Đánh giá nhận thức, thái độ của nhân viên y tế trong việc thu gom, phân loại chất thải y tế tại các khoa lâm sàng Bệnh viện Thống Nhất

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012 32 ĐÁNH GIÁ NHẬN THỨC, THÁI ĐỘ CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ TRONG VIỆC THU GOM, PHÂN LOẠI CHẤT THẢI Y TẾ TẠI CÁC KHOA LÂM SÀNG BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT Bùi Thị Thu Thủy*, Trần Thị Thanh Tâm* TÓM TẮT Mục đích: Đánh giá nhận thức và thái độ của nhân viên y tế trong việc thu gom, phân loại chất thải y tế để có biện pháp nhằm thay đổi hành vi của nhân viên y tế tốt hơn. Phương pháp: Nghiên cứu mô tả, sử dụng bộ câu hỏi để phỏng vấn trực tiếp, được tiến hành từ tháng 7 đến tháng 10 năm 2011 trên 200 nhân viên y tế tại 20 khoa lâm sàng của bệnh viện Thống Nhất. Kết quả: Tỷ lệ nhân viên y tế có kiến thức đúng về phân loại chất thải y tế là 53% và chất thải lây nhiễm là 70,5%, về thời gian lưu giữ tối đa chất thải y tế nguy hại trong bệnh viện của bác sĩ đạt tỷ lệ 7,7%, điều dưỡng là 21,3%, hộ lý: 10%. Thái độ của nhân viên y tế về tầm quan trọng trong công tác quản lý và xử lý chất thải. Ở mức độ rất quan trọng là > 90%. Mức độ quan tâm đến công tác quản lý và xử lý chất thải, tỷ lệ chung rất quan tâm là 64,5%. Mức độ tích cực của nhân viên y tế trong việc tham gia lớp tập huấn về quản lý và xử lý chất thải là 69,5%. Thái độ của nhân viên y tế đối với các trang thiết bị bảo hộ lao động mà bệnh viện trang bị, tỷ lệ chung: rất yên tâm là 28%. Kết luận: Nhân viên y tế có kiến thức đúng về phân loại, thu gom chất thải y tế. Và cho rằng công tác quản lý và xử lý chất thải y tế là rất quan trọng. Từ khóa: nhận thức, thái độ, phân loại và thu gom chất thải y tế. ABSTRACT EVALUATING AWARENESS AND ATTITUTE OF HEALTH WORKERS OF COLLECTING AND CLASSIFYING MEDICAL WASTE AT 20 CLINICS IN THONG NHAT HOSPITAL. Bui Thi Thu Thuy, Tran Thi Thanh Tam * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 32 - 35 Aim: Evalutaing awareness and attitude of health workers of collecting and classifying medical waste to better their behaviors. Methods: Desriptive research using questions in direct interview conducted from July to October, 2011over 200 health workers at 20 clinics in Thong Nhat Hospital. Results: The proportion of health workers that have accurate knowledge about mediacal classification is 53% and 70.5% for infectious waste; the result also shows that the maximum time for infectious medical waste storage of the doctors is 7.7% and 21.3% for nurses, 10% for nurse’s aids. Health worker attitute of the importance of waste treatment and management is at the high importance level of over 90%. Interesting degree of medical waste treatment and management is at a highly interesting degree at the common rate of 64.5%. Enthusiasting degree of participating in the mediacal waste treatment and management training class is at the rate of 69.5%. The attitude of health workers towards labour protection equipment of the hospital is at the very satisfying common rate of * Bệnh viện Thống Nhất.TP Hồ Chí Minh Tác giả liên lạc: CN. Bùi Thị Thu Thủy ĐT: 0919865246 Email: phucthuylv@gmail.com Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012 33 28%. Conclusion: Health workers have accurate knowledge about classifying and collecting medical waste and think that waste treatment and management is very important. Key words: Awareness, attitude. Collecting and classifying medical waste. ĐẶT VẤN ĐỀ Chất thải bệnh viện là chất thải được thải ra trong quá trình điều trị, chẩn đoán, chăm sóc và sinh hoạt trong môi trường bệnh viện. Chất thải bệnh viện bao gồm chất thải rắn, chất thải lỏng và chất thải khí. Chất thải bệnh viện có đặc tính lý hóa và sinh học, vừa là nguồn ô nhiễm môi trường vừa là nguồn gây bệnh(1) Nhân viên y tế tham gia quản lý chất thải bệnh viện với sự nhận thức và thái độ đúng trong công tác thu gom, phân loại chất thải y tế sẽ làm giảm các nguy cơ lây nhiễm bệnh. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá nhận thức, thái độ của nhân viên y tế đối với việc phân loại, thu gom chất thải y tế tại bệnh viện Thống nhất” với 2 mục tiêu: 1. Đánh giá nhận thức của nhân viên y tế đối với việc phân loại, thu gom chất thải y tế. 2. Đánh giá thái độ của nhân viên y tế đối với việc phân loại, thu gom chất thải y tế ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Phương pháp nghiên cứu Mô tả cắt ngang. Đối tượng nghiên cứu Bác sĩ, Điều dưỡng và Hộ lý của 20 khoa lâm sàng. - Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu: 200 nhân viên y tế và chọn ngẫu nhiên. - Phương pháp thu thập số liệu: Phỏng vấn trực tiếp dựa vào bộ câu hỏi đã chuẩn bị trước. * Các chỉ tiêu nghiên cứu - Kiến thức của nhân viên y tế trong công tác quản lý và xử lý chất thải y tế - Thái độ của nhân viên y tế trong công tác quản lý và xử lý chất thải y tế. - Tiêu chuẩn đánh giá: Đánh giá kiến thức theo tiêu chuẩn phân loại thu gom chất thải y tế của Bộ Y tế(1). Đánh giá thái độ theo 3 mức độ (thang điểm 2-1-0): rất quan trọng, quan trọng, không quan trọng; rất quan tâm, quan tâm, không quan tâm; và tích cực tham gia, thỉnh thoảng, không tham gia; rất yên tâm, yên tâm, không yên tâm. Địa điểm nghiên cứu Tại 20 khoa lâm sàng trong bệnh viện. Thời gian nghiên cứu Từ tháng 7/2011 đến tháng 10/2011. Xử lý số liệu Số liệu nghiên cứu được xử lý theo phần mềm EpiInfo 3.5.3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Đặc điểm đối tượng nghiên cứu Bảng 1: Thành phần đối tượng tham gia nghiên cứu Giới tính Thâm niên công tác (năm) Đối tượng Nam % Nữ % 10 % Bác sĩ 11 42,3 15 57,7 8 30,8 3 11,5 15 57,7 Đ. dưỡng 28 17,1 136 82,9 47 28,7 64 39,0 53 32,3 Hộ lý 0 0,0 10 100 0 0,0 0 0,0 10 100,0 Nhận xét: Đối tượng tham gia khảo sát chủ yếu là điều dưỡng nữ chiếm 82,9%, cao hơn các đối tượng khác. Kiến thức về định nghĩa chất thải y tế và chất thải y tế nguy hại Bảng 2: Kiến thức của nhân viên y tế các bệnh viện về định nghĩa chất thải y tế và chất thải y tế nguy hại Định nghĩa chất thải y tế Định nghĩa chất thải y tế nguy hại Đúng Sai Đúng Sai Đối tượng n % n % N % N % Bác sĩ 23 88,5 3 11,5 25 96,2 1 3,8 Điều dưỡng 149 90,9 15 9,1 154 93,9 10 6,1 Hộ lý 10 100,0 0 0,0 9 90,0 1 10,0 Tổng 182 91,0 18 9,0 188 94,0 12 6,0 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012 34 Định nghĩa chất thải y tế Định nghĩa chất thải y tế nguy hại Đúng Sai Đúng Sai Đối tượng n % n % N % N % Giá trị p p = 0,549 p = 0,7787 Nhận xét: Kiến thức đúng về định nghĩa chất thải y tế của hộ lý là 100% cao hơn các đối tượng khác. - Kiến thức đúng về định nghĩa chất thải y tế nguy hại của bác sĩ là 96,2% cao hơn các đối tượng khác. Sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê với p > 0,05. Bảng 3: Kiến thức của nhân viên y tế về phân loại chất thải y tế và chất thải lây nhiễm Phân loại chất thải y tế Phân loại chất thải lây nhiễm Đúng Sai Đúng Sai Đối tượng n % n % n % n % Bác sĩ 9 34,6 17 65,4 21 80,8 5 19,2 Điều dưỡng 94 57,3 70 42,7 13 68,9 51 31,1 Hộ lý 3 30,0 7 70,0 7 70,0 3 30,0 Tổng 106 53,0 94 47,0 141 70,5 59 29,5 Giá trị p p = 0,032 p = 0,468 Nhận xét: Kiến thức đúng về phân loại chất thải y tế của điều dưỡng là 57,3% cao hơn các đối tượng khác. Sự khác biệt là có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Kiến thức về quy trình quản lý và xử lý chất thải Bảng 4: Kiến thức của nhân viên y tế về quy trình quản lý chất thải(1) Bác sĩ Điều dưỡng Hộ lý Đúng Sai Đúng Sai Đúng Sai Kiến thức về quản lý và xử lý CTYT n % n % n % n % n % n % Màu sắc túi đựng chất thải 15 57,7 11 42,3 78 47,6 86 52,4 4 40,0 6 60,0 Quy định màu đựng từng loại rác thải 21 0,8 5 19,2 140 85,4 24 14,6 7 70,0 3 30,0 Vị trí để túi đựng chất thải 18 69,2 8 30,8 149 90,9 15 9,1 8 80,0 2 20,0 Thời gian lưu giữ tối đa CTYTNH trong bệnh viện 2 7,7 24 92,3 35 21,3 129 78,7 1 10,0 9 90,0 Định nghĩa quản lý chất thải 25 96,2 1 3,8 162 98,8 2 1,2 8 80,0 2 20,0 Định nghĩa xử lý CTYT ban đầu 25 96,2 1 3,8 136 82,9 28 17,1 8 80,0 2 20,0 Định nghĩa thu gom CTYT nguy hại 26 100 0 0,0 155 94,5 9 5,5 10 100 0 0,0 Nhận xét: Số liệu ở bảng 4 cho thấy kiến thức đúng về thời gian lưu giữ tối đa chất thải y tế nguy hại trong bệnh viện của bác sĩ chỉ đạt 7,7%, của điều dưỡng 21,3%, của hộ lý là 2,0%. Kiến thức đúng của các đối tượng về các nội dung liên quan khác như: màu sắc túi đựng chất thải, quản lý chất thải, xử lý chất thải y tế ban đầu, thu gom chất thải y tế đều đạt tỷ lệ cao. Thái độ của nhân viên y tế với công tác quản lý và xử lý chất thải y tế Bảng 5: Thái độ của nhân viên y tế về ý nghĩa công tác quản lý và xử lý chất thải y tế Rất quan trọng Quan trọng Không quan trọng Đối tượng n % n % n % Bác sĩ 25 96,2 1 3,8 0 0,0 Điều dưỡng 157 95,7 7 4,3 0 0,0 Hộ lý 8 80,0 2 20,0 0 0,0 Tổng 190 95,0 10 5,0 0 0,0 Nhận xét: Tỷ lệ chung về thái độ của các đối tượng đánh giá ý nghĩa của công tác quản lý và xử lý chất thải y tế: mức độ rất quan trọng là 95,0%, mức độ quan trọng là 5,0%. Bảng 6: Mức độ quan tâm của nhân viên y tế với công tác quản lý và xử lý chất thải y tế Rất quan tâm Quan tâm Bình thường Đối tượng n % n % n % Bác sĩ 14 53,8 12 46,2 0 0,0 Điều dưỡng 107 65,2 46 28,0 11 6,8 Hộ lý 8 80,0 2 20,0 0 0,0 Tổng 129 64,5 60 30,0 11 5,5 Nhận xét: Tỷ lệ chung về mức độ quan tâm của điều dưỡng với công tác quản lý và xử lý Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012 35 chất thải y tế: rất quan tâm là 64,5%, quan tâm là 30,0%, không quan tâm là 5,5%. Bảng 7: Thái độ của nhân viên y tế khi tham gia các lớp tập huấn về công tác quản lý và xử lý chất thải y tế Tích cực Thỉnh thoảng Không tham gia Đối tượng n % n % n % Bác sĩ 8 30,8 16 61,5 2 7,7 Điều dưỡng 122 74,4 42 25,6 0 0 Hộ lý 9 90,0 1 10,0 0 0 Tổng 139 69,5 59 29,5 2 1,0 Nhận xét: Tỷ lệ chung về thái độ của các đối tượng khi tham gia các lớp tập huấn về quản lý và xử lý chất thải y tế: mức độ tích cực 69,5%, thỉnh thoảng 29,5%, không tham gia 1,0%. Bảng 8: Mức độ yên tâm của nhân viên y tế về các trang bị bảo hộ cá nhân được bệnh viện trang bị Rất yên tâm Chưa yên tâm Không yên tâm Đối tượng n % n % n % Bác sĩ 6 23,1 20 76,9 0 0,0 Điều dưỡng 44 26,8 116 70,8 4 2,4 Hộ lý 6 60,0 4 40,0 0 0,0 Tổng 56 28 140 70,0 4 2,0 Nhận xét: Tỷ lệ chung mức độ yên tâm của các đối tượng về các trang bị bảo hộ cá nhân được bệnh viện trang bị: rất yên tâm 28%, yên tâm 70%, không yên tâm 2,0%. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kiến thức của nhân viên y tế trong công tác quản lý và xử lý chất thải y tế  Kiến thức về định nghĩa chất thải y tế, chất thải y tế nguy hại - Tỷ lệ nhân viên y tế có kiến thức đúng về định nghĩa chất thải y tế: 91,0% - Tỷ lệ nhân viên y tế có kiến thức đúng về chất thải y tế nguy hại: 94,0%  Kiến thức về phân loại chất thải y tế - Tỷ lệ chung của nhân viên y tế trả lời đúng về phân loại chất thải y tế: 53,0%. - Tỷ lệ chung của nhân viên y tế trả lời đúng về phân loại chất thải lây nhiễm: 70,5%  Kiến thức về qui trình quản lý và xử lý chất thải y tế - Kiến thức đúng về thời gian lưu giữ tối đa chất thải y tế nguy hại trong bệnh viện của bác sĩ đạt tỷ lệ 7,7%, của điều dưỡng 21,3%, của hộ lý là 10,0%. Thái độ của nhân viên y tế trong công tác quản lý và xử lý chất thải y tế  Đánh giá thái độ của nhân viên y tế về tầm quan trọng của công tác quản lý và xử lý chất thải hiện nay Tỷ lệ > 90% nhân viên y tế cho là rất quan trọng. Riêng bác sĩ chiếm tỷ lệ > 96%.  Mức độ quan tâm đến công tác quản lý và xử lý chất thải - Tỷ lệ chung: rất quan tâm là 64,5%, quan tâm là 30%, không quan tâm là 5,5% - Tỷ lệ riêng: rất quan tâm của hộ lý là 80% cao hơn các đối tượng khác.  Mức độ tích cực của nhân viên y tế trong việc tham gia lớp tập huấn về quản lý và xử lý chất thải: Mức độ tích cực là 69,5%, thỉnh thoảng là 29,5%, không tham gia là 1,0%  Thái độ NVYT đối với các trang thiết bị bảo hộ lao động mà bệnh viện trang bị - Tỷ lệ chung: rất yên tâm là 28%, yên tâm là 70%, không yên tâm là 2% - Tỷ lệ riêng: Không yên tâm ở điều dưỡng là 2,4% cao hơn so với các đối tượng khác. KIẾN NGHỊ 1. Bệnh viện cần thường xuyên tổ chức nhiều lớp tập huấn và cập nhật kiến thức, thông tin kịp thời về công tác quản lý và xử lý chất thải y tế cho mọi đối tượng trong bệnh viện. 2. Cần tăng cường giáo dục nhân viên y tế thực hiện đúng các quy định về phân loại, thu gom chất thải y tế để phòng ngừa lây nhiễm trong bệnh viện. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Y tế, 2007. Quy chế Quản lý chất thải y tế. 2. Bộ Y tế số 825 BYT- DT tháng 11 năm 2007. Hướng dẫn quản lý chất thải y tế có thể tái chế. Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012 36 3. Tống Vĩnh Phú, (2010). Kỷ yếu các công trình nghiên cứu khoa học Điều dưỡng Toàn quốc. 4. Vụ Điều trị, 2007. Tài liệu thực hành quản lý chất thải y tế.