Đặc điểm dịch tễ học tự tử tại khoa cấp cứu Bệnh viện Nhi đồng 1 năm 2002

Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 ÑAËC ÑIEÅM DÒCH TEÃ HOÏC TÖÏ TÖÛ TAÏI KHOA CAÁP CÖÙU BEÄNH VIEÄN NHI ÑOÀNG 1 NAÊM 2002 Nguyeãn Leâ Anh Tuaán(*), Buøi Quoác Thaéng(**) TOÙM TAÉT Taïi khoa caáp cöùu beänh vieän Nhi ñoàng 1 thaønh phoá Hoà Chí Minh töø 01/01/2001 ñeán 30/06/2002 chuùng toâi ghi nhaän ñöôïc 41 tröôøng hôïp töï töû. Trong soá ñoù, nöõ chieám 61% vaø 65% ôû ñoä tuoåi 14-15 tuoåi. Ña soá caùc tröôøng hôïp töï töû ñeán töø tænh (51.21%) vaø noäi thaønh thaønh phoá Hoà Chí Minh (31.72%).Caùc treû naøy soáng trong gia ñình lao ñoäng chaân tay (87.5%) vaø coù trình ñoä hoïc vaán thaáp (Caáp 1 vaø 2, chieám 79.4%). Nguyeân nhaân töï töû phaàn lôùn laø do xung ñoät gia ñình (87.8%). Soá treû duøng hoùa chaát ñeå töï töû chieám 65.86% keá ñoù laø döôïc phaåm duøng trong gia ñình. Haønh ñoäng töï töû thöôøng ñöôïc thöïc hieän taïi nhaø. Coù 4 tröôøng hôïp töû vong trong loâ nghieân cöùu naøy. SUMMARY EPIDEMIOLOGIC FEATURE OF SUICIDE IN EMERGENCY DEPARTMENT OF CHILDREN HOSPITAL N01 IN 2002 Nguyen Le Anh Tuan, Bui Quoc Thang * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol.7 * Supplement of No 1: 85 - 90 At the Emergency department of the Children’s Hospital No1 in Ho Chi Minh (HCM) city, we had 41 cases of suicide from January 1st 2001 to June 30 th 2002. In which, 61% were females, 65% occurred in children of age from 14 to 15 years. The most of cases came from the provinces (51.21%) and the districts of HCM city (31.72%). The educational level of the parents is low (under high school level, 79.4 %), and most of them are manual labourers (87.5%). The causes of suicide almost related to the parents’s scold (87.8%) due to the failure in the school. The means of suicide were the chemical substances used in the agriculture (65.86%) and the drugs used in the family. The action of suicide essentially happened at home. They were only realized by the symptoms causing by the means of suicide. There were 4 cases of death (9.75%). MÔÛ ÑAÀU Theo baùo caùo cuûa Toå Chöùc Y Teá Theá Giôùi (OMS) naêm 1998(1), töï töû laø moät trong möôøi nguyeân nhaân töû vong haøng ñaàu treân theá giôùi. Naêm 1993 taïi Phaùp, coù 13.000 tröôøng hôïp treû em vaø treû döôùi 25 tuoåi töû vong do töï töû. Taïi New Zealand, moät nghieân cöùu hoài cöùu (töø 1989-1998) treân 61 tröôøng hôïp treû töû vong döôùi 15 tuoåi do töï tö ûcho thaáy treû döôùi 15 tuoåi töï töû raát hieám nhöng coù xu höôùng gia taêng. Tæ leä töï töû taùi phaùt sau laàn töï töû ñaàu thay ñoåi töø 10 ñeán 40%(2,5,6,7,8,9-12). 50 ñeán 66% caùc tröôøng hôïp töï töû taùi phaùt xuaát hieän ôû naêm keá tieáp sau laàn töï töû ñaàu, vôùi nguy cô cao nhaát trong voøng 6 thaùng ñaàu(4,13-14) vaø phöông tieän söû duïng ngaøy caøng nguy hieåm. Do ñoù caàn höôùng ñeán muïc tieâu phoøng ngöøa töï töû (phoøng ngöøa 3 caáp). Taïi Vieät Nam, vaán ñeà töï töû chöa ñöôïc quan taâm thích ñaùng. Coù moät vaøi nghieân cöùu veà töï töû ôû ngöôøi lôùn coù beänh taâm thaàn (traàm caûm, taâm thaàn phaân lieät...), nhöng chöa coù moät nghieân cöùu naøo veà vaán ñeà töï töû ôû treû em ñöôïc thöïc hieän. Taïi BV Nhi Ñoàng 1, chuùng toâi ghi nhaän nhieàu tröôøng hôïp treû töï töû nhaäp vieän trong tình traïng raát naëng do söû duïng phöông tieän töï töû raát ñoäc haïi hoaëc ñöôïc ñöa ñeán BV quaù muoän, do ñoù hieäu quaû ñieàu trò khoâng cao, tæ leä töû vong vaø di chöùng raát lôùn, trong khi chi phí ñieàu trò raát toán keùm vì phaûi söû duïng nhieàu loaïi thuoác ñaét (*) Sinh vieân Y6, Tröôøng ÑHYD Tp.HCM (**) Thaïc só, Giaûng vieân boä moân Nhi, Tröôøng ÑHYD Tp.HCM Chuyeân ñeà Nhi 85 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Nghieân cöùu Y hoïc tieàn. Hôn nöõa, caùc treû naøy sau khi xuaát vieän laïi khoâng ñöôïc theo doõi vaø giuùp ñôõ thöôøng xuyeân. Do ñoù chuùng toâi maïnh daïn thöïc hieän nghieân cöùu naøy nhaèm xaùc ñònh nhöõng ñaëc ñieåm sau: Veà daân soá: tuoåi, giôùi, nôi cö truù, trình ñoä hoïc vaán treû, tieàn caên treû töï töû Gia ñình: trình ñoä hoïc vaán vaø ngheà nghieäp cha meï, tieàn caên gia ñình, hoaøn caûnh gia ñình treû töï töû Vaø xaõ hoäi: tình huoáng xung ñoät cuûa treû, phöông tieän, thôøi ñieåm, ñòa ñieåm treû duøng töï töû ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñoái töôïng nghieân cöùu Taát caû caùc treû töï töû nhaäp khoa caáp cöùu beänh vieän Nhi Ñoàng 1 töø 1/1/2001 ñeán 30/6/2002. Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp hoài cöùu töø nhöõng hoà sô beänh aùn Döõ kieän ñöôïc thu nhaäp vaøo nhöõng bieåu maåu soaïn saün. Xöû lyù vaø phaân tích döõ kieän baèng chöông trình EPI-INFO 6. KEÁT QUAÛ Giôùi Giôùi tính Soá ca (%) Nam 16 39,03 Nöõ 25 60,97 Toång soà 41 100 Ña soá caùc tröôøng hôïp töï töû laø nöõ, chieám 60,97% caùc tröôøng hôïp. Löùa tuoåi Tuoåi Soá ca TYÛ LEÄ (%) < 10 0 0 10 1 2,43 11 2 4,87 12 3 7,31 13 8 19,51 14 14 34,14 15 13 31,70 Treû 14-15 tuoåi töï töû raát cao, chieám 65,8% caùc tröôøng hôïp. Nôi cö truù Nôi cö truù Soá ca (%) Noäi thaønh 13 31,72 Ngoaïi thaønh 7 17,07 Tænh 21 51,21 Toång coäng 41 100 Treû töï töû ñeán töø tænh chieám moät nöûa caùc tröôøng hôïp (51,21%). Tình traïng hoïc vaán vaø trình ñoä hoïc vaán treû töï töû 100% caùc tröôøng hôïp treû töï töû ñeàu ñöôïc ñi hoïc. Haàu heát caùc tröôøng hôïp laø hoïc sinh caáp 2, chæ moät tröôøng hôïp laø hoïc sinh caáp 1. Trình ñoä hoïc vaán cuûa cha meï Trình ñoä hoïc vaán cuûa cha meï Soá ca (%) Muø chöõ 1 1,47 Caáp 1 27 39,7 Caáp 2 27 39,7 Caáp 3 12 17,64 Ñaïi hoïc 1 1,47 Sau ñaïi hoïc 0 0 Toång soá 68 100 Phaàn lôùn cha meï treû töï töû coù trình ñoä hoïc vaán thaáp (caáp 1 vaø caáp 2 chieám 79%). Chæ coù moät tröôøng hôïp coù trình ñoä ñaïi hoïc. Ngheà nghieäp cha meï treû Ngheà nghieäp cha meï Soá ca (%) Lao ñoäng trí oùc 9 12,5 Lao ñoäng chaân tay 63 87,5 Toång soá 72 100 Trong phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp, cha meï treû töï töû thuoäc thaønh phaàn lao ñoäng chaân tay (87,5%). Soá tröôøng hôïp treû töï töû coù cha meï laøm ngheà lao ñoäng trí oùc thaáp. Hoaøn caûnh gia ñình treû töï töû Hoaøn caûnh gia ñình Soá ca (%) Moà coâi caû cha laãn meï 0 0 Moà coâi cha hoaëc meï 4 9,75 Cha meï ly dò 0 0 Soáng vôùi cha meï 36 87,8 Soáng vôùi ngöôøi khaùc 1 2,43 Toång soá 41 100 Chuyeân ñeà Nhi û 86 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Phaàn lôùn treû töï töû soáng vôùi cha meï (87,8%). Coù 4 tröôøng hôïp moà coâi cha hoaëc meï. Moät tröôøng hôïp soáng vôùi ngöôøi khaùc duø cha meï vaãn coøn. Tieàn caên gia ñình vaø tieàn caên caù nhaân Chuùng toâi chæ ghi nhaän ñöôïc 2 tröôøng hôïp coù tieàn caên gia ñình, moät tröôøng hôïp coù anh trai töï töû, moät tröôøng hôïp coù meï töï töû. Veà tieàn caên caù nhaân, chuùng toâi ghi nhaän ñöôïc moät tröôøng hôïp nghieän heroin, vaø moät tröôøng hôïp chaäm phaùt trieån taâm thaàn. Tình huoáng xung ñoät caáp Tình huoáng xung ñoät caáp Soá ca (%) Gia ñình 36 87.8 Nhaø tröôøng 5 12,2 Xaõ hoäi 0 0 Khaùc 0 0 Toång soá 41 100 Nguyeân nhaân thöôøng gaëp nhaát laø tình huoáng xung ñoät caáp trong gia ñình Phöông tieän töï töû. Phöông tieän töï töû Soá ca (%) Thuoác 14 34,14 Hoaù chaát 27 65,86 Khaùc 0 0 Toång soá 41 100 Trong phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp (65,86%) treû söû duïng hoùa chaát laøm phöông tieän töï töû. Thuoác chieám 34,14% caùc phöông tieän töï töû cuûa treû. Thôøi ñieåm treû töï töû Thôøi ñieåm treû töï töû Soá ca (%) Saùng (6h –12h) 13 31,7 Tröa (12h –16h) 10 24,39 Chieàu (16h –19h) 7 17.07 Toái (19h – 6h) 11 26,82 Thôøi ñieåm treû töï töû raûi raùc trong ngaøy, khoâng ghi nhaän thôøi ñieåm treû töï töû noåi troäi trong ngaøy. Ñòa ñieåm treû töï töû Ñòa ñieåm treû töï töû Soá ca (%) Nôi hoang vaéng 1 2,4 Nôi deã phaùt hieän 40 97,6 Khaùc 0 0 Toång soá 41 100 Phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp treû töï töû nôi deã phaùt hieän. Haønh vi treû sau töï töû Haønh vi treû sau töï töû Soá ca (%) Baùo cho moïi ngöôøi bieát 0 0 Xa laùnh moïi ngöôøi 6 14,6 Khoâng laøm gì caû 35 85,4 Khaùc 0 0 Toång soá 41 100 Sau töï töû treû khoâng laøm gì caû cho ñeán khi coù trieäu chöùng thì ñöôïc ngöôøi nhaø phaùt hieän. BAØN LUAÄN Tuoåi Khoâng coù treû döôùi 10 tuoåi töï töû trong loâ nghieân cöùu. Töø 10 tuoåi trôû ñi, soá tröôøng hôïp töï töû taêng daàn theo tuoåinhaát laø nhoùm tuoåi 14-15 (34,14% vaø31,70%).Keát quaû naøy phuø hôïp vôùi vôùi caùc taùc giaû teân theá giôùi vaø cuõng phuø hôïp dieãn tieán taâm lyù hoïc cuûa treû. Ñoái vôùi treû döôùi 10 tuoåi, quan nieäm veà töï töû cuûa treû raát mô hoà vaø khoïng roõ raøng. Giôùi Trong nghieân cöùu naøy, tæ leä nam/nöõ :2/3. So vôùi caùc taùc giaû khaùc tæ leä töï töû nam/nöõ trong khoaûng:1/3- 1/2 (5).Caùc treû nöõ deã coù nguy cô töï töû hôn nam coù theå do caùc beù gaùi daäy thì sôùm, deã bò nhöõng roái loaïn veà taâm sinh lyù hôn nam. Trong khi ñoù caùc beù trai daäy thì treå hôn, ít bò nhöõng roái loaïn taâm lyù naëng neà vaø thöôøng maïnh meõ hôn neân caùc beù trai ít töï töû hôn khi gaëp nhöõng khoù khaên cuûa baûn thaân. Tình traïng ñi hoïc vaø trình ñoä hoïc vaán cuûa treû 100% treû töï töû ñeàu ñang ñi hoïc, trong ñoù 40 tröôøng hôïp laø hoïc sinh caáp 2, chæ moät tröôøng hôïp laø hoïc sinh caáp 1. ñieàu naøy phuø hôïp vôùi löùa tuoåi cuûa treû vaø khoâng noùi leân ñöôïc moái töông quan giöõa trình ñoä hoïc vaán cuûa treû vôùi tæ leä treû töï töû, treû ñöôïc ñi hoïc khoâng coù nghóa laø seõ töï töû ít hôn treû khoâng ñi hoïc vaø ngöôïc laïi. Yeáu toá gia ñình 51,21% caùc treû töï töû soáng ôû tænh, caùc treû töï töû thöôøng soáng trong nhöõng gia ñình coù ñôøi soáng kinh Chuyeân ñeà Nhi 87 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Nghieân cöùu Y hoïc teá thaáp, trình ñoä daân trí khoâng cao, do ñoù cha meï khoâng quan taâm ñuùng möùc ñoái vôùi con caùi vaø khoâng theå giuùp ñôõ chuùng thích ñaùng khi chuùng gaëp khoù khaên. Tæ leä treû töï töû raûi raùc khaép caùc tænh Mieàn Ñoâng Nam Boä vaø Mieàn Taây. Treû töï töû soáng ôû noäi thaønh chieám 31,72% caùc tröôøng hôïp cho thaáy ngoaøi möùc soáng vaø trình ñoä daân trí, söï quan taâm ñuùng möùc ñeán treû nhaèm phaùt hieän kòp thôøi nhöõng vaán ñeà cuûa treû ñeå giuùp ñôõ chuùng kòp thôøi laø vaán ñeà quan troïng ñeå coù theå laøm giaûm tæ leä töï töû ôû treû. Tæ leä treû töï töû ôû noäi thaønh raûi raùc khaép caùc quaän, nhöng noåi baät nhaát laø quaän 10 vaø quaän Taân Bình, coù theå laø do caùc quaän naøy naèm gaàn vôùi Beänh Vieän Nhi Ñoàng 1, thuaän tieän cho vieäc chuyeån vieän, ngoaøi ra ôû caùc quaän naøy coù moät tæ leä lôùn daân soá coù ñôøi soáng kinh teá khoù khaên, thöôøng laø daân nhaäp cö töø caùc tænh ñeán kieám soáng so vôùi caùc quaän khaùc. Coøn tæ leä töï töû caùc huyeän ven thaønh phoá noåi baät laø huyeän Bình Chaùnh, moät huyeän coøn ngheøo, ña soá nguôøi daân soáng baèng ngheà noâng, do ñoù ñôøi soáng coù nhieàu ñaëc ñieåm gioáng vôùi caùc tænh. 87,8% caùc tröôøng hôïp treû soáng cuøng cha meï, nhöng vaãn choïn töï töû nhö laø giaûi phaùp ñeå thoaùt khoûi nhöõng beá taéc cuûa baûn thaân. Ñieàu naøy cho thaáy ña phaàn caùc baäc cha meï cuûa treû töï töû ñaõ khoâng quan taâm ñuùng möùc ñeán con mình, hoï khoâng laø choå döïa vöõng chaéc cho treû, ñeå khi caàn chuùng coù theå nhôø ñeán söï giuùp ñôõ cuûa cha meï mình tröôùc khi tìm nhöõng giaûi phaùp khaùc nhö töï töû ñeå giaûi quyeát söï beá taéc. Ngoaøi ra nghieân cöùu cuõng ghi nhaän 4 tröôøng hôïp cha hoaëc meï maát, 1 tröôøng hôïp soáng vôùi ngöôøi khaùc duø cha meï vaãn coøn. Ñoái vôùi caùc treû naøy, do coù söï thieáu vaéng tình caûm cuûa cha hoaëc meï hoaëc caû hai, ñaõ aûnh höôõng ñeán söï phaùt trieån taâm sinh lyù cuûa treû, treû khoâng ñöôïc quan taâm, thöông yeâu vaø giaùo duïc ñaày ñuû, cuõng nhö khoâng ñöôïc nuoâi döôõng toát do khoù khaên veà kinh teá vì cha meï chuùng phaûi moät mình lao ñoäng kieám soáng. Ña soá caùc treû töï töû soáng trong gia ñình coù trình ñoä hoïc vaán thaáp (79% hoïc caáp I vaø II) cha meï treû khoâng coù ñuû kieán thöùc caàn thieát ñeå coù theå nuoâi daïy treû toát, hoï khoâng coù khaû naêng nhaän bieát nhöõng dieãn bieán taâm sinh lyù cuûa con mình ñeå nhaän ra nhöõng khoù khaên cuûa treû ñeå giuùp treû kòp thôøi vaø thích ñaùng giaûi quyeát söï vieäc. 87,5% tröôøng hôïp treû töï töû coù cha meï laøm nhöõng ngheà thuoäc lao ñoäng chaân tay. Chæ coù 12,5% treû coù cha meï laøm nhöõng ngheà thuoäc lao ñoäng trí oùc. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi caùc ñaëc tính daân soá khaùc cuûa treû töï töû, vôùi trình ñoä hoïc vaán thaáp, hieåu bieát keùm, hoï chæ coù theå laøm nhöõng nghaønh ngheà thuoäc lao ñoäng chaân tay, söû duïng chuû yeáu laø söùc lao ñoäng chöù khoâng phaûi söû duïng trí thoâng minh, do ñoù hoï seõ coù ít thôøi gian hôn ñeå quan taâm vaø chaêm soùc con mình. Tieàn caên Chuùng toâi ghi nhaän ñöôïc moät tröôøng hôïp coù meï töï töû, moät tröôøng hôïp coù anh trai töï töû (chieám 4,878%), moät tröôøng hôïp treû coù tieàn caên nghieän heroin, moät treû coù tieàn caên chaäm phaùt trieån taâm thaàn (chieám4,878%). Trong khi ñoù, theo moät soá taùc giaû tæ leä treû töï töû coù tieàn caên gia ñình beänh taâm thaàn, nghieän röôïu, chieám khoaûng 20% caùc tröôøng hôïp(40). Ñieàu naøy coù theå do maãu nghieân cöùu nhoû, caùc döõ lieäu ñöôïc ghi nhaän baèng phöông phaùp hoài cöùu töø hoà sô beänh aùn, coù theå do ngöôøi khai beänh khoâng phaûi cha meï treû, hoaëc cuõng coù theå laø do baùc só khoâng chuù yù khai thaùc. Tình huoáng xung ñoät caáp Nguyeân nhaân töï töû thöôøng gaëp nhaát do nhöõng xung ñoät trong gia ñình, chieám 87,8%, nhaát laø do treû bò cha meï la maéng (78,4%), keá ñeán laø xung ñoät vôùi caùc thaønh vieân khaùc trong gia ñình nhö oâng baø, anh chò em. Ñieàu naøy coù theå giaûi thích do ôû löùa tuoåi töø 15 tuoåi trôû xuoáng, taát caû caùc treû ñeàu soáng cuøng gia ñình, thôøi gian vaø ñoái töôïng giao tieáp cuûa treû chuû yeáu laø caùc thaønh vieân trong gia ñình. Trong ñoù ngöôøi maø treû chòu aûnh höôûng nhieàu nhaát chính laø cha meï treû, töø ñoù caùc maâu thuaãn neáu coù thöôøng laø vôùi cha meï. Caùc maâu thuaãn coù theå laø do cha-meï quaù khaét khe vôùi treû thöôøng hay la maéng treû khieán treû coù theå hieåu laàm laø cha-meï khoâng thöông treû, gheùt boû treû hoaëc do cha meï ñaët quaù nhieàu kyø voïng con treû, maø khoâng quan taâm xem treû coù khaû naêng hay khoâng hoaëc treû ñoøi hoûi ñieàu gì ñoù maø khoâng ñöôïc cha-meï ñaùp öùng. Do ñoù, Chuyeân ñeà Nhi û 88 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 treû rôi vaøo tình traïng caêng thaúng vaø khi treû thaát baïi laïi bò cha meï daèn vaët maø khoâng ñöôïc an uûi hay ñoäng vieân, taïo cho treû caûm giaùc töï ti, luoân caûm thaáy mình yeáu keùm vaø bò moïi ngöôøi cheâ bai, ruoàng boû neân choïn töï töû laøm giaûi phaùp. Phöông tieän treû duøng töï töû 65,86% treû töï töû baèng hoùa chaát. Trong ñoù, caùc treû soáng ôû tænh vaø caùc treû soáng ôû caùc huyeän ven thaønh phoá coù khuynh höôùng söû duïng hoùa chaát laøm phöông tieän töï töû, coù theå laø do cuoäc soáng cuûa moät soá huyeän ven thaønh phoá gaàn gioáng vôùi cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân ôû tænh, ña soá soáng baèng ngheà noâng hat troàng troït, thöôøng xuyeân söû duïng caùc loaïi hoùa chaát thuoác tröø saâu-raày, caùc loaïi thuoác dieät coû, dieät coân truøng, hoaëc caùc hoùa chaát trò caùc beänh cho caây troàng Caùc loaïi hoùa chaát naøy thöôøng coù saün trong nhaø. Do ñoù, treû raát deã tieáp caän caùc loaïi hoùa chaát naøy vaø coù theå duøng cho vieäc töï töû. Treû thöôøng söû duïng caùc loaïi hoaù chaát nhö : thuoác tröø saâu raày caùc loaïi (Endosulfan. Thasodant, Bassa, Bassan, ect.), caùc loaïi thuoác dieät coû (Paraquat, 2,4-D, Catanil, Ronstar, Glyphosate). Ngöôïc laïi, caùc treû thaønh thò laïi ít coù cô hoäi ñeå tieáp xuùc vôùi caùc loaïi hoùa chaát, do ñoù chuùng thöôøng duøng caùc loaïi thuoác (chieám 31,7%) coù saün trong tuû thuoác gia ñình. Thöôøng nhaát laø caùc loaïi thuoác giaûm ñau-haï nhieät (Paraceùtamol, Deùcolgen, Aspirine, Panadol), keá ñeán laø caùc loaïi thuoác höôùng taâm thaàn (Temesta, Rotunda), vaø moät soá caùc loaïi thuoác thoâng thöôøng khaùc trong gia ñình. Chæ coù 2 tröôøng hôïp treû söû duïng hoùa chaát laøm phöông tieän töï töû (moät tröôøng hôïp söû duïng röôïu, moät tröôøng hôïp söû duïng thuoác tröø saâu). Thôøi ñieåm treû töï töû Trong nghieân cöùu naøy, thôøi ñieåm treû töï töû raûi raùc trong ngaøy. Ñieàu naøy cho thaáy treû khoâng coù khuynh höôùng löïa choïn thôøi ñieåm töï töû, coù theå treû thöïc hieän caùc haønh vi töï töû ngay sau nhöõng xung ñoät xuaát hieän caáp thôøi. Tuy nhieân trong nghieân cöùu naøy, ghi nhaän haàu heát caùc tröôøng hôïp töï töû laø do bò cha meï la maéng (78,4%), vaø theo phaàn lôùn caùc nhaø taâm lyù beänh hoïc thì chính nhöõng xung ñoät nhö theá keát hôïp vôùi yù töôûng töï töû ñaõ toàn taïi saün ôû treû trong moät thôøi gian daøi coù theå daãn ñeán haønh vi töï töû, raát hieám khi moät kích ñoäng nhaát thôøi coù theå daãn ñeán haønh vi töï töû cuûa treû. Ñòa ñieåm treû töï töû 97,6% treû töï töû ôû nôi deã phaùt hieän, thöôøng laø taïi nhaø. Chæ coù moät tröôøng hôïp treû töï töû nôi vaéng ngöôøi. Trong khi ñoù, theo MF Le Heuzey et al (4), 80% treû töï töû taïi nhaø. Ñieàu naøy cho thaáy treû khoâng coù yù löïa choïn ñòa ñieåm ñeå thöïc hieän haønh vi töï töû, coù theå laø do kích ñoäng nhaát thôøi khieán treû thöïc hieän haønh vi töï töû chöù treû khoâng coù saün döï ñònh töï töû bôûi vì neáu ñaõ coù saün döï ñònh töï töû trong ñaàu thì treû seõ tìm caùch ñeå thöïc hieän thaønh coâng yù ñònh cuûa mình, treû seõ tìm moät nôi thuaän lôïi (coù theå laø moät nôi kín ñaùo) ñeå deã daøng thöïc hieän haønh vi töï töû maø khoâng bò phaùt hieän vaø bò ngaên caûn. Maët khaùc, coù theå do trong ñoä tuoåi cuûa treû moâi tröôøng maø treû tieáp xuùc vaø bieát nhieàu nhaát chính laø taïi nhaø, cuõng coù theå laø do treû muoán töï töû taïi nhaø ñeå khaùng cöï hoaëc traû thuø cho nhöõng xung ñoät vôùi cha meï maø treû luoân caûm thaáy mình laø ngöôøi thieät thoøi. Tuy nhieân, ñaây chæ laø nhöõng giaû thuyeát caàn phaûi ñöôïc giaûi thích vaø chöùng minh roõ raøng bôûi caùc nhaø taâm lyù hoïc. Haønh vi treû sau töï töû Sau töï töû (85,4%) treû khoâng laøm gì caû, cho ñeán khi coù trieäu chöùng thì ñöôïc ngöôøi nhaø phaùt hieän. Chæ coù 14,6% caùc tröôøng hôïp sau töï töû treû xa laùnh moïi ngöôøi, thöôøng laø vaøo phoøng rieâng. Khoâng coù tröôøng hôïp naøo treû thoâng baùo cho ngöôøi nhaø bieát sau khi thöïc hieän haønh vi töï töû. Keát quaû naøy cho thaáy taàm quan troïng trong vieäc phaùt hieän kòp thôøi nhöõng daáu hieäu vaø haønh vi töï töû cuûa treû ñeå coù theå ñieàu trò vaø xöû trí kòp thôøi, do ñoù coù theå laøm giaûm tæ leä töû vong vaø nhöõng di chöùng coù theå coù veà sau do vieäc söû duïng nhöõng phöông tieän töï töû mang tính xaâm laán ñoái vôùi cô theå. KEÁT LUAÄN Qua nghieân cöùu treân chuùng toâi nhaän thaáy haàu heát treû töï töû naèm trong löùa tuoåi daäy thì, ñaëc bieät laø treû 14-15 tuoåi. Treû nöõ thöôøng töï töû nhieàu hôn treû nam do söï khaùc bieät veà phaùt trieån taâm sinh lyù.Treû Chuyeân ñeà Nhi 89 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Nghieân cöùu Y hoïc ñeán töø caùc tænh chieám tæ leä khaù cao, keá ñoù laø caùc treû ñeán töø caùc huyeän ngoaïi thaønh. Haàu heát caùc treû ñeàu soáng trong gia ñình lao ñoäng chaân tay coù trình ñoä hoïc vaán thaáp keùm, cha meï suoát ngaøy laøm vieäc khoâng coù ñuû thôøi gian quan taâm chaêm soùc, daïy doã treû. Phöông tieän thöôøng ñöôïc duøng laø hoùa chaát vaø thuoác men vì ñaây laø nhöõng loaïi hoùa chaát vaø thuoác deã tìm vaø haàu nhö nhaø naøo cuõng coù. Neáu treû töï töû sau khi ñöôïc cöùu soáng maø khoâng nhaän ñöôïc nhöõng lôøi khuyeân cuûa caùc BS taâm lyù cuõng nhö moät chuyeân gia xaõ hoäi hoïc nhaèm giuùp treû giaûi quyeát nhöõng beá taéc trong cuoäc soáng hay nhöõng xung ñoät vôùi gia ñình thì khaû naêng treû töï töû laïi laø raát cao. Do ñoù, vaán ñeà theo doõi tröôùc maét vaø laâu daøi ñoái vôùi nhöõng treû töï töû ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc döï phoøng taùi töï töû. Chuùng toâi mong raèng caùc tröôøng hôïp töï töû nhaäp vieän veà sau seõ ñöôïc quan taâm tröôùc-trong vaø sau khi xuaát vieän khoâng nhöõng cuûa caùc BS khoa caáp cöùu, maø coøn ñöôïc söï phoái hôïp quan taâm chaêm soùc cuaû caùc BS taâm lyù vaø cuûa toaøn xaõ hoäi vì treû em khoâng nhöõng laø thaønh vieân cuûa xaõ hoäi maø coøn laø töông lai sau naøy cuûa ñaát nöôùc chuùng ta. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. WHO – Primary prevention of mental, neurological and psychosocial disorder, Geneva, 1998. 2. Pommereau X. Quelques repeøres statistiques. In: L’adolescent suicidaire. Paris: Dunod; 1995. p :1-9. 3. Cremniter D. Les conduites suicidaires et leur devenir. Congreøs de psychiatrie et de neurologie de langue français. Tours 16-20 juin 1997. Paris: Masson; 1997. 4. Bille-Brahe U, Schmidtke A. Conduites suicidaires des adolescents: la situation en Europe. In: Ladame F, Ottino J, Pawlak C, eùditeurs. Adolescence et suicide. Paris: Masson; 1995. p :18-38. 5. Courtecuisse V, Roche A. Tentative de suicide: analyse de l’hospitalisation. In: Tentatives de suicide aø l’adolescence. Colloque du Centre International de l’Enfance sur les comportements suicidaires des adolescents. Paris: CIE; 1988. p : 119-35. 6. Pommereau X. L’acte suicidaire aø l’adolescence. Ann Peùdiatr (Paris) 1998; 45: 354-62. 7. Fançoise Davidson. Le suicide chez l’enfant et adolescent-Approche eùpideùmiologique. Dans: Traiteù de psychiatre de l’enfant et de l’adolescent. Presses universitaires de France, 1985: 177-198. 8. D. Marcelli et al. Braconnier. Eùtude psychopathologique des conduites-Le probleøme de l’agir et du passage aø l’act-Les tentatives de suicide.Dans: Psychopathologie de l’adolescent. Troisieøme eùdition. Masson, 1992: 100-117. 9. Angus H Thompson, Roger H Barnsley, Ronald J Dyck, A New Factor in Youth Suicide: The relative Age Effect. The Canadian Journal of Psychiatry, february 1999; Vol (44): 83-85. 10. Hawton K, Fagg J. Deliberate self-poisoning and self- injury in adolescents. A study of characteristics and trends in Oxford, 1976-89. Br J Psychiatry 1992; 161: 816-23. 11. Kienhorst CWM, de Wilde EJ, Van Den Bout J, Diekstra RFW, Wolters WHG. Characteristics of suicide attempters in a population-based sample of Dutch adolescents. Br J Psychiatry 1990; 156: 243-8. 12. Rey Gex C, Narring F, Ferron C, Michaud PA. Suicide attempts among adolescents in Switzerland: prevalence, associated factors and comorbidity. Acta Psychiatr Scand 1998; 98: 28-33. 13. Gunnell DJ, Brooks J, Peters TJ. Epidemiology and patterns of hospital use after parasuicide in the south west of England. J Epidemiol Community Health 1996; 50: 24-9. 14. Granboulan V, Rabain D, Basquin M. The outcome of adolescent suicide attempts. Acta Psychiatr Scand 1995; 91: 265-70. Chuyeân ñeà Nhi û 90