Đề tài Bàn luận về vai trò kinh tế của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay

LỜI MỞ ĐẦU Trong lÞch sö ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc XHCN trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng, chóng ta chØ thÊy mét m« h×nh kinh tÕ thuÇn nhÊt ®ã lµ m« h×nh kinh tÕ chØ huy tËp trung bao cÊp. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét m« h×nh kinh tÕ kÐm n¨ng ®éng vµ khã thÝch nghi víi sù phÊt triÓn chung cña kinh tÕ thÕ giíi, chÝnh v× vËy mµ mét sè c¸c quèc gia vµ c¶ n­íc ta khi ¸p dông m« h×nh nµy ®· gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n kh«ng nhá. Tõ viÖc nhËn thøc ®óng ®¾n nh÷ng ­u khuyÕt tËt trong thùc tiÔn tån t¹i cña nÒn kinh tÕ lóc bÊy giê nªn ®¹i héi ®¶ng VI ®· ®i ®Õn quyÕt ®Þnh mang tÝnh c¸ch m¹ng trong con ®­êng c¸i c¸ch nÒn kinh tÕ. B¾t ®Çu tõ ®ã m« h×nh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN lÇn ®Çu tiªn ®­îc ¸p dông vµo ViÖt Nam . Còng b¾t ®Çu tõ ®ã th× cã kh«ng Ýt ý kiÕn tranh luËn cho r»ng cã ph¶i c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ s¶n phÈm cña CNTB hay kh«ng vµ sù vËn dông cña ta cã ph¶i lµ sù vËn dông kinh nghiÖm cña CNTB hay kh«ng ? NhiÒu ý kiÕn th× cho r»ng kinh tÕ thÞ tr­êng vµ CNXH lµ nh­ n­íc víi löa kh«ng thÓ dung n¹p víi nhau, bëi kinh tÕ thÞ tr­êng tån t¹i trong nã rÊt nhiÒu nh÷ng khuyÕt tËt kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc. Nh­ vËy, t­ t­ëng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ thÞ tr­êng d­íi chÕ ®é XHCN ë n­íc ta lµ ch­a thèng nhÊt. ViÖc v¹ch ®Þnh ra ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸-kinh tÕ thÞ tr­êng lµ ®iÒu cÇn thiÕt. VÊn ®Ò nµy ®· ®­îc rÊt nhiÒu ng­êi quan t©m ph©n tÝch, vµ theo em th× d­êng nh­ mäi ng­êi ®· cã nh÷ng nhËn ®Þnh kh¸ toµn diÖn vÒ nh÷ng ­u, nh÷ng khuyÕt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh­ng vÊn ®Ò chÝnh l¹i lµ ë chç khi chung ta ®· quyÕt t©m ®i theo x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng råi th× chóng ta ph¶i lµm nh­ thÕ nµo, ph¶i dïng nh÷ng c«ng cô nµo vµ ai lµ ng­êi ®øng ra sö dông nh÷ng c«ng cô ®ã ®Ó h¹n chÕ nh÷ng khuyÕt tËt, ph¸t huy nh÷ng ­u ®iÓm cña nã. Tõ nh÷ng lý do trªn em lùa chän ®Ò tµi : “Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta hiÖn nay” §i theo nh÷ng ®Þnh h­íng néi dung mµ thÇy gi¸o ®· cung cÊp, em sÏ cè g¾ng nªu ®­îc trän vÑn bèn ý chÝnh: - Lµm râ tÝnh tÊt yªu kh¸ch quan vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ. - Lµm râ nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®inh h­íng XHCN ë n­íc ta. - Ph©n tÝch nh÷ng môc tiªu vµ chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. - Nªu ®­îc mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m ®æi míi vµ t¨ng c­êng vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc ta hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Ò tµi nµy, em ®· cè g¾ng hÕt søc, song em tin ch¾c m×nh kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. Dï vËy, em còng mong r»ng bµi viÕt cña em ®­îc kÕt qu¶ tèt, ®­îc thÇy gi¸o ®¸nh gi¸ cao. PHẦN I LÝ LUẬN CHUNG VỀ VAI TRÒ KINH TẾ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN Ở NƯỚC TA HIỆN NAY I. TÝnh tÊt yÕU kh¸ch quan vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc §èI víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 1. Nh÷ng ®iÒu kiÖn h×nh thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ & nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. * KTHH lµ sù ph¸t triÓn kÕ tiÕp vµ biÕn ®æi vÒ chÊt so víi nÒn kinh tÕ tù nhiªn trªn c¬ së ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®· ph¸t triÓn. KTHH lµ nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng theo quy luËt s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸, s¶n xuÊt s¶n phÈm cho ng­êi kh¸c tiªu dïng th«ng qua trao ®æi mua b¸n, trao ®æi hµng-tiÒn. Nõu s¶n xu©t ®Ó tù tiªu dïng th× kh«ng ph¶i lµ nÒn KTHH,mµ lµ nÒn kinh tÕ tù nhiÕn tù cÊp tù tóc. Ngay c¶ khi s¶n xuÊt cho ng­êi kh¸c tiªu dïng nh­ ph©n phèi d­íi d¹ng hiÖn vËt ( hµng ®æi hµng ) còng kh«ng gäi lµ KTHH. VËy, KTHH h×nh thµnh dùa trªn sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi, cña trao ®æi gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt víi nhau. §ã lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi, trong ®ã quan hÖ trao ®æi gi÷a ng­êi vµ ng­êi ®­îc thùc hiÖn th«ng qua quan hÖ trao ®æi hµng ho¸ gi¸ trÞ. * KTTT lµ nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo nh÷ng quy luËt cña thÞ tr­êng trong ®ã quy luËt gi¸ trÞ gi÷ vai trß chi phèi vµ ®­îc biÓu hiÖn b»ng quan hÖ cung cÊp trªn thÞ tr­êng. C¸c vÊn ®Ò vÒ tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ ®­îc gi¶i quyÕt b»ng sù cung øng hµng ho¸, dÞch vô vµ nhu cÇu tiªu dïng trªn thÞ tr­êng. C¸c quan hÖ hµng ho¸ ph¸t triÓn më réng, bao qu¸t trªn nhiÒu lÜnh vùc cã ý nghÜa phæ biÕn ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. C¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, dÞch vô ®­îc quyÕt ®Þnh tõ thÞ tr­êng vÒ gi¸, s¶n l­îng, chÊt l­îng v× ®éng c¬ ®¹t tíi lîi nhuËn tèi ®a. NÒn KTTT lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao cña s¶n xuÊt hµn ho¸. Nã n»m trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kh¸ch quan vÒ kinh tÕ trong x· héi loµi ng­êi. * Nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho nÒn KTTT h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn: Thø nhÊt : Ph¶i cã nÒn KTHH ph¸t triÓn, ®IÒu ®ã cã nghÜa lµ ph¶i cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn, cã c¸c h×nh thøc, c¸c lo¹i h×nh së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Thø hai : Ph¶i cã sù tù do trong trao ®æi hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng, tù do lùa chän b¹n hµng gi÷a c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh. Trong mét nÒn kinh tÕ cã nhiÒu chñ thÓ cïng s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm; vµ ng­îc l¹i mçi chñ thÓ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng còng cÇn nhiªu lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau. ViÖc tù do lùa chän, x©y dùng c¸c mèi quan hÖ b¹n hµng lµ ®iÒu kÞªn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®Ó c¸c chñ thÓ kinh tÕ lùa chän cho m×nh nh÷ng ph­¬ng ¸n tèi ­u. §ã lµ mét ®iÒu kiÖn rÊt quan träng b¶o ®¶m cho nÒn KTTT ph¸t triÓn. Tr­íc ®©y trong ®IÒu kiÖn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, toµn bé yÕu tè ®Çu vµo, ®Çu ra, s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt bao nhiªu, b»ng c¸ch nµo vµ ph©n phèi theo ®Þa chØ nµo…tÊt c¶ ®Òu theo mét hÖ thèng ph¸p lÖnh chi tiÕt, cô thÓ theo kÕ ho¹ch. Do vËy c¸c quan hÖ thÞ tr­êng trao ®æi ngang gi¸ kh«ng cßn ®óng nghi· n÷a mµ biÕn d¹ng ®i rÊt nhiÒu. Thø ba : S¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i tu©n theo nh÷ng quy luËt cña thÞ tr­êng, theo gi¸ c¶ thÞ tr­êng. + Quy luËt gi¸ trÞ ®ßi hái : hao phi lao ®éng c¸ biÖt cña mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm cña chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh bÊt k× ph¶i nhá h¬n hao phÝ lao ®éng x· héi ®Ó s¶n xuÊt ra ®¬n vÞ s¶n phÈm cïng lo¹i trong cïng mét thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh. §ã lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho c¸c chñ thÓ s¶n suÊt kinh doanh tån t¹i vµ ph¸t triÓn. +Trong nÒn KTTT, mét s¶n phÈm hµng ho¸ trao ®æi ph¶i th«ng qua gi¸ c¶ thÞ tr­êng. Gi¸ c¶ lµ h×nh th¸i biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ, cã thÓ cao h¬n hay thÊp h¬n ®èi víi mét sè hµng ho¸ nµo ®ã. Song gi¸ c¶ vÉn xoay quanh trôc gi¸ trÞ, xÐt trªn mét thêi gian dµi tæng gi¸ c¶ lu«n b»ng tæng gi¸ trÞ. Vµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng lµ h¹t nh©n cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Muèn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn KTTT, mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i tu©n thñ gi¸ c¶ thÞ tr­êng. §­¬ng nhiªn gi¸ c¶ thÞ tr­êng kh«ng ph¶i lµ yÕu tè duy nhÊt cã t¸c ®éng quyÕt ®Þnh ®Õn ng­êi s¶n xuÊt. C¨n cø vµo yªu cÇu ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, Nhµ n­íc cã thÓ cÇn ph¶i ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ ë mét sè mÆt hµng thiÕt yÕu quan träng cã, liªn hÖ chÆt chÏ ®Õn sù æn ®Þnh ®êi sèng kinh tÕ x· héi, cã lîi cho quèc kÕ d©n sinh nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Thø t­: Trong ®iÒu kiÖn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®· v­ît ra khái biªn giíi quèc gia, viÖc tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, g¾n thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng quèc tÕ lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan. Kh«ng thÓ cã mét nÒn KTTT nµo ph¸t triÓn ®­îc nÕu ho¹t ®éng cña nã bã hÑp trong khu«n khæ mét quèc gia nhÊt ®Þnh. Do vËy viÖc tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, më réng quan hÖ víi bªn ngoµi, g¾n thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi lµ ®iÒu kiÖn quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ nÒn KTTT mang mÇu s¾c ViÖt Nam nãi chung. 2. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn KTTT. *Giai ®o¹n 1 : Nh÷ng yªó tè c¬ b¶n nhÊt cña nÒn KTTT ®­îc t¹o ra víi ­u thÕ cña bµn tay v« h×nh cña thÞ tr­êng, cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa quan liªu ®ßi chÕ ®é tù qu¶n.v.v..Nh­ng ngay tõ ®Çu ®· cã sù can thiÖp cña bµn tay h÷u h×nh cña Nhµ n­íc, ®ång thêi ph¶i tiÕn hµnh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸. *Giai ®o¹n 2 : T¹o lËp mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hoµn chØnh mµ ë ®ã vai trß cña Nhµ n­íc ngµy cµng t¨ng. Tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« theo ®ã ®­îc n©ng lªn bao hµm mét sù biÕn ®æi c¨n b¶n trong c¸c h×nh thøc tæ chøc thÞ tr­êng vÒ c¬ cÊu qu¶n lý KTTT. Sù t¸c ®éng qua l¹i vµ quy ®Þnh lÉn nhau ®ã, theo nguyªn t¸c tù dovµ ®­îc kÕt hîp chÆt chÔ theo khu«n khæ môc tiªu cña nÒn KTTT cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. *Giai ®o¹n 3: Nh÷ng yÕu tè míi cña sù tiÕn bé x· héi (khoa häc c«ng nghÖ, d©n trÝ, quèc tÕ ho¸) cµng ®ßi hái ë nÒn KTTT sù ph¸t triÓn cao, tÝnh x· héi cña nÒn KTTT cµng t¨ng ,vai trß cu¶ Nhµ n­íc cµng lín vµ t­¬ng øng víi nã lµ sù thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý thÝch hîp. 3. Nh÷ng ­u, khuyÕt ®iÓm cña nÒn KTTT. a/ Nh÷ng ­u ®iÓm cña nÒn KTTT. Thø nhÊt: Thóc ®Èy s¶n xuÊt, g¾n s¶n xuÊt víi tiªu thô-môc tiªu cña s¶n xuÊt. Do ®ã ng­êi ta t×m mäi c¸ch rót ng¾n chu k× s¶n xuÊt, thôc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng, ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ…nh»m ®at ®­îc lîi nhuËn tèi ®a Thø hai: Thóc ®Èy vµ ®ßi hái c¸c nhµ s¶n xuÊt n¨ng ®éng thÝch nghi víi c¸c ®iÒu kiÖn biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. Thay ®æi mÉu m· s¶n xuÊt, t×m mÆt hµng míi vµ thÞ tr­êng tiªu thÞ, më réng quan hÖ trong kinh doanh, t×m c¸ch ®¹t lîi nhuËn tèi ®a. Thø ba: Thóc ®Èy sù tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ, kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng , n©ng cao tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, ®¸p øng yªu cÇu nhiÒu mÆt cña kh¸ch hµng vµ cña thÞ tr­êng Thø t­: Thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng dåi dµo cña s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô, thóc ®Èy vµ kÝch thÝch s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm cña nhµ kinh doanh ®èi víi kh¸ch hµng, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi. Thø n¨m: Thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n, tËp trung s¶n xuÊt. TÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt lµ hai con ®­êng ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt. Mét mÆt, c¸c ®¬n vÞ chñ thÓ lµm ¨n giái, cã hiÖu qu¶ cao cho phÐp më réng quy m« s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, chØ nh÷ng ®¬n vÞ lµm ¨n cã hiÖu qu¶ th× míi tån t¹i, míi ®øng v÷ng ®­îc trªn thÞ tr­êng. ChÝnh qu¸ tr×nh c¹nh tranh kinh tÕ lµ ®éng lùc thóc ®Èy tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt. b/ Nh÷ng khuyÕt tËt cña nÒn KTTT. Thø nhÊt: NÒn KTTT mang tÝnh tù ph¸t t×m kiÕm lîi nhuËn b»ng bÊt k× gi¸ nµo, kh«ng ®i ®óng h­íng cña kÕ ho¹ch nhµ n­íc, môc tiªu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vÜ m« cña nÒn kinh tÕ. TÝnh tù ph¸t cña thÞ tr­êng cßn dÉn ®Õn tËp trung ho¸ cao, sinh ra ®éc quyÒn, thñ tiªu c¹nh tranh, lµm gi¶m hiÖu qu¶ chung. Thø hai: KTTT, “c¸ lín nuèt c¸ bД dÉn ®Õn ph©n ho¸ ®êi sèng d©n c­, mét bé phËn dÉn ®Õn ph¸ s¶n, ph©n ho¸ giÇu nghÌo dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ, thÊt nghiÖp vµ sè ®«ng ng­êi lao ®éng l©m vµo c¶nh nghÌo khã. Thø ba: X· héi ph¸t sinh nhiÒu tiªu cùc, tÖ n¹n x· héi g¾n liÒn víi hiÖn tr¹ng nÒn kinh tÕ sa sót, g©y rèi lo¹n x· héi. Nhµ kinh doanh th­êng t×m ®ñ thñ ®o¹n, m¸nh khoÐ lµm hµng gi¶, bu«n lËu, trèn thuÕ, kh«ng tõ bá mét thñ ®o¹n nµo nh»m thu ®­îc lîi nhuËn tèi ®a. Thø t­: V× môc tiªu lîi Ých c¸ nh©n, dÉn ®Õn sù sö dông bõa b·i, tµn ph¸ c¸c nguån tµi nguyªn vµ huû diÖt mét c¸ch tµn khèc tµi nguyªn m«i tr­êng sinh th¸i, kh«ng cßn gi÷ l¹i cho ®êi sau, sù ph¸t triÓn kh«ng bÒn v÷ng. Thø n¨m: NÒn KTTT vËn hµnh theo CCTT, cã chÕ nµy cã thÓ g©y ra sù mÊt æn ®Þnh th­êng xuyªn, ph¸ vì sù c©n ®èi trong nÒn s¶n xuÊt x· héi. HËu qu¶ tiªu cùc cña nã th­êng ®i liÒn víi nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i. Thùc tÕ ph¸t triÓn nÒn KTTT trong mÊy chôc n¨m qua chØ râ vÊn ®Ò l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp vµ chu kú kinh doanh lµ nh÷ng c¨n bªnh kinh niªn kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc nÕu kh«ng cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc. Thªm n÷a, trong nÒn KTTT th­êng tån t¹i nh÷ng ngµnh nghÒ kinh tÕ thiÕu sù c¹nh tranh v× ë ®ã cã møc lîi nhuËn thÊp, sè vèn ®Çu t­ lín, thêi gian thu håi vèn rÊt chËm nh­ng rÊt cÇn cho sù æn ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ rÊt cÇn cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi nh­: y tÕ, gi¸o dôc, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, c¸c c«ng tr×nh c«ng céng kh¸c. Qua trªn ta thÊy, nÒn KTTT cã kh¶ n¨ng tËp hîp tù ®éng ®­îc hµnh ®éng, trÝ tuÖ vµ tiÒm lùc cña hµng triÖu con ng­êi vµ h­íng ®Õn lîi Ých chung cña c¶ x· héi. Nh­ng nÒn KTTT kh«ng ph¶i lµ mét hÖ thèng ®­îc tæ chøc hµi hoµ mµ trong hÖ thèng ®ã còng chøa ®ùng rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè phøc t¹p vµ nan gi¶i. V× vËy ®Ó kh¾c phôc, h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng (CCTT) cÇn thiÕt ph¶i cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ vµo nÒn kinh tÕ. Tõ ®ã h×nh thµnh kh¸i niÖm CCTT cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. §ã lµ mét d¹ng ®Æc biÖt cña lo¹i h×nh KTTT. NÕu nh­ sù vËn ®éng cña nÒn KTTT truyÒn thèng, cæ ®iÓn, hoang d· tu©n theo sù ®iÒu khiÓn cña “bµn tay v« h×nh” cung_cÇu_gi¸ c¶ th× sù vËn ®éng cña nÒn KTTT cã sù qu¶n lý (®iÒu khiÓn, ®iÒu tiÕt) cña Nhµ n­íc tu©n theo sù ®iÒu khiÓn song hµnh, tøc lµ sù t¸c ®éng cïng mét lóc cña hai yÕu tè :YÕu tè tù vËn ®éng bëi quan hÖ cung_cÇu vµ yÕu tè nhµ n­íc tøc lµ vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ. Theo b¶n chÊt cña m×nh, nÒn KTTT cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc kh«ng chØ vËn ®éng theo CCTT, còng kh«ng chØ vËn ®éng theo c¬ chÕ chØ huy mµ vËn ®éng bëi sù t¸c ®éng ®ång thêi cña hai c¬ chÕ Êy. ChÝnh v× vËy ng­êi ta gäi ®ã lµ c¬ chÕ hçn hîp. Nh­ vËy, nÒn kinh tÕ hçn hîp lµ nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo CCTT cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Trong KTTT, Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®iÒu hµnh, qu¶n lý x· héi, ®ång thêi lµ kh¸ch hµng lín cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ. Nhµ n­íc th­êng b¶o ®¶m c¸c dÞch vô b­u ®iÖn, th«ng tin liªn l¹c, ph¸t thanh, truyÒn h×nh, giao th«ng vËn t¶i…Nhµ n­íc dïng ph¸p luËt ®Ó ®iÒu hµnh; dïng c¸c chÝnh s¸ch nh­ chÝnh s¸ch ®èi néi, ®èi ngo¹i, chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ nh÷ng c«ng cô kh¸c ®Ó t¸c ®éng, v¹ch ra kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc do KTTT sinh ra, chèng khñng ho¶ng vµ thÊt nghiÖp v.v.. Sù can thiÖp cña Nhµ n­íc mét mÆt nh»m ®Þnh h­íng thÞ tr­êng, phôc vô tèt c¸c môc tiªu kinh tÕ-x· héi trong tõng thêi kú; mÆt kh¸c, nh»m söa ch÷a, kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt vèn cã cña KTTT, t¹o ra nh÷ng c«ng cô quan träng ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng mµ kh«ng vi ph¹m c¬ chÕ tù ®IÒu chØnh ë tÇm vÜ m«. B»ng c¸ch ®ã, Nhµ n­íc kiÒm chÕ s­c m¹nh nguy hiÓm cña tÝnh tù ph¸t chøa ®ùng trong lßng thÞ tr­êng, ®ång thêi ph¸t huy ®­îc nh÷ng ­u thÕ vèn cã cña KTTT. Còng tõ nh÷ng khuyÕt tËt mµ ta ph©n tÝch ë trªn cña nÒn KTTT , ta nhËn thÊy tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn KTTT mµ kh«ng cÇn thiÕt ph¶i ®i s©u ph©n tÝch qu¸ tr×nh lÞch sö råi míi ®i ®Õn kÕt luËn. ii. c¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta vµ C¸c ®Æc ®IÓm, ®Æc tr­ng cña kttt ®Þnh h­íng XHCN . 1. §Æc ®iÓm cña c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. Cã nhiÒu c¸ch tiÕp cËn, ph©n tÝch, lý gi¶i kh¸c nhau khi nh×n vµo sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ hiÖn nay. Trong môc nµy em xin ®­îc trinh bµy nh÷ng ®Æc tr­ng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng trªn c¬ së nh×n l¹i nh÷ng n¨m ®æi míi, ®ång thêi cã liªn hÖ ®Õn b­íc ®i, nh÷ng qu¸ tr×nh cã tÝnh quy luËt cña b­íc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ chØ huy sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã cù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. Víi c¸ch tiÕp cËn nh­ trªn, nh÷ng ®Æc ®iÓm lín cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng_c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay ë n­íc ta lµ: a/ Tõng b­íc thùc hiÖn nh÷ng qu¸ tr×nh mang tÝnh quy luËt cña b­íc chuyÓn tõ nªn kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang CCTT cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, víi tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ tù do ho¸ gi¸ c¶ lµ kh©u trung t©m ®ét ph¸; tõng b­íc chuyÓn lªn CCTT ®Ých thùc. C¬ chÕ ®ã lµ ph¸t huy vai trß ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng, h×nh thµnh b­íc ®Çu mét thÞ tr­êng canh tranh, lµm cho hµng ho¸ ®­îc l­u th«ng th«ng suèt, cung cÇu ®­îc c©n ®èi, kh¾c phôc t×nh tr¹ng khñng ho¶ng thiÕu, gi¸ c¶ æn ®Þnh dÇn, l¹m ph¸t ®­îc ng¨n chÆn. CCTT ®· gãp phÇn thóc ®Èy viÖc ph¶i xö lý nh÷ng vÊn ®Ò mÊu chèt lµm ®¶o lén c¶ hÖ thèng t­ duy vµ quan ®iÓm kinh tÕ cò nh­ vÊn ®Ò së h÷u, víi sù thõa nhËn vµ ®¸nh gi¸ cao chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, chuyÓn tõ th¸i ®é kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö víi kinh tÕ t­ nh©n sang chÝnh s¸ch ®èi xö binh ®¼ng; ®ång thêi còng x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ quèc doanh cho phï hîp víi thùc tiÔn n­íc ta. C¬ chÕ tµi chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông, gi¸ c¶, l·i suÊt ®· tõng b­íc ®­îc ®æi míi ®Æc biÖt c¬ chÕ gi¸ vµ tØ gi¸ ®­îc h×nh thµnh th«ng qua thÞ tr­êng ®· t¹o ra b­íc ngoÆt trong c¬ chÕ kinh tÕ. b/ CCTT cßn thiÕu ®ång bé, mang nhiÒu yÕu tè tù ph¸t, rèi lo¹n-s¶n phÈm cña mét nÒn kinh tÕ c¬ bµn lµ s¶n xuÊt nhá, cña sù yÕu kÕm cña bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc, t×nh tr¹ng quan liªu thiÕu hiÓu biÕt, thËm chÝ tr× trÖ b¶o thñ tr­íc b­íc ngoÆt chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ. Tr­íc hÕt cã thÓ thÊy thÓ chÕ thÞ tr­êng ch­a t¹o m«i tr­êng æn ®Þnh vµ an toµn cho s¶n xuÊt kinh doanh, ®Æc biÖt nh÷ng yÕu kÐm trong thÓ chÕ tµi chÝnh tÝn dông lµ lùc c¶n cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. CCTT cßn thiÕu ®ång bé, cã sù kh«ng ¨n khíp gi÷a hai thÞ tr­êng: thÞ tr­êng hµng ho¸ th× ph¸t triÓn kh¸ m¹nh mÏ trong khi thÞ tr­êng c¸c nh©n tè s¶n xuÊt th× cã sù l¹c hËu kh¸ lín. Thªm n÷a, sù h×nh thµnh vµ vËn ®éng cña nÒnn KTTT cßn mang nhiÒu yªu tè tù ph¸t, c¬ chÕ vËn hµnh th« s¬ t¹o ®iÒu kiÖn cho lµm ¨n bÊt chÝnh; c¬ chÕ qu¶n lý th× ®æi míi thiÕu triÖt ®Ó t¹o méi tr­êng thuËn lîi cho tÖ n¹n tham nhòng vµ c¸c mÆt tiªu cùc cña thÞ tr­êng ph¸t sinh, ph¸t triÓn. c/ CCTT cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ ®Þnh h­íng XHCN lµ vÊn ®Ò vÉn cßn míi mÎ, ch­a cã tiÒn lÖ trong lÞch sö vµ kh«ng cã m« h×nh v¹ch s½n. Do vËy kh«ng thÓ ngay tõ ®Çu h×nh dung toµn bé c¸c chi tiÕt cña m« h×nh thÞ tr­êng; còng kh«ng thÓ v¹ch ngay ®­îc mét lÞch tr×nh cøng nh¾c cña b­íc chuyÓn mµ ph¶i võa thùc hiÖn CCTT võa tæng kÕt ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn. d/ Chóng ta chñ ch­¬ng chuyÓn sang CCTT trªn c¬ së æn ®Þnh chÝnh trÞ; lÊy æn ®Þnh chÝnh trÞ lµm tiÒn ®Ò cho æn ®Þnh vµ c¶i c¸ch kinh tÕ; mÆt kh¸c còng còng nhËn thøc râ ph¶i ®æi míi m¹nh mÏ trong kÜnh vùc hµnh chÝnh, trªn c¬ së ®æi míi qu¶n lý Nhµ n­íc, tiÕp tôc æn ®Þnh chÝnh trÞ ®­a c¶i c¸ch tiÕn lªn mét b­íc tiÕn míi, kiªn ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ-chÝnh trÞ theo con ®­êng XHCN. §Þnh h­íng XHCN lµ kh«ng thay ®æi, tuy vËy còng cã nh÷ng nhËn thøc míi vÒ chñ nghÜa x· héi, kh¼ng ®Þnh r»ng CNXH cã thÓ sö dông nh÷ng c«ng cô phæ biÕn mµ CNTB ®· tõng sö dông nh­ thÞ tr­êng , c¸c quan hÖ hµng ho¸-tiÒn tÖ, quy luËt gi¸ trÞ v.v.. cho môc tiªu cña m×nh. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ thÞ tr­êng n­íc ta ®ang trong thêi k× h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, trong nã cßn tån t¹i nh÷ng yÕu tè mÊt æn ®Þnh. Tõ chç nÒn kinh tÕ thùc chÊt tõ l©u lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, nªn ®· kh«ng chñ ch­¬ng t­ nh©n ho¸ mét c¸ch trµn lµn, mµ chñ ch­¬ng ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ x©y dùng thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh lµm chç dùa cña Nhµ n­íc ë c¸c kh©u vµ c¸c lÜnh vùc then chèt ®Ó nh»m æn ®Þnh cho ®Þnh h­íng thÞ tr­êng. §¶ng ta kh¶ng ®Þnh vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc b¶o ®¶m chÝnh s¸ch x· héi, xö lý hµi hoµ gi÷a t¨ng tr­ëng vµ æn ®inh; gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi viÖc thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch x· héi vµ c«ng b»ng x· héi. Thªm n÷a ®Ó tiÕp tù thùc hiÖn ph­¬ng ch©m æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÒn, Nhµ n­íc ta ph¶i ®æi míi h¬n n÷a, nhËn thøc râ vai trß cña m×nh trong ®iÒu kiÖn míi, ph¶i thay ®æi chÊt l­îng, t¸c phong cña bé m¸y, chuyÓn tö t¸c phong chØ huy mÖnh lÖnh sang t¸c phong hç trî, t¹o m«i tr­êng phuËn lîi cho thÞ tr­êng ph¸t triÓn. §iÒu ®ã nãi lªn tÇm quan träng ®Æc biÖt cña Nhµ n­íc XHCN trong ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng n­íc ta. 2. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam. NÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN còng cã tÝnh chÊt chung cña nÒn kinh tÕ, nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo nh÷ng quy luËt vèn cã cña KTTT nh­ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh. ThÞ tr­êng cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ph©n phèi c¸c nguån lùc kinh tÕ. Gi¸ c¶ do thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh Nhµ n­íc thùc hiÖn ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« ®Ó gi¶m bít nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ tr­êng. Nh­ng bÊt cø nÒn KTTT nµo còng ho¹t ®éng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö-x· héi cña mét n­íc nhÊt ®Þnh nªn nã bÞ chi phèi bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö vµ ®Æc biÖt lµ chÕ ®é x· héi cña n­íc ®ã, vµ do ®ã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng ph©n biÖt víi nÒn KTTT cña c¸c n­íc kh¸c. NÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam cã nh÷ng ®Æc tr­ng sau ®©y. Thø nhÊt : NÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ së c¬ cÊu ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u. Trong ®ã së h÷u Nhµ n­íc ®ãng vai trß chñ ®¹o. Do ®ã nÒn kinh tÕ gåm nhiÒu thµnh phÇn,trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o. Trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta, thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o. ViÖc x¸c ®Þnh thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o lµ sù kh¸c biÖt cã tÝnh chÊt b¶n chÊt gi÷a kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa víi KTTT cña c¸c n­íc kh¸c. TÝnh ®Þnh h­íng XHCN cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta ®· quy ®Þnh kinh tÕ nhµ n­íc ph¶i gi÷ vai trß chñ ®¹o trong c¬ cÊu kinh tÕ. Thø hai : Trong nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ,thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp; ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, ph©n phèi dùa trªn møc ®ãng gãp c¸c nguån lùc vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Ph©n phèi th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi, trong ®ã ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng gi÷ vai trß nßng cèt, ®i ®«i víi chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt thu nhËp mét c¸ch hîp lý. Chóng ta kh«ng coi b×nh ®¼ng x· héi nh­ lµ mét trËt tù tù nhiªn, lµ ®iÒu kiÖn cña sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, mµ thùc hiÖn mçi b­íc t¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n liÒn víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi. Nh­ ®· biÕt, mçi chÕ ®é x· héi cã mét chÕ ®é ph©n phèi t­¬ng øng víi nã. ChÕ ®é ph©n phèi do quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ, tr­íc hÕt lµ quan hÖ s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. Ph©n phèi cã liªn quan ®Õn chÕ ®é x· héi, chÝnh trÞ. D­íi CNTB, viÖc ph©n phèi tu©n theo nguyªn t¾c gi¸ trÞ; ®èi víi ng­êi lao ®éng theo gi¸ trÞ søc lao ®éng. Nh­ vËy thu nhËp cña ng­êi lao ®éng chØ giíi h¹n ë gi¸ trÞ søc lao ®éng mµ th«i. Chñ nghÜa x· héi cã ®Æc tr­ng riªng vÒ së h÷u, do ®ã chÕ ®é ph©n phèi còng cã ®Æc tr­ng riªng. Ph©n phèi theo lao ®éng lµ ®Æc tr­ng riªng cña chñ nghÜa x· héi. Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng kh«ng chØ giíi h¹n ë søc lao ®éng mµ nã ph¶i v­ît qua ®¹i l­îng ®ã, nã phô thuéc chñ yÕu vµo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. V× vËy cÇn thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp. ChØ cã nh­ vËy míi khai th¸c ®­îc kh¶ n¨ng c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, huy ®éng ®­îc mäi nguån lùc cña ®Êt n­íc vµo ph¸t triÓn kinh tÕ. Thø ba : ë n­íc ta, c¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ lµ CCTT cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN còng vËn ®éng theo nh÷ng quy luËt kinh tÕ néi t¹i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung, thÞ tr­êng cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc ph©n phèi nguån lùc kinh tÕ. Sù qu¶n lý nh»m h¹n chÕ, nh»m kh¾c phôc nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ tr­êng, thùc hiÖn môc tiªu x· héi nh©n ®¹o mµ b¶n th©n thÞ tr­êng kh«ng thÓ lµm ®­îc. Thø t­ : NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, thÞ tr­êng trong n­íc g¾n víi thÞ tr­êng thÕ giíi, thùc hiÖn nh÷ng th«ng lÖ trong quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi, nh­ng vÉn gi÷ ®­îc ®éc lËp chñ quyÒn vµ b¶o vÖ ®­îc lîi Ých quèc gia d©n téc trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Thùc ra ®©y kh«ng ph¶i lµ ®Æc tr­ng riªng cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng mµ lµ xu h­íng chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay chØ cã më cöa kinh tÕ héi nhËp vµo kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc míi thu hót ®­îc vèn, kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña n­íc ta, thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng theo kiÓu rót ng¾n. thùc hiÖn më cöa kinh tÕ theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸. C¸c h×nh thøc kinh tÕ ®èi ngo¹i h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm kú møc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. PHÇN II THùC TR¹NG vµ gi¶I ph¸p nh»m t¨ng c­êng VAI TRß QU¶N Lý KINH TÕ CñA NHµ N¦íC trong nÒn kttt. i/ thùc tr¹ng vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc 1/ Thµnh tùu. Trong nh÷ng n¨m qua nhê sù qu¶n lý kinh tÕ chÆt chÏ vµ ®óng ®¾n cña Nhµ n­íc mµ nÒn kinh tÕ cña n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. 1.1. C«ng nghiÖp. Giá trị sản xuất công nghiệp tháng 2 năm 2005 ước đạt 29.261 tỷ đồng, tăng 2% so với tháng 2 năm 2005. Tính chung cả 2 tháng, giá trị sản xuất công nghiệp đạt khoảng 65.414 tỷ đồng, cao hơn mức kế hoạch và tăng 16,1% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 15,6%), trong đó khu vực ngoài quốc doanh có mức tăng trưởng cao nhất (tăng 27,2%), khu vực có vốn đầu tư nước ngoài và khu vực doanh nghiệp nhà nước đều tăng thấp hơn mức tăng chung của toàn ngành (tương ứng là 13,5% và 10,5%). Nhờ có thị trường tiêu thụ và có công nghệ sản xuất tốt, một số sản phẩm đã đạt được tốc độ tăng cao là than sạch khai thác tăng 28,3%, thuỷ sản chế biến tăng 31,7%, ga hoá lỏng tăng 20,1%, sữa hộp tăng 25,2%, bia tăng 24,6%, phân hoá học tăng 52,8%, thuốc viên các loại tăng 19%, sứ vệ sinh tăng 61,6%, xi măng tăng 6,7%, gạch lát tăng 40,9%, máy công cụ tăng 22,9%, động cơ điện tăng 85%, ô tô các loại tăng 37%, xe máy các loại tăng 43,5%. Về địa bàn, địa phương đạt mức tăng trưởng cao so với cùng kỳ gồm: Vĩnh Phúc tăng 37%, Hà Tây tăng gần 24%, Hải Dương tăng 40,6%, Phú Thọ tăng 19,5%, Khánh Hoà tăng 18,8%, Bình Dương tăng 34%, Đồng Nai tăng 18,5%, Bà Rịa-Vũng Tàu tăng 18,4%. Bên cạnh kết quả đã đạt được, sản xuất công nghiệp trong hai tháng đầu năm còn một số vấn đề sau: Một số sản phẩm chủ lực, đặc biệt là sản phẩm có kim ngạch xuất khẩu lớn do gặp khó khăn về thị trường tiêu thụ nên chỉ đạt mức tăng trưởng thấp hoặc giảm so với cùng kỳ như quần áo may sẵn tăng 13,9%; máy biến thế tăng gần 8%; ắc quy tăng 9%, động cơ diezen giảm gần 12%; vải lụa thành phẩm tăng 2,8%; quần áo dệt kim giảm 7,4% … Nhiều sản phẩm vẫn có mức chi phí sản xuất cao nên khả năng cạnh tranh của sản phẩm gặp khó khăn. Một số tỉnh, thành phố lớn có tỷ trọng công nghiệp cao nhưng mức tăng trưởng thấp hơn mức tăng chung của toàn ngành (Hà Nội tăng 14,4%; Đà Nẵng tăng 15,2%, thành phố Hồ Chí Minh tăng 13,8%). 1.2. N«ng nghiÖp. Trong tháng 2 cả nước tập trung gieo cấy lúa Đông xuân, gieo trồng cây ngắn ngày và rau đậu vụ đông. Tính đến ngày 15 tháng 2, cả nước đã gieo cấy được gần 2.475 nghìn ha lúa Đông Xuân, bằng 103,9% so với cùng kỳ năm trước, trong đó các tỉnh miền Bắc gieo cấy được gần 702 nghìn ha, tăng hơn cùng kỳ năm trước 21,4%; các tỉnh phía Nam đã cơ bản gieo cấy xong lúa đông xuân, đạt gần 1.773 nghìn ha, bằng 98,3% so với cùng kỳ năm 2004. Lúa sinh trưởng và phát triển khá; các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long đã thu hoạch 384,3 nghìn ha lúa đông xuân, chiếm 26% diện tích gieo cấy. Năng suất thu hoạch ban đầu tương đối khá. Về thuỷ sản: Tổng sản lượng thuỷ sản 2 tháng đầu năm 2005 ước đạt 507 nghìn tấn, tăng 1,3% so với cùng kỳ năm 2004, trong đó sản lượng khai thác hải sản ước đạt gần 272 nghìn tấn, bằng 15,5% kế hoạch, tăng 0,35% so với cùng kỳ; sản lượng nuôi trồng và khai thác nội địa ước đạt 235 nghìn tấn, đạt 15% kế hoạch và tăng 2,6% so với cùng kỳ năm trước. Về lâm nghiệp: Hai tháng đầu năm 2005 trồng rừng tập trung ước đạt 32,5 nghìn ha; trồng cây phân tán ước đạt 64 triệu cây; chăm sóc rừng trồng 33,2 nghìn ha; khoanh nuôi tái sinh và trồng dặm 161,2 nghìn ha. 1.3. DÞch vô. Tháng 2 năm nay trùng với Tết Nguyên đán; thu nhập của các tầng lớp dân cư được cải thiện một bước, nên sức mua của dân cư vào dịp trước và trong Tết tăng khoảng 20-30% so với Tết năm trước. Các doanh nghiệp sản xuất và thương mại trong nước đã chủ động sản xuất và chuẩn bị nguồn hàng dự trữ từ trước Tết nên cung vẫn đáp ứng đủ nhu cầu. Tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tháng 2 ước đạt 33,59 nghìn tỷ đồng; tính chung cả hai tháng đạt 70,24 nghìn tỷ đồng, tăng 18,5% so với cùng kỳ (cùng kỳ năm 2003 tăng 10,5%, năm 2004 tăng 16,2%), trong đó kinh tế nhà nước giảm 3%, thành phần kinh tế cá thể tăng gần 18%, kinh tế tư nhân tăng 40%, kinh tế tập thể tăng 19% và thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tăng 45%. 1.4. XuÊt nhËp khÈu. Kim ngạch xuất khẩu tháng 2 ước đạt 1,9 tỷ USD, trong đó các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (không kể dầu thô) ước đạt 650 triệu USD. Tính chung cả 2 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu đạt 4,078 tỷ USD, tăng 16,2% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 8,2%), bằng 13% kế hoạch năm, trong đó xuất khẩu của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (không kể dầu thô) ước đạt 1,384 tỷ USD, tăng 19,3% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 34% tổng kim ngạch xuất khẩu. Các mặt hàng xuất khẩu tăng so cùng kỳ năm 2004 là: than đá tăng 40,4%, sản phẩm nhựa tăng 18%, dây điện và dây cáp điện tăng 30,8%, máy vi tính, linh kiện tăng 72,4%, hàng điện tử tăng 14,3%, hạt điều tăng 100,4%, hàng rau quả tăng 73,6%, chè các loại tăng 33,6%. Kim ngạch nhập khẩu tháng 2 ước đạt 2,35 tỷ USD, trong đó nhập khẩu của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ước đạt 830 triệu USD. Tính chung 2 tháng đầu năm, tổng kim ngạch nhập khẩu ước đạt 4,903 tỷ USD, tăng 24,2% so với cùng kỳ (cùng kỳ năm trước tăng 6,9%), trong đó nhập khẩu của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt 1,737 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 15%). Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu trong tháng 2 là ô tô, xe máy nguyên chiếc các loại, nguyên vật liệu và thiết bị phụ tùng phục vụ cho sản xuất như xăng dầu ước đạt 850 nghìn tấn, thép các loại 320 nghìn tấn, máy móc thiết bị, phụ tùng 400 triệu USD. Nhập siêu 2 tháng đầu năm 2005 ước khoảng 825 triệu USD, chiếm 20,2% so với tổng kim ngạch xuất khẩu, cao hơn so với cùng kỳ nhiều năm trước (cùng kỳ năm 2003 là 5,5%; năm 2004 là 9,3%). 1.5. §Çu t­ ph¸t triÓn. Thực hiện vốn đầu tư XDCB thuộc Ngân sách Nhà nước (chủ yếu là nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản tập trung) tháng 2 đạt khoảng 3.037,8 tỷ đồng, bằng 5,9% kế hoạch; tính chung 2 tháng đầu năm ước đạt 7.003,4 tỷ đồng, bằng 13,5% kế hoạch, thấp hơn so với cùng kỳ (cùng kỳ năm 2004 đạt 14,3% kế hoạch). Vốn tín dụng đầu tư theo kế hoạch tháng 2 ước đạt 1.600 tỷ đồng. Tính chung 2 tháng, nguồn vốn tín dụng đầu tư đạt 2.800 tỷ đồng, bằng 9,3% kế hoạch năm, trong đó nguồn vốn trong nước cho vay theo kế hoạch thực hiện thấp, chỉ đạt 700 tỷ đồng, bằng 3,8% kế hoạch năm; nguồn vốn ODA đạt 600 tỷ đồng, bằng 10% kế hoạch năm; nguồn vốn đầu tư hỗ trợ xuất khẩu đạt 1.000 tỷ đồng. Thu hút vốn ODA: Từ đầu năm đến 21/2/2005 nguồn ODA được hợp thức hoá bằng việc ký kết các Hiệp định với các nhà tài trợ đạt trị giá khoảng 21 triệu USD, toàn bộ là dự án viện trợ không hoàn lại. Tính chung 2 tháng đầu năm 2005, ước tổng giá trị giải ngân ODA đạt khoảng 158 triệu USD (trong đó vốn vay khoảng 123 triệu USD, vốn viện trợ không hoàn lại khoảng 35 triệu USD), đạt khoảng 9% so với kế hoạch giải ngân năm 2005. Trong tổng mức giải ngân 2 tháng, phần vốn vay của 3 nhà tài trợ lớn (JBIC, WB, ADB) chiếm khoảng 95 triệu USD, tương đương với 77% tổng giá trị giải ngân. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong tháng 2 tiếp tục tăng khá, đạt 855 triệu USD, tăng 554 triệu USD so với tháng trước. Tính chung 2 tháng, tổng vốn của các dự án được cấp giấy phép mới và đăng ký tăng thêm đạt 1.156 triệu USD, tăng gần 64% so với cùng kỳ và bằng 25% kế hoạch, trong đó vốn đầu tư được cấp giấy phép mới là 1.032 triệu USD với 97 dự án, tăng gần 140% về vốn đăng ký và tăng hơn 21% về số dự án so với cùng kỳ năm trước; vốn tăng thêm đạt 124 triệu USD với 27 lượt dự án tăng vốn, bằng 45,2% về vốn và tăng 58,8% về số dự án so với cùng kỳ năm trước. Vốn đầu tư đăng ký tập trung chủ yếu trong lĩnh vực dịch vụ, chiếm 18,9% về số dự án cấp mới và 69,3% tổng vốn đầu tư đăng ký. Lĩnh vực công nghiệp và xây dựng dịch vụ chiếm 71,1% về số dự án và 30,4% về số vốn đầu tư đăng ký; lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp chiếm 7% về số dự án và 0,3% về số vốn đầu tư đăng ký. Hà Nội là thành phố thu hút được khối lượng vốn đầu tư lớn nhất, trong 2 tháng đầu năm, chiếm 68,3% tổng vốn đăng ký của cả nước; tiếp đến là Đồng Nai (chiếm 18,5%); thành phố Hồ Chí Minh (chiếm 6,3%). Trong tháng 2 năm 2005, vốn đầu tư nước ngoài thực hiện ước đạt 238 triệu USD, đưa tổng vốn thực hiện trong 2 tháng đầu năm 2005 đạt 452 triệu USD, tăng gần 9% (tương đương 122 triệu USD) so với cùng kỳ năm 2004. 1.6. Tµi chÝnh, tiÒn tÖ, gi¸ c¶. Thu Ngân sách Nhà nước: Thu ngân sách 2 tháng đầu năm 2005 nhìn chung vẫn thuận lợi, tiến độ thu NSNN đạt khá, ước đạt 28.373 tỷ đồng, bằng 15,5% dự toán, trong đó: thu nội địa 7.871 tỷ đồng, bằng 16,2% dự toán; thu từ dầu thô 6.546 tỷ đồng, bằng 17,2% dự toán, riêng thu cân đối NSNN từ xuất nhập khẩu đạt thấp do thực hiện hoàn thuế giá trị giá tăng và chi phí quản lý thu thuế tăng cao so với cùng kỳ, ước đạt 4.562 tỷ đồng, bằng 12,1% dự toán.... Chi Ngân sách nhà nước: Tính chung 2 tháng đầu năm, tổng chi NSNN ước đạt 30.495 tỷ đồng, bằng 13,3% dự toán năm, trong đó chi đầu tư phát triển 9.280 tỷ đồng, bằng 14,1% dự toán; chi trả nợ và viện trợ 5.282 tỷ đồng, bằng 15,2% dự toán; chi phát triển sự nghiệp kinh tế - xã hội 15.133 tỷ đồng, bằng 14,9% dự toán; chi cải cách tiền lương 800 tỷ đồng, bằng 3,9% dự toán. Bội chi ngân sách ở mức 2.122 tỷ đồng, bằng 5,2% dự toán năm. Chỉ số giá hàng hoá và dịch vụ tháng 2 tăng 2,5% so với tháng 1 năm 2005, trong đó lương thực, thực phẩm tăng 4,1% (lương thực tăng 2,5%; thực phẩm tăng 4,3%); đồ uống và thuốc lá tăng 1,7%; văn hoá thể thao giải trí tăng 1,7%; hàng hoá và dịch vụ khác tăng 1,6%; phương tiện đi lại tăng 0,8%; hàng may mặc, giày dép và mũ nón tăng 0,5%; các nhóm hàng nhà ở và vật liệu xây dựng, thiết bị và đồ dùng gia đình, dược phẩm y tế đều tăng 0,4%. 2/ Hạn chế. Gắn các hoạt động nghiên cứu khoa học với sản xuất, đáp ứng các yêu cầu phát triển của xã hội là mục tiêu của các hoạt động nghiên cứu khoa học được nhà nước ta đặt ra từ rất sớm. Năm 1958, trong Nghị quyết Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 14 (khoá II) đã khẳng định "Khoa học kỹ thuật là điều kiện không thể thiếu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) ...". Tuy nhiên gắn kết giữa hoạt động khoa học và sản xuất là việc làm khó khăn không chỉ ở nước ta mà là tình trạng khá phổ biến ở nhiều nước trên thế giới, nhất là ở các nước đang phát triển. Trong tư duy của các nhà lập chính sách ở tầm vĩ mô của Việt Nam để chuyển nền kinh tế sang hoạt động theo cơ chế thị trường thì đây là vấn đề phải giải quyết. Cho đến nay, qua hơn 15 năm thực hiện đường lối đổi mới, chúng ta đã có những chính sách khuyến khích gắn hoạt động nghiên cứu khoa học với sản xuất nhưng kết quả của nghiên cứu khoa học và công nghệ (KH&CN) được áp dụng vào sản xuất vẫn chưa nhiều. Theo các nhà nghiên cứu và quản lý vì có nhiều lý do khác nhau: Phần do ảnh hưởng của phía "cung"- năng lực của các tổ chức nghiên cứu và phát triển trong hoạt động nghiên cứu cung cấp công nghệ và dịch vụ cho sản xuất chưa cao, phần do cơ chế quản lý KH&CN chưa thực sự tạo nên động lực cho sự gắn kết, mặt khác, do ảnh hưởng của phía 'cầu' - phía các doanh nghiệp còn rất yếu."Cầu" là từ phía sản xuất của các doanh nghiệp, bao gồm các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) và doanh nghiệp tư nhân. DNNN được đánh giá hoạt động ít hiệu quả, số lượng khá lớn và đang còn trong quá trình sắp xếp lại, trình độ công nghệ và năng lực cạnh tranh trong sản xuất còn rất hạn chế. Cơ chế quản lý đối với doanh nghiệp chưa hữu hiệu trong việc khuyến khích họ áp dụng các kỹ thuật tiến bộ (KTTB) và đổi mới công nghệ. Tìm kiếm công nghệ mới, gắn với cơ sở nghiên cứu trong nước để hợp tác nâng cao trình độ công nghệ không phải là nhu cầu cấp thiết của các doanh nghiệp hiện nay. Nhập công nghệ từ nước ngoài là con đường ngắn nhất và đơn giản nhất mà các doanh nghiệp thường sử dụng. Bên cạnh đó, hiện nay các doanh nghiệp tư nhân tuy đã có số lượng khá đông nhưng còn rất non trẻ nên chưa có thể trở thành một phần thị phần đáng kể cho khu vực nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Xem xét sự chuyển biến, đổi mới của phía "cầu"- phía các doanh nghiệp từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung chuyển sang cơ chế thị trường định hướng XHCN để có thể thấy hết được những khó khăn trong việc tạo dựng, hình thành nên được thị trường công nghệ- môi trường gắn kết nghiên cứu và sản xuất. Một số Bộ, ngành, địa phương triển khai phân bổ vốn đầu tư còn chưa đúng quy định như: Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn còn 8 dự án nhóm C chưa có quyết định đầu tư, 32 dự án chưa có thiết kế, tổng dự toán được duyệt, 42 dự án nhóm B bố trí thời gian hoàn thành quá 4 năm, 46 dự án nhóm C bố trí vốn quá 2 năm; Bộ Quốc phòng: 47 công trình, dự án nhóm B, C (thuộc nguồn vốn ngân sách tập trung) chưa có thiết kế kỹ thuật, tổng dự toán được duyệt, 41 dự án nhóm B, C bố trí vốn để hoàn thành vượt quá thời gian quy định. Bước đầu tổng hợp kế hoạch phân bổ vốn đầu tư năm 2005 của 49 tỉnh, thành phố có 1.007 dự án nhóm B, C tương ứng với 2.360 tỷ đồng bố trí vốn hoàn thành vượt quá thời gian quy định. Một số địa phương bố trí vốn đầu tư còn phân tán như bình quân 1 dự án nhóm C của tỉnh Phú Thọ là 0,63 tỷ đồng/dự án, Quảng Ninh 0,52 tỷ đồng/dự án, Hà Tĩnh 0,62 tỷ đồng/dự án, Nam Hà 0,34 tỷ đồng/ dự án. Thực hiện Nghị quyết của Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát kế hoạch phân bổ vốn đầu tư của các Bộ, ngành và địa phương, đồng thời tổng hợp tình hình triển khai kế hoạch đầu tư phát triển năm 2005 của các Bộ, ngành và địa phương để báo cáo Chính phủ trong quý I năm 2005. Một số sai sót trong việc triển khai phân bổ vốn đầu tư của các đơn vị so với quy định đã được Bộ Kế hoạch và Đầu tư có ý kiến bằng văn bản. Nhìn chung, tiến độ thực hiện các dự án và kết quả giải ngân vốn đầu tư còn chậm. Tổng số kế hoạch vốn đã phân bổ cho các dự án năm 2003 và năm 2004 là 10.277 tỷ đồng; giá trị khối lượng hoàn thành đề nghị thanh toán đến ngày 31/12/2004 đạt 6.670,8 tỷ đồng bằng 64,9% kế hoạch đã giao; trong đó các dự án thuộc Trung ương quản lý đạt 6.151,8 tỷ đồng bằng 67,4% kế hoạch. Các dự án do địa phương quản lý 519 tỷ đồng đạt 44,9%. Tổng số vốn đã giải ngân tính đến ngày 31/12/2004 là 7.816,6 tỷ đồng, bằng 76,1% kế hoạch đã giao; trong đó các dự án do Trung ương quản lý là 7.186,1 tỷ đồng, đạt 78,8% kế hoạch vốn đã giao. Các dự án do địa phương quản lý 630,5 tỷ đồng, đạt 54,6% kế hoạch vốn đã giao. 3/ Nguyên nhân. - Chậm hoàn thiện các thủ tục về đầu tư xây dựng: Bộ Giao thông Vận tải có 20 dự án lớn, bao gồm 126 dự án thành phần, tuy nhiên cho đến nay mới có 100 dự án thành phần có phê duyệt quyết định đầu tư, trong đó mới có 56 dự án đã được phê duyệt thiết kế kỹ thuật và tổng dự toán; 26 dự án còn lại đang làm công tác chuẩn bị đầu tư và 70 dự án đang tiến hành hoàn chỉnh công tác chuẩn bị thực hiện dự án (thiết kế kỹ thuật, lập tổng dự toán). Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn triển khai 20 dự án lớn; tuy nhiên, cho đến thời điểm này mới chỉ có 13 dự án có phê duyệt quyết định đầu tư và có thiết kế kỹ thuật và tổng dự toán hoặc dự toán thành phần được phê duyệt theo đúng quy định, còn lại 7 dự án chưa có phê duyệt quyết định đầu tư, bao gồm 5 dự án đang trong giai đoạn trình duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, 2 dự án đang trình duyệt báo cáo nghiên cứu tiền khả thi; số dự án còn lại đang tiến hành công tác chuẩn bị đầu tư và chuẩn bị thực hiện dự án. Hệ thống tư vấn lập dự án và tư vấn thẩm định, phê duyệt dự án quá tải; thiết kế kỹ thuật và lập tổng dự toán hầu hết đều chậm trễ. - Giải phóng mặt bằng chậm, điển hình là các dự án giao thông triển khai trên địa bàn các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn, Cao Bằng, Sơn La, Tuyên Quang, Hà Giang, Hà Nội,… , các dự án thuỷ lợi triển khai tại tỉnh Hà Tây. - Công tác đấu thầu của một số dự án chậm. - Công tác nghiệm thu khối lượng, hoàn thành thủ tục thanh toán giữa Bên A và B để gửi đến cơ quan cấp phát thanh toán vốn vẫn còn chậm, mặc dù khối lượng thực hiện thực tế tại hiện trường là khá lớn. Nguyên nhân chỉ số giá tiêu dùng tăng cao chủ yếu do sức mua có khả năng thanh toán của xã hội trong dịp Tết Nguyên đán tăng khoảng 20-30% so với năm ngoái (do thực hiện chế độ tiền lương mới, tiền thưởng cho người lao động của các doanh nghiệp trong dịp Tết, cùng với lượng ngoại tệ, kiều hối chuyển về nước chi dùng dịp Tết nhiều hơn); ngoài ra còn do ảnh hưởng của dịch cúm gia cầm kéo giá các loại thực phẩm khác tăng cao. Tuy nhiên, đáng chú ý là chỉ số giá hai tháng đầu năm tuy thấp hơn mức tăng của cùng kỳ năm trước nhưng sau Tết mức giá hàng hoá hầu như không giảm theo quy luật, vì vậy đòi hỏi có sự quản lý và điều hành giá cả hợp lý nhằm bảo đảm chỉ số giá trong những tháng tới tăng trong tầm kiểm soát và không vượt quá mức tăng giá do Quốc hội đã thông qua. 4/ Néi dung c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. 1.1. HÖ thèng ph¸p luËt. HÖ thèng ph¸p luËt lµ mét c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc , nã t¹o ra khu«n khæ ph¸p luËt cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng , ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ han chÕ mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng , ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa . HÖ thèng ph¸p luËt bao trïm mäi ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi , bao gåm nh÷ng ®iÒu luËt c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ( LuËt doanh nghiÖp ) , vÒ hîp ®ång kinh tÕ , vÒ b¶o hé lao ®éng , b¶o hiÓm x· héi , b¶o vÖ m«i tr­êng , vv… C¸c luËt ®ã ®iÒu chØnh hµnh vi cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ thuéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÊp nhËn sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. 1.2. KÕ ho¹ch ho¸. C¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ kÕ ho¹ch kÕt hîp víi thÞ tr­êng. KÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng lµ hai c«ng cô qu¶n lý cña Nhµ n­íc, chóng ®­îc kÕt hîp chÆt chÏ víi nhau. Sù ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng lµ c¬ së ph©n phèi c¸c nguån lùc, cßn kÕ ho¹ch kh¾c phôc tÝnh tù ph¸t cña thÞ tr­êng, lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng cña kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch nãi ë ®©y ®­îc ho¹ch ®Þnh trªn c¬ së thÞ tr­êng, bao qu¸t tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, tÊt c¶ c¸c quan hÖ kinh tÕ, kÓ c¶ quan hÖ thÞ tr­êng. 1.3. Lùc l­îng kinh tÕ cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ kh«ng chØ b»ng c¸c c«ng cô ph¸p luËt, kÕ ho¹ch ho¸, mµ cßn b»ng lùc l­îng kinh tÕ cña tËp thÓ ®Ó chóng dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ, hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng. Nhê ®ã Nhµ n­íc cã søc m¹nh vËt chÊt ®Ó ®iÒu tiÕt, h­íng dÉn nÒn kinh tÕ theo môc tiªu kinh tÕ - x· héi do kÕ ho¹ch ®Ò ra. 1.4. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ. §èi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc qu¶n lý b»ng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ lµ chñ yÕu. Nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n­íc chñ yÕu lµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh: §Æc biÖt lµ ng©n s¸ch Nhµ n­íc cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ vµ xa héi. Th«ng qua viÖc h×nh thµnh vµ sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc, Nhµ n­íc ®iÒu chØnh ph©n bè c¸c nguån lùc kinh tÕ, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ®¶m b¶o c«ng b»ng trong ph©n phèi vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh. Néi dung cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc bao gåm c¸c kho¶n thu vµ c¸c kho¶n chi. Bé phËn chñ yÕu cña c¸c kho¶n thu lµ thuÕ. ChÝnh s¸ch thuÕ ®óng ®¾n kh«ng chØ t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch, mµ cßn khuyÕn khÝch s¶n xuÊt, ®iÌu tiÕt tiªu dïng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ: Lµ mét c«ng cô qu¶n lý vÜ m« träng yÕu, vai trß cña nã trong ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« ngµy cµng t¨ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶I khèng chÕ ®­îc l­îng tiÒn ph¸t hµnh vµ tæng quy m« cho tÝn dông. Trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, l·i suÊt lµ c«ng cô quan träng, lµ ph­¬ng tiÖn ®iÒu tiÕt cung, cÇu tiÒn tÖ. ViÖc th¾t chÆt hay níi láng cung øng tiÒn tÖ, k×m chÕ l¹m ph¸t th«ng qua ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn nÒn kinh tÕ. 1.5. C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt kinh tÕ ®èi ngo¹i. §Ób më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i, Nhµ n­íc sö dông nhiÒu c«ng cô, trong ®ã c«ng cô chñ yÕu lµ thuÕ xuÊt - nhËp khÈu, b¶o ®¶m tÝn dông xuÊt khÈu, trî cÊp xuÊt khÈu. Th«ng qua c¸c c«ng cô ®ã, Nhµ n­íc cã thÓ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, b¶o hé hîp lý s¶n xuÊt trong n­íc, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cña n­íc ta; gi÷ v÷ng ®­îc ®éc lËp, chñ quyÒn, b¶o vÖ ®­îc lîi Ých quèc gia trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. II. GI¶I PH¸P §Ó T¡NG C¦êng vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc trong nÒn kttt ®Þnh h­íng xhcn ¬ n­íc ta hiÖn nay. Nhµ n­íc thùc hiÖn sù qu¶n lý cña m×nh ®èi víi nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c c«ng cô nh­ ph¸p luËt, chÝnh s¸ch kÕ ho¹ch ho¸, chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch thu nhËp-ph©n phèi vµ chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu. Tr­íc nh÷ng khã kh¨n cßn tån ®äng, ®Ó t¨ng c­êng vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay, chóng ta cÇn thùc hiÖn triÖt ®Ó vµ cã hiÖu qu¶ mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau: 1/ ChÝnh s¸ch tµi chÝnh. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh ®ãng vai trß cùc kú quan träng gãp phÇn thùc hiÖn nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é lµ c«ng­êi nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh ®i ®« víi thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Muèn vËy, chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia trong thêi gian tíi cÇn h­íng vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau: a/ X©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn tµi chÝnh nhiÒu thµnh phÇn. Tr­íc hÕt, cÇn c¶i tiÕn hÖ thèng thu-chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc trªn nguyªn t¾c thu ®óng, thu ®ñ, chi tiÕt kiÖm, hîp lý, ­u tiªn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; ph©n cÊp hîp lý gi÷a ng©n s¸ch trung ­¬ng víi ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng, gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp. ViÖc x©y dùng vµ cñng cè ng©n s¸ch Nhµ n­íc ph¶i ®¶m b¶o cho Nhµ n­íc ®ñ søc m¹nh ®Ó ®iÒu tiÕt kinh tÕ vµ h­íng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo kÕ ho¹ch vµ ®Þnh h­íng ®· ®Þnh. Bªn c¹nh ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ph¶i ®Æc biÖt coi träng tµi chÝnh doanh nghiÖp víi t­ c¸ch lµ nÒn t¶ng cña nÒn tµi chÝnh quèc gia, lµ ®éng lùc cña sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Ph¸t triÓn tµi chÝnh doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. §Æc biÖt chó ý x©y dùng vµ lµm lµnh m¹nh ho¸ tµi chÝnh doanh nghiÖp Nhµ n­íc, thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ tµi chÝnh, thèng nhÊt chÕ ®é thu- chi vµ ph©n phèi tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp quèc doanh vµ hîp t¸c x·. Tõng b­íc h­íng c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n thùc hiÖn chÕ ®é tµi chÝnh phï hîp víi c¸c môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ v¨n minh vµ x· héi chñ nghÜa. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh còng ph¶I h­íng tíi bé phËn tµi chÝnh d©n c­, coi ®©y lµ mét bé phËn cung cÊp tµi chÝnh kh«ng nhá cho nÒn kinh tÕ. Tõ ®ã h­íng dÉn hä thùc hiÖn nguyªn t¾c chi tiªu tiÕt kiÖm, xö lý ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a tiªu dïng vµ tÝch luü. b/ T¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh. ThÞ tr­êng tµi chÝnh bao gåm thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng vèn. ThÞ tr­êng tµi chÝnh lµ kh©u trung gian g¾n c¸c kh©u tµi chÝnh víi nhau, cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh giao l­u c¸c nguån lùc tµi chÝnh, t¨ng c­êng sù vËn ®éng cña gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ. Nhµ n­íc cÇn hÕt søc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thÞ tr­êng tµi chÝnh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng, tõng b­íc thu hót vèn cña x· héi vµ n¨ng ®éng ho¸ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña nÒn kinh tÕ. c/ X©y dùng hÖ thèng th«ng tin, ph©n tÝch, kiÓm tra, kiÓm so¸t tµi chÝnh. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh trong x· héi ngµy cµng trë nªn phøc t¹p. Tµi chÝnh lµ mét lÜnh vùc rÊt nh¹nh c¶m, nÕu kh«ng cã ®èi s¸ch hîp lý vµ gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c c¸c vÊn ®Ò vÒ tµi chÝnh n¶y sinh th× hËu qu¶ sÏ rÊt nÆng nÒ, thËm chÝ cã thÓ g©y ra khñng ho¶ng kinh tÕ. Thùc tÕ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh – tiÒn tÖ cuèi n¨m 1997 võa qua ë ch©u ¸ ®· chøng tá ®iÒu ®ã. V× vËy, viÖc x©y dùng hÖ thèng m¹ng l­íi th«ng tin tµi chÝnh nhanh nh¹y, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng ph©n tÝch, kiÓm tra, kiÓm so¸t tµi chÝnh lµ nhu cÇu kh¸ch quan vµ cã tÇm quan träng ®Æc biÖt cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia. d/ X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p vÒ tµi chÝnh. Víi ®µ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, c¸c quan hÖ tµi chÝnh n­íc ta ngµy cµng trë nªn ®a d¹ng vµ phøc t¹p, v× vËy x©y dùng c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn luËt ph¸p vÒ tµi chÝnh lµ mét néi dung lín cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh. Trong thêi kú qu¸ ®é, luËt ph¸p tµi chÝnh tËp trung vµo c¸c môc tiªu: + Xö lý tèt mèi quan hÖ gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng, khai th¸c tèi ®a c¸c nguån lùc tµi chÝnh cho ®Çu t­ ph¸t triÓn phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, c«ng nghiÖp ho¸. + Ph¸t triÓn dùa vµo néi lùc lµ chÝnh, ®ång thêi tranh thñ tèi ®a 7 nguån tµi chÝnh bªn ngoµi. + N©ng cao søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc. e/ KiÖn toµn bé m¸y qu¶n lý tµi chÝnh. Vai trß cña tµi chÝnh cao hay thÊp lµ nhê yÕu tè chñ thÓ mµ tr­íc hÕt lµ bé m¸y qu¶n lý tµi chÝnh. Trong thêi kú qu¸ ®é, bé m¸y qu¶n lý tµi chÝnh cÇn ®­îc c¶I tiÕn vµ tæ chøc cho thÝch øng víi tõng thêi kú cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Bé m¸y qu¶n lý tµi chÝnh ph¶i ®¶m b¶o sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ ®iÒu hµnh cña Nhµ n­íc trong lÜnh vùc tµi chÝnh theo h­íng: kÕt hîp t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi tiÕn bé x· héi; c¶I tiÕn kiÖn toµn hÖ thèng tæ chøc bé m¸y qu¶n lý tµi chÝnh tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng, tõ qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp ®Õn c¸c bé phËn qu¶n lý tµi chÝnh d©n c­ vµ c¸c tæ chøc x· héi. 2/ ChÝnh s¸ch tÝn dông §Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña l­u th«ng tiÒn tÖ nãi chung, cña tÝn dông vµ ng©n hµng nãi riªng, gãp phÇn cñng cè kû luËt tµi chÝnh, sö dông tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶ tiÒn cña Nhµ n­íc vµ nh©n d©n, chèng thÊt tho¸t vµ t¨ng tÝch luü ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, hÖ thèng ng©n hµng ë n­íc ta cÇn thùc hiÖn tèt nh÷ng nhiÖm vô sau ®©y: KiÒm chÕ l¹m ph¸t, ®¶m b¶o tÝnh v÷ng ch¾c, tõng b­íc æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cã nhiÒu hµng hãa vµ dÞch vô ®­a vµo tiªu dïng vµ xuÊt khÈu, nghiªm chØnh thùc hiÖn nguyªn t¾c “vay ®Ó cho vay”, kh«ng ph¸t hµnh tiÒn tÖ cho vay. ViÖc x¸c ®Þnh l·i suÊt tÝn dông “l·I suÊt tiÒn göi vµ l·I suÊt cho vay” ph¶i c¨n cø vµo quan hÖ cung – cÇu vèn, vµo hiÖu qu¶ thùc tÕ cña ®ång vèn trong nÒn kinh tÕ, vµo møc ®é tr­ît gi¸ cña ®ång tiÒn th«ng qua chØ sè gi¸ c¶,. TiÕp tôc ¸p dông chÝnh s¸ch l·I suÊt d­¬ng theo nguyªn t¾c l·i suÊt cho vay co h¬n l·I suÊt tiÒn göi vµ l·I suÊt tiÒn göi ph¶I cao h¬n møc l¹m ph¸t. T¨ng c­êng vai trß chñ ®¹o cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i Nhµ n­íc trªn c¬ së ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tù chñ vÒ tµi chÝnh, ®Æt trong m«I tr­êng võa hîp t¸c võa c¹nh tranh gi÷a c¸c h×nh thøc ng©n hµng th­¬ng m¹i thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc vµ n­íc ngoµi ë n­íc ta. Toµn bé hÖ thèng ng©n hµng h­íng vµo phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, phôc vô qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë møc hîp lý. T¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n. §æi míi c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cña b¶n th©n ngµnh ng©n hµng the« h­íng hiÖn ®¹i ho¸, ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé ng©n hµng vÒ nghiÖp vô vµ ®Æc biÖt lµ phÈm chÊt ®¹o ®øc ®Ó ®¸p yªu cÇu ph¸t triÓn ngµnh ng©n hµng trong giai ®o¹n míi. 3/ KÕ ho¹ch ho¸ §æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ theo xu h­íng kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h­íng ®ång thêi ®æi míi hÖ thèng c¸c môc tiªu ®Þnh h­íng. KÕ ho¹ch ho¸ lµ c«ng cô qu¶n lý liªn ngµnh cña Nhµ n­íc. vai trß chñ yÕu cña kÕ ho¹ch ho¸ ë tÇm vÜ m« lµ thóc ®Èy h×nh thµnh c¬ cÊu hîp lÝ v× vËy cÇn ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt trong c©n ®ãi c¸c ngußn lùc, lùa chän ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn ®óng ®¾n vµ ®éng viªn ®­îc søc lùc, trÝ tuÖ cña toµn x· héi thùc hiÖn th¾ng lîi nh÷ng môc tiªu ®Ò ra. 4/ HÖ thèng ph¸p chÕ kinh tÕ §æi míi hÖ thèng ph¸p chÕ kinh tÕ theo h­íng d©n chñ ho¸ nÒn kinh tÕ. + Trong viÖc hoµn thµnh hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ, chóng ta ®ang ph¶i ®èi mÆt víi mét khã kh¨n lín: ph¶i t¹o lËp mét hÖ thèng ph¸p luËt trong ®ã c¬ chÕ ph¸p lý cña nã ph¶i ph¶n ¸nh sù ®a d¹ng cña chñ thÓ kinh doanh vµ lîi Ých kinh doanh nh­ng l¹i ph¶i theo ®Þnh h­íng XHCN. ViÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt kinh tÕ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh tõng b­íc v÷ng ch¾c, cã ch­¬ng tr×nh, cã trËt tù ­u tiªn. Thªm n÷a, ®Ó gióp cho viÖc söa ®æi bæ sung, kÞp thêi ®¸p øng ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, chóng ta ph¶i hµnh th­êng xuyªn viÖc tæ chøc kiÓm nghiÖm l¹i hiÖu lùc thi hµnh cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®· ban hµnh. + Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, quyÒn tù do kinh doanh lµ trung t©m. Tuy nhiªn, tù do kinh doanh kh«ng cã nghÜa lµ v« chÝnh phñ, lµ v« h¹n. Quan ®iÓm c¬ b¶n chi phèi vµ quyÕt ®Þnh viÖc x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt qu¶n lý kinh tÕ theo c¬ chÕ míi lµ quan ®iÓm qu¶n lý kinh tÕ b»ng ph¸p luËt. §Ó hoµn thiÖn néi dung nµy chóng ta còng cÇn ph¶i ­u tiªn x©y dùng khung ph¸p luËt kinh doanh cña CCTT. 5/ ChÝnh s¸ch gi¸ c¶. C«ng b»ng x· héi lµ môc tiªu mµ chóng ta muèn ®¹t tíi, x· héi kh«ng thÓ kh«ng c«ng b»ng khi ph©n phèi ch­a c«ng b»ng. Nh­ng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng vÊn ®Ò ph©n phèi l¹i ®­îc thùc hiÖn trong thÞ tr­êng nh©n tè s¶n xuÊt b»ng sù c¹nh tranh gi¸ c¶ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c ph©n phèi, Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ®èi víi tõng lo¹i thÞ tr­êng. + Trªn thÞ tr­êng c¹nh tranh: Nhµ n­íc quy ®Þnh gi¸ giíi h¹n ®èi víi c¸c hµng ho¸ dÞch vô c¹nh tranh nh­ gi¸ ®Êt, gi¸ thuª phßng kh¸ch san … + Trªn thÞ tr­êng ®éc quyÒn: quy ®Þnh gi¸ chuÈn ®èi víi hµng ho¸ dÞch vô ®éc quyÒn nh­ gi¸ ®iÖn, c­íc th­, c­íc ®iÖn tho¹i trong n­íc.. + Bªn c¹nh ®ã, chÕ ®é tiÒn l­¬ng còng cÇn ph¶i thùc hiÖn theo nguyªn t¾c ph©n phèi XHCN nghÜa lµ h­ëng theo tµi n¨ng, khuyÕn khÝch s¸ng t¹o trong lao ®éng, lµm viÖc b»ng thµnh qu¶ lao ®éng… KÕt luËn Trªn thùc tÕ hiÖn nay kh«ng mét nÒn kinh tÕ nµo chØ ho¹t ®éng theo sù chØ ®¹o cña mét “bµn tay v« h×nh”. TÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña c¸c n­íc ®· vµ ®ang ph¸t triÓn ®Òu cã sù qu¶n lý, ®iÒu khiÓn, can thiÖp cña Nhµ n­íc. C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc nh­ ph¸p luËt, chÝnh s¸ch kÕ ho¹ch v.v.. ë c¸c ph¹m vi vµ møc ®é kh¸c nhau song kh«ng cã m« h×nh nµo chung cã thÓ ¸p dông cho toµn thÕ giíi, vµ còng kh«ng cã mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña n­íc nµy lµ b¶n sao cña n­íc kh¸c. Vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ ®Æc biÖt lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ v« cïng quan träng vµ kh«ng ai cã thÓ thay thÕ. §¶ng IX ®· quyÕt ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn 10 n¨m ®Çu cña thÕ kØ XXI nh­ sau: “§­a n­íc ta tho¸t khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn; n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cña nh©n d©n; t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n thµnh n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i”. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy, ngoµi viÖc toµn ®¶ng toµn d©n ph¶i cã nh÷ng nç lùc to lín cßn cÊn ®Õn sù qu¶n lý ®iÒu tiÕt ®óng ®¾n, c¸ch m¹ng cña Nhµ n­íc ®èi víi ®Êt n­íc,®Æc biÖt lµ ®èi víi nÒn kinh tÕ. Lµ mét sinh viªn häc vÒ lÜnh vùc kinh tÕ, sau bµi viÕt nµy, em ®· hiÓu râ h¬n, vµ cã c©u tr¶ lêi ®óng ®¾n h¬n vÒ nh÷ng b¨n kho¨n mµ tr­íc ®©y kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®­îc. Em xin høa sÏ häc tËp ch¨m chØ h¬n ®Ó sau nµy gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh x©y dùng quª h­¬ng ®Êt nuíc. Em xin ®­îc phÐp kÕt thóc bµi viÕt t¹i ®©y. Mét lÇn n÷a em mong muèn göi tíi thÇy lêi c¶m ¬n! Tµi liÖu tham kh¶o 1. Kinh tÕ chÝnh trÞ Mac-Lenin, tËp II, NXB Gi¸o dôc 2. Gi¸o tr×nh lÞch sö häc thuyÕt kinh tÕ - Chñ biªn: PGS-PTS Mai Ngäc C­êng. 3. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 8, 9 4. C¬ chÕ thÞ tr­êng vµ vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc, NXB Thèng kª-1994. 5. Vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Kinh nghiÖm c¸c n­íc ASEAN, NguyÔn Duy Hïng, NXB CTQG-1996. 6. Kinh tÕ thÞ tr­êng XHCN, PTS NguyÔn Cóc, NXB Thèng kª-1995. 7. T¹p chÝ nghiªn cøu trao ®æi + Sè 9, th¸ng 5/2005 + Sè 18, th¸ng 9/2005 8. T¹p chÝ céng s¶n: + Sè 9/2004 + Sè16/2005 9. T¹p chÝ kinh tÕ & ph¸t triÓn + Sè 91, th¸ng 1/2005 + Sè 96, th¸ng 6/2005 + Sè 104, th¸ng 02/2006 10. Kinh tÕ häc cña David Begg 11. Kinh tÕ häc cña P.Samuelson 12. Vietnamnet.com.ViÖt Nam ĐỀ ÁN KINH TẾ CHÍNH TRỊ Đề tài: Vai trò kinh tế của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta hiện nay. Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 PhÇn I: Lý luËn chung vÒ vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta hiÖn nay 3 I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 3 1. Nh÷ng ®iÒu kiÖn h×nh thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 3 2. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn KTTT 5 3. Nh÷ng ­u, khuyÕt ®iÓm cña nÒn KTTT 6 II. C¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta vµ c¸c ®Æc ®iÓm, ®Æc tr­ng cña KTTT ®Þnh h­íng XHCN. 9 1. §Æc ®iÓm cña c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay 9 2. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam 11 PhÇn II: Thùc trang vµ gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn KTTT 14 I. Thùc tr¹ng vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc 14 1. Thµnh tùu 14 2. H¹n chÕ 19 3. Nguyªn nh©n 21 4. Néi dung c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc 23 II. Gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta hiÖn nay 25 1. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh 25 2. ChÝnh s¸ch tÝn dông 27 3. KÕ ho¹ch ho¸ 28 4. HÖ thèng ph¸p chÕ kinh tÕ 28 5. ChÝnh s¸ch gi¸ c¶ 29 KÕt luËn 30 Tµi liÖu tham kh¶o 31