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong lÜnh vùc kinh doanh. 2.1.1 §éi ngò chñ doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng Nh­ chóng ta ®· biÕt, sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n míi ®­îc chÝnh thøc thõa nhËn tõ 1990, khi luËt DN t­ nh©n vµ LuËt c«ng ty ®­îc th«ng qua. Tõ ®ã ®Õn nay, lo¹i h×nh DN ë ViÖt Nam còng trë nªn phong phó h¬n, víi nh÷ng lo¹i h×nh nh­ c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh, DN t­ nh©n, c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra kinh doanh (Dù th¶o b¸o c¸o ®iÒu tra kinh doanh t¹i c¸c DN, VIE/97/09, Hµ Néi, 5/1999) cã tíi 284 trong sè 325 (chiÕm 87,4%) DN pháng vÊn ®­îc thµnh lËp tõ 1992. Cô thÓ cã 70 trong sè 96 DNNN (72,9%); 36 trong sè 42 HTX (85,7%); 85 trong sè 90 C«ng ty TNHH (94,4%); 4 (100%), C«ng ty TNHH ®­îc thµnh lËp trong giai ®o¹n 1992- 1998. LuËt DN (12/6/1999) thay thÕ cho LuËt C«ng ty vµ DN t­ nh©n cã hiÖu lùc tõ 1/1/2003. Khu v­c kinh tÕ t­ nh©n trong b¸o c¸o nµy bao gåm c¸c hé kinh doanh, c¸c DN t­ nh©n, c¸c c«ng ty TNHH vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn.. Tõ ®ã ®Õn nay vÒ mÆt sè l­îng, chñ DN t¨ng chñ yÕu ë khu vùc ngoµi quèc doanh, sau ®ã lµ khui vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, DNNN gi¶m do tæ chøc s¶n xuÊt l¹i vµ cæ phÇn ho¸ chuyÓn sang khu vùc ngoµi quèc doanh. Sè DN thøc tÕ ®ang ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh kinh doanh t¨ng b×nh qu©n 25,8%/n¨m (2 n¨m t¨ng 23,1 ngµn DN) Trong ®ã: DNNN gi¶m 4,8% (2 n¨m gi¶m 498 DN); DNNQD t¨ng 30,3% (2 n¨m t¨ng 22,85 ngµn DN); DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 22,8% ( 2 n¨m t¨ng 775 DN) B¶ng 1: B¶ng chi tiÕt tõng khu vùc vµ tõng ngµnh kinh tÕ Sè DN ®ang ho¹t ®éng 1-1- 2001 1-1-2002 1-1-2003 Tæng sè 1- Chia theo khu vùc: +Khu vùc DNNN +Khu vùc ngoµi quèc doanh Trong ®ã: Hîp t¸c x· DN t­ nh©n Cty TNHH Cty cæ phÇn +Khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi Trong ®ã: DN 100% vèn n­íc ngoµi. 2-Chia theo c¸c ngµnh kinh tÕ : +N«ng l©m nghiÖp, thuû s¶n. +C«ng nghiÖp. +Th­¬ng nghiÖp,kh¸ch s¹n, nhµ hµng. +X©y dùng. +VËn t¶i, viÔn th«ng. +C¸c ngµnh dÞch vô kh¸c. 39.762 5.531 32.802 3.187 18.226 10.489 800 1.529 858 891 10.946 19.281 3.984 1.789 2.871 51.057 5.067 43.993 3.614 22.554 16.189 1.636 1.997 3.424 12.951 22.849 5.588 2.535 3.710 62.892 5.033 55.555 4.112 24.818 23.587 3.038 2.304 1.566 3.376 15.818 27.633 7.814 3.251 5.000 Nguån: Ph¸t triÓn doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh kinh tÕ 2000-2003 Sè l­îng c¸c ®¬n vÞ kinh doanh chñ yÕu tËp trung ë 3 vïng: (i): Vïng §BSCL (24%); (ii): Vïng §BSH (21%); (iii): Vïng MiÒn §«ng Nam Bé (19%); TiÕp ®ã lµ vïng khu Bèn cò (13%); Duyªn h¶i MiÒn Trung (10%); miÒn nói vµ trung du (9%); T©y Nguyªn (4%). Nh­ vËy 3 vïng (tõ i-iii) chiÕm trªn 60% tæng sè ®¬n vÞ kinh doanh t­ nh©n trªn ®Þa bµn c¶ n­íc. B¶ng 2: Ph©n bè c¸c c¬ së kinh tÕ ngoµi quèc doanh ph©n theo vïng l·nh thæ. §¬n vÞ: % C¸c lo¹i h×nh doanh nghÖp DNTN Cty TNHH Cty Cæ phÇn HTX Kinh tÕ C¸ thÓ 1.Vïng nói vµ trung du 2.§ång b»ng s«ng Hång 3.Khu Bèn cò 4.Duyªnh¶i MiÒn Trung 5.T©y Nguyªn 6.§«ng Nam Bé 7.§ång b»ng SCL PhÇn tr¨m tæng sè 3.91 5.32 2.74 20.64 2.46 24.80 40.14 1.22 3.79 32.70 2.44 4.71 1.09 51.27 4,00 0,48 1,96 22,88 1,31 7,19 1,31 53,59 11,76 0,01 12,49 48,07 8,72 11,20 2,14 12,80 4,58 0,20 9,62 21,19 13,26 10,14 3,72 18,43 23,63 98,09 Tæng 100 100 100 100 100 Nguån: B¸o c¸o nghiªn cøu DNV&N, Hµ Néi 5/2000 2.1.2. Ngµnh nghÒ kinh doanh cña c¸c DNV&N. XÐt vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh, th× c¸c ®¬n vÞ kinh doanh thuéc khu vùc kinh tÕ t­ nh©n chñ yÕu ho¹t ®éng trong 3 ngµnh: (i); dÞch vô th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a xe ®éng c¬, m« t« xe m¸y(chiÕm 46%); (ii) trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn (chiÕm 22%) ; (iii) h¸ch s¹n nhµ hµng (chiÕm 13%); B¶ng 3: Ph©n bè c¸c lo¹i h×nh kinh doanh ngoµi quèc doanh ph©n theo ngµnh kinh tÕ. §¬n vÞ: % Ph©n theo ngµnh kinh tÕ C¸c lo¹i h×nh DN DNTN TNHH Cty CP HTX C¸ thÓ 1.N«ng nghiÖp 0,18 0,49 0,65 0,37 0,88 2.Thuû s¶n 20,66 0,48 1,31 0,98 3,63 3.C«ng nghiÖp khai th¸c má 0,23 0,38 0,00 4,85 1,01 4.C«ng nghiÖp chÕ biÕn 22,47 24,04 31,37 55,47 22,17 5.Sx, ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ n­íc 0,14 0,10 0,00 0,24 0,02 6.X©y dùng 4,55 13,80 8,50 5,53 0,13 7.Th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a xe ®éng c¬, m«t«, xe m¸y 43,36 47,92 22,22 12,22 46,40 8.Kh¸ch s¹n, nhµ hµng 4,46 3,72 2,61 0,68 13,09 9.VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c 1,08 4,55 1,31 13,44 7,62 10.Tµi chÝnh, tÝn dông 0,19 0,07 26,14 5,48 0,01 11.Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ 0,01 0,22 0,00 0,00 0,00 12.H®éng lquan ®Õn kdoanh tµi s¶n, dÞch vô t­ vÊn 0,42 3,17 5,88 0,01 1,21 13.Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 0,00 0,01 0,00 0,00 0,02 14.Y tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng cøu trî x· héi 0,01 0,03 0,00 0,00 0,56 15.Ho¹t ®éng v¨n ho¸, thÓ thao 0,04 0,10 0,00 0,03 1,05 16.Ho¹t ®éng phôc vô c¸c nh©n vµ céng ®ång 2,21 0,92 0,00 0,24 2,21 PhÇn tr¨m tæng sè 100 (1,22) 100 (0,48) 100 (0,01) 100 (0,20) 100 (98,09) Nguån: B¸o c¸o nghiªn cøu DNV&N, Hµ Néi 5/2000 §iÒu ®¸ng l­u ý lµ cã 21% sè DN t­ nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc thuû s¶n vµ 26% c«ng ty cæ phÇn ngoµi quèc doanh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh tÝn dông. Sè ®¬n vÞ kinh doanh t­ nh©n trong lÜnh vùc kh¸ch s¹n nhµ hµng kh«ng nhiÒu (13% c¸ nh©n vµ hé kinh doanh; 4,5% DN t­ nh©n; 3% c«ng ty cæ phÇn vµ 4% c«ng ty TNHH) 2.1.3. Tr×nh ®é HiÖn nay nÕu xÐt trªn mÆt b»ng cña x· héi ViÖt Nam, tr×nh ®é cña chñ DN cßn thÊp. Tuy nhiªn vÒ c¬ b¶n c¸c chñ DN ViÖt Nam cã nÒn t¶ng häc vÊn t­¬ng ®èi cao so víi c¸c n­íc kh¸c cã cïng møc thu nhËp. §a sè c¸c chñ DN cã tr×nh ®é häc vÊn c¬ së t­¬ng ®èi kh¸ thÓ hiÖn ë khu vùc doanh nghiÖp quèc doanh, 18% cã tr×nh ®é ®¹i häc, 33% cã tr×nh ®é trung cÊp vµ s¬ cÊp. T¹i Hµ Néi, hiÖn nay chØ cã 25% chñ DNV&N cã tr×nh ®é ®¹i häc. Theo th«ng tin tõ HiÖp héi DNV&N Hµ Néi, kho¶ng mét nöa (kho¶ng 5.000) chñ DNV&N Hµ Néi hiÖn nay ch­a qua ®µo t¹o chÝnh thøc, hÇu hÕt lµ tù ®µo t¹o lÊy. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm h¹n chÕ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c chñ DN Hµ Néi. Còng theo tin tõ HiÖp héi, Hµ Néi cã trªn 12.000 DN ®ang ho¹t ®éng, trong ®ã cã kho¶ng 20-30% chñ DNV&N qua ®µo t¹o ®¹i häc chÝnh quy, cßn l¹i kho¶ng 15– 20% c¸c chñ DN chØ ®µo t¹o qua c¸c tr­êng d¹y nghÒ (Thêi B¸o kinh tÕ 22/2/2004) Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi, c¸c chñ DN ViÖt Nam kh«ng ngõng tiÕp thu nh÷ng tri thøc míi, say mª häc hái ®Ó n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn còng nh­ kinh nghiÖm trong ho¹t ®éng kinh doanh, t×m hiÓu vµ øng dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc kû thuËt, c«ng nghÖ míi. 2.1.4 Nh÷ng ®ãng gãp cña ®éi ngò chñ DNV&N ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam a/ VÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm DNV&N thu hót rÊt nhiÒu lao ®éng ë ViÖt Nam. Hµng n¨m n­íc ta cã kho¶ng 1 triÖu ng­êi ®Õn tuæi lao ®éng. HiÖn chiÕm tíi 42,7% chñ DNV&N lµ lao ®éng tõ khu vùc Nhµ n­íc chuyÓn sang trong qu¸ tr×nh s¾p xÕp l¹i DNNN, gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, thu nhËp vµ æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ x· héi. ¦íc tÝnh cña mét nghiªn cøu cho thÊy DNV&N gi¶i quyÕt kho¶ng 26% lao ®éng c¶ n­íc (kh«ng kÓ lao ®éng trong hé gia ®×nh, mét lùc l­îng ®«ng ®¶o ë ViÖt Nam hiÖn nay). Con sè nµy cho thÊy vai trß quan träng cña DNV&N lín h¬n 2,5 lÇn so víi c¸c DNNN vÒ sè l­îng lao ®éng (7,8 triÖu so víi 3 triÖu). Ë ViÖt Nam theo ­íc tÝnh cã kho¶ng 7,8 triÖu lao ®éng ®­îc thu hót vµo lµm viÖc cho c¸c DNV&N. §©y lµ mét c¸ch ph¸t triÓn gãp phÇn gi¶i quyÕt tèt søc Ðp thÊt nghiÖp ®ang ngµy cµng gia t¨ng do d©n sè ®«ng. B¶ng d­íi ®©y cho thÊy tû lÖ ®ãng gãp cña DNV&N thuéc c¸c lÜnh vùc khac nhau trong viÖc thu hót lao ®éng. B¶ng 4: Tû lÖ lao ®éng cña c¸c DNV&N trong c¸c ngµnh. Ngµnh Tû träng lao ®éng (%) C«ng nghiÖp khai th¸c má 2,4 C«ng nghiÖp chÕ biÕn 35,7 S¶n xuÊt, ph©n phèi ®iÖn, n­íc 2,6 X©y dùng 15,6 Th­¬ng m¹i, dÞch vô söa ch÷a 19,5 Kh¸ch s¹n, nhµ hµng 5,1 VËn t¶i, kho b·i 11,1 Tµi chÝnh, tÝn dông 3,7 Khoa häc vµ c«ng nghÖ 0,1 Kinh doanh tµi s¶n, t­ vÊn 2,7 V¨n ho¸, thÓ thao 0,6 DÞch vô phôc vô c¸c nh©n c«ng 0,8 Tæng sè 100 Nguån: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn DNV&N ë ViÖt Nam, NXB CTQG, tr.23 6 th¸ng ®Çu n¨m 2003 khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· g¶i quyÕt viÖc lµm cho 257.5 ngµn ng­êi (t¨ng 6,5% so víi cïng kú 2002) trong ®ã sè ng­êi cã viÖc lµm æn ®Þnh lµ 77% (t¨ng 7,1%). Sè ng­êi ®¨ng ký xin lµm viÖc ­íc tÝnh cuèi th¸ng 6 t¨ng 8,4% (so víi th¸ng 6/2002); sè ng­êi ®¨ng ký xin viÖc lµm lµ bé ®éi hoµn thµnh nghÜa vô qu©n sù t¨ng 2,3% vµ häc sinh th«i häc t¨ng 0,5% (Nguån: Con sè &sù kiÖn tr.14 – sè 7/2003) So s¸nh víi mét sè n­íc kh¸c, tû träng thu hót lao ®éng vµ t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng cña c¸c DNV&N ë mét sè n­íc vµ vïng l·nh thæ Ch©u ¸ N­íc vµ vïng l·nh thæ Tû träng lao ®éng thu hót(%) Gi¸ trÞ gia t¨ng t¹o ra(%) Xingapo 35,2 26,6 Malaixia 47,8 36,4 Hµn Quèc 37,2 21,1 NhËt B¶n 55,2 38,8 Hång K«ng 59,3 Nh×n chung, tõ c¸c sè liÖu thèng kª trªn cã thÓ thÊy c¸c DNV&N chiÕm tõ 81-98% sè DN, thu hót kho¶ng 30%-60% lao ®éng vµ t¹o ra 20%-40% gi¸ trÞ gia t¨ng trong nÒn kinh tÕ c¸c n­íc nµy. (Nguån: Kû yÕu KH, dù ¸n chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn DNV&N ë ViÖt Nam, Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia HCM, Hµ Néi, 1996) PhÇn lín lao ®éng khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµm viÖc trong 2 ngµnh th­¬ng m¹i vµ dÞch vô söa ch÷a, vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Mçi ngµnh chiÕm kho¶ng 31% tæng sè lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. Kho¶ng gÇn mét nöa (49% sè lao ®éng khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµm viÖc ë cïng miÒn §«ng Nam Bé vµ §BSCL. TiÕp ®ã lµ vïng §BSH (19%) vµ Vïng khu Bèn cò (11%) B¶ng 5: Lao ®éng c¸c c¬ së kinh tÕ ngoµi quèc doanh ph©n theo vïng l·nh thæ (cã ®Õn 31/12/1996) §¬n vÞ: % Ph©n theo vïng l·nh thæ Lo¹i h×nh doanh nghiÖp DNTN Cty TNHH Cty Cæ phÇn HTX Kinh tÕ C¸ thÓ 1.Vïng nói vµ trung du 2.§ång b»ng s«ng Hång 3.Khu Bèn cò 4.Duyªn h¶i MiÒn Trung 5.T©y Nguyªn 6.§«ng Nam Bé 7.§ång b»ng s«ng Cöu Long 7,43 7,49 4,71 17,17 2,95 28,68 31,57 4,03 23,00 2,54 6,13 1,09 58,62 4,59 0,06 12,15 0,18 2,96 0,10 75,95 8,60 5,43 34,99 9,49 14,81 3,17 26,35 5,84 7,40 19,06 11,86 10,95 2,93 22,57 25,24 5,54 7,98 0,84 4,43 81,21 Tæng sè 100 100 100 100 100 Nguån: B¸o c¸o nghªn cøu DNV&N, Hµ Néi 5/2000 b/ §ãng gãp cho Nhµ n­íc: XÐt vÒ doanh thu cña c¸c lo¹i h×nh DN cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, th× c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh chØ chiÕm 40% tæng doanh thu cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. Nh­ vËy, vÒ khÝa c¹nh nµy, nhãm DN ®¨ng ký chÝnh thøc, gåm DN t­ nh©n, c«ng ty TNHH,c«ng ty cæ phÇn chiÕm phÇn quan träng h¬n (57%). §iÒu nµy cã thÓ cã phÇn do c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh kh«ng khai b¸o ®óng møc doanh thu cña hä, vµ khai b¸o thÊp h¬n, thùc tÕ lµ ®iÒu cã thÓ x¶y ra. Tuy vËy nã ph¶n ¸nh mét thùc tÕ lµ c¸c DN cã ®¨ng ký chÝnh thøc cã quy m« kinh doanh lín h¬n. V× nÕu muèn kinh doanh quy m« lín th× ch¾c ch¾n ph¶i chuyÓn ®æi sang h×nh thøc DN ®¨ng ký chÝnh thøc, ho¹t ®éng theo nh÷ng nguyªn t¾c luËt lÖ cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. §iÒu ®¸ng l­u ý lµ doanh thu cña khu vùc MiÒn §«ng Nam Bé, gåm c¶ thµnh phè Hå ChÝ Minh chiÕm tíi 51% tæng doanh thu cña khu vùc tu nh©n trªn c¶ n­íc. TiÕp ®Õn lµ vïng §BSCL (22%) vµ vïng §BSH (12%). Nh­ vËy, xÐt vÒ doanh thu, th× ho¹t ®éng cña khu vùc t­ nh©n ë ViÖt Nam chñ yÕu tËp trung ë miÒn Nam ViÖt Nam. B¶ng 6: Doanh thu c¸c c¬ së kinh tÕ ngoµi quèc doanh ph©n theo cïng l·nh thæ §¬n vÞ: % Ph©n theo vïng l·nh thæ Lo¹i h×nh DN DNTN TNHH CP HTX C¸ thÓ 1.Vïng nói vµ trung du 2.§ång b»ng s«ng Hång 3.Khu Bèn cò 4.Duyªn h¶i MiÒn Trung 5.T©y Nguyªn 6.§«ng Nam Bé 7.§ång b»ng s«ng Cöu Long 2,90 2,97 1,40 6,19 1,98 41,44 43,11 17,18 1,34 15,89 0,62 4,37 1,85 68,05 7,87 36,04 0,26 7,48 0,12 1,34 0,05 86,01 4,73 3,75 4,68 12,90 25,39 9,03 4,53 31,98 11,49 2,43 4,97 12,07 4,85 7,91 3,22 38,96 28,02 40,60 3,12 11,73 3,05 6,12 2,43 51,46 22,08 100 Tæng sè 100 100 100 100 100 100 Nguån: B¸o c¸o nghªn cøu DNV&N, Hµ Néi 5/2000 XÐt vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh, th× doanh thu cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n chñ yÕu tËp trung ë 3 ngµnh, ®ã lµ th­¬ng m¹i, söa ch÷a xe ®éng c¬, xe m¸y, xe m« t« (61%) vµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (23%) vµ kh¸ch s¹n, nhµ hµng (kho¶ng 4%). XÐt vÒ nghÜa vô ®ãng thuÕ cho Nhµ n­íc, th× sè thuÕ cña c¸ nh©n vµ nhãm kinh doanh chiÕm 54% tæng sè thuÕ cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, kh«ng kÓ thuÕ cña khu vùc n«ng nghiÖp, tiÕp ®Õn lµ c«ng ty TNHH vµ doanh nghiÖp t­ nh©n (40%) PhÇn lín thuÕ mµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh cña khu vùc ngoµi quèc doanh nép ®Òu tËp trung ë 2 ngµnh: th­¬ng m¹i dÞch vô (50% tæng sè thuÕ cña khu vùc t­ nh©n) vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn (26%). B¶ng 7: Nép thuÕ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh ngoµi quèc doanh ph©n theo ngµnh kinh tÕ (®Õn 31/12/1996) §¬n vÞ: % Ph©n theo ngµnh kinh tÕ Lo¹i h×nh doanh nghiÖp DNTN TNHH Cæ phÇn HTX C¸ thÓ 1.N«ng nghiÖp 0,05 0,23 0,00 0,08 0,20 0,18 2.Thuû s¶n 5,34 0,04 0,02 0,40 2,08 1,99 3.C«ng nghiÖp khai th¸c má 0,08 0,04 0,00 1,22 0,11 0,12 4.C«ng nghiÖp chÕ biÕn 25,81 33,06 25,71 24,08 22,47 25,69 5.Sx, ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ n­íc 0,03 0,02 0,00 1,10 0,01 0,02 6.X©y dung 4,07 9,44 0,74 2,20 0,05 3,02 7.Th­¬ng nghiÖp, sc xe ®éng c¬, m«t«,xe m¸y 44,15 51,23 25,01 22,59 54,06 50,05 8.Kh¸ch s¹n, nhµ hµng 19,28 1,25 0,46 0,13 11,09 9,37 9.VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c 0,31 2,75 0,65 48,31 3,05 3,75 10.Tµi chÝnh, tÝn dông 0,03 0,00 44,16 0,80 0,00 1,38 11.Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ 0,00 0,10 0,00 0,00 0,00 0,02 12.H®éng lquan ®Õn kdoanh tµi s¶n, dÞch vô t­ vÊn 0,22 1,48 3,25 0,05 4,51 2,95 13.Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 14.Y tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng cøu trî x· héi 0,00 0,00 0,00 0,00 0,74 0,40 15.Ho¹t ®éng v¨n ho¸, thÓ thao 0,04 0,03 0,00 0,00 10,44 0,25 16.Ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ céng ®ång 0,58 0,33 0,00 0,06 1,18 0,81 15,65 24,09 3,05 2,81 54,39 0,01 c/ Gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh kinh tÕ: DN nghiÖp ph¸t triÓn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn t¨ng tr­ëng cao vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ nh÷ng n¨m qua. Doanh thu thuÇn t¨ng b×nh qu©n 26,8% (n¨m 2000 ®¹t 1.188.187 tû ®ång), tæng nguån vèn t¨ng 16,4%/n¨m, nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc t¨ng 15,5%/n¨m. Lîi Ých lín h¬n mµ t¨ng tr­ëng DN mang l¹i lµ t¹o ra khèi l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô lín h¬n, phong phó h¬n, gãp phÇn quan träng c¶i thiÖn vµ n©ng cao møc tiªu dïng t¨ng trong n­íc vµ t¨ng xuÊt khÈu, ®ã còng lµ yÕu tè gi÷ cho nÒn kinh tÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng n¨m qua. B¶ng 8: Tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô x· héi cña c¶ n­íc 9 th¸ng n¨m 2003 9 th¸ng n¨m 2003 (Tû ®ång) C¬ cÊu (%) Tû lÖ so víi cïng kú n¨m tr­íc (%) Tæng sè 27.281 100.0 111,7 Ph©n theo lo¹i h×nh kinh tÕ Nhµ n­íc TËp thÓ C¸ thÓ T­ nh©n KV cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 38.240 2.102 146.801 36.067 4.071 16,8 0,9 64,6 15,9 1,8 109,7 123,8 109,8 123,0 105,4 Ph©n theo ngµnh ho¹t ®éng Th­¬ng nghiÖp Kh¸ch s¹n, nhµ hµng Du lÞch DÞch vô 184.323 29.884 1.630 11.444 81,1 13,2 0,7 5,0 111,4 113,6 88,6 116,4 d/ Th«ng qua ph¸t triÓn DN t¹o ra c¬ cÊu kinh tÕ míi gåm nhiÒu thµnh phÇn, nhiÒu ngµnh nghÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phong phó vµ ®a d¹ng: Tr­íc n¨m 2000, DN ph¸t triÓn chñ yÕu trong ngµnh c«ng nghiÖp víi vai trß quyÕt ®Þnh lµ DNNN, c¸c ngµnh kh¸c ho¹t ®éng cña c¸ thÓ, hé gia ®×nh lµ chÝnh chiÕm tõ 85-95% s¶n l­îng toµn ngµnh (nh­ n«ng l©m nghiÖp, thuû s¶n, th­¬ng m¹i….). §Õn n¨m 2002, ho¹t ®éng cña lo¹i h×nh DN cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh; trong ®ã ngµnh c«ng nghiÖp, DN chiÕm trªn 90% gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh, th­¬ng m¹i, kh¸ch s¹n nhµ hµng chiÕm tõ 20-30%, x©y dùng, vËn t¶i trªn 60%, ho¹t ®éng tµi chÝnh ng©n hµng chiÕm 95-98%....Mét sè ngµnh nh­ ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ, v¨n ho¸ thÓ thao, cøu trî x· héi, ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ céng ®ång, còng xuÊt hiÖn trªn 700 DN víi sè vèn gÇn 7.700 tû ®ång, nép ng©n s¸ch 183 tû ®ång. C¸c lo¹i h×nh kinh tÕ trong DN ph¸t triÓn ®a d¹ng gåm nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã DNNN vµ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm tû träng lín nhÊt, c¸c lo¹i h×nh DN t­ nh©n tuy cßn nhá nh­ng ph¸t triÓn nhanh vµ réng kh¾p ë c¸c ngµnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc, lo¹i h×nh kinh tÕ tËp thÓ ®ang ®­îc kh«i phôc vµ cã b­íc ph¸t triÓn míi. C¬ cÊu mét sè lo¹i h×nh trong c¸c chØ tiªu kinh tÕ c¶u doanh nghiÖp nh­ sau (sè liÖu n¨m 2002) Sè doanh nghiÖp Lao ®éng Nguån vèn Doanh thu Nép ng©n s¸ch Tæng sè 1.Khu vùc DNNN 2.Khu vùc DN ngoµi quèc doanh Trong ®ã -Hîp t¸c x· -DN t­ nh©n -Cty TNHH -Cty cæ phÇn 3.Khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 100,0 8,0 88,4 6,5 39,5 37,5 4,9 3,7 100,0 46,1 38,6 3,6 7,5 20,5 7,0 15,3 100,0 55,9 19,6 0,9 2,5 9,5 6,7 24,6 100,0 49,4 31,4 1,0 7,8 17,2 5,5 19,2 100,0 46,1 12,5 0,3 1,7 7,6 2,8 41,4 Nguån: Ph¸t triÓn doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh kinh tÕ n¨m 2000-2003 ®/ VÒ xuÊt khÈu: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c DNV&N ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc nhÊt lµ c¸c mÆt hµng nh­ thñ c«ng mü nghÖ, chÕ biÕn n«ng s¶n, thuû s¶n, hµng may mÆc… VÝ dô c«ng ty TNHH §Ønh Vµng kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1999 lµ 17 triÖu USD. C«ng ty Vòng Tµu Sinhaco kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu lµ 46 triÖu USD. Qua ®ã ®· gãp phÇn lµm gi¶m møc th©m hôt cña c¸n c©n th­¬ng m¹i, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ còng nh­ gi¶m søc Ðp ®èi víi tû gi¸ ®ång tiÒn ViÖt Nam. T¹o ra sù æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. (Nguån: Vèn bµi to¸n khã cho c¸c DNV&N – Th­¬ng nghiÖp thÞ tr­êng ViÖt Nam, sè t©n niªn, phÇn ®Çu t­- ph¸t triÓn, tr.32-33) 2.1.5 Mét sè DN vµ chñ DNV&N Trong t×nh h×nh ®æi míi ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, c¸c DN vµ chñ DNV&N ®· cã nh÷ng thµnh c«ng næi bËt trong kinh doanh vµ gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. C¸c nhµ DN trÎ ViÖt Nam ®ang ®iÒu hµnh trªn 75% tæng sè DN ngoµi quèc doanh, trªn 25% sè DN quèc doanh, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho hµng triÖu lao ®éng kh¾p mäi miÒn ®Êt n­íc. Sau 5 n¨m triÓn khai gi¶i th­ëng Sao §á, ®Õn nay ®· cã tæng céng 53 DN trÎ Sao §á, trong sè ®ã cã 46 nhµ DN trÎ nam (chiÕm 86,8%) vµ 7 nhµ DN trÎ n÷ (chiÕm 13,2 %). Trong sè 53 DN trÎ Sao §á, sè DNQD chiÕm 33,96%, DNNQD chiÕm 60,38 % vµ DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 5,66%. TÝnh trung b×nh n¨m 2003, mçi DN trÎ cã doanh thu gÇn 400 tû ®ång, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 2247 ng­êi vµ ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch cña Nhµ n­íc víi sè tiÒn lªn tíi 19,24 tû ®ång. Trong sè 53 ®¬n vÞ ®­îc nhËn danh hiÖu Sao §á cã 18 DNNN, 32 DNNQD vµ 3 DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. dÉn ®Çu vÒ sè l­îng ®­îc gi¶i lµ Hµ Néi (15), thµnh phè Hå ChÝ Minh (11), H¶i Phßng (3)…. Tæng doanh thu 2003 cña khèi DN nµy lµ gÇn 21.000 tû ®ång, sè lao ®éng sö dông lµ trªn 110.000 ng­êi, tæng ®ãng gãp ng©n s¸ch Nhµ n­íc trªn 1.000 tû ®ång. N¨m 2003, Héi ®ång c¸c nhµ DN trÎ ViÖt Nam ®· chon ®­îc 10 g­¬ng mÆt trÎ xuÊt s¾c nhÊt trong n¨m ®Ó trao tÆng gi¶i th­ëng Sao §á. 10 DN trÎ tiªu biÓu ®­îc trao tÆng gi¶i th­ëng Sao §á n¨m 2003 STT Tªn chñ DN Tªn DN §Þa chØ 1 G§ MÉn Ngäc Anh Cty TNHH Hång Ngäc B¾c Ninh 2 Ph¹m §øc B×nh, Chñ tÞch Héi ®ång thµnh viªn Cty TNHH Thanh B×nh Biªn Hoµ - §ång Nai 3 Vò H­ng B×nh, Tæng G§ Cty TNHH Ph­¬ng Trinh TP Hå ChÝ Minh 4 Ph¹m Hång §iÖp, Chñ tÞch H§QT Cty CP C«ng NghiÖp tµu thuû SHINEC Tæng Cty c«ng nghiÖp tµu thuû ViÖt Nam 5 §ç Anh Dòng, Tæng G§ Cty TNHH TM&DV Kh¸ch S¹n T©n Hoµng Minh Hµ Néi 6 G§ Hoµng Anh TuÊn Cty c«ng nghÖ th«ng tin HANOICTT Hµ Néi 7 G§ Vâ ThÞ M­ît Cty TNHH H­ng Ph¸t T©y Ninh 8 TrÇn M¹nh Hïng, Phã TG§ Cty CP x©y dùng vµ ®Çu t­ ViÖt Nam (CAVICO Vietnam) Tæng Cty x©y dùng ViÖt Nam 9 G§ TrÇn NghÜa Vinh Cty CP b¶o hiÓm Petrolimex Bé Th­¬ng M¹i 10 G§ NguyÔn ThÞ Thanh Nhµn Trung t©m XK lao ®éng TRALACEN Bé Giao Th«ng VËn T¶i Mét sè doanh nh©n trÎ tiªu biÓu ViÖt Nam. MÉn Anh Ngäc, G§ Cty TNHH Hång Ngäc, anh lµ Sao §á trÎ nhÊt n¨m 2003. Víi mong muèn tho¸t nghÌo, n¨m 1986 míi 16 tuæi, lµ häc sinh giái to¸n cña tØnh B¾c Ninh, anh ®· thµnh lËp c¬ së thu ®æi phÕ liÖu. LÆn léi trªn th­¬ng tr­êng, ®­îc tiÕp xóc víi nhiÒu nhµ doanh nh©n giái, gióp anh sím hiÓu r»ng DN muèn ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng, th× ph¶i dùa v¸o khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ tr×nh ®é qu¶n lý hiÖn ®¹i. Thµnh lËp Cty TNHH Hång Ngäc n¨m 1994 (tiÒn th©n lµ c¬ së thu ®æi phÕ liÖu), n¨m 2000, anh ®Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y thiÕt bÞ ®iÖn Hanaka vµ khu trung t©m th­¬ng m¹i Hång K«ng trÞ gi¸ 220 tû ®ång. C¸c s¶n phÈm cña DN nhanh chãng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng nhê chÊt l­îng. HiÖn nay, c«ng ty ®ang chuÈn bÞ tham gia gi¶i th­ëng chÊt l­îng Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng, mét gi¶i th­ëng cho c¸c DN ®¹t thµnh tÝch v­ît tréi trong viÖc ¸p dông vµ x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng. Tõ 9 nh©n viªn ban ®Çu, ®Õn nay Cty Hång Ngäc ®· cã trªn 400 lao ®éng víi sè vèn l­u ®éng trªn 130 tû ®ång, cã quan hÖ b¹n hµng réng lín víi c¸c c¬ së kinh doanh trong n­íc vµ c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh, th­¬ng m¹i c«ng nghiÖp n­íc ngoµi. N÷ gi¸m ®èc Lª ThÞ Ph­¬ng Thuû cña C«ng ty Gia Ph¸t - Toµn Mü. ChÞ Thuû vµo nghÒ kinh doanh khi míi 31 tuæi. Cho ®Õn nay, c«ng ty cña chÞ ®ang ph¸t triÓn mét c¸ch v÷ng ch¾c. Bé m¸y ho¹t ®éng cña c«ng ty Toµn Mü ®· bao gåm 4 c«ng ty con: Gia Ph¸t - Toµn Mü thµnh phè Hå ChÝ Minh, Toµn Mü B×nh D­¬ng, Toµn Mü - MiÒn Trung ë Qu¶ng Nam, Toµn Mü Hµ Néi, c«ng ty nµo còng cã nguån vèn tõ 7 ®Õn 20 tû ®ång. N¨m 2000 Toµn mü ®¹t doanh thu 48 tû ®ång, 250 c«ng nh©n cã c«ng viÖc æn ®Þnh, thu nhËp b×nh qu©n lµ 1,3 triÖu ®ång/th¸ng. S¶n phÈm cña Toµn Mü ®¹t huy ch­¬ng vµng t¹i héi trî triÓn l·m hµng c«ng nghiÖp quèc tÕ n¨m 1997, ®­îc b×nh chän lµ s¶n phÈm hµng chÊt l­îng cao ViÖt Nam n¨m 1999, 2000. Toµn Mü kh«ng ngõng v­¬n tíi, ®Æt môc tiªu xuÊt khÈu s¶n phÈm sang thÞ tr­ßng EU vµ Singapore n¨m 2002. ChÝnh v× thÕ mµ kÕt qu¶ kinh doanh cña Toµn Mü ®· ®­a n÷ gi¸m ®èc Lª thÞ Ph­¬ng Thuû thµnh nhµ doanh nghiÖp xuÊt s¾c, ®­îc nhËn gi¶i th­ëng sao ®á thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 2000. (Nguån: TÇm cao cña doanh nh©n trÎ ViÖt Nam – B¸o L§&XH, sè 37, ngµy 25/3/2004, tr 4) 2.1.5 Mét sè thµnh tùu kinh tÕ næi bËt n¨m 2003 N¨m 2003 – n¨m b¶n lÒ cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 – 2005, kÕ ho¹ch 5 n¨m ®Çu tiªn cña thÕ kû XXI, vÒ lÜnh vùc kinh tÕ ë n­íc ta cã rÊt nhiÒu sù kiÖn diÔn ra vµ ®· gÆt h¸i nhiÒu thµnh tùu to lín. Cô thÓ cã c¸c sù kiÖn sau: 1. T¨ng tr­ëng GDP ®¹t 7,24 %. §©y lµ tèc ®é t¨ng cao nhÊt trong 6 n¨m qua. §ã còng lµ tèc ®é t¨ng cao nhÊt ë khu vùc §«ng Nam ¸ vµ cao thø 2 ë Ch©u ¸ sau Trung Quèc. 2. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m, thuû s¶n sau 3 n¨m t¨ng cao h¬n môc tiªu ®Ò ra cho 5 n¨m (5,3 %/n¨m so víi 4,8%/n¨m). DiÖn tÝch lóa gi¶m nh­ng s¶n l­îng ®¹t 34,5 triÖu tÊn, cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay vµ vÒ ®Ých tr­íc 2 n¨m so víi môc tiªu ®Ò ra cho n¨m 2005. 3. C«ng nghiÖp t¨ng 15,8%, cao nhÊt trong 3 n¨m qua, v­ît møc kÕ ho¹ch n¨m vµ lµ n¨m thø 13 liªn tôc t¨ng 2 ch÷ sè. C«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ n¨m thø 3 liªn tôc t¨ng cao h¬n t«c ®é chung. C«ng nghiÖp cïng víi x©y dùng ®· chiÕm 39,94% GDP. 4. Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn t¨ng 18,4%, trong ®ã khu vùc ngoµi quèc doanh t¨ng tíi 25% - kÕt qu¶ tÝch cùc cña viÖc thùc hiÖn luËt DN vµ chñ tr­¬ng ph¸t huy néi lùc. Tû lÖ so víi GDP ®¹t tíi 35,6%, cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay vµ thuéc lo¹i cao so víi cac n­íc trong khu vùc. 5. Kinh tÕ t­ nh©n ®· v­¬n lªn chiÕm 26,7% vÒ tæng sè vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, gÇn 27% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, 84,4% tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ vµ doanh thu dÞch vô tiªu dïng, gÇn mét n÷a kim ng¹ch XK (kh«ng kÓ dÇu th«), 90% tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc vµ t¹o ra hÇu hÕt chæ lµmviÖc míi. 6. XK t¨ng 16,7% , cao gÊp 1,5 lÇn tèc ®é t¨ng cña n¨m tr­íc, gÊp 2 lÇn tèc ®é t¨ng cña kÕ ho¹ch ®Ò ra cho n¨m 2004. 7. Thu ng©n s¸ch n¨m 2003 lµ n¨m thø 6liªn tiÕp v­ît dù to¸n,t¨ng 11,3% so víi n¨m 2002. tæng thu sovíi GDP ®· ®¹t 22,5%, cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. 2.2 Nh÷ng c¬ héi ®èi víi chñ DNV&N míi thµnh lËp. 2.2.1.C¸c ®Æc ®iÓm vµ lîi thÕ tiÒm n¨ng cña c¸c DNV&N a/ Sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt hiÖu qu¶ h¬n: Mét trong nh÷ng lý lÏ kinh tÕ nªu ra ®Ó ñng hé c¸c DNV&N lµ liªn quan ®Õn viÖc sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo(vèn, lao ®éng, tµI nguyªn) hiÖu qu¶ h¬n, cã kh¶ n¨ng toµn dông c¸c nguån lùc mµ doanh nghiÖp kh¸c bá qua. TÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n nµy cã thÓ do viÖc lùa chän c¸c nh©n tè phï hîp h¬n, tæng søc s¶n xuÊt cña c¸c yÕu tè hîp thµnh, hoÆc sù kÕt hîp cña c¶ hai. b/ Kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm t¨ng: C¸c DNV&N ®­îc xem lµ cÇn tËp trung søc lao ®éng nhiÒu h¬n c¸c doanh nghiÖp lín. §iÒu nµy cã ®­îc lµ do viÖc sö dông lao ®éng rÎ h¬n, c«ng nghÖ ®ßi hái nhiÒu lao ®éng, do ®ã lµm n¶y sinh vÊn ®Ò sö dông nhiÒu viÖc lµm h¬n trªn mét ®¬n vÞ vèn ®Çu t­. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña ViÖt Nam, nÕu ChØnh phñ cã sù quan t©m h¬n n÷a ®Õn khu vùc DNV&N th× hµng n¨m sÏ gi¶I quyÕt ®¸ng kÓ viÖc lµm cña x· héi. c/ TiÕt kiÖm ngo¹i hèi V× c¸c DNV&N th­êng ®­îc hiÓu lµ sö dông nhiÒu c«ng nghÖ trong n­íc nªn ®ßi hái Ýt ngo¹i hèi h¬n cho viÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, nh­ng cã khuynh h­íng sö dông nhiÒu nguyªn liÖu. HÇu hÕt c¸c nghiªn cøu ®Òu cã xu h­íng cho r»ng sù ®ãng gãp cña khu vùc DNV&N ®ãi víi khèi l­îng hµng xuÊt khÈu lµ kh«ng ®¸ng kÓ, nh­ng s¶n ph¨m, dÞch vô xuÊt khÈu cña nã cã ý nghÜa x· héi râ h¬n, ®ã lµ viÖc lµm vµ sö dông nguyªn liÖu trong n­íc. d/ TËn dông vµ lµm t¨ng tiÒn tiÕt kiÖm trong n­íc: ViÖc quan t©m tho¶ ®¸ng ®Õn c¸c DNV&N sÏ khuyÕn khÝch c¸c chñ DN trong n­íc sö dông nhiÒu h¬n kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm cña hä, v× thÕ lµm t¨ng tæng vèn ®Çu t­ trong nÒn kinh tÕ. V× c¸c DN nhá míi ®­îc thµnh lËp cã khuynh h­íng phô thuéc phÇn lín vµo kho¶n tiÕt kiÖm c¸ nh©n cña chñ DN vµ gia ®×nh hä, nªn sù thóc ®Èy c¸c DNV&N cã thÓ huy ®éng ®­îc c¸c nguån vèn nµy. ®/ Ph©n phèi thu nhËp vµ hµng ho¸ tiªu dïng c¬ b¶n: V× cã nhiÒu ng­êi kiÕm kÕ sinh nhai tõ c¸c DNV&N h¬n lµ tõ viÖc lµm viÖc cho c¸c DN lín, do ®ã ®em l¹i sù ph©n phèi cña c¶i b×nh ®¼ng h¬n trong x· héi. C¸c DNV&N còng ®­îc thõa nhËn lµ nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt ra nh÷ng hµng ho¸ tiªu ding ®¬n gi¶n cã chi phÝ thÊp cho nh÷ng ng­êi tiªu ding cã thu nhËp thÊp, kh¶ n¨ng cung cÊp néi bé rÊt lín, lµ chç dùa trong hoµn c¶nh bÊt æn vÒ kinh tÕ quèc gia. e/ Ph©n t¸n c¸c ngµnh vÒ mÆt ®Þa lý: Sù thóc ®Èy c¸c DNV&N ®­îc xem nh­ lµ mét ph­¬ng ph¸p chèng l¹i sù tËp trung vµo c¸c ngµnh vµ xu h­íng thiªn vÒ cac ®« thÞ, thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh tÕ vµ viÖc lµm trong c¸c khu vùc n«ng th«n. f/ Thóc ®Èy c¸c mèi liªn kÕt trong nÒn kinh tÕ: T¨ng c¸c mèi liªn kÕt vµ hîp ®ång phô gi÷a c¸c DNV&N vµ DN lín do ®ã hy väng nÒn kinh tÕ phi chÝnh quy nhá sÏ héi nhËp vµo khu vùc hiÖn ®¹i m¹nh h¬n. g/ Sù thich nghi vÒ mÆt c«ng nghÖ: C¸c DNV&N kÕt hîp nhiÒu cÊp ®é c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ truyÒn thèng, s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ. 2.2.2 M«i tr­êng ph¸p l‎‎ý vµ kinh doanh a/ Huy ®éng vèn vµ tÝn dông: Trong nh÷ng n¨m qua, Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch nh»m hç trî vÒ vèn cho c¸c DNV&N th«ng qua h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng. Nhµ n­íc còng ®· x©y dùng hµnh lang ph¸p lÝ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng níi láng ®iÒu kiÖn cho vay vèn. C¸c ng©n hµng còng chñ ®éng hç trî c¸c DN trong viÖc lËp dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. MÆt kh¸c ®Ó hç trî DNV&N tiÕp cËn nguån tÝn dông ng©n hµng, Nhµ n­íc ®· thµnh lËp c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh thuéc së h÷u Nhµ n­íc®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o l·nh tÝn dông cho DN. Trong thêi gian qua, hÖ thèng ng©n hµng ®· rÊt nç lùc nh»m t¹o ®iÒu kiÖn vÒ vèn cho c¸c DNV&N. §i tiªn phong trong vÊn ®Ò nµy lµ c¸c Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam (VCB).VCB ®· thµnh lËp dù ¸n 500 tû ®ång cho vay DNV&N. Trong qu¸ tr×nh triÓn khai, chuyªn gia tÝn dông cña VCB ®· chñ ®éng h­íng dÉn c¸c thñ tôc, c¸ch thøc ®Î hoµn tÊt hå s¬ vay vèn, t­ vÊn ®Ó ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh vµ dù ®o¸n thÞ tr­êng, n©ng cao kü n¨ng lËp dù ¸n…cho c¸c DNV&N.HiÖn nay, cã gÇn 1.400 DNV&N ®ang d­ nî vèn vay cña VCB lµ h¬n 10.500 tû ®ång. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam còng ®· tæ choc nhiÒu héi th¶o vÒ cho vay víi DN ViÖt Nam víi d­ nî hiÖn t¹i h¬n 10.000 tû ®ång. Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng §Çu t­ vµ ph¸t triÓnViÖt Nam còng ®· vµo cuéc vµ triÓn khai nhiÒu ho¹t ®éng cho vay víi c¸c DNV&N lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn. NhiÒu ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn cã tû träng d­ nî cho vay DNV&N chiÕm 70% tæng d­ nî. §ã lµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn ¸ Ch©u, Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn nhµ Hµ Néi (Habubank), §«ng ¸, Ph­¬ng Nam, Kü th­¬ng. (Nguån: Vèn Bµi to¸n khã cho c¸c DNV&N, B¸o Th­¬ng NghiÖp, sè T©n Niªn, 2004, tr.31-32) b/ Mét sè chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc: HÖ thèng ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« ®ang ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn theo h­íng ®¶m b¶o sù râ rµng, æn ®Þnh, th«ng tho¸ng vµ c«ng b»ng. Nhµ n­íc ®· ban hµnh luËt DN, nghÞ ®Þnh h­íng dÉn cña chÝnh phñ, th«ng t­ cña c¸c bé liªn quan t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tÊt c¶ c¸c DN thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc ph¸t triÓn. Cã thÓ kÓ ®Õn lµ LuËt ®Êt ®ai 1993, ®· söa ®æi bæ sung n¨m1999 t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh; LuËt DN (12/6/1999); NghÞ ®Þnh 02/2000/N§-CP (ngµy 3/2/20000) vÒ ®¨ng k‎Ý kinh doanh; NghÞ ®Þnh 03/2000/N§-CP vÒ h­íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt DN; QuyÕt ®Þnh cña thñ t­íng ChÝnh phñ sè 19/2000/Q§-TTg (3/2/2000) vÒ viÖc b·i bá 84 lo¹i giÊy phÐp, giÊy chøng chØ hµnh nghÒ..; LuËt ph¸ s¶n DN; LuËt h¶i quan; LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam; LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc… Ngay n¨m 1989 Nhµ n­íc ®· ban hµnh Ph¸p lÖnh Hîp ®ång kinh tÕ, lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam ®· cã mét khung khæ ph¸p lý cho c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng. Kh«ng nh÷ng thÕ, ®Ó t¹o ®­îc tÝnh n¨ng ®éng trong c¹nh tranh th× Nhµ n­íc còng ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn c¸c hµnh vi c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng nh­: Bé luËt h×nh sù, Ph¸p lÖnh B¶o hé quyÕn së h÷u c«ng nghiÖp, NghÞ ®Þnh vÒ qu¶ng c¸o, c¸c Quy ®Þnh vÒ qu¶n lý gi¸… ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam ®· cã nh÷ng nÐt ®æi míi c¬ b¶n, ®Æc biÖt lµ tõ vµi n¨m gÇn ®©y. Sù ®æi míi nµy ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng cao kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, hæ trî sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vÒ c¶ chÊt lÉn l­îng. NghÞ ®Þnh 57/N§-CP (1998) thùc sù lµ kh©u ®ét ph¸ trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i. Víi NghÞ ®Þnh nµy, giÊy phÕp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®· bÞ b·i bá, tÊt c¶ c¸c DN ®Òu ®­îc quyÒn xuÊt nhËp khÈu c¸c mÆt hµng trong lÜnh vùc kinh doanh cña m×nh, sè l­îng doanh nghiÖp vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· ®­îc t¨ng lªn ®¸ng kÓ sau khi NghÞ ®Þnh nµy cã hiÖu lùc. NhËn thÊy râ tÇm quan träng cña ®æi míi céng nghÖ trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, Nhµ n­íc thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch vÒ chuyÓn giao vµ së h÷u c«ng nghÖ míi ®èi víi c¸c DNV&N. T¹o cho c¸c DN cã nh÷ng c¬ héi héi nhËp vµ giao l­u víi c¸c thÞ tr­êng c«ng nghÖ ph¸t triÓn cao, hµng ®Èu trªn thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®¬n gi·n ho¸ thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh, c¸c thñ tôc H¶i quan. ThÞ thùc xuÊt nhËp c¶nh cho c«ng d©n ViÖt Nam khi qua biªn giíi ViÖt Nam ®· ®­îc b·i bá. GÇn ®©y, 3/3/2000 ChÝnh Phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 05/2000/N§-CP quy ®Þnh vÒ xuÊt nhËp c¶nh cña c«ng d©n ViÖt Nam. 2.2.4 C¬ héi trong héi nhËp quèc tÕ Việc mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế sẽ tạo nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp tiếp cận thị trường khu vực và toàn cầu rộng lớn, tăng khả năng thu hút vốn, tiếp cận và chuyển giao công nghệ và nguồn lực tri thức, tăng cường năng lực quản lý, nâng cao năng lực cạnh tranh. Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, m«i tr­êng kinh doanh ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn. MÆt kh¸c, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®óng ®¾n, c¸c quan hÖ ngo¹i giao, th­¬ng m¹i, kinh tÕ víi c¸c n­íc kh«ng ngõng ®­îc më réng ®Ó héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi. HiÖn nay ViÖt Nam ®· vµ ®ang tham gia nhiÒu tæ chøc hîp t¸c khu vùc vµ quèc tÕ nh­: ASEAN, AFTA, APEC, ASEM vµ WTO còng nh­ céng t¸c víi nhiÒu tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh­: WB, ADB, IMF, UNDP, UNIDO. §©y sÏ t¹o ra nhiÒu c¬ héi kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cho c¸c DN ®Æc biÖt lµ c¸c DNV&N khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. ViÖc gia nhËp WTO sÏ mang cho chóng ta nh÷ng c¬ héi: Thø nhÊt, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ kh«ng bÞ bã hÑp trong c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng vµ khu vùc mµ sÏ lµ thÞ tr­êng toµn cÇu. Thø hai, hÖ thèng chÝnh s¸ch cña ta ®­îc lµm theo quy ®Þnh cña WTO, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ yªn t©m ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn, c«ng nghÖ vµ häc hái ®­îc c¸c kinh nghiÖm qu¶n l‎Ý tiªn tiÕn Thø ba, hÖ thèng kinh tÕ th­¬ng m¹i dùa trªn c¸c nguyªn t¾c chø kh«ng ph¶i lµ søc m¹nh, sÏ lµm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dÔ dµng h¬n víi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn. Thø t­, viÖc gi¶m bít hµng rµo th­¬ng m¹i cho phÐp th­¬ng m¹i t¨ng tr­ëng, gãp phÇn t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. NhËn thÊy sù cÇn thiÕt tham gia WTO, V¨n kiÖn §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng x¸c ®Þnh: “X©y dùng mét nÒn kinh tÕ míi héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. Chñ ®éng tham gia céng ®ång th­¬ng m¹i thÕ giíi, c¸c diÔn ®µn, c¸c tæ chøc, c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ mét c¸ch cã chän läc víi b­íc ®i thich hîp”. V¨n kiÖn §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng ta kh¼ng ®Þnh l¹i lµ, ph¶i “tiÕp tôc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo lé tr×nh phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña n­íc ta vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng, tiÕn tíi gia nhËp WTO” §Ó ®Èy nhanh tiÕn ®é gia nhËp vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ, nh÷ng nhµ l·nh ®¹o cÊp cao Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc trªn chÝnh tr­êng quèc tÕ nh»m t¨ng c­êng hîp t¸c, ®¹t ®­îc c¸c mèi quan hÖ song ph­¬ng vµ sù hæ trî tõ phÝa c¸c n­íc ph¸t triÓn. Võa qua, tõ ngµy 8 ®Õn 12/3/2004 chñ tÞch n­íc TrÇn §øc L­¬ng ®· cã chuyÕn ®i th¨m c¸c n­íc trong khèi kinh tÕ E.U (§øc, BØ) vµ CuBa. ChuyÕn th¨m nµy ®· mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ tÝch cùc tõ hai phÝa. PhÝa ViÖt Nam ®­îc høa tµi trî kho¶ng 2 triÖu Euro tõ Liªn minh Ch©u ¢u nh»m hæ trî ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c DNV&V cña ViÖt Nam. 2.2.5 Vai trß cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ (HiÖp héi ngµnh nghÒ, c¸c trung t©m hç trî vµ c¸c lµng nghÒ) Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ tiÕp tôc gãp phÇn thay ®æi mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n­íc vµ x· héi còng nh­ vai trß cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ. Nh÷ng tæ chøc nµy ®· g¸nh v¸c mét phÇn c«ng viÖc ë nhiÒu lÜnh vùc mµ Nhµ n­íc vÉn thùc hiÖn tr­íc kia, t¹o ®iÒu kiÖn cho Nhµ n­íc tËp trung vµo nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña m×nh. Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña tæ chøc phi chÝnh phñ lµ ho¹t ®éng víi môc tiªu phi lîi nhuËn. Tæ chøc phi chÝnh phñ cã thÓ ®¶m nhËn vai trß võa gióp ®ì Nhµ n­íc ®ång thêi l¹i gióp ®ì DN. Nh­ vËy, vÒ nguyªn t¾c, nh÷ng tæ chøc nµy cã thÓ nhËn ®­îc nguån tµi trî tõ c¶ phÝa Nhµ n­íc lÉn phÝa DN. Nh÷ng ho¹t ®éng hç trî nµy cã thÓ ë nh÷ng lÜnh vùc nh­: cung cÊp th«ng tin, t­ vÊn ph¸p luËt, t­ vÊn qu¶n lý‎, ®µo t¹o…H×nh thøc tæ chøc th­êng lµ c¸c trung t©m ë mét sè lÜnh vùc, mét sè vïng. Bªn c¹nh ®ã cßn tån t¹i mét sè tæ chøc phi chÝnh phñ d­íi d¹ng c¸c hiÖp héi, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh viªn gióp ®ì, hç trî lÉn nhau vµ b¶o vÖ quyÒn lîi chung cña c¶ nhãm. 2.3. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi chñ DNV&N míi thµnh lËp. Các DN ở nói chung và các DNV&N nói riêng ở Việt Nam, ngoài những cơ hội trong sản xuất kinh doanh, hiện nay, họ phải đối mặt với biết bao nhiêu khó khăn và thử thách. Điều này đặt ra một yêu cầu là họ phải có một trình độ nhất định để đối mặt với những thách thức đó, từng bước tháo gỡ những khó khăn để tồn tại và phát triển. Đặc biệt là đối với các DNV&N, là một tổ chức thùc hiện hoạt động sản xuất kinh doanh với số vốn không nhiều nên ít được quan tâm so với các DN lớn, nhất là trong những chính sách hỗ trợ của nhà nước. Những khó khăn mà họ phải đối mặt đều là những vấn đề quan trọng có liên quan đến sự tồn tại và phát triển của DN. Những khó khăn đó là: 2.3.1 Trình độ quản lý: Đây có thể nói là một vấn đề nan giải nhất đối với mỗi DN nói chung. Một DN không thể tồn tại và phát triển được nếu có như bộ máy quản lý tồi. Vì vậy để phát triển, DN phải có bộ máy quản lý có đầy đủ trình độ, có khả năng ra các quyết định quan trọng đạt được hiệu quả cao. Tuy nhiên một thực tế đặt ra đối với các DN ở nước ta nói chung là trình độ quản lý còn rất yếu kém. Các nhà quản lý có trình độ cao còn chiếm tỉ lệ rất ít, và chủ yếu tập trung trong các DN có qui mô lớn. Hơn nữa nhìn chung là họ không quen nghĩ về kinh doanh một cách chiến lược và lâu dài. Nhiều DN tư nhân Việt Nam, đặc biệt là những DNV&N đều còn non trẻ và khó có thể nói rằng họ đang suy nghĩ về việc kinh doanh dài hạn và chiến lược. Ngoài ra dường như họ còn chưa quen được với một cách tư duy như vậy. Vì thế, nhiều DN trong số họ chỉ quan tâm đến lợi nhuận trước mắt. Tuy nhiªn, do c¸c DNV&N lu«n biÓu hiÖn sức ì quá lớn, chậm đổi mới, kh«ng chó träng n©ng cao tr×nh ®é....nªn không thúc đẩy hoạt động kinh doanh của DNV&N thậm chí nó còn là yếu tố kìm hãm sự phát triển của DNV&N. Do đó ở mỗi DN được cho là có tiềm năng phát triển, điều cần thiết là họ phải thay đổi tư duy và nhìn nhận hoạt động kinh doanh một cách chiến lược và lâu dài để phát triển DN của mình về trung hạn cũng như dài hạn. Ở nước ta do trình độ quản lý nói chung là còn thiếu và yếu nên đội ngũ các chủ DNV&N chưa được đào tạo đầy đủ. Gần 50% số chủ DN thuộc khu vực ngoài quốc doanh không có bằng cấp chuyên môn và chỉ có trên 31% chủ doanh nghiệp ngoài quốc doanh có bằng cao đẳng trở lên. Đội ngũ chủ DN có tuổi bình quân trên 40 là 42,7% là những người đã từng là công nhân viên nhà nước đứng ra lập DN. Chủ DNV&N hoạt động chủ yếu dựa trên kinh nghiệm và các mối quan hệ thân quen. Do những hạn chế nói trên đối với các chủ DNV&N, yêu cầu đặt ra đối với họ là phải có tính linh hoạt cao trong quản lý điều hành, dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận mạo hiểm. Việc xây dựng đội ngũ các nhà sáng lập là nhiệm vụ quan trọng đối với mỗi quốc gia. Đây cũng là một khâu yếu trong chiến lược phát triển các DNV&N ở nước ta trong những năm qua. Phần lớn chủ DNV&N chưa được đào tạo bài bản, chủ yếu hoạt động dựa vào kinh nghiệm, thiếu những kiến thức cơ bản về kinh tế thị trường và chưa được hỗ trợ những thông tin cần thiết. 2.3.2. Khó khăn trong thủ tục dăng ký kinh doanh HiÖn nay, thủ tục thành lập và đăng ký kinh doanh cho c¸c DN nãi chung lu«n lµ vÊn ®Ò bøc xóc cña c¸c chñ DN, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c chñ DNV&N. Các giấy phép kinh doanh cho cac DNV&N thường chỉ có giá trị 6 tháng hoặc một năm, vì thế các nhà kinh doanh thường xuyên phải lo tính tới chuyện xin kéo dài thời hạn. Điều đó không những làm mất thời gian mà còn là một nguyên nhân làm cho các nhà đầu tư không dám đầu tư vào những dự án mang tính dài hạn. Luật DN sửa đổi có hiệu lực vào 1/1/2000 đã đạt được những thành tích lớn ngay trong giai đoạn đầu thực hiện, tuy vậy công tác đang ký kinh doanh còn nổi lên một số khó khăn: - Tuy đã có khoảng 60 văn bản pháp luật gồm luật, pháp lệnh, nghị định, quy định về ngành, nghề kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh các ngành nghề đó, nhưng nhìn chung quy định về điều kiện kinh doanh chưa thật cụ thể, chưa phù hợp với nội dung và tinh thần của luật DN. Vì vậy đối với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện thì sau khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, DN vẫn còn phải thực hiện hàng loạt các thủ tục phiền hà, tốn kém để xin giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Điều này phần nào triệt tiêu tác dụng của những cải cách hành chính được luật DN và các v¨n bản hướng dẫn thi hành luật quy định. - Một số văn bản hướng dẫn cần thiết đối với việc thi hành nghị định hướng dẫn vẫn chưa được ban hành. Ví dụ: quy chế quy định hồ sơ, trình tự, thủ tục điều kiện và cơ quan có thẩm quyền cấp chứng chỉ hành nghề ở một số lĩnh vực, chưa xác định lệ phí đăng ký kinh doanh, tổ chức và biên chế của cơ quan tổ chức kinh doanh,… - Nhìn chung, cơ quan đăng ký kinh doanh số lượng cán bộ trình độ chuyên môn và trang bị kỹ thuật của các phòng đăng ký kinh doanh cấp tỉnh và cấp huyện nói chung còn thiếu và yếu. Yêu cầu phải nối mạng thông tin về DN từ sở kế hoạch đầu tư đến các sở, ban ngành khác và UBND huyện, quận đang trở nên cấp thiết để phục vụ cã công tác quản lý DN. Việc thành lập tổ chức đ¨ng ký kinh doanh cấp huyện đang gặp nhiều lung túng và chưa có hướng dẫn cụ thể. Quyết định 19/2000/QĐ-TTG về việc bãi bỏ 84 loại giấy phép được công luận và nhiều cơ quan ủng hộ. Tuy vậy, quá trình thực hiện quyết định này còn gặp phải những trở ngại sau: - Một số đơn vị chưa muốn thực hiện và đề nghị chính phủ cho phép duy trì một số loại giấy phép. - Có đơn vị còn băn khoăn về phạm vi áp dụng của quyết định 19, cho rằng quyết định này chỉ áp dụng cho các loại hình DN trong luật doanh nghiệp. - Có những cán bộ công chức, do cố tình hay vô tình đã hiểu không đầy đủ nội dung quyết định của thủ tướng chính phủ, coi việc bãi bỏ giấy phép kinh doanh đồng nghĩa với việc huỷ bỏ các quy định chuyên ngành(trong y tế, thực phẩm,…). 2.3.3 Khó khăn trong việc huy động vốn Để đáp ứng nhu cầu tín dụng của mình, các DNV&N vay vốn chủ yếu từ các tổ chức phi tài chính, thông thường từ bạn bè, người thân với mức lãi suất không chính thức, thường gấp từ 3 đến 6 lần lãi suất ngân hàng. Một phần do DNV&N khó có thể vay được các khoản tín dụng ngắn hạn, trung hạn và dài hạn từ các ngân hµng và các tổ chức tín dụng chính thức khác. Mặt khác các khoản vay có bảo đảm hiếm khi dành cho các DNV&N. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó như sau: - Các thủ tục tín dụng ngắn trung và dài hạn của các ngân hàng và các tổ chức tín dụng chính thức rất phức tạp, dẫn đến chi phí giao dịch cao làm cho các khoản tín dụng này trở nên quá tốn kém đối với DNV&N. - Thủ tục phức tạp và chi phí giao dịch cao cũng làm cho các ngân hµng không muốn cho DNV&N vay, vì cho DNV&N vay một khoản không lớn nhưng mức độ phức tạp có thể lớn hơn hoặc bằng việc cho một DN lớn vay. Nguyên nhân là do áp dụng cùng một thủ tục cho vay mà không phân biệt quy mô DN nhỏ hay lớn. - Những quy chế về việc ký quỹ và các dự án đầu tư quá cứng nhắc làm cho nhiều DNV&N không thể đáp ứng được khi muốn vay tín dụng từ các tổ chức tài chính, trong khi các tổ chức Nhà nước lại được miễn việc ký quỹ. - Các phương thức định giá tài sản ký quỹ không rõ ràng và các quan chức của ngân hàng ra quyết định trong vấn đề này một cách chuyên quyền độc đoán. Các DNV&N không thể nhận được sự hỗ trợ về việc thẩm định dự án, nghiên cứu khả thi dự án, chuẩn bị kế hoạch hoạt động và hỗ trợ các nguồn tín dụng. H¬n thÕ n÷a, DNV&N rất khó tiếp cận được với các nguồn vốn nước ngoài. Nguyên nhân là do thị trường chứng khoán Việt Nam chưa phát triển, khả năng huy động vốn đầu tư trong nước còn hạn chế đối với tất cả các DN bao gồm cả DNV&N. Các yếu kém của hệ thống tài chính, hệ thống ngân hàng, trình độ tổ chức quản lý còn hạn chế khiến cho các khoản tín dụng trung và dài hạn nằm ngoài tầm với của phần lớn các DNV&N ngoài quốc doanh. Vì vậy các DNV&N ngoài quốc doanh chủ yếu huy động vốn từ các nguồn tín dụng không chính thức. Thực tế cho thấy ngân hàng chưa thực sự đem lại lợi ích trong hoạt động của các DNV&N đồng thời cũng thể hiện khả năng yếu kém trong kiểm soát, giám sát quan hệ tiền tệ của ngân hµng đối với các DNV&N. 2.3.4. Về công nghệ, thiết bị: Để tham gia vào thị trường quốc tế, điều quan trọng nhất đối với các DN là tiếp cận tới công nghệ hiện đại. Tuy nhiên phần lớn các DN ở Việt Nam đang sử dụng rất nhiều công nghệ lạc hậu và chậm hơn so với mức công nghệ trung bình của thế giới từ 3-4 thế hệ. Cụ thể là nhiều DNV&N vẫn đang sử dụng trang thiết bị máy móc được thải ra từ các DNNN. Hơn nữa trình độ quản lý và kỹ năng chuyên nghiệp của lao động trong nước chưa đủ khả năng sử dụng thành thạo công nghệ hiện đại. Vì vậy điều quan trọng là phải chú ý đến đào tạo trình độ công nghệ cho người lao động để họ có thể tiếp cận với công nghệ hiện đại. - Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là thiếu nguồn tài chính cho việc giáo dục và đào tạo cơ bản cần thiết để cho phép các sinh viên và công nhân Việt Nam tiếp thu công nghệ mới. - Việc đổi mới công nghệ luôn gắn liền với vốn. Không có vốn thì không thể đổi mới công nghệ. Nhưng thiếu vốn lại là một khó khăn phổ biến đối với đại đa số các DNV&N Việt Nam, đặc biệt là các DNNQD. Riªng các DNV&N rất khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn tín dụng ngân hµng, đặc biệt là các khoản tín dụng trung và dài hạn. Thêm vào đó các điều kiện về thế chấp lại quá ngặt nghèo, nhiều bất động sản không được thế chấp do giấy tờ sở hữu không có hoặc không nằm trong qui định đã làm cho các DNV&N đã thiếu vốn lại càng thêm thiếu vốn. Chính sách thuế cũng không tạo điều kiện cho các DNV&N đổi mới công nghệ: thuế nhập khẩu vẫn đánh vào các thiết bị nhập của các DN trong nước trong khi đó các DN có vốn đầu tư nước ngoài lại được miễn thuế khi nhập trang thiết bị đầu tư. - Đổi mới công nghệ cũng gắn liền với đào tạo chuyên môn cho lao động. Về bản chất, việc đào tào chuyên môn cần phải coi như một khoản đầu tư với chi phí lớn và có độ mạo hiểm cao. Nhà nước chưa có nhiều biện pháp hỗ trợ đào tạo cho DNV&N. Đa số các nhà DN lại có tư duy khép kín là đào tạo chuyên gia cho riêng mình chứ không tính đến phương pháp thuê, mua từ các dịch vụ bên ngoài. Tuy vậy, nếu các nhà DN tính đến phương pháp này thì họ vẫn gặp khó khăn do sự liên kết giữa các nhà khoa học và các nhà sản xuất ở Việt Nam vẫn còn ở mức độ hạn chế. MÆt kh¸c, mét số nội dung trong các văn bản pháp lý cña Nhµ n­íc vẫn còn có những hạn chế nhất định, cản trở các hoạt động chuyển giao công nghệ, được biểu hiện như sau: Các quy định hạn chế nghiêm ngặt được luật dân sự quy định trong các hợp đồng chuyển giao công nghệ ngăn cản phần nào việc chuyển giao công nghệ cao mà nước ta đang cần. Mỗi hợp đồng chuyển giao công nghệ do bộ Khoa học Công Nghệ và môi trường phê duyệt phải mất tới 12 tháng, thời gian này cũng đủ để công nghệ sắp chuyển giao bị lạc hậu. Hệ thống cấp giấy phép công ty và đầu tư làm giảm sức cạnh tranh- một động cơ thúc đẩy đổi mới công nghệ, và nảy sinh tình trạng kinh doanh không ổn định, một khó khăn lớn đối với đổi mới công nghệ. Các thông tư 2019 năm 1997 của bộ Khoa học, công nghệ, quy định hiện tại gây khó khăn và tốn kém trong việc nhập khẩu các thiết bị và máy móc đã qua sử dụng vào Việt Nam. Các thủ tục phức tạp, tốn kém trong việc cấp thị thực nhập cảnh cho các chuyên gia nước ngoài mang công nghệ vào Việt Nam. Việc nhập trang thiết bị vẫn còn bị đánh thuế trong khi các doanh nghiệp có vốn nước ngoài được miễn thuế. Thuế thu nhập cá nhân có thuế suất cao đối với các chuyên gia nước ngoài như các nước ở khu vực Đông nam Á, không khuyến khích họ đến Việt Nam hoặc làm cho chi phí cho chuyến đi của họ quá tốn kém. Chi phí về thông tin quốc tế và sử dụng Internet cao mặc dù công nghệ này thường xuyên được biến đổi. Những quy định hạn chế nghiêm ngặt được yêu cầu bởi bộ luật dân sự đối với các hợp đồng chuyển giao công nghệ không khuyến khích việc chuyển giao các loại công nghệ cao mà Việt Nam đang mong muốn. Việc yêu cầu các hợp đồng chuyển giao công nghệ phải được chính phủ phê chuẩn tuỳ từng trường hợp, kết hợp với những thủ tục phiền hà, tốn kém thời gian cần thiết để nhận được sự chấp thuận đó. 2.3.5 Thiếu mặt bằng kinh doanh ổn định lâu dài Đất đai là một trong những nhân tố quan trọng nhất cho một DN trong quá trình khởi nghiệp. Hiện nay chỉ có một số ít DNV&N ngoài quốc doanh có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Trong các khu vực đô thị hoá quyền sử dụng đất chủ yếu cấp cho các DN Nhà nước, nhìn chung các DN tư nhân không được cấp quyền sử dụng đất và các DN này phải thuê đất. §iÒu bất cập nhất hiện nay là tình trạng mặt bằng cho các DNV&N sản xuất kinh doanh còn thiếu trầm trọng. Các khó khăn cụ thể đó hiện nay là: - Các văn bản pháp quy liên quan đến đất, các quyền sử dụng và thế chấp, các quyền đó rất phức tạp và không rõ ràng. Cụ thể là sử dụng các quyền sử dụng đất để thế chấp vay vốn vẫn còn khó khăn trong các khu vực đô thị. Quyền sử dụng phần lớn đất đai chưa được xác định vì phải cung cấp rất nhiều tài liệu, giấy tờ cho các cấp đăng ký để chứng minh quyền sử dụng đất. - Đất đai là một lĩnh vực có quá nhiều văn bản hướng dẫn, chồng chéo trùng lắp và nhiều khi trái ngược nhau và nhiều khi bị thay đổi. Những thông tin về đất đai, về luật pháp liªn quan đến đất đai, đặc biệt về quy hoạch và sử dụng đất không được rõ ràng minh bạch làm cho thị trường đất đai đã mờ mịt lại càng thªm mờ mịt hơn. Giấy chứng nhận sử dụng đất xác định rõ mục tiêu và người sử dụng. Thủ tục thay đổi tên người sử dụng cũng như thay đổi mục tiêu rất phức tạp đã làm cho việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất rất khó khăn. DNNN là khu vực nắm giữ một diện tích đất sử dụng khá lớn nhưng không sử dụng hết, hoặc sử dụng không hiệu quả, hoặc không đúng mục đích sản xuất kinh doanh của DN. Trong khi đó khối DN tư nhân lại đang vấp phải khó khăn về mặt bằng sản xuất. Và việc điều hoà tương đối giữa hai khu vực này tương đối khó khăn do những quy định pháp lý về đất đai, vì thế thị trường quyền sử dụng đất không thể hình thành và phát triển được. Trong nội dung văn bản pháp lý cũng như trong hành vi của các công chức có liên quan đến lĩnh vực nhà đất đều thể hiện sự phân biệt đối xử giữa các DN NN với khu vùc kinh tÕ tư nhân. Do đất đai là yếu tố không thể thiếu được trong kinh doanh nên nhiều nhà ®Çu tư đành phải chấp nhận mua hoặc thuê đất ngay cả khi giấy tờ chưa hợp lệ. §èi víi các DNV&N thì họ đã phải bỏ một phần lớn số vốn để có được mặt bằng sản xuất. Tuy vậy do chưa thể có ngay (thậm chí là không thể có được) giấy tờ hợp lệ, họ không thể dùng mảnh đất mình mua dung làm thế chấp, vì thế khó khăn này của họ đã bị nhân thêm nhiều lần. Giải quyết vấn đề đất đai không những giải toả vấn đề mặt bằng sản xuất mà còn giải quyết phần nào khó khăn về thế chấp tín dụng cho các DNV&N. 2.3.6 Về lao động Lao động là một trong những yếu tố thuộc về chi phí sản xuất của DN, tiết kiÖm được chi phí cho lao động tức là tiết kiệm được chi phí cho sản xuất. Tuy nhiên tình hình lao động ở nước ta hiện nay là một vấn đề nan giải không những cho các chủ DN mà còn đối với Chính phủ. Thị trường lao động ë nước ta luôn biến động, lao động không có việc làm còn chiếm tỉ lệ cao, lao động chủ yếu là lao động giản đơn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển. Theo một số ước tính, khoảng 6,1% lao động bị thất nghiệp và thêm 3,1% không đủ việc làm và ở khu vực nông thôn nông dân chỉ sử dụng hết 65 đến 70% thời gian làm việc. Kỹ năng của người lao động còn bất cập so với nền kinh tế, lao động có kỹ năng chỉ chiếm 13% lực lượng lao động. Thêm vào đó là tình trạng tăng nhanh lực lượng lao động, hàng năm có thêm khoảng 1,24 triệu người đến độ tuổi lao động. (Nguån: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn DNV&N ViÖt Nam, NXB CTQG, 2002, tr.110) Sức ép về lao động trong quá trình chuyển đổi cơ cấu ngày càng tăng, nhu cầu việc làm ngày càng lớn, sự chênh lệch giữa cung và cầu về cả lượng lẫn chất gia tăng. Nội dung Bộ Luật lao động và các văn bản pháp lý khác có liên quan còn quá thiên về bảo vệ quyền cho người lao động, chưa tạo ra được tính linh hoạt trên thị trường, có phần làm cản trở quá trình chuyển đổi nền kinh tế. Nhìn chung chính sách thu nhập hiện nay chưa đáp ứng được đòi hỏi từ cả hai phía người lao động lẫn người sử dụng lao động. Quy định về mức lương tối thiểu chỉ mang lại lợi ích cho một bộ phận xã hội (những người đã có việc làm) và hạn chế cơ hội cho những người đang tìm việc. Tương tự như vậy trong điều kiện hiện nay, vấn đề áp đặt tham gia bảo hiểm xã hội đối với cả những DN quy mô nhỏ với mức đóng góp tương đối lớn (15% quỹ lương) thực sự không khuyến khích được các nhà đầu tư thu hút thêm nhiều lao động mà họ sẽ tìm cách trốn bảo hiểm hoặc tăng giờ làm thêm chứ không nhận thêm lao động. VÊn ®Ò BHXH còng lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng ph¶i bµn. V× hÖ thèng BHXH ë n­íc ta vÉn ch­a ®­îc hoµn thiÖn nªn ®· g©y ra nh÷ng c¶n trë cho c¸c DNV&N: Møc ®ãng BHXH cña chñ DN cßn t­¬ng ®èi cao (15% tæng quü l­¬ng). Mét trong nh÷ng khã kh¨n lín nhÊt cña DN lµ thiÕu vèn s¶n xuÊt. Do thiÕu vèn nªn c¸c DN nµy th­êng ho¹t ®éng ë nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, v× thÕ tæng quü l­¬ng ë nh÷ng DN ®ã chiÔm mét tû träng t­¬ng ®èi cao trong tæng gi¸ thµnh. Tû träng tiÒn l­¬ng trong mét sè lÜnh vùc cã thÓ lªn tíi 40% tæng gi¸ thµnh, nh­ vËy phÇn ®ãng b¶o hiÓm ®· lªn ®Õn 6% gi¸ thµnh. Víi møc ®ãng b¶o hiÓm nh­ vËy viÖc ®¹t ®­îc lîi nhËn ë c¸c DNV&N ®· khã kh¨n l¹i cµng khã kh¨n. ViÖc nhiÒu DN kh«ng chÞu tham gia ®ãng BHXH kh«ng bÞ xö lý nghiªm minh g©y thiÖt thßi cho nh÷ng DN ®ãng ®Çy ®ñ BHXH. §iÒu kiÖn trang thiÕt bÞ ë c¸c DNV&N nãi chung l¹c hËu, kh¶ n¨ng g©y ra tai n¹n lao ®éng lín h¬n ë c¸c DN quy m« lín. ViÖc kiÓm tra kh©u an toµn vµ b¶o hé lao ®éng kh«ng an toµn nghiªm tóc lµ nguyªn nh©n lµm cho tû lÖ tai n¹n lao ®éng gia t¨ng. 2.3.7. Khó khăn về thị trường và khả năng cạnh tranh Tình hình và tính chất cạnh tranh trên từng thị trường sẽ tác động trực tiếp tới hoạt động của các DNV&N. Một thị trường cạnh tranh gay gắt với các DN lớn là chủ yếu, cộng với môi trường luật pháp không hoàn hảo sẽ là khó khăn lớn cho sự tồn tại và phát triển của các DNV&N. Trong thị trường này nếu có sự liên kết của các DN lớn thì khả năng hoạt động của các DNV&N rất khó khăn, thậm chí sẽ khó có thể tồn tại. Vì vậy tính chất cạnh tranh trên thị trường là yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới hoạt động của các DNV&N. Nhưng thực tế hiện nay các DNV&N đang phải đứng trước khó khăn do các hoạt động cạnh tranh không lành mạnh gây nên. Đó là các hoạt động làm hàng giả, quảng cáo, bán phá giá, hành vi không phù hơp của Nhà nước,… Nước ta có thị trường rộng lớn của hơn 80 triệu dân với mức độ yêu cầu về chất lượng hàng hoá và dịch vụ ngày càng cao. Tuy nhiên, hiện tại thị trường Việt Nam đang bị ảnh hưởng rất lớn của hàng hoá nhập lậu qua biên giới. Nạn nhập lậu hàng hoá nhất là đối với hàng hoá tiêu dùng ảnh hưởng trực tiếp tới các DNV&N. Khác với các DN lớn, DNV&N không đủ lực để hạ giá thành nhằm cạnh tranh với hàng nhập lậu trong một thời gian ngắn để giành lại thị trường. Mặt khác khả năng cạnh tranh của các DNV&N ở Việt Nam còn rất yếu do nhiều nguyên nhân, do cả thiết bị công nghệ lạc hậu lẫn trình độ quản lý kinh doanh trên thương trường còn rất kém. Những khó khăn về tiếp cận thị trường của các DNV&N thể hiện chủ yếu trên các khía cạnh: phát triển và mở rộng thị trường, thông tin về thị trường, các rào cản đối với thương mại và thị trường. Trong phạm vi thị trường nội địa, các DNV&N thường gặp phải khó khăn trong khâu tiếp thị, chủ yếu là do chất lượng sản phẩm và dịch vụ của họ còn hạn chế và kỹ năng tiếp thị quảng cáo chưa tốt. Trên phạm vi thị trường quốc tế, các DNV&N lại càng có nhiều khó khăn hơn bởi vì ngoài những lý do trên còn do khả năng tài chính hạn hẹp của họ và những rào cản thuế quan và phi thuế quan đối với sản phẩm xuất khẩu của các DNV&N. Điều này giải thích tình trạng sản phẩm của các DNV&N chiếm một tỉ trọng thấp trong xuất khấu của Việt Nam. 2.3.8 Dịch vụ hỗ trợ kinh doanh ở Việt Nam còn hạn chÕ §ến nay vẫn còn quá nhiều vấn đề hạn chế hoạt động của các tổ chức phi chính phủ nói chung và hoạt động của các tổ chức này trong việc hỗ trợ nói riêng. Những khó khăn chính DNV&N như sau: Chưa có một khung khổ pháp lý cho việc thành lập một tổ chức phi chính phủ. Lý do là quan niệm về một tổ chức phi chính phủ vẫn là một tổ chức mang tính chất xã hội, chính trị là chính chứ chưa hình thành một quan niệm tổ chức phi chính phủ có nhiệm vụ hỗ trợ phát triển kinh tế. Việc xin phép thành lập một hiệp hội, một hội hoặc câu lạc bộ không đơn giản và không thống nhất giữa các địa phương. Vấn đề khó khăn ở đây là chưa xác định được cụ thể vai trò của tổ chức phi chính phủ trong nền kinh tế nên chưa xây dựng được khung pháp lý phù hợp cho loại hình này. Chưa xác định rõ vai trò của Nhà nước và do vậy chưa xác định được những chức năng có thể giao cho các tổ chức phi chính phủ. Vì vậy các tổ chức phi chính phủ hỗ trợ cho các DN thường thành lập theo ngành nghề và gây sức ép để bảo vệ quyền lợi của mình thông qua hạn chế cạnh tranh hoặc thoả thuận nâng giá. Chưa xây dựng được một cơ chế tài chính cho hoạt động của tổ chức phi chính phủ. Hỗ trợ phát triển kinh tế là chức năng quan trọng của Nhà nước đối với nền kinh tế. Tuy vậy, không chỉ ở Việt Nam mà ở hầu hết các nước, chính phủ không thể có đủ năng lực về tài chính và nhân sự để thực hiện những chức năng này. Các tổ chức hỗ trợ DN ở Việt Nam hiện nay thường thiên về hai loại hình: + Tổ chức do chính quyền lập, hưởng ngân sách Nhà nước thường ỷ lại, hoạt động không hiệu quả vì không có cơ chế tài chính gắn với kết quả tư vấn. + Tổ chức tự thành lập, tự lo tài chính thường lại thiên về mục tiêu lợi nhuân, làm mất ý nghĩa của tổ chức phi Chính phủ. Chưa xác định được cơ chế phối hợp Nhà nước và tư nhân trong việc hỗ trợ thành lập phát triển các tổ chức phi chính phủ. Vấn đề cán bộ và bồi dưỡng trình độ cho nhân viên các tổ chức phi Chính phủ cũng là một vấn đề cần đặc biệt lưu ý nhằm đảm bảo cho các tổ chức phi Chính phủ hoạt động một cách hiệu quả và kịp thời đáp ứng yêu cầu của các DNV&N. 2.3.9. Trở ngại trong thủ tục chính sách của Nhà nước a. Chính sách Thuế: Chính sách thuế ở Việt Nam đã có những thay đổi đáng kể, đặc biệt với việc áp dụng thuế giá trị gia tăng thay thuế doanh thu từ ngày 1/1/1999. Theo luật thuế giá trị gia tăng, 1/3 tổng lượng hàng hoá dịch vụ chịu thuế suất 5%, chỉ có 5% chịu mức thuế suất 20%, còn lại 62% chịu mức thuế suất 10%. Đối với thuế xuất nhập khẩu, các DNV&N cũng gặp khó khăn như những DN khác: nhiều trường hợp nhập phô tùng để sản xuất, lắp ráp trong nước song chịu mức thuế cao hơn nhập sản phẩm nguyên chiếc, sự không thèng nhất giữa hải quan và người nhập khẩu khi áp mã số tính thuế, việc xác dịnh giá tính thuế theo bảng giá tối thiểu còn có tính áp đặt, nhiều khi cao hơn thực tế cũng gây nhiều khó khăn cho DN. Theo luật thuế GTGT, mọi hµng hoá nhập khẩu đều phải nộp thuế GTGT trong vòng 30 ngày sau khi nhập cảng. Mặc dù, về nguyên tắc thuế GTGT là loại thuế thu trước song, trong tình hình hiện nay khi các DN đặc biệt là các DNV&N đang rất khó khăn về vốn, thì việc cùng một lúc phải thanh toán tiền mua hµng, thuế nhập khẩu và thuế GTGT là một trở ngại hết sức to lớn trong công việc kinh doanh của các DN. Mặt khác, sự thiếu ổn định về chính sách thuế cũng gây bị động và thiệt hại cho nhiều DN. Việc quy định mọi đối tượng nộp thuế GTGT đều phải kê khai nộp thuế hàng tháng là chưa phù hợp với quy mô và trình độ quản lý của một bộ phận DNV&N. Về thuế thu nhập DN, các quy định về tính chi phí khấu hao, chi phí quản lý về cơ bản vẫn dựa vào các định mức chung đã áp dụng cho các DN, chưa có sự phân biệt về quy mô kinh doanh. Chế độ kế toán, báo cáo tài chính cũng chưa phù hợp với quy mô và năng lực quản lý của các DNV&N, chưa trở thành thước đo hiệu quả và công cụ quản lý sắc bén của chính các DN. Tiền đề quan trọng để thực hiện thuế VAT là cơ sở chứng từ. Hệ thống kế toán ở Việt Nam còn non yếu là cản trở quan trọng trong việc thi hành luật thuế GTGT một cách nghiêm túc. Bªn c¹nh ®ã thuÕ thu nhËp DN cßn kh¸ cao, tr­íc ®©y lµ 32%, nay ®· gi¶m xuèng cßn 28% so víi lîi nhuËn. b/ Chính sách thương mại: Chính sách mở cửa và đầu tư trực tiếp nước ngoài là những nhân tố quyết định đổi mới kinh tế, đóng góp đáng kể vào nền kinh tế Việt Nam. Trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ có một số vấn đề vẫn còn tồn tại, xuất khẩu gạo bị hạn chế bởi hạn ngạch với lý do để đảm bảo an ninh lương thực cho quốc gia. Tình hình kinh tế toàn cầu hiện nay lượng hµng ho¸ giao dÞch trên thị trường quốc tế của Việt Nam còn ở mức độ rất thấp, khả năng liªn lạc thông tin trên thị trường thế giới rất thuận tiện, vì vậy số lượng đầu mối giao dịch của Việt Nam trên thị trường thế giới có ảnh hưởng rất nhỏ đến giá cả hàng hoá xuất khẩu. Sự sai lệch giữa hệ thống mã số hµng hoá quốc tế với hệ thống mã số thuế xuất nhập khẩu đã tạo điều kiện xuất hiện hoặc xử lý tương đối tuỳ tiện của cán bộ hải quan. Sự không thống nhất và tương đối tuỳ tiện trong phương thức làm việc của bộ máy hải quan cũng là một yếu tố quan trọng buộc các DN phải tìm ra được cho mình một cơ quan hải quan “ruột thịt” để giảm nhẹ chi phí nhập khẩu. Ngoài ra trình độ kiến thức và kinh nghiệm về ngoại thương còn thấp cũng là một nguyên nhân quan trọng kìm hãm xuất khẩu của các DNV&N, thÓ hiÖn râ trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu. Để có thể từng bước nắm được các bí quyết và xây dựng kinh nghiệm, nhiều DN đã phải trả giá trong các giao dịch thương mại hoặc phải thuê chuyên gia hoặc phải trả các khoản phí tương đối cao cho các công ty môi giới. Điều này làm cho tình hình tài chính của các DNV&N đã khó khăn lại càng thªm khó khăn. c/ Chính sách đầu tư: Tuy Nhµ n­íc ®· cã rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ , khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng cßn cã sù ph©n biÖt ®èi xö cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· g©y ra nh÷ng khã kh¨n cho nh÷ng nhµ ®Çu t­ kÓ c¶ trong vµ ngoµi n­íc. Nh÷ng khã kh¨n trong viÖc xin cÊp giÊy phÐp kinh doanh, mÆt b»ng s¶n xuÊt, ngµnh nghÒ s¶n xuÊt,... cïng víi nhiÒu thñ tôc r­êm rµ kh¸c còng lµ nh÷ng nh©n tè chÝnh lµm n¶n lßng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. Kh¸c víi c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi hoÆc chuyªn gia n­íc ngoµi l¹i gÆp khã kh¨n trong viÖc xin thÞ thùc vµo ViÖt Nam. §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ hoÆc chuyªn gia c¸c dù ¸n FDI, viÖc xin visa nãi chung kh«ng gÆp phiÒn to¸i. Nh­ng ®iÒu quan träng ®èi víi DNV&N cña ViÖt Nam lµ c¸c b¹n hµng, c¸c ®èi t¸c, c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi. Nh÷ng ng­êi nµy th­êng cã nhu cÇu vµo ViÖt Nam trong mét thêi gian ng¾n vµ hä kh«ng cã nhiÒu thêi gian chê ®îi c¸c thñ tôc, v× thÕ mét sè ®· ph¶i huû chuyÕn ®i sang ViÖt Nam v× kh«ng kÞp lµm thñ tôc. Ngoµi ra vÉn cßn sù ph©n biÖt ®èi xö, ­u tiªn ®èi víi DNNN nh­ chÝnh s¸ch cho vay vèn cña Nhµ n­íc th­êng ­u tiªn c¸c DNNN. HiÖn t­îng ®éc quyÒn cña Nhµ n­íc trong mét sè ngµnh ®· h¹n chÕ sù ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. TÊt nhiªn nÕu hä cè t×nh ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh nghÒ thuéc ®éc quyÒn cña Nhµ n­íc hä sÏ bÞ thÊt b¹i, v× c¸c DNNN ®éc quyÒn ®­îc ®ì ®Çu bëi Nhµ n­íc nªn mäi sù ­u ®·i hä ®Òu ®­îc h­ëng. 2.3.10 Khó khăn trong hội nhập kinh tế quốc tế và xu thế toàn cầu hoá: Bên cạnh những thuận lợi, các DN Việt Nam còn phải đối mặt với rất nhiều thách thức do hội nhập mang lại. "Theo lộ trình hội nhập AFTA thì từ nay đến năm 2006, Việt Nam phải từng bước cắt giảm thuế xuống mức 0-5% đối với mặt hàng trong danh mục hang hoá sẽ được cắt giảm thuế và doanh mục loại trừ tạm thời. Khi đó sự bảo hộ bằng hàng rào thuế quan và phi thuế quan đối với hàng sản xuất trong nước sẽ không còn tác dụng. Từ đầu năm 2003 Việt Nam đã cắt giảm thuế cho 775 mặt hàng từ 30-60% xuống giảm 20% đồng thời dỡ bỏ những hàng rào phi thuế quan như hạn ngạch nhập khẩu, thuế xuất nhập khẩu. Ví dụ: xi măng, thép, gốm, cơ khí, đồ điện gia dụng và điện tử, cà phê chế biến, nhân hạt điều rang muối, giấy, vải,… Đây là năm đầu tiên sức ép AFTA tác động trực tiếp đến các DN trong nước. Trong số 775 mặt hàng có nhiều mặt hàng của Việt Nam cạnh tranh của Việt Nam cạnh tranh khá tốt như gốm, sứ, một số loại nông sản thuỷ sản nhưng vẫn còn nhiều mặt hàng sẽ vất vả trong cạnh tranh như đồ điện điện tử. Tuy vậy có một nhận xét chung cho các mặt hàng của Việt Nam là phần lớn các mặt hàng đem ra không thua kém nhiều về chất lượng nhưng giá bán là yếu tố rất khó khắc phục cho các DN của Việt Nam nói chung và DNV&N nói riêng. Nguyên nhân chủ yếu là chi phí nhập khẩu nguyên vật liệu vào nước ta khá cao, chiếm khoảng 60% giá thành và khi thuế XNK giảm xuống thì giá cả cao hơn các nước bạn. Xét về nguyên tắc, ngành nào càng được bảo hộ trong thời gian càng dài thì càng kém cạnh tranh. Trong bối cảnh hiện nay dù DN lớn hay nhỏ cũng phải xây dựng chiến lược sản xuất kinh doanh của mình nhất là cần đổi mới máy móc thiết bị sản xuất". (Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, 12/2003) Ngoài sự hạn chế về mặt công nghệ, chính sách bảo hộ thuế XNK, trình độ quản lý yếu kém cùng nguồn lao động có trình độ thấp cũng ảnh hưởng to lớn đến khả năng cạnh tranh của DN. Do đó cần đào tạo đội ngũ người lao động có trình độ, đặc biệt là kỹ năng về thị trường để có thể nâng cao sức cạnh tranh và theo kịp xu hướng phát triển của thế giới. Ngoài ra, trong tiến trình hội nhập còn phải kể đến thách thức từ nước láng giềng Trung Quốc với nền công nghiệp “khoẻ mạnh” và đầy tiềm năng đang hướng tới việc thâm nhập thị trường quốc tế và khu vực trong đó khu vực ASEAN và gia nhập AFTA cũng đang lọt vào “tầm ngắm” trước mắt của các DN Trung Quốc. Các DNV&N trong sản xuất hàng tiêu dùng ở nước ta khá phát triển, do đó đây thực sự là khó khăn cho các DNV&N trong tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Việt Nam có cơ hội mở rộng thị trường trong nước và thu hút đầu tư nước ngoài khi gia nhập WTO. Bên cạnh những cơ hội cho các DN, còn những khó khăn gặp phải trong tiến trình hội nhập WTO: Thứ nhất, việc gia nhập WTO ta phải tuân theo các quy định hiện hành của WTO. WTO yêu cầu chúng ta phải minh bạch hoá tất cả các chính sách kinh tế và thương mại, rà soát và có chương trình xây dựng pháp luật để bảo đảm khi gia nhập có khả năng thực hiện cam kết. Thứ hai, là 18 nước võa gia nhập WTO đều cam kết rất cao. Về mức thuế nhập khẩu trung bình hầu hết các nước cam kết giảm 20% thậm chí một số nước cam kết giảm 10%. Đối với dịch vụ họ cũng cam kết mở rộng thị trường phát triển hơn các nước thành viên cũ. 2.3.11 Thiếu thông tin và phương tiện xử lý thông tin: Thông tin là yếu tố quyết định đến sự thành bại của mỗi DN. Một DN hay một tổ chức hoạt động trong điều kiện thiếu thông tin thì chắc chắn sẽ thất bại. Nhận biết được sự quan trọng của thông tin, mỗi DN đã tự trang bị cho mình những thiết bị hiện đại để thu thập và xử lý thông tin một cách nhanh, chính xác và hiệu quả nhất. Việc các DN Việt Nam không thể tiếp cận với thông tin đang là một trở ngại chính đối với các hoạt động kinh doanh của họ. Chẳng hạn, về xuất khẩu cà phê do thiếu thông tin về diễn biến thị trường thế giới, một số DN đã phải bán mặt hàng cà phê của mình với giá thấp hơn 10% so với giá trung bình của chính mặt hàng cà phê cùng chất lượng. Tình huống này cũng xảy ra tương tự với mặt hàng gạo xuất khẩu. HiÖn nay viÖc nèi m¹ng Internet ®· gióp cho rÊt nhiÒu ng­êi cã thÓ cËp nhËt ®­îc th«ng tin trªn thÕ giíi chØ sau mçi gi©y. Tuy nhiªn c­íc phÝ hoµ m¹ng ë n­íc ta vÉn kh¸ cao, vµ sè ng­êi biÕt sö dông Internet vÉn cßn rÊt Ýt. §Çu t­ cho c¸c thiÕt bÞ nµy tèn mét kho¶n chi phÝ kh¸ lín vµ kh«ng ph¶i bÊt cø DN nµo còng cã thÓ trang bÞ ®­îc ®Çy ®ñ cho nh©n viªn cña m×nh nh÷ng m¸y mãc hiÖn ®¹i vµ ®¾t tiÒn ®­îc nhÊt lµ c¸c DNV&N víi sè vèn ®Çu t­ kh«ng nhiÒu l¾m, cßn c¸c DNV&N ë n«ng th«n th× l¹i cµng kh«ng cã ®iÒu kiÖn. 2.3.12 Việc xây dựng hình ảnh cho DN và văn hoá công ty chưa được quan tâm: Phát triển và tăng cường thương hiệu, vấn đề hiện nay đang được đề cập một cách rất phổ biến có tầm quan trọng lớn trong việc xây dựng hình ảnh công ty và giá trị cho DN. Trong một thị trường toàn cầu, để duy trì và tăng cường năng lực cạnh tranh, các DN Việt Nam sẽ không chỉ tập trung nguồn lực vật chất để có năng lực cạnh tranh về giá thành hay chất lượng. Một hình ảnh và giá trị được toàn cầu chấp nhận cũng là điều chủ yếu. Tuy nhiªn, c¸c DNV&N ch­a xác định ®­îc sức mạnh h×nh ¶nh và mục tiêu của riêng mình nh»m cung cấp cho khách hàng những mặt hàng vừa ý, một sứ mạng phát triển các sản phẩm có tính sáng tạo hoặc đóng góp cho xã hội bằng hoạt động kinh doanh có cân nhắc các vấn đề môi trường. Ch­a ph¸t huy hÕt nh÷ng lîi thÕ văn hoá DN mang l¹i, ®ång thêi thiÕu h¼n tư duy chiến lược, khả năng thích ứng cao, chú trọng đến phát triển nguồn lực con người và uỷ quyền. Do trình độ của các nhà quản lý nãi chung còn nhiÒu hạn chế, và các nhà quản lý míi chỉ quan tâm đến lợi nhuận trong ngắn hạn mà chưa có các kế hoạch trung hạn và dài hạn.V× tầm nhìn còn hạn chế do đó chưa đưa ra được những chiến lược mang tính chất lâu dài. Khả năng thích ứng của mỗi DN phụ thuộc trước hết vào khả năng sáng tạo và đổi mới song ®iÒu nµy ch­a thùc sù v÷ng m¹nh ®Ó nh©n réng h×nh ¶nh kinh doanh cña DNV&N. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chñ DNV&N cßn m¾c nhiÒu h¹n chÕ trong x©y dùng ph­¬ng ph¸p khoa häc v¨n ho¸ DN lµm cho c¬ cÊu tæ chøc trong DN cã nhiÒu khóc m¾c vµ lén xén. §iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho đối thủ cạnh tranh cã thÓ loại trừ søc m¹nh cña DN. C¸c DNV&N ho¹t ®éng trong mét m«i tr­êng kinh doanh kh«ng ®­îc thuËn lîi nh­ c¸c DN lín, c«ng nghÖ cßn l¹c hËu, kh¶ n¨ng thÝch øng cßn ch­a cao nªn ch­a ph¶n øng nhanh ®­îc víi sù thay ®æi cña m«i tr­êng. phÇn III mét sè khuyÕn nghÞ chñ yÕu hç trî chñ DNV&N míi thµnh lËp ë viÖt nam. Trong xu thÕ ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, ®éi ngò chñ DNV&N gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. HiÖn nay ®éi ngò chñ DNV&N trªn thÕ giíi ngµy cµng lín m¹nh h×nh thµnh m¹ng l­íi chñ DNV&N réng kh¾p trªn toµn thÕ giíi. ViÖt Nam ®ang héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, lu«n më réng cöa thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Trong sù ph¸t triÓn Êy cã sù ®ãng gãp kh«ng nhá cña c¸c nhµ DNV&N. Trong nh÷ng n¨m qua §¶ng và Nhµ n­íc cã sù quan t©m ®Æc biÖt tíi ®éi ngò DN ViÖt Nam, coi ®©y lµ lùc l­îng nßng cèt quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Trªn c¬ së ®ã, chóng t«i xin ®ua ra mét sè khuyÕn nghÞ: 3.1 §èi víi Nhµ n­íc: a/ T¨ng c­êng hç trî ®µo t¹o ®éi ngò chñ DNV&N ViÖt Nam - ChÝnh phñ trî gióp kinh phÝ ®Ó t­ vÊn và ®ào t¹o nguån nh©n lùc cho DNV&N th«ng qua ch­¬ng tr×nh trî gióp ®ào t¹o cña c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc. KhuyÕn khÝch viÖc thµnh lËp c¸c "v­ên ­¬m DNV&N" ®Ó h­íng dÉn, ®µo t¹o doanh nh©n trong b­íc ®Çu thµnh lËp DN. - §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®µo t¹o, kh«ng nh÷ng ®µo t¹o t¹i chç mµ cßn ®µo t¹o tõ xa, t¹i chøc, trùc tuyÕn .... t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c chñ DNV&N võa n©ng cao tr×nh ®é võa qu¶n lý tèt DN. Ch¼ng h¹n, Tr­êng §¹i häc KTQD ®· phèi hîp víi c¸c tæ chøc n­íc ngoµi më c¸c kho¸ häc nh­ MBA, liªn kÕt víi Hµ Lan, Ph¸p, BØ.... b/ T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNV&N huy ®éng vèn: - Nhµ n­íc cÇn xo¸ bá nh÷ng quy ®Þnh mang tÝnh chÊt ph©n biÖt ®èi xö gi÷a DNV&N vµ c¸c DNNQD trong lÜnh vùc vay tÝn dông. T¹o ra mét sù b×nh ®¼ng ®Ó tÊt c¶ c¸c DN ®Òu tu©n thñ nh÷ng thÓ lÖ tÝn dông nh­ nhau vµ ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i vµ thuËn lîi tÝn dông nh­ nhau. - Nhµ n­íc cÇn cã sù söa ®æi vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ viÖc cho vay vèn tÝn dông h¬p lý ®Ó gi¶m thêi gian vµ chi phÝ giao dÞch cho c¸c DNV&N. - H¹n chÕ tèi ®a sù can thiÖp trùc tiÕp cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. §ång thêi, cho phÐp c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi më réng ph¹m vi ho¹t ®éng kinh doanh t¹i ViÖt Nam. - Nhµ n­íc cÇn x©y dùng c¸c tæ chøc trong viÖc h×nh thµnh c¸c quü hç trî DNV&N tõ c¸c nguån ngoµi ng©n s¸ch nh­ lµ: ThÞ tr­êng chøng kho¸n; Quü hç trî xuÊt khÈu; Quü ®Çu t­ m¹o hiÓmxuÊt khÈu. - Nhµ n­íc cã thÓ nghiªn cøu vµ ¸p dông nhiÒu m« h×nh thÞ tr­êng vµ s¶n phÈm trong t­¬ng lai. M« h×nh nµy cã thÓ gÝup ®ì rÊt nhiÒu cho n«ng d©n th«ng qua viÖc chia sÎ rñi ro vÒ biÕn ®éng gi¸ n«ng s¶n gi÷a n«ng d©n vµ c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. - Nhµ n­íc nªn gi¶m nhÑ c¸c thñ tôc ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, kh«ng ngõng kªu gäi c¸c tæ chøc quèc tÕ hç trî cho c¸c DNV&N vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c chñ DNV&N cã c¬ héi tiÕp cËn víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­: ASEAN, WTO, ASEM, AFTA, APEC.... c/ KhuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch c«ng nghÖ. - Nhµ n­íc hç trî mét phÇn kinh phÝ cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu c«ng nghÖ ®Ó ®­a ra c¸c c«ng nghÖ míi phôc vô cho c¸c DN trong n­íc. - T¹o ®iÒu kiÖn cho DN tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi, thu thËp th«ng tin thuËn lîi h¬n vµ ®ì tèn kÐm h¬n. Th«ng qua viÖc gi¶m h¬n n÷a c­íc viÔn th«ng quèc tÕ tíi mét møc hîp lý h¬n ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, v× c­íc ®iÖn tho¹i quèc tÕ ë ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n¬i cao nhÊt thÕ giíi. §iÒu nµy ®· h¹n chÕ viÖc sö dông ph­¬ng tiÖn chÝnh mµ th«ng qua ®ã c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn giao ®ã lµ ®iÖn tho¹i vµ fax. - Nghiªn cøu vµ xem xÐt söa ®æi mét sè néi dung trong quy ®Þnh vÒ hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ theo h­íng phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. - §¬n gi¶n ho¸ viÖc phª chuÈn hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ, gi¶m thêi gian vµ chi phÝ cho DN. TiÕp tôc b·i bá nh÷ng trë ng¹i vÒ hµnh chÝnh ®Ó chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. - Qu¸ tr×nh héi nhËp ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DN tiÕp cËn nhanh chãng vµ trùc tiÕp víi nh÷ng c«ng nghÖ míi trong khu vùc vµ thÕ giíi. d/ C¶i c¸ch chÝnh s¸ch ®Êt ®ai. - Nhµ n­íc cÇn më réng c¸c quyÒn sö dông ®Êt (b¸n, thõa kÕ, thÕ chÊp, cho thuª...) t¹o c¬ së h×nh thµnh mét thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n linh ho¹t, ®¸p øng yªu cÇu cña s¶n xuÊt, kinh doanh. §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh trong viÖc chuyÓn nh­îng, thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt. - ViÖc thi hµnh LuËt ®Êt ®ai cÇn ®Èm b¶o tÝnh æn ®Þnh vµ thèng nhÊt trong toµn quèc. Xo¸ bá viÖc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c DN Nhµ n­íc vµ DN ngoµi quèc doanh vÒ c¸c quyÒn trong sö dông ®Êt. Gi¶m thuÕ vµ chi phÝ giao dÞch vÒ ®Êt ®ai, ®¶m b¶o gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp mét c¸ch c«ng b»ng vµ v¨n minh. - ViÖc x©y dùng mét hÖ thèng th«ng tin ®Êt ®ai còng nh­ c«ng bè c«ng khai quy ho¹ch sö dông ®Êt sÏ lµ mét biÖn ph¸p hç trî ®¾c lùc cho viÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng ®Êt ®ai vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt. - Nhµ n­íc cã thÓ tæ chøc ®Êu thÇu cho thuª nh÷ng diÖn tÝch ®Êt ®ai ch­a ®­îc sö dông hoÆc sö dông kh«ng hiÖu qu¶. ®/ X©y dùng chÝnh s¸ch c¹nh tranh, kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh: - T¹o m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng kiÓm so¸t ®éc quyÒn lµ nh÷ng c«ng viÖc cÊp b¸ch vµ cÇn thiÕt, kh«ng chØ khuyÕn khÝch khu vùc kinh tÕ t­ nh©n mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N ph¸t huy kh¶ n¨ng cña m×nh. ChÝnh s¸ch c¹nh tranh kh«ng chØ bao gåm LuËt c¹nh tranh mµ nã cÇn ®­îc thÓ hiÖn ngay trong t­ duy trong qu¸ tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch ë c¸c lÜnh lùc. - X¸c ®Þnh râ rµng vµ hîp lý vai trß cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ còng nh­ vai trß chñ ®¹o cña DNNN, trªn c¬ së ®ã rµ so¸t l¹i vµ h¹n chÕ bít sè l­îng c¸c lÜnh vùc DNNN ®éc quyÒn kinh doanh. - TiÕn hµnh tuyªn truyÒn nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ c¹nh tranh trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin nh»m thóc ®Èy tinh thÇn c¹nh tranh lµnh m¹nh trªn thÞ tr­êng. e/ Më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ cho c¸c DNV&N - Nhµ n­íc nhanh chãng h¹ thÊp hµng rµo thuÕ quan so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc h¶i quan. Gi¶m thuÕ nhËp khÈu xuèng b»ng hoÆc thÊp h¬n c¸c møc thuÕ ®ang phæ biÕn ë khu Vùc ®«ng Nam ¸ cµng sím cµng tèt. - ViÖc ®Þnh gi¸ cña h¶i quan vµ c¸c thñ tôc kh¸c ph¶i ®­îc quy ®Þnh ®¬n gi¶n, râ rµng vµ ®ång bé h¬n trªn mäi lÜnh vùc. - B¶o ®¶m mét c¸ch liªn tôc tû gi¸ quy ®æi ngo¹i tÖ cña ®ång ViÖt Nam kh«ng cao h¬n gi¸ trÞ thùc. g/ C¶i tiÕn qu¶n lý Nhµ n­íc: - Tr¸nh hiÖn t­îng cã kh¸ nhiÒu c¬ quan xem xÐt, kiÓm tra ho¹t ®éng DN nh»m tr¸nh l·ng phÝ thêi gian cña c¸c c¬ quan còng nh­ gi¶m phiÒn hµ ®èi víi DN. §æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®¨ng kÝ kinh doanh toµn quèc nh»m cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho nh÷ng ®èi t­îng cã quan t©m, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc lùa chän c¸c ®èi t¸c kinh doanh vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi tiªu dï - Kiªn quyÕt huû bá nh÷ng giÊy phÐp kinh doanh kh«ng phï hîp víi LuËt DN. - Nhµ n­íc nªn t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý b×nh ®¼ng thèng nhÊt ph¸p luËt vÒ ®Çu t­, ®Ó ¸p dông cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. 3.2 §èi víi c¸c tæ chøc hç trî DNV&N - Nhµ n­íc kÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c tæ chøc HiÖp héi DN vµo viÖc xÕp h¹ng vµ phong t¨ng danh hiÖu "Nhµ doanh nh©n giái” cÇn ®­îc xÐt vµo diÖn “Nh©n tµi lµ nguyªn khÝ quèc gia”. - Liªn tôc nªu g­¬ng c¸c chñ DNV&N ®iÓn h×nh trªn ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, c¶i thiÖn h×nh ¶nh doanh nh©n trong t©m trÝ c«ng chóng. - C¸c HiÖp héi, tæ chøc cÇn cã c¸c t¸c ®éng tÝch cùc cho ho¹t ®éng cña DN: + B¶o vÖ lîi Ých cña DN trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ héi nhËp kinh tÕ. + TÝch cùc t¹o uy tÝn trung gian trong viÖc liªn kÕt c¸c DNV&N víi nhau vµ víi c¸c DN lín, liªn kÕt gi÷a Hiªp héi c¸c DNV&N víi c¸c HiÖp héi kinh tÕ kh¸c. + HiÖp héi chñ ®éng ®øng ra b¶o l·nh ký kÕt c¸c hîp ®ång kinh tÕ, vay vèn tÝn dông, thÕ chÊp tµi s¶n, chuyÓn nh­îng ®Êt ®ai....cho c¸c DNV&N míi thµnh lËp. + HiÖp héi th­êng xuyªn tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o, diÔn ®µn vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c DNV&N. §Æc biÖt, cÇn cã c¸c ch­¬ng tr×nh trao ®æi kinh nghiÖm qu¶n lý kinh doanh gi÷a c¸c DNV&N víi nhau, gi÷a c¸c DNV&N víi c¸c DN lín thµnh ®¹t kh¸c. + Hµng n¨m, c¸c tæ chøc HiÖp héi DN cÇn cã c¸c cuéc thi dµnh cho c¸c chñ DN ®Ó t×m ra c¸c nhµ doanh nh©n giái. 3.3 §èi víi chñ DNV&N Chñ DNV&N chñ ®éng tham gia hoc tËp n©ng cao tr×nh ®é vÒ qu¶n lý kinh doanh. Kh«ng ngõng trang bÞ cho b¶n th©n kiÕn thøc còng nh­ kinh nghiÖm trong qu¶n lý kinh doanh vµ nguån lùc. Ph¸t huy phÈm chÊt l·nh ®¹o, ph¶i cã tÇm nh×n chiÕn l­îc, n¨ng ®éng s¸ng t¹o, thÝch øng nhanh víi thÞ tr­êng, chñ ®éng héi nhËp vµo thÞ tr­êng. Chñ ®éng liªn kÕt, hîp t¸c víi c¸c DN, liªn tôc t×m kiÕm thÞ tr­êng t¹o chç ®øng bÒn v÷ng cho s¶n phÈm. ThiÕt lËp mét c¬ cÊu tæ chøc kinh doanh hîp lý, x©y dùng mét m«i tr­êng v¨n ho¸ DN cã tÝnh riªng biÖt vµ lµnh m¹nh. ChuÈn bÞ cho m×nh mét ®éi ngò nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng vµ phÈm chÊt nghÒ nghiÖp. T×m kiÕm thÞ tr­êng ë mét sè ngµnh mµ DN lín kh«ng cã lîi thÕ ®Ó lÊp chç trèng thÞ tr­êng hoÆc hîp t¸c hay c¹nh tranh trùc tiÕp b»ng c¸c s¶n phÈm thay thÕ rÎ h¬n, tèt h¬n, ®éc ®¸o h¬n, thuËn tiÖn h¬n, ...so víi ®èi thñ. Liªn tôc cËp nhËt, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng th«ng tin trªn c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng lín, hoÆc lµ ®Èy m¹nh c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, tuyªn truyÒn h×nh ¶nh DN trªn website, t¹p chÝ chuyªn ngµnh.... 3.4 KhuyÕn nghÞ cña c¸ nh©n. a/ Kh«i phôc c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng Theo xu h­íng hiÖn nay c¸c DNV&N ®ang ph¸t triÓn ë nh÷ng lÜnh vùc ngµnh nghÒ truyÒn thèng song nã cßn m¾c mét sè khuyÕn ®iÓm. C¸c s¶n phÈm ®ang dÇn bÞ "th­¬ng m¹i ho¸" ®¸nh mÊt tÝnh b¶n s¾c riªng cña c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng. Ch¼ng h¹n nh­: "tranh §«ng Hå ®ang ph¶i ®èi mÆt nguy c¬ mÊt nghÒ lµm tranh truyÒn thèng khi sè ®«ng ng­êi d©n chuyÓn sang lµm hµng M·, mét mÆt cho hä mét nguån thu nhËp chÝnh. §«ng Hå cã 340 hé víi 1600 nh©n khÈu trõ 3 gia ®×nh nghÖ nh©n lµm tranh cßn l¹i ®Òu lµm hµng M·" ( Nguån: T¹p chÝ Doanh nghiÖp th¸ng 3/2004, tr.7 ) Xo¸ bá nghÒ nghÒ hµng M· ë lµng §«ng Hå lµ kh«ng ®¬n gi¶n vµ song song víi xo¸ bá ®ã th× ph¶i cho §«ng Hå mét h­íng ra. VËy cã gi¶i ph¸p g× ®Ó g×n gi÷ ®­îc nghÒ lµm tranh §«ng Hå nãi riªng vµ c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng giµu b¶n s¾c cña ViÖt Nam? §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch kh«ng chØ §¶ng vµ Nhµ n­íc mµ cßn cã rÊt nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n trong x· héi ®Òu quan t©m. Riªng chóng t«i, th«ng qua ®Ò tµi nµy xin ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ sau: - Kh«i phôc l¹i gi¸ trÞ truyÒn thèng cña c¸c lµng nghÒ thèng th«ng qua nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®Çu t­, hæ trî nguån kinh phÝ thÝch ®¸ng cho c¸c lµng NghÒ nh­ x©y dùng, tu bæ c¸c lµng nghÒ, më c¸c líp ®µo t¹o d¹y nghÒ thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng.... - Gi¸o dôc, tuyªn truyÒn, n©ng cao nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸, tinh thÇn mµ c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng th«ng qua ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng (truyÒn thanh, truyÒn h×nh, internet, b¸o chÝ), tæ chøc c¸c cuéc thi t×m hiÓu vÒ c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng (Cuéc thi Hµnh tr×nh v¨n ho¸, ChiÕc nãn kú diÖu, Ng­îc dßng lÞch sö trªn kªnh truyÒn h×nh)....vv - KhuyÕn khÝch nh÷ng nghÖ nh©n tiÕp tôc truyÒn ®¹t l¹i nh÷ng tinh hoa c¸c s¶n phÈm mang ®©m tÝnh d©n téc cho c¸c thÕ hÖ kÕ cËn. Th­êng xuyªn cã nh÷ng cuéc giao l­u gi÷a c¸c nghÖ nh©n víi thÕ hÖ trÎ. - Nhµ n­íc nªn t×m thÞ tr­êng ®Çu ra cho c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng. b/ X©y dùng th­¬ng hiÖu - CÇn x©y dùng th­¬ng hiÖu cho nh÷ng mÆt hµng mµ DN cã thÕ m¹nh vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng quèc tÕ nh­: n«ng thuû s¶n, hµng thñ c«ng mü nghÖ...Bëi nã sÏ gióp DN cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng vµ gia t¨ng lîi nhuËn. Bªn c¹nh ®ã, c¸c DN cÇn x©y dùng c¸c khÈu hiÖu ®Ó ®Þnh vÞ s¶n phÈm t­¬ng øng víi chÊt l­îng s¶n phÈm. Nhµ n­íc cÇn thiÕt sím ban hµnh LuËt b¶o vÖ th­¬ng hiÖu. X¸c lËp h×nh ¶nh vÒ th­¬ng hiÖu (x©y dùng L«g« DN), cÇn cã chiÕn l­îc hoµn chØnh vÒ th­¬ng hiÖu, qu¶n trÞ th­¬ng hiÖu, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu. N©ng cao uy tÝn s¶n phÈm vµ dich vô, sù bÒn v÷ng vµ uyÓn chuyÓn cña chÊt l­îng. KÕt luËn §éi ngò chñ DNV&N ®· vµ ®ang ®ãng gãp mét vai trß to lín vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi, hä cßn ®èi mÆt rÊt nhiÒu th¸ch thøc vµ v­íng m¾c. Do ®ã, hä rÊt cÇn x· héi cã sù nh×n nhËn ®¸nh gi¸ ®óng vai trß vµ vÞ trÝ cña m×nh. §Ó nh×n nhËn kh¸ch quan h¬n vÊn ®Ò ®ã, ®Ò tµi ®· nghiªn cøu vµ lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn c¬ b¶n vÒ ®éi ngò chñ DNV&N míi thµnh lËp. §Ò tµi ®· lµm râ vai trß cña chñ DNV&N ®èi víi sù ph¸t triÓn cña DN còng nh­ cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Trªn c¬ së nghiªn cøu ®Æc ®iÓm, nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi, vµ c¶ nh÷ng ®ãng gãp cña chñ DNV&N, ®Ò tµi ®· x©y dùng c¸c tiªu chuÈn c¬ b¶n vÒ DNV&N trong thêi ®¹i míi. Qua ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, ®Ò tµi ®· ph¶n ¸nh ®­îc thùc tr¹ng cña ®éi ngò chñ DNV&N ViÖt Nam hiÖn nay, nh÷ng thµnh c«ng vµ nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c hä gÆp ph¶i trong lÜnh vùc kinh doanh. Trªn c¬ së ®ã ®Ò tµi ®· cã mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó hç trî gióp ®ì c¸c chñ DNV&N ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng, ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. V× thêi gian tham gia nghiªn cøu khoa häc cho ®Ò tµi kh«ng nhiÒu vµ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m kiÕm, thu thËp d÷ liªu, th«ng tin cã liªn quan nªn ®Ò tµi Ýt nhiÒu cã nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mét c¸ch cã chiÒu s©u vÒ chñ DNV&N míi thµnh lËp. ChÝnh v× lÏ ®ã, chóng t«i rÊt mong muèn sù quan t©m vµ ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ tÊt c¶ c¸c b¹n. C¸c tµi liÖu tham kh¶o Anh TuÊn, Vèn bµi to¸n khã cho c¸c DNV&N, B¸o Th­¬ng nghiÖp, Sè T©n Niªn 2004. GS-TS NguyÔn §×nh H­¬ng, Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn DNV&N ë ViÖt Nam, NXB CTQG, 1/2002. Héi nhËp WTO, Bé KH-§T, 3/2004. Hç trî c¸c DNV&N, Bé KH-§T, 3/2004. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ DN, §H KTQD Hµ Néi Kim Thµnh, TÇm cao cña doanh nh©n trÎ VN, B¸o L§&XH sè 37, 23/5/2004 Lª ViÕt Th¸i, B¸o c¸o nghiªn cøu DNV&N, hiÖn tr¹ng vµ nh÷ng kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p, Hµ Néi - 5/2000 Minh Ph­¬ng, X©y dùng th­¬ng hiÖu ®èi víi N«ng s¶n xuÊt khÈu, B¸o ThÕ giíi th­¬ng m¹i sè 1, 15/1/2004 Tr­êng Ph­íc, Th­¬ng hiÖu: VÊn ®Ò lín cña toµn x· héi, B¸o Doanh NghiÖp sè 11, 2003 Ph¸t triÓn DN trong c¸c ngµnh kinh tÕ n¨m 2000 - 2003, B¸o DiÔn ®µn DN, 2004 Quúnh Thu, Khi §«ng Hå bÞ...m· ho¸, B¸o Doanh NghiÖp, 3/2004. Thanh Giang, Doanh nh©n trÎ VN: N©ng tÇm ®Ó héi nhËp, B¸o L§&XH sè 30, 9/3/2004. Th.S L­¬ng V¨n Kh«i, Kh¸i niÖm DNV&N: Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, h¹n chÕ vµ lùa chän chÝnh s¸ch, B¸o Kinh tÕ & Dù B¸o, 3/2003. Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 PhÇn I : Lý luËn chung vÒ DNV&N 3 1.1 DN V&N 3 1.2 Chñ DNV&N 4 1.2.1 Kh¸i niÖm chñ DNV&N 4 1.2.2 §Æc ®iÓm cña chñ DNV&N 5 1.2.3 Vai trß cña chñ DNV&N ®èi víi nÒn kinh tÕ 6 1.2.4 Nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi chñ DNV&N míi thµnh lËp 7 PHÇN II: Thùc tr¹ng cña ®éi ngò chñ DNV&N míi thµnh lËp, c¬ héi vµ th¸ch thøc 9 2.1 §éi ngò chñ DNV&N ®ang tõng b­íc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong lÜnh vùc kinh doanh 9 2.1.1 §éi ngò chñ DNV&N ngµy cµng t¨ng 9 2.1.2 Ngµnh nghÒ kinh doanh cña chñ DNV&N 11 2.1.3 Tr×nh ®é cña chñ DNV&N tõng b­íc ®­îc c¶i thiÖn 13 2.1.4 Nh÷ng ®ãng gãp cña ®éi ngò chñ DNV&N ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam 13 2.1.5 Mét sè DN vµ chñ DN tiªu biÓu 20 2.1.6 Mét sè thµnh tùu kinh tÕ næi bËt n¨m 2003 22 2.2 Nh÷ng c¬ héi ®èi víi chñ DNV&N míi thµnh lËp 23 2.2.1 C¸c ®Æc ®iÓm vµ lîi thÕ tiÒm n¨ng cña c¸c DNV&N 23 2.2.2 M«i tr­êng ph¸p lý vµ kinh doanh 25 2.2.3 C¬ héi trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 27 2.2.4 Vai trß cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ 28 2.3 Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi chñ DNV&N míi thµnh lËp 29 2.3.1 Tr×nh ®é qu¶n lý 29 2.3.2 Khã kh¨n trong thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh 30 2.3.3 Khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn 32 2.3.4 VÒ c«ng nghÖ thiÕt bÞ 33 2.3.5 ThiÕu mÆt b»ng kinh doanh æn ®Þnh l©u dµi 35 2.3.6 VÒ lao ®éng 37 2.3.7 Khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh 38 2.3.8 DÞch vô hç trî kinh doanh ë ViÖt Nam cßn h¹n chÕ 39 2.3.9 Trë ng¹i trong thñ tôc chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc 41 2.3.10 Khã kh¨n trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ xu thÕ toµn cÇu ho¸ 43 2.3.11 ThiÕu th«ng tin vµ ph­¬ng tiÖn xö lý th«ng tin 45 2.3.12 ViÖc x©y dùng h×nh ¶nh vµ v¨n ho¸ c«ng ty ch­a ®­îc quan t©m 46 PhÇn III: Mét sè khuyÕn nghÞ chñ yÕu hç trî DNV&N míi thµnh lËp ë ViÖt Nam 48 3.1 §èi víi Nhµ n­íc 48 3.2 §èi víi c¸c tæ chøc hç trî DNV&N 51 3.3 §èi víi chñ DNV&N 52 3.4 KhuyÕn nghÞ cña c¸ nh©n 53 KÕt luËn 55 c¸c ký hiÖu viÕt t¾t Ký tù viÕt t¾t Gi¶i nghÜa DN DNV&N DNNN DNNQD XNK XK Doanh nghiÖp Doanh nghiÖp võa vµ nhá Doanh nghiÖp Nhµ n­íc Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh XuÊt nhËp khÈu XuÊt khÈu