Đánh giá tình hình hoạt động sản xuất – chế biến và xuất khẩu thủy sản của tỉnh An Giang 2001 – 2002

Chöông 2. ÑAÙNH GIAÙ TÌNH HÌNH HOAÏT ÑOÄNG SAÛN XUAÁT – CHEÁ BIEÁN VAØ XUAÁT KHAÅU THUÛY SAÛN CUÛA TÆNH AN GIANG 2001 – 2002 2.1 Toång quan tình hình kinh teá – xaõ hoäi tænh An Giang An Giang laø moät tænh naèm ôû mieàn Taây nam boä. Laø moät trong 7 tænh vuøng luõ cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long vôùi dieän tích 3.406,23 km2 vôùi daân soá trung bình naêm 2002 laø 2.122.539 ngöôøi ôû 11 huyeän thò, thaønh phoá thuoäc tænh. Baûng 2.1 Moät soá Chæ tieâu Kinh teá – Xaõ hoäi Tænh An Giang 2000 – 2002 STT Chæ tieâu 2000 2001 2002 1 GDP - giaù hieän haønh (tyû ñoàng) 9.472,151 10.069,233 11.476,166 - Noâng nghieäp 3.284,884 3.308,488 3.860,386 - Laâm nghieäp 63,537 64,808 67,827 - Thuûy Saûn 588,836 642,849 686,547 - Coâng nghieäp – Xaây döïng 1.057,921 1.230,773 1.387,049 - TM-DV 4.476,973 4.822,315 5.474,357 2 Toác ñoä taêng tröôûng GDP (%) 6,30 6,23 13,97 - Noâng nghieäp - 12,88 0,84 16,69 - Laâm nghieäp 2,36 2,00 4,66 - Thuûy saûn 85,44 9,1 6,80 - Coâng nghieäp – Xaây döïng -4,91 16,34 12,70 - TM-DV 12,40 7,71 13,52 2 Cô caáu GDP (%) 100,00 100,00 100,00 - Noâng nghieäp 34,68 32,86 33,64 - Laâm nghieäp 0,67 1,95 0.59 - Thuûy saûn 6,22 6,38 5,98 - Coâng nghieäp – Xaây döïng 11,17 12,22 12,09 - TM-DV 47,26 47,89 47,70 3 Kim ngaïch xuaát khaåu (1000 USD) 107.540 118.777 147.318 Toác ñoä taêng (%) 10,45 24,03 4 Kim ngaïch xuaát khaåu caû nöôùc (1000 USD) 14.482.700 15.027.000 16.700.000 Tyû troïng trong toång kim ngaïch xuaát khaåu caû nöôùc (%) 0.74 0,79 0,88 5 Kim ngaïch nhaäp khaåu (1000 USD) 45.262 15.464 16.591 Toác ñoä taêng (%) - 65,83 7,30 6 Kim ngaïch nhaäp khaåu caû nöôùc (1000 USD) 15.636.500 16.162.000 19.300.000 Tyû troïng trong toång kim ngaïch nhaäp khaåu caû nöôùc (%) 0,30 0,10 0,086 7 Daân soá (ngöôøi) 2.076.717 2.099.241 2.122.539 8 Toång soá lao ñoäng (ngöôøi) 1.188.445 1.337.806 1.368.994 Tyû troïng lao ñoäng trong toång daân soá (%) 57,23 63,73 64,50 9 GDP/ngöôøi (1000ñ/ngöôøi) 4.561 4.797 5.407 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ caû nöôùc,Nieân giaùm thoáng Keâ Tænh An Giang naêm 2002 Qua Baûng 2.1, ta nhaän thaáy: GDP cuûa tænh An Giang taêng qua caùc naêm. Tuy nhieân, toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa tænh laïi coù söï troài suït, cuï theå naêm 2000 ñaït 6,3%; naêm 2001 laø 6,23% nhöng sang naêm 2002 laïi taêng leân cao (13,97%) nguyeân nhaân chính laø do: - Hai naêm 2000 vaø 2001 tænh An Giang bò luõ luït taøn phaù naëng neà, vieäc khaéc phuïc haäu quaû chöa xong laøm cho ñôøi soáng nhaân daân gaëp raát nhieàu khoù khaên, tình hình tieâu thuï haøng hoùa trì tre, söùc mua thò tröôøng chöa ñöôïc caûi thieän, giaù caû caùc maët haøng noâng saûn giaûm maïnh. Ngoaøi ra nhöõng baát lôïi cuûa thò tröôøng theá giôùi vaø giaù caû cuûa caùc maët haøng noâng saûn, thuûy saûn giaûm suùt laøm cho hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa tænh gaëp nhieàu khoù khaên. Chính vì vaäy maø toác ñoä taêng tröôûng cuûa hai naêm khoâng ñaït nhö chæ tieâu ñeà ra (chæ tieâu naêm 2001: 7,5%). - Sang naêm 2002, do saûn xuaát noâng nghieäp truùng muøa vaø ñöôïc giaù neân kích thích caùc lónh vöïc khaùc taêng tröôûng maïnh, tieâu duøng xaõ hoäi taêng cao. Lónh vöïc thöông maïi – dòch vuï coù phaàn hoaït ñoäng soâi noåi, söùc mua thò tröôøng ñaõ hoài phuïc vaø taêng khaù maïnh neân toång möùc löu chuyeån haøng hoùa ñaït treân 18 ngaøn tyû ñoàng taêng 34.7% so vôùi naêm 2001. Vaø nhu caàu ñaàu tö saûn xuaát phaùt trieån taêng, chöông trình khuyeán noâng tieáp tuïc thöïc hieän vaø hoã trôï cho saûn xuaát coâng nghieäp – tieåu thuû coâng nghieäp cuûa khu vöïc kinh teá ngoaøi quoác doanh phaùt trieån. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù ñaõ goùp phaàn ñaåy toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa tænh trong naêm 2002. Xeùt veà cô caáu ngaønh ngheà: - GDP cuûa ngaønh thöông maïi – dòch vuï An Giang chieám tyû troïng cao nhaát qua caùc naêm (trung bình laø 47,5%). An Giang laø tænh coù söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá roõ neùt nhaát theo höôùng chuyeån töø noâng nghieäp sang coâng nghieäp vaø thöông maïi – dòch vuï ôû vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. - Noâng nghieäp ñöùng vò trí thöù hai sau thöông maïi – dòch vuï, chieám tyû troïng 33,64% (naêm 2002). Saûn phaåm chuû löïc cuûa ngaønh noâng nghieäp An Giang laø luùa gaïo. Ngoaøi ra, coøn coù caùc loaïi rau maøu duøng cho cheá bieán löông thöïc thöïc phaåm. - Coâng nghieäp – xaây döïng chieám 12,09% toång GDP cuûa tænh An Giang naêm 2002. Caùc saûn phaåm cuûa ngaønh naøy bao goàm: cheá bieán thuûy haûi saûn ñoâng laïnh, cheá bieán löông thöïc thöïc phaåm, thöùc aên gia suùc, may maëc, giaøy deùp, xi – maêng, gaïch ngoùi, ñieän thöông phaåm, … - Thuûy saûn chæ chieám tyû troïng raát nhoû trong GDP cuûa tænh (2001: 6,38%; 2002: 5,98%). Xeùt caùn caân xuaát nhaäp khaåu: Tænh An Giang xuaát sieâu caû 3 naêm (2000 – 2002). Kim ngaïch xuaát khaåu tænh An Giang naêm 2002 ñaït 150,170 trieäu USD chieám 0.89% toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc. Tyû troïng naøy coøn quaù khieâm toán. Maëc duø saûn löôïng xuaát khaåu taêng qua caùc naêm nhöng do giaù caû thò tröôøng lieân tuïc giaûm laøm cho toác ñoä taêng veà giaù trò khoâng töông xöùng vôùi toác ñoä taêng veà saûn löôïng xuaát khaåu neân trò giaù kim ngaïch xuaát khaåu taêng khoâng cao. Naêm 2002 laø böôùc ñoät phaù cao veà löôïng vaø trò giaù maët haøng thuûy saûn chuû yeáu laø con caù tra vaø basa vôùi kim ngaïch ñaït 70.3 trieäu USD, taêng 98.6% so vôùi naêm 2001 vaø taêng 91.6% so vôùi keá hoïach naêm, chieám 47,72% toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa tænh. Thò tröôøng xuaát khaåu chính cuûa tænh laø Chaâu AÙ chieám 60%, rieâng Asean chieám 40% toång kim ngaïch xuaát khaåu; thò tröôøng Myõ chieám 22%; Chaâu Aâu chieám 12% (trong ñoù Ñoâng Aâu chieám 3%); caùc thò tröôøng khaùc chieám 6%. Cô caáu maët haøng xuaát khaåu cuûa tænh An Giang bao goàm caùc nhoùm haøng chính sau: löông thöïc, thuûy suùc saûn, noâng saûn cheá bieán, vaø haøng coâng nghieäp nheï – tieåu thuû coâng nghieäp. - Kim ngaïch nhaäp khaåu naêm 2001 ñaït 15,464 trieäu USD chæ baèng 35% naêm 2000, chieám 0,097% toång kim ngaïch nhaäp khaåu caû nöôùc, nguyeân nhaân do moät soá maët haøng nhaäp khaåu trong thôøi kyø ñaàu ñöôïc thay theá baèng haøng saûn xuaát trong nöôùc nhö moät soá loaïi phaân boùn, thuoác tröø saâu, ñoäng cô maùy noâng nghieäp. Beân caïnh ñoù, nhaäp khaåu qua ñöôøng tieåu ngaïch taêng laøm giaûm trò giaù nhaäp khaåu chính ngaïch. Naêm 2002, kim ngaïch nhaäp khaåu coù taêng leân 16,591 trieäu USD , chieám 0,086% toång kim ngaïch nhaäp khaåu caû nöôùc do veà cuoái naêm vieäc tieâu thuï haøng hoùa coù chieàu höôùng thuaän lôïi neân ña soá caùc maët haøng nhaäp khaåu ñeàu taêng. Ngoaøi ra, moät soá doanh nghieäp trong tænh tieán haønh naâng caáp cô sôû vaø môû roäng saûn xuaát neân coù nhaäp moät soá daây chuyeàn coâng ngheä goùp phaàn cho kim ngaïch nhaäp khaåu taêng hôn cuøng kyø. Thò tröôøng nhaäp khaåu chuû yeáu cuûa tænh An Giang laø Chaâu AÙ (chieám 55 – 60% toång trò giaù nhaäp khaåu), coøn laïi laø moät soá nöôùc Chaâu Aâu, Myõ,… Cô caáu maët haøng nhaäp khaåu cuûa tænh chuû yeáu laø caùc maët haøng phuïc vuï cho saûn xuaát vaø nguyeân vaät lieäu gia coâng. GDP bình quaân ñaàu ngöôøi taêng töø 4,561 trieäu ñ/ngöôøi/naêm 2000 leân 5,407 trieäu ñ/ngöôøi/ naêm 2002 cho thaáy ñôøi soáng nhaân daân tænh An Giang coù nhieàu caûi thieän. 2.2 Tình hình nuoâi troàng, khai thaùc thuûy saûn cuûa tænh An Giang 2001 – 2002 2.2.1 Dieän tích maët nöôùc nuoâi troàng Baûng 2.2 Dieän tích maët nöôùc nuoâi troàng thuûy saûn cuûa tænh An Giang ÑVT: ha 2000 2001 2002 I. Dieän tích maët nöôùc nuoâi troàng thuûy saûn 1.252,21 1.252,11 1.757,77 Trong ñoù 1. Dieän tích nuoâi toâm 5,50 235,44 282,88 2. Dieän tích nuoâi caù 1.209,44 983,70 1.464,63 - Caù ao, haàm 1.079,74 921,45 1.414,53 - Caù nuoâi ruoäng 129,70 62,25 50,10 3. Soá löôïng beø nuoâi caù thaû caù 3.086,00 3.237,00 4.053,00 II. Toaøn ÑBSCL 445.200,00 547.100,00 571.700,00 * Tyû troïng so vôùi ÑBSCL (%) 0,28 0,23 0,31 III. Toång dieän tích maët nöôùc nuoâi troàng thuyû saûn cuûa caû nöôùc 652.000,00 887.500,00 955.000,00 * Tyû troïng so vôùi caû nöôùc (%) 0,19 0,14 0,18 Nguoàn: Baùo caùo toång keát haèng naêm cuûa Boä thuyû saûn, Nieân giaùm Thoáng ke âtænh An Giang naêm 2002. Qua Baûng 2.2 ta thaáy: Dieän tích maët nöôùc nuoâi troàng thuûy saûn cuûa tænh An Giang chieám tyû troïng raát nhoû - 0,31% cuûa ÑBSCL vaø 0,21% cuûa caû nöôùc, cuï theå: Dieän tích nuoâi toâm taêng maïnh töø 5,5 ha naêm 2000 leân 235,444 ha naêm 2001 vaø 282,88 ha naêm 2002, trong ñoù nuoâi chaân ruoäng 219 ha, nuoâi ao haàm 27 ha, nuoâi ven ñaêng 32 ha, chieám 0,18% toång dieän tích maët nöôùc nuoâi troàng thuyû saûn cuûa caû nöôùc. Dieän tích nuoâi caù (ao haàm, ruoäng) naêm 2001 laø 983,70 ha, giaûm 18,66% so vôùi naêm 2000, nguyeân nhaân chính do thieät haïi cuûa muøa luõ quaù naëng neà veà nuoâi troàng thuyû saûn cho ngöôøi noâng daân. Sang naêm 2002, dieän tích taêng leân 1.464,63 ha, taêng 48,89% so vôùi naêm 2001. Soá löôïng beø nuoâi thaû caù taêng qua caùc naêm: naêm 2001 coù 3.237 beø taêng 4,89% so vôùi naêm 2000, naêm 2002 laø 4.023 beø taêng 24,28% so vôùi naêm 2001. 2.2.2 Saûn löôïng thuûy saûn Baûng 2.3 Saûn löôïng thuûy saûn cuûa tænh An Giang ÑVT: taán 2000 2001 2002 I. Saûn löôïng thuûy saûn tænh An Giang 171.424 180.213 190.660 II. Saûn löôïng cuûa ÑBSCL 1.169.060 1.273.707 1.327.437 * Tyû troïng so vôùi ÑBSCL (%) 14,66 14,15 14,36 III. Saûn löôïng cuûa caû nöôùc 2.003.700 2.226.900 2.410.900 * Tyû troïng so vôùi caû nöôùc (%) 8,55 8,09 7,91 Nguoàn: Baùo caùo toång keát haèng naêm cuûa Boä thuyû saûn, Nieân giaùm Thoáng ke âtænh An Giang naêm 2002. Qua baûng 2.3, ta thaáy saûn löôïng thuûy saûn cuûa tænh An Giang taêng qua caùc naêm, nhöng tyû troïng so vôùi ÑBSCL vaø caû nöôùc coù xu höôùng giaûm do toác ñoä taêng saûn löôïng cuûa tænh thaáp hôn cuûa ÑBSCL vaø caû nöôùc. Saûn löôïng thuûy saûn bao goàm saûn löôïng nuoâi troàng vaø khai thaùc: Saûn löôïng thuûy saûn nuoâi troàng Baûng 2.4 Saûn löôïng thuûy saûn nuoâi troàng cuûa tænh An Giang ÑVT: taán 2000 2001 2002 I. Saûn löôïng nuoâi troàng 80.156 83.643 111.599 - Toâm 5,4 178,0 305,0 - Caù 80.032 83.335 111.157 Trong ñoù Saûn löôïng caù beø 41.695 45.443 58.132 - Thuûy saûn khaùc 119 130 137 II. Saûn löôïng cuûa ÑBSCL 365.141 444.394 478.786 - Toâm 68.995 118.432 144.849 - Caù 234.755 248.468 268.009 * Tyû troïng so vôùi ÑBSCL (%) 21,95 18,82 23,31 - Toâm 7,83 -03 0,15 0,21 - Caù 34,09 33,54 41,48 III. Toång saûn löôïng cuûa caû nöôùc 723.110 879.100 976.100 * Tyû troïng so vôùi caû nöôùc (%) 11,08 9,51 11,43 Nguoàn: Baùo caùo toång keát haèng naêm cuûa Boä thuyû saûn, Nieân giaùm Thoáng ke âtænh An Giang naêm 2002. Qua baûng 2.4 ta thaáy: - Tuy dieän tích nuoâi troàng thuûy saûn cuûa An Giang chieám tyû troïng raát nhoû so vôùi ÑBSCL vaø caû nöôùc nhöng nhôø naêng suaát saûn löôïng thuûy saûn thu hoaïch cao neân saûn löôïng thuûy saûn cuûa tænh chieám gaàn 1/4 toång saûn löôïng cuûa caû ÑBSCL vaø khoaûng 1/10 saûn löôïng cuûa caû nöôùc. Cuï theå, naêm 2002 ñaït 111.599 taán taêng 42% so vôùi naêm 2001, chieám tyû troïng 23,31% cuûa ÑBSCL, 11,43% cuûa caû nöôùc. - Trong cô caáu caùc saûn phaåm thuûy saûn nuoâi troàng, caù laø saûn phaåm chuû löïc cuûa tænh. Naêm 2002, caù chieám 99,6% saûn löôïng nuoâi troàng cuûa tænh vaø chieám 41,48% toång saûn löôïng caù nuoâi cuûa toaøn vuøng ÑBSCL. Saûn phaåm caù chuû yeáu ñöôïc nuoâi troàng cuûa tænh laø caù tra vaø caù basa. Coøn laïi laø saûn phaåm toâm (chieám 0,27%) vaø caùc saûn phaåm thuûy saûn khaùc (chieám 0,13%). Khoái löôïng vaø tyû leä ôû caùc maët haøng naøy coù xu höôùng gia taêng. Saûn löôïng khai thaùc Baûng 2.5 Saûn löôïng khai thaùc thuûy saûn cuûa tænh An Giang ÑVT: taán I. Khai thaùc thuûy saûn 91.268 96.570 79.061 1. Caù 68.631 72.956 58.789 2. Toâm 86 87 85 3. Thuûy saûn khaùc 22.551 23.527 20.187 II. Saûn löôïng khai thaùc cuûa ÑBSCL 803.919 829.313 848.651 * Tyû troïng so vôùi ÑBSCL (%) 11,35 11,64 9,32 III. Toång saûn löôïng thuyû saûn khai thaùc cuûa caû nöôùc 1.280.590 1.347.800 1.434.800 * Tyû troïng so vôùi caû nöôùc (%) 7,13 7,17 5,51 Nguoàn: Baùo caùo toång keát haèng naêm cuûa Boä thuyû saûn, Nieân giaùm Thoáng ke âtænh An Giang naêm 2002. Töø baûng 2.5, cho thaáy: Naêm 2001, saûn löôïng thuûy saûn khai thaùc caùc loaïi ñeàu taêng, ñaït 96,57 ngaøn taán, taêng 5,81% so vôùi naêm 2000, chieám 11,64% saûn löôïng cuûa ÑBSCL, 7,17% saûn löôïng cuûa caû nöôùc. Cho thaáy, nguoàn lôïi thuûy saûn töï nhieân cuûa An Giang doài daøo. Naêm 2002, saûn löôïng laø 79,061 ngaøn taán, giaûm 18,13% so vôùi naêm 2001, chieám 9,32% saûn löôïng cuûa ÑBSCL ; 5,51% toång saûn löôïng khai thaùc caû nöôùc. Trong ñoù: caù ñöôïc khai thaùc nhieàu nhaát - 74,36%, caùc loaïi thuûy saûn khaùc (nhuyeãn theå hai maûnh, möïc,…) – 25,53%, vaø toâm. Bieåu ñoà 2.1 2.2.3 Giaù trò thuûy saûn Baûng 2.6 Giaù trò thuûy saûn cuûa tænh An Giang theo giaù coá ñònh 1994 ÑVT: trieäu ñoàng 2000 2001 2002 1. Toång soá 1.021.368 1.082.659 1.227.744 - Nuoâi troàng thuûy saûn 612.309 650.015 871.747 - Khai thaùc thuûy saûn 405.421 428.864 351.589 - Dòch vuï 3.638 3.780 4.408 2. Cô caáu (%) - Nuoâi troàng thuûy saûn 59,94 60,04 71,00 - Khai thaùc thuûy saûn 39,70 39,61 28,64 - Dòch vuï 0,36 0,35 0,36 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh An Giang naêm 2002 Qua baûng 2.3 vaø 2.6 cho thaáy: giaù trò thu hoaïch thuûy saûn cuûa tænh lôùn vaø toác ñoä taêng cuûa giaù trò cao hôn toác ñoä taêng veà saûn löôïng: naêm 2001 saûn löôïng taêng 5,13% - giaù trò taêng 6%; naêm 2002 saûn löôïng taêng 5,8% - giaù trò taêng 13,4%. Nhö vaäy saûn xuaát nuoâi troàng – khai thaùc thuûy saûn cuûa tænh An Giang ñaït hieäu quaû kinh teá cao trong thôøi gian qua. Bieåu ñoà 2.2 Caùc keát quaû treân do moät soá nguyeân nhaân sau: Tænh chuû tröông chuyeån dòch cô caáu trong noäi ngaønh noâng nghieäp töø troàng troït chuyeån sang lónh vöïc chaên nuoâi vaø thuyû saûn, oån ñònh saûn xuaát luùa gaïo ôû möùc saûn löôïng 2 trieäu taán/naêm neân dieän tích gieo troàng giaûm; ban haønh chính saùch khuyeán khích vaø öu ñaõi ñaàu tö phaùt trieån nuoâi thuyû saûn neân ñaõ taïo ñieàu kieän toát cho ngöôøi daân chuyeån ñoåi cô caáu. Ñoàng thôøi do maát muøa laøm giaûm naêng suaát, vaø giaù luùa rôùt lieân tuïc neân ngöôøi daân coù höôùng chuyeån sang troàng maøu, nhieàu nôi tích cöïc keát hôïp nuoâi thuyû saûn treân chaân ruoäng vaø phaùt trieän nuoâi treân ao, haàm, beø,… Soá löôïng caù tra, basa nuoâi troàng phaùt trieån nhanh do ñaây laø gioáng caù phuø hôïp vôùi thoå nhöôõng, thôøi tieát khí haäu cuûa ñòa phöông, ñoàng thôøi laø loaïi thöïc phaåm coù nhieàu dinh döôõng cho ngöôøi, nhu caàu tieâu thuï trong vaø ngoaøi nöôùc cao. Maëc duø cuoái naêm 2002, vuï kieän caù tra, caù basa taïi Myõ ñaõ aûnh höôûng lôùn ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát – xuaát khaåu cuûa caùc hoä nuoâi troàng, doanh nghieäp cheá bieán xuaát khaåu cuûa tænh laøm cho saûn löôïng xuaát khaåu bò giaûm suùt vaø giaù caù giaûm xuoáng chæ coøn 10.800 – 11.000 ñ/kg vaøo thôøi ñieåm cuoái naêm nhöng toång saûn löôïng vaø giaù trò caù nuoâi caû naêm cuûa tænh vaãn taêng so vôùi naêm 2001 do ñaàu naêm giaù caù treân thò tröôøng ñaït möùc khaù cao 14.500 – 15.000ñ/kg vaø nhu caàu xuaát khaåu lôùn. Saûn löôïng khai thaùc thuyû saûn naêm 2002 giaûm so naêm 2001 nguyeân nhaân chính laø do vieäc khai thaùc böøa baõi khoâng quy hoaïch cuøng vôùi vieäc söû duïng caùc ngö cuï ñaùnh baét gaây nguy haïi ñeán moâi tröôøng khieán cho nguoàn lôïi thuûy saûn töï nhieân bò giaûm, moät soá loaøi gaàn nhö khoâng coøn. 2.3 Tình hình xuaát khaåu thuûy saûn tænh An Giang 2001 – 2002 2.3.1 Toång quan veà kim ngaïch xuaát khaåu thuyû saûn cuûa tænh An Giang Baûng 2.7 Kim ngaïch xuaát khaåu thuûy saûn tænh An Giang ÑVT 1995 1998 1999 2000 2001 2002 1. KN XK thuûy saûn 1000 USD 25.064 21.397 20.687 23.964 36.151 71.685 2. Toång KN XK cuûa tænh 1000 USD 132.196 120.058 139.976 107.540 118.777 147.318 3. Toång KN XK thuûy haûi saûn cuûa caû nöôùc 1000 USD 621.400 858.000 973.600 1.478.500 1.777.600 2.024.000 4. Tyû troïng % - Trong toång KNXK cuûa tænh - Trong toång KNXK thuûy haûi saûn cuûa caû nöôùc 18,96 4,03 17,82 2,50 14,78 2,12 22,28 1,62 30,44 2,03 48,66 3,54 Nguoàn: Thoáng keâ kinh teá – xaõ hoäi naêm 2002, Nieân giaùm thoáng keâ tænh An Giang naêm 2002 Bieåu ñoà 2.3 Qua baûng 2.7, ta coù nhaän xeùt sau: Töø naêm 2000 ñeán naêm 2002, kim ngaïch xuaát khaåu thuyû saûn taêng leân qua caùc naêm: naêm 2001 taêng 50,85% so vôùi naêm 2000 ñaït 36,151trieäu USD; naêm 2002 taëng 98,29% so naêm 2001 ñaït 71,685 trieäu USD. Kim ngaïch xuaát khaåu taêng do saûn löôïng nuoâi troàng, khai thaùc taêng, caùc doanh nghieäp chuû ñoäng tìm kieám thò tröôøng môùi, saûn xuaát nhieàu chuûng loaïi saûn phaåm môùi ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa khaùch haøng. Thuyû saûn chieám tyû troïng cao trong kim ngaïch xuaát khaåu cuûa tænh naêm 2000 laø 22,28%; 2001 – 30,44%, 2002 – 48,66%. Naêm 2002, thuyû saûn trôû thaønh maët haøng xuaát khaåu haøng ñaàu cuûa tænh, laàn ñaàu tieân thay theá vò trí ñoäc toân cuûa maët haøng gaïo trong cô caáu haøng xuaát khaåu. Thuûy saûn ñöôïc xem laø maët haøng chieán löôïc xuaát khaåu trong thôøi gian tôùi cuûa tænh. Tyû troïng cuûa tænh trong toång KNXK caû nöôùc taêng qua caùc naêm. 2.3.2 Cô caáu maët haøng thuyû haûi saûn xuaát khaåu Baûng 2.8 Saûn löôïng thuûy haûi saûn xuaát khaåu tænh An Giang theo cô caáu maët haøng ÑVT 2000 2001 2002 Saûn löôïng thuyû haûi saûn xuaát khaåu theo maët haøng + Thuûy haûi saûn ñoâng laïnh Taán 6.645 12.538 24.215 Trong ñoù Caù “ 5.202 11.437 24.044 Toâm “ 443 289 137 Möïc “ 262 64 34 + Haûi saûn khoâ “ 294 241 158 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh An Giang naêm 2002 Qua baûng 2.8, cho thaáy: Maët haøng thuûy saûn ñoâng laïnh ñang laø moät trong nhöõng maët haøng coù möùc taêng tröôûng cao, chieám bình quaân 19% kim ngaïch xuaát khaåu thôøi kyø 1996-2001; töø 17% trong naêm 1996 ñaõ taêng leân 44% trong naêm 2002. Veà löôïng xuaát töø 5.700 taán naêm 1996 ñeán naêm 2001 laø 12.538 taán vaø naêm 2002 ñaït 24.125 taán. Möùc taêng tröôûng nhanh cuûa ngaønh haøng naøy cho thaáy vieäc chuyeån dòch cô caáu kinh teá ñuùng höôùng ñaõ vaø ñang phaùt huy ñöôïc lôïi theá cuûa tænh. Trong ñoù: Caù coù saûn löôïng xuaát khaåu cao nhaát, vaø taêng qua caùc naêm: 2001 ñaït 11.437 taán, taêng 119,86% so naêm 2000; naêm 2002 ñaït 20.244 taán taêng 77% so vôùi naêm 2001. Caùc saûn phaåm caù xuaát khaåu chuû yeáu laø töø caù tra vaø caù basa chieám treân 90% toång löôïng caù xuaát khaåu. Do chaát löôïng nguoàn nguyeân lieäu ñaït tieâu chuaån laøm haøng xuaát khaåu khoâng cao neân maëc duø soá löôïng nuoâi troàng – khai thaùc toâm vaø caùc loaïi thuûy saûn khaùc coù taêng nhöng saûn löôïng xuaát khaåu laïi giaûm. Bieåu ñoà 2.4 2.3.3 Kim ngaïch xuaát khaåu thuûy saûn theo thò tröôøng Baûng 2.9 Kim Ngaïch Xuaát Khaåu Chính Ngaïch Thuûy Saûn Tænh An Giang Theo Thò Tröôøng (2001-2002) Naêm 2001 Naêm 2002 Tieàn (1000 USD) Thò phaàn (%) Tieàn (1000 USD) Thò phaàn (%) Thuûy haûi saûn 23.718 100,00 62.694 100,00 + Myõ 9.705 40,92 40.473 64,56 + Hongkong 5.994 25,27 8.091 12,91 +Singapore 996 4,20 2.904 4,63 + Bæ 1.908 8,04 2.316 3,70 + Ñöùc 1.562 6,59 2.673 4,26 + Thuî Só 1.464 6,17 1.904 3,04 + Thò tröôøng khaùc 2.089 8,81 4.333 6,91 Nguoàn : Sô ûThöông maïi – du lòch Tænh An giang Qua baûng 2.9, cho thaáy thò tröôøng xuaát khaåu thuyû saûn cuûa tænh An giang döôïc phaân chia nhö sau: Myõ laø thò tröôøng xuaát khaåu chính caùc saûn phaåm thuyû haûi saûn cuûa tænh An Giang trong nhöõng naêm qua. Naêm 2001 kim ngaïch xuaát khaåu sang Myõ ñaït 9,705 trieäu USD, chieám tyû troïng 40,92%. Sang naêm 2002, kim ngaïch xuaát khaåu taêng leân 40,473 trieäu USD, chieám tyû troïng 64,56%. ÔÛ thò tröôøng Chaâu AÂu, saûn phaåm thuyû saûn An Giang vaøo chæ taäp trung ôû 2 nöôùc Bæ, Ñöùc ( 2 thaønh vieân cuûa EU) vaø Thuïy Syõ. Ngoaøi ra, môû roäng sang moät soá nöôùc Ñoâng Aâu nhö Slovakia, Hungary, Rumani,.. nhöng tyû troïng coøn khieâm toán. ÔÛ khu vöïc Asean, Hongkong vaø Singapore laø 2 thò tröôøng lôùn nhaát chieám 12,91% vaø 4,43% thò phaàn naêm 2002. * Ñoái vôùi maët haøng caù ba sa, caù tra ñoâng laïnh thò tröôøng Myõ chieám treân 40% löôïng thuûy saûn xuaát khaåu vaø vaãn ñöôïc xem laø moät trong nhöõng thò tröôøng lôùn nhaát caû nöôùc noùi chung vaø An Giang noùi rieâng; thò tröôøng Chaâu Aâu chieám treân 25% vaø thò tröôøng Chaâu AÙ chieám treân 31%. Bieåu ñoà 2.5 Bieåu ñoà 2.6 2.4 Hoaït ñoäng thaâm nhaäp thò tröôøng xuaát khaåu EU cuûa caùc doanh nghieäp xuaát khaåu thuûy saûn tænh An Giang trong thôøi gian qua Tænh An Giang coù khoaûng hôn 10 doanh nghieäp saûn xuaát – cheá bieán thuûy saûn (tính heát naêm 2003). Xem baûng 2.11) Baûng 2.11 Danh saùch moät soá doanh nghieäp saûn xuaát – cheá bieán thuûy saûn cuûa Tænh An Giang 1. Coâng ty Xuaát nhaäp khaåu thuûy saûn (AGIFISH) 2. Coâng ty Xuaát nhaäp khaåu noâng saûn thöïc phaåm (AFIEX) 3. Coâng ty TNHH Nam Vieät (NAVICO) 4. Coâng ty TNHH Thoaïi Haø 5. Xí nghieäp ñoâng laïnh Huøng Vöông 6. Xí nghieäp ñoâng laïnh 8 7. Xí nghieäp nuoâi caù beø vaø saûn xuaát nöôùc maém 8. Coâng ty TNHH Tuaán Anh Ña soá caùc doanh nghieäp coù quy moâ vöøa vaø nhoû. Trong ñoù, chæ coù 3 doanh nghieäp laø AGIFISH, AFIEX vaø NAVICO ñöôïc naèm trong danh saùch 100 coâng ty Vieät Nam ñaït tieâu chuaån chaát löôïng vaø veä sinh thuûy saûn nhaäp khaåu vaøo EU. Ñeå coù theå naèm trong danh saùch caùc doanh nghieäp ñöôïc xuaát khaåu thuûy saûn sang EU, caùc doanh nghieäp ñaõ phaûi nghieân cöùu, ñaàu tö maùy moùc thieát bò, quy trình coâng ngheä saûn xuaát – cheá bieán saûn phaåm hieän ñaïi ñaùp öùng tieâu chuaån HACCP cuûa Chaâu Aâu. Cuï theå: + AGIFISH: söû duïng coâng ngheä cuûa Nhaät, Ñan Maïch, Thuïy Ñieån vaø Italy. + AFIEX: söû duïng coâng ngheä cuûa Haø Lan, Ñan Maïch, Thuïy ñieån, Italy, Scotland, Thailan, Ñaøi Loan, Philippines vaø Vieät Nam. Haøng thuûy saûn cuûa tænh An Giang xuaát khaåu sang thò tröôøng EU trong thôøi gian qua chæ thoâng qua 3 doanh nghieäp naøy, löôïng haøng xuaát khaåu chuû yeáu laø cuûa AGIFISH vaø AFIEX. Chieán löôïc Marketing-Mix cuûa caùc doanh nghieäp naøy vaøo thò tröôøng EU nhö sau: Chieán löôïc saûn phaåm: Saûn phaåm thuûy saûn xuaát khaåu chuû löïc cuûa caùc doanh nghieäp sang thò tröôøng EU laø phi leâ caù basa, toâm ñoâng laïnh ñöôïc eùp chaân khoâng. Caùc doanh nghieäp söû duïng nhaõn hieäu Vieät Nam treân caùc saûn phaåm xuaát khaåu. Rieâng AGIFISH coù xuaát khaåu baèng nhaõn hieäu nöôùc ngoaøi theo yeâu caàu ñaët haøng cuûa ñoái taùc. Chaát löôïng saûn phaåm xuaát khaåu cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc kieåm soaùt raát chaët cheõ theo tieâu chuaån HACCP. Chieán löôïc giaù caû: Caùc doanh nghieäp ñaõ coù moät chieán löôïc giaù mang tính caïnh tranh cao treân cô sôû hôïp lyù hoùa giaù thaønh saûn phaåm. Chieán löôïc chieâu thò: - Söû duïng boä phaän nghieân cöùu thò tröôøng nöôùc ngoaøi tieán haønh tieáp caän nghieân cöùu naém baét, caäp nhaät thoâng tin thò tröôøng EU thöôøng xuyeân. Tham döï hoäi chôï, trieãn laõm toå chöùc taïi EU ñeå giôùi thieäu saûn phaåm. Cöû ngöôøi cuøng ñi vôùi phaùi ñoaøn cuûa Tænh (UBND, Sôû Thöông maïi – Du lòch An Giang) hoaëc töï ñi sang EU laøm coâng taùc tieáp thò, nghieân cöùu thò tröôøng, tìm kieám ñoái taùc. Quaûng baù, giôùi thieäu saûn phaåm qua maïng. Chuû ñoäng tìm kieám khaùch haøng thoâng qua danh saùch caùc khaùch haøng cung caáp cuûa phoøng thöông maïi EU, sau ñoù, chuû ñoäng lieân laïc, chaøo haøng. Chieán löôïc phaân phoái: Caùc doanh nghieäp chöa xaây döïng ñöôïc heä thoáng keânh phaân phoái trong noäi ñòa EU ñeán ñöôïc sieâu thò, cöûa haøng vaø tay ngöôøi tieâu duøng cuoái cuøng. Khi saûn phaåm cuûa caùc doanh nghieäp xuaát khaåu cho caùc baïn haøng EU xong laø chaám döùt. Vieäc phaân phoái caùc saûn phaåm ñoù vaøo thò tröôûng noäi ñòa cuûa EU nhö theá naøo hoaøn toaøn do caùc nhaø nhaäp khaåu ñaûm nhieäm. 2.5 Phaân tích SWOT ñoái vôùi hoaït ñoäng xuaát khaåu thuûy haûi saûn Tænh An Giang 2.5.1 Nhöõng ñieåm maïnh An Giang coù vò trí vaø ñaëc ñieåm sinh thaùi thuaän lôïi veà nuoâi troàng thuyû saûn nöôùc ngoït. Trong cô caáu ñoái töôïng thuûy saûn nöôùc ngoït, toâm caøng xanh vaø caù tra, caù basa nuoâi loàng beø laø nhöõng ñoái töôïng coù giaù trò kinh teá cao vaø ñöôïc nuoâi phoå bieán. Saûn phaåm cuûa tænh coù lôïi theá caïnh tranh veà giaù vôùi caùc saûn phaåm cuøng loaïi cuûa caùc tænh baïn vaø cuûa caùc nöôùc xuaát khaåu laân caän nhôø chi phí saûn xuaát thaáp. Giaù thaønh nuoâi thaáp vì trong quaù trình nuoâi thuûy saûn, thöùc aên ñöôïc söû duïng chuû yeáu laø loaïi thöùc aên töï phoái troän töø nguyeân lieäu taïi choã nhö: caùm, taám, caù taïp, cua, oác, rau xanh… Loaïi thöùc aên naøy ñöôïc söû duïng chieám hôn 90% toång löôïng thöùc aên ñöôïc tieâu thuï. Thöùc aên töï phoái troän coù nhieàu öu ñieåm ñoái vôùi trình ñoä nuoâi thuûy saûn hieän nay nhö: tính saün coù, giaù reû, chaát löôïng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cho vaät nuoâi. Trong khi thöùc aên coâng nghieäp chöa ñaùp öùng ñöïôc veà maët giaù caû, thì loaïi thöùc aên naøy vaãn seõ ñöôïc tieáp tuïc söû duïng. Hôïp ñoàng bao tieâu saûn phaåm ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng xaùc laäp tính oån ñònh cuûa vieäc nuoâi troàng vaø ñaùnh baét thuûy saûn. Cho neân caùc doanh nghieäp coù ñöôïc söï chuû ñoäng veà nguoàn nguyeân lieäu cho saûn xuaát, kinh doanh. Ñaõ hình thaønh ñöôïc söï lieân keát giöõa nuoâi troàng vaø cheá bieán thuûy saûn thaønh moät quy trình kheùp kín ñaït tieâu chuaån HACCP. Caùc doanh nghieäp cheá bieán xuaát khaåu cuûa tænh ñaõ vaø ñang ñaàu tö xaây döïng tieâu chuaån HACCP, ISO vaø coù coâng ngheä maùy moùc cheá bieán hieän ñaïi ñaùp öùng caùc yeâu caàu nhaäp khaåu. Tyû troïng saûn phaåm hôïp chuaån xuaát khaåu cuûa tænh laø 100%, möùc trung bình caû nöôùc laø 93%. Do chaát löôïng ñaït tieâu chuaån neân nguyeân lieäu vaø saûn phaåm thuûy saûn cuûa tænh ñaõ thaâm nhaäp ñöôïc nhöõng thò tröôøng nhaäp khaåu thuûy saûn cao caáp chuû löïc cuûa theá giôùi nhö Myõ, Chaâu Aâu,...vaø coù uy tính, choã ñöùng nhaát ñònh treân thò tröôøng. Hieän taïi, An Giang ñaõ coù doanh nghieäp ñöôïc naèm trong danh saùch caùc coâng ty Vieät Nam ñaït tieâu chuaån chaát löôïng vaø veä sinh thuûy saûn nhaäp khaåu vaøo EU, ñaõ taïo cho thuûy saûn An Giang coù ñöôïc giaáy thoâng haønh vaøo EU. Ñoàng thôøi, ñaây laø nhöõng ñieån hình ñeå caùc doanh nghieäp khaùc trong tænh hoïc taäp kinh nghieäm. Nhieàu chuûng loaïi saûn phaåm thuûy haûi saûn ñöôïc saûn xuaát, cheá bieán ñaùp öùng ña daïng hôn nhu caàu thò tröôøng. Thôøi gian gaàn ñaây, caùc doanh nghieäp, hoä kinh doanh baét ñaàu saûn xuaát moät soá saûn phaåm thuûy saûn coù tieàm naêng phaùt trieån maïnh vaø hieäu quaû kinh teá cao nhö: caù saáu nuoâi, caù roâ phi ñôn tính. caù ñieâu hoàng… Ñaây seõ laø nhöõng maët haøng thuûy saûn tieàm naêng trong töông lai nhaát laø caù roâ phi, caù ñieâu hoàng vì giaù trò xuaát khaåu cuøa hai loaïi caù naøy cao (caù roâ phi khoaûng 4USD/kg. caù ñieâu hoàng khoaûng 4.3USD/kg). Moät soá doanh nghieäp coù nhaõn hieäu haøng hoùa thuûy saûn xuaát khaåu, cuï theå: Nhaõn hieäu haøng hoùa tieáng Vieät coù coâng ty AGIFISH, coâng ty AFIEX, Coâng ty Thoaïi Haø. Nhaõn hieäu nöôùc ngoaøi coù coâng ty AGIFISH. Moät soá doanh nghieäp ñaõ xaây döïng ñöôïc trang web cuûa mình nhö AGIFISH (www.agifish.com), AFIEX (www.afiex-seafood.com.vn). Hieäp hoäi Ngheà nuoâi vaø Cheá bieán Thuyû saûn An Giang (AFA), Hieäp hoäi caùc nhaø nuoâi caù tra, caù basa ñöôïc thaønh laäp, taïo nôi cung caáp thoâng tin veà thò tröôøng, giaù caû, ñoàng thôøi tö vaán hoã trôï cho caùc nhaø nuoâi troàng, khai thaùc kinh doanh, vaø baûo veä quyeàn lôïi cuûa caùc thaønh vieân. Ñaây laø nhöõng tieàn ñeà raát toát ñeå saûn phaåm thuûy saûn cuûa An Giang môû roäng söï thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng EU. 2.5.2 Nhöõng ñieåm yeáu Do giaù cao neân thöùc aên coâng nghieäp (TAÊCN) chöa ñöôïc söû duïng roäng raõi trong nuoâi troàng thuûy saûn, chuû yeáu söû duïng thöùc aên töï phoái troän. Loaïi thöùc aên naøy giaù trò dinh döôõng thaáp, haøm löôïng chaát dinh döôõng khoâng oån ñònh, maát nhieàu thôøi gian cheá bieán vaø cho aên, deã gaây oâ nhieãm moâi tröôøng do caùc chaát trong thöùc aên khoù hoaøn tan trong nöôùc, laéng ñoïng xuoáng ñaùy ao. Neáu chæ nuoâi baèng thöùc aên naøy vaät nuoâi lôùn chaäm, toâm coù theå bò dö löôïng khaùng sinh, khoâng ñaït tieâu chuaån xuaát khaåu sang caùc nöôùc phaùt trieån, trong ñoù coù thò tröôøng EU. Nguoàn con gioáng nuoâi troàng vaãn coøn mang tính töï phaùt, chöa coù söï choïn loïc kieåm tra kyõ neân saûn löôïng thu hoaïch ñaït tieâu chuaån cheá bieán haøng xuaát khaåu khoâng cao, ñaëc bieät laø toâm. Trình ñoä cuûa ngöôøi noâng daân coøn nhieàu haïn cheá, saûn xuaát vaãn coøn theo taäp quaùn cuõ. Khi kyù hôïp ñoàng bao tieâu thì ñaûm baûo hôn tính oån ñònh cuûa nguoàn cung caáp, nhöng doanh nghieäp phaûi lo hôn ñeå tìm kieám ñaàu ra. Ngoaøi ra, söï öu tieân thu mua nguyeân lieäu thuûy saûn cho caùc hôïp ñoàng ñaõ kyù khieán doanh nghieäp giaûm khaû naêng löïa choïn chaát löôïng thuûy saûn toát hôn, giaù caû mang tính caïnh tranh hôn khi tôùi vuï thu hoaïch. Quy trình saûn xuaát thuûy saûn keát hôïp giöõa moät phaàn thuû coâng vaø töï ñoäng hoùa neân chaát löôïng saûn phaåm chöa ñöôïc ñoàng ñeàu do trình ñoä tay ngheà coâng nhaân vaø chaát löôïng nguyeân lieäu. Vieäc cheá bieán chæ döøng laïi ôû nhöõng saûn phaåm caáp ñoâng, chöa coù nhöõng saûn phaåm cheá bieán saâu vaø töôi soáng cao caáp ñeå xuaát khaåu daãn tôùi trò giaù thöông maïi thaáp vaø söû duïng nhaân coâng haïn cheá. Nguyeân nhaân laø do söï am hieåu yeâu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng treân töøng thò tröôøng coøn haïn cheá, chöa doanh nghieäp naøo toå chöùc phaân phoái tröïc tieáp treân thò tröôøng nhaäp khaåu cho neân xuaát khaåu thoâ deã baùn hôn, vì cuøng moät loaïi saûn phaåm nguyeân lieäu xuaát khaåu coù theå xuaát sang nhieàu thò tröôøng, coøn saûn phaåm tinh cheá phaûi hôïp gu, höông vò cuûa töøng thò tröôøng môùi baùn ñöôïc. Hieän taïi, ña soá caùc doanh nghieäp cuûa tænh thöïc hieän xuaát khaåu tröïc tieáp (chæ coù AGIFISH thoâng qua môû caùc ñaïi lyù ôû thuû ñoââ Noâng Peânh, baùn tröïc tieáp haøng treân thò tröôøng naøy). Coøn xuaát khaåu sang caùc thò tröôøng khaùc chuû yeáu laø ñoái taùc nöôùc ngoaøi töï toå chöùc phaân phoái saûn phaåm. Hôn theá nöõa muoán tinh cheá saûn phaåm phaûi coù söï ñaàu tö lôùn veà maùy moùc vaø coâng ngheä trong khi ñoù ña soá caùc doanh nghieäp ñeàu thieáu voán raát traàm troïng. Saûn phaåm xuaát khaåu cuûa tænh taäp trung chuû yeáu laø con caù basa vaø caù tra. Caùc loaïi caù nöôùc ngoït khaùc, toâm, möïc, … vaãn chöa ñöôïc ñaàu tö, phaùt trieån ñuùng möùc. Caùc saûn phaåm thuûy saûn xuaát khaåu cuûa tænh An Giang chöa coù thöông hieäu rieâng cuûa mình nhaèm traùnh bò nhaàm laãn vôùi caùc loaïi saûn phaåm cuøng loaïi khaùc. Hieän taïi, teân khoa hoïc phaân bieät hai loaïi caù basa vaø caù tra laø P.Bocourti (basa) vaø Pangasius hypophthamus (caù tra), vaø caùc doanh nghieäp ngoaøi tænh söû duïng teân “basa” cho caû hai loaïi caù xuaát khaåu. Maët khaùc vieäc ñaêng kyù nhaõn hieäu, thöông hieäu treân thò tröôøng EU cuûa caùc doanh nghieäp chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc. Saûn phaåm caù tra, caù basa laø saûn phaåm xuaát khaåu chuû löïc cuûa tænh An Giang vaø chæ taäp trung vaøo thò tröôøng xuaát khaåu chính yeáu laø thò tröôøng Myõ neân khi coù nhöõng bieán ñoäng cuûa thò tröôøng nhö vuï kieän phaù giaù caù tra, caù basa vöøa qua seõ taùc ñoäng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát – kinh doanh xuaát khaåu thuûy saûn cuûa caû tænh. Trong khi ñoù, treân thò tröôøng EU, saûn phaåm cuûa tænh chæ môùi vaøo moät vaøi thò tröôøng thaønh vieân. Heä thoáng kho ôû tænh vaø cuûa caùc doanh nghieäp chöa ñuû khaû naêng ñaùp öùng nhu caàu baûo quaûn thuûy haûi saûn vôùi soá löôïng lôùn. Hieän taïi, caùc chôï thuûy saûn cuûa tænh hình thaønh vaø hoaït ñoäng moät caùch töï phaùt ôû caùc vuøng ñaùnh baét, chöa coù söï toå chöùc vaø quaûn lyù baøi baûn, chöa coù chôï chuyeân thuûy saûn coù söï noái keát vôùi caùc tænh trong nöôùc vaø vôùi theá giôùi. Hieän taïi, vieäc xuaát khaåu thuûy saûn cuûa tænh An Giang chæ taäp trung ôû moät soá ñaïi gia lôùn laø AGIFISH, AFIEX chieám gaàn 80% toång kim ngaïch thuûy saûn xuaát khaåu thuûy saûn cuûa tænh. Chính vì vaäy khi thò tröôøng, khaùch haøng xuaát khaåu cuûa caùc doanh nghieäp naøy coù söï bieán ñoäng seõ aûnh höôûng ñeán haàu nhö toaøn boä ngaønh thuûy saûn cuûa tænh. Boä phaän nghieân cöùu thò tröôøng nöôùc ngoaøi cuûa caùc doanh nghieäp xuaát khaåu thuûy saûn trong tænh hoaït ñoäng chöa hieäu quaû. Vieäc tieáp caän vaø kinh doanh phöông thöùc baùn haøng tröïc tuyeán qua maïng ôû caùc doanh nghieäp chöa cao, trình ñoä chuyeân moân vaø trang thieát bò coøn thaáp. Caùc trang web chöa ñöôïc ñaàu tö ñuùng möùc, noäi dung coøn quaù sô saøi chöa haáp daãn ñeå thu huùt khaùch haøng. Tænh, vaø caùc doanh nghieäp xuaát khaåu trong tænh chöa coù vaên phoøng ñaïi dieän thöông maïi ôû EU. 2.5.3 Nhöõng cô hoäi Tænh An Giang ñöa ra ñeà aùn quy hoaïch, ñaàu tö, phaùt trieån ngaønh thuûy saûn, coù chính saùch öu ñaõi veà voán, vaø taùc ñoäng xuaát khaåu taïo cô hoäi cho caùc hoä nuoâi troàng, kinh doanh thuûy saûn môû roäng quy moâ saûn xuaát. Tuy vuï kieän phaù giaù caù tra, caù basa treân thò tröôøng Myõ gaây thieät haïi cho nhaø saûn xuaát vaø cheá bieán cuûa Vieät Nam, noùi chung, vaø tænh An Giang, noùi rieâng, nhöng qua ñoù cuõng coù taùc ñoäng tích cöïc laø laøm cho caùc khaùch haøng nöôùc ngoaøi, trong ñoù coù EU, bieát ñeán caùc saûn phaåm naøy nhieàu hôn. Quyõ Hoã trôï xuaát khaåu ñöôïc Chính phuû cho duy trì soá dö tín duïng ngaéb haïn ôû möùc 2.000 tæ ñoàng. Ñaây laø cô hoäi toát ñeå caùc doanh nghieäp xuaát khaåu thuyû saûn cuûa tænh giaûi quyeát vaán ñeà thieáu voán kinh doanh. Caù tra, caù basa trôû thaønh moät trong nhöõng maët haøng troïng ñieåm cuûa chöông trình xuùc tieán thöông maïi quoác gia naêm 2004 theo quyeát ñònh soá 1335/2003/QÑ-BTM vöøa ñöôïc Boä tröôûng Boä Thöông maïi kyù ban haønh. Treân cô sôû ñoù, caùc boä, caùc cô quan ngang boä, caùc hieäp hoäi ngaønh haøng, caùc toång coâng ty ñeà xuaát, xaây döïng chöông trình xuùc tieán thöông maïi cuï theå ñeå boä Thöông maïi thaåm ñònh trình Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät ñeå hoã trôï kinh phí thöïc hieän. Lieân minh Chaâu Aâu (EU) seõ môû roäng sang phía Ñoâng töø ngaøy 1/5/2004. töø EU 15 trôû thaøng EU 25 (EU môû roäng vôùi caùc thaønh vieân môùi laø Hungari, Ba Lan, Czech, Slovakia, Slovenia, Estonia, Latvia, Litva, quoác ñaûo Manta vaø Sip). Lieân minh naøy seõ taùc ñoäng ngay ñeán Coäng ñoàng Chaâu Aâu trong moïi lónh vöïc kinh teá-xaõ hoäi. Ñoàng thôøi, vieäc môû roäng aáy seõ coù aûnh höôûng ñeán caùc moái quan heä veà chính trò, kinh teá, thöông maïi giöõa EU vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi, noùi chung, vaø Vieät Nam noùi rieâng, trong ñoù coù tænh An Giang: + EU seõ trôû thaønh moät thò tröôøng thoáng nhaát lôùn nhaát theá giôùi vôùi söùc mua cuûa gaàn 500 trieäu daân. Löôïng ngöôøi tieâu duøng lôùn hôn, seõ coù nhu caàu veà haøng hoùa vaø dòch vuï nhieàu hôn, nhu caàu tieâu duøng phong phuù hôn. + 8/10 nöôùc thaønh vieân môùi cuûa EU môû roäng voán laø baïn haøng truyeàn thoáng cuûa Vieät Nam. Nhö vaäy, quan heä ñoái taùc vaø baïn haøng tröôùc ñaây cuûa Vieät Nam vôùi khu vöïc naøy seõ coù ñieàu kieän khoâi phuïc vaø phaùt trieån trôû laïi. Vieät Nam coù theå söû duïng nhöõng thò tröôøng naøy nhö laø moät khu vöïc thò tröôøng keát noái ñeå tieáp caän vaø môû roäng sang thò tröôøng khoång loà EU. + Möùc thueá nhaäp khaåu hieän nay caûu caùc nöôùc saép gia nhaäp EU (CEEC) vaãn coøn cao hôn so vôùi caùc nöôùc EU cuõ, khoaûng 3-8% neân khi gia nhaäp, thueá xuaát nhaäp khaåu cuûa CEEC seõ giaûm baèng möùc cuûa caùc nöôùc EU, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc maët haøng coù theá maïnh cuûa Vieät Nam nhö thuyû saûn, thuû coâng myõ ngheä… ñeå taêng kim ngaïch xuaát khaåu vaøo EU. + Löïc löôïng ngöôøi Vieät Nam ñang laäp nghieäp taïi caùc nöôùc naøy cuõng seõ goùp phaàn khoâng nhoû vaøo vieäc taêng cöôøng hôïp taùc, quaûng baù vaø tieáp thò cho haøng hoùa Vieät Nam, trong ñoù coù maët haøng thuyû saûn. Theo tieán trình thöông maïi töï do, EU seõ boû daàn haøng raøo thueá quan, chính saùch öu ñaõi GSP cuûa mình thì khi ñoù haøng thuûy saûn xuaát khaåu Vieät Nam seõ coù theå caïnh tranh ñöôïc vôùi saûn phaåm cuûa caùc nöôùc xuaát khaåu khaùc veà giaù nhö Bangladet, Pakistan, Thailan,… khi vaøo thò tröôøng EU. Haøng caùc nöôùc Bangladesh, Malaysia vaø Indonesia xuaát sang EU vôùi giaù raát reû, ñaëc bieät laø haøng cuûa Bangladesh, Malaysia vaø ñöôïc mieãn thueá nhaäp khaåu, trong khi haøng cuûa Vieät Nam phaûi chòu thueá 4,5%… Vieäc ñoåi môùi chính saùch kinh teá ñoái ngoaïi vaø chính saùch thöông maïi cuûa EU cuõng taïo nhieàu thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån quan heä hôïp taùc, ñaàu tö vaø giao löu thöông maïi vôùi Vieät Nam. “Saùng kieán thöông maïi xuyeân khu vöïc EU-ASEAN” seõ laø tieàn ñeà raát coù yù nghóa cho moät khu vöïc maäu dòch töï do EU-ASEAN trong töông lai maø caû hai beân ñeàu höôùng tôùi. Hieän nay, ôû EU moät xu höôùng noåi leân laø vieäc gia taêng söû duïng nhaõn hieäu rieâng. Caùc nhaø baùn leû lôùn nhö caùc cöûa haøng baùch hoaù, sieâu thò vaø cöûa haøng töï choïn coù danh tieáng ngaøy caøng tröïc tieáp quan heä vôùi caùc nhaø saûn xuaát ñeå gaén nhaõn hieäu cuûa mình leân caùc saûn phaåm ñöôïc taïo ra. Ñieàu naøy coù yù nghóa laø daây chuyeàn tieáp thò ñöôïc caét ngaén ñi moät laàn nöõa. Doanh thu töø vieäc baùn saûn phaåm vôùi nhaõn hieäu rieâng chieám hôn 15% doanh thu baùn haøng cuûa caùc sieâu thò ôû Haø Lan, coøn aïti caùc nöôùc EU xung quanh con soá naøy thaäm chí coøn vöôït quaù 20-25%. Noù mang laïi cô hoäi cho caùc nhaø xuaát khaåu ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, trong ñoù coù Vieät Nam. Moät trong nhöõng phöông thöùc kinh doanh phoå bieán cuûa EU hieän nay laø thöông maïi ñieän töû. Ñaây laø caùch giuùp cho caùc doanh nghieäp trong tænh coù theå giôùi thieäu, chaøo baùn caùc saûn phaåm cuûa mình treân maïng cho nhieàu baïn haøng khaùc nhau maø khoâng toán nhieàu chi phí nhö vieäc giôùi thieäu chaøo baùn tröïc tieáp. 2.5.4 Nhöõng thaùch thöùc An Giang naèm trong vuøng luõ vì vaäy moãi khi côn luõ ñi qua thì xaûy oâ nhieãm moâi tröôøng ñe doïa raát lôùn söï phaùt trieån thuûy saûn. Söï khai thaùc thuûy saûn thieáu quy hoaïch, khoâng beàn vöõng seõ daãn ñeán nguy cô caïn kieät taøi nguyeân thuûy saûn cuûa tænh trong töông lai. Vaãn coù nhöõng yeáu toá baáp beânh trong tieâu thuï nhö thay ñoåi khaùch haøng, thò tröôøng. Ñieàu naøy khieán ngöôøi nuoâi troàng ñaùnh baét thieáu yeân taâm vaø chi phí taêng ñeå tìm kieám khaùch haøng môùi. Nhieàu loaïi saûn phaåm thuûy saûn xuaát khaåu cuûa An Giang hieän nay truøng vôùi saûn phaåm cuûa caùc tænh Ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø caùc nöôùc laân caän chính vì vaäy chòu söï caïnh tranh raát lôùn veà chaát löôïng, chuûng loaïi, maãu maõ, giaù caû,…khi xuaát khaåu. Teân goïi cuûa caùc saûn phaåm töø caù tra vaø caù basa cuõng bò laãn loän giöõa hai loaïi, gaây nhaàm laãn cho ngöôøi tieâu duøng nöôùc ngoaøi. Haàu heát caùc coâng ty nhaäp khaåu lôùn cuûa EU ñeàu coù vaên phoøng ñaïi dieän taïi Vieät Nam neân hoï naém baét raát kòp thôøi tình hình nguyeân lieäu cuûa ta vaø ñoøi giaûm giaù khi chuùng ta böôùc vaøo vuï thu hoaïch. Ñieàu naøy gaây ra khoâng ít khoù khaên cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaø giaûi thích vì sao caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi ôû Vieät Nam laïi coù tyû troïng xuaát khaåu haøng hoùa khaù cao trong thôøi gian qua. Cheá ñoä quaûn lyù nhaäp khaåu cuûa EU heát söùc phöùc taïp neân vieäc thu thaäp thoâng tin vaø phoå bieán thoâng tin ñeán caùc doanh nghieäp laø vieäc coù taàm quan troïng haøng ñaàu. Theo tính toaùn cuûa UNCTAD, do thieáu thoâng tin vaø khoâng hieåu roõ caùc quy ñònh veà thuû tuïc cuûa EU, caùc nöôùc ñang phaùt trieån chæ thöïc söï söû duïng ñöôïc 48% caùc öu ñaõi cuûa EU trong cheá ñoä GSP. Tieán trình töï do thöông maïi ñaõ ñöôïc taêng toác bôûi voøng ñaøm phaùn Uruquay, ñieàu naøy coù nghóa raèng caùc haøng raøo phi thueá quan nhö quota seõ ñöôïc baõi boû vaø nhöõng haøng raøo thueá quan cuõng seõ bò caét giaûm, baõi boû öu ñaõi GSP. Tuy nhieân ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø caùc nhaø xuaát khaåu coù theå deã daøng tieáp caän vaøo thò tröôøng EU. Vieäc tieáp caän vaøo thò tröôøng EU trôû neân khoù khaên hôn nhieàu do vieäc taêng nhanhnhöõng quy ñònh vaø caùc yeâu caàu thò tröôøng trong caùc khía caïnh veà an toaøn, söùc khoeû, chaát löôïng vaø caùc vaán ñeà moâi tröôøng xaõ hoäi. Tröôùc nay, caùc haøng raøo thueá quan vaø phi thueá quan nhìn chung nhaèm baûo veä caùc nhaø saûn xuaát cuûa Chaâu Aâu. Coøn nay, vieäc baûo veä moâi tröôøng vaø baûo veä cho ngöôøi tieâu duøng ngaøy caøng taêng ñaõ daàn thay theá cho vieäc baûo veä nhaø saûn xuaát vaø lao ñoäng. Maët khaùc, caàn phaûi chuù yù raèng ñaây khoâng chæ laø nhöõng quy ñònh luaät leä maø caùc chính phuû aùp duïng theâm nhaèm xaùc ñònh caùc tieâu chuaån cao trong an toaøn, söùc khoeû vaø moâi tröôøng, maø ngöôøi tieâu duøng trôû neân ngaøy caøng khoù chòu tröôùc nhöõng saûn phaåm vaø nhöõng aûnh höôûng coù haïi tieàm taøng. Ñieàu naøy daãn tôùi caùc quy ñònh khoù khaêm hôn xuaát phaùt töø phía thò tröôøng. Cuï theå laø ñoái vôùi thuûy haûi saûn nhaäp khaåu EU thaét chaët vieäc kieåm tra dö löôïng khaùng sinh coù trong saûn phaåm, ñaëc bieät laø chaát Chloramphenicol vaø Nitrofuran, nhöõng chaát thöôøng coù trong saûn phaåm toâm cuûa Vieät Nam, baèng nhöõng maùy moùc tinh vi, chính xaùc hôn. EU aùp duïng heä thoáng caûnh baùo nhanh trong toaøn coäng ñoàng Chaâu Aâu veà baát kyø moät phaùt hieän naøo gaây aønh höôûng ñeán söùc khoeû ngöôøi tieâu duøng, vaø seõ coù nhöõng xöû phaït nghieâm ngaët ñoái vôùi nöôùc xuaát khaåu. Vì vaäy moät khi saûn phaåm thuûy saûn cuûa Vieät Nam khi nhaäp khaåu vaøo moät nöôùc thaønh vieân naøo cuûa EU, bò phaùt hieän coù dö löôïng khaùng sinh hay caùc hoùa chaát caám thì ngay laäp töùc saûn phaåm cuûa Vieät Nam seõ bò caám nhaäp khaåu vaøo taát caû caùc nöôùc thaønh vieân EU. Khi EU môû roäng, beân caïnh nhöõng thuaän lôïi thì cuõng coù nhieàu thaùch thöùc. Laâu nay haøng hoùa Vieät Nam vaøo 10 nöôùc thaønh vieân môùi cuûa EU khoâng bò ñoøi hoûi quaù cao veà chaát löôïng, khoâng bò nhöõng haøng raøo phi thueá quan nghieâm ngaët nhö an toaøn veä sinh thöïc phaåm, an toaøn ñoái vôùi ngöôøi söû duïng, ñaûm baûo tieâu chuaån baûo veä moâi tröôøng, tieâu chuaån lao ñoäng,… seõ bò aùp duïng thoáng nhaát khi EU môû roäng. Theo Vuï Aâu Myõ (Boä Thöông maïi), caùc doanh nghieäp ñang xuaát khaåu sang caùc nöôùc Trung vaø Ñoâng Aâu saép gia nhaäp EU caàn löu yù raèng: caùc nöôùc naøy seõ phaûi töø boû chính saùch thöông maïi cuûa mình ñeå thöïc hieän theo cô cheá vaø chính saùch quaûn lyù XNK cuûa EU hieän haønh. Vieäc ñöa vaøo söû duïng vaø duy trì moät nhaõn hieäu saûn phaåm ôû Chaâu Aâu ñoøi hoûi söï coù maët thöïc teá ôû thò tröôøng muïc tieâu vaø kinh phí lôùn cho caùc chieán dòch xuùc tieán baùn haøng. Nhieàu coâng ty nhoû vaø vöøa ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam khoâng coù khaû naêng laøm nhö vaäy vì thieáu voán. Toùm taét chöông: Chöông naøy phaân tích moät soá neùt cô baûn veà kinh teá – xaõ hoäi cuûa tænh An Giang, phaân tích ñaùnh giaù tình hình nuoâi troàng, khai thaùc, cheá bieán xuaát khaåu thuûy saûn cuûa tình. Ñoàng thôøi cuõng phaân tích nhöõng ñieåm maïnh, yeáu, cô hoäi vaø ñe doïa (phaân tích SWOT) An Giang khi xuaát khaåu sang thò tröôøng EU. Döïa vaøo caùc keát quaû phaân tích, toâi ñöa ra moät soá giaûi phaùp nhaèm ñaåy maïnh xuaát khaåu thuûy saûn cuûa tænh An Giang sang thò tröôøng EU trong töông lai.