Các chủ đề cần được điều tra trong tổng điều tra nhà ở

chuyªn san tæng ®iÒu tra d©n sè n¨m 2009 29 c¸c chñ ®Ò cÇn ®­îc ®iÒu tra trong tæng ®iÒu tra nhµ ë Các yếu tố quyết định lựa chọn các chủ đề Xem xét để lựa chọn các chủ đề trong tổng điều tra nhà ở, cần xuất phát từ tầm quan trọng của những yêu cầu giới hạn về thống kê để thu thập số liệu có thể xử lý và xuất bản trong thời gian hợp lý. Những gợi ý như vậy có thể là ứng dụng cụ thể cho tổng điều nhà ở, vì thông thường tổng điều tra dân số và nhà ở thường được thực hiện đồng thời hoặc liền nhau, và có nhiều khả năng là số chủ đề yêu cầu trong các phiếu điều tra có thể vượt quá khả năng của điều tra viên và các điều kiện về xử lý số liệu. Khả năng này chắc chắn là vấn đề gặp phải ở một số nước đang phát triển, ví dụ như là để xác định rõ chỉ riêng số đơn vị nhà ở và các loại nhà ở theo các loại khác nhau, số lượng và các đặc trưng cơ bản về mặt pháp lý của người chiếm giữ và khả năng của hệ thống cung cấp nước. Tuy nhiên, việc làm này có thể không khả thi hoặc không mong muốn trong trường hợp bổ xung thêm nhiều chủ đề nữa - nếu cố gắng đưa nhiều thêm chủ đề, thì thành công và chất lượng của cuộc tổng điều tra có thể phải huỷ bỏ. Vì vậy các chủ đề được đưa vào phiếu điều tra (nói đến các chủ đề liên quan đến thông tin sẽ được thu thập về các tòa nhà, nơi ở và hộ gia đình) sẽ được xác định trên cơ sở cân đối giữa: yêu cầu của đất nước (quốc gia và địa phương) do số liệu tổng điều tra nhà ở đáp ứng; đạt được khả năng so sánh quốc tế, trên cơ sở so sánh khu vực và thế giới; sự sẵn lòng và khả năng công chúng cung cấp những thông tin phù hợp với chủ đề; khả năng chuyên môn của điều tra viên liên quan đến việc thu được thông tin chủ đề bằng quan sát trực tiếp; và toàn bộ nguồn lực của quốc gia sẵn có để thực hiện tổng điều tra. Xem xét cân đối các yêu cầu trên sẽ cần xem xét những thuận lợi và hạn chế của các phương pháp thay thế để có được số liệu thu thập về một chủ đề cho trước trong bối cảnh của chương trình hợp nhất quốc gia về thu thập số liệu thống kê nhà ở. Để lựa chọn các chủ đề điều tra, cần quan tâm đến việc sử dụng mang tính tiếp nối lịch sử, việc sử dụng này sẽ tạo điều kiện để đo lường sự thay đổi theo thời gian. Tuy nhiên, điều tra viên nên tránh thu thập thông tin lâu hơn yêu cầu. Thông tin không nên thu thập đơn giản vì nó đã được thu thập theo truyền thống trong thời gian trước. Vì vậy, việc cần làm là xem xét định kỳ các chủ đề đã điều tra theo truyền thống và đánh giá lại nhu cầu về số liệu mà tổng điều tra đã đóng góp. Ưu tiên các yêu cầu quốc gia Ưu tiên trước hết phải trên cơ sở thực tế là các cuộc tổng điều tra nhà ở sẽ được thiết kế để đáp ứng yêu cầu quốc gia. Sẽ không có sự thống nhất trong số các yêu cầu quốc gia, giữa các khuyến nghị cho khu vực và các khuyến nghị toàn cầu, nhu cầu quốc gia sẽ phải được ưu tiên trước, sau đó Th«ng tin Khoa häc Thèng kª 30 đến những khuyến nghị của khu vực và cuối cùng là khuyến nghị toàn cầu. Điều phải nghĩ đến trước tiên đó là tổng điều tra nhà ở phải cung cấp thông tin về các chủ đề có giá trị lớn nhất đối với quốc gia, với những câu hỏi đã sắp xếp theo phương pháp để luận ra số liệu sử dụng tối đa đối với nước đó. Kinh nghiệm đã chứng tỏ rằng nhu cầu quốc gia sẽ được phục vụ tốt nhất nếu tổng điều tra có các chủ đề đã được công nhận chung theo bản chất giá trị cơ bản và đã được xác định theo các tiêu chuẩn khu vực và tiêu chuẩn toàn cầu. Điều đã được thừa nhận là nhiều nước sẽ tìm được các chủ đề của tổng điều tra nhà ở theo ưu tiên của quốc gia hoặc quan tâm địa phương để bổ sung thêm vào những chủ đề đã được đưa ra trong các khuyến nghị. Và số liệu về nhà ở có thể được bổ sung thêm từ các cuộc điều tra nhà ở để có được thông tin về các chủ đề không thể đưa vào trong tổng điều tra vì chúng sẽ quá sức điều tra viên hoặc yêu cầu người phỏng vấn được đào tạo đặc biệt. Cũng có khả năng là một số nước có thể lơ là với những chủ đề đã được khuyến nghị cụ thể cho tổng điều tra, ví dụ như chủ đề về điện đã có sẵn trong hầu hết các dãy số số liệu về điều tra nhà ở trong nước. Ngược lại, một số chủ đề có thể không được điều tra do thiếu toàn bộ các điều kiện cụ thể, đặc biệt trong các khu vực nông thôn ở một số nước đang phát triển. Vai trò quan trọng của so sánh quốc tế Mong muốn đạt được khả năng so sánh khu vực và quốc tế sẽ là một mối quan tâm đáng kể khác trong việc lựa chọn và phát triển có hệ thống các chủ đề trong kế hoạch tổng điều tra. Các mục tiêu quốc gia và quốc tế thường tương thích với nhau, vì những khuyến nghị quốc tế được dựa trên cơ sở nghiên cứu chung kinh nghiệm của và thực tiễn của các nước. Nếu trong hoàn cảnh đặc biệt, ở một nước, cần phải chuyển hướng theo các tiêu chuẩn quốc tế, thì cần giải thích rõ ràng về sự chuyển hướng này trong các xuất bản phẩm của tổng điều tra và cần thể hiện là quốc gia có thể thay đổi như thế nào cho phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế. Sự phù hợp của các chủ đề Các chủ đề điều tra cần được người trả lời sẵn lòng và có thể cung cấp thông tin trả lời phù hợp. Đối với những chủ đề thông tin được thu thập thông qua quan sát trực tiếp của điều tra viên sẽ phụ thuộc vào khả năng chuyên môn của điều tra viên. Vì vậy, cần tránh những chủ đề có thể gây ra sợ hãi, thiên kiến theo địa phương hoặc mê tín dị đoan, và những câu hỏi quá phức tạp và khó cho người trả lời ở mức trung bình hoặc câu hỏi mà điều tra viên có thể trả lời dễ dàng. Cú pháp sử dụng cho từng câu hỏi là cần thiết để có được những trả lời tin cậy nhất sẽ phải dựa vào tình hình quốc gia, và những diễn đạt như vậy cần được kiểm tra kỹ trước khi điều tra. Các nguồn sẵn có cho tổng điều tra Lựa chọn chủ đề điều tra cần phải xem xét cẩn thận trong mối quan hệ với toàn bộ các nguồn sẵn có về tổng điều tra. Thu thập số liệu chính xác và hiệu quả với số lượng hạn chế về chủ đề, theo đúng bảng biểu và xuất bản phẩm sẽ có lợi hơn việc thu thập số liệu theo danh sách chủ đề quá tham vọng, mà không có khả năng được điều tra, chuyªn san tæng ®iÒu tra d©n sè n¨m 2009 31 lập bảng biểu và lưu giữ trong cơ sở dữ liệu. Để cân đối yêu cầu về số liệu của các nguồn đã có, phạm vi đối với những câu hỏi cần mã hóa trước phải được xem xét. Đây có thể là một nhân tố quan trọng trong việc xác định cho dù nó không khả thi về phương diện kinh tế để điều tra các chủ đề nào đó trong tổng điều tra. Danh sách các chủ đề Đơn vị điều tra của các cuộc tổng điều tra nhà ở là các tòa nhà, nhà ở, và hộ gia đình. Tòa nhà liên quan gián tiếp nhưng là đơn vị điều tra quan trọng đối với các cuộc tổng điều tra nhà ở do thông tin liên quan đến xây dựng (loại nhà, vật liệu xây dựng tường bên ngoài và các đặc trưng cụ thể khác) yêu cầu miêu tả đúng vị trí xác định của nhà ở trong tòa nhà, và để xây dựng các chương trình nhà ở. Trong tổng điều tra nhà ở, câu hỏi về các đặc điểm xây dựng thường có cấu trúc liên quan đến tòa nhà trong đó nhà ở được điều tra theo vị trí, và thông tin được thu thập cho từng đơn vị nhà ở hoặc cho các nhà ở khác đặt trong vị trí đó. Các đơn vị điều tra chủ yếu thứ hai trong cuộc tổng điều tra là các loại nhà ở. Số liệu thu thập được sẽ cung cấp đầy đủ về tình trạng nhà ở và cơ sở thích hợp để xây dựng các chương trình về nhà ở. Đơn vị điều tra thứ ba là các hộ gia đình/người sở hữu nơi ở, số lượng, các đặc điểm của chủ hộ hoặc người có thẩm quyền, tình trạng sở hữu và chi phí về nhà ở. Danh sách các chủ đề liệt kê dưới đây dựa trên kinh nghiệm tổng điều tra toàn cầu và tổng điều tra theo khu vực trong một vài thập kỷ qua. Các chủ đề được đưa vào danh sách là những chủ đề có được sự đồng thuận cao liên quan đến mức độ quan trọng và tính khả thi, đến việc đo lường và đánh giá các điều kiện nhà ở và xây dựng các chương trình nhà ở: một nghiên cứu về kinh nghiệm tổng điều tra nhà ở đã chứng tỏ tính khả thi của thu thập thông tin về các chủ đề này giành cho một cuộc tổng điều tra nhà ở. Những chủ đề này chứng tỏ hiện có những khó khăn và yêu cầu các câu hỏi về thời gian sử dụng chắc chắn được điều tra trong điều tra mẫu về nhà ở. Các chủ đề chính là những chủ đề được quan tâm và có giá trị chung đối với các nước hoặc các khu vực và cũng có vai trò quan trọng trong việc tạo khả năng so sánh toàn diện về thống kê ở mức quốc tế. Các chủ đề bổ sung là các chủ đề cần được thu thập theo thứ tự cho phép để chuẩn bị lập bảng biểu để đáp ứng phần lớn yêu cầu của người sử dụng. Th«ng tin Khoa häc Thèng kª 32 Các chủ đề theo đơn vị điều tra trong tổng điều tra nhà ở TT Chủ đề Tòa nhà Nhà ở Hộ gia đình (*) Hộ tập thể Đơn vị nhà ở 1 Loại    2 Vật liệu xây dựng - tường bên ngoài   3 Năm xây dựng   4 Số căn hộ trong tòa nhà  5 Vật liệu xây dựng - mái, sàn   6 Thang máy  7 Nhà cửa trang trại nông nghiệp  8 Tình trạng sửa chữa  9 Vị trí     10 Tình trạng sở hữu  11 Sở hữu   12 Số phòng   13 Số phòng ngủ   14 Diện tích sàn    15 Cung cấp nước    16 Vệ sinh    17 Nước thải   18 Điều kiện tắm    19 Bếp    20 Nhiên liệu sử dụng để đun nấu   21 Ánh sáng/sử dụng điện    22 Rác thải rắn   23 Lò sưởi   24 Nước nóng   25 Ống dẫn ga   26 Sử dụng nhà ở   27 Có một hoặc hơn một hộ gia đình ở   28 Số người    29 Tuổi và giới tính của chủ hộ/người có thẩm quyền  30 Đất đai  31 Chi phí thuê nhà  32 Trang bị đồ đạc  33 Thiết bị công nghệ thông tin  34 Số xe ô tô  35 Đồ dùng lâu bền  36 Có khoảng không bên ngoài  - Chủ đề chính; - Chủ đề xuất phát từ chủ đề chính;  - Chủ đề bổ sung (*) Thuật ngữ hộ gia đình ở đây bao gồm các cá nhân và các hộ gia đình. Nguyễn Thái Hà (chọn và giới thiệu) Nguồn: Topics to be Investigated in Housing Censuses (pages1-4) Tài liệu của Vụ thống kê Liên hợp quốc