Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lí dựa vào nhà trường

128 HNUE JOURNAL OF SCIENCE DOI: 10.18173/2354-1075.2019-0030 Educational Sciences, 2019, Volume 64, Issue 2A, pp. 128-136 This paper is available online at CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ QUẢN LÍ DỰA VÀO NHÀ TRƯỜNG Vũ Thị Mai Hường Khoa Quản lí Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Quản lí dựa vào nhà trường ra đời trong trào lưu cải cách giáo dục theo hướng chuyển từ bình diện giáo dục trên lớp sang bình diện tổ chức nhà trường, tái cấu trúc hệ thống giáo dục và phong cách quản lí. Các yếu tố tác động tới quản lí dựa vào nhà trường phụ thuộc vào mức độ chuyển giao và phân bổ quyền lực và loại hình chương trình quản lí dựa vào nhà trường được tiếp nhận thực hiện trong thực tiễn. Việc xác định và thiết kế thang đo các yếu tố tác động tới mô hình này rất phức tạp vì có liên quan đến nhiều bên có liên đới cũng như hàng loạt những yếu tố đầu vào hoặc có thể đơn giản chỉ là một sự thay đổi trong việc phân bổ cụ thể nguồn lực nào đó. Bài viết tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng bên trong và bên ngoài đến quản lí dựa vào nhà trường và tiến hành khảo sát thực trạng các yếu tố đó tại các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hà Nội. Từ khoá: Quản lí, quản lí dựa vào nhà trường, các yếu tố ảnh hưởng, yếu tố bên trong, yếu tố bên ngoài. 1. Mở đầu Malenet Al định nghĩa: “Quản lí dựa vào nhà trường được xem như sự thay đổi cấu trúc quyền lực một cách chính thức, hay nói cách khác đó là sự phân cấp quản lí ở cấp độ trường học, từ đó, xác định các thành viên có quyền đưa ra những quyết sách nhằm duy trì, củng cố và phát triển nhà trường” [1; 28]. Từ khi xuất hiện vào nửa đầu thế kỉ XX đến nay quản lí dựa vào nhà trường đã trở thành xu thế rất phổ biến trong lĩnh vực quản lí giáo dục. Cuộc cải cách trong lĩnh vực quản lí giáo dục hướng đến trao cho nhà trường nhiều quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội hơn. Cuộc cải cách lấy nhà trường làm trung tâm đã đóng vai trò quan trọng góp phần đổi mới hiện trạng chất lượng giáo dục nhiều nước trên thế giới. Quản lí dựa vào nhà trường đã được áp dụng ở các nước phát triển, đang phát triển; trên khắp các khu vực và châu lục; thúc đẩy các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống đang trong quá trình thay đổi phải đẩy nhanh hơn sự thay đổi của mình [1]. Các yếu tố tác động của quản lí dựa vào nhà trường phụ thuộc vào mức độ chuyển giao và phân bổ quyền lực, phụ thuộc vào loại hình hay cấp Ngày nhận bài: 19/2/2019. Ngày sửa bài: 19/3/2019. Ngày nhận đăng: 20/3/2019. Tác giả liên hệ: Vũ Thị Mai Hường. Địa chỉ e-mail:huongvtm@hnue.edu.vn Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lí dựa vào nhà trường 129 độ quản lí dựa vào nhà trường được thực hiện trong thực tiễn. Xác định và thiết kế thang đo các yếu tố tác động tới quản lí dựa vào nhà trường rất phức tạp vì điều này liên quan đến nhiều bên có liên đới cũng như hàng loạt những yếu tố đầu vào hoặc có thể đơn giản chỉ là một sự thay đổi trong việc phân bổ cụ thể nguồn lực nào đó. Bài viết tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dựa vào nhà trường và tiến hành khảo sát thực trạng các yếu tố đó tại các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hà Nội. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dựa vào nhà trường Một trong những tài liệu về quản lí dựa vào nhà trường do một số chuyên gia giáo dục đưa ra (ví dụ, Bauer et al. 1998) đề xuất rằng, các yếu tố tác động của các chương trình quản lí dựa vào nhà trường có thể gồm: a) “phạm vi”, b) “ra quyết định”, và c) “sự uỷ thác”. “Phạm vi” là cần làm sáng tỏ những mục đích do các thành viên của Hội đồng nhà trường đưa ra, hoặc những phương diện bị ảnh hưởng bởi các quyết định của nhà trường. “Ra quyết định” liên quan tới thực tiễn các nhà quản lí giáo dục thực hiện mô hình quản lí dựa vào nhà trường theo định hướng của Hội đồng trường. “Sự uỷ thác” liên quan đến sự tương tác giữa các thành viên cộng đồng hoặc Hội đồng nhà trường và cha mẹ học sinh [2, 3]. Theo một số tác giả (Gertler et al. 2007 và Santibaurez 2006), đối với các chương trình quản lí dựa vào nhà trường thì có hàng loạt các yếu tố tác động trong quá trình thực hiện có thể làm thay đổi kết quả giáo dục của nhà trường. Khi việc cung cấp các yếu tố nguồn lực bên trong nhà trường thay đổi thì các kết quả giáo dục có thể thay đổi theo [4, 5]. Các tác giả nghiên cứu yếu tố tác động đến quản lí dựa vào nhà trường ở hai khía cạnh sau: Thứ nhất là do những bên có liên quan ở cấp độ địa phương như các thành viên cộng đồng, cha mẹ, đội ngũ giáo viên, cán bộ nhân viên nhà trường và học sinh có nhiều thông tin về nhà trường hơn chính quyền trung ương. Điều này có nghĩa là những người ở địa phương sẽ có sự lựa chọn tốt hơn, phù hợp hơn cho nhà trường. Khi cần đưa ra các quyết định liên quan đến nhà trường, họ sẽ đưa ra quyết định sát với nhà trường hơn so với chính quyền trung ương, hoặc các lãnh đạo có thẩm quyền về giáo dục ở địa phương. Theo nghĩa này, điều quan trọng để tạo nên sự thay đổi trong nhà trường cần theo các lĩnh vực sau: - Các quyết định quan trọng về nhân sự (bao gồm các giáo viên và nhân viên hành chính) như: tuyển dụng, sử dụng, thời gian, luân chuyển và đào tạo giáo viên. Điều quan trọng không chỉ là biết được các phương diện được chuyển giao cho cấp độ nhà trường và tần suất được quyết định, mà còn cần phải xác định được một cách chính xác là ai là người ra quyết định. Ví dụ, cộng đồng hay cha mẹ học sinh có quyền thực sự đối với việc tuyển dụng và sử dụng giáo viên? - Các quyết định quan trọng về kinh phí: Ai sẽ là thành phần xem xét và quyết định những sự thay đổi về lượng chi tiêu liên quan đến cơ sở vật chất, quản lí hành chính, và đào tạo đội ngũ. Đồng thời, khi cần đầu tư thì ai là người được ra các quyết định đầu tư cho các lĩnh vực này. Vũ Thị Mai Hường 130 - Những thay đổi trong quá trình giáo dục: Quản lí dựa vào nhà trường có thể làm thay đổi phân bổ thời gian của các giáo viên đối với các nhiệm vụ giảng dạy, quản lí lớp và các cuộc họp với cha mẹ học sinh, các thành viên cộng đồng. Đồng thời, quản lí dựa vào nhà trường có thể góp phần làm giảm tỷ lệ vắng mặt của giáo viên trong các hoạt động chuyên môn và các hoạt động khác của nhà trường. - Huy động nguồn lực: Lôi cuốn sự tham gia của cha mẹ và cộng đồng nhiều hơn vào các công việc của nhà trường, từ đó dẫn đến việc nhà trường có thể nhận được nhiều sự đóng góp và tài trợ bằng với số tiền mà chính quyền trung ương cấp hoặc từ tiền thuế của địa phương. Thứ hai là xét về mặt lí thuyết, quản lí dựa vào nhà trường có thể làm thay đổi đối với các kết quả giáo dục bằng việc tăng cường hơn sự tham gia của cộng đồng và cha mẹ học sinh vào nhà trường, duy trì trách nhiệm và sự giám sát của những người đưa ra quyết định về quản lí nhà trường. Theo đó, nội dung này được thể hiện ở các vấn đề sau đây: - Lôi cuốn sự tham gia trực tiếp của cha mẹ học sinh và cộng đồng vào nhà trường: Cần khẳng định cơ chế chính thức của sự phối hợp hay sự hợp tác giữa các thành viên cộng đồng, cha mẹ và nhà trường (ví dụ như thông qua Hội đồng nhà trường), đồng thời xác định các thành viên, trách nhiệm của các thành viên trong cơ chế phối hợp này. Điều cốt yếu là xác định có bao nhiêu cuộc họp giữa cộng đồng và nhà trường cũng như các loại cuộc họp đó (ví dụ, các cuộc họp để ra quyết định hoặc chỉ vì các mục đích về thông tin). - Mối liên hệ giữa sự tham gia của cha mẹ học sinh và các quyết định ở cấp độ nhà trường: Mối liên hệ này sẽ góp phần làm sáng tỏ những yêu cầu hoặc sự khen ngợi, động viên khuyến khích của các thành viên cộng đồng đối với công việc giảng dạy, giáo dục của giáo viên dành cho học sinh trong nhà trường. Đồng thời, quan trọng là thông quan mối liên hệ chặt chẽ, nhà trường sẽ biết được những kiến nghị của các thành viên cộng đồng về các vấn đề cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy và học tập của nhà trường và nhu cầu chi phí để kịp thời giải quyết các vấn đề này. - Sự thay đổi trong chính sách tài chính: Quản lí dựa vào nhà trường tích cực áp dụng hệ thống thông tin quản lý giáo dục (Education Management Information System - EMIS), hệ thống nhận biết tiến trình học tập của học sinh và hệ thống xác định những đầu vào tài chính. Khi tham gia vào các quá trình ra quyết định của nhà trường, các thành viên cộng đồng và cha mẹ học sinh hoàn toàn có thể thuyết phục được nhà trường làm thay đổi các khoản chí phí. Từ đó, những sự thay đổi trên có thể cải tiến công tác quản lí hành chính của nhà trường và cuối cùng là nâng cao kết quả giáo dục. Ví dụ, nếu có một hệ thống EMIS tốt hơn sẽ giải phóng cho giáo viên khỏi những công việc hành chính, sau đó họ có nhiều thời gian hơn dành cho công việc chuyên môn như tìm hiểu học sinh, thiết kế và tổ chức quá trình giảng dạy. - Sự thay đổi bầu không khí nhà trường: Sự lôi cuốn cộng đồng tham gia tất cả vào các quá trình và hoạt động giáo dục trong và ngoài nhà trường có thể dẫn đến sự thay đổi bầu không khí nhà trường, lớp học cả ở khía cạnh tích cực lẫn tiêu cực. Một yếu tố cần quan tâm khi thực hiện quản lí dựa vào nhà trường chính là sự thích ứng của quản lí dựa vào nhà trường với đặc trưng văn hoá, truyền thống, chế độ chính trị tại quốc gia nơi chính sách này được thực thi. Hầu hết các quốc gia chấp nhận quản lí dựa vào nhà trường để tạo ra sự tham gia của cha mẹ và cộng đồng vào nhà trường, hoặc tăng Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lí dựa vào nhà trường 131 thêm quyền lực của Hiệu trưởng và giáo viên, hoặc tăng mức độ thành tựu của học sinh, hoặc chuyển giao quyền lực của chính quyền, nhằm tạo ra cơ chế trách nhiệm đối với tiến trình ra quyết định ngày càng minh bạch hơn. Trong bất cứ trường hợp nào, việc trao quyền cho những bên có liên quan đến nhà trường sẽ tăng hiệu quả và cải tiến chất lượng dịch vụ giáo dục. Ngoài ra, để cải cách quản lí dựa vào nhà trường thành công cần có sự ủng hộ của chính quyền trung ương, địa phương và các bên có liên quan. Nhìn chung, chính phủ các quốc gia đã có nhiều cách để áp dụng các chỉ dẫn khác nhau nhằm thực hiện thành công cuộc cải cách quản lí dựa vào nhà trường. Đầu tiên, chính phủ trung ương cần làm cho các nhà chức trách phụ trách về giáo dục địa phương có trách nhiệm hơn bằng việc yêu cầu họ cùng tất cả các bên có liên quan với nhà trường tham gia vào các cuộc thảo luận đối với các vấn đề về nhà trường. Bên cạnh đó cũng cần sử dụng những phản hồi của các bên liên quan để thiết kế chính sách và can thiệp kịp thời để đáp ứng các nhu cầu địa phương. Song song với những thay đổi đó, chính phủ các quốc gia cũng nên thiết kế đánh giá tác động trong tương lai của các chương trình mới trước khi chúng được thực hiện đại trà. Xa hơn nữa, họ nên thực hiện đánh giá tác động một cách nghiêm ngặt đối với các chương trình hiện có. Những đánh giá này có thể do một nhóm liên quan đến việc phân tích và nghiên cứu của Bộ Giáo dục thực hiện, mặt khác cần khuyến khích các tổ chức độc lập đánh giá tác động của tất cả các chương trình. Cuối cùng các chính phủ các nước cần nâng cao nhận thức về cải cách quản lí dựa vào nhà trường ở cấp độ nhà trường và tuyên truyền phổ biến những điển hình tốt nhất về các chương trình quản lí dựa vào nhà trường trên toàn thế giới. Bản thân tính ưu việt của quản lí dựa vào nhà trường cũng đem lại sự vận dụng rộng rãi của mô hình này. Chi phí để thực hiện cải cách quản lí dựa vào nhà trường ít hơn so với những lợi ích mà nó mang lại. Rất nhiều cuộc cải cách quản lí dựa vào nhà trường có các mục tiêu kép. Thứ nhất đó là sự tham gia như là một cách tốt hơn để đạt được mục tiêu cao trong kết quả học tập của học sinh. Thứ hai là cải cách quản lí dựa vào nhà trường có mục đích khuyến khích sự quan tâm của cha mẹ học sinh với nhà trường như là cách để hỗ trợ chi phí tài chính thường xuyên cho nhà trường [2]. Như vậy, các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dựa vào nhà trường xuất phát từ bên trong và bên ngoài nhà trường. Các yếu tố bên ngoài bao gồm: Hệ thống văn bản pháp quy tạo điều kiện cho quản lí dựa vào nhà trường; Quan điểm chỉ đạo của lãnh đạo các cấp; Nhận thức của lãnh đạo các cấp; Phong cách lãnh đạo các cấp; Nhận thức của cộng đồng; Chính sách tài chính cung cấp cho giáo dục Trình độ học vấn của cộng đồng; Chính sách sử dụng và tiếp nhận nguồn nhân lực; Cộng đồng, cơ quan quản lí giáo dục cấp trên hiểu về nhà trường Các yếu tố bên trong xuất phát từ đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên, học sinh, cộng đồng và cha mẹ học sinh như: Sự tham gia của cộng đồng và cha mẹ học sinh vào hội đồng trường để quyết định các vấn đề trọng tâm của nhà trường; Sự tham gia của giáo viên đối với các quyết định quản lí; Học sinh được khuyến khích tham gia vào các hoạt động giáo dục trong lớp học; Môi trường nhà trường có tính dân chủ, chia sẻ, cộng tác, cởi mở; Năng lực quản lí lãnh đạo của Hiệu trưởng; Nhận thức của hiệu trưởng về quản lí dựa vào nhà trường; Phong cách lãnh đạo của hiệu trưởng Các yếu tố đó trong mỗi thời điểm khác nhau, tại mỗi quốc gia khác nhau sẽ có những tác động nhất định đến tính tự chủ và trách nhiệm xã hội của các nhà trường. Vũ Thị Mai Hường 132 2.2. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dựa vào nhà trường trong các trường tiểu học thành phố Hà Nội 2.2.1. Tổ chức nghiên cứu thực trạng Mục đích nghiên cứu: Bài viết nghiên cứu tìm ra mức độ ảnh hưởng của các yếu tố bên trong và bên ngoài nhà trường có ảnh hưởng đến hiệu quả quản lí dựa vào nhà trường. Phương pháp nghiên cứu: Bài viết sử dụng phương pháp nghiên cứu bằng bảng hỏi với hai phiếu hỏi có hai nội dung về thực trạng các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến quản lí dựa vào nhà trường; thực trạng các yếu tố bên trong ảnh hưởng đến quản lí dựa vào nhà trường. Để đánh giá tính khách quan của các câu trả lời của các khách thể khảo sát, nghiên cứu có sử dụng thêm các câu hỏi phỏng vấn và quan sát bán cấu trúc. Khách thể khảo sát: 30 cán bộ quản lí phòng giáo dục trên địa bàn thành phố Hà Nội; phỏng vấn bán cấu trúc đối với 03 hiệu trưởng và 03 giáo viên các trường tiểu học. Cách thức xử lí số liệu nghiên cứu: Nghiên cứu sử dụng phần mềm SPSS để tính tần suất, điểm trung bình và hệ số tin cậy của phiếu khảo sát, từ đó rút ra các nhận định tổng quát về thực trang. Để đánh giá độ tin cậy của công cụ, đề tài dùng phương pháp đánh giá mức độ tương quan giữa các thành tố (item) trong cùng miền đo (internal consistency methods), sử dụng mô hình tương quan Alpha của Cronbach (Cronbach’s Coefficient Alpha). Trong nghiên cứu này, chỉ số Cronbach's Alpha đạt 0.627, điều này cho thấy độ tin cậy của thang đo định lượng theo quy ước: Từ 0.6 - 0.8: có độ tin cậy, do đó, thang đo nghiên cứu dùng có thể sử dụng được. Đây là căn cứ để có thể tiến hành phân tích kết của các bảng số liệu. 2.2.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng Kết quả nghiên cứu thực trạng được đề cập đến trong bảng số liệu 1 và 2 phía dưới. Đối với các yếu tố bên ngoài nhà trường, nhóm yếu tố có ảnh hưởng ít nhất là nhóm yếu tố liên quan đến cộng đồng thông qua hai item: “Nhận thức của cộng đồng”, “Cộng đồng, cơ quan quản lí giáo dục cấp trên hiểu về nhà trường” với điểm trung bình xếp thứ 8 và 9. Qua trao đổi với hiệu trưởng một trường tiểu học trên địa bàn quận Cầu Giấy, cô Nguyễn Thị A cho biết, “cộng đồng đã có những đóng góp tích cực trong hoạt động của nhà trường, gần đây vai trò của cộng đồng cũng được đề xuất tăng cường hơn trong hoạt động của nhà trường nhưng hành lang pháp lí cho sự tham gia của lực lượng này, cụ thể là trong luật giáo dục không đề cập nên vai trò của họ trong sự phát triển của nhà trường nói chung và tính tự chủ của nhà trường nói riêng còn hết sức hạn chế”. Bên cạnh đó, một giáo viên tiểu học huyện Ba Vì cho biết, nhận thức không đồng đều của cộng đồng cũng là nguyên nhân dẫn đến sự ảnh hưởng của họ trong hoạt động của nhà trường bị hạn chế. Yếu tố bên ngoài có ảnh hưởng lớn đến quản lí dựa vào nhà trường được các khách thể khảo sát đánh giá với điểm trung bình cao là: “Quan điểm chỉ đạo của lãnh đạo các cấp” và những yếu tố liên quan đến văn bản chỉ đạo. Như vậy, cùng với khung lí luận về các yếu tố ảnh hưởng của quản lí dựa vào nhà trường thì yếu tố quản lí và lãnh đạo, quan điểm chính trị có ảnh hưởng rất lớn đến các chính sách cải cách giáo dục nói chung và quản lí dựa vào nhà trường nói riêng. Nếu các cấp lãnh đạo ủng hộ, đó là thời cơ thuận lợi cho sự thay đổi của các nhà trường; tuy nhiên, nếu không được ủng hộ thì đó là thách thức không dễ vượt qua. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lí dựa vào nhà trường 133 Bảng 1. Thực trạng các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến quản lí dựa vào nhà trường Stt Các yếu tố ảnh hưởng ĐTB Thứ bậc Độ lệch chuẩn Mức độ ảnh hưởng Tỉ lệ % theo điểm chuẩn Yếu Trung bình Rất mạnh Các yếu tố bên ngoài 1 Hệ thống văn bản pháp quy tạo điều kiện cho quản lí dựa vào nhà trường 2,567 2,5 0,6789 10,00 23,33 66,67 2 Quan điểm chỉ đạo của lãnh đạo các cấp 2,633 1 0,5561 3,33 30,00 66,67 3 Nhận thức của lãnh đạo các cấp 2,567 2,5 0,6789 10,00 23,33 66,67 4 Phong cách lãnh đạo các cấp 2,467 4,5 0,6288 6,67 40,00 53,33 5 Nhận thức của cộng đồng 2,367 8 0,6687 10,00 43,33 46,67 6 Trình độ học vấn của cộng đồng 2,433 6,5 0,6261 6,67 43,33 50,00 7 Chính sách tài chính cung cấp cho GD 2,433 6,5 0,6789 10,00 36,67 53,33 8 Chính sách sử dụng và tiếp nhận nguồn nhân lực 2,467 4,5 0,6288 6,67 40,00 53,33 9 Cộng đồng, cơ quan quản lí giáo dục cấp trên hiểu về nhà trường 2,133 9 0,5713 10,00 66,67 23,33 Thực trạng các yếu tố bên trong ảnh hưởng đến quản lí dựa vào nhà trường được thể hiện trong Bảng 2. Những yếu tố có tác động mạnh nhất liên quan đến lãnh đạo nhà trường, cụ thể là hiệu trưởng nhà trường, bao gồm: “Nhận thức của hiệu trưởng về quản lí dựa vào nhà trường” đạt điểm trung bình là 2,7. “Phong cách lãnh đạo của hiệu trưởng” đạt điểm trung bình là 2,6. Theo kết quả phỏng vấn bán cấu trúc và quan sát trong các trường tiểu học, Hiệu trưởng trường tiểu học là người chịu trách nhiệm tổ chức, quản lí các hoạt động và chất lượng giáo dục của nhà trường. Hiệu trưởng do Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo bổ nhiệm đối với trường tiểu học công lập, công nhận đối với trường tiểu học tư thục theo quy trình bổ nhiệm hoặc công nhận Hiệu trưởng của cấp có thẩm quyền. Hiệu trưởng trường Tiểu học là người có mối quan hệ chặt chẽ và tạo được ảnh hưởng đối với học sinh, giáo viên, phụ huynh và cộng đồng. Cùng với đó, đây là đội ngũ góp phần tạo nên một cơ chế quản lí thu hút sự tham dự của các bên có liên quan, đặc biệt là sự tham gia của giáo viên, phụ huynh và cộng đồng nơi nhà trường đặt cơ sở. Sự tham gia quản lí đó xuất phát từ đặc thù nhà trường tiểu học là nơi học tập của con em địa phương và đặc điểm tâm sinh lí học sinh tiểu học. Mối quan hệ của gia đình - nhà trường - cộng đồng và sự tham gia của phụ huynh, cộng đồng có cơ Vũ Thị Mai Hường 134 sở gần gũi và chặt chẽ hơn các cấp học và bậc học khác trong hệ thống giáo dục quốc dân. Trong quản lí dựa vào nhà trường, mọi công việc đều căn cứ vào tình hình cụ thể của nhà trường, ban giám hiệu vừa là người đề ra, phát triển và dẫn dắt việc thực thi mục tiêu nhà trường, đồng thời là những người phát động và chủ động điều hành, mở rộng các vấn đề liên quan đến các nguồn lực khác nhau. Hiệu trưởng cần dành sự chú ý một cách xứng đáng trong tham dự vào quá trình ra quyết định vì việc này sẽ xây dựng niềm tin, sự tự chủ của các bên liên quan vì mối quan hệ đối tác vững chắc. Điều này cũng được xem là trách nhiệm quan trọng đối với tất cả lãnh đạo nhà trường. Với những lí do trên, hiệu trương có tác động quan trọng tới thành công của việc áp dụng cải cách quản lí dựa vào nhà trường. Yếu tố có ít tác động nhất là: “Sự tham gia của cộng đồng và cha mẹ học sinh vào hội đồng trường để quyết định các vấn đề trọng tâm của nhà trường” với điểm trung bình chỉ đạt 2.3. Sự tham gia không đáng kể của cộng đồng và cha mẹ học sinh cũng là điểm cho thấy tiếng nói của lực lượng này còn nhiều hạn chế và rào cản. Nếu muốn đổi mới giáo dục và quản lí giáo dục theo hướng trao quyền cho các nhà trường thì cần có cơ sở pháp lí cho sự tham gia của lực lượng này. Bảng 2. Thực trạng các yếu tố bên trong ảnh hưởng đến quản lí dựa vào nhà trường Stt Nội dung ĐTB Thứ bậc Độ lệch chuẩn Mức độ ảnh hưởng Tỉ lệ % theo điểm chuẩn Yếu Trung bình Rất mạnh 1 Sự tham gia của cộng đồng và cha mẹ học sinh vào hội đồng trường để quyết định các vấn đề trọng tâm của nhà trường 2,300 7 0,7022 13,33 43,33 43,33 2 Sự tham gia của giáo viên đối với các quyết định quản lí 2,433 5 0,504 0,00 56,67 43,33 3 Học sinh được khuyến khích tham gia vào các hoạt động giáo dục trong lớp học 2,533 4 0,5713 3,33 40,00 56,67 4 Môi trường nhà trường có tính dân chủ, chia sẻ, cộng tác, cởi mở 2,400 6 0,6747 10,00 40,00 50,00 5 Năng lực quản lí lãnh đạo của Hiệu trưởng 2,567 3 0,6261 6,67 30,00 63,33 6 Nhận thức của hiệu trưởng về quản lí dựa vào nhà trường 2,700 1 0,535 3,33 23,33 73,33 7 Phong cách lãnh đạo của hiệu trưởng 2,600 2 0,6215 6,67 26,67 66,67 Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lí dựa vào nhà trường 135 Việt Nam đang trong tiến trình cải cách giáo dục mạnh mẽ. Để cải cách giáo dục đạt được kết quả thì cơ chế quản lí cần có sự thay đổi sao cho giáo viên, học sinh, nhà trường có nhiều hơn tiếng nói và quyền tự quyết. Việc nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dựa vào nhà trường - trao nhiều quyền và trách nhiệm hơn cho các nhà trường với việc thu hút sự tham dự của các bên có liên quan trong quá trình quản lí nhà trường cho thấy, yếu tố chính sách giáo dục, yếu tố quản lí có ảnh hưởng to lớn. Trong tương lai cần nâng cao vai trò của các thành phần khác để nâng cao cấp độ tự chủ và trách nhiệm xã hội của nhà trường hơn nữa. 3. Kết luận Quản lí dựa vào nhà trường hướng đến cải thiện chất lượng giáo dục và nâng cao hiệu quả hoạt động của nhà trường thông qua tăng cường năng lực của hiệu trưởng, giáo viên hoặc tăng cường động lực về chuyên môn của đội ngũ bằng cách đề cao nhận thức của họ về quyền sở hữu đối với nhà trường. Cuộc cải cách này đã tăng cường sự tham gia của cha mẹ học sinh và cộng đồng vào các hoạt động của nhà trường. Cuộc cải cách này đang là xu thế phổ biến trên khắp thế giới. Sự thành công của quản lí dựa vào nhà trường bị ảnh hưởng của các yếu tố bên trong và bên ngoài nhà trường. Nghiên cứu thực tiễn tại các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hà Nội cho thấy sự ảnh hưởng to lớn của quan điểm chỉ đạo về giáo dục và quản lí giáo dục cũng như tầm quan trọng của đội ngũ cán bộ quản lí đối với thành công của cải cách theo xu thế quản lí dựa vào nhà trường. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Ibtisam Abu - Duhou, 1999. School Based management. The United Nations Educational, Scientific & Cultural Organization. [2] Philip Hallinger, 2000. Finding the Midle way to the Future of Thai schools. Prepared for the Chulalongkorn Educational Review. [3] World Bank, 2007. What Do We Know About School - Based Management? Human Development Network, Washington, DC. [4] Gertler, P., H. Patrinos, and M. Rubio-Codina. 2007. Methodological Issues in the Evaluation School-Based Management Reforms. Draft, World Bank, Washington, DC. [5] Santibaurez, L. 2006. School-Based Management Effects on Educational Outcomes: A Literature Review and Assessment of the Evidence Base. Working Paper, World Bank, Washington, DC. Sawada, Y., and A. B. Vũ Thị Mai Hường 136 ABSTRACT Elements of Impact to the effectiveness of School-Based Management - surveying the situation at primary schools in Hanoi, Vietnam Vu Thi Mai Huong Faculty of Education Management, Hanoi National University of Education School - Based Management (SBM) was established on the trend of education reform towards improving the improvement of the quality of education. The quality of education was believed to have new development when education reform changed from the class education class education aspects to level of school organization, restructure the education system and management style. Elements of Impact to school-based management depend on the level of transfer and allocation of power, and the type of school-based management programs applied in practice. Determining and designing scales of Elements of Impact to this model is complicated because it involves many stakeholders as well as a series of inputs or it can simply be a change in allocating certain resources. The article explores the internal and external Elements of Impact to school-based management and conducts a survey of the current status of these factors at primary schools in Hanoi, Vietnam. Keywords: Management, school based management, elements of impact to school- based management, inside elements, outside elements.