Cẩm nang an toàn Sinh học phòng thí nghiệm

CҬM NANG AN TOÀN SINH HӐC PHÒNG THÍ NGHIӊM Xuҩt bҧn lҫn thӭ 3 Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi Geneva 2004 x ii x HiӋu ÿính Thҥc sӻ Phҥm Văn Hұu, ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên Thҥc sӻ NguyӉn Thӏ Thu Hѭѫng, Ĉҥi hӑc Quӕc gia Hà Nӝi Cӱ nhân Lê Minh Tâm, Tәng cөc Tiêu chuҭn - Ĉo lѭӡng - Chҩt lѭӧng Ngѭӡi dӏch Thҥc sӻ Phҥm Văn Hұu, ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên Thҥc sӻ Bùi Văn Trѭӡng, ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên Cùng vͣi s͹ tham gia cͯa * Kӻ sѭ Phan Thӏ Thanh Thҧo, Cӱ nhân Võ Thӏ Thu Ngân, Thҥc sӻ Hoàng Thӏ Minh Thҧo và Cӱ nhân VNJ Ĉình Chiêm ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên * Kӻ sѭ Lѭѫng Thӏ Mѫ, Chi nhánh phía Nam, Trung tâm NhiӋt ÿӟi ViӋt – Nga và Cӱ nhân NguyӉn Thӏ Quý, Hӝi Y tӃ Công cӝng ViӋt Nam. Cuӕn sách này do Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi xuҩt bҧn năm 2004 dѭӟi tiêu ÿӅ Laboratory Biosafety Manual, xuҩt bҧn lҫn thӭ ba. © Tә chӭc y tӃ thӃ giӟi 2004 Tәng giám ÿӕc Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã cho phép ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên bҧn quyӅn dӏch ra tiӃng ViӋt Nam và chӏu trách nhiӋm duy nhҩt ÿӕi vӟi bҧn dӏch này. x iii x Danh mөc nhӳng ҩn phҭm ÿã xuҩt bҧn cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi. Cҭm nang an toàn sinh hӑc phòng thí nghiӋm - Xuҩt bҧn lҫn thӭ 3 1. Ngăn ngӯa các nguy hiӇm sinh hӑc - phѭѫng pháp 2. Phòng thí nghiӋm - Các tiêu chuҭn 3. NhiӉm trùng phòng thí nghiӋm - phòng chӕng và kiӇm soát 4. Cҭm nang I. Tiêu ÿӅ ISBN 92 4 154650 6 (Phân loҥi LC/NLM: QY 25) WHO/CDS/CSR/LYO/2004.11 ̬n pẖm này ÿ˱ͫc h͟ trͫ theo hͫp ÿ͛ng c̭p phép/ hͫp tác s͙ U50/CCU012445-08 cͯa Trung tâm phòng và ch͙ng b͏nh (CDC), Atlanta, GA, Hoa KǤ. N͡i dung ̭n pẖm là cͯa riêng tác gi̫, không ÿ̩i di͏n cho quan ÿi͋m chính thͱc cͯa CDC. © Tә chӭc y tӃ thӃ giӟi, 2004 Giӳ bҧn quyӅn. Các ҩn phҭm cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi có thӇ nhұn ÿѭӧc ӣ Bӝ phұn TiӃp thӏ và Phân phӕi, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, 20 Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Thөy Sӻ (ÿiӋn thoҥi: +41 22 791 2476; fax: +41 22 791 4857; email: bookorders@who.int). Yêu cҫu ÿӇ tái bҧn hoһc dӏch các ҩn phҭm cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi - dùng trong kinh doanh hay phân phӕi miӉn phí - phҧi ÿѭӧc gӱi tӟi bӝ phұn xuҩt bҧn theo ÿӏa chӍ nêu trên (fax: +41 22 791 4806; email: permissions@who.int). Các tѭ liӋu trình bày trong ҩn phҭm này không nhҵm thӇ hiӋn bҩt kǤ quan ÿiӇm nào cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi liên quan ÿӃn tính pháp lý cӫa bҩt kǤ quӕc gia, lãnh thә, thành phӕ, khu vӵc hoһc cӫa cѫ quan chӭc năng nào cNJng nhѭ liên quan ÿӃn sӵ phân chia biên giӟi, ranh giӟi. Các ÿѭӡng gҥch chҩm trên bҧn ÿӗ minh hoҥ cho các ÿѭӡng biên giӟi mӝt cách tѭѫng ÿӕi nên có thӇ vүn còn nhӳng ý kiӃn chѭa hoàn toàn ÿӗng ý vӟi nhұn ÿӏnh này. ViӋc ÿӅ cұp ÿӃn mӝt sӕ công ty cө thӇ hay sҧn phҭm cӫa nhà sҧn xuҩt nào ÿó không ÿӗng nghƭa rҵng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿánh giá cao và tiӃn cӱ vӟi sӵ ѭu tiên hѫn nhӳng công ty hay sҧn phҭm khác có cùng tính chҩt. Tҩt cҧ các sҧn phҭm có ÿăng ký ÿӝc quyӅn ÿӅu ÿѭӧc phân biӋt bҵng chӳ cái viӃt hoa ÿҫu tiên trong tên sҧn phҭm ÿó, ngoҥi trӯ do mӝt sӕ lӛi chính tҧ trong ҩn phҭm này. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi không bҧo ÿҧm rҵng thông tin trong ҩn phҭm là ÿҫy ÿӫ và chính xác cNJng nhѭ không chӏu trách nhiӋm pháp lý cho bҩt kǤ thiӋt hҥi nào do viӋc sӱ dөng ҩn phҭm này. x iv x Mөc lөc Lӡi nhóm biên dӏch ...................................................................................... viii Lӡi nói ÿҫu ................................................................................................... viii Lӡi cҧm ѫn ....................................................................................................... x 1. Nguyên tҳc chung ....................................................................................... 1 Giӟi thiӋu ...................................................................................................... 1 PHҪN I. Hѭӟng dүn an toàn sinh hӑc .............................................................. 5 2. Ĉánh giá nguy cѫ vi sinh vұt ...................................................................... 7 Mүu vұt có thông tin hҥn chӃ ....................................................................... 8 Ĉánh giá nguy cѫ và vi sinh vұt biӃn ÿәi gen .............................................. 8 3. Phòng thí nghiӋm cѫ bҧn - An toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 ......................... 9 Tiêu chuҭn thӵc hành ................................................................................... 9 ThiӃt kӃ và các tiӋn nghi phòng thí nghiӋm ............................................... 12 Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ................................................................. 14 Giám sát sӭc khӓe và y tӃ ........................................................................... 16 Ĉào tҥo ....................................................................................................... 16 Xӱ lý chҩt thҧi ............................................................................................ 17 An toàn hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn, bӭc xҥ và trang thiӃt bӏ ................................... 19 4. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát - An toàn sinh hӑc cҩp 3 .......................... 20 Tiêu chuҭn thӵc hành ................................................................................. 20 ThiӃt kӃ và tiӋn nghi phòng thí nghiӋm ...................................................... 21 Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ................................................................. 22 Giám sát vӅ y tӃ và sӭc khӓe ...................................................................... 22 5. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa - An toàn sinh hӑc cҩp 4 ................ 25 Tiêu chuҭn thӵc hành ................................................................................. 25 ThiӃt kӃ và trang thiӃt bӏ cӫa phòng thí nghiӋm ......................................... 25 6. Cѫ sӣ ÿӝng vұt thí nghiӋm ....................................................................... 28 Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 1 ................................................... 29 Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 2 ................................................... 29 Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 3 ................................................... 30 Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 4 ................................................... 31 Ĉӝng vұt không xѭѫng sӕng ...................................................................... 32 7. Hѭӟng dүn kiӇm ÿӏnh phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ ...................................... 33 8. Hѭӟng dүn cҩp giҩy chӭng nhұn phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ ................... 36 x v x PHҪN II. An ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm ............................................... 47 9. Khái niӋm vӅ an ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm ................................. 49 PHҪN III. Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm .................................................. 51 10. Tӫ an toàn sinh hӑc ................................................................................ 53 Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I ............................................................................ 53 Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II .......................................................................... 55 Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III ......................................................................... 58 Nӕi khí cӫa tӫ an toàn sinh hӑc .................................................................. 58 Lӵa chӑn tӫ an toàn sinh hӑc ...................................................................... 59 Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc trong phòng thí nghiӋm ................................. 59 11. Trang thiӃt bӏ an toàn ............................................................................ 63 Tҩm cách ly bҵng màng mӅm áp suҩt âm ................................................... 63 Dөng cө hӛ trӧ hút ...................................................................................... 65 Máy trӝn, máy lҳc, máy nghiӅn và máy siêu âm ........................................ 66 Que cҩy chuyӇn dùng mӝt lҫn .................................................................... 66 Lò vi ÿӕt (Microincinerators) ..................................................................... 66 Trang thiӃt bӏ và quҫn áo bҧo hӝ cá nhân ................................................... 66 PHҪN IV. Kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn .......................................................... 69 12. Kӻ thuұt phòng thí nghiӋm .................................................................... 71 An toàn xӱ lý mүu trong phòng thí nghiӋm ............................................... 71 Sӱ dөng pi-pét và dөng cө hӛ trӧ hút mүu ................................................. 71 Tránh rѫi vãi vұt liӋu nhiӉm trùng .............................................................. 72 Sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc ....................................................................... 72 Tránh nuӕt phҧi và ÿӇ các vұt nhiӉm trùng dính vào da và mҳt ................. 73 Tránh các vұt nhiӉm trùng ÿâm phҧi .......................................................... 73 Tách huyӃt thanh ........................................................................................ 74 Sӱ dөng máy ly tâm .................................................................................... 74 Sӱ dөng máy trӝn, máy lҳc, máy nghiӅn và máy siêu âm .......................... 75 Sӱ dөng máy nghiӅn mô ............................................................................. 75 Bҧo dѭӥng và sӱ dөng tӫ lҥnh và tӫ ÿông .................................................. 76 Mӣ ӕng thuӕc chӭa vұt nhiӉm trùng ÿông khô .......................................... 76 Bҧo quҧn ӕng chӭa vұt liӋu nhiӉm trùng .................................................... 76 Phòng ngӯa chuҭn khӓi mүu máu dӏch tiӃt, mô, và các dӏch cѫ thӇ khác .. 76 Phòng ngӯa các vұt chӭa prion ................................................................... 78 13. KӃ hoҥch dӵ phòng và qui trình xӱ lý khҭn cҩp ................................. 80 KӃ hoҥch dӵ phòng ..................................................................................... 80 Các qui trình xӱ lý khҭn cҩp cho phòng thí nghiӋm vi sinh vұt ................. 81 14. Khӱ trùng và tiӋt trùng .......................................................................... 84 Ĉӏnh nghƭa .................................................................................................. 84 x vi x Làm sҥch vұt liӋu phòng thí nghiӋm ........................................................... 85 Hóa chҩt diӋt trùng ..................................................................................... 85 Khӱ khuҭn môi trѭӡng cөc bӝ .................................................................... 90 Khӱ nhiӉm tӫ an toàn sinh hӑc ................................................................... 91 Rӱa tay/khӱ nhiӉm tay ............................................................................... 91 Khӱ trùng và tiӋt trùng bҵng nhiӋt ............................................................. 92 Hҩp khӱ trùng ............................................................................................. 92 Thiêu hӫy .................................................................................................... 94 Thҧi bӓ ........................................................................................................ 95 15. Giӟi thiӋu vӅ vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng .................................... 96 Quy ÿӏnh vұn chuyӇn quӕc tӃ ..................................................................... 96 HӋ thӕng ÿóng gói ba lӟp cѫ bҧn ............................................................... 97 Qui trình lau chùi ÿә vӥ .............................................................................. 97 PHҪN V. Giӟi thiӋu vӅ công nghӋ sinh hӑc ................................................. 101 16. An toàn sinh hӑc và công nghӋ DNA tái tә hӧp ................................. 103 Ĉánh giá an toàn sinh hӑc ÿӕi vӟi các hӋ thӕng thӇ hiӋn sinh hӑc ........... 103 Ĉánh giá an toàn sinh hӑc ÿӕi vӟi các véc tѫ thӇ hiӋn ............................. 104 Nhӳng véc tѫ vi rút cho chuyӇn gen ......................................................... 104 Ĉӝng vұt chuyӇn gien và ÿӝng vұt "khác thѭӡng " .................................. 104 Thӵc vұt chuyӇn gen ................................................................................ 105 Ĉánh giá nguy cѫ ÿӕi vӟi sinh vұt biӃn ÿәi gen ....................................... 105 Các quan tâm khác .................................................................................... 106 PHҪN VI. An toàn hoá chҩt, cháy nә và ÿiӋn ............................................. 109 17. Các hoá chҩt nguy hiӇm ....................................................................... 111 Nguӗn phѫi nhiӉm .................................................................................... 111 Bҧo quҧn hoá chҩt .................................................................................... 111 Các quy ÿӏnh chung ÿӕi vӟi nhӳng hoá chҩt kӷ nhau .............................. 111 Ҧnh hѭӣng ÿӝc hҥi cӫa hoá chҩt .............................................................. 111 Hóa chҩt gây nә ........................................................................................ 112 Hóa chҩt bӏ ÿә ........................................................................................... 112 Khí nén và khí hóa lӓng ........................................................................... 113 18. Các mӕi nguy khác trong phòng thí nghiӋm ...................................... 114 Nguy cѫ vӅ hӓa hoҥn ................................................................................ 114 Các nguy hiӇm vӅ ÿiӋn ............................................................................. 115 TiӃng ӗn .................................................................................................... 115 Phóng xҥ ion ............................................................................................. 115 PHҪN VII. Tә chӭc và ÿào tҥo an toàn ........................................................ 119 19. Chuyên viên và ӫy ban an toàn sinh hӑc ............................................ 121 Chuyên viên an toàn sinh hӑc..................................................................... 125 x vii x Ӫy ban an toàn sinh hӑc ............................................................................. 125 20. An toàn cho nhân viên hӛ trӧ .............................................................. 124 Các dӏch vө bҧo trì nhà làm viӋc và máy móc .......................................... 124 Các dӏch vө dӑn dҽp vӋ sinh (trong phòng thí nghiӋm) ........................... 124 21. Chѭѫng trình ÿào tҥo ........................................................................... 125 PHҪN VIII. Bҧng kiӇm tính an toàn ............................................................ 127 22. Bҧng kiӇm tính an toàn ........................................................................ 129 Cѫ sӣ vұt chҩt phòng thí nghiӋm ............................................................... 129 Phѭѫng tiӋn bҧo quҧn ............................................................................... 130 VӋ sinh và các tiӋn nghi cho nhân viên .................................................... 130 Sѭӣi ҩm và thông gió ................................................................................ 130 Ánh sáng ................................................................................................... 130 Các dӏch vө ............................................................................................... 131 An ninh sinh hӑc phòng thí nghiӋm ......................................................... 131 Phòng và chӳa cháy .................................................................................. 131 Bҧo quҧn dung dӏch dӉ cháy ..................................................................... 132 Khí nén và khí hóa lӓng ........................................................................... 133 Nguy hiӇm vӅ ÿiӋn .................................................................................... 133 Bҧo hӝ cá nhân ......................................................................................... 133 An toàn và sӭc khӓe cho nhân viên .......................................................... 134 Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ............................................................... 135 Vұt liӋu nhiӉm trùng ................................................................................. 135 Hóa chҩt và chҩt phóng xҥ ........................................................................ 136 PHҪN IX. Tài liӋu tham khҧo, phө lөc và bҧng chú dүn ........................... 137 Tài liӋu tham khҧo ...................................................................................... 139 PHӨ LӨC 1 Sѫ cӭu ban ÿҫu ..................................................................... 142 PHӨ LӨC 2 Tiêm phòng cho nhân viên ................................................... 143 PHӨ LӨC 3 Các trung tâm hӧp tác vӅ an toàn sinh hӑc cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ........................................................................................................ 144 PHӨ LӨC 4 An toàn trang thiӃt bӏ ........................................................... 145 PHӨ LӨC 5 Hoá chҩt: Nguy cѫ và cách phòng ngӯa ............................. 149 x viii x Lӡi nhóm biên dӏch "C̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m" cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tái bҧn lҫn thӭ 3, năm 2004 là mӝt tài liӋu rҩt cҫn thiӃt và hӳu ích cho cán bӝ chuyên môn làm viӋc trong phòng thí nghiӋm, nhӳng ngѭӡi trӧ giúp cNJng nhѭ cán bӝ quҧn lý phòng thí nghiӋm. Trong giai ÿoҥn hiӋn nay, nhiӅu bӋnh truyӅn nhiӉm ÿang nәi lên thành vҩn ÿӅ thӡi sӵ trên toàn cҫu nhѭ SARS, cúm gà, Ebola, AIDS ... cùng vӟi sӵ giao lѭu kinh tӃ, xã hӝi trong xu thӃ hӝi nhұp toàn cҫu thì vҩn ÿӅ an toàn sinh hӑc nói chung và trong phòng thí nghiӋm cҫn ÿһc biӋt quan tâm hѫn. Ĉѭӧc sӵ hӛ trӧ và khích lӋ cӫa Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, khu vӵc Tây Thái Bình Dѭѫng và Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tҥi ViӋt Nam, chúng tôi ÿã tә chӭc biên dӏch tài liӋu này tӯ nguyên bҧn tiӃng Anh sang tiӃng ViӋt ÿӇ cung cҩp cho các cán bӝ công tác tҥi các phòng thí nghiӋm. Mong rҵng tài liӋu sӁ giúp ích cho công tác an toàn sinh hӑc trong phòng thí nghiӋm. Trân trӑng cҧm ѫn Bӝ Y tӃ và ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên ÿã ÿӝng viên, giúp ÿӥ và tҥo ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi cho công viӋc biên dӏch tài liӋu. Xin cҧm ѫn Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã cҩp bҧn quyӅn tiӃng ViӋt Nam, Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, khu vӵc Tây Thái Bình Dѭѫng và Văn phòng Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tҥi ViӋt Nam ÿã hӛ trӧ tài chính cho công tác xuҩt bҧn ҩn phҭm này. Các dӏch giҧ ÿã cӕ gҳng biên dӏch ÿҫy ÿӫ các nӝi dung tӯ nguyên bҧn và ViӋt hóa các thuұt ngӳ chuyên ngành dӵa trên các tӯ ÿiӇn chuyên ngành hiӋn hành. Tuy nhiên, do hҥn chӃ vӅ thӡi gian, trình ÿӝ và lƭnh vӵc an toàn sinh hӑc phòng xét nghiӋm còn mӟi mҿ ӣ nѭӟc ta, nên chҳc rҵng bҧn dӏch sӁ không tránh khӓi nhӳng ÿiӅu thiӃu sót. Xin trân trӑng ghi nhұn và cҧm ѫn nhӳng ý kiӃn góp ý và bә sung cӫa quý vӏ và các bҥn ÿӗng nghiӋp. Thay mһt các dӏch giҧ Thҥc sƭ Phҥm Văn Hұu ViӋn VӋ sinh Dӏch tӉ Tây Nguyên x ix x Lӡi nói ÿҫu Ĉã tӯ lâu, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã nhұn biӃt rҵng công tác an toàn, ÿһt biӋt là an toàn sinh hӑc là vҩn ÿӅ quan trӑng toàn cҫu. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi ÿã xuҩt bҧn lҫn ÿҫu ҩn phҭm C̱m nang an toàn sinh h͕c vào năm 1983. Ҩn phҭm khuyӃn khích các quӕc gia chҩp nhұn và áp dөng nhӳng khái niӋm cѫ bҧn trong an toàn sinh hӑc và phát triӇn thành tiêu chuҭn thӵc hành cӫa quӕc gia trong thao tác thӵc hành an toàn các vi sinh vұt gây bӋnh trong phòng thí nghiӋm. Tӯ năm 1983, nhiӅu quӕc gia ÿã sӱ dөng hѭӟng dүn chuyên môn trong ҩn phҭm này ÿӇ ban hành các tiêu chuҭn thӵc hành nhѭ vұy. Cҭm nang ÿѭӧc xuҩt bҧn lҫn thӭ 2 vào năm 1993. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi tiӃp tөc thӇ hiӋn vai trò tiên phong trên trѭӡng quӕc tӃ trong lƭnh vӵc an toàn sinh hӑc thông qua ҩn phҭm này bҵng cách nhҩn mҥnh vҩn ÿӅ an ninh và an toàn sinh hӑc mà chúng ta ÿang ÿӕi phó trong thiên niên kӹ này. Lҫn xuҩt bҧn thӭ ba nhҩn mҥnh tҫm quan trӑng cӫa trách nhiӋm cá nhân. Các chѭѫng mӟi ÿѭӧc thêm vào nhѭ ÿánh giá rӫi ro, sӱ dөng an toàn kӻ thuұt tái tә hӧp DNA và vұn chuyӇn vұt liӋu nhiӉm trùng. Nhӳng sӵ kiӋn trên thӃ giӟi gҫn ÿây ÿã bӝc lӝ nhӳng mӕi ÿe dӑa mӟi mà viӋc lҥm dөng và thҧi ra các tác nhân và ÿӝc tӕ vi sinh vұt gây ra ÿӕi vӟi sӭc khӓe cӝng ÿӗng . Do ÿó, lҫn xuҩt bҧn này cNJng giӟi thiӋu khái niӋm vӅ an ninh sinh hӑc - sӵ bҧo vӋ tài sҧn vi sinh vұt khӓi bӏ trӝm cҳp, mҩt mát hoһc chuyӇn ÿәi, dүn ÿӃn viӋc sӱ dөng không ÿúng gây nguy hiӇm cho sӭc khӓe cӝng ÿӗng. Lҫn xuҩt bҧn này cNJng bao gӗm thông tin an toàn trong tài liӋu "An toàn trong chăm sóc sӭc khӓe phòng thí nghiӋm" (1) cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi năm 1997. Ҩn phҭm c̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m, xuҩt bҧn lҫn thӭ 3 cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi là mӝt tài liӋu tham khҧo hӳu ích hѭӟng dүn các quӕc gia chҩp thuұn thách thӭc này ÿӇ triӇn khai và ÿѭa ra các tiêu chuҭn thӵc hành quӕc gia ÿӇ gìn giӳ tài sҧn vi sinh vұt, ÿӗng thӡi bҧo ÿҧm cho mөc ÿích lâm sàng, nghiên cӭu và dӏch tӉ hӑc. TiӃn sӻ A. Asamoa-Baah Phó t͝ng giám ÿ͙c Phòng ch͙ng b͏nh truy͉n nhi͍m T͝ chͱc Y t͇ Th͇ giͣi Geneva, Thͭy SͿ x x x Lӡi cҧm ѫn Xin ÿѭӧc bày tӓ lòng biӃt ѫn ÿӃn các nhà chuyên môn sau ÿây ÿã có nhӳng ÿóng góp quý báu ÿӇ ҩn phҭm C̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m, xuҩt bҧn lҫn thӭ ba này ÿѭӧc hoàn thành. TiӃn sӻ W. Emmett Barkley, ViӋn Y hӑc Howard Hughes, Chevy Chase, MD, USA TiӃn sӻ Murray L. Cohen, Trung tâm phòng và chӕng bӋnh, Atlanta, GA, Hoa KǤ (nghӍ hѭu) TiӃn sӻ Ingegerd Kallings, ViӋn kiӇm soát bӋnh truyӉn nhiӉm Thөy ĈiӇn, Stockholm, Thөy ĈiӇn Bà Mary Ellen Kennedy, Cӕ vҩn vӅ An toàn Sinh hӑc, Ashton, Ontario, Canada. Bà Margery Kennett, Phòng thí nghiӋm chuҭn thӭc bӋnh truyӅn nhiӉm Victorian, bҳc Melbourne, Australia (nghӍ hѭu) TiӃn sӻ Richard Knudsen, Văn phòng An toàn và Sӭc khӓe, Trung tâm phòng và chӕng bӋnh, Atlanta, GA, Hoa KǤ. TiӃn sӻ Nicoletta Previsani, Chѭѫng trình an toàn sinh hӑc, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, Geneva, Thөy sӻ. TiӃn sӻ Jonathan Richmond, Văn phòng An toàn và Sӭc khӓe, Trung tâm phòng và chӕng bӋnh, Atlanta, GA, USA (nghӍ hѭu) TiӃn sӻ Syed A. Sattar, Khoa Y, Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tәng hӧp Ottawa, Ottawa, Ontario, Canada. TiӃn sӻ Deborah E. Wilson, Ĉѫn vӏ An toàn và Sӭc khӓe NghӅ nghiӋp, Văn phòng dӏch vө nghiên cӭu, ViӋn Sӭc khӓe quӕc gia, Bӝ sӭc khӓe và dӏch vө con ngѭӡi, Washington, DC, Hoa kǤ. TiӃn sӻ Riccardo Wittek, ViӋn Sinh vұt hӑc ÿӝng vұt, Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tәng hӧp Lausanne, Lausanne, Thөy Sӻ. Xin trân trӑng cҧm ѫn sӵ giúp ÿӥ cӫa: Bà Maureen Best, Văn phòng An ninh phòng thí nghiӋm, Tә chӭc sӭc khӓe Canada, Ottawa, Canada. TiӃn sӻ Mike Catton, Phòng thí nghiӋm chuҭn thӭc bӋnh truyӅn nhiӉm Victorian, Bҳc Melbourne, Australia. TiӃn sӻ Shanna Nesby, Văn phòng Sӭc khӓe và An toàn, Trung tâm phòng và chӕng bӋnh, Atlanta, GA, Hoa kǤ. TiӃn sӻ Stefan Wagener, Trung tâm khoa hӑc vӅ con ngѭӡi và sӭc khӓe ÿӝng vұt, Winnipeg, Canada. Nhóm biên soҥn và ÿiӇm sách cNJng cҧm ѫn các nhà chuyên môn ÿã có nhӳng ÿóng góp quý báu cho tài liӋu C̱m nang an toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m trong lҫn xuҩt bҧn thӭ nhҩt và thӭ hai cNJng nhѭ ҩn phҭm An toàn trong các phòng thí nghi͏m chăm sóc sͱc kh͗e cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi năm 1977 (1). x 1 x 1. Nguyên tҳc chung Giӟi thiӋu Các tham chiӃu trong tài liӋu này ÿѭӧc thiӃt lұp theo mӕi nguy hiӇm tѭѫng ÿӕi cӫa vi sinh vұt gây nhiӉm trùng theo nhóm nguy cѫ (nhóm nguy cѫ 1, 2, 3 và 4 cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi). Phân loҥi nhóm nguy cѫ này chӍ áp dөng cho công viӋc trong phòng thí nghiӋm. Bҧng 1 dѭӟi ÿây mô tҧ các nhóm nguy cѫ. B̫ng 1. Phân lo̩i các vi sinh v̵t gây nhi͍m trùng theo nhóm nguy c˯ Nhóm nguy cѫ 1 (Không có ho̿c có nguy c˯ th̭p ÿ͙i vͣi cá nhân và c͡ng ÿ͛ng) Các vi sinh vұt thѭӡng không có khҧ năng gây bӋnh cho ngѭӡi hay ÿӝng vұt. Nhóm nguy cѫ 2 (Có nguy c˯ t˱˯ng ÿ͙i ÿôí vͣi cá nhân và nguy c˯ th̭p ÿ͙i vͣi c͡ng ÿ͛ng) Các tác nhân có thӇ gây bӋnh cho ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt, nhѭng thѭӡng không phҧi là mӕi nguy hiӇm cho nhân viên phòng thí nghiӋm, cӝng ÿӗng, vұt nuôi hay môi trѭӡng. Phѫi nhiӉm phòng thí nghiӋm có thӇ gây ra nhiӉm trùng nghiêm trӑng, nhѭng có biӋn pháp phòng ngӯa, ÿiӅu trӏ hӳu hiӋu và nguy cѫ lan truyӅn trong cӝng ÿӗng thҩp. Nhóm nguy cѫ 3 (Có nguy c˯ cao ÿ͙i vͣi cá nhân và nguy c˯ th̭p ÿ͙i vͣi c͡ng ÿ͛ng) Các tác nhân thѭӡng gây bӋnh nghiêm trӑng cho ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt nhѭng không lan truyӅn tӯ ngѭӡi sang ngѭӡi. Có các biӋn pháp phòng ngӯa và ÿiӅu trӏ hӳu hiӋu. Nhóm nguy cѫ 4 (Có nguy c˯ cao ÿ͙i vͣi cá nhân và c͡ng ÿ͛ng) Tác nhân thѭӡng gây bӋnh nghiêm trӑng cho ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt và có thӇ lan truyӅn trӵc tiӃp hoһc gián tiӃp nhanh chóng tӯ ngѭӡi sang ngѭӡi. Chѭa có các biӋn pháp phòng ngӯa và ÿiӅu trӏ hӳu hiӋu. Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ÿѭӧc thiӃt kӃ ӣ các mӭc cѫ bҧn - an toàn sinh hӑc cҩp 1 và an toàn sinh hӑc cҩp 2, kiӇm soát – an toàn sinh hӑc cҩp 3 và kiӇm soát tӕi ÿa – an toàn sinh hӑc cҩp 4. ThiӃt kӃ cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc dӵa trên nhiӅu yӃu tӕ nhѭ ÿһc ÿiӇm thiӃt kӃ, cҩu trúc, phѭѫng tiӋn ngăn chһn, trang thiӃt bӏ, tiêu chuҭn thӵc hành và quá trình hoҥt ÿӝng cҫn có khi làm viӋc vӟi các tác nhân theo các nhóm nguy cѫ ÿa dҥng. Bҧng 2 nêu lên nhѭng không chӍ ra mӕi liên hӋ giӳa các nhóm nguy cѫ vӟi cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cӫa các phòng thí nghiӋm làm viӋc vӅ các vi sinh vұt trong mӛi nhóm nguy cѫ. Các quӕc gia (khu vӵc) cҫn nêu ra sӵ phân loҥi các vi sinh vұt cӫa quӕc gia (khu vӵc) mình theo nhóm nguy cѫ xem xét ÿӃn: x 2 x B̫ng 2. M͙i liên quan giͷa các nhóm nguy c˯ vͣi c̭p ÿ͡, tiêu chu̱n th͹c hành và trang thi͇t b͓ an toàn sinh h͕c NHÓM NGUY CѪ CҨP ĈӜ AN TOÀN SINH HӐC LOҤI PHÒNG XÉT NGHIӊM TIÊU CHUҬN THӴC HÀNH PHÒNG XÉT NGHIӊM THIӂT Bӎ AN TOÀN 1 Cѫ bҧn - An toàn sinh hӑc cҩp 1 Nghiên cӭu và giҧng dҥy cѫ bҧn GMT Không có gì, bàn làm thí nghiӋm thông thѭӡng 2 Cѫ bҧn - An toàn sinh hӑc cҩp 2 Dӏch vө chăm sóc sӭc khoҿ ban ÿҫu; cѫ sӣ chҭn ÿoán; nghiên cӭu GMT và có thêm áo quҫn bҧo hӝ và các biӇn báo nguy hiӇm sinh hӑc Bàn làm thí nghiӋm thông thѭӡng cӝng thêm BSC khi có nguy cѫ tҥo khí dung. 3 KiӇm soát - An toàn sinh hӑc cҩp 3 Dӏch vө chҭn ÿoán ÿһc biӋt, nghiên cӭu Nhѭ cҩp ÿӝ 2 và có thêm áo quҫn bҧo hӝ ÿһc biӋt, kiӇm soát lӕi vào, luӗng khí ÿӏnh hѭӟng. BSC và/hoһc dөng cө cѫ bҧn cho tҩt cҧ các hoҥt ÿӝng. 4 KiӇm soát tӕi ÿa - An toàn sinh hӑc cҩp 4 Ĉѫn vӏ có bӋnh phҭm nguy hiӇm Nhѭ cҩp 3 và có thêm lӕi vào khóa khí, tҳm trѭӟc khi ra, loҥi bӓ chҩt thҧi chuyên dөng. BSC cҩp 3 hoһc quҫn áo bҧo hӝ áp lӵc dѭѫng cùng vӟi BSC cҩp 2, nӗi hҩp hai nҳp (gҳn vào thành nӗi), không khí ÿѭӧc lӑc BSC: tӫ an toàn sinh hӑc; GMT: kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn (xem phҫn IV cӫa cҭm nang này) 1. Tính gây bӋnh cӫa sinh vұt. 2. Phѭѫng thӭc lan truyӅn và vұt chӫ cӫa vi sinh vұt. Nhӳng yӃu tӕ này có thӇ bӏ ҧnh hѭӣng bӣi tính miӉn dӏch hiӋn có cӫa cӝng ÿӗng trong vùng, mұt ÿӝ và sӵ di chuyӇn cӫa các quҫn thӇ vұt chӫ, sӵ hiӋn diӋn cӫa các trung gian truyӅn bӋnh thích hӧp và tiêu chuҭn cӫa vӋ sinh môi trѭӡng. 3. Các biӋn pháp phòng chӕng hiӋu quҧ sҹn có tҥi chӛ nhѭ phòng ngӯa bҵng tiêm phòng hoһc sӱ dөng huyӃt thanh (miӉn dӏch thө ÿӝng), các biӋn pháp vӋ sinh nhѭ vӋ sinh nѭӟc uӕng và thӭc ăn, kiӇm soát nguӗn ÿӝng vұt hoһc các ÿӝng vұt chân ÿӕt. 4. Các biӋn pháp ÿiӅu trӏ hiӋu quҧ sҹn có tҥi chӛ nhѭ miӉn dӏch thө ÿӝng, tiêm vҳc xin sau khi phѫi nhiӉm và dùng kháng sinh, kháng vi rút và hóa trӏ liӋu, cҫn x 3 x quan tâm ÿӃn khҧ năng xuҩt hiӋn các chӫng kháng thuӕc. ViӋc xác ÿӏnh mӝt tác nhân thuӝc cҩp an toàn sinh hӑc nào phҧi ÿѭӧc dӵa trên viӋc ÿánh giá nguy cѫ. Nó sӁ ÿánh giá nhóm nguy cѫ này cNJng nhѭ các yӃu tӕ khác trong viӋc thiӃt lұp cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc thích hӧp. Ví dө mӝt tác nhân ÿѭӧc chӍ ÿӏnh vào nhóm nguy cѫ 2 thì ÿӇ tiӃn hành công viӋc an toàn, các phѭѫng tiӋn, trang thiӃt bӏ, tiêu chuҭn thӵc hành và quy trình nói chung ÿѭӧc yêu cҫu ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 2. Tuy nhiên, nӃu thӱ nghiӋm cө thӇ yêu cҫu tҥo ra khí dung nhiӅu thì an toàn sinh hӑc cҩp 3 có thӇ thích hӧp hѫn ÿӇ có ÿѭӧc mӭc ÿӝ an toàn cҫn thiӃt ÿҧm bҧo kiӇm soát ÿѭӧc khí dung ӣ nѫi làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. Do ÿó viӋc xác ÿӏnh mӝt công viӋc cө thӇ ӣ cҩp an toàn sinh hӑc nào ÿѭӧc căn cӭ vào quyӃt ÿӏnh chuyên môn dӵa trên viӋc ÿánh giá nguy cѫ hѫn là viӋc tӵ ÿánh giá cӫa mӝt cҩp an toàn sinh phòng thí nghiӋm theo quy ÿӏnh nhóm nguy cѫ cө thӇ cӫa tác nhân ÿѭӧc thӵc hiӋn (xem Chѭѫng 2). B̫ng 3. Tóm t̷t các yêu c̯u trang thi͇t b͓ cho c̭p an toàn sinh h͕c CҨP AN TOÀN SINH HӐC 1 2 3 4 Phòng thí nghiӋm biӋt lұp a Không Không Có Có Phòng có thӇ khép kín ÿӇ tiӋt trùng Không Không Có Có Thông gió - Hѭӟng khí vào trong Không Nên có Có Có - HӋ thӕng thông gió có ÿiӅu khiӇn Không Nên có Có Có - Bӝ lӑc khí thҧi HEPA Không Không Có/không b Có Lӕi vào cӱa 2 lӟp Không Không Có Có Khóa khí Không Không Không Có Khóa khí có vòi tҳm Không Không Không Có Phòng chuҭn bӏ Không Không Có - Phòng chuҭn bӏ có vòi tҳm Không Không Có/không c Có Xӱ lý nѭӟc thҧi Không Không Có/không c Có Nӗi hҩp - Tҥi chӛ Có Có Có Có - Trong phòng thí nghiӋm Không Không Nên có Có - 2 cӱa Không Không Nên có Có Tӫ an toàn sinh hӑc Không Nên có Có Có Khҧ năng kiӇm soát an toàn cho nhân viên d Không Không Nên có Có a Cách ly hoҥt ÿӝng và môi trѭӡng vӟi giao thông chung. b Tùy thuӝc vào vӏ trí cӫa cӫa ӕng khí thoát ra (xem chѭѫng 4) c Phө thuӝc vào tác nhân sӱ dөng trong phòng thí nghiӋm. d Ví dө nhѭ cӱa sә, hӋ thӕng truyӅn hình cáp, liên lҥc hai chiӅu. Do ÿó, viӋc quy ÿӏnh mӝt cҩp an toàn sinh hӑc cҫn quan tâm ÿӃn sinh vұt (tác nhân gây bӋnh) ÿã sӱ dөng, thiӃt bӏ sҹn có cNJng nhѭ các tiêu chuҭn thӵc hành vӅ thiӃt bӏ và các quy trình cҫn thiӃt ÿӇ tiӃn hành công viӋc trong phòng thí nghiӋm mӝt cách an toàn. x 4 x x 5 x PHҪN I Hѭӟng dүn an toàn sinh hӑc x 6 x x 7 x 2. Ĉánh giá nguy cѫ vi sinh vұt Vҩn ÿӅ cӕt lõi cӫa thӵc hành an toàn sinh hӑc là viӋc ÿánh giá nguy cѫ vi sinh vұt. Trong khi các công cө hӛ trӧ ÿánh giá nguy cѫ cӫa mӝt quá trình hoһc thӵc nghiӋm cho trѭӟc rҩt sҹn có thì viӋc quan trӑng nhҩt là sӵ phán ÿoán chuyên nghiӋp. ViӋc ÿánh giá nguy cѫ nên ÿѭӧc tiӃn hành bӣi nhӳng ngѭӡi hiӇu biӃt vӅ nhӳng ÿһc ÿiӇm riêng cӫa vi sinh ÿang nghiên cӭu, thiӃt bӏ và quá trình ÿѭӧc dùng, mүu ÿӝng vұt và các thiӃt bӏ lѭu giӳ cNJng nhѭ cѫ sӣ vұt chҩt sҹn có. Ngѭӡi phө trách phòng thí nghiӋm hoһc ngѭӡi giám sát chính phҧi có trách nhiӋm ÿҧm bҧo viӋc ÿánh giá mӭc ÿӝ nguy hiӇm ÿҫy ÿӫ và ÿúng thӡi gian. Bên cҥnh ÿó phҧi làm viӋc chһt chӁ vӟi ӫy ban an toàn và chuyên viên vӅ an toàn sinh hӑc ÿӇ ÿҧm bҧo chҳc chҳn là nhӳng thiӃt bӏ và phѭѫng tiӋn vұt chҩt phù hӧp luôn sҹn sàng hӛ trӧ công viӋc. ViӋc ÿánh giá nguy cѫ cҫn ÿѭӧc tiӃn hành ÿӏnh kǤ và bә sung khi cҫn thiӃt, có tính ÿӃn các sӕ liӋu mӟi có ҧnh hѭӣng ÿӃn cҩp ÿӝ nguy cѫ và các thông tin mӟi có liên quan khác trong các tài liӋu khoa hӑc. Mӝt phѭѫng tiӋn hӳu hiӋu nhҩt cho viӋc ÿánh giá mӭc ÿӝ nguy hҥi là viӋc liӋt kê các nhóm vi sinh vұt có khҧ năng gây ÿӝc hҥi (xem phө lөc 1). Tuy nhiên, viӋc xem xét ÿѫn giҧn chӍ dӵa trên nhóm nguy cѫ cӫa mӝt tác nhân cө thӇ không ÿӫ ÿӇ tiӃn hành ÿánh giá nguy cѫ. Cҫn xem xét hӧp lý ÿӃn mӝt sӕ yӃu tӕ khác nhѭ: 1. Khҧ năng gây bӋnh cӫa tác nhân và liӅu nhiӉm trùng 2. Hұu quҧ tiӅm tàng cӫa phѫi nhiӉm 3. Ĉѭӡng lây nhiӉm tӵ nhiên 4. Các ÿѭӡng lây nhiӉm khác do thao tác tӯ phòng thí nghiӋm (nhѭ tiêm truyӅn, lây truyӅn qua không khí, tiêu hóa) 5. Tính bӅn vӳng cӫa tác nhân trong môi trѭӡng 6. Ĉӝ tұp trung cӫa các chҩt và khӕi lѭӧng các vұt liӋu có thӇ gây ra lӛi hoһc lây nhiӉm trong khi thao tác 7. Sӵ hiӋn diӋn cӫa các vұt chӫ phù hӧp (ngѭӡi hoһc ÿӝng vұt) 8. Thông tin vӅ các nghiên cӭu ÿӝng vұt, các báo cáo vӅ nhiӉm trùng mҳc phҧi trong phòng thí nghiӋm hay các báo cáo lâm sàng 9. Các yӃu tӕ biӃt trѭӟc cӫa phòng thí nghiӋm (tiӃng ӗn, khí dung, lӵc ly tâm ...) 10. Hoҥt ÿӝng phát sinh bҩt kǤ cӫa sinh vұt mà có thӇ gia tăng giӟi hҥn vұt chӫ cӫa tác nhân hoһc thay thӃ tính nhұy cҧm ÿã biӃt cӫa tác nhân, các phѭѫng cách ÿiӅu trӏ hiӋu quҧ (xem Chѭѫng 16) 11. Có sҹn tҥi chӛ các phѭѫng tiӋn can thiӋp hoһc phòng ngӯa hiӋu quҧ Trên cѫ sӣ cӫa thông tin ÿã xác ÿӏnh ÿѭӧc khi ÿánh giá nguy cѫ có thӇ ÿѭӧc xác ÿӏnh mӝt cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc hӧp lý vӟi các công viӋc, lӵa chӑn nhӳng thiӃt x 8 x bӏ bҧo hӝ cá nhân, phát triӇn nhӳng quy chuҭn thao tác kӃt hӧp vӟi nhӳng biӋn pháp an toàn khác nhҵm bҧo ÿҧm ÿӝ an toàn cao nhҩt trong công viӋc. Mүu vұt có thông tin hҥn chӃ Quá trình ÿánh giá mӭc ÿӝ nguy hiӇm ÿѭӧc miêu tҧ ӣ trên chӍ ÿѭӧc tiӃn hành thuұn lӧi trong ÿiӅu kiӋn có ÿҫy ÿӫ thông tin. Tuy nhiên, trong thӵc tӃ có nhiӅu trѭӡng hӧp chúng ta không có ÿӫ thông tin ÿӇ thӵc hiӋn các ÿánh giá vӅ mӭc ÿӝ nguy hiӇm nhѭ vӟi các mүu thӵc nghiӋm hoһc các mүu trong nghiên cӭu dӏch tӉ tҥi cѫ sӣ. Vӟi nhӳng trѭӡng hӧp nhѭ vұy, ngѭӡi ta chú trӑng hàng ÿҫu ÿӃn viӋc tiӃp cұn mүu vұt. 1. Luôn tuân theo các tiêu chuҭn vӅ bҧo vӋ, dӵ báo, sӱ dөng nhӳng phѭѫng tiӋn ngăn chһn nhѭ găng tay, áo bҧo vӋ, kính bҧo vӋ mҳt khi thu thұp mүu bӋnh phҭm. 2. Xӱ lý mүu vұt phҧi ÿѭӧc yêu cҫu tӕi thiӇu ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 2. 3. ViӋc vұn chuyӇn mүu thí nghiӋm phҧi tuân theo quy ÿӏnh cӫa quӕc gia và/hoһc quӕc tӃ. Các thông tin khác trӧ giúp xác ÿӏnh nguy cѫ trong viӋc xӱ lý các mүu vұt phҭm thí nghiӋm: 1. Sӕ liӋu/thông tin y hӑc vӅ bӋnh nhân 2. Sӕ liӋu dӏch tӉ hӑc (tӹ suҩt sinh, tӹ suҩt tӱ, chu trình lây nhiӉm và các sӕ liӋu ÿiӅu tra khác vӅ các vө dӏch.) 3. Thông tin vӅ vӏ trí ÿӏa lý nѫi bҳt nguӗn mҫm bӋnh. Trong các trѭӡng hӧp có vө dӏch không rõ nguyên nhân, các hѭӟng dүn ÿһc biӋt bӣi các cѫ quan có thҭm quyӇn và/hoһc Tә chӭc Y tӃ thӃ giӟi có thӇ ÿѭӧc ÿѭa ra và ÿăng trên mҥng internet (nhѭ trѭӡng hӧp vӅ tình trҥng viêm ÿѭӡng hô hҩp cҩp SARS - năm 2003) ÿӇ chӍ rõ các mүu vұt nên ÿѭӧc gӱi vұn chuyӇn nhѭ thӃ nào và nên ÿѭӧc phân tích ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc nào. Ĉánh giá nguy cѫ và vi sinh vұt biӃn ÿәi gen ViӋc ÿánh giá nguy cѫ và sinh vұt biӃn ÿәi gen (GMOs) sӁ ÿѭӧc trình bày chi tiӃt trong chѭѫng 16. x 9 x 3. Phòng thí nghiӋm cѫ bҧn - An toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 Mөc ÿích cӫa cҭm nang này là ÿѭa ra các hѭӟng dүn và khuyӃn cáo vӅ các vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 1 - 4. Các hѭӟng dүn và và khuyӃn cáo này ÿѭӧc xem là yêu cҫu tӕi thiӇu gҳn liӅn vӟi nhӳng phòng thí nghiӋm ӣ các cҩp an toàn sinh hӑc. Mһc dù có nhӳng cҧnh báo có thӇ là không cҫn thiӃt cho mӝt sӕ vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 1 nhѭng lҥi rҩt có giá trӏ cho mөc ÿích ÿào tҥo ÿӇ nâng cao kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn (GMT). Phòng thí nghiӋm dùng ÿӇ chҭn ÿoán và chăm sóc sӭc khӓe (trong lƭnh vӵc y tӃ công cӝng, lâm sàng, hay tҥi bӋnh viӋn) phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ vӟi mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc tӯ cҩp 2 trӣ lên. Vì không có mӝt phòng thí nghiӋm nào có thӇ kiӇm soát tuyӋt ÿӕi ÿѭӧc các mүu nhұn ÿѭӧc nên nhân viên làm viӋc tҥi các phòng thí nghiӋm có thӇ bӏ phѫi nhiӉm vӟi các sinh vұt ӣ nhóm nguy cѫ cao hѫn dӵ tính. Nguy cѫ này cҫn phҧi ÿѭӧc nhұn thӭc mӝt cách rõ ràng trong quá trình lên kӃ hoҥch cNJng nhѭ chính sách vӅ an toàn. Tҥi mӝt sӕ quӕc gia, phòng thí nghiӋm lâm sàng cNJng ÿѭӧc yêu cҫu vӅ an toàn. Nhӳng cҧnh báo chuҭn cҫn ÿѭӧc phê duyӋt và thӵc hiӋn trên toàn cҫu. Nhӳng hѭӟng dүn cho các phòng thí nghiӋm cѫ bҧn (an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2) ÿѭӧc trình bày ӣ ÿây là toàn diӋn và chi tiӃt ÿӗng thӡi là cѫ sӣ cho các phòng thí nghiӋm ӣ mӑi cҩp an toàn. Hѭӟng dүn cho các phòng thí nghiӋm ӣ cҩp an toàn sinh hӑc cao hѫn (cҩp 3 và cҩp 4) ÿѭӧc trình bày ӣ hai chѭѫng sau ÿây (chѭѫng 4 và chѭѫng 5) là các hѭӟng dүn cѫ bҧn ÿѭӧc thay ÿәi, bә sung và thiӃt kӃ thêm ÿӇ làm viӋc vӟi các tác nhân nguy hҥi hѫn. Tiêu chuҭn thӵc hành Tiêu chuҭn này là danh sách các quy trình và tiêu chuҭn thӵc hành phòng thí nghiӋm cҫn thiӃt nhҩt trong kӻ thuұt vi sinh vұt an toàn cѫ bҧn. Tҥi nhiӅu phòng thí nghiӋm và chѭѫng trình phòng thí nghiӋm cҩp quӕc gia, tiêu chuҭn này ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ thiӃt lұp các quy trình và thao tác an toàn. Mӛi phòng thí nghiӋm nên ÿѭa ra nguyên tҳc vұn hành hay an toàn riêng ÿӇ loҥi trӯ hay làm giҧm thiӇu các nguy hҥi ÿó. Kƭ thuұt vi sinh vұt an toàn là nӅn tҧng cӫa an toàn trong phòng thí nghiӋm. Nhӳng thiӃt bӏ chuyên dөng trong phòng thí nghiӋm chӍ là nhӳng hӛ trӧ cҫn thiӃt chӭ không thӇ thay thӃ ÿѭӧc các quy tҳc thao tác hӧp lý. Các khái niӋm quan trӑng nhҩt là: Ĉ˱ͥng vào 1. Các dҩu hiӋu và biӇu tѭӧng cҧnh báo quӕc tӃ vӅ nguy hiӇm sinh hӑc (BIOHAZARD) phҧi ÿѭӧc ÿһt ngay cӱa các phòng thí nghiӋm làm viӋc vӟi các vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 2 trӣ lên (hình 1). x 10 x Hình 1. Bi͋n báo an toàn sinh h͕c ͧ c͵a phòng thí nghi͏m KHÔNG CÓ NHIӊM VӨ, CҨM VÀO Cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc: ______________________________ ĈiӅu tra viên chӏu trách nhiӋm: _________________________ Sӕ ÿiӋn thoҥi trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp: ________________ Sӕ ÿiӋn thoҥi cѫ quan: _______ Sӕ ÿiӋn thoҥi nhà riêng: _________ ChӍ ÿiӅu tra viên chӏu trách nhiӋm có tên trên có quyӅn cho phép vào. 2. ChӍ nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm mӟi ÿѭӧc phép ra vào khu vӵc làm viӋc. 3. Luôn ÿóng cӱa phòng thí nghiӋm. 4. Không cho phép trҿ em vào khu vӵc làm viӋc. 5. ChӍ có nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm ÿһc biӋt mӟi ÿѭӧc ra vào khu vӵc nuôi ÿӝng vұt thí nghiӋm. 6. ChӍ ÿѭa vào nhӳng ÿӝng vұt cҫn cho công viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. B̫o h͡ cá nhân 1. Phҧi mһc áo choàng, áo khoác hoһc ÿӗng phөc cӫa phòng thí nghiӋm trong suӕt thӡi gian làm viӋc trong phòng thí nghiӋm. 2. Phҧi ÿeo găng tay trong tҩt cҧ các quá trình tiӃp xúc trӵc tiӃp hoһc tình cӡ vӟi máu, dӏch cѫ thӇ và các chҩt có khҧ năng gây nhiӉm trùng khác hoһc ÿӝng vұt nhiӉm bӋnh. Sau khi sӱ dөng, tháo bӓ găng tay ÿúng cách và phҧi rӱa tay. 3. Nhân viên phҧi rӱa tay sau khi thao tác vӟi vұt liӋu và ÿӝng vұt bӏ nhiӉm trùng và trѭӟc khi ra khӓi khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. 4. Luôn ÿeo kính bҧo hӝ, mһt nҥ hoһc các thiӃt bӏ bҧo hӝ khác ÿӇ không bӏ các dung dӏch nhiӉm trùng bҳn vào mҳt và mһt cNJng nhѭ tránh ÿѭӧc các vұt có sӭc ép lӟn và tia cӵc tím nhân tҥo. W H O 04.64 BIOHAZARD x 11 x 5. Cҩm mһc quҫn áo bҧo hӝ phòng thí nghiӋm ӣ bên ngoài phòng thí nghiӋm nhѭ nhà ăn, phòng giҧi khát, văn phòng, thѭ viӋn, phòng nhân viên và phòng vӋ sinh. 6. Không ÿѭӧc mang giày, dép hӣ mNJi trong phòng thí nghiӋm. 7. Cҩm ăn uӕng, hút thuӕc, dùng mӻ phҭm và ÿeo hay tháo kính áp tròng trong khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. 8. Cҩm ÿӇ ÿӗ ăn hay thӭc uӕng ӣ trong khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. 9. Quҫn áo bҧo hӝ ÿã mһc không ÿѭӧc ÿӇ chung ngăn ÿӵng hoһc tӫ treo quҫn áo thông thѭӡng. Quy trình 1. TuyӋt ÿӕi cҩm hút pi-pét bҵng miӋng. 2. Không ngұm bҩt kǤ vұt gì trong miӋng. Không dùng nѭӟc bӑt ÿӇ dán nhãn. 3. Tҩt cҧ các thao tác cҫn ÿѭӧc thӵc hiӋn theo phѭѫng pháp làm giҧm tӕi thiӇu viӋc tҥo các giӑt hay khí dung. 4. Hҥn chӃ tӕi ÿa viӋc dùng kim tiêm và bѫm tiêm dѭӟi da. Không ÿѭӧc dùng kim tiêm và bѫm tiêm dѭӟi da ÿӇ thay thӃ pi-pét hoһc vào bҩt kǤ mөc ÿích khác ngoài mөc ÿích tiêm truyӅn hay hút dӏch tӯ ÿӝng vұt thí nghiӋm. 5. Khi bӏ tràn, ÿә vӥ, rѫi vãi hay có khҧ năng phѫi nhiӉm vӟi vұt liӋu nhiӉm trùng phҧi báo cáo cho ngѭӡi phө trách phòng thí nghiӋm. Cҫn lұp biên bҧn và lѭu lҥi các sӵ cӕ này. 6. Quy trình xӱ lý sӵ cӕ phҧi ÿѭӧc lұp thành văn bҧn và thӵc hiӋn nghiêm túc. 7. Phҧi khӱ trùng các dung dӏch nhiӉm trùng (bҵng hóa chҩt hay vұt lý) trѭӟc khi thҧi ra hӋ thӕng cӕng rãnh. Có thӇ yêu cҫu mӝt hӋ thӕng xӱ lý riêng tùy thuӝc vào viӋc ÿánh giá nguy cѫ cӫa tác nhân ÿang ÿѭӧc thao tác. 8. Giҩy tӡ ghi chép ÿӇ ÿѭa ra ngoài cҫn ÿѭӧc bҧo vӋ khӓi bӏ ô nhiӉm khi ÿang ӣ trong phòng thí nghiӋm. Khu v͹c làm vi͏c cͯa phòng thí nghi͏m 1. Phòng thí nghiӋm cҫn phҧi ngăn nҳp, sҥch sӁ và chӍ ÿӇ nhӳng gì cҫn thiӃt cho công viӋc. 2. Vào cuӕi mӛi ngày làm viӋc, các mһt bàn, ghӃ phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm sau khi làm ÿә các vұt liӋu nguy hiӇm. 3. Tҩt cҧ các vұt liӋu, vұt phҭm và môi trѭӡng nuôi cҩy nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc khӱ trùng trѭӟc khi thҧi bӓ hoһc rӱa sҥch ÿӇ sӱ dөng lҥi. 4. Ĉóng gói và vұn chuyӇn phҧi tuân theo quy ÿӏnh quӕc gia và/hoһc quӕc tӃ. 5. Khi mӣ cӱa sә cҫn phҧi có lѭӟi chӕng côn trùng. Qu̫n lý an toàn sinh h͕c 1. Trách nhiӋm cӫa trѭӣng phòng thí nghiӋm (ngѭӡi có trách nhiӋm trӵc tiӃp vӅ phòng thí nghiӋm) là bҧo ÿҧm xây dӵng và thông qua kӃ hoҥch quҧn lý an toàn sinh hӑc và tài liӋu vӅ làm viӋc hoһc vӅ an toàn. x 12 x 2. Giám sát viên phòng thí nghiӋm (báo cáo cho phө trách phòng thí nghiӋm) phҧi bҧo ÿҧm viӋc tұp huҩn thѭӡng xuyên vӅ an toàn phòng thí nghiӋm. 3. Nhân viên cҫn phҧi hiӇu rõ vӅ nhӳng nguy hiӇm ÿһc biӋt và phҧi ÿӑc các tài liӋu vӅ làm viӋc hoһc vӅ an toàn và tuân thӫ theo các thao tác và quy trình chuҭn. Giám sát viên phòng thí nghiӋm phҧi bҧo ÿҧm tҩt cҧ nhân viên nҳm ÿѭӧc quy ÿӏnh này. Trong phòng thí nghiӋm luôn sҹn có các tài liӋu vӅ quy trình làm viӋc và kӻ thuұt an toàn. 4. Cҫn phҧi có chѭѫng trình kiӇm soát các loài gһm nhҩm và côn trùng. 5. Cҫn phҧi khám sӭc khӓe, giám sát và ÿiӅu trӏ cho tҩt cҧ nhân viên trong trѭӡng hӧp cҫn thiӃt. Cҫn lѭu giӳ lҥi sә khám sӭc khӓe và bӋnh án. ThiӃt kӃ và các trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm ViӋc thiӃt kӃ phòng thí nghiӋm và chӍ ÿӏnh loҥi công viӋc xác ÿӏnh cho nó cҫn ÿһc biӋt chú ý ÿӃn nhӳng ÿiӅu kiӋn ҧnh hѭӣng ÿӃn vҩn ÿӅ an toàn nhѭ sau: 1. Thao tác tҥo ra hҥt khí dung. 2. Làm viӋc vӟi lѭӧng lӟn và/hoһc nӗng ÿӝ cao các vi sinh vұt. 3. Quá ÿông nhân viên và quá nhiӅu trang thiӃt bӏ. 4. Ĉӝng vұt gһm nhҩm và ÿӝng vұt chân ÿӕt xâm nhұp. 5. Ngѭӡi không có trách nhiӋm vào phòng thí nghiӋm 6. Các thao tác: sӱ dөng mүu và thuӕc thӱ riêng biӋt. Ví dө vӅ thiӃt kӃ phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 ÿѭӧc minh hӑa trong hình 2 và 3. Ĉ̿c ÿi͋m thi͇t k͇ 1. Không gian cҫn ÿӫ rӝng ÿӇ thӵc hiӋn an toàn các công viӋc cNJng nhѭ lau chùi và bҧo dѭӥng trong phòng thí nghiӋm . 2. Tѭӡng, trҫn nhà và sàn nhà cҫn phҧi bҵng phҷng, dӉ lau chùi, không thҩm nѭӟc và chӕng ÿѭӧc hóa chҩt và chҩt diӋt khuҭn thѭӡng dùng trong phòng thí nghiӋm. Sàn nhà không trѫn, trѭӧt. 3. Mһt bàn thí nghiӋm phҧi không thҩm nѭӟc và kháng vӟi chҩt khӱ khuҭn, axit, kiӅm, dung môi hӳu cѫ và chӏu nhiӋt. 4. Ánh sáng vӯa ÿӫ cho các hoҥt ÿӝng. Cҫn tránh ánh sáng phҧn chiӃu hoһc quá chói. 5. Ĉӗ ÿҥc cҫn chҳc chҳn. Cҫn có không gian ӣ giӳa và dѭӟi các bàn thí nghiӋm, khoang tӫ và trang thiӃt bӏ ÿӇ dӉ lau chùi. 6. Phҧi có không gian ÿӫ rӝng ÿӇ cҩt giӳ các ÿӗ ÿҥc cҫn sӱ dөng ngay, nhѭ vұy tránh ÿѭӧc tình trҥng ÿӇ lӝn xӝn trên bàn thí nghiӋm và lӕi ÿi lҥi. Trong trѭӡng hӧp phҧi cҩt giӳ lâu dài, cҫn bӕ trí thêm khoҧng không gian tҥi mӝt vӏ trí thuұn lӧi bên ngoài phòng thí nghiӋm. x 13 x Hình 2. Phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 1 ÿiӇn hình (hình do CUH2A, Princeton, NJ, Hoa kǤ cung c̭p) 7. Cҫn có ÿӫ không gian và ÿiӅu kiӋn ÿӇ thao tác an toàn và cҩt giӳ các dung môi, chҩt phóng xҥ cNJng nhѭ khí nén và khí hóa lӓng. 8. Tӫ ÿӵng quҫn áo thѭӡng và ÿӗ dùng cá nhân phҧi ÿһt bên ngoài khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. 9. TiӋn nghi ÿӇ phөc vө ăn uӕng và nghӍ ngѫi phҧi bӕ trí bên ngoài khu vӵc làm viӋc cӫa phòng thí nghiӋm. 10. Bӗn nѭӟc rӱa tay nên có vòi nѭӟc chҧy và cҫn bӕ trí ӣ mӛi phòng thí nghiӋm và nên gҫn cӱa ra vào. 11. Cӱa ra vào nên có ô kính trong suӕt, có phân loҥi chӏu nhiӋt thích hӧp và tӵ ÿóng là tӕt nhҩt. 12. Vӟi phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 2, cҫn có nӗi hҩp tiӋt trùng hoһc phѭѫng tiӋn khác ÿӇ khӱ trùng gҫn phòng thí nghiӋm. 13. HӋ thӕng an toàn cҫn bao gӗm phѭѫng tiӋn cӭu hӓa, xӱ lý sӵ cӕ ÿiӋn khҭn cҩp, vòi xҧ nѭӟc và rӱa mҳt khҭn cҩp. 14. Phòng hoһc khu vӵc sѫ cӭu ban ÿҫu ÿѭӧc trang bӏ thích hӧp và sҹn sàng cho sӱ dөng. (xem phө lөc 1). 15. Trong kӃ hoҥch ÿҫu tѭ trang thiӃt bӏ mӟi cҫn lѭu ý ÿӃn hӋ thӕng thông khí cѫ hӑc ÿӇ hѭӟng luӗng khí vào trong phòng mà không ÿѭӧc tái luân chuyӇn. NӃu x 14 x không có thông khí cѫ hӑc thì nên mӣ các cӱa sә có lѭӟi chӕng ÿӝng vұt chân ÿӕt. 16. Cҫn phҧi có hӋ thӕng cҩp nѭӟc sҥch ÿáng tin cұy. Không ÿѭӧc nӕi hӋ thӕng nѭӟc cӫa phòng thí nghiӋm vӟi hӋ thӕng cung cҩp nѭӟc sinh hoҥt và cҫn có thiӃt bӏ chӕng chҧy ngѭӧc ÿӇ bҧo vӋ hӋ thӕng nѭӟc công cӝng. 17. Cҫn có mӝt hӋ thӕng ÿiӋn әn ÿӏnh và ÿҫy ÿӫ cNJng nhѭ ÿiӋn chiӃu sáng khҭn cҩp ÿӇ thoát ra an toàn. Nên có máy phát ÿiӋn ӣ tình trҥng sҹn sàng hoҥt ÿӝng ÿӇ hӛ trӧ cho các trang thiӃt bӏ thiӃt yӃu nhѭ tӫ ҩm, tӫ an toàn sinh hӑc, tӫ lҥnh ... và thông gió cho chuӗng nuôi ÿӝng vұt. 18. Cҫn có hӋ thӕng cung cҩp khí ÿӕt ÿҫy ÿӫ và liên tөc. Duy trì tӕt viӋc nҥp khí là ÿiӅu bҳt buӝc. 19. Phòng thí nghiӋm và chuӗng nhӕt ÿӝng vұt ÿôi khi là mөc tiêu cӫa nhӳng kҿ trӝm. Cҫn phҧi quan tâm ÿӃn an toàn cháy nә và an ninh con ngѭӡi. Cӱa ra vào chҳc chҳn, cӱa sә có song và quҧn lý nghiêm ngһt chía khóa là ÿiӅu bҳt buӝc. Các biӋn pháp khác cҫn ÿѭӧc quan tâm và áp dөng thích hӧp ÿӇ tăng cѭӡng an ninh (xem chѭѫng 9). Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm Cùng vӟi quy trình và thao tác an toàn, sӱ dөng thiӃt bӏ an toàn sӁ giúp làm giҧm nguy cѫ khi tiӃp xúc vӟi các mӕi nguy hiӇm sinh hӑc. Phҫn này ÿӅ cұp ÿӃn các nguyên tҳc cѫ bҧn liên quan ÿӃn trang thiӃt bӏ thích hӧp cho phòng thí nghiӋm ӣ các cҩp an toàn sinh hӑc. Yêu cҫu trang thiӃt bӏ thích hӧp cho các cҩp an toàn sinh hӑc cao hѫn ÿѭӧc ÿӅ cұp trong các chѭѫng liên quan. Trѭӣng phòng thí nghiӋm sau khi thҧo luұn vӟi chuyên viên an toàn sinh hӑc và ӫy ban an toàn (nӃu có) cҫn ÿҧm bҧo các thiӃt bӏ ÿѭӧc cung cҩp là thích hӧp và ÿѭӧc sӱ dөng ÿúng. ThiӃt bӏ ÿѭӧc lӵa chӑn cҫn lѭu ý ÿӃn mӝt sӕ nguyên tҳc chung nhѭ sau: 1. Ĉѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ phòng ngӯa hoһc hҥn chӃ sӵ tiӃp xúc giӳa nhân viên xét nghiӋm và vұt liӋu nhiӉm trùng. 2. Ĉѭӧc làm bҵng vұt liӋu không thҩm nѭӟc, chӕng ăn mòn và ÿҥt các yêu cҫu vӅ cҩu trúc. 3. Cҩu trúc không rung, không có cҥnh sҳc và các phҫn di ÿӝng phҧi ÿѭӧc bҧo vӋ. 4. Ĉѭӧc thiӃt kӃ, xây dӵng và lҳp ÿһt sao cho thuұn tiӋn cho viӋc vұn hành, bҧo dѭӥng, lau chùi, khӱ trùng và ÿánh giá chӭng nhұn. NӃu có thӇ nên tránh dùng vұt liӋu bҵng thӫy tinh và các vұt liӋu dӉ vӥ khác. Chi tiӃt thiӃt kӃ và ÿһc ÿiӇm xây dӵng cҫn ÿѭӧc tham khҧo ÿӇ ÿҧm bҧo thiӃt bӏ ÿҥt ÿѭӧc các ÿһc tính an toàn (xem chѭѫng 10 và 11). x 15 x Hình 3. Phòng thí nghi͏m an toàn sinh h͕c c̭p 2 (Hình do CUH2A, Princeton, NJ, Hoa kǤ cung cҩp). Các bѭӟc có thӇ tҥo ra khí dung ÿѭӧc thӵc hiӋn trong tӫ an toàn sinh hӑc. Ĉóng cӱa và treo biӇn báo nguy hiӇm phù hӧp. Tách riêng chҩt thҧi ô nhiӉm và chҩt thҧi thông thѭӡng. Trang thi͇t b͓ an toàn sinh h͕c c̯n thi͇t 1. Sӱ dөng các hӛ trӧ pi-pét, tránh hút mүu bҵng miӋng. HiӋn nay có nhiӅu loҥi pi-pét khác nhau. 2. Tӫ an toàn sinh hӑc ÿѭӧc sӱ dөng khi: - Thao tác vӟi các vұt liӋu nhiӉm trùng. Các vұt liӋu này có thӇ ly tâm trong phòng thí nghiӋm mӣ nӃu sӱ dөng nút an toàn bӏt chһt ӕng ÿӵng dung dӏch khi ly tâm và thӵc hiӋn thao tác mӣ và ÿóng nҳp trong tӫ an toàn sinh hӑc. - Tăng nguy cѫ lây nhiӉm theo ÿѭӡng không khí. - Thӵc hiӋn các thao tác có khҧ năng tҥo ra khí dung nhiӅu nhѭ ly tâm, nghiӅn, bào chӃ, trӝn hoһc lҳc mҥnh hay mӣ các hӝp chӭa vұt liӋu nhiӉm trùng có áp suҩt bên trong khác bên ngoài, nhӓ thuӕc vào mNJi ÿӝng vұt và lҩy mô nhiӉm trùng tӯ ÿӝng vұt và trӭng. 3. Que cҩy chuyӇn bҵng nhӵa dùng mӝt lҫn. Ĉӕt que cҩy chuyӇn bҵng ÿiӋn có thӇ sӱ dөng trong tӫ an toàn sinh hӑc ÿӇ làm giҧm tҥo khí dung. 4. Lӑ và ӕng nghiӋm có nҳp xoáy. x 16 x 5. Nӗi hҩp hoһc các thiӃt bӏ thích hӧp khác ÿӇ khӱ trùng các vұt liӋu nhiӉm trùng. 6. NӃu có, nên sӱ dөng pi-pét Pasteur nhӵa dùng mӝt lҫn, tránh dùng loҥi thӫy tinh. 7. Các thiӃt bӏ nhѭ lò hҩp và tӫ an toàn sinh hӑc phҧi ÿѭӧc thҭm ÿӏnh bҵng các phѭѫng pháp thích hӧp trѭӟc khi ÿѭa vào sӱ dөng. ViӋc cҩp giҩy chӭng nhұn lҥi phҧi thӵc hiӋn thѭӡng xuyên theo hѭӟng dүn cӫa nhà sҧn xuҩt (xem chѭѫng 7). Giám sát sӭc khӓe và y tӃ Ngѭӡi sӱ dөng lao ÿӝng thông qua trѭӣng phòng xét nghiӋm chӏu trách nhiӋm bҧo ÿҧm giám sát sӭc khӓe thích ÿáng cho nhân viên phòng thí nghiӋm. Mөc tiêu cӫa giám sát là theo dõi các bӋnh nghӅ nghiӋp mҳc phҧi. Các hoҥt ÿӝng thích hӧp ÿӇ ÿҥt ÿѭӧc mөc tiêu này là: 1. Tҥo miӉn dӏch chӫ ÿӝng hay thө ÿӝng khi có chӍ ÿӏnh (xem phө lөc 2). 2. Sӱ dөng các phѭѫng tiӋn phát hiӋn sӟm các nhiӉm trùng mҳc phҧi tҥi phòng thí nghiӋm. 3. ChuyӇn nhӳng ngѭӡi có tính nhұy cҧm cao (ví dө: phө nӳ có thai hay ngѭӡi bӏ tәn thѭѫng miӉn dӏch) ra khӓi công viӋc có mӭc ÿӝ nguy hiӇm cao trong phòng thí nghiӋm. 4. Cung cҩp các thiӃt bӏ và các quy trình bҧo hӝ cá nhân hiӋu quҧ. H˱ͣng d̳n giám sát nhân viên phòng thí nghi͏m thao tác vͣi các vi sinh v̵t ͧ mͱc ÿ͡ an toàn sinh h͕c c̭p 1 Các bҵng chӭng trѭӟc ÿây cho thҩy rҵng thao tác vӟi các vi sinh vұt ӣ cҩp ÿӝ này thѭӡng không gây bӋnh cho ngѭӡi và ÿӝng vұt. Tuy nhiên, tӕt nhҩt là tҩt cҧ các nhân viên phòng thí nghiӋm cҫn kiӇm tra sӭc khӓe trѭӟc khi tuyӇn dөng và ghi lҥi tiӅn sӱ bӋnh tұt. Cҫn quan tâm ÿӃn viӋc báo cáo ngay tình trҥng bӋnh tұt và các tai nҥn phòng thí nghiӋm và tҩt cҧ các nhân viên nên biӃt tҫm quan trӑng cӫa viӋc duy trì GMT. H˱ͣng d̳n giám sát nhân viên phòng thí nghi͏m thao tác vͣi các vi sinh v̵t ͧ mͱc ÿ͡ an toàn sinh h͕c c̭p 2 1. Cҫn phҧi kiӇm tra sӭc khӓe trѭӟc khi tuyӇn dөng và bӕ trí công tác. Nên lѭu lҥi tiӅn sӱ bӋnh tұt và chú ý vào viӋc thӵc hiӋn ÿánh giá sӭc khӓe nghӅ nghiӋp. 2. Phө trách phòng thí nghiӋm nên giӳ các tài liӋu vӅ ngày nghӍ ӕm và nghӍ viӋc. 3. Phө nӳ tuәi sinh ÿҿ cҫn ÿѭӧc cҧnh báo các nguy cѫ thai nhi bӏ phѫi nhiӉm nghӅ nghiӋp vӟi mӝt sӕ vi sinh vұt, ví dө vi rút rubella. Thӵc hiӋn chi tiӃt các bѭӟc khác nhau bҧo vӋ bào thai, tùy thuӝc vào loҥi vi sinh vұt mà phө nӳ có thӇ phѫi nhiӉm. Ĉào tҥo Sai sót do ngѭӡi và kӻ thuұt không an toàn có thӇ gây tәn hҥi ÿӃn sӵ an toàn cho nhân viên phòng thí nghiӋm. Do ÿó, nhân viên phòng thí nghiӋm có ý thӭc vӅ an x 17 x toàn cNJng nhѭ hiӇu biӃt tӕt vӅ nhұn biӃt và kiӇm soát các nguy hiӇm phòng thí nghiӋm là chìa khóa ÿӇ phòng ngӯa các tai nҥn, sӵ cӕ và nhiӉm trùng mҳc phҧi ӣ phòng thí nghiӋm. Vì vұy, tiӃp tөc ÿào tҥo vӅ các biӋn pháp an toàn là cҫn thiӃt. Chѭѫng trình an toàn hiӋu quҧ nên bҳt ÿҫu tӯ trѭӣng phòng thí nghiӋm, ngѭӡi cҫn phҧi ÿҧm bҧo rҵng các thao tác và quy trình an toàn ÿѭӧc ÿѭa vào chѭѫng trình ÿào tҥo cѫ bҧn cho nhân viên. Ĉào tҥo các biӋn pháp an toàn phҧi là mӝt phҫn trong công viӋc giӟi thiӋu phòng thí nghiӋm cho nhân viên mӟi. Nhân viên phҧi ÿѭӧc giӟi thiӋu vӅ tiêu chuҭn thӵc hành và các hѭӟng dүn bao gӗm hѭӟng dүn sӱ dөng hoһc kӻ thuұt an toàn. Phҧi có các biӋn pháp ÿӇ ÿҧm bҧo rҵng nhân viên ÿã ÿӑc và hiӇu ÿѭӧc các hѭӟng dүn nhѭ giҩy cam kӃt. Giám sát viên phòng thí nghiӋm ÿóng vai trò then chӕt trong viӋc ÿào tҥo nhân viên vӅ kӻ thuұt thӵc hành an toàn. Các chuyên viên an toàn sinh hӑc có thӇ hӛ trӧ thêm trong ÿào tҥo (xem chѭѫng 21). Ĉào tҥo nhân viên phҧi luôn bao gӗm thông tin vӅ các biӋn pháp an toàn cho nhӳng quy trình nguy hiӇm cao mà tҩt cҧ nhân viên phòng thí nghiӋm thѭӡng gһp phҧi: 1. Nguy cѫ hít phҧi (tӭc là tҥo ra khí dung) khi sӱ dөng que cҩy, cҩy trên ÿƭa thҥch, hút pi-pét, nhuӝm tiêu bҧn, mӣ môi trѭӡng, lҩy mүu máu/huyӃt thanh, ly tâm ... 2. Nguy cѫ nuӕt phҧi khi thao tác mүu, nhuӝm tiêu bҧn và cҩy. 3. Nguy cѫ phѫi nhiӉm qua da khi sӱ dөng bѫm tiêm và kim. 4. Bӏ cҳn và cào khi thao tác vӟi ÿӝng vұt. 5. Thao tác vӟi máu và các bӋnh phҭm tiӅm tàng nguy hiӇm khác. 6. Khӱ trùng và thҧi bӓ các vұt liӋu nhiӉm trùng Xӱ lý chҩt thҧi Chҩt thҧi là tҩt cҧ các vұt liӋu cҫn thҧi bӓ. Trong phòng thí nghiӋm, viӋc khӱ trùng các chҩt thҧi và thҧi bӓ chúng sau này có liên quan chһt chӁ vӟi nhau. Trong khi sӱ dөng hàng ngày, chӍ mӝt sӕ ít vұt liӋu nhiӉm trùng thӵc sӵ cҫn thҧi bӓ hoһc tiêu hӫy. Hҫu hӃt các vұt liӋu thӫy tinh, dөng cө và áo quҫn bҧo hӝ sӁ ÿѭӧc sӱ dөng lҥi hoһc tái sinh. Nguyên tҳc hàng ÿҫu là tҩt cҧ các vұt liӋu nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc khӱ trùng, thanh trùng hoһc thiêu hӫy trong phòng thí nghiӋm. Các câu hӓi quan trӑng nhҩt ÿѭӧc ÿһt ra trѭӟc khi thҧi bӓ bҩt kǤ vұt gì hoһc chҩt liӋu gì ra khӓi phòng thí nghiӋm mà có liên quan ÿӃn các vi sinh vұt hoһc mô ÿӝng vұt có khҧ năng gây nhiӉm trùng là: 1. Dөng cө hoһc vұt liӋu ÿã ÿѭӧc khӱ nhiӉm hoһc khӱ trùng hiӋu quҧ bҵng quy trình phù hӧp chѭa? 2. NӃu chѭa, chúng ÿã ÿѭӧc ÿóng gói bҵng phѭѫng cách thích hӧp ÿӇ thiêu hӫy tҥi chӛ ngay hoһc chuyӇn sang phѭѫng cách khác có khҧ năng thiêu hӫy? x 18 x 3. ViӋc thҧi bӓ các dөng cө hoһc vұt liӋu ÿã khӱ nhiӉm có liên quan ÿӃn bҩt kǤ nguy hiӇm sinh hӑc hoһc nguy hiӇm khác vӟi ngѭӡi thӵc hiӋn quy trình thҧi bӓ trӵc tiӃp hoһc ngѭӡi có thӇ ÿӃn tiӃp xúc vӟi các vұt thҧi bӓ ӣ ngoài phòng thí nghiӋm hay không? Kh͵ nhi͍m Hҩp tiӋt trùng là phѭѫng pháp ÿѭӧc ѭu tiên cho tҩt cҧ các quá trình khӱ nhiӉm. Các vұt liӋu ÿӇ khӱ nhiӉm hoһc thҧi bӓ cҫn ÿѭӧc ÿһt trong hӝp nhѭ túi nhӵa tәng hӧp ÿѭӧc mã hóa màu theo nӝi dung công viӋc là thanh trùng hay thiêu hӫy. Có thӇ sӱ dөng các phѭѫng pháp thay thӃ chӍ khi phѭѫng pháp này loҥi trӯ ÿѭӧc và/hoһc diӋt ÿѭӧc vi sinh vұt (thông tin chi tiӃt, xem chѭѫng 14) Quy trình thao tác và th̫i b͗ các v̵t li͏u và ch̭t th̫i ô nhi͍m Cҫn có mӝt hӋ thӕng chuyên biӋt dùng cho vұt liӋu nhiӉm trùng và các dөng cө chӭa. Phҧi tuân theo các quy ÿӏnh cӫa quӕc gia và quӕc tӃ. Các mөc bao gӗm: 1. Chҩt thҧi không nhiӉm trùng có thӇ sӱ dөng lҥi hoһc tái sinh hoһc thҧi bӓ nhѭ các chҩt thҧi “sinh hoҥt hàng ngày” thông thѭӡng. 2. Vұt “sҳc nhӑn” ô nhiӉm (nhiӉm trùng) nhѭ kim tiêm dѭӟi da, dao mә, dao và mҧnh thӫy tinh vӥ phҧi thu nhһt lҥi trong hӝp chӭa chӕng chӑc thӫng có nҳp ÿұy và xӱ lý nhѭ vұt liӋu nhiӉm trùng. 3. Khӱ nhiӉm các vұt liӋu ô nhiӉm bҵng hҩp tiӋt trùng và sau ÿó rӱa sҥch ÿӇ tái sӱ dөng hoһc tái sinh. 4. Khӱ nhiӉm các vұt liӋu ô nhiӉm bҵng hҩp tiӋt trùng và thҧi bӓ. 5. Trӵc tiӃp thiêu hӫy các vұt liӋu ô nhiӉm. V̵t s̷c nh͕n Sau khi sӱ dөng, không ÿұy nҳp kim tiêm lҥi mà bҿ cong kim hoһc lҩy nó ra khӓi bѫm tiêm và ÿӇ tҩt cҧ trong hӝp chӭa chҩt thҧi bӓ sҳc nhӑn. Sau khi sӱ dөng bѫm kim tiêm dùng mӝt lҫn có hoһc không có kim cҫn ÿӇ trong hӝp chӭa chҩt thҧi sҳc nhӑn và thiêu hӫy, hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi thiêu hӫy nӃu cҫn. Các dөng cө chӭa chҩt thҧi sҳc nhӑn phҧi có chӭc năng chӕng ÿâm thӫng và không ÿѭӧc ÿӵng ÿҫy quá. Khi ÿӵng ÿӃn ba phҫn tѭ, cҫn ÿѭӧc ÿһt vào chӛ “chҩt thҧi nhiӉm trùng” và thiêu hӫy và hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi thiêu nӃu phòng thí nghiӋm yêu cҫu. Các dөng cө chӭa chҩt thҧi sҳc nhӑn không ÿѭӧc thҧi ra bãi rác. H̭p kh͵ trùng và tái s͵ dͭng các v̵t li͏u ô nhi͍m (có kh̫ năng gây nhi͍m trùng) Không cӕ gҳng rӱa bҩt kǤ các vұt liӋu ô nhiӉm (có thӇ gây nhiӉm trùng) nào ÿӇ hҩp khӱ trùng và tái sӱ dөng. Bҩt kǤ viӋc làm sҥch hay sӱa chӳa nào ÿӅu phҧi ÿѭӧc thӵc hiӋn sau khi hҩp khӱ trùng hoһc tiӋt trùng. x 19 x Hͯy b͗ các v̵t li͏u ô nhi͍m (có kh̫ năng gây nhi͍m trùng) Ngoài các dөng cө sҳc nhӑn cҫn ÿѭӧc xӱ lý nhѭ quy trình trên, tҩt cҧ dөng cө ô nhiӉm (có khҧ năng gây nhiӉm trùng) cҫn phҧi ÿѭӧc hҩp tiӋt trùng trong nhӳng thùng kín, ví dө nhѭ các túi nhӵa tәng hӧp mã hóa theo màu, có thӇ hҩp ÿѭӧc, trѭӟc khi hӫy bӓ. Sau khi hҩp khӱ trùng, có thӇ ÿһt vұt liӋu trong hӝp vұn chuyӇn ÿӃn lò thiêu hӫy. NӃu có thӇ, vұt liӋu dùng trong nhӳng hoҥt ÿӝng chăm sóc sӭc khӓe không ÿѭӧc vӭt ra bãi rác, thұm chí cҧ khi ÿã ÿѭӧc khӱ nhiӉm. NӃu có sҹn mӝt lò thiêu hӫy ngay trong khu vӵc phòng thí nghiӋm thì có thӇ không cҫn lò hҩp: chҩt thҧi ô nhiӉm cҫn ÿѭӧc ÿӇ trong dөng cө chӭa ÿѭӧc thiӃt kӃ riêng (túi mã hóa theo màu) và vұn chuyӇn trӵc tiӃp tӟi lò thiêu hӫy. Dөng cө chӭa dùng nhiӅu lҫn cҫn chӕng dò rӍ và có nҳp ÿұy vӯa khít. Chúng cҫn ÿѭӧc khӱ trùng và rӱa sҥch trѭӟc khi ÿѭa trӣ lҥi phòng thí nghiӋm ÿӇ sӱ dөng. Loҥi thùng, bình hoһc lӑ ÿӵng chҩt thҧi không vӥ (nhѭ nhӵa) ÿѭӧc ѭa chuӝng hѫn và nên ÿһt ӣ tҥi các nѫi làm viӋc. Vұt liӋu thҧi bӓ cҫn ÿѭӧc ngâm hoàn toàn trong chҩt khӱ trùng vӟi thӡi gian thích hӧp, tùy theo loҥi hóa chҩt khӱ trùng sӱ dөng (xem chѭѫng 14). Các dөng cө chӭa chҩt thҧi cҫn khӱ nhiӉm và rӱa sҥch trѭӟc khi sӱ dөng lҥi. Thiêu hӫy các chҩt thҧi ô nhiӉm phҧi ÿѭӧc sӵ thӯa nhұn cӫa cѫ quan chӭc năng vӅ ô nhiӉm không khí và y tӃ công cӝng cNJng nhѭ nhân viên an toàn sinh hӑc phòng thí nghiӋm (xem mөc thiêu hӫy ӣ chѭѫng 14). An toàn hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn, bӭc xҥ và trang thiӃt bӏ Thҩt bҥi trong viӋc không chӃ các sinh vұt gây bӋnh có thӇ là kӃt quҧ gián tiӃp cӫa nhӳng tai nҥn do hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn hoһc chҩt phóng xҥ. Do ÿó, duy trì các tiêu chuҭn cao vӅ công tác an toàn trong nhӳng lƭnh vӵc này ӣ bҩt kǤ phòng thí nghiӋm vi sinh vұt nào là ÿiӅu rҩt cҫn thiӃt. Nhӳng quy tҳc và thѭӡng quy này ÿѭӧc thӵc hiӋn bӣi các cѫ quan chӭc năng ÿӏa phѭѫng hoһc cҩp quӕc gia, nhӳng nѫi cNJng cҫn ÿѭӧc huy ÿӝng hӛ trӧ khi cҫn thiӃt. Nhӳng nguy hiӇm vӅ hóa hӑc, lӱa, ÿiӋn và phóng xҥ ÿѭӧc xem xét chi tiӃt hѫn ӣ phҫn VI cӫa cҭm nang này (Chѭѫng 17 và 18). Thông tin chi tiӃt ÿӅ cұp ÿӃn an toàn thiӃt bӏ ÿѭӧc trình bày trong chѭѫng 11. x 20 x 4. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát - An toàn sinh hӑc cҩp 3 Phòng thí nghiӋm kiӇm soát - an toàn sinh hӑc cҩp 3 ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ làm viӋc vӟi vi sinh vұt nhóm nguy cѫ 3 và nhóm nguy cѫ 2 nhѭng ӣ mӭc ÿӝ tұp trung vi sinh vұt cao hѫn và có nguy cѫ tăng sӵ nguy hiӇm khi lan toҧ khí dung. Mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3 ÿòi hӓi mӝt chѭѫng trình thao tác và an toàn cao hѫn so vӟi mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc phòng thí nghiӋm cҩp 1 và 2 (ÿã trình bày trong chѭѫng 3). Nhӳng hѭӟng dүn trong chѭѫng này là phҫn bә sung vào nhӳng hѭӟng dүn chohai loҥi phòng thí nghiӋm cѫ bҧn (cҩp 1và 2), và do ÿó phҧi ÿѭӧc áp dөng trѭӟc các hѭӟng dүn cho phòng thí nghiӋm có mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3. Nhӳng thay ÿәi và bә sung cѫ bҧn là: 1. Tiêu chuҭn thӵc hành 2. ThiӃt kӃ và thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm 3. Giám sát y tӃ và sӭc khoҿ Nhӳng phòng thí nghiӋm thuӝc mӭc ÿӝ này cҫn ÿѭӧc liӋt kê và ÿăng ký vӟi nhӳng tә chӭc sӭc khoҿ phù hӧp hoһc ӣ cҩp quӕc gia. Tiêu chuҭn thӵc hành Áp dөng tҩt cҧ nhӳng quy tҳc cӫa phòng thí nghiӋm cѫ bҧn cҩp 1 và 2 và mӝt sӕ ÿiӇm sau: 1. Tín hiӋu cҧnh báo nguy hiӇm sinh hӑc (hình 1) ÿһt ӣ cӱa ra vào phòng thí nghiӋm phҧi ghi rõ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cӫa phòng thí nghiӋm, tên ngѭӡi giám sát có quyӅn kiӇm soát viӋc ra vào phòng thí nghiӋm cNJng nhѭ nhӳng ÿiӅu kiӋn ÿһc biӋt khi vào phòng thí nghiӋm, ví dө nhѭ tҥo miӉn dӏch. 2. Quҫn áo bҧo hӝ phòng thí nghiӋm phҧi là nhӳng loҥi quҫn áo ÿһc biӋt: loҥi kín phía trѭӟc, áo dài có ÿӝ bao phӫ hoàn toàn, quҫn áo có thӇ cӑ rӱa, có che ÿҫu, khi cҫn thiӃt có thӇ có giày kín mNJi hoһc loҥi giày riêng biӋt. Không nên sӱ dөng quҫn áo cài khuy phía trѭӟc và tay áo không phӫ hӃt cánh tay. Không mһc quҫn áo trong phòng thí nghiӋm ra khӓi phòng và quҫn áo này phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm trѭӟc khi ÿem ÿi là/sҩy. Thay thѭӡng phөc bҵng quҫn áo chuyên dөng cho phòng thí nghiӋm khi làm viӋc vӟi mӝt sӕ tác nhân (ví dө tác nhân trong nông nghiӋp hay ÿӝng vұt gây bӋnh). 3. Thao tác mӣ bҩt cӭ loҥi vұt liӋu có khҧ năng gây lây nhiӉm nào cNJng phҧi ÿѭӧc tiӃn hành trong tӫ an toàn sinh hӑc hoһc thiӃt bӏ ngăn chһn khác (xem chѭѫng 10).4. Mӝt sӕ thao tác trong phòng thí nghiӋm hoһc làm viӋc vӟi ÿӝng vұt nhiӉm x 21 x mӝt sӕ bӋnh nào ÿó có thӇ cҫn nhӳng thiӃt bӏ bҧo vӋ hӋ thӕng hô hҩp (xem chѭѫng 11). ThiӃt kӃ và tiӋn nghi phòng thí nghiӋm Áp dөng thiӃt kӃ và trang thiӃt bӏ nhѭ ÿӕi vӟi các phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – an toàn sinh hӑc cҩp ÿӝ 1 và 2 và mӝt sӕ thay ÿәi nhѭ sau: 1. Phҧi tách riêng phòng thí nghiӋm ra khӓi khu vӵc có nhiӅu ngѭӡi qua lҥi trong toà nhà. Có thӇ ÿһt phòng thí nghiӋm ӣ cuӕi hành lang, hoһc xây mӝt vách ngăn và cӱa hoһc ÿi qua phòng chӡ vào phòng thí nghiӋm (ví dө lӕi vào 2 cӱa hoһc phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – an toàn sinh hӑc cҩp 2), mô tҧ mӝt khu vӵc chuyên dөng ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ duy trì sӵ khác biӋt áp suҩt giӳa phòng thí nghiӋm và không gian lân cұn. Phòng chӡ nên có các vұt ÿӵng quҫn áo sҥch và bҭn riêng biӋt và phòng tҳm hoa sen. 2. Cӱa phòng chӡ có thӇ ÿóng tӵ ÿӝng và khoá liên ÿӝng ÿӇ trong mӝt thӡi ÿiӇm chӍ mӝt cӱa mӣ. Có thӇ có mӝt tҩm panel dӉ ÿұp vӥ ÿӇ thoát hiӇm khi khҭn cҩp. 3. BӅ mһt tѭӡng, sàn nhà và trҫn nhà phҧi chӕng thҩm nѭӟc và dӉ lau chùi. Nhӳng chӛ mӣ thông qua các bӅ mһt này (ví dө các ӕng dүn chӭc năng) phҧi ÿѭӧc hàn kín lҥi ÿӇ thuұn tiӋn cho viӋc khӱ nhiӉm. 4. Phòng thí nghiӋm phҧi có thӇ bӏt kín ÿӇ khӱ nhiӉm. Các hӋ thӕng ӕng khí phҧi ÿѭӧc lҳp ÿһt ÿӇ cho phép viӋc ngăn chһn bҵng khí. 5. Các cӱa sә phҧi ÿóng chһt, có thӇ bӏt kín khí và khó vӥ. 6. Bӕ trí ӣ cӱa ra vào các bӗn rӱa có vòi nѭӟc tӵ ÿӝng. 7. Phҧi có hӋ thӕng thông gió có kiӇm soát duy trì hѭӟng luӗng khí vào phòng thí nghiӋm. Nên lҳp ÿһt thiӃt bӏ kiӇm soát trӵc giác có hoһc không có chuông báo ÿӝng ÿӇ nhân viên có thӇ bҩt kǤ lúc nào cNJng biӃt chҳc là luӗng khí có hѭӟng thích hӧp vào phòng thí nghiӋm ÿang ÿѭӧc duy trì. 8. HӋ thӕng thông khí phҧi ÿѭӧc xây dӵng sao cho không khí tӯ phòng thí nghiӋm không ÿѭӧc hoàn lѭu ÿӃn các khu vӵc khác trong cùng toà nhà. Không khí có thӇ ÿѭӧc lӑc hiӋu năng cao (HEPA), hoàn lѭu và tái sӱ dөng trong phòng thí nghiӋm. Khi không khí tӯ phòng thí nghiӋm (không phҧi tӯ tӫ an toàn sinh hӑc) ÿѭӧc thҧi ra bên ngoài toà nhà, nó phҧi ÿѭӧc phân tán xa khӓi khu vӵc toà nhà và nѫi lҩy không khí vào. Tùy vào tác nhân ÿѭӧc sӱ dөng, không khí này có thӇ ÿѭӧc thҧi ra qua hӋ thӕng lӑc HEPA. HӋ thӕng kiӇm soát ÿӝ nóng, thông hѫi và ÿiӅu hòa nhiӋt ÿӝ (HVAC) có thӇ ÿѭӧc lҳp ÿһt ÿӇ ngăn ngӯa áp lӵc dѭѫng liên tөc trong phòng thí nghiӋm. Phҧi quan tâm ÿӃn viӋc lҳp ÿһt chuông báo ÿӝng rõ ràng ÿӇ thông báo cho nhân viên vӅ lӛi cӫa hӋ thӕng HVAC. 9. Tҩt cҧ các bӝ lӑc HEPA phҧi ÿѭӧc lҳp ÿһt ÿӇ có thӇ khӱ nhiӉm và kiӇm tra khí. 10. Tӫ an toàn sinh hӑc phҧi ÿѭӧc ÿһt tránh lӕi ÿi lҥi, cӱa và các hӋ thӕng thông hѫi (xem chѭѫng 10). x 22 x 11. Khí tӯ tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I và II (xem chѭѫng 10) thҧi ra ngoài qua bӝ lӑc HEPA theo hѭӟng tránh giao thoa vӟi khí vào ÿӇ cân bҵng khí trong tӫ hoһc hӋ thӕng thҧi cӫa toà nhà. 12. Phҧi có nӗi hҩp ÿӇ khӱ nhiӉm các chҩt thҧi ô nhiӉm trong phòng thí nghiӋm. NӃu chҩt thҧi nhiӉm trùng phҧi ÿѭa ra ngoài phòng thí nghiӋm ÿӇ khӱ nhiӉm và loҥi bӓ thì phҧi ÿѭӧc vұn chuyӇn trong các thùng chӭa kín, không dӉ vӥ và rò rӍ theo các quy ÿӏnh phù hӧp cӫa quӕc gia hoһc quӕc tӃ. 13. HӋ thӕng cung cҩp nѭӟc phҧi ÿѭӧc lҳp các thiӃt bӏ chӕng chҧy ngѭӧc. Các ÿoҥn ӕng chân không phҧi ÿѭӧc bҧo vӋ bҵng ӕng xi-phông chӭa dung dӏch khӱ trùng và bӝ lӑc HEPA hoһc các thiӃt bӏ tѭѫng tӵ. Bѫm chân không khác nên ÿѭӧc bҧo vӋ thích hӧp bҵng các bҵng các ӕng xi-phông và bӝ lӑc. 14. Các quy trình thiӃt kӃ cѫ sӣ hҥ tҫng và vұn hành phòng thí nghiӋm An toàn sinh hӑc cҩp 3 phҧi ÿѭӧc thӇ hiӋn bҵng văn bҧn. Hình 4 là mӝt ví dө vӅ mô hình thiӃt kӃ phòng thí nghiӋm An toàn sinh hӑc cҩp 3. Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm Các nguyên tҳc lӵa chӑn trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm bao gӗm các tӫ an toàn sinh hӑc (xem chѭѫng 10) giӕng nhѭ phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – An toàn sinh hӑc cҩp 2. Tuy nhiên, ӣ mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3, các vұt liӋu có nguy cѫ lây nhiӉm phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm ngay trong tӫ an toàn sinh hӑc hoһc thiӃt bӏ ngăn chһn cѫ bҧn khác. Cҫn quan tâm ÿӃn các thiӃt bӏ nhѭ máy ly tâm, loҥi máy cҫn các thiӃt bӏ ngăn chһn hӛ trӧ nhѭ các chén an toàn hay roto ngăn chһn. Mӝt sӕ máy ly tâm và trang thiӃt bӏ khác nhѭ thiӃt bӏ phân loҥi tӃ bào sӱ dөng vӟi tӃ bào bӏ lây nhiӉm có thӇ cҫn thêm hӋ thӕng thông hѫi trong phòng có bӝ lӑc HEPA ÿӇ ngăn chһn hiӋu quҧ. Giám sát vӅ y tӃ và sӭc khӓe Mөc ÿích cӫa chѭѫng trình theo dõi y tӃ và sӭc khӓe cho các phòng thí nghiӋm cѫ bҧn – An toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2 cNJng ÿѭӧc áp dөng ÿӕi vӟi các phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3, ngoҥi trӯ các ÿiӇm thay ÿәi nhѭ sau: 1. ViӋc kiӇm tra y tӃ cho các nhân viên trong phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3 là bҳt buӝc. Cҫn ghi lҥi chi tiӃt vӅ bӋnh sӱ và sӭc khӓe nghӅ nghiӋp. 2. Sau khi ÿánh giá lâm sàng thích ÿáng, ngѭӡi ÿѭӧc kiӇm tra ÿѭӧc phát thҿ y tӃ (ví dө trong hình 5) cho biӃt ngѭӡi này ÿang làm viӋc ӣ phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 3. Thҿ có dán ҧnh, có thӇ cho vào ví và luôn ÿѭӧc mang theo. Tên cӫa ngѭӡi liên lҥc phҧi ÿѭӧc ngѭӡi ÿó ÿӗng ý cho viӃt vào thҿ nhѭng có thӇ viӃt tên phө trách phòng thí nghiӋm, cӕ vҩn y tӃ và/hoһc chuyên viên an toàn sinh hӑc. x 23 x Hình 4. Phòng thí nghi͏m an toàn sinh h͕c c̭p ÿ͡ 3 ÿi͋n hình (Mô hình do CUH2A, princeton, NJ, Hoa KǤ cung c̭p) Phòng thí nghi͏m ÿ˱ͫc tách kh͗i l͙i ÿi l̩i chung và ÿi qua m͡t phòng chͥ (có l͙i vào 2 lͣp c͵a ho̿c phòng thí nghi͏m c˯ b̫n – an toàn sinh h͕c c̭p 2) ho̿c m͡t phòng kín khí. Phòng có m͡t n͛i h̭p ÿ͋ kh͵ nhi͍m ch̭t th̫i tr˱ͣc khi lo̩i b͗. Có b͛n n˱ͣc vͣi vòi t͹ ÿ͡ng. Lu͛ng khí h˱ͣng vào trong và ṱt c̫ các thao tác vͣi các v̵t li͏u nhi͍m trùng ÿ˱ͫc th͹c hi͏n trong tͯ an toàn sinh h͕c. x 24 x A. Mһt trѭӟc thҿ GIҨY KIӆM TRA BӊNH TҰT Tên DÀNH CHO NGѬӠI LAO ĈӜNG Thҿ này là tài sҧn cӫa riêng bҥn. Trong trѭӡng hӧp ӕm sӕt không rõ nguyên nhân, hãy trình thҿ này cho bác sƭ và thông báo cho mӝt ngѭӡi trong danh sách dѭӟi ÿây theo thӭ tӵ ѭu tiên. Bác sӻ ĈiӋn thoҥi cѫ quan: ĈiӋn thoҥi nhà riêng: Bác sӻ ĈiӋn thoҥi cѫ quan: ĈiӋn thoҥi nhà riêng: A. Mһt sau thҿ DÀNH CHO BÁC SƬ Ngѭӡi mang thҿ này làm viӋc tҥi : là nѫi có các tác nhân gây bӋnh nhѭ vi rút, vi khuҭn, Ricketsia, ÿӝng vұt nguyên sinh hoһc giun sán. Trong trѭӡng hӧp sӕt không rõ nguyên nhân, xin thông báo cho ngѭӡi tuyӇn dөng vӅ các tác nhân mà bӋnh nhân này có thӇ bӏ phѫi nhiӉm. Tên phòng thí nghiӋm: Ĉӏa chӍ: ĈiӋn thoҥi: Hình 5: M̳u th̓ y t͇ tham kh̫o Ҧnh cӫa ngѭӡi mang thҿ x 25 x 5. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa - An toàn sinh hӑc cҩp 4 Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa – An toàn sinh hӑc cҩp 4 ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ làm viӋc vӟi các vi sinh vұt Nhóm nguy cѫ 4. Trѭӟc khi phòng thí nghiӋm loҥi này ÿѭӧc xây dӵng và ÿѭa vào hoҥt ÿӝng, các hoҥt ÿӝng tѭ vҩn nên ÿѭӧc tăng cѭӡng vӟi các tә chӭc ÿã có kinh nghiӋm trong hoҥt ÿӝng tѭѫng tӵ. Phòng thí nghiӋm này nên nҵm dѭӟi sӵ kiӇm soát cӫa các cѫ quan y tӃ phù hӧp hoһc ӣ cҩp quӕc gia. Thông tin dѭӟi ÿây chӍ có tính chҩt hѭӟng dүn. Các quӕc gia hoһc tә chӭc có ý ÿӏnh phát triӇn phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 cҫn liên lҥc vӟi Chѭѫng trình an toàn sinh hӑc cӫa Tә chӭc Y tӃ thӃ giӟi ÿӇ có thêm thông tin. 1 Tiêu chuҭn thӵc hành Áp dөng tiêu chuҭn thӵc hành cho mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 3 và mӝt sӕ ÿiӇm ÿѭӧc bә sung dѭӟi ÿây: 1. Cҫn áp dөng qui tҳc hai ngѭӡi, do ÿó không cá nhân nào làm viӋc mӝt mình. Ĉây là qui tҳc ÿһc biӋt quan trӑng 2. Phҧi thay toàn bӝ quҫn áo và giày dép trѭӟc khi ra vào phòng thí nghiӋm. 3. Nhân viên phҧi ÿѭӧc ÿào tҥo vӅ các qui trình cҩp cӭu cѫ bҧn trong trѭӡng hӧp có ngѭӡi chҩn thѭѫng hoһc ÿau ӕm. 4. Mӝt phѭѫng pháp thông tin liên lҥc thông thѭӡng và trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp phҧi ÿѭӧc thiӃt lұp giӳa nhân viên làm viӋc trong phòng thí nghiӋm và nhân viên hӛ trӧ ӣ bên ngoài phòng thí nghiӋm. ThiӃt kӃ và trang thiӃt bӏ cӫa phòng thí nghiӋm Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa - an toàn sinh hӑc cҩp 4 có các ÿһc ÿiӇm giӕng vӟi phòng thí nghiӋm kiӇm soát - an toàn sinh hӑc cҩp 3 và có thêm mӝt sӕ ÿһc ÿiӇm dѭӟi ÿây: 1 Chѭѫng trình an toàn sinh hӑc, Khoa Giám sát và Phòng chӕng bӋnh truyӅn nhiӉm, Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, 20 Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Thөy Sӻ. ( x 26 x 1. Ki͋m soát c˯ b̫n. Phҧi có mӝt hӋ thӕng kiӇm soát cѫ bҧn hiӋu quҧ, bao gӗm mӝt hoһc nhiӅu thӭ sau: - Phòng thí nghi͏m vͣi tͯ an toàn sinh h͕c c̭p III/phòng thí nghi͏m ca-bin III. Phҧi ÿi qua ít nhҩt hai cӱa trѭӟc khi vào các phòng ÿһt các tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III. Trong cҩu trúc phòng thí nghiӋm này, tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III tҥo ra sӵ ngăn chһn cѫ bҧn. Nhҩt thiӃt phҧi có phòng tҳm cho nhân viên vӟi các phòng thay ÿӗ bên trong và bên ngoài. Vұt liӋu và dөng cө không mang vào trong phòng ca-bin qua khu vӵc thay ÿӗ phҧi ÿѭӧc kiӇm soát qua phòng phun sѭѫng hoһc nӗi hҩp 2 cӱa. Khi cӱa bên ngoài ÿã ÿѭӧc ÿóng an toàn, nhân viên trong phòng thí nghiӋm có thӇ mӣ cӱa bên trong ÿӇ lҩy vұt liӋu. Các cánh cӱa phòng phun sѭѫng hoһc nӗi hҩp ÿѭӧc khóa liên ÿӝng ÿӇ cӱa bên ngoài không thӇ mӣ ÿѭӧc trӯ khi nӗi hҩp tiӃn hành xong mӝt quá trình vô khuҭn hoһc quá trình phun sѭѫng khӱ nhiӉm kӃt thúc (xem chѭѫng 10). - Phòng thí nghi͏m yêu c̯u m̿c ÿ͛ b̫o h͡. Phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ có thiӃt bӏ hô hҩp ÿӝc lұp là khác biӋt chính vӅ yêu cҫu thiӃt kӃ và trang bӏ giӳa mӝt phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 vӟi tӫ an toàn sinh hӑc cҩp 3. Các buӗng trong phòng thí nghiӋm yêu cҫu mһc ÿӗ bҧo hӝ ÿѭӧc bӕ trí ÿӇ cho nhân viên ÿi qua khu vӵc thay ÿӗ và khӱ khuҭn trѭӟc khi vào khu vӵc ÿӇ thao tác các vұt liӋu nhiӉm trùng. Phҧi có phòng tҳm ÿӇ khӱ khuҭn ÿӗ bҧo hӝ cho nhân viên khi rӡi khӓi khu vӵc phòng thí nghiӋm. CNJng nên có mӝt phòng tҳm cho tӯng nhân viên vӟi các phòng thay ÿӗ bên trong và bên ngoài. Nhân viên khi vào khu vӵc này phҧi mһc mӝt bӝ quҫn áo liӅn thân cung cҩp khí, áp lӵc dѭѫng, có bӝ lӑc HEPA. Không khí trong áo phҧi ÿѭӧc cung cҩp bӣi mӝt hӋ thӕng có nguӗn khí ÿӝc lұp có khҧ năng cung cҩp thêm 100% lѭӧng khí trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp. Lӕi vào phòng thí nghiӋm phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ ÿi qua mӝt phòng khóa khí có cӱa kín khí. Cҫn có mӝt hӋ thӕng cҧnh báo phù hӧp cho nhân viên làm viӋc trong phòng thí nghiӋm ÿӇ sӱ dөng trong trѭӡng hӧp hӋ thӕng máy móc có sӵ cӕ hay xҧy ra trөc trһc vӅ khí (xem chѭѫng 10). 2. Ki͋m soát l͙i ra vào. Phòng thí nghiӋm kiӇm soát tӕi ÿa – an toàn sinh hӑc cҩp 4 phҧi ÿѭӧc bӕ trí ӣ mӝt tòa nhà riêng biӋt hoһc ӣ mӝt khu vӵc ÿѭӧc mô tҧ rõ ràng trong mӝt tòa nhà an toàn. Nhân viên và trang thiӃt bӏ ra vào phҧi qua mӝt phòng khóa khí hoһc hӋ thӕng riêng biӋt. Khi vào nhân viên phҧi thay toàn bӝ quҫn áo và trѭӟc khi ra phҧi tҳm rӱa sҥch sӁ rӗi mһc quҫn áo bình thѭӡng. 3. Ki͋m soát h͏ th͙ng không khí. Áp lӵc âm phҧi ÿѭӧc duy trì trong phòng. Cҧ khí vào và ra phҧi ÿѭӧc lӑc bҵng bӝ lӑc HEPA. Có sӵ khác biӋt ÿáng kӇ vӅ hӋ thӕng thông khí trong phòng thí nghiӋm ca-bin III và phòng thí nghiӋm yêu cҫu mһc ÿӗ bҧo hӝ. — Phòng thí nghi͏m ca-bin III. Khí cҩp cho tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III có thӇ lҩy tӯ ngay trong phòng thông qua bӝ lӑc HEPA lҳp trên tӫ hoһc trӵc tiӃp thông qua hӋ thӕng cung cҩp khí. Tӫ phҧi luôn hoҥt ÿӝng ӣ áp lӵc âm ÿӕi vӟi môi trѭӡng xung quanh phòng thí nghiӋm. Cҫn lҳp ÿһt mӝt hӋ thӕng thông khí không tuҫn hoàn riêng. — Phòng thí nghi͏m yêu c̯u m̿c ÿ͛ b̫o h͡. Phҧi có các hӋ thӕng buӗng cҩp x 27 x và thҧi khí chuyên biӋt. Các bӝ phұn cҩp và thҧi cӫa hӋ thӕng thông khí ÿѭӧc cân bҵng ÿӇ tҥo cho hѭӟng dòng khí ÿi tӯ nѫi nguy hiӇm thҩp ÿӃn nѫi nguy hiӇm cao. Phҧi có quҥt thҧi khí dѭ ÿӇ ÿҧm bҧo thiӃt bӏ luôn ӣ dѭӟi áp lӵc âm. Phҧi theo dõi áp suҩt khác nhau trong khu vӵc phòng thí nghiӋm và giӳa phòng thí nghiӋm vӟi khu vӵc xung quanh. Phҧi kiӇm soát dòng khí trong các bӝ phұn cҩp và thҧi khí cӫa hӋ thӕng thông khí và phҧi có mӝt hӋ thӕng kiӇm soát thích hӧp ÿӇ ngăn chһn tăng áp suҩt trong phòng thí nghiӋm. Phҧi có hӋ thӕng cҩp khí qua bӝ lӑc HEPA cho khu vӵc phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ, buӗng tҳm khӱ nhiӉm và phòng khóa khí khӱ nhiӉm. Khí thҧi tӯ phòng thí nghiӋm phҧi ÿѭӧc ÿi qua hai bӝ lӑc HEPA. Hoһc sau khi qua hai hӋ thӕng lӑc HEPA, khí thҧi có thӇ tái tuҫn hoàn nhѭng chӍ trong phòng thí nghiӋm. Trong bҩt cӭ trѭӡng hӧp nào, khí thҧi cӫa phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 cNJng không ÿѭӧc tái tuҫn hoàn ÿӃn các khu vӵc khác.Phҧi hӃt sӭc cҭn trӑng nӃu sӱ dөng không khí tuҫn hoàn trong phòng thí nghiӋm. Phҧi xem xét loҥi nghiên cӭu, trang thiӃt bӏ, hóa chҩt và các vұt liӋu khác ÿѭӧc sӱ dөng trong phòng thí nghiӋm cNJng nhѭ mүu ÿӝng vұt trong các nghiên cӭu. Tҩt cҧ bӝ lӑc HEPA cҫn phҧi ÿѭӧc kiӇm tra và chӭng nhұn hàng năm. Vҧi bӑc cӫa bӝ lӑc HEPA ÿѭӧc thiӃt kӃ cho phép khӱ nhiӉm tҥi chӛ trѭӟc khi tháo ra. Hoһc có thӇ tháo bӝ lӑc trong mӝt hӝp kín khí sau ÿó khӱ nhiӉm và/hoһc thiêu hӫy. 4. Kh͵ nhi͍m ch̭t th̫i l͗ng. Tҩt cҧ chҩt thҧi lӓng tӯ khu vӵc ph̫i m̿c ÿ͛ b̫o h͡, phòng khӱ nhiӉm, phòng tҳm khӱ nhiӉm, hoһc tӫ an toàn sinh hӑc cҩp III phҧi ÿѭӧc khӱ trùng. Phѭѫng pháp ѭu tiên là xӱ lý bҵng nhiӋt. Mӝt sӕ chҩt thҧi lӓng ÿòi hӓi phҧi trung hòa ÿӝ pH trѭӟc khí thҧi ra ngoài. Nѭӟc thҧi tӯ phòng tҳm cӫa nhân viên và nhà vӋ sinh có thӇ thҧi trӵc tiӃp ra hӋ thӕng cӕng mà không cҫn xӱ lý. 5. Vô khu̱n ch̭t th̫i và v̵t li͏u. Phҧi có nӗi hҩp hai cӱa ӣ khu vӵc phòng thí nghiӋm. Phҧi có các phѭѫng pháp khӱ nhiӉm khác cho thiӃt bӏ và các vұt dөng không thӇ tiӋt trùng bҵng hѫi ÿѭӧc. 6. M̳u v̵t, v̵t li͏u và ÿ͡ng v̵t phҧi vào qua cәng khóa khí. 7. Ph̫i có ÿ˱ͥng dây ÿi͏n chuyên dͭng và ngu͛n ÿi͏n riêng trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp. 8. H͏ th͙ng c͙ng rãnh ngăn ch̿n phҧi ÿѭӧc lҳp ÿһt. Do tính phӭc tҥp cao cӫa chӃ tҥo, lҳp ÿһt và xây dӵng các thiӃt bӏ an toàn sinh hӑc cҩp 4, cҧ trong ca-bin hay trong khu vӵc phҧi mһc ÿӗ bҧo hӝ, viӋc trình bày các thiӃt bӏ nhѭ vұy dѭӟi dҥng sѫ ÿӗ không thӇ thӵc hiӋn ÿѭӧc. Do tính phӭc tҥp cao cӫa công viӋc trong phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 mӝt cҭm nang làm viӋc chi tiӃt riêng biӋt cҫn ÿѭӧc xây dӵng và thӱ nghiӋm qua ÿào tҥo. Ngoài ra, phҧi ÿһt ra mӝt chѭѫng trình khҭn cҩp (xem chѭѫng 13). Chuҭn bӏ chѭѫng trình này cҫn hӧp tác tích cӵc vӟi cѫ quan y tӃ ÿӏa phѭѫng và quӕc gia. Nên có sӵ tham gia cӫa các dӏch vө khҭn cҩp khác nhѭ phòng cháy, cҧnh sát, bӋnh viӋn. x 28 x 6. Cѫ sӣ ÿӝng vұt thí nghiӋm Nhӳng ngѭӡi sӱ dөng ÿӝng vұt cho mөc ÿích chҭn ÿoán hay thӵc nghiӋm cҫn chú ý vӅ phѭѫng diӋn ÿҥo ÿӭc là tránh gây ÿau ÿӟn hay khó chӏu không cҫn thiӃt cho ÿӝng vұt. Ĉӝng vұt phҧi nhӕt trong phòng sҥch sӁ, thoҧi mái và ÿѭӧc cung cҩp ÿӫ thӭc ăn và nѭӟc uӕng. Sau khi kӃt thúc thӵc nghiӋm, ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc ÿӕi xӱ mӝt cách nhân ÿҥo. Chuӗng nuôi ÿӝng vұt nên ÿһt ӣ khu vӵc riêng, cách biӋt ÿӇ ÿҧm bҧo an toàn. Trong trѭӡng hӧp chuӗng nuôi nӕi liӅn vӟi phòng thí nghiӋm thì cҫn phҧi thiӃt kӃ sao cho cách biӋt vӟi khu vӵc chung cӫa phòng thí nghiӋm ÿӇ thuұn tiӋn cho công viӋc khӱ trùng và tiӋt trùng. B̫ng 4. Các mͱc ÿ͡ ki͋m soát c˯ sͧ ÿ͡ng v̵t: tóm t̷t tiêu chu̱n th͹c hành và trang thi͇t b͓ an toàn NHÓM NGUY CѪ MӬC ĈӜ KIӆM SOÁT CÁC TIÊU CHUҬN THӴC HÀNH PHÒNG THÍ NGHIӊM VÀ TRANG THIӂT Bӎ AN TOÀN 1 ABSL-1 Hҥn chӃ ngѭӡi vào, có quҫn áo và găng tay bҧo hӝ. 2 ABSL-2 Nhѭ ABSL-1 cӝng thêm: biӇn báo nguy hiӇm sinh hӑc. BSC cҩp 1 hoһc 2 ÿӕi vӟi các hoҥt ÿӝng tҥo ra khí dung. Khӱ nhiӉm trùng chҩt thҧi và lӗng trѭӟc khi rӱa. 3 ABSL-3 Nhѭ ABSL-2 cӝng thêm: hҥn chӃ ngѭӡi vào. BSC và quҫn áo bҧo hӝ ÿһc biӋt cho tҩt cҧ các hoҥt ÿӝng. 4 ABSL-4 Nhѭ ABSL-3 cӝng thêm: hҥn chӃ nghiêm ngһt ngѭӡi vào. Thay quҫn áo trѭӟc khi vào. BSC cҩp 3 hoһc quҫn áo áp lӵc dѭѫng. Tҳm trѭӟc khi ra. Tҩt cҧ các chҩt thҧi ra phҧi ÿѭӧc khӱ nhiӉm . ABSL: Cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cѫ sӣ ÿӝng vұt. BSC: Tӫ an toàn sinh hӑc CNJng nhѭ phòng thí nghiӋm, thiӃt kӃ cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt dӵa theo sӵ ÿánh giá nguy cѫ và nhóm nguy cѫ cӫa vi sinh vұt ÿѭӧc khҧo sát nhѭ cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt ӣ các mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc cҩp 1, 2, 3 hoһc 4. Ĉӕi vӟi tác nhân ÿѭӧc dùng trong phòng thí nghiӋm ÿӝng vұt, cҫn xem xét các yӃu tӕ sau ÿây: 1. Ĉѭӡng lan truyӅn thông thѭӡng 2. ThӇ tích và nӗng ÿӝ ÿѭӧc dùng 3. Ĉѭӡng tiêm truyӅn x 29 x 4. Các tác nhân có thӇ thҧi ra ÿѭӧc không và theo ÿѭӡng nào Ĉӕi vӟi ÿӝng vұt ÿѭӧc dùng trong phòng thí nghiӋm ÿӝng vұt, cҫn xem xét các yӃu tӕ sau ÿây: 1. Ĉһc ÿiӇm tӵ nhiên (ví dө tính hung dӳ và khҧ năng cҳn, cào) 2. Ĉһc tính nӝi và ngoҥi ký sinh tӵ nhiên 3. Các bӋnh dӉ mҳc phҧi 4. Khҧ năng gieo rҳc các dӏ ӭng nguyên Giӕng nhѭ phòng thí nghiӋm, các yêu cҫu vӅ ÿһc ÿiӇm thiӃt kӃ, trang thiӃt bӏ và phòng ngӯa gia tăng nghiêm ngһt theo cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc cho ÿӝng vұt. Nhӳng ÿiӅu này ÿѭӧc mô tҧ dѭӟi ÿây và ÿѭӧc tóm tҳt ӣ bҧng 4. Các tiêu chuҭn cӫa cҩp thҩp hѫn ÿѭӧc bә sung hѭӟng dүn ÿӇ thành tiêu chuҭn cӫa cҩp cao hѫn. Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 1 Cҩp ÿӝ này phù hӧp cho viӋc lѭu giӳ hҫu hӃt các lô ÿӝng vұt ÿã qua kiӇm dӏch (ngoҥi trӯ loài ÿӝng vұt linh trѭӣng không phҧi là con ngѭӡi cҫn có ý kiӃn cӫa cѫ quan chӭc năng cҩp quӕc gia) và nhӳng ÿӝng vұt ÿã tiêm phòng vӟi các tác nhân thuӝc nhóm nguy cѫ 1. Phҧi thӵc hiӋn kӻ thuұt vi sinh an toàn (GMT). Lãnh ÿҥo cѫ sӣ phҧi thiӃt lұp ra các chính sách, quy trình và ÿiӅu khoҧn quy ÿӏnh trong tҩt cҧ các hoҥt ÿӝng, kӇ cҧ viӋc ÿi vào khu vӵc nhӕt ÿӝng vұt. Chѭѫng trình giám sát y tӃ thích hӧp cho nhân viên cNJng phҧi ÿѭӧc xây dӵng. Phҧi chuҭn bӏ và thông qua tài liӋu hѭӟng dүn hoҥt ÿӝng hoһc tài liӋu vӅ an toàn. Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 2 Cҩp ÿӝ này phù hӧp ÿӇ làm viӋc vӟi ÿӝng vұt ÿã tiêm phòng vӟi các vi sinh vұt thuӝc Nhóm nguy cѫ 2. Cҫn thӵc hiӋn nhӳng biӋn pháp phòng ngӯa an toàn sau ÿây: 1. Ĉҥt tҩt cҧ các yêu cҫu ÿӕi vӟi cѫ sӣ ÿӝng vұt - an toàn sinh hӑc cҩp 1. 2. Có biӇn báo nguy hiӇm sinh hӑc (xem hình 1) ӣ các cӱa ra vào và tҥi nhӳng nѫi thích hӧp. 3. Cѫ sӣ phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ thuұn lӧi cho viӋc lau chùi và sҳp xӃp. 4. Cӱa phҧi ÿѭӧc mӣ vào trong và tӵ ÿóng. 5. Có ÿҫy ÿӫ thiӃt bӏ sѭӣi, thông hѫi và ánh sáng. 6. NӃu có thiӃt bӏ thông gió cѫ hӑc thì luӗng khí phҧi thәi vào bên trong. Khí thҧi ÿѭӧc thҧi ra ngoài và không ÿѭӧc tái luân chuyӇn ÿӃn bҩt kǤ nѫi nào trong tòa nhà. 7. ChӍ nhӳng ngѭӡi có trách nhiӋm mӟi ÿѭӧc phép vào. 8. Không ÿѭa vào các ÿӝng vұt không sӱ dөng cho viӋc thӵc nghiӋm. 9. Cҫn có chѭѫng trình kiӇm soát ÿӝng vұt gһm nhҩm và chân ÿӕt. 10. NӃu có cӱa sә, phҧi ÿҧm bҧo an ninh, không phá ÿѭӧc và nӃu có thӇ mӣ ÿѭӧc thì phҧi lҳp ÿһt tҩm chҳn chӕng ÿӝng vұt chân ÿӕt. x 30 x 11. Các bӅ mһt làm viӋc phҧi ÿѭӧc khӱ trùng bҵng chҩt khӱ trùng hiӋu quҧ sau khi sӱ dөng (xem chѭѫng 14). 12. Phҧi có tӫ an toàn sinh hӑc (cҩp I hoһc II) hoһc lӗng cách ly vӟi bӝ cung cҩp khí chuyên dөng và bӝ lӑc HEPA cho nhӳng công viӋc có thӇ tҥo ra khí dung. 13. Có sҹn nӗi hҩp tҥi chӛ hoһc gҫn vӟi cѫ sӣ ÿӝng vұt. 14. Vұt liӋu lót ә cho ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc loҥi bӓ theo cách làm giҧm thiӇu viӋc tҥo khí dung hay bөi. 15. Tҩt cҧ các vұt liӋu thҧi và lót ә phҧi ÿѭӧc khӱ trùng trѭӟc khi loҥi bӓ. 16. NӃu có thӇ thì hҥn chӃ viӋc sӱ dөng các vұt liӋu sҳc nhӑn. Luôn bӓ các vұt liӋu sҳc nhӑn vào các ÿӗ chӭa chuyên dөng chӕng chӑc thӫng có nҳp và xӱ lý nhѭ vұt nhiӉm trùng. 17. Các vұt liӋu ÿӇ hҩp hoһc ÿӕt phҧi ÿѭӧc vұn chuyӇn an toàn trong các ÿӗ chӭa ÿóng kín. 18. Lӗng nhӕt ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc khӱ trùng sau khi sӱ dөng. 19. Xác ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc ÿӕt. 20. Phҧi mһc quҫn áo và trang thiӃt bӏ bҧo hӝ khi ӣ trong cѫ sӣ ÿӝng vұt và khi ra ngoài thì cӣi ra. 21. Phҧi có thiӃt bӏ rӱa tay. Nhân viên phҧi rӱa tay trѭӟc khi ra khӓi cѫ sӣ ÿӝng vұt. 22. Tҩt cҧ các chҩn thѭѫng, dù là rҩt nhҽ, phҧi ÿѭӧc xӱ lý thích hӧp, báo cáo và ghi chép lҥi. 23. Nghiêm cҩm ăn, uӕng, hút thuӕc và sӱ dөng mӻ phҭm trong cѫ sӣ. 24. Tҩt cҧ cán bӝ nhân viên phҧi ÿѭӧc tұp huҩn ÿҫy ÿӫ. Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 3 Cҩp ÿӝ này phù hӧp ÿӇ làm viӋc vӟi ÿӝng vұt ÿã ÿѭӧc tiêm phòng vӟi các vi sinh vұt thuӝc Nhóm nguy cѫ 3 hoһc chӍ ÿӏnh khi ÿánh giá nguy cѫ. Tҩt cҧ các hӋ thӕng, tiêu chuҭn thӵc hành và quy trình phҧi ÿѭӧc xem xét và chӭng nhұn lҥi hàng năm. Cҫn thӵc hiӋn nhӳng biӋn pháp phòng ngӯa an toàn sau ÿây: 1. Ĉҥt tҩt cҧ các yêu cҫu cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt - an toàn sinh hӑc cҩp 1 và 2. 2. KiӇm soát nghiêm ngһt ngѭӡi vào. 3. Cѫ sӣ phҧi cách biӋt vӟi khu vӵc phòng thí nghiӋm và nhà nuôi ÿӝng vұt khác bҵng mӝt bӝ cӱa kép tҥo thành mӝt phòng chuҭn bӏ. 4. Phòng chuҭn bӏ phҧi có thiӃt bӏ rӱa tay. 5. Phòng chuҭn bӏ nên có vòi sen. 6. Phҧi có bӝ phұn thông gió cѫ hӑc ÿӇ ÿҧm bҧo luӗng không khí liên tөc ӣ tҩt cҧ các phòng. Khí thҧi phҧi qua hӋ thӕng lӑc HEPA trѭӟc khi thҧi ra ngoài và không ÿѭӧc tái luân chuyӇn. HӋ thӕng phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ phòng tránh luӗng khí ÿҧo ngѭӧc và tҥo áp lӵc dѭѫng ӣ bҩt kǤ nѫi nào trong nhà nuôi ÿӝng vұt. x 31 x 7. Phҧi có sҹn nӗi hҩp ӣ vӏ trí thuұn lӧi ÿӕi vӟi nhà nuôi ÿӝng vұt có chҩt nguy hiӇm sinh hӑc. Chҩt thҧi nhiӉm trùng nên ÿѭӧc hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi chuyӇn ÿӃn nѫi khác trong cѫ sӣ ÿӝng vұt. 8. Có sҹn lò thiêu tҥi chӛ hoһc thiӃt bӏ thay thӃ theo quy ÿӏnh cӫa cѫ quan chӭc năng có thҭm quyӅn. 9. Ĉӝng vұt bӏ nhiӉm vi sinh vұt thuӝc Nhóm nguy cѫ 3 phҧi ÿѭӧc nhӕt trong lӗng ӣ vӏ trí cách ly hoһc trong phòng. Lӗng phҧi có thiӃt bӏ thông gió ÿһt ӣ sau. 10. Hҥn chӃ tӕi ÿa bөi trong ә. 11. Tҩt cҧ quҫn áo bҧo hӝ phҧi ÿѭӧc khӱ trùng trѭӟc khi giһt. 12. Cӱa sә phҧi ÿóng và bӏt kín, không phá ÿѭӧc. 13. Nên tiêm phòng thích hӧp cho nhân viên. Cѫ sӣ ÿӝng vұt – An toàn sinh hӑc cҩp 4 Công viӋc trong cѫ sӣ ÿӝng vұt này thѭӡng sӁ liên kӃt vӟi công viӋc trong phòng thí nghiӋm biӋt lұp tӕi ÿa - an toàn sinh hӑc cҩp 4. Phҧi áp dөng hài hòa các quy tҳc và quy ÿӏnh cҩp quӕc gia và ÿӏa phѭѫng khi thӵc hiӋn cҧ hai công viӋc này. NӃu công viӋc ÿѭӧc tiӃn hành trong mӝt phòng thí nghiӋm yêu cҫu mһc quҫn áo bҧo hӝ thì các quy trình và tiêu chuҭn thӵc hành bә sung phҧi ÿѭӧc áp dөng trѭӟc nhӳng gì ÿѭӧc mô tҧ dѭӟi ÿây (xem chѭѫng 5). 1. Ĉҥt tҩt cҧ các yêu cҫu cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt - an toàn sinh hӑc cҩp 1, 2 và 3. 2. KiӇm soát nghiêm ngһt ngѭӡi vào. ChӍ nhӳng nhân viên ÿѭӧc giám ÿӕc cѫ quan cho phép mӟi ÿѭӧc vào. 3. Không làm viӋc tӯng ngѭӡi riêng rӁ: phҧi áp dөng nguyên tҳc hai ngѭӡi. 4. Nhân viên phҧi ÿѭӧc ÿào tҥo ӣ mӭc ÿӝ cao nhҩt nhѭ các nhà vi sinh vұt và quen vӟi nhӳng nguy hiӇm nghӅ nghiӋp và có sӵ phòng ngӯa cҫn thiӃt. 5. Khu vӵc nhà nuôi ÿӝng vұt nhiӉm các vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 4 phҧi duy trì các tiêu chuҭn ngăn chһn ÿѭӧc mô tҧ và áp dөng cho phòng thí nghiӋm biӋt lұp tuyӋt ÿӕi- an toàn sinh hӑc cҩp 4. 6. Phҧi vào cѫ sӣ qua mӝt phòng chuҭn bӏ khóa khí, phía sҥch cӫa phòng chuҭn bӏ phҧi cách biӋt vӟi phía hҥn chӃ bҵng tiӋn nghi tҳm rӱa và thay ÿӗ ÿҥc. 7. Khi vào làm viӋc, nhân viên phҧi cӣi bӓ thѭӡng phөc và thay bҵng quҫn áo bҧo hӝ ÿһc biӋt. Khi làm viӋc xong phҧi cӣi bӓ quҫn áo bҧo hӝ ÿӇ thanh hҩp tiӋt trùng và tҳm rӱa trѭӟc khi ra. 8. Cѫ sӣ phҧi ÿѭӧc thông gió bҵng hӋ thӕng lӑc thҧi HEPA ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ ÿҧm bҧo áp lӵc âm (luӗng khí hѭӟng vào trong). 9. HӋ thӕng thông gió phҧi ÿѭӧc thiӃt kӃ chӕng luӗng khí ÿҧo ngѭӧc và áp lӵc dѭѫng. 10. Phҧi có nӗi hѫi hai cӱa có nҳp sҥch ÿһt ӣ mӝt phòng bên ngoài phòng biӋt lұp ÿӇ trao ÿәi vұt liӋu. 11. Phҧi có 1 khóa khí riêng có mһt sҥch ÿһt trong mӝt phòng bên ngoài phòng x 32 x biӋt lұp ÿӇ trao ÿәi các vұt liӋu không hҩp ÿѭӧc. 12. Tҩt cҧ các thao tác vӟi ÿӝng vұt bӏ nhiӉm vi sinh vұt thuӝc nhóm nguy cѫ 4 phҧi ÿѭӧc thӵc hiӋn trong ÿiӅu kiӋn biӋt lұp tӕi ÿa - An toàn sinh hӑc cҩp 4. 13. Tҩt cҧ các ÿӝng vұt phҧi ÿѭӧc nhӕt riêng rӁ. 14. Tҩt cҧ chҩt thҧi và vұt liӋu lót ә phҧi ÿѭӧc hҩp tiӋt trùng trѭӟc khi loҥi bӓ. 15. Phҧi có giám sát y tӃ cho nhân viên. Ĉӝng vұt không xѭѫng sӕng Nhѭ vӟi ÿӝng vұt có xѭѫng sӕng, cҩp an toàn sinh hӑc cӫa cѫ sӣ ÿӝng vұt không xѭѫng sӕng cNJng do nhóm nguy cѫ cӫa các tác nhân theo ÿiӅu tra hoһc ÿánh giá nguy cѫ quyӃt ÿӏnh. Nhӳng phòng ngӯa bә sung sau ÿây là cҫn thiӃt ÿӕi vӟi mӝt sӕ ÿӝng vұt chân ÿӕt, ÿһc biӋt là côn trùng bay: 1. Ĉӝng vұt không xѭѫng sӕng ÿã nhiӉm và không nhiӉm trùng cҫn có phòng riêng biӋt. 2. Phòng có thӇ bӏt kín lҥi ÿӇ xông khói. 3. Luôn có bình phun diӋt côn trùng 4. Cҫn có thiӃt bӏ "làm lҥnh" ÿӇ làm giҧm hoҥt ÿӝng cӫa ÿӝng vұt không xѭѫng sӕng khi cҫn thiӃt. 5. Lӕi vào phҧi qua phòng chuҭn bӏ có bүy côn trùng và lѭӟi chҳn ÿӝng vұt chân ÿӕt ӣ cӱa ra vào. 6. Tҩt cҧ các ӕng thông khí và cӱa sә có thӇ mӣ cҫn có lѭӟi chҳn ÿӝng vұt chân ÿӕt. 7. Lѭӟi chҳn ӣ chұu rӱa và cӱa cӕng không ÿѭӧc ÿӇ khô. 8. Tҩt cҧ các chҩt thҧi cҫn ÿѭӧc khӱ trùng bҵng cách hҩp vì mӝt sӕ ÿӝng vұt không xѭѫng sӕng không bӏ chҩt khӱ trùng tiêu diӋt. 9. KiӇm tra sӕ lѭӧng ҩu trùng và ÿӝng vұt chân ÿӕt bay, bò, nhҧy trѭӣng thành. 10. Dөng cө chӭa bӑ chét và mҥt cҫn ÿһt trên khay dҫu. 11. Các loài côn trùng biӃt bay ÿã nhiӉm hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc nhӕt trong lӗng có lѭӟi kép. 12. Các loài chân ÿӕt ÿã nhiӉm hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng phҧi ÿѭӧc nhӕt trong phòng an toàn sinh hӑc hoһc cách ly. 13. Các loài chân ÿӕt ÿã nhiӉm hoһc có nguy cѫ nhiӉm trùng có thӇ ÿѭӧc thao tác trên khay lҥnh. Xem thông tin chi tiӃt ӣ các tài liӋu tham khҧo (3–6). x 33 x 7. Hѭӟng dүn kiӇm ÿӏnh phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ Thҭm ÿӏnh phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ có thӇ ÿѭӧc xác ÿӏnh là viӋc xem xét lҥi mӝt cách hӋ thӕng và các qui trình văn bҧn thӇ hiӋn các thành phҫn cҩu trúc phòng thí nghiӋm, hӋ thӕng hoһc/và các thành phҫn cӫa hӋ thӕng ÿѭӧc lҳp ÿһt, kiӇm tra, thӱ nghiӋm chӭc năng và thҭm tra ÿӇ ÿҥt các tiêu chuҭn tѭѫng ӭng cҩp quӕc gia hoһc quӕc tӃ. Các tiêu chuҭn thiӃt kӃ cӫa hӋ thӕng tòa nhà tѭѫng ӭng và thiӃt kӃ vұn hành tuân theo nhӳng yêu cҫu này. Nói mӝt cách khác, các phòng thí nghiӋm ÿѭӧc thiӃt kӃ theo các mӭc an toàn sinh hӑc cҩp 1 - 4 sӁ có nhӳng khác biӋt và ÿòi hӓi ÿӝ phӭc tҥp thҭm ÿӏnh tăng dҫn. ĈiӅu kiӋn khí hұu và ÿӏa lý nhѭ các ÿѭӡng ÿӭt ÿoҥn ÿӏa chҩt hoһc ÿӝ nóng, lҥnh hay ÿӝ ҭm quá cao cNJng có thӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn thiӃt kӃ và vì thӃ ÿòi hӓi viӋc thҭm ÿӏnh phòng thí nghiӋm. Trѭӟc khi hoàn thành quá trình kiӇm ÿӏnh, các thành phҫn cҩu trúc thích hӧp và hӋ thӕng hӛ trӧ sӁ ÿѭӧc thӱ nghiӋm ӣ các ÿiӅu kiӋn vұn hành khác nhau và các phѭѫng thӭc hoҥt ÿӝng không nhѭ mong ÿӧi và các thành phҫn này sӁ ÿѭӧc phê chuҭn. Quá trình thҭm ÿӏnh và tiêu chuҭn chҩp nhұn ÿѭӧc nên ÿѭӧc xác lұp sӟm, tӕt nhҩt là trong giai ÿoҥn lұp chѭѫng trình cӫa dӵ án xây dӵng hoһc nâng cҩp. Khi ÿѭӧc biӃt sӟm trong quá trình viӃt ÿӅ án ÿҫu tѭ thì các kiӃn trúc sѭ, kӻ sѭ, chuyên viên y tӃ và an toàn cNJng nhѭ cѫ bҧn nhҩt là ngѭӡi sӱ dөng phòng thí nghiӋm hiӇu yêu cҫu thӵc hiӋn cӫa phòng thí nghiӋm cө thӇ và thiӃt lұp viӋc thӇ hiӋn ÿӗng bӝ phòng thí nghiӋm và/hoһc cѫ sӣ. Qui trình thҭm ÿӏnh cung cҩp cho cѫ quan và cӝng ÿӗng dân cѭ xung quanh ÿӝ tin cұy cao hѫn vӅ hӋ thӕng cҩu trúc, ÿiӋn, máy móc, bѫm, hӋ thӕng khӱ trùng và kiӇm soát cNJng nhѭ hӋ thӕng cҧnh báo và an ninh sӁ ÿѭӧc hoҥt ÿӝng theo thiӃt kӃ ÿӇ ÿҧm bҧo cho viӋc kiӇm soát bҩt kǤ nhӳng vi sinh vұt nào có khҧ năng gây nguy hiӇm ÿѭӧc xӱ lý ӣ trong mӝt phòng thí nghiӋm hoһc cѫ sӣ ÿӝng vұt cө thӇ. Các hoҥt ÿӝng kiӇm ÿӏnh thѭӡng bҳt ÿҫu trong giai ÿoҥn lұp chѭѫng trình cӫa dӵ án và xuyên suӕt trong quá trình xây dӵng phòng xét nghiӋm/cѫ sӣ và thӡi gian bҧo hành sau ÿó. Thӡi gian bҧo hành thѭӡng kéo dài khoҧng 1 năm sau khi sӱ dөng. Nhân viên kiӇm ÿӏnh ÿѭӧc ÿӅ nghӏ vүn hiӋn diӋn và ÿӝc lұp vӟi các nhà thiӃt kӃ, kӻ sѭ và công ty xây dӵng có liên quan trong viӋc thiӃt kӃ và xây dӵng. Nhân viên kiӇm ÿӏnh làm viӋc vӟi tѭ cách là ngѭӡi ӫng hӝ cho viӋc xây dӵng hoһc nâng cҩp phòng thí nghiӋm cӫa cѫ quan và nên ÿѭӧc xem là mӝt thành viên cӫa nhóm thiӃt kӃ; cҫn thiӃt có nhân viên này trong giai ÿoҥn lұp chѭѫng trình cӫa dӵ án. Trong mӝt sӕ trѭӡng hӧp, nhân viên trong cѫ quan cNJng có thӇ chính là nhân viên thiӃt kӃ lҳp ÿһt. Trong trѭӡng hӧp cѫ sӣ phòng thí nghiӋm khá phӭc tҥp (an toàn sinh hӑc cҩp 3 hoһc 4), cѫ quan cҫn thuê nhân viên thiӃt kӃ lҳp ÿһt bên ngoài có kinh nghiӋm và thành công trong công tác kiӇm ÿӏnh phòng thí nghiӋm có mӭc ÿӝ an toàn sinh hӑc phӭc tҥp và các cѫ sӣ ÿӝng vұt . Khi sӱ dөng nhân viên kiӇm ÿӏnh ÿӝc lұp cѫ quan vүn nên là thành viên cӫa nhóm kiӇm ÿӏnh. x 34 x Ngѭӡi ta ÿӅ nghӏ rҵng ngoài chuyên viên kiӇm ÿӏnh, nhân viên an toàn sinh hӑc cӫa cѫ quan, chuyên viên dӵ án, quҧn lý chѭѫng trình và ngѭӡi ÿҥi diӋn cӫa nhóm hoҥt ÿӝng và bҧo dѭӥng là các thành viên cӫa nhóm. Dѭӟi ÿây là danh mөc các thành phҫn và hӋ thӕng cӫa phòng thí nghiӋm có thӇ ÿѭӧc bao gӗm trong mӝt kӃ hoҥch thҭm ÿӏnh kiӇm tra chӭc năng, tuǤ thuӝc vào cҩp ÿӝ kiӇm soát cӫa cѫ sӣ cҫn xây dӵng hoһc nâng cҩp. Danh mөc này chѭa hoàn toàn ÿҫy ÿӫ. HiӇn nhiên là kӃ hoҥch thҭm ÿӏnh thӵc sӵ sӁ phҧn ánh tính phӭc tҥp cӫa phòng thí nghiӋm ÿѭӧc thiӃt kӃ. 1. HӋ thӕng tӵ ÿӝng hóa tòa nhà bao gӗm sӵ liên kӃt vӟi các khu vӵc ÿiӅu khiӇn và giám sát tӯ xa. 2. HӋ thӕng phát hiӋn và giám sát ÿiӋn. 3. Khóa an toàn bҵng ÿiӋn và thiӃt bӏ phát hiӋn gҫn. 4. HӋ thӕng lò sѭӣi, thông gió (cung cҩp và thҧi khí) và ÿiӅu hòa không khí (HVAC). 5. HӋ thӕng lӑc khí hiӋu năng cao (HEPA). 6. HӋ thӕng khӱ nhiӉm HEPA. 7. KiӇm soát hӋ thӕng thҧi khí và HVAC cùng khóa liên ÿӝng (interlock) kiӇm soát. 8. Bӝ giҧm âm kín khí. 9. HӋ thӕng tӫ lҥnh phòng thí nghiӋm. 10. HӋ thӕng hѫi nѭӟc và ÿun sôi. 11. HӋ thӕng phát hiӋn, kiӇm soát và báo cháy. 12. ThiӃt bӏ chӕng dòng nѭӟc chҧy ngѭӧc vào phòng thí nghiӋm. 13. HӋ thӕng nѭӟc ÿã xӱ lý (ví dө: nѭӟc thҭm thҩu ngѭӧc, nѭӟc cҩt). 14. HӋ thӕng trung hoà và xӱ lý chҩt thҧi lӓng. 15. HӋ thӕng bѫm khӣi ÿӝng dүn nѭӟc. 16. HӋ thӕng khӱ nhiӉm hóa chҩt. 17. HӋ thӕng khí tê trong phòng thí nghiӋm y tӃ. 18. HӋ thӕng khí thӣ. 19. HӋ thӕng dӏch vө và khí cө. 20. ViӋc kiӇm tra áp suҩt phân tҫng cӫa phòng thí nghiӋm và khu vӵc phө trӧ. 21. HӋ thӕng mҥng LAN và hӋ thӕng sӕ liӋu máy vi tính. 22. HӋ thӕng ÿiӋn thông thѭӡng. 23. HӋ thӕng ÿiӋn trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp. 24. HӋ thӕng ÿiӋn ÿѭӧc dùng liên tөc. 25. HӋ thӕng ÿèn hiӋu trong trѭӡng hӧp khҭn cҩp. 26. Nhӳng tҩm chҳn ánh sáng. 27. MiӃng chҳn dүn ÿiӋn và máy móc. x 35 x 28. HӋ thӕng ÿiӋn thoҥi. 29. Khoá liên ÿӝng kiӇm soát cӱa kín khí. 30. MiӃng chҳn cӱa kín khí. 31. MiӃng chҳn cӱa sә và ô quan sát. 32. Chѭӟng ngҥi vұt chӕng xâm nhұp 33. KiӇm tra tính vӳng chҳc ÿӗng nhҩt trong cҩu trúc: trҫn, vách tѭӡng và sàn nhà bê tông. 34. KiӇm tra hӋ thӕng bao bӑc xung quanh: trҫn, vách và sàn. 35. Phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 có khҧ năng cách ly bҵng kiӇm soát áp suҩt. 36. Tӫ an toàn sinh hӑc. 37. Nӗi hҩp. 38. HӋ thӕng ni-tѫ lӓng và tín hiӋu báo ÿӝng. 39. HӋ thӕng phát hiӋn nѭӟc (chҷng hҥn trong trѭӡng hӧp có nѭӟc chҧy tràn trong vùng kiӇm soát). 40. HӋ thӕng vòi sen và hoá chҩt bә sung ÿӇ khӱ khuҭn. 41. HӋ thӕng trung hoà và rӱa sҥch buӗng thang máy. 42. Xӱ lý chҩt thҧi. x 36 x 8. Hѭӟng dүn cҩp giҩy chӭng nhұn phòng thí nghiӋm/cѫ sӣ Phòng thí nghiӋm là môi trѭӡng năng ÿӝng và phӭc tҥp. Các phòng xét nghiӋm lâm sàng và nghiên cӭu y sinh hӑc ngày này phҧi thích ӭng nhanh chóng vӟi nhu cҫu và áp lӵc ngày càng tăng cӫa y tӃ công cӝng. Mӝt ví dө cho ÿiӅu này là nhu cҫu buӝc các phòng thí nghiӋm ÿiӅu chӍnh các ѭu tiên ÿӇ ÿáp ӭng vӟi thách thӭc vӅ bӋnh bùng phát và tái bùng phát. ĈӇ ÿҧm bҧo sӵ ÿiӅu chӍnh và duy trì ÿѭӧc tiӃn hành nhanh chóng và theo cách phù hӧp và an toàn, tҩt cҧ các nghiên cӭu sinh hӑc và phòng thí nghiӋm lâm sàng cҫn ÿѭӧc chӭng nhұn thѭӡng xuyên. ViӋc chӭng nhұn phòng thí nghiӋm giúp ÿҧm bҧo rҵng: 1. KiӇm soát máy móc thích hӧp và hoҥt ÿӝng ÿúng theo thiӃt kӃ. 2. Ĉӏa ÿiӇm xây dӵng phù hӧp và quҧn lý hành chính chuyên vӅ lӉ tân phù hӧp. 3. ThiӃt bӏ bҧo hӝ cá nhân phù hӧp vӟi công viӋc thӵc hiӋn. 4. Khӱ nhiӉm chҩt thҧi và vұt liӋu ÿѭӧc quan tâm ÿúng mӭc và các quy trình quҧn lý chҩt thҧi phù hӧp. 5. Quy trình thích hӧp cho an toàn phòng thí nghiӋm nói chung, bao gӗm an toàn vӅ con ngѭӡi, ÿiӋn và hóa chҩt. Chӭng nhұn phòng thí nghiӋm khác vӟi các hoҥt ÿӝng kiӇm ÿӏnh phòng thí nghiӋm (chѭѫng 7) ӣ nhiӅu phѭѫng diӋn quan trӑng. Chӭng nhұn phòng thí nghiӋm là kiӇm tra mӝt cách hӋ thӕng tҩt cҧ các ÿһc ÿiӇm và quy trình an toàn trong phòng thí nghiӋm (kiӇm soát máy móc, trang thiӃt bӏ bҧo hӝ lao ÿӝng và quҧn lý hành chính). Thӵc hành an toàn sinh hӑc và các qui trình cNJng ÿѭӧc kiӇm tra. Chӭng nhұn phòng thí nghiӋm là mӝt hoҥt ÿӝng ÿҧm bҧo chҩt lѭӧng và an toàn liên tөc và cҫn ÿѭӧc tiӃn hành ÿӏnh kǤ. Các chuyên gia ÿѭӧc ÿào tҥo ÿҫy ÿӫ vӅ an toàn và y tӃ hoһc các chuyên gia an toàn sinh hӑc có thӇ tiӃn hành các hoҥt ÿӝng chӭng nhұn phòng thí nghiӋm. Cѫ quan có thӇ giao viӋc cho ngѭӡi có các kӻ năng thành thҥo theo yêu cҫu ÿӇ tiӃn hành ÿánh giá, ÿiӅu tra và thanh tra (các thuұt ngӳ này có thӇ sӱ dөng hoán ÿәi nhau) kӃt hӧp vӟi quá trình cҩp giҩy chӭng nhұn. Tuy nhiên, cѫ quan có thӇ cân nhҳc tuyӇn dөng hoһc ÿѭӧc yêu cҫu tuyӇn mӝt ÿѫn vӏ thӭ ba ÿӇ cung ӭng các dӏch vө này. Nghiên cӭu y sinh hӑc và cѫ sӣ phòng thí nghiӋm lâm sàng có thӇ phát triӇn các công cө ÿánh giá, khҧo sát và thanh tra ÿӇ giúp ÿҧm bҧo tính nhҩt quán trong quá trình cҩp giҩy chӭng nhұn. Nhӳng công cө này nên linh hoҥt ÿӫ ÿӇ cho phép sӵ khác nhau vӅ nhân sӵ và thӫ tөc giӳa hai phòng thí nghiӋm bҳt buӝc cùng tiӃn hành mӝt kiӇu công viӋc trong khi vүn cùng lúc ÿѭa ra mӝt phѭѫng pháp nhҩt quán trong cѫ quan. Phҧi thұn trӑng ÿӇ ÿҧm bҧo rҵng các công cө này ÿѭӧc chӍ sӱ x 37 x dөng bӣi các nhân viên ÿѭӧc ÿào tҥo thích hӧp và công cө này không ÿѭӧc dùng ÿӇ thay thӃ cho ÿánh giá an toàn sinh hӑc chuyên nghiӋp. Ví dө vӅ các công cө nhѭ vұy ÿѭӧc nêu lên trong các bҧng 5 - 7. Nhӳng phát hiӋn trong ÿánh giá, khҧo sát và thanh tra nên ÿѭӧc thҧo luұn vӟi nhân viên và quҧn lý phòng thí nghiӋm. Trong mӝt phòng thí nghiӋm, cҫn chӑn mӝt cá nhân chӏu trách nhiӋm ÿӇ ÿҧm bҧo thӵc hiӋn hành ÿӝng sӱa chӳa tҩt cҧ các thiӃu sót nhұn thҩy ÿѭӧc trong suӕt quá trình ÿánh giá. Không nên hoàn tҩt viӋc chӭng nhұn phòng thí nghiӋm và không nên công bӕ phòng thí nghiӋm ÿӫ chӭc năng hoҥt ÿӝng cho ÿӃn khi các thiӃu sót ÿã ÿѭӧc xӱ trí thích hӧp. Tính phӭc tҥp cӫa vұn hành phòng thí nghiӋm an toàn sinh hӑc cҩp 4 nҵm ngoài phҥm vi cӫa cҭm nang này. ĈӇ biӃt thêm thông tin chi tiӃt , xin liên lҥc chѭѫng trình An toàn Sinh hӑc cӫa Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi 1 (Xem thêm phө lөc 3). 1 Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, Chѭѫng trình An toàn Sinh hӑc, Khoa Giám sát và Phòng chӕng bӋnh lây truyӅn. Tә chӭc Y tӃ ThӃ giӟi, 20 Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Thөy Sӻ ( x 38 x B̫ng 5. An toàn sinh h͕c phòng thí nghi͏m c˯ b̫n - c̭p 1: Ĉi͉u tra an toàn phòng thí nghi͏m Ĉӏa ÿiӇm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thӡi gian: . . . . . . . . . . . . . . . . . Ngѭӡi phө trách phòng thí nghiӋm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KHOҦN MӨC KIӆM TRA (GHI VÀO THӠI GIAN KIӆM TRA) CÓ KHÔNG KHÔNG CÓ DӲ LIӊU GHI CHÚ Phòng thí nghiӋm BiӇn báo ÿúng: tia cӵc tím, tia la-de, chҩt phóng xҥ Ƒ Ƒ Ƒ Có và thӵc hiӋn các hѭӟng dүn an toàn sinh hӑc thích hӧp Ƒ Ƒ Ƒ ThiӃt bӏ phòng thí nghiӋm dán nhãn ÿúng (nguy hiӇm sinh hӑc, phóng xҥ, ÿӝc ...) Ƒ Ƒ Ƒ ThiӃt kӃ phòng thí nghiӋm DӉ lau dӑn Ƒ Ƒ Ƒ Ĉèn cӵc tím bұt lên cùng vӟi khóa liên ÿӝng Ƒ Ƒ Ƒ Các giá ÿӵng chҳc chҳn Ƒ Ƒ Ƒ Mһt bàn làm viӋc không thҩm nѭӟc và chӏu ÿѭӧc a-xít, kiӅm, dung môi hӳu cѫ và nhiӋt ÿӝ Ƒ Ƒ Ƒ Ánh sáng vӯa phҧi Ƒ Ƒ Ƒ Không gian cҩt ÿӗ ÿҥc ÿӫ và ÿѭӧc sӱ dөng thích hӧp Ƒ Ƒ Ƒ Cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc: Ĉính kèm biӇu mүu ÿiӅu tra cҩp ÿӝ an toàn sinh hӑc Bình khí Tҩt cҧ các bình khí an toàn Ƒ Ƒ Ƒ Ĉұy nҳp bình khí dӵ trӳ Ƒ Ƒ Ƒ ChӍ ÿӇ khí nguy hiӇm và ngҥt trong phòng thông thoáng Ƒ Ƒ Ƒ Có bình hӃt khí hoһc quá ÿҫy Ƒ Ƒ Ƒ Hoá chҩt Hoá chҩt dӉ cháy lѭu giӳ trong phòng ÿӇ chҩt dӉ cháy Ƒ Ƒ Ƒ Hóa chҩt tҥo peroxide ghi 2 thӡi gian (nhұn và mӣ lӑ hóa chҩt) Ƒ Ƒ Ƒ Sҳp xӃp hoá chҩt ÿúng Ƒ Ƒ Ƒ Hóa chҩt nguy hiӇm ÿӇ trên tҫm mҳt Ƒ Ƒ Ƒ Hóa chҩt ÿӇ trên sàn nhà Ƒ Ƒ Ƒ Lӑ chӭa hóa chҩt mӣ nҳp Ƒ Ƒ Ƒ Tҩt cҧ dung dӏch dán nhãn ÿúng Ƒ Ƒ Ƒ x 39 x Ĉang dùng nhiӋt kӃ thӫy ngân Ƒ Ƒ Ƒ Tӫ lҥnh/tӫ ÿông/phòng lҥnh Có thӵc phҭm cho ngѭӡi Ƒ Ƒ Ƒ Chҩt dӉ cháy trong phòng an toàn/chӕng cháy nә Ƒ Ƒ Ƒ Dán nhãn bình chӭa chҩt gây ung thѭ, chҩt phóng xҥ và/hoһc nguy hiӇm sinh hӑc Ƒ Ƒ Ƒ Phòng lҥnh có lӕi thoát hiӇm Ƒ Ƒ Ƒ ThiӃt bӏ ÿiӋn Có ә cҳm ÿiӋn rӡi Ƒ Ƒ Ƒ ĈiӋn nӕi ÿҩt và có các cӵc thích hӧp Ƒ Ƒ Ƒ Chӛ tiӃp ÿiӋn gҫn bӗn rӱa tay, dѭӟi vòi sen Ƒ Ƒ Ƒ ThiӃt bӏ có hӋ thӕng dây bӏ hӣ hoһc hӓng Ƒ Ƒ Ƒ Chӛ tiӃp ÿiӋn hoһc ә cҳm rӡi quá tҧi Ƒ Ƒ Ƒ Ә cҳm rӡi trên sàn nhà. Ƒ Ƒ Ƒ Cҫu chì ÿúng quy cách Ƒ Ƒ Ƒ Chӛ nӕi ÿiӋn gҫn nguӗn nѭӟc ÿҥt tiêu chuҭn ÿӏa phѭѫng Ƒ Ƒ Ƒ Có dây ÿiӋn nӕi ÿҩt trong ÿѭӡng ÿiӋn Ƒ Ƒ Ƒ Lò sѭӣi di ÿӝng Ƒ Ƒ Ƒ ThiӃt bӏ bҧo hӝ cá nhân Có sҹn thiӃt bӏ rӱa mҳt trong phòng thí nghiӋm Ƒ Ƒ Ƒ Có sҹn vòi sen an toàn Ƒ Ƒ Ƒ Có sҹn thiӃt bӏ bҧo hӝ cá nhân (găng tay, áo choàng, kính bҧo hӝ, ) Ƒ Ƒ Ƒ Ngѭӡi làm viӋc dùng ÿӗ bҧo hӝ ÿúng cách Ƒ Ƒ Ƒ Các loҥi áo choàng ngoài cӫa phòng thí nghiӋm, găng tay và các ÿӗ bҧo hӝ cá nhân khác không ÿѭӧc mһc bên ngoài phòng thí nghiӋm Ƒ Ƒ Ƒ ThiӃt bӏ bҧo hӝ cá nhân sҹn có khi làm viӋc vӟi tӫ âm Ƒ Ƒ Ƒ Quҧn lý chҩt thҧi Có dҩu hiӋu xӱ lý chҩt thҧi không ÿúng Ƒ Ƒ Ƒ Bӓ chҩt thҧi vào các vұt chӭa phù Ƒ Ƒ Ƒ x 40 x hӧp Bình chӭa hóa chҩt ÿeo thҿ, dán nhãn, ghi thӡi gian và ÿұy nҳp Ƒ Ƒ Ƒ Thao tác và lѭu giӳ bình chӭa hóa chҩt ÿúng cách Ƒ Ƒ Ƒ Sӱ dөng và hӫy hӝp chӭa vұt sҳc nhӑn ÿúng cách Ƒ Ƒ Ƒ Không có rác trên sàn nhà Ƒ Ƒ Ƒ Quy trình xӱ lý chҩt thҧi ÿѭӧc dán trong phòng thí nghiӋm Ƒ Ƒ Ƒ Có chѭѫng trình an toàn và sӭc khӓe nghӅ nghiӋp Thông báo nguy hiӇm Ƒ Ƒ Ƒ Bҧo vӋ ÿѭӡng hô hҩp Ƒ Ƒ Ƒ Ĉҧm bҧo khҧ năng nghe Ƒ Ƒ Ƒ KiӇm tra ÿӏnh lѭӧng formaldehyde. Ƒ Ƒ Ƒ KiӇm tra ÿӏnh lѭӧng Ethylene oxide Ƒ Ƒ Ƒ KiӇm tra ÿӏnh lѭӧng khí gây mê Ƒ Ƒ Ƒ KiӇm soát cѫ khí chung Luӗng khí tӯ phòng thí nghiӋm không ÿi ÿӃn khu vӵc chung, hành lang và khu vӵc làm viӋc Ƒ Ƒ Ƒ Dùng chұu rӱa và ӕng nѭӟc làm ӕng thông Ƒ Ƒ Ƒ Có bӗn rӱa tay Ƒ Ƒ Ƒ Phҫn máy móc phѫi nhiӉm (ròng rӑc, bánh răng) Ƒ Ƒ Ƒ Ĉѭӡng hút khí có thiӃt bӏ lӑc và giӳ bөi trên bàn thí nghiӋm Ƒ Ƒ Ƒ Nѭӟc thҧi có nguy cѫ chҧy ngѭӧc vào hӋ thӕng cung cҩp nѭӟc sҥch Ƒ Ƒ Ƒ HӋ thӕng nѭӟc lӑc trong ÿiӅu kiӋn tӕt Ƒ Ƒ Ƒ Chѭѫng trình kiӇm soát ÿӝng vұt gһm nhҩm và ÿӝng vұt chân ÿӕt chӫ ÿӝng và hiӋu quҧ Ƒ Ƒ Ƒ Tiêu chuҭn thӵc hành và quy trình chung Thӵc phҭm ÿӇ bên ngoài phòng thí nghiӋm. Ƒ Ƒ Ƒ Lò vi sóng dán nhãn “ChӍ dùng cho phòng thí nghiӋm, không dùng ÿӇ Ƒ Ƒ Ƒ x 41 x chӃ biӃn thӭc ăn” Ăn, uӕng, hút thuӕc và/hoһc trang ÿiӇm trong phòng thí nghiӋm Ƒ Ƒ Ƒ Vұt chӭa thӫy tinh có áp suҩt ÿѭӧc gói hoһc che chҳn (ví dө: ӕng hút chân không) Ƒ Ƒ Ƒ Cҩm hút pi-pét bҵng miӋng Ƒ Ƒ Ƒ Sҹn có và sӱ dөng thiӃt bӏ hút pi-pét cѫ hӑc Ƒ Ƒ Ƒ Quҫn áo bҧo hӝ trong phòng thí nghiӋm và quҫn áo thѭӡng ÿӇ riêng Ƒ Ƒ Ƒ Sҳp xӃp trong phòng thí nghiӋm Ƒ Ƒ Ƒ Vұt chӭa bҵng thӫy tinh ÿӇ trên sàn nhà Ƒ Ƒ Ƒ Có cҧnh báo trѫn trѭӧt Ƒ Ƒ Ƒ Tҩm lót sҥch hút nѭӟc trҧi trên bӅ mһt làm viӋc Ƒ Ƒ Ƒ Xӱ lý thӫy tinh vӥ bҵng dөng cө cѫ hӑc (quét và hӕt, kҽp ) Ƒ Ƒ Ƒ Phòng cháy Ƒ Ƒ Ƒ Ĉӫ trө nѭӟc chӕng cháy và không cҧn trӣ Ƒ Ƒ Ƒ Lӛ thông ӣ tѭӡng, trҫn nhҫ, sàn nhà Ƒ Ƒ Ƒ Ĉѭӡng dây hoһc ÿѭӡng ӕng cҧn trӣ ÿóng mӣ cӱa Ƒ Ƒ Ƒ ChiӅu rӝng tӕi thiӇu cӫa lӕi ÿi trong phòng thí nghiӋm là 1m Ƒ Ƒ Ƒ ĈӇ ÿӗ vұt trên máng ÿèn hoһc ÿѭӡng dүn khí Ƒ Ƒ Ƒ Có nhiӅu vұt dӉ cháy trong phòng thí nghiӋm Ƒ Ƒ Ƒ Bình nѭӟc nóng có nhiӋt ÿӝ hҵng ÿӏnh. Có bӝ ÿiӅu chӍnh tӵ ÿӝng khi nѭӟc ít hoһc quá nóng Ƒ Ƒ Ƒ Làm bҵng vұt liӋu khó cháy Ƒ Ƒ Ƒ Chӳ ký thanh tra: ........................................ Thӡi gian thanh tra: ........................ x 42 x B̫ng 6. Phòng thí nghi͏m c˯ b̫n - An toàn sinh h͕c c̭p 2: Ĉi͉u tra an toàn phòng thí nghi͏m. PhiӃu này ÿѭӧc sӱ dөng cùng vӟi phiӃu ÿiӅu tra an toàn sinh hӑc cҩp 1. Ĉӏa ÿiӇm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thӡi gian: . . . . . . . . . . . . . . . . . Phө trách phòng thí nghiӋm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MӨC KIӆM TRA (CÓ GHI THӠI GIAN KIӆM TRA) CÓ KHÔNG KHÔNG CÓ DӲ LIӊU GHI CHÚ Tӫ an toàn sinh hӑc Thӡi gian: Giҩy chӭng nhұn trong vòng