Đảm bảo chất lượng giáo dục Đại học ở Việt Nam: Những thách thức từ quá trình kép

K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦97 1. Dêîn nhêåp Trong caác kïë hoaåch chiïën lûúåc cuãa mònh, ÀHQG-HCM cuâng caác àún võ thaânh viïn luön nhêën maånh àïën tñnh hiïåu quaã, àïën “vùn hoáa chêët lûúång”. Gêìn àêy, trong Kïë hoaåch chiïën lûúåc phaát triïín giai àoaån 2011-2015, ÀHQG-HCM coân nhêën maånh àïën viïåc xêy dûång “vùn hoáa àùåc thuâ ÀHQG-HCM”, xem àoá laâ möåt trong nùm nhoám chiïën lûúåc nhùçm triïín khai cuå thïí caác muåc tiïu chiïën lûúåc cuãa àún võ giai àoaån 2011-2015 [4, 9-12]. ÀHQG-HCM laâ möåt àaåi hoåc lúán, coá vai troâ quan troång trong cöng cuöåc caãi caách giaáo duåc àaåi hoåc úã Viïåt Nam vaâ coá traách nhiïåm tiïn phong trong viïåc àûa nïìn giaáo duåc àaåi hoåc trong nûúác lïn võ thïë ngang têìm khu vûåc vaâ höåi nhêåp quöëc tïë. Xêy dûång vùn hoáa àùåc thuâ ÀHQG-HCM laâ hûúáng ài àuáng nïëu khöng noái laâ hûúáng phaãi ài nhòn tûâ sûá mïånh cuãa ÀHQG-HCM vaâ nhòn tûâ goác àöå quaãn trõ àaåi hoåc. Nïìn taãng àïí hònh thaânh nïn vùn hoáa àùåc thuâ àoá khöng gò khaác maâ chñnh laâ vùn hoáa chêët lûúång (VHCL), laâ hiïåu quaã mang dêëu êën àùåc thuâ cuãa chñnh chuã thïí taåo nïn chêët lûúång àoá - tûác cuãa chñnh ÀHQG-HCM vúái tû caách laâ möåt chuã thïí, möåt hïå thöëng. Àïën lûúåt mònh möîi àún võ thaânh viïn cuãa ÀHQG-HCM - möåt thaânh töë cuãa hïå thöëng, trong àoá coá Trûúâng Àaåi hoåc Khoa hoåc Xaä höåi vaâ Nhên vùn (ÀH KHXH&NV), cuäng laâ vaâ phaãi laâ möåt hïå thöëng vêån haânh trïn cú súã VHCL, vûâa taåo nïn phong caách vùn hoáa riïng, vûâa goáp phêìn taåo nïn phong caách chung cuãa vùn hoáa ÀHQG- HCM thöëng nhêët trong àa daång. Tûâ goác nhòn Vùn hoáa hoåc, taác giaã àùåc biïåt ÀAÃM BAÃO CHÊËT LÛÚÅNG GIAÁO DUÅC ÀAÅI HOÅC ÚÃ VIÏåT NAM: NHÛÄNG THAÁCH THÛÁC TÛÂ QUAÁ TRÒNH KEÁP. Nguyïîn Vùn Hiïåu* TOÁM TÙÆT Baâi viïët nhêån diïån nhûäng yïu cêìu, cú höåi vaâ thaách thûác cuãa cöng taác àaãm baão chêët lûúång (ÀBCL) giaáo duåc àaåi hoåc úã Viïåt Nam vúái tû caách laâ möåt quaá trònh keáp: vûâa àaáp ûáng nhu cêìu nguöìn nhên lûåc bêåc cao cho möåt xaä höåi àang phaát triïín theo hûúáng thõ trûúâng hoáa, cöng nghiïåp hoáa; vûâa àaáp ûáng nhûäng tiïu chuêín ÀBCL, ñt ra cuäng úã têìm khu vûåc, àïí giaáo duåc àaåi hoåc Viïåt Nam coá thïí höåi nhêåp vaâo khu vûåc vaâ quöëc tïë trong böëi caãnh toaân cêìu hoáa. Qua àoá, baâi viïët àïì xuêët möåt söë giaãi phaáp hûúáng àïën viïåc ÀBCL theo hûúáng phaát triïín bïìn vûäng, hiïåu quaã. * TS., Khoa Vùn hoáa hoåc, Trûúâng ÀHKHXH&NV-ÀHQG TP.HCM. 98♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N têm àùæc vaâ uãng höå quan àiïím VHCL vaâ àõnh hûúáng xêy dûång vùn hoáa àùåc thuâ cuãa ÀHQG- HCM. Tuy nhiïn coá thïí thêëy àêy laâ hûúáng ài khöng dïî daâng, búãi àïí hònh thaânh nïn möåt phong caách vùn hoáa àoâi hoãi rêët nhiïìu thúâi gian, nhiïìu nöî lûåc vaâ trong böëi caãnh hiïån nay, VHCL - nïìn taãng cuãa sûå hònh thaânh vùn hoáa àùåc thuâ, phaãi àûúåc xaä höåi thûâa nhêån thöng qua kiïím àõnh chêët lûúång vúái caác tiïu chñ khaá cao. Àêy laâ àiïìu thûåc sûå khoá khùn, laâ thaách thûác àöëi vúái caác cú súã giaáo duåc, caác àún võ coá töí chûác àaâo taåo úã Viïåt Nam trong àiïìu kiïån àêët nûúác àang trong quaá trònh cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa vaâ phaãi nöî lûåc àïí höåi nhêåp vúái caác tiïu chñ coá tñnh chuêín mûåc, trûúác tiïn laâ cuãa khu vûåc vaâ sau nûäa laâ cuãa quöëc tïë. 2. Böëi caãnh, àöång lûåc Chêët lûúång hùèn laâ vêën àïì àûúåc àùåt ra tûâ rêët lêu, khi coá möëi quan hïå tûúng taác giûäa saãn xuêët vaâ sûã duång, tiïu duâng; thêåm chñ ngay tûâ khi coá trao àöíi haâng hoáa, vêåt phêím úã daång xa xûa nhêët. Tuy nhiïn, tûâ viïåc quan têm vaâ nhêån thûác vïì chêët lûúång àïën viïåc coá nhûäng phûúng phaáp, caách thûác vaâ cöng cuå àïí ào àaåc vaâ àõnh lûúång hoáa giaá trõ möåt caách khaách quan laâ caã möåt quaá trònh, gùæn vúái tiïën böå khoa hoåc cöng nghïå cuäng nhû gùæn vúái möåt cêëp àöå quan hïå tûúng taác nhêët àõnh. Àiïìu naây rêët àuáng vúái lônh vûåc giaáo duåc - àaâo taåo, nhêët laâ àaâo taåo úã bêåc àaåi hoåc, khi chêët lûúång saãn phêím àaâo taåo luön laâ vêën àïì àûúåc àùåc biïåt quan têm nhûng laåi khöng dïî gò ào àaåc, lûúång hoáa. ÚÃ Viïåt Nam nhêån thûác vaâ yïu cêìu vïì kiïím àõnh chêët lûúång giaáo duåc àaåi hoåc cuäng chó àûúåc àùåt ra gùæn vúái nhûäng tiïën böå vaâ nhûäng nhu cêìu xaä höåi khi àêët nûúác chuyïín tûâ nïìn kinh tïë kïë hoaåch hoáa têåp trung sang nïìn kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa. Tuy nhiïn quaá trònh trïn cuäng chûa hùèn àuã sûác thuác àêíy nhû möåt xu thïë têët yïëu, nïëu khöng gùæn vúái quaá trònh höåi nhêåp ngaây caâng maånh meä cuãa Viïåt Nam vaâo khu vûåc vaâ quöëc tïë trong böëi caãnh toaân cêìu hoáa. Coá thïí noái àêy laâ quaá trònh keáp vaâ giaáo duåc àaåi hoåc Viïåt Nam vêîn àang úã giai àoaån àêìu cuãa quaá trònh naây vúái nhûäng àùåc trûng coá tñnh àiïín hònh cuãa sûå chuyïín tiïëp (in transition) tûâ nïìn giaáo duåc àaåi hoåc nùång vïì bao cêëp sang nïìn giaáo duåc gùæn vúái kinh tïë thõ trûúâng; tûâ möåt nïìn giaáo duåc àaåi hoåc coá tñnh tûå trõ, kheáp kñn sang möåt nïìn giaáo duåc àaåi hoåc coá tñnh liïn thöng, hûúáng àïën àaåt chuêín khu vûåc vaâ quöëc tïë. Trong quaá trònh keáp naây, giaáo duåc àaåi hoåc Viïåt Nam àaä coá nhûäng nöî lûåc lúán, nhêët laâ tûâ möëc khúãi àêìu Thiïn niïn kyã múái. Trong Chiïën lûúåc phaát triïín giaáo duåc 2001-2010 do Thuã tûúáng Chñnh phuã phï duyïåt vaâo thaáng 12/2001, cöng taác thanh tra giaáo duåc vaâ ÀBCL giaáo duåc thöng qua viïåc töí chûác vaâ chó àaåo hïå thöëng kiïím àõnh chêët lûúång àûúåc àùåc biïåt chuá troång1. Trûúác àoá, cöng taác naây cuäng bûúác àêìu àûúåc chuá yá. Nùm 1999 Trung têm Àaãm baão chêët lûúång àaâo taåo vaâ Nghiïn cûáu phaát triïín giaáo duåc trûåc thuöåc ÀHQG-HN àaä àûúåc giao nhiïåm vuå nghiïn cûáu vïì kiïím àõnh giaáo duåc àaåi hoåc úã cêëp àöå toaân quöëc vaâ àïën 2002 Trung têm naây vïì cú baãn àaä xêy dûång xong Böå tiïu chñ àaánh giaá chêët lûúång giaáo duåc-àaâo taåo úã bêåc àaåi hoåc, àûúåc UÃy ban Khoa hoåc Nhaâ nûúác thöng qua2. Cuäng tûâ nùm 2002 Böå GD&ÀT àaä thaânh lêåp Phoâng Kiïím àõnh chêët lûúång vaâ möåt nùm sau àoá thaânh lêåp Cuåc Khaão thñ vaâ Kiïím àõnh chêët lûúång. Cuöëi nùm 2004, Böå trûúãng Böå GD&ÀT ban haânh Quy àõnh taåm thúâi vïì kiïím àõnh chêët lûúång trûúâng àaåi hoåc, trong àoá xaác àõnh roä “Kiïím àõnh chêët lûúång trûúâng àaåi hoåc laâ hoaåt àöång àaánh giaá bïn ngoaâi nhùçm cöng nhêån trûúâng àaåi hoåc àaáp ûáng muåc tiïu àaâo taåo àïì ra”3 Viïåc ban haânh quy àõnh naây àaánh dêëu bûúác ngoùåt trong viïåc Viïåt Nam hûúáng àïën xêy dûång möåt nïìn giaáo duåc àaåi hoåc coá chêët lûúång trong böëi caãnh toaân cêìu hoáa vaâ àaánh giaá chêët lûúång giaáo duåc theo nhûäng tiïu chñ khoa hoåc nhêët àõnh àöìng thúâi triïín khai cöng taác naây trïn phaåm vi toaân quöëc, trûúác hïët laâ úã hai àaåi hoåc quöëc gia: ÀHQG-HN vaâ ÀHQG-HCM. Àaáng chuá yá laâ khöng àúåi àïën khi trúã thaânh thaânh viïn (thûá 150) cuãa WTO vaâo thaáng 1/2007 Viïåt Nam múái coá nhûäng chuã trûúng, nhûäng quyïët saách vïì giaáo duåc noái chung, vïì giaáo duåc àaåi hoåc noái riïng, hûúáng theo caác nguyïn tùæc cuãa Hiïåp 1. Böå GD&ÀT (2001), 2. Ngö Doaän Àaäi, 3. Böå GD&ÀT (2004), K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦99 àõnh chung vïì thûúng maåi vaâ dõch vuå4, möåt hiïåp àõnh thuöåc Töí chûác Thûúng maåi Thïë giúái ra àúâi nùm 1995 göìm caác nguyïn tùæc vïì thûúng maåi dõch vuå trïn phaåm vi toaân cêìu, trong àoá coá lônh vûåc giaáo duåc. Viïåt Nam laâ nûúác chêu AÁ àêìu tiïn vaâ khaá súám cho pheáp thaânh lêåp trûúâng àaåi hoåc quöëc tïë vúái 100% vöën nûúác ngoaâi, khaá súám trûúác khi laâ thaânh viïn WTO. Àaåi hoåc RMIT àûúåc thaânh lêåp taåi TP.HCM nùm 2000 laâ möåt minh chûáng tiïu biïíu. Cuäng trïn tinh thêìn cuãa Hiïåp àõnh chung vïì thûúng maåi vaâ dõch vuå, trong cöng trònh nghiïn cûáu thuöåc Viïån nghiïn cûáu quöëc tïë vïì quy hoaåch giaáo duåc5 àïì taâi GATS vaâ giaáo duåc àaåi hoåc: viïåc cêìn thiïët phaãi coá nhûäng chñnh saách phuâ húåp6, Varghese [6] àaä têåp trung phên tñch nhûäng taác àöång cuãa GATS àöëi vúái caác hïå thöëng giaáo duåc quöëc gia úã caác nûúác àang phaát triïín maâ Viïåt Nam laâ möåt trong nhûäng trûúâng húåp tiïu biïíu. Trong cöng trònh naây, taác giaã ghi nhêån sûå chuyïín biïën cuãa Viïåt Nam tûâ nïìn kinh tïë têåp trung (centrally-planned system) sang nïìn kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa (socialist market economy) cuäng nhû dêëu êën cuãa sûå chuyïín biïën theo hûúáng naây trong lônh vûåc giaáo duåc tûâ nhûäng nùm 1980. Taác giaã cuäng ghi nhêån sûå múã röång àaáng kïí cuãa giaáo duåc àaåi hoåc úã Viïåt Nam trong thêåp niïn 1990, nhòn tûâ sûå àa daång cuãa caác loaåi hònh (types) trûúâng àaåi hoåc vaâ nhòn tûâ lûúång àùng kyá àêìu vaâo. Theo nhaâ nghiïn cûáu naây, vúái chûúng trònh caãi caách giaáo duåc úã Viïåt Nam, con söë àùng kyá àêìu vaâo àaåi hoåc seä tùng gêëp nhiïìu lêìn vaâo nùm 2020 [7, 12]. Roä raâng Viïåt Nam àaä vaâ àang coá nhûäng thuêån lúåi vaâ nhûäng cú höåi lúán àïí phaát triïín giaáo duåc àaåi hoåc theo hûúáng hiïån àaåi hoáa, khu vûåc hoáa vaâ quöëc tïë hoáa. Tuy nhiïn, nhû àaä noái trïn, Viïåt Nam laâ möåt trong nhûäng trûúâng húåp àiïín hònh cuãa caác nûúác àang phaát triïín vaâ àang trong quaá trònh chuyïín tiïëp tûâ kinh tïë kïë hoaåch têåp trung sang kinh tïë thõ trûúâng trong böëi caãnh toaân cêìu hoáa. Àöëi vúái caác nûúác àang phaát triïín nhû Viïåt Nam, quaá trònh keáp (the dual process) nhû taác giaã nïu trïn vûâa coá nhiïìu thuêån lúåi vûâa coá nhiïìu thaách thûác: Thuêån lúåi keáp vaâ cuäng àöìng thúâi laâ thaách thûác keáp. 3. Thaách thûác cuãa quaá trònh keáp Nhòn tûâ caác quan hïå bïn trong, coá thïí thêëy giaáo duåc àaåi hoåc Viïåt Nam àaä vaâ àang àûáng trûúác nhûäng thaách thûác lúán vïì àaáp ûáng nhu cêìu cuãa xaä höåi: nhu cêìu àûúåc hoåc àaåi hoåc cuãa ngûúâi dên vaâ nhu cêìu àûúåc sûã duång nguöìn nhên lûåc coá chêët lûúång cao. Nhùçm àaáp ûáng nhu cêìu hoåc àaåi hoåc, Nhaâ nûúác àaä taåo nïn löå trònh phaáp lyá khaá röång cho viïåc múã trûúâng àaåi hoåc, kïët quaã laâ chó trong khoaãng 11 nùm tûâ 1998-2009 úã nûúác ta àaä coá 307 trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng àûúåc thaânh lêåp múái; riïng hai nùm 2010-2011 àaä coá khoaãng 20 trûúâng àaåi hoåc àûúåc thaânh lêåp trïn cú súã nêng cêëp caác trûúâng cao àùèng hoùåc thaânh lêåp múái vaâ nhiïìu trûúâng àaåi hoåc àang trong quaá trònh xem xeát cho thaânh lêåp. Vïì ngaânh hoåc, nùm 2009 caã nûúác coá hún 4.300 ngaânh hoåc thò nùm 2010 con söë naây àaä nhaãy lïn hún 4.500 ngaânh hoåc7. Bïn caånh viïåc àaáp ûáng nhu cêìu ngûúâi hoåc vïì söë lûúång, viïåc múã trûúâng àaåi hoåc aâo aåt (vúái mûác bònh quên 12 trûúâng/möåt nùm trong thêåp niïn gêìn àêy) dêîn àïën viïåc thaã loãng trong quaãn lyá, chêët lûúång suát keám, vñ duå nhû nhûäng bêët cêåp trong tuyïín sinh vaâ àaâo taåo úã caác trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng ngoaâi cöng lêåp trïn baáo chñ8. Khöng chó caác trûúâng ngoaâi cöng lêåp, caác àaåi hoåc cöng lêåp cuäng gùåp nhûäng thaách thûác lúán trong viïåc ÀBCL quaãn lyá vaâ töí chûác àaâo taåo theo yïu cêìu cuãa àaâo taåo hoåc chïë tñn chó (HCTC) vöën coân khaá múái úã Viïåt Nam, nhêët laâ àaâo taåo gùæn vúái nhûäng nhu cêìu xaä höåi ngaây möåt phong phuá, àa daång vïì nguöìn nhên lûåc trònh àöå cao. Nhòn tûâ nhûäng taác àöång coá tñnh ngoaåi sinh, àïí höåi nhêåp khu vûåc vaâ quöëc tïë, giaáo duåc àaåi hoåc Viïåt Nam chõu aáp lûåc vö cuâng lúán. Àoá laâ phaãi xêy dûång löå trònh vaâ phaãi nhanh choáng thûåc hiïån àïí súám àaåt àûúåc, hoùåc coá nhûäng cú súã giaáo duåc àaåi hoåc súám àaåt àûúåc chuêín khu vûåc, cuå thïí laâ àaáp ûáng àûúåc Böå tiïu chuêín AUN-QA cuãa Maång lûúái caác trûúâng àaåi hoåc Àöng Nam AÁ 4. GATS: General Agreement on Trade in Services. 5. IIEP, thuöåc UNESCO. 6. GATS and higher education: the need for regulatory policies. 7. 12/10/11. 8. Tiïën Nguyïîn, 100♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N (ASEAN University Network). Nhûäng khoá khùn trong viïåc tûå àaánh giaá vaâ múâi àaánh giaá ngoaâi (tûác kiïím àõnh chêët lûúång) cêëp chûúng trònh giaáo duåc (CTGD) theo Böå Tiïu chuêín AUN-QA úã ÀHQG-HCM trong thúâi gian qua laâ àiïìu thêëy roä. Nïëu söët ruöåt vïì sûå àaåt chuêín vaâ bùçng moåi caách àïí “àaåt chuêín” kiïím àõnh, khöng ai daám chùæc rùçng seä khöng coá nhûäng hiïån tûúång tiïu cûåc, chaåy theo veã ngoaâi hún laâ phaát triïín bïìn vûäng, àuáng chuêín tûâ nöåi lûåc. Chêët lûúång giaáo duåc àûúåc kïët tinh vaâ thïí hiïån úã saãn phêím giaáo duåc. Caác nïìn giaáo duåc tiïn tiïën àïìu nïu cao triïët lyá giaáo duåc lêëy ngûúâi hoåc laâm trung têm, tûác bùçng moåi caách nhùçm phaát huy cao nhêët nùng lûåc cuãa ngûúâi hoåc vaâ thöng qua àoá àaáp ûáng àûúåc nhu cêìu xaä höåi. Giaáo duåc Viïåt Nam noái chung, giaáo duåc àaåi hoåc Viïåt Nam noái riïng, cuäng nïu cao tinh thêìn lêëy ngûúâi hoåc laâm trung têm vaâ chuáng ta hùèn khöng ai nghi ngúâ vïì quyïët têm hiïån thûåc hoáa quan niïåm trïn. Tuy nhiïn, àùåt trong möëi quan hïå vúái vùn hoáa ÀBCL àaâo taåo nhùçm àaáp ûáng nhu cêìu ngûúâi hoåc vaâ nhu cêìu xaä höåi múái thêëy tûâ quan niïåm àïën thûåc tïë, tûâ lyá tûúãng àïën hiïån thûåc laâ möåt khoaãng caách khaá xa vúâi. Saãn phêím giaáo duåc, cuäng nhû saãn phêím cuãa nhiïìu lônh vûåc khaác, luön laâ kïët quaã töíng húåp cuãa rêët nhiïìu àiïìu kiïån. Nïëu khöng chuã àöång àûúåc möåt söë àiïìu kiïån cöët loäi thò saãn phêím khöng thïí hoaân chónh, khöng thïí àaãm baão chêët lûúång cuãa àêìu ra. Xin nïu möåt vñ duå. Chêët lûúång tuyïín sinh àêìu vaâo luön àoáng vai troâ quan troång trong viïåc goáp phêìn àaâo taåo nïn nhûäng saãn phêím giaáo duåc coá chêët lûúång, nhûng phêìn nhiïìu caác trûúâng àaåi hoåc úã Viïåt Nam khöng coá àûúåc nhiïìu nguöìn àêìu vaâo chêët lûúång. Nïìn taãng ngoaåi ngûä laâ möåt vñ duå. Ngoaåi ngûä vûâa laâ möåt cöng cuå àïí sinh viïn hoåc têåp, thu lûúåm àûúåc kiïën thûác nhiïìu nguöìn, vûâa laâ nùng lûåc cêìn phaãi coá khi ra trûúâng àïí àaáp ûáng àûúåc nhu cêìu xaä höåi nhûng àêy laåi laâ àiïím yïëu cuãa böå phêån khöng nhoã hoåc sinh, sinh viïn Viïåt Nam. Giaáo duåc Viïåt Nam àïën nay vêîn coân nùång vïì tûâ chûúng vaâ giaãng daåy ngoaåi ngûä úã bêåc hoåc phöí thöng vêîn chûa àûúåc chuá troång hoùåc chûa coá phûúng phaáp àaâo taåo hiïåu quaã. Vêåy, liïåu giaáo duåc àaåi hoåc Viïåt Nam hiïån nay coá thêåt sûå àaãm baão àûúåc chêët lûúång àaâo taåo úã mûác cao nhùçm àaáp ûáng nhu cêìu cuãa möåt xaä höåi àang ngaây caâng phaát triïín theo hûúáng cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa vaâ höåi nhêåp quöëc tïë khi chñnh noá vêîn coân chûa thêåt sûå coá nöåi lûåc vaâ chûa thïí chuã àöång àûúåc nhiïìu mùåt gùæn vúái yïu cêìu ÀBCL úã mûác chuêín khu vûåc? Trònh àöå ngoaåi ngûä àêìu vaâo chó laâ möåt trong nhûäng trûúâng húåp tiïu biïíu, coân bao nhiïu àiïìu kiïån maâ möåt nûúác àang phaát triïín nhû Viïåt Nam khoá thïí àaáp ûáng àûúåc nhû vïì cú súã vêåt chêët, trao àöíi chuyïn gia, trònh àöå quaãn lyá giaáo duåc, trònh àöå cuãa àöåi nguä tham gia àaâo taåo vaâ phuåc vuå àaâo taåo,... Thay lúâi kïët Tûâ nhûäng àiïìu nïu trïn, theo taác giaã, àïí àaãm baão cho giaáo duåc àaåi hoåc Viïåt Nam àaåt àïën möåt trònh àöå chêët lûúång nhêët àõnh thò cêìn phaãi coá têìm nhòn, coá kïë hoaåch, coá löå trònh nhû chuáng ta àaä laâm, nhûng trïn hïët vêîn laâ nhòn thùèng vaâo thûåc traång, vaâo nöåi lûåc hiïån coá vaâ bùæt àêìu thûåc hiïån nghiïm tuác tûâ nhûäng viïåc tûúãng chûâng nhû rêët nhoã. Nhûäng nùm qua, nhiïìu trûúâng àaåi hoåc úã nûúác ta àaä chuyïín sang hònh thûác àaâo taåo tñn chó. Nhòn tûâ goác àöå quaãn trõ àaåi hoåc, àêy laâ sûå chuyïín hûúáng, cuäng laâ sûå vêån àöång coá tñnh têët yïëu nhùçm àaáp ûáng àûúåc caác yïu cêìu cuãa quy trònh keáp nïu trïn. Tuy nhiïn coá thïí thêëy àaâo taåo theo HCTC úã àaåi hoåc Viïåt Nam àïën nay vêîn chó laâ bûúác àêìu vaâ coân khöng ñt luáng tuáng vò chûa höåi àuã àiïìu kiïån, tûâ cú súã vêåt chêët, trònh àöå quaãn lyá, CTGD, àïën nguöìn lûåc con ngûúâi – caã tûâ phña ngûúâi àaâo taåo lêîn àöëi tûúång àûúåc àaâo taåo. Cêìn bùæt àêìu haânh trònh chêët lûúång vaâ ÀBCL tûâ chñnh nhûäng yïu cêìu cú baãn nhêët cuãa HCTC vaâ phaãi tûâ nhûäng àiïìu kiïån hiïån coá cuãa cú súã àaâo taåo àïí vaåch ra löå trònh vaâ tiïu chñ phuâ húåp. Cêìn àùåc biïåt quan têm àïën cöng taác kiïím soaát chêët lûúång nöåi böå, thûåc chêët laâ giuáp quaãn lyá, giaám saát vaâ àaánh giaá viïåc thûåc thi caác tiïu chñ àïì ra tûâ goác àöå quaãn trõ àaåi hoåc. Trïn cú súã àoá múái coá thïí noái àïën àaánh giaá ngoaâi, àïën kiïím àõnh chêët lûúång àñch thûåc theo chuêín quöëc gia hay khu vûåc. Thûá nûäa, cêìn xaác àõnh ÀBCL giaáo duåc khöng phaãi laâ möåt viïåc cuãa chó riïng möåt ai maâ laâ traách nhiïåm cuãa tûâng ngûúâi trong cú súã giaáo duåc-àaâo taåo. Haäy bùæt àêìu tûâ viïåc möåt giaãng viïn àïën lúáp àuáng giúâ, thûåc hiïån àuáng nöåi quy vïì giúâ giêëc vaâ khoa hoåc, nghiïm minh trong giaãng daåy vaâ àaánh giaá kïët quaã hoåc têåp. Dïî daäi hoùåc thiïëu khoa hoåc trong kiïím tra, àaánh giaá rêët dïî dêîn àïën hoåc haânh thiïëu nghiïm tuác vaâ têët nhiïn chêët lûúång hoåc têåp khöng cao. Mùåt khaác, cêìn tùng cûúâng hún nûäa K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦101 TAÂI LIÏåU THAM KHAÃO 1. Böå GD&ÀT (2001), Chiïën lûúåc phaát triïín giaáo duåc 2001- 2010, 2. Böå GD&ÀT (2004), Quy àõnh taåm thúâi vïì kiïím àõnh chêët lûúång trûúâng àaåi hoåc, 3. Böå GD&ÀT (2007), Quy àõnh vïì tiïu chuêín àaánh giaá chêët lûúång giaáo duåc trûúâng àaåi hoåc, http:// vanban.moet.gov.vn. 4. ÀHQG-HCM (2010), Kïë hoaåch chiïën lûúåc (baãn toám tùæt). Nxb. Àaåi hoåc Quöëc gia TP.HCM. 5. Ngo Doan Dai, “Higher Education Accreditation – Situation in Vietnam and the United States’ and Japan’s Experience, 6. N.V. Varghese (2007), GATS and higher education: the need for regulatory policies, www.unesco.org/iiep/ publications.pubs.htm. 7. Nguyïîn Tiïën (2012), “Àaåi hoåc, cao àùèng ngoaâi dên lêåp úã TP.HCM: Nhûäng bêët cêåp dêìn löå roä”, http:// www.nhandan.com.vn. 8. Trûúâng ÀH KHXH-NV, ÀHQG-HCM (2011), Taâi liïåu têåp huêën tûå àaánh giaá cêëp chûúng trònh giaáo duåc theo Böå tiïu chuêín AUN-QA (Lûu haânh nöåi böå). 9. “Hêåu quaã cuãa viïåc öì aåt múã trûúâng àaåi hoåc” (2011), SUMMARY Quality Assurance in Higher Education in Vietnam: Challenges from the Dual Process. Dr. Nguyen Van Hieu This paper identifies the requirements, opportunities and challenges of the quality assurance of higher education in Vietnam as a dual process: satisfying the need of highly-educated human resource for a developing country which follows market-oriented and industrialization-oriented direction as well as meeting the quality standards of higher education, at least at the regional level, so that the Vietnamese's higher education can integrate into its region as well as the world in the context of globalization. The article also presents some solutions to quality assurance of higher education in Vietnam in the direction of its sustainable development and efficiency. viïåc lêëy yá kiïën cuãa ngûúâi hoåc vaâ àêíy maånh cöng taác tû vêën hoåc têåp, giuáp ngûúâi hoåc coá nhiïìu khaã nùng lûåa choån, khöng chó úã viïåc lûåa choån mön hoåc maâ coân caã viïåc choån ngûúâi daåy mön hoåc àoá. Coá nhû vêåy, chêët lûúång giaãng daåy múái coá thïí ngaây caâng theo hûúáng chêët lûúång vaâ àuáng vúái tinh thêìn “lêëy ngûúâi hoåc laâm trung têm”. Cuäng cêìn traánh töí chûác quaãn lyá, giaãng daåy vaâ àaánh giaá möåt caách hònh thûác. Taác giaã baâi viïët thûúâng tûå hoãi liïåu coá cêìn phaãi töí chûác àaánh giaá möåt luêån vùn thaåc sô vúái àêìy àuã ban bïå nhû vöën vêîn diïîn ra caác cú súã àaâo taåo àaåi hoåc vaâ sau àaåi hoåc úã nûúác ta, dïình daâng àïën mûác nhúä buöíi àaánh giaá naâo khöng coá hoùåc coá ñt ngûúâi ài dûå thò thêåt laâ aãm àaåm vaâ nhaåt nheäo. Taåi sao möåt höåi àöìng chêëm luêån vùn thaåc sô vaâ caã luêån aán tiïën sô vúái kïët quaã àûúåc baão mêåt cho àïën phuát cuöëi thò àêìu buöíi vêîn laâ nhûäng hoa laâ hoa àïí chúâ tùång cho tên thaåc sô vaâ tên tiïën sô! Àöëi vúái cú súã àaâo taåo, kiïím àõnh chêët lûúång laâ yïu cêìu bùæt buöåc, coá tñnh têët yïëu trong öín àõnh vaâ phaát triïín; böå phêån ÀBCL cuãa cú súã àaâo taåo cêìn phöí biïën sêu röång vaâ thûúâng xuyïn nhiïåm vuå ÀBCL àïën tûâng caá nhên trong cú súã àaâo taåo sao cho úã hoå trúã thaânh yá thûác thûúâng trûåc, thaânh möåt kiïíu nhêån thûác vïì VHCL, thaânh möåt phêím chêët khöng thïí thiïëu cuãa ngûúâi laâm cöng taác àaâo taåo. Ngoaâi ra, cêìn kïët húåp Böå Tiïu chuêín cuãa Böå GD&ÀT vaâ Böå Tiïu chuêín AUN-QA àïí thûåc hiïån töët viïåc quaãn lyá àaâo taåo vaâ phaát triïín theo hûúáng ÀBCL. Böå Tiïu chuêín cuãa Böå GD&ÀT thñch húåp vúái viïåc töí chûác bïn trong, tûå àaánh giaá, laâm cú súã cho àaánh giaá ngoaâi; trong khi àoá, Böå Tiïu chuêín AUN-QA rêët thñch húåp àöëi vúái caác àún võ, tûâ cêëp böå mön trúã lïn trong viïåc xêy dûång chiïën lûúåc phaát triïín phuâ húåp.