Các khái niệm cơ bản trong thị trường và marketing nông nghiệp

Các khái niệm cơ bản trong thị trường và marketing nông nghiệp Mục tiêu học tập • Các thành viên giải thích được những khái niệm sau: – Cung và cầu – Chợ và các loại chợ – Thị trường – Phân đoạn thị trường – Marketing – Chiến lược marketing (4P) – Các trung gian thị trường – Chuỗi cung cấp – Chi phí marketing Cung và cầu • Cầu là gì? – Là số lượng mà người mua sẵn sàng và có thể mua với các mức giá khác nhau • Cầu bị ảnh hưởng bởi: – Giá – Thu nhập – Sở thích của người tiêu dùng – Các sản phẩm cạnh tranh hay thay thế – Chất lượng Cung và cầu • Cung là gì? – Là số lượng mà người sản xuất và các trung gian thị trường sẵn sàng và có thể cung cấp • Cung bị ảnh hưởng bởi: – Chi phí sản xuất – Giá – Cơ sở hạ tầng và chất lượng đường xá Mối liên hệ giữa cung, cầu và giá • Giá được xác định bởi cung và cầu • Giá tăng khi cầu tăng hoặc/và cung giảm và ngược lại • Xác định được xu thế cung và cầuÆ xác định được xu thế giáÆ giúp nông dân quyết định sản xuất cái gì và khi nào bán ra thị trườn • Giá cân bằng làm cho thị trường bán hết một loại hàng nào đó. Đó là giá khi lượng cầu bằng lượng cung Chợ • Lμ n¬i ng−êi mua vμ ng−êi b¸n trao ®æi hμng hãa • C¸c lo¹i chî: – Chî ®Çu mèi – Chî b¸n bu«n – Chî b¸nlÎ Chợ đầu mối • Là nơi nông dân và người thu gom bán các sản phẩm nông nghiệp cho người buôn bán có quy mô lớn hơn/các cơ sở chế biến nông lâm sản • Được phân bố tại các vùng nông thôn hoặc tại cửa ngõ các thành thị • Chức năng chính là giúp thương nhân và các cơ sở chế biến có thể mua một lượng hàng lớn tại một địa điểm Chợ bán buôn • Phân bố tại các thành phố hoặc thị xã • Tập trung các nguồn cung cấp từ các khu vực sản xuất khác nhau để cung cấp thường xuyên cho khu vực thành thị hoặc xuất khẩu Chợ bán lẻ • Phân bố ở khắp nơi– tại thôn bản, các thị trấn, thị xã hoặc thành phố • Hình thức đa dạng: chợ tạm, chợ cóc, siêu thị, v.v… • Chức năng chính là cung cấp hàng cho người tiêu dùng và người buôn bán nhỏ • Thường chiếm một thị phần rất nhỏ trong tổng lượng hàng bán ra – Tập hợp nhu cầu của người tiêu dùng, diễn ra mua bán hàng hóa, dịch vụ bằng tiền tệ, thực hiện quá trình tái sản xuất trong chu kỳ tiếp theo. – Môi trường kinh doanh tư liệu sản xuất, vốn, lao động, hàng hóa, dịch vụ... – Diễn ra tác động của quan hệ cung cầu, trong đó có giá cả là nhân tố quyết định. • Lμ nhu cÇu vÒ s¶n phÈm hoÆc dÞch vô • HoÆc lμ mét nhãm ng−êi cã nhu cÇu cô thÓ vμ s½n sμng tr¶ tiÒn ®Ó tháa m·n nhu cÇu ®ã Thị trường Vai trò – Cầu nối giữa người sản xuất và tiêu dùng – Mối quan hệ hàng hóa- tiền tệ, biểu hiện sự phù hợp giữa chi phí sản xuất cá biệt và chi phí sản xuất xã hội của sản phẩm dịch vụ – Căn cứ để xác định phương hướng sản xuất kinh doanh Phân tích thị trường: ¾ Quy mô thị trường: • Số lượng người tiêu thụ hoặc sử dụng • Khối lượng hàng hóa tiêu thụ dưới dạng hiện vật • Doanh số hoạc doanh thu hàng hóa bán thực tế • Tỷ lệ % thị trường mà người sản xuất có thể đáp ứng ¾ Cơ cấu thị trường: • Là tỷ lê % các loại thị trường được phân theo những tiêu thức khác nhau trong thị trường chung của người sản xuất khi tiêu thụ sản phẩm Phân tích thị trường: Tổ chức , cá nhân tham gia vào thị trường: Có bao nhiêu tổ chức , cá nhân tham gia vào TT Hộ sản xuất ra sản phẩm gì, khả năng cung ứng ra sao, Chất lượng, giá cả sản phẩm thế nào? Khả năng của họ ra sao trong cạnh tranh sản xuất Thị trườngcủa họ rộng hay hẹp Ưu nhược điểm trong sản xuất kinh doanh của họ là gì Kênh phân phối sản phẩm ¾ Người sản xuất - người tiêu dùng cuối cùng ¾ Người sản xuất - người bán lẻ - người tiêu dùng cuối cùng ¾ Người sản xuất - người bán buôn - người bán lẻ - người tiêu dùng cuối cùng ¾ Người sản xuất - người bán buôn - người đầu cơ môi giới- người bán lẻ - người tiêu dùng cuối cùng Đánh giá nhu cầu thị trường: ™ Căn cứ để đánh giá nhu cầu của thị trường: + Số lượng người tiêu dùng + Sản phẩm hàng hóa dịch vụ mà người tiêu dùng cần + Giá cả sản phẩm hàng hóa + Thu nhập người tiêu dùng + Giá cả sản phẩm hàng hóa khác có liên quan + Số lượng người cung cấp sản phẩm hàng hóa cùng loại trên thị trường + Tỷ trọng mà người sản xuất chiếm lĩnh + Các yếu tố khác của người tiêu dùng Các vấn đề cơ bản và vai trò của thị trường: • Cơ chế thị trường đồng thời giải quyết 3 vấn đề cơ bản: – Nên sản xuất những hàng hóa gì và số lượng bao nhiêu – Hàng hóa cần sản xuất như thế nào – Sản xuất hàng hóa bán cho ai Đầu vào và đầu ra: ¾Đầu vào gồm có: + Đất đai + Tài nguyên thiên nhiên + Lao động + Vốn, thiết bị công nghệ ¾Đầu ra: + Bao gồm hàng loạt hàng hóa hoặc dịch vụ có ích được tiêu dùng hoặc được sử dụng cho quá trình sản xuất khác Marketing là gì? • Định nghĩa 1: Là tất cả các hoạt động và dịch vụ tham gia vào việc đưa một sản phẩm nông nghiệp từ sản xuất đến tiêu thụ – Chức năng của marketing: • Bao gồm: Phân loại, tuyển chọn, đóng gói, vận chuyển, lưu kho, chế biến, phân phối, quảng cáo và bán sản phẩm nông nghiệp. – Khi đất nước phát triển, marketing trở nên phức tạp hơn: • Sản phẩm trở nên tinh vi hơn về chất lượng và đóng gói đòi • Các kênh phân phối mới xuất hiện: Siêu thị ngày càng đóng vai trò bán lẻ quan trọng. Định hướng sản xuất Marketing là gì? • Định nghĩa 2: Là xác định nhu cầu thị trường và thoả mãn các nhu cầu đó thông qua hoạt động sản xuất và marketing. – Khách hàng là thượng đế!. Do đó, các thành viên tham gia thị trường cần phải: 1. Tìm ra khách hàng muốn gì; 2. Lựa chọn và phát triển một sản phẩm thoả mãn nhu cầu đó; 3. Thiết lập giá đúng; 4. Thông báo cho khách hàng về sản phẩm cua minh; 5. Làm cho sản phẩm hoặc dịch vụ luôn sẵn có. Địn hướ g tiêu dù g 4 P và 4 C trong marketing • 4 P – Sản phẩm (Product) – Giá (Price) – Địa điểm (Place) – Quảng cáo (Promotion) • 4 C – Nhu cầu và mong muốn của khách hàng – Giá cho khách hàng – Thuận lợi – Truyền thông 4 P trong marketing • Sản phẩm (Product) – Làm gì? – Sản phẩm làm ra phải thoả mãn một nhu cầu nào đó: • Có nhu cầu cao; • Chất lượng, • Hình thức, • Kích cỡ • Đóng gói. – Đối với nông dân: • Trồng các cây và giống có nhu cầu cao, phơi/sấy khô, làm sạch, phân loại và lựa chọn sản phẩm theo yêu cầu của người mua. • Các sản phẩm có tiềm năng? 4 P trong marketing • Giá (Price) – Bán với giá bao nhiêu? – Sản phẩm phải được bán ở mức giá đúng: • Bán ra với mức giá cạnh tranh trong khi vẫn tạo ra lợi nhuận cho người bán. – Nông dân có thể làm gì?: • Lựa chọn cây trồng và các phương thức quản lý chất lượng • Lựa chọn thị trường và người mua, • Hợp tác với các nhà sản xuất khác trong quá trình marketing và chế biến. • Vv. 4 P trong marketing • Địa điểm (Place) – Bán ở đâu? – Sản phẩm cần được bán ở địa điểm hoặc thị trường tốt nhất. – Phụ thuộc vào lợi nhuận (giá), chi phí (vận chuyển và thời gian) và các rủi ro đi kèm với các lựa chọn thị trường khác nhau. – Cần chú ý, người mua ở các thị trường khác nhau có thể có những yêu cầu về sản phẩm khác nhau. • Người thu mua địa phương thường mua một lượng hàng nhỏ trực tiếp từ nông dân và chưa qua tuyển chọn/phân loại • Các siêu thị hoặc những đơn vị nhập khẩu ở thị trường nước ngoài lại yêu cầu một lượng lớn các hàng chuẩn. 4 P trong marketing • Quảng cáo (Promotion) - Bán như thế nào? – Cần quảng cáo sản phẩm của mình để tối đa hóa lượng hàng và giá bán ra. – Nông dân có thể thông báo các khách hàng/người mua tiềm năng về: • Sản phẩm họ có, • Các đặc điểm của sản phẩm và • Số lượng sản phẩm. – Nông dân tham gia và điều phối giao dịch với khách hàng tốt hơn khi có tổ chức thành nhóm. Hệ thống marketing ¾Tất cả các tác nhân hoặc thành viên tham gia vào việc sản xuất và marketing của ngành hàng đó. ¾Các chức năng mà các thành viên này thực hiện khi chuyển đổi ngành hàng đó. (và đưa hàng từ nơi sản xuất đến người tiêu dùng) ¾Các dịch vụ hỗ trợ. ¾Cơ sở hạ tầng hỗ trợ; Môi trường chính sách và điều tiết. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi lùa chän chiÕn l−îc marketing • C¸c yÕu tè bªn trong – Nguån lùc – KiÕn thøc – Kü năng • C¸c yÕu tè bªn ngoμi – ĐÆc ®iÓm cña cÇu – ĐiÒu kiÖn sinh th¸I n«ng nghiÖp ®Þa ph−¬ng – HiÖn tr¹ng ®−êng x¸ – Møc ®é c¹nh tranh – C¸c chÝnh s¸ch vμ quy ®Þnh cña nhμ n−íc C¸c trung gian thÞ tr−êng • Lμ c¸c th−¬ng nh©n vμ chñ c¬ së chÕ biÕn chuyÓn s¶n phÈm tõ n¬i s¶n xuÊt tíi n¬i tiªu dïng. Bao gåm: – Ng−êi thu mua – Ng−êi b¸n bu«n – Ng−êi b¸n lÎ – C¬ së chÕ biÕn • Vai trß: BiÕn n«ng s¶n thμnh hμng hãa – KÕt nèi ng−êi s¶n xuÊt vμ ng−êi tiªu dïng – Tăng thªm gi¸ trÞ cho n«ng s¶n – Më réng thÞ tr−êng cho hμng n«ng s¶n C¸c trung gian thÞ tr−êng • Ng−êi thu mua – Cã quy m« nhá – Trùc tiÕp mua s¶n phÈm tõ ng−êi s¶n xuÊt/n«ng d©n – Cã nguån vèn h¹n chÕ, bu«n b¸n sè l−îng nhá – Chøc n¨ng lμ thu mua s¶n phÈm tõ c¸c n«ng tr¹i nhá, lÎ ®Ó b¸n cho c¸c th−¬ng nh©n lín h¬n/chñ c¬ së chÕ biÕn C¸c trung gian thÞ tr−êng • Ng−êi b¸n bu«n – Bu«n b¸n víi l−îng hμng lín – Thuª hoÆc së h÷u ph−¬ng tiÖn vËn t¶i trung b×nh hoÆc lín – §−îc cung cÊp hμng tõ th−¬ng nh©n võa vμ nhá hoÆc n«ng d©n – Chøc n¨ng: cung cÊp cho ng−êi b¸n lÎ t¹i c¸c thÞ x· vμ thμnh phè hoÆc c¸c c¬ së chÕ biÕn vμ nh÷ng ng−êi b¸n bu«n lín h¬n C¸c trung gian thÞ tr−êng • Ng−êi b¸n lÎ – Cã quy m« vμ h×nh thøc ho¹t ®éng ®a d¹ng • HÖ thèng siªu thÞ • Ng−êi b¸n hμng rong trªn phè • Chñ cöa hμng nhá – Chøc n¨ng: ph©n phèi hμng tíi ng−êi tiªu dïng C¸c trung gian thÞ tr−êng • C¬ së chÕ biÕn – Lμ c¸ nh©n vμ c«ng ty tham gia vμo qu¸ tr×nh biÕn ®æi ngμnh hμng n«ng nghiÖp (nhμ m¸y xay x¸t g¹o, chÕ biÕn tinh bét s¾n, v.v…) – Cã thÓ lμ hé gia ®×nh hoÆc c«ng ty lín – Ph©n bè t¹i n«ng th«n hoÆc thμnh thÞ Chuçi cung cÊp • M« t¶ c¸c kªnh ph©n phèi thÞ tr−êng th«ng qua ®ã s¶n phÈm ®−îc chuyÓn tíi ng−êi tiªu dïng • Kªnh ph©n phèi lμ tËp hîp c¸c c¸ nh©n vμ c«ng ty tham gia vμo viÖc chuyÓn s¶n phÈm tõ n¬i s¶n xuÊt tíi n¬I tiªu dïng Chuçi cung cÊp bß t¹i huyÖn T©n L¹c Nông dân nuôi bò Người buôn bò giống (trong huyện, tỉnh và các tỉnh khác) Lò mổ (chủ yếu tại các thị trấn và thành phố ở phía Bắc Việt Nam) Người thu mua địa phương Người bán lẻ, nhà hàng phở và khách sạn (chủ yếu ở các thị trấn và thành phố ở phía Bắc Việt Nam) Người cung cấp thông tin Người cung cấp thông tin Lái buôn bò (trong huyện, tỉnh và các tỉnh khác) Lái buôn bò (ở các tỉnh khác) Chi phí marketing • Chi phí marketing chủ yếu là vận chuyển, lao động và chế biến. • Chi phí Marketing phụ thuộc vào: – Đặc điểm của ngành hàng, – Mức độ chế biến, – Khoảng cách từ nơi sản xuất tới trung tâm tiêu dùng, – Hiện trạng cơ sở hạ tầng vận chuyển, – Chi phí vận hành, – Tỷ lệ lãi suất, – Chi phí lao động, – Rủi ro marketing, v.v… Chi phÝ marketing • Lμ tÊt c¶ c¸c chi phÝ cho s¶n phÈm n«ng nghiÖp sau khi rêi khái n«ng tr¹i cho ®Õn khi ®−îc ng−êi tiªu dïng mua • C¸c chi phÝ marketing chñ yÕu trong n«ng nghiÖp: – ChuÈn bÞ s¶n phÈm: lμm s¹ch, ph©n lo¹i – §ãng gãi – Bèc dì – VËn chuyÓn – Hao hôt s¶n phÈm – L−u kho – ChÕ biÕn Chi phí marketing của mỗi tác nhân trung gian trong chuỗi thị trường Người thu mua lưu động Công lao động của bản thân họ, vận chuyển, lưu kho, và lợi tức vốn lưu động. Cơ sở chế biến Vận chuyển, tiền thuê lao động, điện thoại và fax, điện, nước, thuê cơ sở, bảo dưỡng cơ sở và trang thiết bị, thay thế máy móc bị hỏng, nhiên liệu, lưu kho, lợi tức vốn. Người bán buôn Vận chuyển, tiền thuê lao động, phí thị trường, thuê kho, lợi tức vốn lưu động, điện thoại, điện và thất thoát hàng hoá (bị hỏng). Người bán lẻ Công lao động, tiền thuê lao động, thuê cửa hàng, phí thị trường, lợi tức vốn, hàng không bán được. Lợi nhuận marketing • Là chênh lệch giữa giá mua và giá bán của một mặt hàng. • Lợi nhuận gộp (thô): Là tổng cộng các chi phí marketing và lợi nhuận. • Lợi nhuận ròng: Là lợi nhuận thô trừ đi các chi phí marketing. Được dùng làm thước đo lợi nhuận. – Lợi nhuận marketing ròng có thể bao gồm cả tiền công lao động của thương nhân và cơ sở chế biến. Trong trường hợp đó, lợi nhuận marketing ròng không hẳn là chỉ số lợi nhuận. Đồng (Băng-La-Đét)/Maund (=40 kg) 1. Giá bán tại nông trại 190 2. Giá người thu mua bán cho người bán buôn 195 3. Chi phí marketing của người thu mua 2 4. Giá người bán buôn bán cho nhà máy xay xát gạo 200 5. Chi phí marketing của người bán buôn 2.5 6. Lợi suất gộp của người thu mua (2) – (1) 7. Lợi suất ròng của người thu mua (2) – (1) – (3) 5 (2.6%) 3 (1.5%) 8. Lợi suất gộp của người bán buôn (4) – (2) 9. Lợi suất ròng của người bán buôn (4) – (2) – (5) 5 (2.5%) 2.5 (1.25%) 10. Tỉ phần của người nông dân trong giá bán cho nhà máy xay xát (1) / (4) 95% Ví dụ về lợi nhuận gộp và lợi nhuận ròng của các tác nhân khác nhau tham gia vào chuỗi cung ứng thị trường lúa gạo ở miền Bắc Băng La Đét Gi¸ t¨ng theo chuçi cung cÊp (do chi phÝ marketing) LN VC K LN VC K LN Chi phí sx Giá nông dân bán Giá bán buôn Giá bán lẻ Giá LN Lợi nhuận VC Chi phí vận chuyển K Chi phí khác Lợi nhuận marketing • Tại sao cần phân tích lợi nhuận marketing?: – Cho thấy giá trị gia tăng được đưa vào sản phẩm và lợi nhuận được tạo ra ở giai đoạn nào trong chuỗi marketing?. – Giúp ta hiểu được tính hiệu quả của các hệ thống marketing và vị thế thương thảo của các tác nhân tham gia thị trường. – Cho phép ta xác định các nguyên nhân khiến cho hệ thống marketing không hiệu quả (chi phí hoặc lợi nhuận quá mức) và các cơ hội can thiệp để khắc phục sự không hiệu quả đó. Tính hiệu quả của hệ thống marketing trong nông nghiệp • Marketing hiệu quả có nghĩa là hạn chế thấp nhất những chi phí không cần thiết mà các tác nhân trung gian thị trường tính vào. – Chi phí marketing cần phải càng thấp càng tốt và các tác nhân trung gian thị trường phải kiếm được một khoản lợi nhuận vừa phải, phù hợp với chức năng họ đảm nhận. • Marketing hiệu quả đòi hỏi việc cung cấp hàng hóa đáp ứng nhu cầu thị trường cả về số lượng và chất lượng. Tính hiệu quả của hệ thống marketing trong nông nghiệp • Các yếu tố ảnh hưởng: – Số các doanh nghiệp chế biến và kinh doanh: • Khi Số lượng đủ lớn, tránh được tình trạng một số cơ sở/doanh nghiệp kiếm lợi quá mức từ mồ hôi, nước mắt của người cung cấp và người tiêu dùng. – Các rào cản thị trường: Càng có nhiều rào cản thì tính cạnh tranh càng thấp. • Các rào cản: Khó tiếp cận các mạng lưới thị trường, thủ tục đăng ký và cấp phép cho doanh nghiệp phức tạp và rườm rà, vv. Tính hiệu quả của hệ thống marketing trong nông nghiệp • Sự sẵn có của thông tin thị trường: – Làm giảm cơ hội kiếm lời quá mức trong chuỗi cung cấp. • Cơ sở hạ tầng và dịch vụ vận chuyển: – Giúp cho việc vận chuyển sản phẩm trong chuỗi marketing có chi phí thấp. • Lưu kho: – Đóng góp vào việc bình ổn giá và tiêu thụ. • Chế biến: – Làm giảm bớt các chi phí đi kèm trong chuyển đổi các ngành hàng nông nghiệp. Tính hiệu quả của hệ thống marketing trong nông nghiệp • Tiếp cận vốn vay: – Tiếp cận nguồn vốn vay thông thoáng là một điều kiện quan trọng cho việc hoạt động hiệu quả của các hệ thống marketing. • Mức độ tổ chức của nhà sản xuất: – Giúp cho nhà sản xuất giảm bớt chi phí sản xuất, cải tiến tiếp cận thị trường và có vị thế thuận lợi hơn khi thương thuyết với người mua. Tính hiệu quả của hệ thống marketing trong nông nghiệp • Các quy định: – Tính hiệu lực của hợp đồng và tránh những cách làm ăn không trung thực. – Trọng lượng chuẩn, các tiêu chuẩn đánh giá chất lượng làm hạn chế tối đa sự bất đồng giữa người bán và người mua. – Các tiêu chuẩn sức khỏe và vệ sinh tối thiểu hạn chế tối đa sự canh tranh không lành mạnh của những nhà sản xuất không đảm bảo các tiêu chuẩn đó. – Các thủ tục đăng ký kinh doanh và xin giấy phép kinh doanh đơn giản nhằm giảm bớt các rào cản khi tham gia chế biến và kinh doanh. Các đặc điểm của thị trường nông nghiệp Nội dung chính • Giá dễ biến động trong thời gian ngắn • Tính mùa vụ của giá • Giao động giá qua các năm cao • Rủi ro cao • Chi phí marketing cao • Thiếu thông tin • Sụt giảm giá thực dài hạn Giá biến động trong thời gian ngắn • Giá các ngành hàng nông nghiệp thay đổi đáng kể trong vòng một tháng, mét tuÇn vμ mét ngμy do sù thay ®æi vÒ cung vμ cÇu • C¸c s¶n phÈm dÔ thèi háng th−êng cã gi¸ dao ®éng nhÊt Æ ng−êi n«ng d©n khã ®o¸n tr−íc ®−îc gi¸ b¸nÆ cÇn cã th«ng tin vμ kh¶ n¨ng vËn chuyÓn hμng nhanh tíi n¬i tiªu thô Tính mùa vụ của giá • Nguyên nhân: – Tính mùa vụ của cung – Tính mùa vụ của cầu (tăng trong dịp lễ tết) • Tính mùa vụ của giá có thể cung cấp các cơ hội marketing. Cán bộ khuyến nông lâm cần hỗ trợ nông dân xác định và tận dụng các cơ hội đó Giá Thời gianĐầu vụ thu hoạch Cuối vụ thu hoạch Giữa vụ Cung C ung TÝnh mïa vô cña gi¸ • C¸c yÕu tè quan träng lμm æn ®Þnh nguån cung vμ gi¸ trong n¨m: – Vô thu ho¹ch kÐo dμi hoÆc ®a vô – LÞch thu ho¹ch ®a d¹ng trong c¶ n−íc – NhËp khÈu tõ c¸c n−íc kh¸c trong thêi kú tr¸i vô – L−u kho/dù tr÷ • TÝnh mïa vô cña gi¸ cã thÓ cung cÊp c¸c c¬ héi marketing Gi¸ thay ®æi qua c¸c n¨m S¬ ®å 2.2 Gi¸ thãc b¸n ra t¹i n«ng tr¹i t¹i khu vùc §ång b»ng s«ng Hång 1994 - 1999 (®/kg) 1500 2000 2500 3000 3500 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Năm g i ¸ t h ã c ( ® / k g ) Gi¸ thay ®æi qua c¸c n¨m • Nguyên nhân chính: – Các điều kiện tự nhiên : Thời tiết, sâu hại, dịch bệnh • Không lợi: Tác động tiêu cực, làm khan hiếm hàng hoá Æ Giá tăng. • Thuận lợi: Tác động tích cực, hàng hóa tràn ngập thị trường Æ Giá giảm. • Phản ứng của nông dân làm giá cả biến động hơn: – Với tăng giá: Mở rộng diện tích canh tác, thâm canh sản xuất trong vụ sản xuất tiếp theoÆ Quá nhiều cungÆ giá thấp trong thời điểm thu hoạch. – Với giảm giá : Hạn chế sản xuất trong vụ tiếp theoÆ Khan hiếm hàngÆ giá tăng. • Cán bộ khuyến nông lâm có thể giúp nông dân dự đoán thay đổi bằng cách phổ biến thông tin về xu thế cung và cầuÆ dự đoán được giá tăng hay giảm. Rñi ro cao • Biến động giá: – Người sản xuất: Giá thị trường thấp vào thời điểm thu hoạchÆ không đủ chi trả cho các chi phí sản xuất– Thương nhân: Không thể tìm được khách hàng sẵn sàng trả giá cao hơn các chi phí sản xuất và marketing khác. • Sản phẩm bị thối, hỏng: – Sâu bệnh, bị dập nát, vv. giảm giá trị trong quá trình vận chuyển, lưu kho, mua bán: Nông dân và thương nhân bị thua lỗ. • Sản phẩm lẫn tạp chất (cát hoặc sỏi): – Thường gặp ở các nước đang phát triển. Các chi phí marketing cao • Chi phí marketing cao là nguyên nhân gây ra sự chênh lệch lớn về giá mà người tiêu dùng phải trả và giá mà người nông dân nhân được. • Nguyên nhân: – Thu gom các sản phẩm nông nghiệp từ các nông hộ nhỏ lẻ rất tốn kém – Vận chuyển qua quãng đường dài và có chất lượng xấu – Qua các hoạt động: Làm sạch, sấy khô, đóng gói, quảng cáo – Đôi khi có hình thức chế biến phức tạp – Các chi phí lưu kho – Sản phẩm hư hỏng Thông tin không đầy đủ • Nông dân: thiếu kiến thức , hiểu biết về thông tin thị trường, thiếu thông tin về nguồn cung, cầu và giáÆ hạn chế khả năng tiếp cận cơ hội marketing. • Thương nhân: Thiếu thông tin về khu vực sản xuấtÆ tăng chi phí thu mua. • Vai trò của cán bộ khuyến nông lâm là cung cấp, thu thập, phân tích và phổ biến các thông tin thị trường. Sụt giảm giá thực dài hạn • Thường xảy ra với các ngành hàng xuất khẩu truyền thống: gạo, bông, cà phê, ca cao. • Người nông dân phải áp dụng các chiến lược phối kết hợp khác nhau: – Giảm chi phí sản xuất trung bình bằng cách tăng năng suất – Tăng giá trị qua quá trình sản xuất: cải tiến phương pháp canh tác và sau thu hoạch, chế biến,v… – Đa dạng hóa các phân đoạn thị trường bằng cách hướng tới các phân đoạn tăng trưởng nhanh và có giá trị cao (ví dụ: các sản phẩm hữu cơ) – Chuyển sang sản xuất các sản phẩm nông nghiệp có nhu cầu cao và xu thế giá tăng dài hạn (trứng, thịt, sữa, rau quả, cây thuốc, v.v…) • Các chiến lược này đều tốn chi phí và rủi roÆ cán bộ khuyến nông lâm cần hỗ trợ nông dân giảm chi phí và rủi ro qua – Cung cấp thông tin – Thúc đẩy mối liên kết giữa nông dân và người mua Khái niệm thông tin thị trường • Giải thích được khái niệm thông tin thị trường, cho ví dụ; • Xác định được tầm quan trọng của thông tin thị trường đối với việc ra quyết định của người nông dân • Giải thích được ba chức năng/vai trò của cán bộ khuyến nông lâm liên quan đến thông tin thị trường. Thông tin thị trường là gì? • Là tất cả các thông tin về mua và bán các sản phẩm và dịch vụ: – Giá cả và số lượng – Thị trường đầu ra và đầu vào của sản phẩm • Một số ví dụ: – Địa điểm hay địa chỉ liên lạc của người cung cấp vật tư nông nghiệp – Loại và chất lượng vật tư đầu vào – Giá vật tư – Địa chỉ liên hệ của người mua – Yêu cầu về chất lượng và số lượng của những người mua khác nhau – Mức giá mua vào của những người mua khác nhau – Mức giá của các sản phẩm đã được sơ chế hoặc có chất lượng cao. Ví dụ: sản phẩm được sấy khô, làm sạch và phân loại) – Chi phí vận chuyển. Tầm quan trọng của thông tin thị trường • Là cơ sở quan trọng để ra các quyết định về sản xuất và marketing: – Sản xuất cái gì? – Sản xuất khi nào? – Khi nào bán sản phẩm? – Bán sản phẩm ở đâu? – Bán cho ai? – Bán như thế nào? • Mục tiêu: – Tạo lợi nhuận; – Giảm thiểu rủi ro. Tầm quan trọng của thông tin thị trường đối với quá trình ra quyết định của người nông dân: • Câu hỏi 1: Tôi nên trồng loại cây gì, diện tích bao nhiêu? • Câu hỏi 2: Liệu tôi có nên canh tác trái vụ không? • Câu hỏi 3: Tôi nên sử dụng loại vật tư nào? • Câu hỏi 4: Tôi nên mua vật tư ở đâu? • Câu hỏi 5: Tôi nên áp dụng hình thức sau thu hoạch nào? • Câu hỏi 6: Tôi có nên lưu kho sản phẩm của tôi không? • Câu hỏi 7: Tôi nên bán sản phẩm của tôi ở đâu? • Câu hỏi 8: Tôi nên bán sản phẩm của mình cho ai? • Câu hỏi 9: Tôi thương lượng với người mua như thế nào? Câu hỏi 1: Nên trồng loại cây gì?, diện tích? • Xu thế giá của các sản phẩm nông nghiệp có thể canh tác được trên đồng ruộng hay trang trại của tôi? • Dự báo giá trong tương lai của các sản phẩm này ? • Liệu tôi có thể bán những sản phẩm này dễ dàng không? • Liệu có đủ người mua các sản phẩm của tôi không? Câu hỏi 2: Có nên canh tác trái vụ? • Sự khác nhau về giá giữa các vụ? • Liệu giá của sản phẩm trái vụ có đủ cao để bù đắp các chi phí sản xuất và những đầu tư khác cho canh tác trái vụ không? • Liệu tôi có thể mua hạt giống phù hợp không? • Nguồn bán giống ở đâu, giá là bao nhiêu? Câu hỏi 3: Nên sử dụng loại vật tư nào? • Giá bán của những sản phẩm từ các giống khác nhau? • Đối với mỗi loại giống, giá hạt giống/cây giống là bao nhiêu? • Chi phí cho phân bón là bao nhiêu? • Phần lợi nhuận tôi có thêm là bao nhiêu nếu tôi đầu tư vào các kỹ thuật phòng trừ sâu hại? • Có những loại thuốc trừ sâu thiên nhiên và từ hóa chất nào, giá của chúng là bao nhiêu? Câu hỏi 4: Nên mua vật tư ở đâu? • Ai là người cung cấp vật tư tại khu vực của tôi và các vùng lân cận? • Chất lượng vật tư được bán ra? • Ai là người bán với giá thấp nhất và có những điều kiện thanh toán tốt nhất? • Người cung cấp vật tư có cho vay vốn không? Điều kiện đi kèm là gì? Câu hỏi 5: Nên áp dụng hình thức sau thu hoạch nào? • Những yêu cầu về chất lượng của người mua? • Họ có yêu cầu sản phẩm được làm sạch và sấy khô không? • Họ có muốn sản phẩm được phân loại không? • Họ yêu cầu hình thức đóng gói như thế nào? • Liệu người mua có sẵn sàng trả cao hơn không nếu tôi cung cấp sản phẩm đáp ứng các yêu cầu của họ? Câu hỏi 6: Có nên lưu kho sản phẩm? • Liệu tôi có nên lưu kho sản phẩm để bán ra với giá cao hơn trong tương lai không? • Liệu sự chênh lệch về giá có đủ để bù đắp các chi phí và rủi ro của việc lưu kho không? • Tôi nên lưu kho sản phẩm trong bao lâu? Câu hỏi 7: Nên bán sản phẩm ở đâu? • Tại đồng ruộng hay tại nhà? • Tại chợ đầu mối hay chợ bán buôn? • Tại chợ bán lẻ địa phương hay thành thị? • Các yêu cầu về chất lượng và giá tại các thị trường khác nhau? • Chi phí vận chuyển tới các thị trường khác nhau? Câu hỏi 8: Nên bán sản phẩm cho ai? • Ai là người mua tiềm năng của tôi? • Tôi sẽ liên hệ với họ bằng cách nào? • Các yêu cầu về sản phẩm của họ? • Giá mua vào và các điều kiện thanh toán? • Các chi phí khác đi kèm khi cung cấp hàng? Câu hỏi 9: Thương lượng với người mua? • Liệu giá mà người mua trả cho tôi có phù hợp với giá thị trường cho cùng loại sản phẩm hay không? Khuyến nông với thị trường: • Giúp cho nông dân biết cách phân tích, xác định nhu cầu của thị trường về nông sản hàng hóa để lựa chọn phương hướng sản xuất kinh doanh • Biết lựa chọn cơ cấu cây trồng, vật nuôi và công nghệ phù hợp • Biết lựa chọn tiến bộ KHKT và công nghệ phù hợp • Biết cách tổ chức quản lý, sử dụng lao động và các nguồn lực . • Biết phát huy lợi thế so sánh, nội lực và tranh thủ các nguồn hỗ trợ thông qua các chương trình, dự án • Biết cách tổ chức sản xuát, liên kết giữa các nhóm hộ • Biết định hướng phát triển cho các loại hộ (giàu, nghèo, tự cung tự cấp, hộ chuyên ...) • Biết gắn liền sản xuất với xây dựng môi trường bền vững • Biết tính tóan lỗ, lãi, phân tích kết quả sản xuất kinh doanh, xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, vay vốn, lập dự án Yêu cầu của thị trường đối với hệ thông Khuyến nông – Phải củng cố hệ thống và nâng cao uy tín đáp ứng nhu cầu của nông dân – Bộ máy gọn nhẹ, có cán bộ quản lý giỏi, cán bộ kỹ thuật năng động, sáng tạo – Coi nông dân là đối tượng phục vụ thông qua hợp đồng kinh tế trực tiếp – Không qua các đầu mối trung gian Yêu cầu của thị trường đối với cán bộ Khuyến nông – Người bạn tốt của nông dân – Người khuyến khích nông dân – Người thầy của nông dân – Người dịch vụ đáp ứng các nhu cầu của nông dân phục vụ sản xuất kinh doanh – Người dự báo, cảnh báo cho nông dân Vai trò của cán bộ khuyến nông lâm trong lĩnh vực thông tin thị trường • Ba chức năng chính: – Cải tiến sự tiếp cận tới thông tin thị trường của người nông dân – Giúp người dân hiểu thông tin thị trường – Giúp người dân sử dụng các thông tin thị trường • Cho ai? – Nông dân, – Những người có tiềm năng mua các sản phẩm nông nghiệp • Thương nhân và • Các cơ sở chế biến Khuyến nông - công tác thị trường - những thuận lợi và thách thức Thuận lợi: – Thông tin, số liệu ngày càng đa dạng phong phú và được cung cấp từ nhiều nguồn – Công tác Khuyến nông quan tâm và đáp ứng nhu cầu của mọi đối tượng – Nhiều cơ quan tổ chức tham gia vào hoạt động KN – Nền kinh tế thi trường đã tạo ra được sự phối hợp chặc chẽ và có hiệu quả giữa khuyến nông và các tổ chức khác – Các chương trình Khuyến nông ngày càng đa dạng – Công tác khuyến nông dần được đổi mới về mọi mặt Khó khăn, thách thức: – Việc xây dựng một đội ngũ cán bộ khuyến nông nhiệt tình tâm huyết với nghề, gặp nhiều khó khăn(thu nhập thấp, địa bàn hoạt động khó khăn, tính hấp dẫn của các ngành khác ...) – Việc chuyển giao, thực thi các hoạt động khuyến nông nhiều khi chỉ đáp ứng được các mục đích xã hội là chính chứ không phải là mục đích kinh tế – Hoạt động khuyến nông chưa lấy lợi ích kinh tế làm mục tiêu trọng tâm trên cơ sở làm dịch vụ nông hộ