Đề tài Ảnh hưởng của việc khai thác nước dưới đất đến trữ lượng, chất lượng của tầng chứa nước pliocen trên và pliocen dưới khu vực tây nam thành phố Hồ Chí Minh

TEÂN ÑEÀ TAØI: AÛNH HÖÔÛNG CUÛA VIEÄC KHAI THAÙC NÖÔÙC DÖÔÙI ÑAÁT ÑEÁN TRÖÕ LÖÔÏNG, CHAÁT LÖÔÏNG CUÛA TAÀNG CHÖÙA NÖÔÙC PLIOCEN TREÂN VAØ PLIOCEN DÖÔÙI KHU VÖÏC TAÂY NAM THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH. MUÏC LUÏC ššY›› CAÁU TRUÙC BAÛN KHOÙA LUAÄN ššY›› MUÏC LUÏC 1 CHÖÔNG MÔÛ ÑAÀU 4 CHÖÔNG I: KHAÙI QUAÙT ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN-KINH TEÁ- NHAÂN VAÊN VUØNG NGHIEÂN CÖÙU 7 CHÖÔNG II: LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑÒA CHAÁT 23 CHÖÔNG III: CAÁU TAÏO ÑÒA CHAÁT VAØ ÑAËC ÑIEÅM ÑÒA CHAÁT THUÛY VAÊN 27 CHÖÔNG IV: ÑAËC ÑIEÅM ÑÒA HÌNH, ÑÒA MAÏO VAØ CAÙC HIEÄN TÖÔÏNG ÑÒA CHAÁT COÂNG TRÌNH ÑOÄNG LÖÏC 52 CHÖÔNG V: KHOAÙNG SAÛN VAØ VAÄT LIEÄU XAÂY DÖÏNG 60 CHÖÔNG VI: HIEÄN TRAÏNG KHAI THAÙC NÖÔÙC DÖÔÙI ÑAÁT VUØNG TAÂY NAM THAØNH PHOÁ 62 CHÖÔNG VII: TAÙC ÑOÄNG CUÛA KHAI THAÙC NÖÔÙC DÖÔÙI ÑAÁT ÑEÁN TRÖÕ LÖÔÏNG, CHAÁT LÖÔÏNG CUÛA CAÙC TAÀNG CHÖÙA NÖÔÙC PLIOCEN TREÂN VAØ PLIOCEN DÖÔÙI 69 CHÖÔNG VIII: CAÙC GIAÛI PHAÙP KHAI THAÙC HÔÏP LYÙ 76 CHÖÔNG IX: KEÁT LUAÄN-KIEÁN NGHÒ 78 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 81 PHUÏ LUÏC 84 CHÖÔNG MÔÛ ÑAÀU ÑAËT VAÁN ÑEÀ: Nöôùc luoân laø vaán ñeà ñaùng quan taâm cuûa moïi quoác gia. Nöôùc caàn trong moïi hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi töø nhu caàu bình thöôøng nhaát laø phuïc vuï cho aên uoáng ñeán nhu caàu cao hôn trong saûn xuaát, phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Tröôùc ñaây nguoàn nöôùc phuïc vuï cho nhaân daân Thaønh phoá chuû yeáu laø nguoàn nöôùc maët, song töø ñaàu theá kyû XX nöôùc döôùi ñaát ñaõ daàn trôû thaønh nguoàn cung caáp nöôùc quan troïng. Vaø vôùi toác ñoä phaùt trieån nhanh nhö hieän nay cuûa moät Thaønh phoá naêng ñoäng nhö Thaønh phoá Hoà Chí Minh thì nhu caàu ngaøy caøng taêng. Vieäc söû duïng nguoàn taøi nguyeân nöôùc döôùi ñaát sao cho hôïp lyù, tieát kieäm ñeå coù theå söû duïng laâu daøi laø vaán ñeà caàn ñöôïc quan taâm vaø caàn coù giaûi phaùp thieát thöïc. Ñeå ñaùnh giaù ñuùng taàm quan troïng cuûa nguoàn taøi nguyeân nöôùc döôùi ñaát töø ñoù coù nhöõng giaûi phaùp, keá hoaïch ñeå khai thaùc hôïp, ñeà taøi seõ ñeà caäp ñeán “AÛnh höôûng cuûa vieäc khai thaùc nöôùc döôùi ñaát ñeán tröõ löôïng, chaát löôïng cuûa taàng chöùa nöôùc Pliocen treân vaø Pliocen döôùi khu vöïc Taây Nam Thaønh phoá Hoà Chí Minh”. MUÏC ÑÍCH-YEÂU CAÀU: Ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa khai thaùc nöôùc döôùi ñaát ñeán ñoäng thaùi cuûa hai taàng chöùa nöôùc Pliocen treân vaø Pliocen döôùi. Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp quaûn lyù. NOÄÂI DUNG NGHIEÂN CÖÙU: Ñaùnh giaù ñöôïc tình hình khai thaùc nöôùc döôùi ñaát hieän nay cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi chung vaø khu vöïc Taây Nam Thaønh phoá noùi rieâng. Ñaùnh giaù caùc aûnh höôûng töø vieäc khai thaùc nöôùc döôùi ñaát ñeán tröõ löôïng, chaát löôïng nöôùc trong hai taàng khai thaùc Pliocen treân vaø Pliocen döôùi. Ñeà suaát moät soá giaûi phaùp phuø hôïp cho tình hình khai thaùc nöôùc döôùi ñaát hieän nay. YÙ NGHÓA KHOA HOÏC VAØ THÖÏC TIEÃN: YÙ nghóa khoa hoïc: Goùp phaàn trong vieäc xem xeùt moái quan heä giöõa khai thaùc vaø moâi tröôøng xung quanh. Laøm saùng toû söï thay ñoåi ñoäng thaùi cuûa nöôùc döôùi ñaát vuøng nghieân cöùu do caùc hoaït ñoäng kinh teá, xaõ hoäi. YÙ nghóa thöïc tieãn: Keát quaû cuûa ñeà taøi laø cô sôû taøi lieäu cho nhöõng nghieân cöùu tieáp theo veà ñoäng thaùi nöôùc döôùi ñaát trong khu vöïc. Keát quaû nghieân cöùu laø cô sôû cho vieäc ñeà ra caùc giaûi phaùp giuùp khai thaùc taøi nguyeân nöôùc toát hôn. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU: Thu thaäp taøi lieäu ñòa chaát, ñòa chaát thuyû vaên, ñòa hình ñòa maïo coù lieân quan ñeán khu vöïc nghieân cöùu. Thöïc hieän caùc baûn veõ theå hieän veà ñaëc ñieåm ñòa chaát thuyû vaên, ñaùnh giaù hieän traïng khai thaùc nöôùc döôùi ñaát trong khu vöïc Taây Nam Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Phaân tích toång hôïp caùc taøi lieäu. ššY›› CHÖÔNG I: KHAÙI QUAÙT ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN-KINH TEÁ- NHAÂN VAÊN VUØNG NGHIEÂN CÖÙU ÑIEÀU KIEÄN ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN: Vò trí ñòa lyù: Khu vöïc nghieân cöùu naèm veà phía Taây Nam Thaønh phoá Hoà Chí Minh, goàm caùc quaän 6, quaän 8 vaø huyeän Bình Chaùnh. ² Phía Baéc giaùp caùc xaõ coøn laïi cuûa huyeän Bình Chaùnh, TP.Hoà Chí Minh. ² Phía Ñoâng giaùp caùc quaän noäi thaønh nhö: quaän 1, quaän 5…vaø huyeän Nhaø Beø. ² Phía Nam giaùp caùc huyeän Beán Löùc vaø Caàn Giuoäc tænh Long An. ² Phía Taây giaùp tænh Long An. Vôùi vò trí ñòa lyù laø cöûa ngoõ phía Taây Thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi caùc truïc giao thoâng quan troïng nhö quoác loä 1A, huyeän Bình Chaùnh noùi rieâng vaø vuøng Taây Nam noùi chung laø caàu noái giao löu kinh teá vaø giao thöông ñöôøng boä giöõa Thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø caùc vuøng troïng ñieåm phía Nam. Ñòa hình: Vuøng Taây Nam coù daïng ñòa hình nghieâng vaø thaáp daàn theo hai höôùng Ñoâng Baéc -Taây Nam vaø Taây Baéc-Ñoâng Nam, vôùi ñoä cao giaûm daàn töø 3m ñeán 0,3m so vôùi möïc nöôùc bieån. Coù ba daïng ñòa hình chính nhö sau: Trong huyeän Bình Chaùnh daïng ñaát goø coù cao trình töø 2-3m, phaân boá taäp trung taïi caùc xaõ Vónh Loäc A, Vónh Loäc. Ñaây laø daïng ñòa hình thoaùt nöôùc toát, phuø hôïp vôùi caùc loaïi caây rau maøu vaø coù theå boá trí caùc cô sôû coâng nghieäp. Daïng ñaát baèng phaúng coù ñoä cao xaáp xæ 2m, phaân boá ôû caùc xaõ: Taân Quyù Taây, An Phuù Taây, Bình Chaùnh, Taân Kieân, Bình Höng, Phong Phuù, Ña Phöôùc, Quy Ñöùc, Höng Long vaø thò traán Taân Tuùc cuûa huyeän Bình Chaùnh. Daïng ñòa hình naøy phuø hôïp vôùi troàng luùa 2 vuï, caây aên traùi, rau maøu vaø nuoâi troàng thuûy saûn. Daïng truõng thaáp, ñaàm laày coù ñoä cao töø 0,5m -1m, thuoäc caùc xaõ Taân Nhöït, Bình Lôïi, Leâ Minh Xuaân, Phaïm Vaên Hai. Vuøng naøy thoaùt nöôùc keùm, hieän nay troàng luùa laø chính. Maïng löôùi thuûy vaên: Trong khu vöïc coù heä thoáng soâng, keânh, raïch chính goàm: soâng Caàn Giuoäc, Chôï Ñeäm, Raïch Ñoâi, Raïch Saäy, Keânh Ngang, Keânh C… Phaàn lôùn soâng raïch cuûa trong khu vöïc naèm ôû khu vöïc haï löu, neân nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm bôûi nöôùc thaûi töø caùc khu coâng nghieäp cuûa Thaønh phoá ñoå veà nhö töø Keânh Taøu Huû, keânh Taân Hoùa – Loø Goám, keânh Ñoâi, raïch Nöôùc Leân, raïch Caàn Giuoäc… gaây aûnh höôûng lôùn ñeán saûn xuaát noâng nghieäp (ñaëc bieät laø nuoâi troàng thuûy saûn) cuõng nhö moâi tröôøng soáng cuûa daân cö. Nhìn chung, heä thoáng soâng keânh raïch, cuûa trong khu vöïc chòu aûnh höôûng cuûa cheá ñoä thuûy trieàu cuûa ba heä thoáng soâng lôùn: Nhaø Beø-Xoaøi Raïp, Vaøm Coû Ñoâng vaø soâng Saøi Goøn. Muøa khoâ nöôùc maën xaâm nhaäp noäi ñoàng, muøa möa möïc nöôùc cao nhaát leân ñeán 1,1m gaây luït cuïc boä ôû caùc vuøng truõng cuûa vuøng. Ä Soâng Caàn Giuoäc: © Soâng Caàn Giuoäc goàm nhieàu chi nhaùnh, trong ñoù coù hai nhaùnh chính laø raïch Caàn Giuoäc vaø soâng Baø Laøo. Soâng Caàn Giuoäc chaïy quanh co uoán khuùc theo chieàu höôùng khaùc nhau. Soâng roäng töø 100 – 200m, saâu töø 8 – 10m. © Keát quaû quan traéc cho thaáy soâng coù cheá ñoä baùn nhaät trieàu. Veà thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa nöôùc, keát quaû phaân tích cho thaáy haøm löôïng Clo töø 425,4-5184,56mg/l, toång khoaùng hoùa töø 0,83-9,28 g/l, ñoä pH töø 6,90-8,32. © Chaát löôïng nöôùc soâng Caàn Giuoäc thay ñoåi theo muøa roõ reät, muøa möa nöôùc nhaït hôn muøa khoâ. Do aûnh höôûng maïnh meõ cuûa thuûy trieàu neân nöôùc soâng coù chaát löôïng keùm, nöôùc ñuïc, maën vaø raát baån, khoâng theå duøng cho sinh hoaït vaø kyõ thuaät. Ä Soâng Chôï Ñeäm: © Soâng Chôï Ñeäm ôû phía Taây Baéc vuøng canh taùc, phía Taây noái lieàn vôùi soâng Beán Löùc vaø Raïch Tam, phía Ñoâng Baéc noái lieàn vôùi raïch Caàn Giuoäc, keânh Ñoâi vaø keânh Loø Goám. Soâng Chôï Ñeäm daøi khoaûng 5km, saâu töø 5 – 10m, roäng töø 80 – 120m. © Soâng Chôï Ñeäm chòu aûnh höôûng cuûa cheá ñoä baùn nhaät trieàu. Veà chaát löôïng nöôùc: haøm löôïng Clo töø 418,31 – 4564,19 mg/l, ñoä khoaùng hoùa töø 0,82 – 8,20 g/l, pH töø 6,88 – 7,33. © Do chòu aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu neân nöôùc soâng Chôï Ñeäm coù chaát löôïng keùm, nöôùc ñuïc, maën vaø raát baån, khoâng theå duøng cho aên uoáng vaø kyõ thuaät. Ngoaøi hai con soâng chính keå treân, trong vuøng coøn coù caùc heä thoáng doøng maët raát phaùt trieån. Keát quaû khaûo saùt cho thaáy chuùng ñeàu chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa trieàu. Chaát löôïng nöôùc xaáu, maën, ñuïc vaø raát baån, khoâng coù yù nghóa cho vieäc söû duïng cho sinh hoaït vaø kyõ thuaät. Vôùi moät soá heä thoáng keânh raïch, soâng ngoøi chaèng chòt nhö treân, ñöa nöôùc töø treân cao xuoáng thung luõng soâng ñeå ñöa ra bieån, ñaây laø nöôùc chaûy theo trieàn, theo troïng löïc caùc raïch con noái vôùi raïch lôùn ñöa nöôùc töø bieån vaøo ñaát lieàn, chaûy töø truõng thaáp nöôùc maën vaøo truõng nöôùc ngoït cao hôn. Soâng, raïch, keânh hoaït ñoäng theo trieàu, nhôø vaäy maø khoâng gaây ra ngaäp luït ngay caû khi luõ lôùn töø thöôïng nguoàn ñoå veà gaëp trieàu cöôøng töø bieån xaâm nhaäp vaøo. Trieàu cöôøng ôû ñaây laø cheá ñoä baùn nhaät trieàu coù hai ñænh vaø hai chaân trieàu, vôùi thôøi gian caùch nhau laø 12 giôø. Söï giao löu giöõa nöôùc maën vaø nöôùc nhaït laø ranh giôùi chuyeån tieáp, noù thay ñoåi tuøy theo töông quan thuûy aùp giöõa hai nguoàn nöôùc treân, noù thay ñoåi theo muøa vaø cuõng phuï thuoäc vaøo caû löôïng möa ôû thöôïng nguoàn, ngoaøi ra cuõng coøn coù caû sai bieät lieân quan ñeán quyõ ñaïo maët traêng. Khu vöïc Taây Nam cuõng nhö caùc vuøng khaùc trong Thaønh phoá ñeàu chòu aûnh höôûng cuûa thuyû trieàu. Treân baûn ñoà, ta thaáy soâng Vaøm Coû Ñoâng ñöôïc baét nguoàn töø bieân giôùi Campuchia, coù löu vöïc soâng, coù nhöõng keânh raïch thoâng thöông giöõa caùc soâng cuûa khu vöïc nhö laø: raïch Caàn Giuoäc thoâng thöông vôùi caùc soâng ngoøi, cöûa soâng Vaøm Coû Ñoâng, cöûa soâng Saøi Goøn, do ñoù ta coù theå noùi chuùng ñeàu aûnh höôûng caû thuûy trieàu. Theo toùm taét ñòa chaát ñoâ thò vuøng kinh teá troïng ñieåm Ñoâng Nam Boä do cô quan chuû trì ñeà aùn Lieân ñoaøn Ñòa chaát 8 thì söï chuyeån trieàu cuûa caùc soâng nhö sau: Ø Soâng Ñoàng Nai: 150km. Ø Soâng Saøi Goøn: 180km. Ø Soâng Vaøm Coû Ñoâng thì leân ñeán bieân giôùi Campuchia. Thôøi gian nöôùc lôùn vaø nöôùc roøng trong khu vöïc nghieân cöùu laø: - Nöôùc lôùn töø 9 – 14giôø vaø 20 – 2giôø. - Nöôùc roøng töø 4 – 8giôø vaø 15 – 19giôø. Tình hình nhieãm maën: keânh raïch huyeän Bình Chaùnh töø thaùng 1 – 6 toaøn boä khu vöïc ñeàu bò nhieãm maën, ñoä maën 3 ‰ ñeán 18 ‰ khoâng theå söû duïng cho sinh hoaït vaø caây troàng, taïi soâng Chôï Ñeäm ñoä maën 4 ‰ töø ngaøy 3/1 – 14/1. Phoå bieán hieän töôïng naøy ôû khu vöïc Bình Höng, Phong Phuù vaø Phuù Xuaân. Tình hình nhieãm chua phaàn lôùn ôû huyeän Bình Chaùnh (An Laïc ñeán Leâ Minh Xuaân). Nhöõng ñoaïn soâng raïch gaàn cöûa soâng lôùn (Nhaø Beø – Saøi Goøn) nhieãm chua hai kì roõ reät: - Cuoái muøa möa, nöôùc trung bình coù pH £ 4 – 4,5. - Ñaàu muøa möa vaø muøa khoâ, nöôùc hôi chua pH < 5,5. Caøng veà phía soâng Vaøm Coû Ñoâng nöôùc caøng chua, thôøi gian nhieãm maën caøng daøi coù khi quanh naêm, treân caàu An Haï nöôùc coù pH <4. Keát quaû quan traéc nhieàu naêm cuûa cuïc khí töôïng thuyû vaên vaø theo tính toaùn cuûa ban phaân vuøng kinh teá Thaønh phoá thì vaøo muøa luõ bieân maën 4 ‰, luøi xa ñeán khuùc Nhaø Beø ñeán noâng tröôøng Ñoã Hoøa treân soâng Ñoàng Tranh vaø xaõ An Thôùi Ñoâng treân soâng Nhaø Beø. Noùi chung, soâng raïch khu vöïc coù cheá ñoä baùn nhaät trieàu. Möïc nöôùc trung bình cao nhaát (thaùng 10 – 11), bieân ñoä dao ñoäng thuûy trieàu töø 123 – 155cm, thaáp nhaát laø thaùng 6 – 7 bieân ñoä thuûy trieàu 84cm. Nguoàn nöôùc cuûa khu vöïc bò nhieãm maën raát naëng. Heä thoáng nöôùc ngaàm cuûa khu vöïc cuõng bò nhieãm maën vaø nhieãm pheøn. Möùc ñoä nhieãm maën nguoàn nöôùc ôû phía Ñoâng Nam töông ñoái cao hôn phía Taây Nam. Khu vöïc phía Ñoâng Nam: thôøi gian nhieãm maën töø thaùng 12 – thaùng 6, khu vöïc phía Taây Nam töø thaùng 1 – thaùng 6, khu vöïc phía Taây – Taây Baéc: töø thaùng 2 – thaùng 5. Khu vöïc phía Baéc: do ñòa hình cao ít chòu aûnh höôûng nöôùc maën. Ngöôïc laïi, vaøo caùc thaùng muøa kieät, bieân maën aáy tieán theo soâng Ñoàng Nai vaøo tôùi khu vöïc phaø Caùt Laùi ñeán Long Phöôùc vaø theo soâng Saøi Goøn leân ñeán Laùi Thieâu. Caùc quaän, huyeän trong khu vöïc gaëp khoù khaên khoâng nhoû veà nöôùc sinh hoaït, phaûi duøng nöôùc möa hoaëc nöôùc nôi khaùc mang ñeán. Vì vaäy, vieäc taän duïng nguoàn nöôùc soâng, keânh raïch ôû trong khu vöïc laø raát haïn cheá vì thôøi gian nguoàn nöôùc bò nhieãm maën quaù daøi, trung bình töø 4 – 7 thaùng/naêm. Nguoàn nöôùc chæ taän duïng ñöôïc trong caùc muøa möa khoaûng 4 – 5 thaùng neân gaây khoù khaên cho vaán ñeà nöôùc sinh hoaït cuõng nhö töôùi tieâu treân ñòa baøn. Khí haäu- khí töôïng: Khu vöïc Taây Nam cuõng nhö caùc quaän noäi thaønh cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh coù cheá ñoä khí haäu cuûa mieàn Ñoâng Nam Boä, thuoäc khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa caän xích ñaïo, noùng aåm vaø möa nhieàu, nhieät ñoä khaù oån ñònh. Khí haäu chia thaønh hai muøa roõ reät, muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 11, muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau, vôùi ñaëc tröng chuû yeáu laø: Nhieät ñoä töông ñoái oån ñònh, cao ñeàu trong naêm vaø ít thay ñoåi, trung bình naêm khoaûng 26,60C. Nhieät ñoä trung bình thaùng cao nhaát laø 28,80C (thaùng 12). Tuy nhieân bieân ñoä nhieät giöõa ngaøy vaø ñeâm cheânh leäch khaù lôùn, vaøo muøa khoâ coù trò soá 8-100C. Ñoä aåm khoâng khí trung bình naêm khaù cao 79,5%, cao nhaát vaøo caùc thaùng 7,8,9 laø 80-90%, thaáp nhaát vaøo caùc thaùng 12,1 laø 70%. Toång soá giôø naéng trong naêm laø 2100-2920 giôø. Khu vöïc Taây Nam naèm trong vuøng chòu aûnh höôûng cuûa hai höôùng gioù muøa chuû yeáu phaân boá vaøo caùc thaùng trong naêm nhö sau: Töø thaùng 2 ñeán thaùng 5 gioù tín phong coù höôùng Ñoâng Nam hoaëc Nam vôùi vaän toác trung bình töø 1,5-20m/s. Töø thaùng 5 ñeán thaùng 9 thònh haønh laø gioù Taây-Taây Nam, vaän toác trung bình töø 1,5-3,0m/s. Ngoaøi ra, töø thaùng 10 ñeán thaùng 2 naêm sau coù gioù Ñoâng Baéc, vaän toác trung bình 1-1,5m/s. Ä Nhieät ñoä: Nhieät ñoä thay ñoåi theo thôøi gian vaø khoâng gian taïi caùc xaõ phía Nam huyeän Bình Chaùnh nhö Bình Höng, Phong Phuù, An Phuù Taây,…, nhieät ñoä thay ñoåi töø 20 – 30oC. Taïi caùc xaõ phía Baéc gaàn saân bay Taân Sôn Nhaát (quaän Taân Bình), nhieät ñoä thay ñoåi töø 26 – 29oC. Bieân ñoä dao ñoäng giöõa ngaøy vaø ñeâm khaù cao töø 7 – 8oC, nhieät ñoä ban ngaøy töø 30 – 34oC, ban ñeâm töø 16 – 22oC. Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nhieät ñoä (oC) 26,5 23,3 27,6 28,9 27,2 27,5 27,3 27,1 27 26,8 26,5 26 -Baûng 2- Keát quaû quan traéc cuûa ñaøi khí töôïng Taân Sôn Nhaát - BIEÅU ÑOÀ NHIEÄT ÑOÄ (OC) Nhö vaäy, nhieät ñoä khoâng khí bình quaân haøng naêm töông ñoái cao (27oC) vaø oån ñònh, nhieät ñoä cao nhaát laø 28,9oC (thaùng 4), thaáp nhaát laø 23,3oC (thaùng 2). -Bieåu ñoà 3-Bieåu ñoà nhieät ñoä- Nhieät ñoä cao nhaát laø 40oC (8/1982) vaø thaáp nhaát laø 13,8oC (1/1937). Ä Löôïng möa: Taïi khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh, löôïng möa trung bình naêm töø 1.300m -1.770m, taêng daàn leân phía Baéc theo chieàu cao ñòa hình. Möa phaân boá khoâng ñeàu giöõa caùc thaùng trong naêm, möa taäp trung vaøo caùc thaùng 7, 8, 9; vaøo thaùng 12, 1 löôïng möa khoâng ñaùng keå. -Baûùng 1- Bieåu ñoà löôïng möa(mm)- Theo taøi lieäu Baûn ñoà ñòa chaát vaø tìm kieám khoaùng saûn cuûa Lieân ñoaøn Ñòa chaát 6 töø 1983 - 1987, löôïng möa muøa khoâ: 200mm; muøa möa: 1375mm; caû naêm: 1575mm. Löôïng möa trung bình caùc thaùng, muøa, naêm ôû khu vöïc naøy nhö sau: Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Löôïng möa (mm) 8 0 12 24 143 271 280 257 213 211 142 14 -Bieåu ñoà 1-Baûng soá lieäu löôïng möa- Ä Löôïng boác hôi: Löôïng boác hôi lôùn nhaát vaøo nhöõng thaùng khoâ. Toång löôïng boác hôi haøng naêm 1350mm. Bình quaân moät ngaøy 3,7mm, löôïng boác hôi cao nhaát ôû thaùng 2, 3, 4 (5,7mm/ngaøy), thaáp nhaát töø thaùng 6 – thaùng 7 (2,3mm/ngaøy). Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Löôïng boác hôi (mm) 7,9 5,8 6,3 6,0 4,2 3,7 3,7 3,7 3,0 2,7 3,4 3,8 -Baûng 2-Löôïng boác hôi(mm)- BIEÅU ÑOÀ LÖÔÏNG BOÁC HÔI (mm) Löôïng boác hôi Thaùng -Bieåu ñoà 2-Bieåu ñoà löôïng boác hôi- Ä Ñoä aåm: Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ñoä aåm (%) 71 67 69 71 78 82 82 83 84 83 80 75 Ñoä aåm töông ñoái cao, ñoä aåm cao nhaát 94 – 95%, thaáp nhaát 68 – 71%, trung bình 78 – 79%. Ñoä aåm bình quaân haøng naêm cao nhaát laø 84%, thaáp nhaát laø 68% (Quan traéc taïi saân bay Taân Sôn Nhaát, 1983 – 1987) -Baûng3-Baûng soá lieäu ñoä aåm(%)- -Bieåu ñoà 4-Bieåu ñoà ñoä aåm (%)- Ä Gioù: Haøng naêm trong vuøng coù 3 loaïi gioù: gioù Ñoâng Nam, gioù Taây Nam vaø gioù Taây thoåi xen keõ nhau. Töø thaùng 5 ñeán thaùng 10 khoâng coù höôùng gioù naøo chieám öu theá. Hai höôùng gioù thònh haønh nhaát laø Ñoâng Nam vaø Taây Nam. Toác ñoä gioù ñaëc tröng töø 2,1 – 3,6 m/s (gioù Taây), töø 3 – 4 m/s (gioù Ñoâng). Giao thoâng: ÄÑöôøng boä: Trong toång sô ñoà laõnh thoå haønh chính Thaønh phoá Hoà Chí Minh, trong khu vöïc Taây Nam coù caùc con ñöôøng huyeát maïch nhö: quoác loä 1, tænh loä 10 vaø tænh loä 50, noái lieàn noäi oâ Thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi caùc tænh mieàn Taây Nam Boä vaø moät ñöôøng huyeát maïch khaùc noái lieàn giöõa noäi thaønh vaø ngoaïi thaønh laø Nam Saøi Goøn. Beân caïnh ñoù coøn coù maïng löôùi giao thoâng roäng khaép. Quoác loä 1A laø tuyeán giao thoâng lôùn chaïy daøi töø Baéc chí Nam, qua nhieàu vuøng daân cö lôùn vaø khu kinh teá quan troïng cuûa caû nöôùc vaø ñöôøng noái vôùi Nam Saøi Goøn. Maët ñöôøng traûi nhöïa roäng töø 10 – 16m. Heä thoáng caàu coáng treân ñöôøng cho pheùp caùc loaïi xe coù troïng taûi lôùn qua laïi thuaän tieän. Ä Ñöôøng thuûy: vuøng naèm treân ngaõ ba con ñöôøng thuûy cuûa soâng Chôï Ñeäm gaëp raïch Caàn Giuoäc. Trong vuøng khoâng coù tuyeán giao thoâng ñöôøng thuûy naøo lôùn, chæ coù heä thoáng soâng nhoû vaø keânh raïch raát phaùt trieån, ñaùng chuù yù laø soâng Caàn Giuoäc, raïch Dôi, raïch OÂng Lôùn, keânh Teá, keânh Ñoâi, keânh Beán Ngheù, keânh Saùng…. Caùc soâng vaø keânh raïch trong vuøng thöôøng lieân thoâng vôùi nhau taïo thaønh moät heä thoáng giao thoâng ñöôøng thuûy raát thuaän tieän ñoái vôùi caùc loaïi phöông tieän coù möùc taûi troïng vöøa vaø nhoû. Baèng ñöôøng thuûy, vuøng nghieân cöùu coù theå löu thoâng kinh teá vôùi caùc vuøng laân caän nhö Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Ñoàng Nai, Baø Ròa – Vuõng Taøu vaø caùc tænh mieàn Taây Nam Boä. Taát caû nhöõng ñieåm treân ñaõ taïo cho Bình Chaùnh noùi rieâng khu vöïc Taây Nam noùi rieâng moät heä thoáng giao thoâng thuaän lôïi caû thuûy laãn boä. Trong töông lai, khi Thaønh phoá phaùt trieån veà phía cöïc Taây Nam, Bình Chaùnh caøng coù vò trí quan troïng trong quaù trình ñoâ thò hoaù cuûa Thaønh phoá. Taøi nguyeân nöôùc: Nguoàn nöôùc maët trong khu vöïc chuû yeáu laø nöôùc ôû caùc soâng, keânh raïch vaø ao hoà. Theo caùc keát quaû ñieàu tra khaûo saùt veà nöôùc ngaàm treân ñòa baøn khu vöïc Taây Nam cho thaáy, nguoàn nöôùc ngaàm khaù doài daøo vaø ñang giöõ vò trí quan troïng trong vieäc cung caáp nöôùc cho saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa ngöôøi daân. Tuy nhieân nguoàn nöôùc ngaàm cuûa khu vöïc ñeàu bò nhieãm pheøn. Thaûm thöïc vaät: Thaûm thöïc vaät ñoùng vai troø quan troïng troïng quaù trình laøm giaûm toác ñoä doøng chaûy treân beà maët taêng thôøi gian cho nöôùc maët thaám vaøo vaø boå caáp nguoàn nöôùc ngaàm. Khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi chung vaø khu vöïc nghieân cöùu noùi rieâng thì thöïc vaät raát ngheøo naøn. ÑAËC ÑIEÅM KINH TEÁ-XAÕ HOÄI: Daân cö: Naêm 2003 rieâng huyeän Bình Chaùnh ñaõ coù 219.340 ngöôøi (trong ñoù nöõ chieám 51,66%), 41.909 hoä, trong ñoù daân soá laø nhaân khaåu thöôøng truù 165.613 ngöôøi, chieám 69,9% daân soá, daân soá laø nhaân khaåu khoâng thöôøng truù 71.327 ngöôøi, chieám 30,1% daân soá. Nhöõng naêm gaàn ñaây do laøm toát coâng taùc keá hoaïch hoùa gia ñình neân toác ñoä taêng daân soá töï nhieân naêm 2002 coøn 1,34%. Soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng naêm 2003 coù 143.740 ngöôøi, chieám 65,5% daân soá. Lao ñoäng cuûa huyeän chuû yeáu laøm vieäc trong ngaønh noâng nghieäp chieám 34,4% soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng lao ñoäng thieáu vieäc laøm vaø chöa coù vieäc laøm coøn nhieàu, giaûi quyeát vaán ñeà naøy ñang laø vaán ñeà böùc xuùc cuûa huyeän. Quaän 6, quaän 8 cuõng laø hai quaän coù daân soá khaù ñoâng. Cô sôû haï taàng: Ngheøo naøn nhaát laø huyeän Bình Chaùnh, tröôùc ñaây chæ coù ñieän ôû moät vaøi xaõ, maø chuû yeáu laø do tö nhaân chaïy maùy ñeøn, baùn ñieän cho daân söû duïng. Qua moät quaù trình coá gaéng laép ñaët heä thoáng ñieän, hieän nay caû 20 xaõ, thò traán cuûa huyeän Bình Chaùnh ñeàu coù ñieän, ñaùp öùng ñaày ñuû nhu caàu saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa daân chuùng. Tröôùc naêm 1975, heä thoáng giao thoâng Bình Chaùnh khoâng thuaän tieän, vieäc ñi laïi gaëp nhieàu khoù khaên, nhieàu xaõ vuøng saâu chæ coù con ñöôøng thuûy laø ñoäc ñaïo. Nay ñieàu kieän ñi laïi töông ñoái toát hôn, caû ñöôøng soâng laãn ñöôøng boä. Veà ñöôøng boä, coù quoác loä 1A xuyeân qua trung taâm huyeän, vôùi lieân tænh loä 50, tænh loä 10 vaø nhieàu ñöôøng khaùc raát thuaän lôïi cho vieäc giao thoâng. Rieâng huyeän Bình Chaùnh coù chieàu daøi ñöôøng caáp phoái laø 81km (40%), ñöôøng ñaát 41,9km (22%), ñöôøng giao thoâng nhöïa 54km (15%), ñöôøng ñaù 20km (11%). Trong 197,5km ñöôøng thì Trung öông vaø Thaønh phoá quaûn lyù 117,2km; coøn laïi 80,3km laø huyeän quaûn lyù. Caùc xaõ Bình Lôïi, Taân Nhöït, Ña Phöôùc thuoäc huyeän Bình Chaùnh bò soâng raïch chia caét nhieàu neân vieäc ñi laïi coøn khoù khaên. Cô caáu kinh teá: Trong khu vöïc Taây Nam thì huyeän Bình Chaùnh coù neàn kinh teá töông ñoái phaùt trieån, hai ngaønh kinh teá chính laø noâng nghieäp vaø coâng nghieäp phaùt trieån keùm hôn hai quaän: Quaän 6, Quaän 8 naèm trong vuøng. Noâng nghieäp: Chuû yeáu chæ coù huyeän Bình Chaùnh coù neàn kinh teá noâng nghieäp quan troïng nhöng toác ñoä phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng naøy laïi raát chaäm, chæ coù 3 – 3,8%. Huyeän Bình Chaùnh chuù troïng ñaàu tö cô sôû vaät chaát kyõ thuaät nhö thuyû lôïi, ñieän cho ngaønh troàng troït. Ñaát ôû ñaây laø loaïi ñaát vuøng ñoàng baèng cao (moät phaàn) vaø ñaát vuøng thaáp bò nhieãm maën, nhieãm pheøn, loaïi ñaát naøy chæ troàng luùa ñöôïc moät vuï. Dieän tích noâng nghieäp naêm 2003 laø 17.735,2ha. Saûn löôïng löông thöïc ñaït 46.235 taán thoùc, 85.807 taán mía vaø 46.980 taán rau caùc loaïi. Bình Chaùnh cuõng chuû tröông phaùt trieån maïnh veà chaên nuoâi, chuû yeáu laø traâu, boø, heo vaø caùc loaïi gia caàm. Hieän nay treân ñòa baøn huyeän coù toång ñaøn heo laø 21.191 con taêng 0,7% so vôùi 2002, ñaøn boø söõa 1.770 con taêng 25,3%. Ngheà nuoâi troàng thuûy saûn ñang coù daáu hieäu chaäm laïi do moâi tröôøng bò oâ nhieãm. Naêm 2003 toång dieän tích nuoâi troàng thuûy saûn ñaït 690 ha vôùi naêng suaát bình quaân laø 2,5-3,0 taán/ha. Trong vuøng coù hai khu kinh teá laø noâng tröôøng Leâ Minh Xuaân vaø noâng tröôøng Phaïm Vaên Hai chuû yeáu laø troàng thôm xuaát khaåu, caùc loaïi caây laøm thöùc aên gia suùc, nuoâi heo, boø söõa. Coâng nghieäp: Vôùi vò trí cöûa ngoõ ñi veà ñoàng baèng soâng Cöûu Long, khu vöïc Taây Nam noùi chung vaø Bình Chaùnh noùi rieâng coøn coù tieàm naêng phaùt trieån coâng nghieäp cheá bieán löông thöïc. Caùc ngaønh saûn xuaát coâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp taêng nhanh vôùi quy moâ ngaøy caøng lôùn vôùi chaát löôïng toát. Theo thoáng keâ hieän nay toaøn huyeän coù 1.905 cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp ñaõ thu huùt giaûi quyeát vieäc laøm cho haøng ngaøn ngöôøi lao ñoäng. Ngö nghieäp: Ngö nghieäp laø ngaønh ñang phaùt trieån hieän nay ôû vuøng Taây Nam nhöng taäp trung chuû yeáu ôû huyeän Bình Chaùnh. Dòch vuï caâu caù, nuoâi caù cung öùng cho thò tröôøng ñang phaùt trieån. Caùc soâng raïch, ao hoà, nhöõng con keânh môùi ñaøo ngoaøi taùc duïng cho töôùi tieâu, giao thoâng coøn ñöôïc söû duïng nuoâi toâm caù, cuõng laø moät tieàm naêng cho ngaønh thuyû saûn. Thöông nghieäp - dòch vuï: Huyeän Bình Chaùnh coù 4.917 cô sôû ñaêng kyù kinh doanh thöông maïi dòch vuï vaø buoân baùn nhoû treân toaøn huyeän. Hieän nay treân ñòa baøn huyeän coù 5 chôï oån ñònh, 9 nhoùm chôï töï phaùt. Haàu heát caù xaõ ñeàu coù caùc ñieåm giao dòch mua baùn. Naêm 2003, giaù trò xuaát khaåu cuûa ngaønh thöông nghieäp - dòch vuï ñaït 812,39 trieäu ñoàng chieám 12,2% toång giaù trò saûn xuaát treân toaøn ñòa baøn. Nhìn chung, ngaønh thöông nghieäp dòch vuï ñaõ thuùc ñaåy löu thoâng haøng hoùa cô baûn ñaùp öùng nhu caàu veà caùc maët haøng thieát yeáu cho nhaân daân vaø coù khaû naêng trao ñoåi vôùi caùc vuøng laân caän. Quaän 6 vaø Quaän 8 phaùt trieån chuû yeáu trong lónh vöïc dòch vuï maø khoâng chuù troïng cho noâng nghieäp. Ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá trong nhöõng naêm tôùi: Trong nhöõng naêm tôùi, döïa treân nhöõng thaønh quaû ñaõ ñaït ñöôïc. Khu vöïc Taây Nam môùi seõ tieáp tuïc thu huùt voán ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo caùc khu coâng nghieäp vaø khu cheá xuaát treân ñòa baøn, nhaát laø huyeän Bình Chaùnh coù chính saùch ñaàu tö ñuùng möùc cho noâng nghieäp baèng vieäc ñöa caùc tieán boä khoa hoïc vaøo aùp duïng treân gioáng caây troàng vaät nuoâi ñeå taêng naêng suaát noâng nghieäp. Vôùi muïc tieâu cuûa huyeän laø giaûi quyeát vaán ñeà vieäc laøm cho moät boä phaän lôùn lao ñoäng taêng cöôøng phaùt trieån kinh teá goùp phaàn ñöa khu vöïc Taây Nam cuõng nhö huyeän Bình Chaùnh trôû thaønh moät vuøng kinh teá quan troïng trong chuoãi phaùt trieån kinh teá cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh. CHÖÔNG II: LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑÒA CHAÁT Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ traûi qua hôn 300 naêm hình thaønh vaø phaùt trieån vaø nhöõng nghieân cöùu veà vuøng cuõng ñaõ ñöôïc tieán haønh töø laâu. Trong ñoù, nghieân cöùu ñòa chaát, ñòa chaát thuyû vaên, ñòa chaát coâng trình ñaõ ñöôïc baét ñaàu töø nhöõng naêm ñaàu theá kyû 19, toaøn boä quaù trình nghieân cöùu coù theå chia laøm hai giai ñoaïn: giai ñoaïn tröôùc 1975 vaø sau 1975. LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑÒA CHAÁT: Tröôùc naêm 1975: ØNaêm 1883, Phaùp thaønh laäp sôû ñòa chaát Ñoâng Döông nhöng ñeán naêm 1895-1960 Phaùp baét ñaàu nghieân cöùu ñoàng baèng soâng Cöûu Long (vôùi hai taùc giaû loãi laïc laø J.Fromaget vaø E. Saurin) vaø cho ra ñôøi moät soá maët caét doïc soâng Ñaù, soâng Maõ, soâng Meâkoâng… ñoàng thôøi cho ra ñôøi boä baûn ñoà ñòa chaát Ñoâng Döông tyû leä 1:1.000.000 vaø 1:500.000 vaø ñöôïc aán haønh naêm 1950. ØNaêm 1960, Traàn Kim Thaïch baùo caùo baäc theàm ôû Thuû Ñöùc. ØNaêm 1962, E.Saurin vaø Taï Traàn Taán ñaõ laäp coät ñòa taàng vuøng Chaâu Thôùi –Bieân Hoøa – Saøi Goøn. ØNaêm 1965, Nguyeãn Vaên Vaân ñaõ nghieân cöùu vaø cho ra ñôøi baøi “Theàm phuø sa Saøi Goøn – Chôï Lôùn”. ØNaêm 1966, Traàn Kim Thaïch phaùt hoïa neùt kieán taïo ôû vuøng haï löu soâng Ñoàng Nai vaø Leâ Quang Tieáp xaùc ñònh neùt cô baûn ñòa taàng kieán taïo vaø moâ taû traàm tích, kieán truùc cuûa traàm tích haï löu soâng Ñoàng Nai. ØNaêm 1971, H.Fontane vaø Hoaøng Thò Thaân veõ tôø baûn ñoà Saøi Goøn – Thuû Ñöùc-Bieân Hoøa – Phuù Cöôøng – Nhaø Beø, tyû leä 1:25.000 keøm theo thuyeát minh. ØNaêm 1974, H.Fontane phaùt hoïa sô löôïc veà ñöùt gaõy vaø lòch söû phaùt trieån ñòa chaát vuøng Bieân Hoøa. Sau naêm 1975: ØNaêm 1975, Traàn Kim Thaïch hoaøn thaønh baûn ñoà ñòa chaát Mieàn Nam tyû leä 1:2.000.000 nhöng chöa chi tieát vaø heä thoáng. Cuøng naêm naøy Hoà Chín, Voõ Ñình Ngoä vôùi baùo caùo “Nhöõng keát quaû nghieân cöùu môùi veà ñòa chaát kæ thöù tö cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu Long”. ØNaêm 1977, Traàn Kim Thaïch hoaøn thaønh tôø baûn ñoà ñòa chaát kæ thöù tö cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu Long tyû leä 1:250.000. Nguyeãn Höõu Phöôùc “Traàm tích phuø sa ôû vuøng haï löu soâng Ñoàng Nai”. Phaïm Huøng “Caùc traàm tích treû ñoàng baèng Taây Nam Boä”. Leâ Ñöùc An “Kieán taïo vaø ñòa maïo Mieàn Nam”. ØNaêm 1982 -1983, Traàn Ñöùc Löông, Nguyeãn Xuaân Bao vôùi coâng trìng ñòa chaát khoaùng saûn Vieät Nam ñaõ neâu leân nhöõng neùt khaùi quaùt veà ñòa taàng, caáu truùc, ñòa maïo Thaønh phoá. ØNaêm 1983 -1985, Haø Quang Haûi, Ma Coâng Coï vôùi coâng trình baûn ñoà ñòa chaát Thaønh phoá vaø khoaùng saûn tyû leä 1:50.000. ØNaêm 1985 -1990, Ñoaøn Vaên Tín vaø Lieân ñoaøn ñòa chaát Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ laäp baùo caùo thaønh laäp tôø baûn ñoà ñòa chaát coâng trình, Ñòa chaát thuûy vaên Thaønh phoá tyû leä 1:50.000. LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑÒA CHAÁT THUÛY VAÊN: Tröôùc naêm 1975: ØNaêm 1936, Brenil vaø Molleret cho xuaát baûn “Lòch söû caáp nöôùc Thaønh phoá Saøi Goøn”. Cuøng thôøi gian naøy coù caùc taùc giaû Richard, Viclard, Godon, Brashears vôùi nhöõng baøi vieát: “Tieàm naêng cung caáp nöôùc Saøi Goøn – Chôï Lôùn”, “Vaán ñeà nöôùc uoáng, söï kieåm tra caùc heä thoáng phaân phoái cuûa nöôùc möa Saøi Goøn”. ØNaêm 1969 - 1975, Nguyeãn Ñình Vieãn, Trònh Thanh Phuùc ñaõ phaùt hieän nöôùc ngoït vuøng röøng saùc – duyeân haûi. ØNaêm 1970, J.A.Burgh, Ñaøo Duy, Rassan vieát veà keát quaû khaûo saùt vaø bôm huùt nöôùc thí nghieäm taïi trung taâm huaán luyeän Quang Trung – Goø Vaáp. ØNaêm 1970 - 1973, cuoäc khaûo saùt nöôùc ngaàm ôû Hooùc Moân ñeå cung caáp nöôùc cho toaøn thaønh phoá Saøi Goøn, do coâng ty cuûa Nhaät tieán haønh döôùi söï höôùng daãn cuûa tieán só Hyromn Tana. Sau naêm 1975: Tieán haønh trieån khai keá hoaïch ñieàu tra thaêm doø nguoàn nöôùc döôùi ñaát ñeå khai thaùc vaø söû duïng hôïp lyù. ØNaêm 1979, Voõ Ngoïc Tuøng gôïi naêm væa nöôùc ngoït trong Thaønh phoá (væa 20m, 50m, 90m, 120m) ñaõ ñöôïc khai thaùc. ØNaêm 1983, Traàn Hoàng Phuù, Ñoaøn Vaên Tín vaø caùc chuyeân gia Lieân Xoâ ñaõ laäp baûn ñoà ñòa chaát thuûy vaên toaøn quoác tyû leä 1:500.000. ØNaêm 1982, Nguyeãn Hoaøng Bænh vaø Leâ Vaên Toát (Sôû thuûy lôïi) ñaõ baùo caùo veà ñaëc ñieåm nguoàn nöôùc ngaàm khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Traàn Kim Thaïch, Voõ Ngoïc Tuøng vaø Ñoaøn 500N tham gia nghieân cöùu, ñaùnh giaù tröõ löôïng, chaát löôïng, nguoàn cung caáp, höôùng vaän ñoäng vaø söï phaân boá nöôùc ngaàm Thaønh phoá Hoà Chí Minh. LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑÒA CHAÁT COÂNG TRÌNH: Tröôùc naêm 1975: Töông töï nhö lòch söû nghieân cöùu ñòa chaát thuûy vaên, tröôùc naêm 1975 vieäc nghieân cöùu veà ñòa chaát coâng trình vaãn chöa ñöôïc chuù troïng laém, chæ coù moät soá baûn ñoà thaïch lieäu cuûa coâng binh Myõ vaø boä coâng chaùnh nguïy nhöng chæ giôùi haïn moät soá coâng trình rieâng leû nhaèm phuïc vuï cho caùc caên cöù quaân söï. Sau naêm 1975: ØNaêm 1980, Nguyeãn Thanh laäp tôø Baûn ñoà ñòa chaát coâng trình laõnh thoå Vieät Nam tyû leä 1:2.000.000 hieän ñang ñöôïc vieän quy hoaïch Thaønh phoá söû duïng. Trong thôøi gian naøy Vieän khoa hoïc xaây döïng Nhaø nöôùc cuõng tieán haønh laäp ñeà cöông nghieân cöùu ñaëc tröng cô lyù cuûa vuøng ñoàng baèng. ØNaêm 1981, ñeà taøi laäp baûn ñoà Ñòa Chaát Coâng Trình – Ñòa Chaát Thuûy Vaên tyû leä 1:1.000.000 cuûa tænh Ñoàng Nai do ñoaøn Ñòa Chaát 801 thöïc hieän (kyõ sö Ñoaøn VaênTín chuû bieân). ØNaêm 1981 - 1982, caùc nhaø ñòa chaát thuoäc boä xaây döïng ñaõ trieån khai hoaït ñoäng ñieàu tra ñòa chaát coâng trình phuïc vuï cho vieäc quy hoaïch toång theå maët baèng xaây döïng loïc hoùa daàu. Vieän quy hoaïch Thaønh phoá cuøng Nguyeãn Vaên Thaønh - Tröôøng Ñaïi Hoïc Toång hôïp - khoa Ñòa Chaát ñaõ laäp sô ñoà ñòa chaát coâng trình khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh, tyû leä 1:25.000. ØNaêm 1985 - 1990, coâng trình toång hôïp baûy tôø baûn ñoà do Vieän kinh teá Thaønh phoá Hoà Chí Minh chuû trì vaø Lieân Ñoaøn Ñòa Chaát 8 thöïc hieän, tyû leä 1:50.000. CHÖÔNG III: CAÁU TAÏO ÑÒA CHAÁT VAØ ÑAËC ÑIEÅM ÑÒA CHAÁT THUÛY VAÊN Khu vöïc Taây Nam Thaønh Phoá Hoà Chí Minh naèm ôû phaïm vi chuyeån tieáp giöõa ñôùi hoaït hoaù Mezozoi (MZ) Ñaø Laït ôû phía Baéc vaø ñôùi suït voõng Kainozoi (KZ) Nam Boä. Tuy nhieân, vuøng nghieân cöùu chuû yeáu naèm ôû ñôùi suït voõng Kainozoi neân caáu truùc Kainozoi ñöôïc theå hieän roõ hôn, caùc caáu truùc Mezozoi chæ ñöôïc phaùt hieän ôû moät soá coâng trình khoan ñôn leû. Lòch söû nghieân cöùu vaø caáu truùc ñòa chaát khu vöïc ñaõ ñöôïc theå hieän ôû baùo caùo Baûn ñoà Ñòa chaát Thaønh phoá Hoà Chí Minh tyû leä 1:50.000 (Ma Coâng Coï-1987) vaø baùo caùo laäp baûn ñoà ñòa chaát thuyû vaên - coâng trình vuøng Thaønh phoá Hoà Chí Minh tyû leä 1:50.000 (Ñoaøn Vaên Tín - 1988). ÑÒA TAÀNG KHU VÖÏC: GIÔÙI KAINOZOI (KZ) Heä Neogen (N): Traàm tích Neogen loä ra raát ít ôû aáp Haøm Luoâng (Thuû Ñöùc) coøn haàu nhö chæ gaëp trong moät soá loã khoan. Thoáng Miocen, baäc thöôïng, Heä taàng Bình Tröng (N13bt): Caùc thaønh taïo cuûa heä taàng naøy gaëp taïi loõi khoan 820, phöôøng Bình Tröng, Quaän 2. Maët caét loõi khoan töø döôùi leân coù theå chia thaønh ba taäp nhö sau: YTaäp 1: caùt, saïn soûi chöùa caùc maûnh daêm gaén keát yeáu bôûi boät seùt maøu luïc, phuû baát chænh hôïp leân ñaù andesitobasalt cuûa heä taàng Long Bình, daøy 3,3 m; phía treân laø seùt boät keát coù maøu naâu, daøy 0,5m. YTaäp 2: caùt boät keát maøu xaùm, daøy 7,6m. YTaäp 3: seùt boät keát maøu xaùm, phaân lôùp moûng (phaân lôùp töø 0,5 ñeán 4,0 cm) daøy 8m, treân maët lôùp coù thöïc vaät hoùa than maøu ñen, bò caùc traàm tích Pliocen thöôïng heä taàng Baø Mieâu phuû baát chænh hôïp beân treân. Taäp naøy coù chöùa hoùa thaïch baøo töû phaán hoa vôí caùc daïng ñaëc tröng nhö: Microlepia sp., Schizea sp., Anemia sp., Ginkgo sp., Plicea sp., Tsuga sp., Quercus sp., Castanopsis sp., Alaria sp., Fragus sp., Alnus sp., Juglans sp., ñöôïc Nguyeãn Ñöùc Tuøng xeáp vaøo tuoåi Miocene muoän. Thoáng Pliocen – baäc döôùi. Heä taàng Nhaø Beø (N21nb): Chæ xuaát loä ra moät phaàn dieän tích quaän 9, phaàn Ñoâng Baéc quaän Thuû Ñöùc, nhöng gaëp heä taàng trong haàu heát caùc loã khoan saâu treân dieän tích cuûa Thaønh phoá. Khu vöïc nghieân cöùu gaëp heä taàng naøy ôû ñoä saâu töø 133,5m ñeán 320m (LK.808) vaø töø 211,9m ñeán 330m (LK.812). Taïi loõi khoan 812, töø döôùi leân coù caùc taäp: YTaäp 1: Caùt saïn soûi, caùt pha boät seùt chöùa saïn, caùt pha boät seùt xen keïp ít lôùp moûng seùt boät maøu xaùm, cuoäi soûi xen caùc lôùp seùt caùt maøu xaùm luïc chöùa baøo töû, phaán hoa vaø taûo nöôùc maën. Beà daøy khoaûng 26-50m, phuû baát chænh hôïp leân caùt keát maøu ñoû cuûa heä taàng Long Bình. Döïa vaøo caáp haït, ñöôøng kính trung bình, caùc thoâng soá ñoä haït khaùc cho thaáy traàm tích coù ñoä choïn loïc trung bình, leäch veà phía caáp haït nhoû. Phaàn beân döôùi caùt saïn soûi chieám chuû yeáu, phaàn treân traàm tích mòn hôn. Caùc traàm tích choïn loïc keùm phaân boá leäch veà caáp haït nhoû cheá ñoä thuûy ñoäng löïc trung bình nhöng thay ñoåi nhanh, daïng ñoà thò ñöôøng cong haït coù 1-3 ñænh. YTaäp 2: Boät seùt pha caùt maøu xaùm loang loå nheï, seùt boät caáu taïo khoái chöùa thaân caây hoùa than maøu xaùm tro, phôùt tím, chöùa baøo töû phaán hoa vaø taûo nöôùc maën, daøy khoaûng 9m (LK.812). YTaäp 3: Caùt, caùt chöùa saïn-soûi maøu xaùm xanh, xen ít lôùp moûng boät seùt pha caùt chöùa di tích thöïc vaät hoùa than, baøo töû phaán hoa, taûo nöôùc maën, truøng loã, daøy khoaûng 80-90m. Thaønh phaàn caáp haït: caùt saïn soûi chieám 60-68%, boät 6 -16%, seùt 25-31%; caùc thoâng soá ñoä haït khaùc cho thaáy traàm tích coù ñoä choïn loïc keùm, phaân boá leäch veà phía caáp haït lôùn. Traàm tích thuoäc cuïm töôùng tieàn chaâu thoå, coù cheá ñoä thuûy ñoäng löïc trung bình, bieán ñoäng phöùc taïp, ñoà thò ñöôøng cong phaân boá haït coù 2-3 ñænh. YTaäp 4: Boät seùt pha caùt maøu xanh, seùt boät phaân lôùp moûng maøu vaøng ngheä, loang loå naâu ñoû, beà daøy khoaûng 2,6-7m. Thaønh phaàn caáp haït caùt saïn: 20%, boät: 47%, seùt: 33%, ñöôøng kính trung bình 0,037mm. Caùc thoâng soá ñoä haït khaùc cho thaáy traàm tích thuoäc cuïm töôùng baõi trieàu, coù cheá ñoä thuûy ñoäng löïc keùm nhöng xaùo ñoäng, ñoà thò ñöôøng cong phaân boá haït coù 4 ñænh. Taäp naøy bò heä taàng Baø Mieâu tuoåi Pliocen muoän phuû baát chænh hôïp leân. Baøo töû phaán hoa thu thaäp ñöôïc bao goàm caùc daïng nhö Polypodiacae gen. sp., Rhus sp., Phorbiaceae gen. sp., Betula sp., Cystopteris sp., Quercus sp., Ginkgo sp., Lygodium sp., Palmae gen. sp., Podocarpus sp. ñöôïc Nguyeãn Ñöùc Tuøng xaùc ñònh coù tuoåi Pliocen sôùm. Taûo nöôùc maën goàm coù caùc gioáng loaøi nhö Cyclotella striata, Paralia sulcata, Schuettia annulata, Coscinodiscus sp., Thalassiosira sp., Thalassionema nitzschioides, Nitzschia cocconeiformis, Coscinodiscus lineatus, Actinocyclus ohrenbergii, Hantzschia amphioxys Ñöôïc Ñaøo Thò Mieân xaùc ñònh tuoåi Pliocen. Taäp 3 chöùa caùc baøo töû phaán hoa nhö Picea, Pinus, Florschuetzia meridionalis cho tuoåi Pliocen (Nguyeãn Ñöùc Tuøng); di tích truøng loã goàm caùc gioáng loaøi nhö Lagena aff. laevis, Asterorotalia pulchella. Theo höôùng Ñoâng Baéc-Taây Nam (töø Thuû Ñöùc ñeán Bình Chaùnh), beà maët noùc cuûa taàng Pliocen haï chìm daàn vôùi daïng baäc thang töø ñoä saâu 80-86m ôû khu vöïc Bình Thaïnh, Quaän 9, 136-144m ôû khu vöïc noäi thaønh, 140-142m ôû khu vöïc Bình Chaùnh, vôùi chieàu daøy cuûa loaït traàm tích naøy cuõng thay ñoåi moät caùch töông öùng laø 43-68m, 100-128m vaø 118-180m. Traàm tích chuyeån daàn töø cuïm töôùng ñoàng baèng tam giaùc chaâu sang cuïm töôùng tieàn tam giaùc chaâu vaø bieån noâng, töông öùng vôùi kyø bieån tieán thôøi naøy. Thoáng Pliocen – baäc treân. Heä taàng Baø Mieâu (N22bm): Phaân boá roäng raõi ôû caùc khu vöïc mieàn Ñoâng vaø mieàn Taây Nam Boä. Khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh, heä taàøng thöôøng baét ñaàu baèng caùc traàm tích haït thoâ caùt saïn pha boät, vaø keát thuùc baèng caùc traàm tích haït mòn seùt boät phaân lôùp. Trong vuøng nghieân cöùu heä taàng naøy gaëp ôû ñoä saâu töø 74,5m ñeán 133,5m (LK.808) vaø töø 129m ñeán 211,9m (LK.812) ñöôïc chia laøm hai taäp: YTaäp döôùi: Caùt pha boät chöùa saïn soûi maøu xaùm vaøng, naâu vaøng daïng bôû rôøi, daøy khoaûng 35-40m. YTaäp treân: Seùt boät maøu traéng xaùm bò phong hoaù loang loå naâu vaøng, naâu ñoû, daøy khoaûng 20-25m. Heä taàng bò caùc traàm tích Pleistocen phuû beân treân. Theo höôùng Theo höôùng Taây Baéc – Ñoâng Nam, beà maët noùc cuûa heä taàng chìm saâu daàn töø moät vaøi meùt ôû khu vöïc Taây Baéc Cuû Chi, 20-45m ôû khu vöïc Hooùc Moân vaø khu vöïc noäi thaønh, 34 ñeán 84m ôû khu vöïc Caàn Giôø. Söï bieán ñoåi theo höôùng naøy keùm roõ. Theo höôùng Ñoâng Baéc – Taây Nam, do aûnh höôûng cuûa ñöùt gaõy kieán taïo phöông Taây Baéc – Ñoâng Nam, ñoä saâu beà maët noùc, chieàu daøy vaø töôùng traàm tích thay ñoåi nhanh hôn. Beà maët noùc cuûa taàng coù ñoä cao töø 27m ôû Thuû Ñöùc, ñeán saâu 25m vaø 37m ôû Bình Thaïnh – Taân Bình vaø saâu 72,5m ôû Bình Chaùnh. Töôùng traàm tích chuyeån töø cuïm töôùng ñoàng baèng tam giaùc chaâu sang tieàn tam giaùc chaâu. Cuïm töôùng ñoàng baèng tam giaùc chaâu (daøy 40m ñeán 70m) ôû Thuû Ñöùc, Bình Tröng (quaän 2) chuyeån qua cuïm töôùng tieàn tam giaùc chaâu coù chieàu daøy thay ñoåi töø 90 ñeán 120m (khu vöïc noäi thaønh) vaø 100 ñeán 136m ôû khu vöïc Taây Nam Bình Chaùnh. Veà thaønh phaàn khoaùng vaät cuõng cho thaáy hoaït ñoäng bieån tieán. Phaàn beân döôùi gaëp caùc khoaùng vaät tích tuï trong vuøng ñoàng baèng tam giaùc chaâu nhö: maûnh ñaù, ilmenit, turmalin, andalusit, zircon; taäp treân coù caùc khoaùng vaät hình thaønh trong ñieàu kieän tieàn tam giaùc chaâu hay bieån noâng nhö: siderit, nhoùm carbonat. Heä Ñeä Töù (Q): Thoáng Pleistocene-baäc döôùi. Heä taàng Traûng Bom (QI3tb): Caùc thaønh taïo cuûa heä taàng naøy khoâng loä ra treân beà maët ñòa hình, beà daøy cuûa heä taàng naøy thay ñoåi töø 25m ñeán 50m. Trong loõi khoan 812 taïi Bình Chaùnh, caùc traàm tích cuûa heä taàng naøy gaëp ôû ñoä saâu töø 72m ñeán 129m, maët caét loõi khoan töø döôùi leân: YTaäp 1: Caùt haït trung ñeán thoâ, coù maøu xaùm naâu. Daøy 9m. YTaäp 2: caùt thoâ, saïn soûi maøu xaùm coù taûo nöôùc maën ôû ñoä saâu 98m, 101m, 109mvaø baøo töû phaán ôû ñoä saâu 90m, 100m, 114m. Daøy 37m. YTaäp 3: seùt boät maøu tím, gaén keát raén chaéc, baøo töø phaán hoa ñöôïc nghieân cöùu ôû maãu ñoä saâu 81m. Daøy 11m. Trong caùc loõi khoan, chæ coù moät soá loõi khoan laø gaëp traàm tích cuûa heä taàng naøy, nhöng cuõng cho thaáy ñöôïc chieàu daøy traàm tích cuûa heä taàng taêng daàn khi ñi veà höôùng Ñoâng Nam vaø Taây Nam. Thoáng Pleistocen-baäc giöõa-treân. Heä taàng Thuû Ñöùc (QII2-3tñ): Thöôøng loä ra ôû nhöõng nôi coù ñòa hình cao 20-40m ôû Thuû Ñöùc, quaän 9; 10-20m ôû Cuû Chi. Khu vöïc Bình Chaùnh gaëp heä taàng ôû ñoä saâu töø 39m ñeán 74,5m (LK.808) vaø 36,7m ñeán 75,5m (LK.812). Vôùi thaïch hoïc chuû yeáu laø caùt pha boät seùt chöùa saïn maøu xaùm phôùt hoàng chuyeån leân seùt boät maøu naâu vaøng loang loå traéng. Theo höôùng Ñoâng Baéc -Taây Nam, traàm tích thuoäc heä taàng naøy thay ñoåi veà thaønh phaàn, töôùng vaø beà daøy ñaùng keå. Traàm tích chuyeån töø cuïm töôùng ñoàng baèng tam giaùc chaâu vôùi beà daøy 27m taïi Linh Xuaân, Thuû Ñöùc qua cuïm töôùng tieàn tam giaùc chaâu vôùi beà daøy 12m ôû quaän Taân Bình ñeán cuïm töôùng bieån noâng vôùi beà daøy 14m ôû Taân Tuùc, Bình Chaùnh. Theo höôùng töø Taây Baéc xuoáng Ñoâng Nam thì ñoä saâu vaø chieàu daøy cuûa traàm tích heä taàng naøy cuõng lôùn daàn. Töôùng traàm tích cuõng thay ñoåi töø cuïm töôùng ñoàng baèng tam giaùc chaâu ôû Taây Baéc Cuû Chi sang cuïm töôùng tieàn tam giaùc chaâu ôû Hooùc Moân vaø töôùng bieån ven bôø – bieån noâng ôû Nhaø Beø- Caàn Giôø. Thoáng Pleistocen-baäc treân. Heä taàng Cuû Chi (QIII3cc): Heä taàng loä ra treân caùc theàm baäc II coù ñòa hình cao trung bình töø 5-10m. Heä taàng goàm hai taäp traàm tích: taäp treân laø caùt boät, saïn maøu xaùm bò phong hoùa yeáu loang loå, naâu vaøng; taäp döôùi laø cuoäi soûi thaïch anh coù kích thöôùc töø 1cm ñeán 3cm. Trong vuøng nghieân cöùu, heä taàng naèm ôû ñoä saâu töø 29 ñeán 39m (LK.808), ñoä saâu töø 27m ñeán 53m (LK.813). Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa heä taàng laø caùt pha boät chöùa saïn maøu xaùm vaøng, naâu vaøng chuyeån leân seùt boät maøu naâu ñoû, laãn muøn thöïc vaät. Phuû beân treân heä taàng naøy laø caùc thaønh taïo traàm tích Holocen. Maët caét taïi loõi khoan 813 (xaõ An Laïc, Bình Chaùnh), töø döôùi leân goàm 2 taäp: YTaäp 1: töø ñoä saâu 42m ñeán 53m, goàm caùt seùt coù maøu xaùm vaøng, lôùp ñaùy coù ít saïn soûi. Daøy 11m, phuû baát chænh hôïp leân lôùp caùt vaøng tím cuûa heä taàng Thuû Ñöùc. YTaäp 2: töø ñoä saâu 27m ñeán ñoä saâu 42m, goàm caùt saïn seùt maøu xaùm xanh chöùa taûo nöôùc maën vaø baøo töû phaán hoa. Daøy 15m. Theo höôùng töø Taây Baéc xuoáng Ñoâng Nam (töø Cuû Chi ñeán Caàn Giôø) beà maët noùc cuûa heä taàng haï thaáp daàn, traàm tích chuyeån töø moâi tröôøng ñoàng baèng tam giaùc chaâu – tieàn tam giaùc chaâu sang moâi tröôøng bieån noâng ven bôø. Theo höôùng Ñoâng Baéc xuoáng Taây Nam (töø Thuû Ñöùc ñeán Bình Chaùnh), ñoä cao beà maët noùc cuûa heä taàng cuõng giaûm daàn töø ñoä cao 5 – 15m taïi vuøng Thuû Ñöùc, 4 – 10m ôû vuøng noäi thaønh thuoäc moâi tröôøng ñoàng baèng tam giaùc chaâu – tieàn tam giaùc chaâu, vaø saâu töø 22m ñeán 25m ôû Taây Nam Bình Chaùnh vôùi caùc traàm tích thuoäc moâi tröôøng tieàn tam giaùc chaâu – söôøn tam giaùc chaâu. Beà daøy traàm tích cuûa heä taàng thay ñoåi khoâng oån ñònh, söï thay ñoåi naøy coù theå lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa ñöùt gaõy soâng Saøi Goøn, soâng Ñoàng Nai vaø soâng Vaøm Coû (Vuõ Vaên Vónh vaø Trònh Nguyeân Tính, 2002), ñieàu naøy cuõng phuø hôïp vôùi söï xuaát hieän caùc traàm tích cuûa soâng Saøi Goøn vaøo Holocene sôùm (Phaïm Theá Hieån, Mai Coâng Coï, Leâ Vaên Lôùn, 1995). Thoáng Holocen-baäc döôùi-giöõa. Heä taàng Bình Chaùnh (QIV1-2bc): Ñöôïc hình thaønh trong thôøi kì bieån tieán Flandri. Khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh phaân boá roäng raõi ôû caùc phaàn ñoàng baèng, theàm thaáp vaø loä ra treân ñòa hình theàm cao 2-5m chuû yeáu ôû huyeän Bình Chaùnh, Nam Hooùc Moân. Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa heä taàng laø boät seùt, boät seùt pha caùt, thænh thoaûng coù caùt chöùa saïn pha boät seùt. Taàng boät seùt coù maøu xaùm xanh chöùa di tích thaân meàm, truøng loã vaø baøo töû phaán hoa cuûa thöïc vaät ñaàm laày maën. Traàm tích ñöôïc thaønh taïo trong ñieàu kieän bieån noâng, vuõng vònh vaø tieàn chaâu thoå. Maët caét loõi khoan 812 trong khu vöïc nghieân cöùu, heä taàng Bình Chaùnh ñöôïc chia laøm hai taäp: YTaäp döôùi: Goàm seùt boät pha caùt maøu xaùm ñen chöùa di tích thöïc vaät vaø voû thaân meàm, daøy 7m. Thaønh phaàn caáp haït caùt: 11-17%, boät: 28-30%, seùt: 53-61%. Ñöôøng kính trung bình 0,01-0,014mm. Caùc thoâng soá ñoä haït khaùc cho thaáy traàm tích choïn loïc keùm, phaân boá leäch veà phía caáp haït nhoû. Traàm tích hình thaønh trong moâi tröôøng vuõng vònh hôû vôùi cheá ñoä thuûy ñoäng löïc yeáu nhöng xaùo ñoäng, ñoà thò ñöôøng cong phaân boá haït coù 3 ñænh. YTaäp treân: Goàm boät seùt maøu xaùm ñen chöùa voû soø oác, daøy 15m. Boät seùt: 92-98%, löôïng seùt taêng veà phía treân. Ñöôøng kính trung bình 0,005-0,026mm. Caùc thoâng soá ñoä haït khaùc cho thaáy traàm tích choïn loïc keùm, phaân boá leäch veà phía caáp haït lôùn. Traàm tích hình thaønh trong moâi tröôøng vuõng vònh nöûa hôû-ñaàm laày ngaäp maën, cheá ñoä thuûy ñoäng löïc yeáu, ñoà thò ñöôøøng cong phaân boá coù 2 ñænh. Caû hai taäp ñeàu xuaát hieän phong phuù taäp hôïp taûo nöôùc maën, thuoäc moâi tröôøng bieån noâng ñöôïc Ñaøo Thò Mieân xaùc ñònh nhö Cyclotella striata, C. stylorum, Paralia sulcata, Thalassiosira decipiens, Coscinodiscus nodulifer, C. lineatus, Actinocyclus ellipticus, Schuettia annulata, Thalassionema nitzschioides, Aulacosira sp., Thalassiosira lineatus, Actinocyclus sp., A. ohrenbergii, Diploneis interrupta, Planktonielea Sol.. Phöùc heä truøng loã ñöôïc Ma Vaên Laïc xaùc ñònh goàm nhöõng gioáng loaøi thuoäc bieån ven bôø vaø bieån noâng Asterorotalia pulchel1a, Ammonia japonica, Ammonia beccarii, Elphidium crispum, El.phidium adventur. Phöùc heä baøo töû phaán hoa ñöôïc Nguyeãn Ñöùc Tuøng xaùc ñònh goàm coù Rhizophoraceae, Sonneratiaceae, Acrostichum aureum,…v.v. thuoäc moâi tröôøng ñaàm laày ven bieån. e) Thoáng Holocen-baäc giöõa-treân. Heä taàng Caàn Giôø (QIV2-3cg): Ñöôïc hình thaønh trong thôøi kì bieån luøi, tieáp theo sau kì bieån tieán Flandri. Chuùng loä ra gaàn hoaøn toaøn treân ñòa hình ñoàng baèng thaáp vôùi nhieàu cuïm töôùng khaùc nhau. Khu vöïc Bình Chaùnh caùc thaønh taïo traàm tích cuûa heä taàng thuoäc cuïm töôùng tieàn chaâu thoå. Maët caét loõi khoan 813 taïi xaõ An Laïc, caùc traàm tích thuoäc heä taàng Caàn Giôø gaëp ôû ñoä saâu 0-5m, goàm 2 taäp: YTaäp döôùi: Seùt maøu xaùm ñen chöùa muøn thöïc vaät, daøy 1m. Taäp naøy phuû tröïc tieáp treân lôùp seùt maøu xaùm xanh thuoäc heä taàng Bình Chaùnh. Tyû leä phaân boá haït boät seùt chieám 99% coøn laïi laø caùt. Ñöôøng kính trung bình 0,004mm. Traàm tích thuoäc töôùng buøn laày ngaäp maën ven bieån, coù cheá ñoä thuûy ñoäng löïc yeáu vaø oån ñònh. Caùc thoâng soá traàm tích khaùc cho thaáy traàm tích choïn loïc keùm, leäch veà phía caáp haït nhoû. Trong traàm tích coù chöùa di tích taûo nöôùc maën khaù phong phuù. YTaäp treân: Boät, seùt, boät seùt pha caùt maøu xaùm ñen, xaùm nhaït chöùa thöïc vaät phaân huûy yeáu, daøy 4m. Trong taäp naøy chöùa taûo nöôùc ngoït, nöôùc lôï vaø thaân meàm nöôùc lôï vaø nöôùc maën ven bôø. Trong caùc traàm tích keå treân gaëp nhöõng lôùp than buøn daïng thaáu kính coù chöùa baøo töû phaán hoa ñieån hình cho caùc vuøng ñoàng baèng ngaäp maën ven bieån. Khu vöïc nghieân cöùu thuoäc phía Taây Nam cuûa Thaønh phoá, laø ñòa hình truõng thaáp neân phaàn lôùn bò phuû bôûi traàm tích bôû rôøi thuoäc heä taàng Caàn Giôø, heä taàng Bình Chaùnh vaø heä taàng Cuû Chi. KIEÁN TAÏO: Caùc heä thoáng ñöùt gaõy: Khu vöïc nghieân cöùu coù hai heä thoáng ñöùt gaõy chính: Taây Baéc – Ñoâng Nam vaø Ñoâng Baéc – Taây Nam. Hai heä thoáng ñöùt gaõy Taây Baéc – Ñoâng Nam cuûa soâng Ñoàng Nai vaø soâng Vaøm Coû Ñoâng laø hai heä thoáng ñöùt gaõy caáp I cuûa khu vöïc, phaân ñònh mieàn caáu truùc. Heä thoáng ñöùt gaõy Taây Baéc – Ñoâng Nam: Heä thoáng ñöùt gaõy soâng Saøi Goøn ñöôïc xem laø heä thoáng ñöùt gaõy caáp II naèm song song vôùi hai heä thoáng ñöùt gaõy soâng Ñoàng Nai vaø soâng Vaøm Coû Ñoâng, coù taùc duïng phaân ñònh mieàn caáu truùc ôû hai beân cuûa ñöùt gaõy naøy, cuøng vôùi heä thoáng soâng ñöùt gaõy soâng Vaøm Coû Ñoâng vaø soâng Ñoàng Nai taïo caáu truùc baäc thang cuûa moùng vôùi bieân ñoä suït luùn theo phöông Taây Nam höôùng veà ñôùi suït Cöûu Long. Ñöùt gaõy soâng Saøi Goøn keùo daøi doïc theo soâng Laùi Thieâu – Raïch Goø Döa – Caùt Laùi, caùc taøi lieäu dò thöôøng Bouger chöùng minh ñaây laø ñöùt gaõy thuaän, coù ñoä saâu 40 km, maët tröôït caém veà phía Taây Nam vôùi goùc 600 – 800 ôû gaàn maët vaø thoaûi daàn 400 – 500 ôû ñoä saâu 40 km, cöï li dòch chuyeån trong Neogen laø 100m. Caùnh Ñoâng Baéc ñöôïc naâng leân vôùi dòch chuyeån ñaù moùng tröôùc Pliocen laø 60m, Pliocen thöôïng laø 22m. Cuøng phöông vôùi ñöùt gaõy soâng Saøi Goøn coøn coù ñöùt gaõy Bình Chaùnh- Caàn Giuoäc, ñöùt gaõy Hooùc Moân – Bình Thaïnh. Heä thoáng ñöùt gaõy Ñoâng Baéc – Taây Nam: Heä thoáng ñöùt gaõy naøy gaàn nhö thaúng goùc vôùi heä thoáng ñöùt gaõy Taây Baéc – Ñoâng Nam. Phaàn lôùn chuùng bò môø ñi. Tuy nhieân cuõng coù heä thoáng theå hieän roõ nhö heä thoáng Bình Chaùnh – Nhaø Beø – Thuû Ñöùc. Heä thoáng naøy vaø coøn moät vaøi ñöùt gaõy nöõa coù theå keùo daøi ra khoûi phaïm vi Thaønh phoá. Goùp phaàn vaøo quaù trình phaân dò khoái taûng khu vöïc cuûa heä thoáng ñöùt gaõy Ñoâng Baéc – Taây Nam naøy ñaõ laøm cho caáu truùc khu vöïc nghieâng suït veà bieån Ñoâng vaø caáu truùc suït Taây Nam Boä. Ngoaøi hai heä thoáng ñöùt gaõy naøy coøn coù moät soá ñöùt gaõy khaùc (Baûn ñoà tyû leä 1:50.000) coù phöông kinh tuyeán nhö ñöùt gaõy Soaøi Raïp; phöông aù vó tuyeán nhö ñöùt gaõy Haäu Nghóa – An Thaïnh, ñöùt gaõy Ñöùc Hoøa – Long Thaønh, phöông vó tuyeán nhö: ñöùt gaõy Lyù Nhôn, ñöùt gaõy Thoân Tam Hieäp. -Hình 1- Sô ñoà kieán taïo khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh- (Döïa treân taøi lieäu Luaän vaên cao hoïc cuûa Ngoâ Traàn Thieän Quyù) Hoaït ñoäng kieán taïo: Hoaït ñoäng kieán taïo khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc vuøng laân caän coù theå chia thaønh coå kieán taïo vaø taân kieán taïo. ØCoå kieán taïo (tröôùc kyû Thöù Tö): Baét ñaàu töø cuoái Liat (J1) ñeán ñaàu Creta (K1), moät chuyeån ñoäng mang tính toaøn caàu, ñoù laø chuyeån ñoäng Cimeri (Traàn Kim Thaïch, Höùa Vaên Hoaøng, 1997) vaø moät vaøi chuyeån ñoäng phuï cuûa noù tröôùc ñoù vaøo cuoái Triat (T3) ñaõ ñeå laïi nhieàu heä quaû trong khu vöïc vuøng Ñoâng Nam boä nhö laøm uoán neáp caùc traàm tích Mezozoi ñaõ thaønh taïo tröôùc ñoù (khu vöïc Böûu Long, Chaâu Thôùi, Long Bình), gaây caùc hoaït ñoäng ñöùt gaõy, phun traøo magma. ØTaân kieán taïo: Taân kieán taïo coù aûnh höôûng lôùn ñeán vieäc thaønh taïo neân beà maët ñòa hình hieän taïi cuûa khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø vuøng laân caän. Vaøo ñaàu Kainozoi, luïc ñòa AÁn Ñoä xoâ ñuïng vaøo luïc ñòa AÂu AÙ, xaûy ra quaù trình chuyeån ñoäng taïo nuùi Hymalaya. Caùc hoaït ñoäng naøy ñaõ hình thaønh neân heä thoáng ñöùt gaõy phöông Taây Baéc – Ñoâng Nam, ñoàng thôøi caùc ñöùt gaõy coù tröôùc thuoäc heä thoáng Ñoâng Baéc – Taây Nam cuõng taùi hoaït ñoäng trôû laïi. Hai heä thoáng ñöùt gaõy khu vöïc naøy cuøng hoaït ñoäng ñaõ taïo neân söï phaân dò khoái taûng khaùc bieät veà ñoä cao, ñoàng thôøi caû ñoàng baèng Nam Boä cuõng suït luùn thaønh moät vuøng truõng tích tuï caùc vaät lieäu traàm tích töø caùc vuøng xung quanh. Doïc theo caùc ñöùt gaõy, magma phun traøo ñi leân taïo neân caùc lôùp phuû bazan phaân boá treân dieän tích roäng lôùn cuûa mieàn Ñoâng Nam Boä. Theo taùc giaû Nguyeãn Kinh Quoác thì hoaït ñoäng phun traøo coù theå ñöôïc chia thaønh 4 thôøi kyø chính: Neogen, Eopleistocen, Pleistocen, Holocen, xen giöõa caùc kyø hoaït ñoäng phun traøo naøy laø caùc loaït traàm tích. Vaøo cuoái Pleistocen sôùm, caùc hoaït ñoäng naâng ñaõ bieán khoái Ñoâng Nam Boä thaønh khoái naâng töông ñoái (Leâ Ñöùc An, 1980). Vaøo Holocen, hoaït ñoäng kieán taïo suït luùn cuøng vôùi möïc bieån daâng laøm cho toaøn boä Ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø phaàn lôùn dieän tích caáu truùc Ñoâng Nam Boä bò chìm trong nöôùc bieån. Hoaït ñoäng kieán taïo ñeán nay vaãn coøn theå hieän qua caùc ñöùt gaõy coøn hoaït ñoäng. Hoaït ñoäng magma phun traøo ôû Hoøn Tre naêm 1923 vaø caùc suoái nöôùc noùng hieän taïi laø daáu hieäu theå hieän söï hoaït ñoäng kieán taïo ngaøy nay. LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN ÑÒA CHAÁT: Khu vöïc Thaønh Phoá Hoà Chí Minh naèm ôû rìa ñoàng baèng truõng Kainozoi Cöûu Long coù moùng laø caùc ñaù Mezozoi (MZ) mang tính chaát laø ñaù phuû hoaït hoaù treân neàn bieán chaát tieàn Cambri. Caùc hoaït ñoäng kieán taïo naâng cao cuøng caùc hoaït ñoäng xaâm thöïc, boùc moøn vaøo giai ñoaïn Kreta muoän vaø Paleogen cuõng nhö caùc hoaït ñoäng taân kieán taïo vaøo ñaàu Kainozoi vôùi tính chaát hoaït ñoäng khoái taûng, ñaõ taïo neân beà maët moùng cuûa vuøng nghieân cöùu coù daïng baäc thang thaáp töø Ñoâng Baéc sang Taây Nam. Trong Kainozoi moät phaàn dieän tích hoaït ñoäng bò haï thaáp, hình thaønh truõng Neogen – Ñeä Töù Cöûu Long, trong ñoù coù truõng Kainozoi Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Lòch söû phaùt trieån ñòa chaát Kainozoi cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh traûi qua 2 giai ñoaïn chính: Miocen muoän – Pliocen vaø Ñeä Töù, töông öùng vôùi 2 phuï taàng caáu truùc cuûa taàng caáu truùc lôùp phuû Kainozoi. Quaù trình phaùt trieån naøy gaén lieàn vôùi caùc hoaït ñoäng Taân kieán taïo vaø söï hình thaønh ñòa hình. Giai ñoaïn Miocen muoän – Pliocen: Vaøo cuoái Miocen muoän, caùc heä thoáng ñöùt gaõy tröôùc ñoù hoaït ñoäng laïi. Phaàn phía Taây Thaønh phoá (Taây ñöùt gaõy Vaøm Coû Ñoâng) laø ñoàng baèng soâng Cöûu Long tieáp tuïc suït luùn. Phía Ñoâng Thaønh phoá (Ñoâng ñöùt gaõy Baø Ròa – Bieân Hoaø – Loäc Ninh) laø caáu truùc Nam Trung Boä, veà cô baûn ñöôïc naâng leân. Doïc theo ñöùt gaõy Baø Ròa – Bieân Hoaø – Loäc Ninh, soâng Vaøm Coû Ñoâng ñöôïc laáp ñaày bôûi caùc traàm tích luïc ñòa, thaønh phaàn chuû yeáu laø caùt, saïn, soûi maøu xaùm. Vaøo ñaàu Pliocen, khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh coù söï suït luùn saûy ra vôùi toác ñoä lôùn, ôû phía Nam bieån tieán vaøo phaù huyû caùc thaønh taïo tröôùc vaø sau ñoù hình thaønh caùc traàm tích phaàn giöõa chaâu thoå (frondelta). Caùc traàm tích naøy chuû yeáu laø caùt keát voâi maøu xaùm chöùa caùc di tích taûo nöôùc maën. Söï suït luùn coù tính chaát phaân dò theo caùc khoái taûng. Theo höôùng Taây Nam, caùc khoái bò suït luùn saâu hôn, beà daøy traàm tích lôùn hôn. Caên cöù vaøo ñöôøng ñaúng daøy vaø caùc höôùng phaân boá cuûa caùt coù theå döï ñoaùn höôùng doøng chaûy töø Thuû Ñöùc xuoáng Bình Chaùnh. Giôùi haïn phía Ñoâng cuûa ñôït bieån tieán naøy laø ñöùt gaõy Baø Ròa – Bieân Hoaø – Loäc Ninh. Caùc khoái naâng Thuû Ñöùc vaø Gioàng Chuøa luùc naøy chòu taùc ñoäng cuûa xaâm thöïc vaø maøi moøn. Cuoái Pliocen sôùm, khu vöïc Thaønh phoá coù theå chòu aûnh höôûng cuûa caùc hoaït ñoäng naâng cuïc boä, taïo neân caùc giaùn ñoaïn traàm tích. Thôøi gian giaùn ñoaïn traàm tích coù theå khoâng daøi do khoâng phaùt hieän ñöôïc caùc beà maët baøo moøn lôùn naøo giöõa caùc traàm tích thuoäc Heä taàng Nhaø Beø (N21 nb) vôùi caùc traàm tích thuoäc Ñieäp Baø Mieâu (N22 bm). Vaøo Pliocen muoän, khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh tieáp tuïc suït luùn vôùi toác ñoä vaø qui moâ lôùn hôn thôøi kyø Pliocen sôùm. Bieån bao phuû phaàn lôùn dieän tích mieàn Ñoâng Nam Boä taïo neân caùc lôùp traàm tích caùt boät maøu xaùm chöùa caùc di tích Taûo nöôùc maën vaø Foraminifera. ÔÛ nhieàu nôi hình thaønh neân caùc traàm tích ñaàm laày ven bieån. Quaù trình suït luùn ñöôïc laáp ñaày raát nhanh bôûi caùc vaät lieäu chuû yeáu laø caùt ñaõ taïo thaønh chaâu thoå Nam Boä roäng lôùn, khi ñoù khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaãn thuoäc phaàn giöõa Chaâu thoå. Döïa vaøo caùc ñöôøng ñaúng daøy traàm tích vaø söï phaân boá cuûa caùt nhaän thaáy caùc doøng chaûy coù höôùng töø Ñoâng Baéc xuoáng Taây Nam. ÔÛ caùc loã khoan saâu, caùc traàm tích thuoäc Ñieäp Baø Mieâu (N22 bm) thöôøng coù maøu xaùm naèm xen keïp caùc taäp seùt, caùt maøu ñoû, vaøng loang loå. Ñieàu ñoù chöùng toû trong khi caùc vuøng truõng laéng ñoïng vaät lieäu thì caùc vuøng noåi cao ñaõ xaûy ra quaù trình phong hoaù hoaù hoïc theo kieåu Feralit. Giai ñoaïn Ñeä Töù: Cuoái Pliocen muoän – ñaàu Pleistocen, vaän ñoäng naâng xaûy ra treân toaøn boä khu vöïc phía Ñoâng vaø phía Baéc Thaønh phoá (thuoäc 2 tænh Ñoàng Nai vaø Bình Döông), hoaït ñoäng phun traøo bazan xaûy ra raàm roä, quaù trình xaâm thöïc boùc moøn phaùt trieån maïnh meõ. Thôøi kyø naøy ñieàu kieän khí haäu raát thuaän lôïi ñeå hình thaønh caùc voû phong hoaù Laterit treân noùc caùc traàm tích Ñieäp Baø Mieâu (N22 bm) vaø caùc ñaù khaùc; hieän töôïng naâng leân keøm theo bieån luøi vaø soâng laán bieån. Vaøo cuoái Pleistocen sôùm, soâng Ñoàng Nai ñaõ vaän chuyeån moät khoái löôïng phuø sa raát lôùn boài ñaép leân phaàn lôùn dieän tích mieàn Ñoâng Nam Boä. Caùc taäp caùt, saïn, caùt boät maøu xaùm traéng, ñoû, vaøng vôùi beà daøy 20m (ôû Thuû Ñöùc) ñeán 55m (ôû Bình Chaùnh) ñöôïc thaønh taïo. Keát quaû cuûa ñôït bieån luøi naøy ñaõ hình thaønh Ñoâng Nam Boä, môû roäng phaàn phía Nam baùn ñaûo Ñoâng Döông ra ngoaøi theàm luïc ñòa taïo thaønh moät luïc ñòa roäng lôùn. Trong traàm tích thuoäc Taàng Traûng Bom (QI3 tb) phaùt hieän ñöôïc caùc di tích Taûo nöôùc maën ôû caùc LK 802, 808. Ñieàu naøy chöùng toû luùc laéng ñoïng traàm tích thì Taây Thaønh phoá vaãn chòu aûnh höôûng cuûa thuyû trieàu. Nhö vaäy, vaøo cuoái Pleistocen sôùm, khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät phaàn nhoû cuûa Ñoàng baèng chaâu thoå Ñoâng Nam Boä. Vaøo ñaàu Pleistocen giöõa, hoaït ñoäng naâng taân kieán taïo keøm theo phun traøo bazan Xuaân Loäc, Loäc Ninh, Hôùn Quaûng phuû leân caùt, cuoäi, soûi cuûa Taàng Traûng Bom (QI3 tb) ôû moät soá nôi. Taàng caùt cuoäi soûi naøy taïo neân caùc baõi boài hay caùc ñoàng baèng thaáp tröôùc nuùi. Keát quaû cuûa vaän ñoäng naâng laø hình thaønh theàm baäc IV vaø caùc quaù trình phong hoùa boùc moøn. Ñaây laø thôøi ñieåm baét ñaàu cho giai ñoaïn phong hoùa thöù hai ôû Ñoâng Nam Boä noùi rieâng vaø Vieät Nam noùi chung. Cuoái Pleistocen giöõa – ñaàu Pleistocen muoän, khu vöïc Thaønh Phoá Hoà Chí Minh vaø caùc vuøng laân caän töø töø haï luùn. Bieån tieán, dieän tích Thaønh phoá traàm ñoïng caùc traàm tích thuoäc töôùng ven bôø, caùc doi caùt cöûa soâng vaø doi caùt ven bieån. Caên cöù vaøo caùc ñöôøng ñaúng daøy traàm tích thaáy raèng: caùc doi caùt coù phöông keùo daøi Taây Baéc – Ñoâng Nam vaø theo phöông naøy coù theå tìm thaáy chuùng ôû Traûng Baøng – Taây Ninh. Traàm tích Taàng Thuû Ñöùc (QII3 – QIII1 tñ) coù beà daøy lôùn nhaát theo truïc Hooùc Moân – Cuû Chi ñaït 40m, ôû Bình Chaùnh vaø Thuû Ñöùc 30m – 35m, ôû Taây Baéc Caàn Giôø 15 – 25m. Do taøi lieäu coå sinh quaù ít neân khoù phaân bieät giöõa caùc doi caùt cöûa soâng vaø doi caùt ven bieån. Tuy vaäy, döïa vaøo söï phaân boá vaät lieäu, höôùng chuyeån vaät chaát keát hôïp vôùi taøi lieäu Diatome vaø thaïch hoïc cho pheùp xaùc ñònh caùc doi caùt cöûa soâng phaân boá theo truïc Thuû Ñöùc, Hooùc Moân, Bình Chaùnh; coøn hai beân caùnh cöûa truïc (Caàn Giôø, Cuû Chi) thöôøng phaân boá theo doi caùt ven bieån. Sang hoài Pleistocen muoän, luùc ñaàu khu vöïc Ñoâng Nam Boä ñöôïc naâng leân keøm theo phun traøo bazan ôû Soùc Lu, Trò An, Phöôùc Taân (Ñoàng Nai) vaø hình thaønh theàm baäc III. Caùc traàm tích thuoäc Taàng Thuû Ñöùc (QII3 – QIII1 tñ), Taàng Traûng Bom (QI3 tb) bò xaâm thöïc, phong hoùa. Tieáp theo laø bieån tieán vaøo rìa phía Taây vaø Ñoâng Nam khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh taïo neân caùc traàm tích hoãn hôïp soâng bieån vaø traàm tích bieån, chuû yeáu laø caùt saïn, boät seùt maøu xaùm traéng caáu taïo neân Ñoàng baèng chaâu thoå môùi. Caùc taøi lieäu veà coå sinh vaø ñòa maïo ñaõ xaùc nhaän laø rìa phía Taây cuûa Thaønh phoá töø Cuû Chi tôùi Caàn Giôø laø ñôùi ven bôø chòu aûnh höôûng cuûa hoaït ñoäng thuyû trieàu. Vaøo cuoái Pleistocen muoän, hoaït ñoäng naâng laïi xaûy ra thaønh taïo neân theàm baäc II. Luùc naøy toaøn boä Ñoàng baèng Nam Boä ñaõ hoaøn toaøn giaûi phoùng khoûi möïc nöôùc bieån. Quaù trình phong hoùa, xaâm thöïc dieãn ra treân beà maët ñoàng baèng roäng lôùn keùo daøi ñeán ñaàu Holocen. Caùc soâng Ñoàng Nai, Saøi Goøn, Vaøm Coû bò xaâm thöïc taïo neân nhöõng thung luõng roäng töø 3m – 6km. Vaøo cuoái Holocen sôùm, moät ñôït bieån tieán môùi laïi traøn vaøo Thaønh phoá töø höôùng Taây Nam. Bieån phuû leân toaøn boä dieän tích Bình Chaùnh, Nhaø Beø, Caàn Giôø; laán theo truõng Leâ Minh Xuaân vaø soâng Saøi Goøn qua thung luõng soâng phía Baéc Hooùc Moân. Vaøo Holocen giöõa, bieån tieán cöïc ñaïi. Keát quaû cuûa ñôït bieån tieán naøy ñaõ hình thaønh caùc traàm tích cuûa Taàng Bình Chaùnh (QIV1 – 2 bc). Veát tích cuûa ñôït bieån tieán naøy ñöôïc ghi laïi treân baäc maøi moøn 4m ôû nuùi soùt Gioàng Chuøa, caùc di tích Truøng loã ña daïng trong traàm tích cuûa taàng Bình Chaùnh vaø nhöõng ngaán soùng voã ôû ñoä cao 4m treân vaùch ñaù voâi ôû Haø Tieân. Caên cöù vaøo caùc di tích truøng loã phaùt hieän ñöôïc, deã daøng nhaän thaáy ñieàu kieän bieån hôû giaûm daàn töø Caàn Giôø ñeán Nhaø Beø, Bình Chaùnh, Cuû Chi. Caùc taøi lieäu veà ñaúng daøy traàm tích vaø taøi lieäu veà coå sinh cho thaáy vò trí cuûa soâng luùc naøy ôû khu vöïc Nhaø Beø. Töø cuoái Holocen giöõa ñeán nay hoaït ñoäng naâng yeáu xaûy ra, bieån töø töø ruùt ra theo höôùng Ñoâng Nam, hình thaønh theàm baäc I. Theo höôùng naøy, caùc soâng Nhaø Beø vaø soâng Loøng Taøu laán ra bieån Ñoâng. Doïc theo thung luõng soâng coå vaø caùc baõi laày ven bieån hình thaønh moät lôùp seùt maøu xaùm xanh, xaùm naâu. Phuû treân lôùp seùt treân laø than buøn hoaëc seùt chöùa than buøn. Keát quaû cuûa ñôït bieån thoaùi naøy ñaõ taïo neân beà maët ñòa hình hieän nay cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø mieàn Ñoâng Nam Boä. ÑÒA CHAÁT THUÛY VAÊN: Khu vöïc Taây Nam coù caùc thaønh taïo chöùa nöôùc chính nhö sau: Nöôùc trong caùc traàm tích bôû rôøi Kainozoi: Ñoái vôùi loaïi traàm tích chöùa nöôùc naøy, trong vuøng nghieân cöùu ñaõ chia ra thaønh 4 phaân vò chöùa nöôùc chuû yeáu sau: Nöôùc trong traàm tích Holocen (QIV): Taàng chöùa nöôùc Holocen ñöôïc hình thaønh töø caùc traàm tích ña nguoàn goác (soâng, soâng bieån, soâng ñaàm laày). Taàng nöôùc naøy phaân boá treân caùc vuøng coù ñoä cao ñòa hình thaáp, töø nhoû hôn 2-5m, vaøi nôi phaân boá ôû ñoä cao ñòa hình töø 7-8m nhöng chieàu daøy nhoû. Chieàu daøy thay ñoåi raát lôùn, töø 2-5m ñeán 5-42m vaø chieàu daøy taêng daàn töø Baéc xuoáng Nam. Thaønh phaàn ñaát ñaù chuû yeáu buøn seùt, boät seùt, boät laãn caùt mòn vaø caùc thaáu kính caùt haït mòn laãn buøn thöïc vaät coù maøu xaùm tro, xaùm naâu. Möïc nöôùc tónh thay ñoåi trong khoaûng töø 0,5-2,12m hoaëc nhoû hôn, coù nôi ngang baèng maët ñaát. Löu löôïng taïi caùc gieáng thay ñoåi töø 0,07-0,15l/s. Khaû naêng chöùa nöôùc keùm, phaàn lôùn nöôùc cuûa taàng chöùa nöôùc naøy thöôøng ñuïc vaø coù maøu hôi vaøng, treân maët coù lôùp vaùn gæ saét moûng, vò hôi chua, nöôùc töø lôï ñeán maën. Ñoä pH dao ñoäng trong khoaûng töø 4,38-7,96. Ñoä toång khoaùng hoùa thay ñoåi töø 0,05-0,1g/l ñeán 3 -10g/l, coù nôi cao tôùi 47,62g/l tai khu vöïc Nhaø Beø, Caàn Giôø, Bình Chaùnh vaø quaän 9 vaø nöôùc ôû ñaây bò nhieãm maën, chöùa nhieàu saét do ñoù khoâng duøng cho sinh hoaït ñöôïc. Taàng nöôùc Holocen naøy chöùa trong caùc coàn caùt ven bieån Caàn Giôø. Beà daøy taàng caùt thay ñoåi töø 6,5-10m ôû khu vöïc Ñoâng Hoøa; 3,5-5m ôû khu vöïc Long Hoøa vaø 10m ôû vuøng Caàn Thaïnh. Tuy nhieân nöôùc ngoït khoâng phaûi chöùa hoøan toaøn trong taàng Holocen naøy maø coøn coù caû nöôùc maën. Nöôùc nhaït chæ phaân boá ôû ñænh cuõa caùc goø caùt coøn phaàn döôùi vaãn laø nöôùc lôï–maën. Nöôùc söû duïng toát cho hoä gia ñình nhöng bò caïn vaøo muøa khoâ vì taàng coù moái quan heä thuûy löïc vôùi soâng vaø chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa söï thay ñoåi möïc thuûy trieàu. Ñieàu kieän thuûy ñòa hoùa raát phöùc taïp, phía Nam haàu heát bò nhieãm maën vaø nhieãm pheøn, ñoä toång khoaùng hoùa thay ñoåi töø 1,25g/l-12,43g/l vôùi loaïi hình nöôùc Cl-Na chieám öu theá. Ñoái vôùi nhöõng khu vöïc khoâng bò nhieãm maën thì ñoä toång khoaùng hoùa thay ñoåi töø 0,13g/l-0,31 g/l vaø loaïi hình nöôùc chuû yeáu laø Bicacbonat-clorua hoaëc Clorua-bicacbonat. Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa nöôùc bieåu dieãn döôùi daïng coâng thöùc Kurlov nhö sau: Hoaëc laø hoãn hôïp Clorua – Sunfat: Keát luaän: Ñaây laø taàng chöùa nöôùc khoâng aùp, möïc nöôùc noâng, ñoäng thaùi cuûa nöôùc dao ñoäng theo muøa vaø theo thuûy trieàu. Nguoàn boå caáp quan troïng laø nöôùc möa, nöôùc maët ngaám tröïc tieáp vaøo taàng chöùa. Möùc ñoä chöùa ngheøo, chaát löôïng keùm, nguy cô oâ nhieãm cao do ñoù khoâng phaûi laø ñoái töôïng cuûa khai thaùc nöôùc döôùi ñaát. Nöôùc trong caùc traàm tích Pleistocen(QI-III): Taàng chöùa Pleistocen phaân boá roäng khaép treân toaøn vuøng, loä ra ôû trung taâm Thaønh phoá, quaän Taân Bình, quaän Taân Phuù, quaän 12, quaän Goø Vaáp, xaõ Bình Trò Ñoâng-huyeän Bình Taân, xaõ Vónh Loäc A –huyeän Bình Chaùnh, Hooùc Moân, Cuû Chi vaø Thuû Ñöùc. Phaàn coøn laïi bò caùc traàm tích Holocen phuû tröïc tieáp leân. Taàng caáu taïo goàm hai phaàn: Phaàn treân laø lôùp caùch nöôùc yeáu vôùi thaønh phaàn thaïch hoïc laø seùt boät, boät ñeán boät caùt, caùt boät laãn caùt mòn, chieàu daøy 0 ñeán 10-15m, phoå bieán laø 5-10m. Phaàn döôùi laø ñaát ñaù chöùa nöôùc, goàm caùt mòn ñeán trung vaø thoâ nhieàu nôi laãn saïn soûi, maøu xaùm tro, xaùm xanh, xaùm vaøng traéng xen laãn vaø coù chen keïp caùc lôùp seùt, boät, caùt boät moûng. Chieàu daøy lôùp chöùa nöôùc dao ñoäng töø 3,2 ñeán 72m. Khaû naêng chöùa nöôùc cuûa taàng nöôùc Pleistocen laø toát nhaát, phaân boá trong caùc khu vöïc Cuû Chi, Hooùc Moân, Thuû Ñöùc vaø caùc quaän noäi thaønh, caùc khu vöïc khaùc coù khaû naêng chöùa toát nhöng chaát löôïng xaáu nhö Bình Chaùnh, Nhaø Beø, Caàn Giôø. Keát quaû bôm thí nghieäm cho thaáy löu löôïng (Q) töø 0,35-8,5 l/s möïc nöôùc haï thaáp (S) trong khoaûng 2,35-12,81m, tyû löu löôïng(q) töø 0,0025 ñeán 3,617 l/sm. Heä soá daãn nöôùc (Km) töø 15,85 m2/ngaøy ñeán 647,5 m2/ngaøy, phoå bieán töø 200 m2/ngaøy ñeán 400 m2/ngaøy. Heä soá phoùng thích nöôùc (m) töø 1,53x10-3 ñeán 8,46x10-3. Khu vöïc Caàn Giôø, Cuû Chi vaø moät phaàn Taây vaø Nam huyeän Bình Chaùnh, moät phaàn huyeän Hooùc Moân vaø Thuû Ñöùc, möïc nöôùc ôû ñoä cao töø 0m tôùi 15,07m, dao ñoäng theo muøa roõ reät vaø ôû vuøng Cuû Chi möïc nöôùc coù xu höôùng taêng daàn. Khu vöïc goàm caùc quaän noäi thaønh vaø phía Ñoâng Baéc cuûa huyeän Bình Chaùnh vaø phaàn phía Taây Baéc huyeän Nhaø Beø, möïc nöôùc thay ñoåi töø 0m ñeán 6,95m. Höôùng doøng chaûy nöôùc döôùi ñaát nhìn chung theo höôùng Ñoâng Baéc – Taây Nam vaø höôùng Baéc Nam. Taàng chöùa nöôùc ñöôïc cung caáp töø nöôùc möa, nöôùc Keânh Ñoâng, nöôùc töôùi vaø nöôùc caùc doøng maët. Chaát löôïng nöôùc bieán ñoåi khaù phöùc taïp, nöôùc maën ñeán lôï coù toång khoaùng hoùa M>1g/l gaëp ôû phía Nam noäi thaønh, Nhaø Beø, Caàn Giôø, Ñoâng Baéc Bình Chaùnh vaø phía Nam Thuû Ñöùc cuõ. Phaàn coøn laïi laø nöôùc nhaït phuïc vuï cho sinh hoaït vaø aên uoáng. Caùc traàm tích Pleistocen khoâng loä ra maø bò caùc traàm tích Holocen phuû leân, thaønh phaàn goàm caùc lôùp haït mòn goàm seùt, seùt boät, caùt seùt laãn saïn soûi laterite coù beà daøy thay ñoåi töø 35,6m - 82,5m. Nöôùc trong caùc caùc traàm tích Pleistocen bao goàm hai lôùp chöùa nöôùc: lôùp treân coù beà daøy 10m -12m, lôùp naøy coù thaønh phaàn bao goàm seùt, boät seùt, caùt seùt laãn saïn soûi laterit. Lôùp naøy möùc ñoä chöùa nöôùc yeáu, khaû naêng cung caáp khoâng ñaùng keå. Lôùp döôùi laø lôùp haït thoâ coù laãn ít saïn vaø caùt haït mòn, khaû naêng chöùa nöôùc trung bình khaù. Lôùp naøy coù theå cung caáp toát cho nhu caàu sinh hoaït cuûa khu vöïc. Chaát löôïng nuôùc trong taàng chöùa Pleistocen thay ñoåi theo muøa, ñoä toång khoaùng hoùa thay ñoåi raát lôùn. Loaïi hình nöôùc chuû yeáu laø Bicacbonat - Clorua vaø Bicacbonat. Keát quaû phaân tích thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa nöôùc trong taàng Pleistocen coù theå bieåu ñieãn döôùi daïng coâng thöùc Kurlov nhö sau: Taàng chöùa nöôùc Pleistocen khoâng coù quan heä thuûy löïc vôùi taàng chöùa nöôùc Holocen naèm treân vaø taàng Pliocen naèm döôùi. Nguoàn cung caâp chuû yeáu laø soâng Saøi Goøn vaø doøng ngaàm töø phía Ñoâng Baéc chaûy xuoáng. Mieàn thoaùt chuû yeáu laø doøng ngaàm veà phía Taây. Toùm laïi: taàng chöùa nöôùc Pleistocen laø taàng chöùa nöôùc coù yù nghóa trong cung caáp nöôùc nhöng chaát löôïng nöôùc khoâng ñoàng ñieàu neân trieån voïng khai thaùc khoâng lôùn. Nöôùc trong traàm tích Pliocen treân: Khoâng loä ra treân maët maø bò phuû bôûi caùc traàm tích treû hôn, chuùng naèm keà döôùi traàm tích Pleistocen (QI-III). Chieàu daøy taàng Pliocen treân töông ñoái lôùn vaø coù xu höôùng taêng daàn veà phía Ñoâng Nam vaø Taây Nam. Ñaây laø taàng nöôùc coù aùp, chöùa nöôùc toát vaø raát giaøu nöôùc, laø ñoái töôïng cung caáp nöôùc chuû yeáu cho khu vöïc. Taàng chöùa nöôùc traàm tích Pliocen treân ñöôïc chia laøm hai phaàn rieâng bieät. Phaàn phía treân coù beà daøy thay ñoåi töø 5,5m - 31,2m, thaønh phaàn goàm boät seùt, seùt. Lôùp naøy khoâng coù khaû naêng chöùa nöôùc, thöïc teá laø lôùp caùch nöôùc Pleistocen naèm beân treân. Phaàn döôùi coù taøhnh phaàn thoâ hôn bao goàm caùt haït trung ñeán thoâ laãn nhieàu saïn soûi, ñaây laø lôùp chöùa nöôùc chính cuûa taàng chöùa nöùôc Pliocen treân, chieàu daøy thay ñoåi töø 53m -104 m, laø taàng chöùa nöôùc lôùn vaø oån ñònh, khaû naêng chöùa nöôùc phong phuù do thaønh phaàn haït thoâ chieám öu theá. Theo keát quaû nghieân cöùu cho thaáy nöôùc trong taàng chöùa nöôùc Pliocen thuoäc loaïi nöôùc nhaït ñeán sieâu nhaït. Ñoä toång khoaùng hoùa thay ñoåi töø 0,1g/l - 0,96g/l. Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa nöôùc laø bicacbonat - clorua hoaëc clorua - bicacbonat. Haøm löôïng clorua thay ñoåi töø 12mg/l – 569mg/l. Coâng thöùc Kurlov bieåu dieãn thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa nöôùc trong taàng chöùa nöôùc Pliocen treân nhö sau: Nguoàn cung caáp chuû yeáu laø doøng ngaàm chaûy töø höôùng Taây Baéc, Baéc vaø Ñoâng Baéc xuoáng, mieàn thoaùt cuõng theo doøng ngaàm veà phía Taây Nam vaø Ñoâng Nam. Taàng chöùa nöôùc Pliocen treân khoâng coù quan heä thuûy löïc vôùi taàng chöùa nöôùc Pleistocen phía treân vaø chòu aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu trong khu vöïc. Noùi chung, nöôùc trong taàng chöùa nöôùc Pliocen treân coù thaønh phaàn hoùa hoïc toát, tröõ löôïng khai thaùc lôùn vaø oån ñònh neân ñaây laø nguoàn cung caáp nöôùc lôùn phuïc vuï cho sinh hoaït cuûa khu vöïc. Nöôùc trong caùc traàm tích Pliocen döôùi: Caùc traàm tích Pliocen döôùi khoâng loä ra treân maët, chuùng naèm tröïc tieáp döôùi taàng Pliocen treân, chieàu daøy thay ñoåi töû 40m-118m. Nöôùc chöùa trong taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi thuoäc taàng nöôùc coù aùp cao, möùc ñoä chöùa nöôùc trung bình ñeán giaøu. Döïa vaøo tính chaát vaø ñaëc ñieåm thaïch hoïc coù theå chia taàng Pliocen döôùi thaønh hai phaàn: phaàn treân thaønh phaàn goàm haït mòn goàm seùt, seùt boät coù chieàu daøy töø 1m-8m. Do beà daøy nhoû, haøm löôïng seùt cao neân khaû naêng caùch nöôùc cuûa taàng naøy raát toát. Phaàn döôùi thaønh phaàn bao goàm haït thoâ laãn ít saïn soûivaø boät ñoâi khi coù xen keïp caùc thaáu kính boät vaø seùt, coù chieàu daøy trung bình 72,6m. Ñaây laø phaàn chöùa nöôùc chính cuûa taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi. Keát quaû bôm nöôùc thí nghieäm cho thaáy taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi töông ñoái giaøu nöôùc. Nhìn chung chaát löôïng nöôùc toát, ñoä toång khoaùng hoùa töø 0,2g/l - 0,96g/l nhöng cuõng coù vai troø nôi nöôùc laø nöôùc lôï. Keát quaû phaân tích vi löôïng vaø vi truøng cho thaáy nöôùc ñaït yeâu caàu söû duïng. Tuy nhieân haøm löôïng saét cao töø 8,06mg/l -18,85mg/l, ranh giôùi rìa bò nhieãm maën. Nöôùc trong taàng Pliocen döôùi thöôøng coù thaønh phaàn laø clorua hoaëc hoãn hôïp clorua – bicacbonat, haøm löôïng clo töø 150mg/l -726mg/l, thaønh phaàn hoùa hoïc coù theå bieåu dieãn döôùi daïng coâng thöùc Kurlov nhö sau: Taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi coù quan heä thuûy löïc vôùi taàng Pliocen treân vaø chòu aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu khu vöïc, ñoä dao ñoäng möïc nöôùc döôùi ñaát tuaân theo cheá ñoä baùn nhaät trieàu. Nguoàn cung caáp cho taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi chuû yeáu laø doøng chaûy ngaàm chaûy töø Baéc vaø Taây Baéc xuoáng, mieàn thoaùt theo doøng ngaàm veà phía Ñoâng Nam. Toùm laïi, taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi raát phong phuù, chaát löôïng nöôùc toát coù theå khai thaùc vôùi quy moâ coâng nghieäp. Nöôùc trong ñaù Mezozoi: Caùc ñaù Mezozoi phaân boá ôû ñoä saâu töø 168m -350m vôùi beà daøy khoaûng 2000m vaø khoâng loä ra trong khu vöïc nghieân cöùu. Möùc ñoä nghieâm cöùu nöôùc trong taàng chöùa naøy haïn cheá. Qua caùc keát quaû nghieân cöùu ta thaáy thaønh phaàn cuûa ñaù bao goàm caùt keát, boät keát, caùt keát tuf, möùc ñoä nöùt neû keùm vì vaäy khaû naêng chöùa nöôùc raát haïn cheá. Nöôùc laø nöôùc nhaït, coù thaønh phaàn hoùa hoïc laø bicacbonat hay hoãn hôïp clorua – bicacbonat. ØØToùm laïi: qua quaù trình nghieân cöùu vaø phaân tích ta thaáy trong khu vöïc huyeän Bình Chaùnh taàng chöùa nöôùc Pliocen treân vaø Pliocen döôùi laø coù trieån voïng khai thaùc. Nöôùc cuûa 2 taàng chöùa nöôùc naøy phong phuù vaø coù chaát löôïng toát. Tuy nhieân taàng chöùa nöôùc Pliocen treân laø coù trieån voïng hôn caû do phaân boá ôû ñoä sau khoâng lôùn vaø coù theå ñaùp öùng nhu caàu khai thaùc vôùi tröõ löôïng lôùn. Caùc taàng chöùa nöôùc khaùc ôû ñoä saâu lôùn neân khaû naêng khai thaùc khoâng lôùn trong khai thaùc phuïc vuï cho sinh hoaït vaø coâng nghieäp. ššY›› CHÖÔNG IV: ÑAËC ÑIEÅM ÑÒA HÌNH, ÑÒA MAÏO VAØ CAÙC HIEÄN TÖÔÏNG ÑÒA CHAÁT COÂNG TRÌNH ÑOÄNG LÖÏC Caùc hieän töôïng ñòa chaát coâng trình ñoäng löïc thöôøng xaûy ra trong töï nhieân, aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. Chuùng gaây ra nhöõng phaù huûy ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau, laøm phaù huûy caùc coâng trình xaây döïng moät caùch deã daøng, khoâng nhöõng theá coøn coù theå gaây nguy hieåm cho tính maïng cuûa con ngöôøi. Chính vì vaäy vieäc nghieân cöùu, phaân loaïi caùc hieän töôïng ñòa chaát coâng trình raát caàn thieát ñeå coù theå phoøng choáng, giaûm nheï thieät haïi. CAÙC HIEÄN TÖÔÏNG ÑÒA CHAÁT COÂNG TRÌNH ÑOÄNG LÖÏC: Döïa vaøo caùc taøi lieäu, baùo caùo ñòa chaát moâi tröôøng cuûa Lieân Ñoaøn Ñòa Chaát 8 vaø cuûa taùc giaû Nguyeãn Vaên Thaønh, ñoàng thôøi keùt hôïp vôùi quan saùt thöïc ñòa, chuùng toâi thaáy ôû vuøng nghieân cöùu coù caùc hieän töôïng ñòa chaát coâng trình ñoäng löïc nhö sau: Hieän töôïng ñòa chaát töï nhieân: Hieäân töôïng phong hoùa ñaát ñaù: Caùc taùc nhaân chuû yeáu aûnh höôûng ñeán hieäân töôïng phong hoùa ñaát ñoù laø: khí quyeån, thuûy quyeån, sinh quyeån. Hieän töôïng naøy xaûy ra khaù phoå bieán trong khu vöïc nghieân cöùu. Phong hoùa Feralit: Hieän töôïng naøy phaân boá ñeàu khaép treân caùc traàm tích Holocen vaø Pleistocen coù trong vuøng nghieân cöùu. Hieän töôïng phong hoùa Feralit laø giai ñoaïn ñaàu cuûa hieän töôïng phong hoùa Laterit. Phong hoùa Feralit ñöôïc Fritlan nghieân cöùu voû phong hoùa ôõ vuøng nhieät ñôùi aåm ñeå chæ hieän töôïng ñaát ñaù bò phong hoùa thaønh ñaát ñaù coù maøu ñoû gaïch, vaøng naâu saëc sôõ, coù haøm löôïng khoaùng vaät thöù sinh chieám chuû yeáu, tyû leä SiO2/Fe2O3 vaø SiO2/Al2O3 thöôøng nhoû hôn hai, haøm löôïng seùt cao, pH thaáp (trong ñoù Kaolinit laø thaønh phaàn quan troïng). Phong hoùa Laterit: Hieän töôïng phong hoùa Laterit laø hieän töôïng ñaát ñöôïc laøm giaøu taïi choã, caùc oxit saét nhoâm theo doøng nöôùc ngaàm ñöôïc mang töø nôi khaùc ñeán, khi gaëp nhöõng ñieàu kieän thích hôïp caùc oxit saét nhoâm ñöôïc vaän chuyeån leân treân taàng ñaát ñaù chöùa nöôùc, nöôùc boác hôi ñi ñeå laïi thaønh phaàn oxit saét vaø nhoâm beàn vöõng trong thieân nhieân. Hieän töôïng naøy thöôøng xaûy ra ôõ nhöõng vuøng coù ñòa hình thoaûi nhö Thuû Ñöùc, Bình Chaùnh … treân nhieàu loaïi ñaát ñaù khaùc nhau, chuû yeáu laø seùt, seùt pha, caùt pha ñoâi khi laãn saïn soûi thuoäc traàm tích Pleistocen nguoàn goác soâng. ÔÛ Vieät Nam noùi chung vaø Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng thuoäc vuøng khí haäu noùng aåm neân hieän töôïng Laterit hoùa thöôøng xaûy ra. Maëc duø hieän töôïng naøy ñoái vôùi noâng nghieäp khoâng coù lôïi nhöng ñoái vôùi ñòa chaát coâng trình thì quaù trình Laterit hoùa laïi laøm gia taêng ñoä beàn cuûa ñaát neàn. Vì vaäy coù theå söû duïng lôùp ñaát naøy laøm neàn cho caùc coâng trình xaây döïng. Hieän töôïng xoùi moøn: Khi möa rôi xuoáng ñaát, moät löôïng nöôùc bò boác hôi trôû veà khí quyeån, moät phaàn ngaám saâu xuoáng ñaát giuùp boå caáp cho nguoàn nöôùc ngaàm, nhöng phaàn lôùn bò chaûy traøn treân maët ñaát taïo neân doøng chaûy taïm thôøi. Nhöõng doøng chaûy taïm thôøi naøy khi chaûy thöôøng ñem theo trong noù nhöõng vuïn ñaát ñaù gaây neân hieän töôïng xoùi moøn beà maët. Hieän töôïng naøy phaùt trieån maïnh ôû nhöõng nôi nöôùc maët chaûy taäp trung theo doøng ñöôïc goïi laø hieän töôïng xoùi moøn theo doøng. Xoùi moøn beà maët: Xoùi moøn beà maët laø hieän töôïng ñòa chaát coâng trình ñoäng löïc gaây nhöõng aûnh höôûng nghieâm troïng nhö ñem ñi nhöõng chaát dinh döôõng trong ñaát ñi nôi khaùc laøm ñaát trôû neân ñaát ngheøo thöôøng xaûy ra maïnh meõ vaøo muøa möa. Caùc doøng nöôùc theo ñoù moi chuyeån ñi moät soá vaät lieäu taïo neân caùc daïng möông xoùi hay raûnh xoùi, nhieàu khi taïo thaønh 1 heä thoáng möông xoùi vaø raõnh xoùi laøm cho beà maët ñòa hình bò phaân caét khoâng lieân tuïc. Hieän töôïng naøy phaùt trieån treân toaøn boä beà maët kieåu ñòa hình xaâm thöïc tích tuï ôû xaõ Linh Trung – Thuû Ñöùc vaø phaùt trieån maïnh trong traàm tích bôû rôøi tuoåi Pleistocen goàm: caùt, caùt pha…laøm cho nhieàu dieän tích khoâng coøn söû duïng ñöôïc trong ñaát noâng nghieäp hay ñaát bò thoaùi hoùa maïnh trôû neân caèn coãi. Söï phaùt trieån maïnh meõ ôû khu vöïc naøy laø do ñòa hình coù ñoä doác töông ñoái lôùn (töø 1-50), thaûm thöïc vaät phaù hoaïi gaàn nhö toaøn boä. Khoái löôïng ñaát bò xoùi moøn ôû khu vöïc naøy raát lôùn, vaøo muøa möa ñaát naøy bò röûa troâi chaûy traøn vaø laép ñaày caùc raõnh thoaùt nöôùc ôû hai beân ñöôøng bôûi caùc vaät lieäu do chuùng vaän chuyeån ñi. Xoùi moøn theo doøng: Xoùi moøn theo doøng quan saùt thaáy phaùt trieån ôû khu vöïc Taêng Nhôn Phuù, Long Bình – Thuû Ñöùc, caùc heä thoáng möông xoùi thöôøng phaùt trieån gaàn chaân caùc söôøn doác, phoå bieán ôû beà maët ñòa hình coù ñoä doác 1-50, coù chieàu roäng töø 1-3m vaø daøi vaøi traêm meùt, caùc thaønh phaàn nham thaïch laø caùt, caùt pha ñoâi nôi coøn coù laãn saïn vaø keát voùn Laterit. Hieän töôïng ñòa chaát coâng trình ñoäng löïc: Hieän töôïng löu bieán: Hieän töôïng naøy ñaëc bieät xaûy ra ôû ñaát loaïi seùt, noù bieåu hieän ôû söï bieán daïng laâu daøi cuûa ñaát loaïi seùt khi taûi troïng khoâng ñoåi. Theo taøi lieäu ñòa chaát coâng trình cuûa taùc giaû Nguyeãn Vaên Thaønh, ôû moät soá phoøng cuûa UÛy Ban Nhaân Daân Huyeän Bình Chaùnh, hieän töôïng ôû giöõa nhaø bò luùn ñi raát nhieàu so vôùi hai beân vaùch taïo neân söï cheânh leäch veà ñoä cao töø 3 - 4 m. Ñaây chính laø do aûnh höôûng hieän töôïng löu bieán. Hieän töôïng caùt chaûy, xoùi ngaàm: Caùt chaûy laø moät trong nhöõng hieän töôïng ñòa chaát coâng trình ñoäng löïc nguy hieåm thöôøng phaùt trieån trong ñaát loaïi caùt, buøn, seùt baûo hoaø nöôùc döôùi taùc duïng cuûa aùp löïc thuûy ñoäng vaø söï boâi trôn baèng caùc chaát keo nhö laø caùc vaät chaát keo höõu cô, keo saét, keo nhoâm …, noù bieåu hieän döôùi daïng nhöõng doøng buøn caùt, buøn ñaát ñuøn ra döôùi hoá moùng coâng trình khai ñaøo. Caùt chaûy thaät: Caùt haït nhoû, buøn, seùt … baõo hoaø nöôùc. Caùt chaûy giaû: Caùt thoâ, saïn soûi vaø ñaù taûng ñoâi khi cuõng bò chaûy khi gaëp nhöõng ñieàu kieän ñoäng löïc thích hôïp. Tuy nhieân, khi nhöõng ñieàu kieän ñoù giaûm daàn thì hieän töôïng caùt chaûy naøy cuõng ngöng xaûy ra. Cuõng töông töï nhö vaäy, moät soá ñaát loaïi seùt bò aåm öôùt cuõng deã daøng tan raõ, maát tính dính vaø chuyeån sang traïng thaùi seät. Tuy nhieân, khi ñoä aåm vöøa giaûm seõ daãn ñeán ñoä seät cuõng thay ñoåi ngay vaø hieän töôïng chaûy chaám döùt. Xoùi ngaàm laø söï moi chuyeån vaät lieäu töø nhöõng loaïi ñaát ñaù thaønh phaàn khoâng ñuû chaát hay moïi chuyeån caùc vaät lieäu xi maêng caùc haït, do söï vaän ñoäng doøng ngaàm vaø nguyeân nhaân chuû yeáu do söï khaùc nhau veà aùp löïc coät nöôùc ñaëc ñieåm xoùi ngaàm: xoùi ngaàm laø daïng phaù huyû ñaát ñaù khoâ, khoâng ñoàng nhaát(chaát taïp nhaïp) xaûy ra nhieàu loaïi ñaát, noù xaûy ra töông ñoái chaäm. Saûn phaåm do xoùi ngaàm coù tính rôøi xoáp, nhöõng nôi xaûy ra ñoä chaët giaûm ñoä roãng giaûm. Xoùi ngaàm phaùt trieån ôû vuøng mieàn coù nhieàu coâng trình seõ gaây ra hieän töôïng luùn nhieàu,luùn khoâng ñeàu, bieán daïng ñi ñeán phaù hoaïi nhöõng coâng trình beân treân. Noù laøm thay ñoåi ñoä thaám nöôùc cuûa ñaát, toác ñoä vaän ñoäng ñaëc bieät nhöõng nôi coù aùp löïc thuyû ñoäng. Ñieàu kieän xoùi ngaàm: ñaát ñaù khoâng ñoàng nhaát, nôi tieáp xuùc hai lôùp ñaát ñaù thaønh phaàn khaùc nhau.Khi gradien aùp löïc nhaát ñònh, toàn taïi 1 mieàn tieâu thoaùt nöôùc vaø laéng ñoäng vaät lieäu. Hieän töôïng luùn öôùt: Hieän töôïng naøy thöôøng thaáy ôû Linh Xuaân (Thuû Ñöùc) do ñaát coù ñoä loã roãng cao, ñoä chöùa buïi cao vaø chöùa nhieàu muoái Cacbonat sunfat neân deã bò xoùi moøn tan raõ khi ngaäp nöôùc nhieàu nôi coù khuynh höôùng suïp luùn .Ñaây laø hieän töôïng ñöôïc ñaùnh giaù laø baát lôïi cho vieäc xaây döïng coâng trình thöôøng laøm thieät haïi cho con ngöôøi. Khi xaây döïng caàn phaûi xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc. Toùm laïi caùc hieän töôïng ñòa chaát coâng trình ñoäng löïc trong khu vöïc nghieân cöùu khaù ña daïng caû veà caáp ñoä laãn soá löôïng, tuy coù nhöõng maët thuaän lôïi vaø khoâng thuaän lôïi cho coâng taùc thieát keá, thi coâng caùc coâng trình xaây döïng nhöng toát nhaát laø caàn phaûi tieán haønh khaûo saùt ñòa chaát coâng trình tæ mæ ñeå ñeà ra caùc phöông aùn thieát keá, thi coâng caùc coâng trình xaây döïng moät caùch toái öu nhaát nhaèm giaûm giaù thaønh xaây döïng cuõng nhö ñaûm baûo ñoä beàn vöõng, ñoä oån ñònh khi vaän haønh coâng trình veà sau. Hieän töôïng luùn beà maët: Laø hieän töôïng dòch chuyeån theo chieàu thaúng ñöùng cuûa caùc lôùp theo beà maët, khi chòu taùc duïng beà maët coâng trình. Ñònh nghóa ñaát goàm nhöõng khoaùng gaén keát theo moät truïc traät töï naøo ñoù, caùc haït gaén tröïc tieáp thoâng qua choå tieáp xuùc coøn ñaát rôøi xoáp gaén keát xi maêng goïi aùp löïc höõu hieäu (coù hieäu). Khi taùc duïng löïc vaøo trong ñaát haït tieáp nhaän vaø truyeàn ñi, söï luùn loaïi seùt laâu daøi (do söï giaûm theå tích). Trong töï nhieân, caùc haït xeáp laïi cho chaët leân ñoä loã roãng giaûm (töùc taêng khoái löôïng treân moät ñôn vò dieän tích theo moïi phöông). Thoâng thöôøng, döïa vaøo phoøng thí nghieäm taùc duïng thaúng ñöùng giaûm theå tích chieàu ñöùng seõ cho cheânh leäch h so chieàu daøi ban ñaàu, ñöa ra sô ñoà neùn phoøng thí nghieäm. Luùc ñaàu, P1 bò neùn roài P2>P1 cuõng neùn laïi, P3>P2 ñaát neùn giaûm ñoä roãng e2 ñeán e3 ñeán luùc naøo ñoù khoâng coøn moûng hôn nöõa. ÑAËC ÑIEÅM ÑÒA HÌNH, ÑÒA MAÏO: Döïa treân cô sôû caùc taøi lieäu veà ñòa hình, ñòa maïo vuøng nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû tröôùc ñoàng thôøi keát hôïp baûn ñoà ñòa maïo taân kieán taïo vuøng thaønh phoá Hoà Chí Minh cuûa Lieân Ñoaøn Ñòa Chaát 8 caên cöù vaøo ñoä töông ñoái, nguoàn goác thaønh taïo, thaønh phaàn thaïch hoïc tuoåi ñòa chaát ñaëc tröng veà hình thaùi cuûa caùc daïng ñòa hình trong vuøng nghieân cöùu vaø caùc quaù trình noäi sinh chuùng toâi phaân chia ñòa hình khu vöïc nghieân cöùu thaønh caùc ñôn nguyeân ñòa maïo sau: Kieåu ñòa hình xaâm thöïc boác moøn röûa troâi: Kieåu ñòa hình naøy phaân boá chuû yeáu ôû khu vöïc Taêng Nhôn Phuù-Thuû Ñöùc ñöôïc thaønh taïo bôûi caùt saïn pha boät laãn daêm taûng Laterit. Beà maët ñòa hình phaúng thoaûi roäng 50-300m, doác khoaûng 50 keùo daøi doïc thung luõng Goø Coâng bò möông raõnh xoùi phaù huûy chia caét vaø bò röûa troâi nhanh. Kieåu ñòa hình xaâm thöïc tích tuï: Kieåu ñòa hình naøy phaân boá töông ñoá roäng ôû Linh Xuaân vaù Taêng Phuù Nhôn, cao 20-40m, ñöôïc caáu taïo bôûi traàm tích bôû rôøi thuoäc heä thoáng Thuû Ñöùc goàm phía treân caùt boät san maøu naâu vaøng, naâu ñoû chuyeån tieáp xuoáng (phía döôùi laø soûi thaïch anh, seùt boät coù chöùa thaáu kính Kaolin. Beà maët ñòa hình roäng daïng ñoài löôïn soùng nghieâng thoaûi töø Ñoâng Baéc, (Taân Ñoâng Hieäp) xuoáng Taây Nam (Linh Quaân) vôùi goác doác 1-30 vaø bò röûa troâi, xaâm thöïc chia caét maïnh bôûi doøng chaûy keùo daøi theo höôùng Taây Baéc – Ñoâng Nam, ñoàng thôøi phaùt trieån möông xoùi raõnh xoùi heïp ôû khu vöïc ñoài Ñaïi hoïc Khoa hoïc töï nhieân. Hieän taïi phaàn lôùn cuûa dieän tích beà maët ñòa hình ñaõ troàng caây coâng nghieäp (ñieàu, baïch ñaøn). Moät soá nôi ñang ñöôïc khai thaùc vaät lieäu caáu taïo neân theàm (kaolin seùt gaïch ngoùi, cuoäi soûi Laterit, ñaát san laáp). Söï khai thaùc naøy ñaõ phaù huûy vaø laøm thay ñoåi beà maët nguyeân thuûy cuûa ñòa hình, taïo caùc moong khai thaùc vôùi ñòa hình aâm nhö caùc ao hoà bò ngaäp nöôùc thöôøng xuyeân. Kieåu ñòa hình tích tuï: Kieåu ñòa hình chieám phaàn lôùn dieän tích vuøng nghieân cöùu (3/4 dieän tích). Nguoàn goác tích tuï ôû ñaây chuû yeáu laø nhöõng vaät lieäu hoãn hôïp cuûa soâng bieån vaø soâng, ít hôn laø ñaàm laày vaø soâng. Traàm tích Pleistocen vaø Holocen loä ra treân beà maët hình thaønh caùc baäc theàm, baõi boài cao. Phuï kieåu ñòa hình tích tuï daïng theàm baäc 2 nguoàn goác soâng tuoåi Pleistocen treân (aIII3): Phuï kieåu ñòa hình naøy dieän tích nhoû döôùi daïng keùo daøi töø Laùi Thieâu xuoáng khu vöïc Phöôùc Long vaø Taêng Nhôn Phuù cao 5-15m ñöôïc caáu taïo bôûi caùt boät, saïn caùt cuoäi soûi chöù seùt Kaolin. Veà hình thaùi beà maët ñòa hình phaúng heïp (0,3-1,5km; nghieâng thoaûi 1-30) bò chia caét bôûi caùc suoái raïch nhoû vaø heä thoáng möông raõnh xoùi khaù phaùt trieån. Hieän taïi phaàn lôùùn beà maët theàm laø dieän tích canh taùc caây coâng nghieäp (ñaäu, khoai mì) vaø caùc loaïi caây aên quaû. Vieäc khai thaù caùc loaïi khoaùng saûn (caùt, cuoäâi, soûi kaolin) treân beà maët ñòa hình ñaõ ñöôïc gia taêng theâm beà maët doác cuûa ñòa hình. Phuï kieåu ñòa hình tích tuï daïng theàm baäc 2 nguoàn goác soâng bieån tuoåi Holocen döôùi giöõa (amIII3): Phuï kieåu ñòa hình naøy phaân boá taäp trung ôû khu vöïc noäi ngoaïi thaønh Thaønh phoá Hoà Chí Minh (Taân Bình, Goø Vaáp, Hooùc Moân) cao 5-15m, ñöôïc caáu taïo bôûi traàm tích bôû rôøi goàm: caùt boät chöùa ít saïn nhoû ôû phaàn ñaùy maøu xaùm (10-30m). Veà hình thaùi beà maët ñòa hình roäng, baèng phaúng, nghieâm thoaûi nheï, (1-30) bò chia caét bôûi heä thoáng soâng raïch theo nhieàu höôùng khaùc nhau. Hieän taïi ñaây laø dieän tích canh taùc ñaát noâng nghieäp cuõng nhö quy hoaïch môû roäng ñoâ thò vaø phaùt trieån khu daân cö thuaän lôïi. Phuï kieäu ñòa hình tích tuï daïng theàm baäc 1 nguoàn goác soâng bieån tuoåi Holocen döôùi giöõa: Phuï kieàu ñòa hình naøy phaân boá ôû khu vöïc Goø Vaáp, Thuû Ñöùc cao 2-5m ñöôïc caáu taïo bôûi traàm tích goàm: caùt, boät, seùt maøu xaùm traéng ñeán xaùm vaøng daøy 2-10m. Veà hình thaùi beà maët ñòa hình baèng phaúng, heïp (0,5-5km) bò chia caét bôûi heä thoáng soâng suoái chaûy theo höôùng Taây Baéc – Ñoâng Nam. Traàm tích caáu taïo theàm bò nhieãm maën gaây khoù khaên cho vieäc phaùt trieån noâng nghieäp. Lôùp seùt gaàn maët bò phong hoùa yeáu (daøy 0,5-1m) coù theå khai thaùc laøm gaïch ngoùi. Phuï kieåu ñòa hình tích tuï daïng baõi boài cao nguoàn goác soâng tuoåi Holocen giöõa treân (aIV2-3): Phuï kieåu ñòa hình naøy ôû phía Nam Thuû Ñöùc doïc theo hai bôø soâng Saøi Goøn, cao 1-2m ñöôïc caáu taïo bôûi traàm tích goàm: caùt boät, seùt maøu xaùm, xaùm ñen chöù muøn thöïc vaät daøy 5-9m. Beà maët ñòa hình phaúng, ít ngaäp nöôùc bò chia caét bôûi maïng löôùi soâng raïch (chòu aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu). Hieän taïi beà maët ñòa hình ñaõ vaø ñang söû duïng cho canh taùc noâng nghieäp laø chuû yeáu. ššY›› CHÖÔNG V: KHOAÙNG SAÛN VAØ VAÄT LIEÄU XAÂY DÖÏNG Veà maët khoaùng saûn, khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi chung vaø khu vöïc Taây Nam noùi rieâng ña soá laø caùc saûn phaåm seùt, vaät lieäu xaây döïng vaø goám söù laø chuû yeáu: Ø Lieân quan ñeán thaønh heä Ferit thöïc thuï raát nhieàu caùc loaïi khoaùng saûn: saùt gaïch ngoùi, seùt Kaolin, Laterit, trong ñoù trieån voïng nhaát laø ñieåm seùt gaïch ngoùi vaø Laterit Long Bình – Thuû Ñöùc. Do ñaëc ñieåm cuûa quaù trình phong hoaù xaûy ra ñoái vôùi ñaù tröôùc Kainozoi coù beà daøy lôùn, tính phaân ñôùi roõ raøng vaø ngheøo SiO2 töï do neân khai thaùc khoaùng saûn trong voû naøy raát thuaän lôïi vaø ñaït hieäu quaû kinh teá cao. Ø Lieân quan ñeán thaønh heä voû Ferit hoaù laø caùc khoaùng saûn: seùt Kaolin, seùt gaïch ngoùi, Laterit, trong ñoù trieån voïng nhaát laø ñieåm seùt Kaolin Hoá Boø (Cuû Chi), seùt gaïch ngoùi Vónh Loäc (Hooùc Moân), seùt Kaolin Linh Xuaân (Thuû Ñöùc). Caùc voû phong hoaù phaùt trieån treân traàm tích bôû rôøi coù beà daøy moûng, tính phaân ñôùi khoâng roõ raøng, laãn nhieàu SiO2 töï do (30 – 35%), caàn thieát coù phöông phaùp khai thaùc toång hôïp ñeå naâng cao lôïi ích kinh teá. ÔÛ ven rìa theàm baäc III, caùc traàm tích bôû rôøi naèm treân lôùp Laterit coù haøm löôïng Kaolinit cao (40 – 50%), thaïch anh cao (30 – 35%) neân phaàn naøy coù theå khai thaùc toång hôïp seùt Kaolin, caùt thaïch anh coøn phaàn döôùi Laterit coù möùc ñoä phong hoaù yeáu (Si Al Fe) nhieãm Fe ít (2 – 3%) nhöng haøm löôïng Hydromica cao (15 – 25%) neân Fe naøy khoâng ñaït chæ tieâu ñeå saûn xuaát söù cao caáp. Tuy nhieân, seùt ñoù troän vôùi seùt trong traàm tích Holocen theo tyû leä thích hôïp seõ ñöôïc seùt gaïch ngoùi coù chaát löôïng toát (hieän nay ôû moät soá ñòa phöông vaãn troän moät phaàn seùt Holocen vôùi 3 phaàn seùt trong Pleistocen). Noùi chung, vaät lieäu xaây döïng ôû khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh thì ngheøo naøn, phaàn bôû rôøi vöôït troäi phaàn cöùng vaø ñaëc sít. Caùt vaø seùt (coå vaø môùi) aùp ñaûo ñaù. Veà ñaù, ñaây laø thò tröôøng lôùn nhaäp ñaù ôû caùc nôi veà. Than buøn ôû Cuû Chi vaø Caàn Giôø thuoäc loaïi xaáu, phaûi nhaäp töø caùc vuøng laân caän veà, cuõng laø moät thò tröôøng lôùn caàn chuù yù. Khoaùng saûn lôùn nhaát laø nöôùc ngaàm. Ñaây laø cuûa baùu ñoái vôùi söï ñoâ thò hoùa: noù coù 5 taàng, ñeàu do nöôùc möa boå sung haøng naêm neân voâ taän (neáu bieát khai thaùc ñuùng löôïng). Taàng noâng (khoâng ñeán traêm meùt saâu) laø taàng toái öu veà söû duïng, kinh teá vaø kyõ thuaät. Loaïi ôû saâu, theo ñòa taàng ôû Hooùc Moân, töø 100 – 200m (gaëp moùng), ít phong phuù hôn nhöng raát toát. Coát loõi ôû ñaây laø nöôùc ngaàm trong caùt: coù 2 taàng ñaát seùt treân döôùi laøm taàng chaén, seùt taåm ñaày nöôùc nhöng khoâng thaám hoaëc thaám raát ít. Ngöôøi ta khai thaùc nöôùc trong taàng caùt, khoâng khai thaùc nöôùc trong taàng seùt vì seùt khoâng ñuû ñoä daøy (200m daøy trôû leân). Moät baûn ñoà nöôùc ngaàm (tyû leä 1:25.000) ñaõ ñöôïc khoa Ñòa Chaát thieát laäp vaøo naêm 1985, raát coù ích cho chieán löôïc ñoâ thò hoùa vaø quoác teá Daân Sinh. Ñoái vôùi vuøng Taây Nam noùi rieâng, khoaùng saûn raát ngheøo naøn, ña soá chæ laø seùt, vaät lieäu xaây döïng,…. Trong khu vöïc nghieân cöùu, qua quaù trình tìm hieåu thì bieát theâm ôû ñaây coù ñaát than buøn, laø moät loaïi khoaùng saûn tuy khoâng coù nhieàu giaù trò kinh teá nhöng höõu ích ñoái vôùi coâng taùc caûi taïo ñaát cho khu quy hoaïch xaây döïng hoà sinh thaùi ôû ñaây. ššY›› CHÖÔNG VI: HIEÄN TRAÏNG KHAI THAÙC NÖÔÙC DÖÔÙI ÑAÁT VUØNG TAÂY NAM THAØNH PHOÁ Toác ñoä phaùt trieån ngaøy caøng cao keùo theo nhu caàu veà nöôùc cho sinh hoaït, saûn xuaát cuõng vì theá taêng theo. Soá löôïng gieáng cuõng nhö löu löôïng khai thaùc daàn daàn trôû neân quaù möùc cho pheùp. SOÁ LÖÔÏNG GIEÁNG KHOAN: Ñeå phuïc vuï cho nhu caàu sinh hoaït cuõng nhö saûn xuaát maø trong thôøi gian ngaén hôn 10 naêm soá löôïng gieáng khai thaùc nöôùc ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ coù söï taêng ñoät bieán vaø vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa Thaønh phoá ngaøy caøng nhanh nhö hieän nay thì toác ñoä phaùt trieån löôïng gieáng khai thaùc cuõng laø ñieàu heát söùc bình thöôøng chæ töø 1991-2003, theo thoáng keâ ñaõ coù khoaûng 100.000 nhaø maùy nöôùc khai thaùc coâng nghieäp, caùc gieáng khai thaùc nöôùc döôùi ñaát naøy coù ñöôøng kính cuõng nhö caùc ñoä saâu khai thaùc khaùc nhau. Caùc ñieåm gieáng naøy phaân boá khoâng ñeàu treân ñòa baøn maø thöôøng taäp trung cao ôû moät soá khu vöïc. Cao nhaát ôû quaän Phuù Nhuaän coù maät ñoä gieáng khai thaùc 0,08 - 872 gieáng/km2. Ngoaøi ra caùc quaän huyeän coù maät ñoä gieáng khai thaùc cao cuûa Thaønh phoá khoaûng hôn 300 gieáng/km2 goàm quaän 3, quaän 10, quaän Goø Vaáp, quaän Taân Bình. Maät ñoä gieáng trung bình cuûa caû Thaønh phoá laø 46 gieáng/km2. Taàng chöùa nöôùc Pleistocen coù 78.752 gieáng khai thaùc, taàng chöùa nöôùc Pliocen treân coù 17.010 gieáng khai thaùc, ñaây laø hai taàng khai thaùc nöôùc chính cuûa khu vöïc Thaønh phoá, coøn laïi laø taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi. STT Quaän/ huyeän Dieän tích (km2) Daân soá Soá gieáng khoan/km2 Maät ñoä chung Soá gieáng khoan treân 1000 daân TaàngQI-III Taàng N2b 1 Quaän 6 6,9 260755 30,1 48,0 78,1 2,07 2 Quaän 8 18,8 328920 1,3 12,4 13,7 0,78 3 Bình Chaùnh 300,7 270259 35,9 36,2 72,1 80,19 -Baûng 4-Maät ñoä phaân boá gieáng khai thaùc nöôùc döôùi ñaát cuûa taàng chöùa nöôùcPleistocen vaø Pliocen döôùi-- -Bieåu ñoà 5- Maät ñoä gieáng khai thaùc cuûa töøng quaän, huyeän/km2 - Quaän Huyeän Soá gieáng khoan khai thaùc N2a N2b QI-III QIV Toång Quaän 6 331 208 539 Quaän 8 233 25 258 Bình Chaùnh 5 10872 10800 3 21680 -Baûng 5-Soá löôïng gieáng khai thaùc ôû caùc taàng khu vöïc Taây Nam Thaønh phoá – -Bieåu ñoà 6- Soá löôïng gieáng khai thaùc cuûa töøng quaän huyeän- LÖU LÖÔÏNG KHAI THAÙC: Thôøi gian Tröôùc 1950 1960 1996 1998 1999 2004 Löu löôïng khai thaùc 80 130 357 475 525 600 -Baûng 6-Löu löôïng khai thaùc nöôùc döôùi ñaát theo thôøi gian (1000m3/ngaøy)- Trong thôøi gian ngaén ban ñaàu khi nöôùc döôùi ñaát baét ñaàu ñöôïc khai thaùc söû duïng, löu löôïng khai thaùc coøn töông ñoái thaáp khoaûng 80.000m3/ngaøy vaø sau ñoù daàn daàn thoùi quen söû duïng nöôùc döôùi ñaát thay theá haàu nhö toaøn boä löôïng nöôùc maët thì löu löôïng khai thaùc taêng leân theo toác ñoä raát nhanh trong 10 naêm tröõ löôïng khai thaùc taêng gaáp 1,6 laàn so vôùi thôøi ñieåm baét ñaàu khai thaùc; trong 50 naêm tröõ löôïng khai thaùc taêng gaáp 7,5 laàn; vôùi nhu caàu cao vaø aùp löïc daân soá toác ñoä khai thaùc nöôùc döôùi ñaát trong nhöõng naêm tôùi seõ coøn taêng nhanh hôn. Toång löôïng nöôùc döôùi ñaát khai thaùc khoaûng 600.000m3/ngaøy (naêm 2004). Löu löôïng khai thaùc trong caùc taàng chöùa nöôùc nhö sau: taàng chöùa nöôùc Holocen khoaûng 100m3/ngaøy, taàng chöùa nöôùc Pleistocen khoaûng 300.000 m3/ngaøy, taàng chöùa nöôùc Pliocen treân 250.000m3/ngaøy, coøn laïi laø taàng Pliocen döôùi. Löu löôïng khai thaùc theo quaän, huyeän ñöôïc trình baøy ôû bieàu ñoà sau: -Bieåu ñoà 7- Löu löôïng khai thaùc ôû caùc quaän huyeän (m3/ngaøy)- Quaän/ huyeän Löu löôïng khai thaùc (m3/ngaøy) Muïc ñích söû duïng N2a N2b QI-III QIV Toång Saûn xuaát Sinh hoaït Quaän 6 6.677,00 648,00 7.325,00 5.259,00 2.066,00 Quaän 8 5.428,00 313,00 5.741,00 4.473,00 1.268,00 Bình Chaùnh 1.440,00 46.388,00 31.176,30 8,00 79.012,33 34.263,00 44.748,00 -Baûng 7-Löu löôïng khai thaùc nöôùc khu vöïc Taây Nam Thaønh phoá (m3/ngaøy)- CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC KHAI THAÙC: Theo tieâu chuaån TCVN 5944-1995, döïa vaøo keát quaû phaân tích maãu nöôùc taïi caùc ñieåm khai thaùc, chaát löôïng cuûa caùc taàng ñöôïc thoáng keâ nhö sau: Taàng chöùa nöôùc Holocen: Toång soá maãu thu thaäp: 11 maãu, keát quaû ñoä pH thay ñoåi töø 4,09 ñeán 8,36; moät maãu khoâng ñaït tieâu chuaån. Haøm löôïng Clorua(Cl-) thay ñoåi töø 29,3 ñeán 12.762,0mg/l, coù 7 maãu khoâng ñaït TCCP, ñoä cöùng thay ñoåi töø 48-278mg/l, haøm löôïng sunfat thay ñoåi töø 60,04 -1512,95mg/l, coù 4 maãu khoâng ñaït TCCP, haøm löôïng saét thay ñoåi töø 0- 0,95mg/l. Nhìn chung, nöôùc khai thaùc töø caùc gioàng caùt thöôøng coù haøm löôïng Clorua cao do naèm gaàn bieån. Ngoaøi ra nöôùc ôû caùc doøng caùt ven bieån coøn laø ñoái töôïng chòu söï aûnh höôûng maïnh bôûi caùc taùc nhaân gaây oâ nhieãm cuûa con ngöôøi nhö nöôùc thaûi töø sinh hoaït, nöôùc töø saûn xuaát cuûa caùc nhaø maùy xí nghieäp do taàng chöùa nöôùc naøy coù caáu taïo khoâng coù taàng chaén beân treân, nöôùc möa cuõng nhö caùc chaát baån khaùc deã daøng thaám xuoáng gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Möùc ñoä oâ nhieãm theå hieän qua keát quaû phaân tích haøm löôïng cuûa hôïp chaát nitô cao ôû moät soá maãu phaân tích. Taàng Pleistocen: Khaûo saùt trong taàng naøy keát quaû ñöôïc thoáng keâ treân 284 maãu nhö ng coù tôùi 247/284 maãu khoâng ñaït tieâu chuaån veà pH, 2/284 maãu khoâng ñaït TCCP veà haøm löôïng Clorua, 6/284 maãu khoâng ñaït TCCP veà sunfat, 27/284 maãu khoâng ñaït TCCP veà saét. Nhìn chung, chaát löôïng nöôùc trong taàng Pleistocen thöôøng coù pH thaáp hôn tieâu chuaån cho pheùp. Taàng Pleistocen coù thaønh phaàn caùc hôïp chaát nitô vaø saét cao nhaát tuy nhieân laïi laø taàng nöôùc ñöôïc ngöôøi daân khai thaùc vaø söû duïng chuû yeáu vaø haàu nhö chöa ñöôïc qua heä thoáng xöû lyù. Moät soá ñieåm khaûo saùt ñaõ coù daáu hieäu veà hieän töôïng oâ nhieãm vi sinh. Taàng Pliocen treân: Treân 141 maãu thu thaäp vaø phaân tích cho keát quaû nhö sau: coù 75 maãu khoâng ñaït tieâu chuaån veà pH, 2 maãu khoâng ñaït tieâu chuaån veà Clorua, 1 maãu khoâng ñaït tieâu chuaån veà nitrat, 1 maãu khoâng ñaït tieâu chuaån veà ñoä cöùng, 1 maãu khoâng ñaït tieâu chuaån veà sunfat vaø 22 maãu khoâng ñaït tieâu chuaån veà saét. Nhìn chung, chaát löôïng nöôùc khai thaùc ôû taàng Pliocen treân chöa bò oâ nhieãm coù theå cung caáp cho nhu caàu sinh hoaït vaø saûn xuaát tuy nhieân cuõng caàn quan taâm ôû ñaây laø haøm löôïng saét cao hôn tieâu chuaån cho pheùp. Taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi: Trong 9 maãu thu thaäp vaø tieán haønh phaän tích cho keát quaû nhö sau: ñoä pH thay ñoåi töø 6,6-8,2. Haøm löôïng clorua thay ñoåi töø 7,09 - 976,45mg/l, 1 maãu khoâng ñaït TCCP veà clorua, haøm löôïng nitrat thay ñoåi trong khoaûng töø 0 -0,06mg/l, ñoä cöùng thay ñoåi trong khoaûng 8,6 - 91,0mg/l, sunfat thay ñoåi töø 6,71 -47,07mg/l. Haøm löôïng saét thay ñoåi trong khoaûng 0,11 - 16,38mg/l, 3 maãu khoâng ñaït TCCP veà saét. Nhìn chung, chaát löôïng taàng Pliocen döôùi töông ñoái gioáng vôùi taàng Pliocen treân: nöôùc vaãn chöa bò oâ nhieãm tuy coù haøm löôïng saét cao hôn tieâu chuaån nöôùc daønh cho sinh hoaït. ššY›› -Moät soá hình aûnh maùy xöû lyù nöôùc- -Hình aûnh khai thaùc nöôùc- CHÖÔNG VII: TAÙC ÑOÄNG CUÛA KHAI THAÙC NÖÔÙC DÖÔÙI ÑAÁT ÑEÁN TRÖÕ LÖÔÏNG, CHAÁT LÖÔÏNG CUÛA CAÙC TAÀNG CHÖÙA NÖÔÙC PLIOCEN TREÂN VAØ PLIOCEN DÖÔÙI SÖÏ TAÙC ÑOÄNG CUÛA KHAI THAÙC NÖÔÙC ÑEÁN TRÖÕLÖÔÏNG: Khai thaùc nöôùc phuïc vuï cho nhu caàu cuûa ngöôøi daân vaø cho saûn xuaát chæ môùi baét ñaàu vaøo nhöõng naêm ñaàu theá kyû XX giai ñoaïn ñaàu quy moâ khai thaùc cuõng nhö tröõ löôïng coøn nhoû heïp. Ban ñaàu laø heä thoáng khai thaùc ñaát ôû khu vöïc coâng vieân Gia Ñònh – Quaän Goø Vaáp (naêm 1925) sau ñoù haøng loaït gieáng ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng ñeå cung caáp nöôùc cho daân cö khu vöïc noäi thaønh. Theo moät soá thoáng keâ ñeán heát naêm 1999, soá löôïng gieáng khai thaùc gaàn 100.000 gieáng taäp trung vaøo 2 taàng nöôùc Pleistocen vaø Pliocen döôùi. Taàng chöùa nöôùc Pliocen treân coù treân 70.000 gieáng vôùi löu löôïng khai thaùc gaàn 300.000m3/ngaøy vaø taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi coù treân 17.000 gieáng vôùi toång löu löôïng khai thaùc khoaûng 250.000m3/ngaøy, caùc gieáng khai thaùc vôùi quy moâ coâng nghieäp laø ôû caùc nhaø maùy nöôùc, caùc cô sôû saûn xuaát vaø caùc gieáng cuûa chöông trình nöôùc saïch noâng thoân coù kích thöôùc nhoû ôû khi vöïc Bình Chaùnh – Nhaø Beø cuõ. Theo sô ñoà ñaúng möïc nöôùc vaø caùc taøi lieäu quan traéc ñeán naêm 1997 ôû khu vöïc Taây Nam Thaønh phoá va