Biện pháp quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học quận 2, thành phố Hồ Chí Minh - Phạm Thị Thùy Trang

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 46-51; 78 46 BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN 2, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Phạm Thị Thùy Trang - Trường Tiểu học An Bình, Quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh Ngày nhận bài: 02/03/2019; ngày sửa chữa: 27/03/2019; ngày duyệt đăng: 17/04/2019. Abstract: The new general school education curriculum approaches in the direction of developing students’ competencies, so all teaching activities turn to this approach. In which, the innovation of teaching methods in the direction of developing students’ competencies needs to be thoroughly applied to each primary teacher, and the principal must be the one who directly manage teaching activities in this orientation. The article presents a number of measures to manage innovation activities of teaching method in the direction of developing students’ competencies at primary schools in District 2, Ho Chi Minh City. Research results can be applied into practice of some other localities with similar conditions. Keywords: Measures, innovation of teaching methods, developing students’ competencies, primary school. 1. Mở đầu Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI đã nêu rõ: “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học... Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc” [1]. Thực hiện nghị quyết này, ngày 27/12/2018, Bộ GD- ĐT chính thức ban hành Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể [2], trong đó thể hiện rõ sự thay đổi chương trình theo tiếp cận hình thành, phát triển phẩm chất và năng lực học sinh (HS). Theo đó, phương pháp dạy học (PPDH) cũng được đổi mới theo hướng tiếp cận phát triển năng lực (PTNL) HS. Như vậy, mọi hoạt động dạy học ở trường thông nói chung và trường tiểu học nói riêng đều phải thay đổi so với chương trình hiện hành. Đây là một khó khăn, trở ngại với không ít giáo viên (GV) và HS khi họ đã quen dạy chương trình hiện hành (tiếp cận nội dung). Để đáp ứng được yêu cầu của chương trình mới, Bộ GD-ĐT đã triển khai nhiều giải pháp để tăng cường chất lượng nguồn lực chuẩn bị cho việc triển khai chương trình, mà một trong số đó là đào tạo lại, bồi dưỡng đội ngũ GV phổ thông để họ tiếp cận với những PPDH mới. Tiểu học là cấp học đầu tiên của hệ thống giáo dục phổ thông, do đó, việc đổi mới PPDH ngay từ cấp học này là rất quan trọng. Tuy nhiên, để làm tốt công tác này, hiệu trưởng các trường tiểu học phải là người trực tiếp tác động đến từng GV để họ thay đổi nhận thức và hành động trong việc đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS. Bài viết trình bày một số biện pháp quản lí hoạt động đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS ở các trường tiểu học quận 2, TP. Hồ Chí Minh. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Căn cứ đề xuất biện pháp - Cơ sở pháp lí: Hoạt động giáo dục của của các trường đều phải tuân thủ theo các loại văn bản pháp quy của nhà nước và Bộ GD-ĐT. Những văn bản này là cơ sở pháp lí để chúng tôi đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lí hoạt động đổi mới PPDH theo hướng PTNL của HS. Cụ thể: + Luật Giáo dục ngày 14/6/2005; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục ngày 25/11/2009. + Nghị định số 75/2006/NĐ-CP ngày 02/8/2006 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục. + Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. + Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. + Nghị quyết số 51/2017/QH14 ngày 21/11/2017 của Quốc hội điều chỉnh lộ trình thực hiện chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông mới theo Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. + Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020 (Ban hành kèm theo Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ). VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 46-51; 78 47 + Quyết định số 404/QĐ-TTg ngày 27/3/2015 của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. + Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT về Ban hành Chương trình giáo dục phổ thông. - Cơ sở thực tiễn: Trong những năm qua, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác quản lí hoạt động đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS ở các trường tiểu học quận 2, TP. Hồ Chí Minh vẫn còn nhiều hạn chế. Cụ thể như sau: + Nhận thức của một số ít bộ phận chưa triệt để về vai trò và ý nghĩa của hoạt động đổi mới PPDH nên dẫn đến đôi khi thực hiện mang tính hình thức; + Xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH giữa các bộ môn chưa đồng bộ nên gây không ít khó khăn trong việc kết nối kiến thức giữa các chuyên môn với nhau; + Công tác quản lí thực hiện đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS của cán bộ quản lí vể mức độ và cường độ đổi mới của GV có lúc còn lơ là; + Mục tiêu “cá nhân hóa” trong dạy học chưa đạt được về bản chất, sự tiếp cận năng lực HS của GV nhiều khi chưa phù hợp để triển khai các nội dung dạy học; + Công tác quản lí đánh giá từng công đoạn xây dựng kế hoạch cũng như triển khai kế hoạch của đội ngũ quản lí chưa sát thực tế nên nhiều nội dung GV triển khai thực hiện chưa phù hợp với mục đích yêu cầu; + Hoạt động dự giờ, thăm lớp nhằm đóng góp ý kiến rút kinh nghiệm được thực hiện chưa thật sự hiệu quả; + Cơ sở vật chất phục vụ dạy học 2 buổi/ngày ở một số trường còn thiếu thốn, thiết bị dạy học ở từng bộ môn còn sơ sài, thiết bị dạy học hiện đại ở các trường chưa đủ đáp ứng yêu cầu ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học; môi trường tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm chưa chuyên nghiệp. 2.2. Một số biện pháp quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học Quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh 2.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí và giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh - Mục tiêu của biện pháp: + Nhằm gắn liền trách nhiệm và sự chỉ đạo của cá nhân với kết quả của hoạt động dạy học theo năng lực. Ngoài ra, còn giúp nhà quản lí thấy được những tác động của cá nhân vào tất cả các khâu của quản lí đều có ảnh hưởng nhất định đến toàn bộ quá trình dạy học của GV. + Đảm bảo các bộ phận có liên quan nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò của mình trong hoạt động đổi mới PPDH của nhà trường; từ đó, có những hỗ trợ kịp thời và tích cực cho GV. - Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp: Thời điểm thực hiện: Việc bồi dưỡng nhận thức phải được tiến hành ngay từ thời điểm xây dựng kế hoạch và triển khai kế hoạch thực hiện đổi mới PPDH của nhà trường và trong suốt quá trình thực hiện của tập thể. Hình thức thực hiện: Lồng ghép nội dung bồi dưỡng nhận thức với nội dung công việc trong các buổi hội nghị cán bộ công chức - viên chức, cuộc họp trực tiếp với tập thể hội đồng sư phạm; các cuộc họp với tổ chuyên môn. Nội dung bồi dưỡng nhận thức cũng có thể thể hiện trong các văn bản triển khai công việc, trên bảng tin, website của nhà trường. Hiệu trưởng giải thích rõ các yêu cầu thực hiện giáo dục, đổi mới PPDH theo hướng PTNL HS, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS; động viên đội ngũ thử nghiệm các cách vận dụng các PPDH mới vào bài giảng, làm cho GV hiểu rằng bất kì một sự đổi mới nào cũng gặp khó khăn và phải cùng nhau tìm cách khắc phục; khen ngợi GV khi họ có cố gắng thử nghiệm những cái mới, khen thưởng kịp thời để động viên khích lệ. Ngoài ra, hiệu trưởng cần phối hợp tốt với các tổ chức chính trị xã hội trong nhà trường (Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Đội Thiếu niên) để tuyên truyền và phát động phong trào thi đua thực hiện đổi mới PPDH qua các hội thi GV dạy giỏi, thi GV ứng dụng tốt công nghệ thông tin, thi tiết dạy tốt, thi làm đồ dùng dạy học, thiết kế bài giảng Elearning,... các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhân dịp chào mừng các sự kiện, các ngày lễ lớn, ngày truyền thống nhà trường. Phát huy vai trò của tổ trưởng chuyên môn trong việc tuyên truyền, bồi dưỡng nhận thức, ý thức trách nhiệm cho GV trong việc thực hiện nhiệm vụ dạy học đáp ứng yêu cầu của giai đoạn mới. Đội ngũ tổ trưởng chuyên môn - lực lượng nòng cốt của nhà trường là cấp quản lí thấp nhất trực tiếp quản lí hoạt động đổi mới PPDH trong tổ chuyên môn sẽ trợ giúp đắc lực cho hiệu trưởng trong việc tuyên truyền và thuyết phục GV trong từng tổ, nhóm chuyên môn. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + Hiệu trưởng phải bám sát các văn bản hướng dẫn về đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS của các cấp. + Bản thân hiệu trưởng phải nhận thức thấu đáo về tầm quan trọng của việc đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới PPDH nói riêng. + Hiệu trưởng phải có uy tín đối với tập thể sư phạm, am hiểu về giáo dục tiểu học, nắm vững các văn bản chỉ đạo của các cấp quản lí về đổi mới giáo dục, không ngừng cập nhật kiến thức đổi mới PPDH. VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 46-51; 78 48 2.2.2. Đổi mới xây dựng kế hoạch dạy học các môn học theo hướng đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh - Mục tiêu của biện pháp: + Giúp cho hiệu trưởng định hướng công việc và chủ động trong việc quản lí đổi mới PPDH theo đúng định hướng PTNL HS; là cơ sở để giám sát, kiểm tra, đánh giá tiến độ thực hiện nhiệm vụ đổi mới nhằm góp ý nhắc nhở và điều chỉnh kịp thời những sai lệch trong quá trình thực hiện. + Giúp cho GV xác định quan điểm đổi mới PPDH trong từng nội dung kế hoạch giảng dạy nhằm cụ thể hóa các hoạt động giáo dục phù hợp với chủ trương đổi mới phương pháp; đổi mới cách thức tiếp cận bằng nhiều phương pháp khác nhau, nhằm tìm ra đặc điểm nhận thức chủ đạo của HS để có PPDH phù hợp với đặc điểm chung của lớp và chú trọng đặc điểm nhận thức khác biệt của từng cá nhân. - Nội dung và cách thức thực hiện: Đổi mới PPDH phải bắt đầu từ khâu xây dựng kế hoạch dạy học. Vì vậy, hiệu trưởng cần chỉ đạo, hướng dẫn tổ chuyên môn và GV nghiên cứu đánh giá đúng thực trạng hoạt động dạy học hiện nay của GV cả về hình thức lẫn phương pháp tiến hành; lập kế hoạch thống nhất về mục tiêu, nội dung, phương pháp tổ chức đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS. Chỉ đạo họp tổ chuyên môn thảo luận tìm ra những nguyên nhân của các tồn tại của kế hoạch dạy học, từ đó đưa ra các giải pháp thích hợp nhằm cải tiến PPDH theo chủ trương đổi mới, phân công GV có kinh nghiệm, có năng lực chuyên môn chủ trì soạn thảo mẫu các kế hoạch đổi mới phương pháp. Phân công phó hiệu trưởng chuyên môn hướng dẫn giúp đỡ những GV chưa có kinh nghiệm trong soạn thảo các kế hoạch giảng dạy phù hợp với năng lực học tập của HS theo từng khối lớp được phân công. Đánh giá kế hoạch trên cở sở dự giờ thăm lớp. Sau đó có những điều chỉnh khắc phục những tồn tại của những tiết dạy trước đó. Quá trình soạn thảo kế hoạch dạy học cần đưa ra nhiều biện pháp khác nhau cho nội dung bài học để GV dễ dàng áp dụng đa dạng các phương pháp khi tính hiệu quả của phương pháp trước đó không cao. Xác định hình thức trọng tâm, phương pháp chủ đạo trong đổi mới PPDH. Thông qua quá trình giảng dạy, GV đúc kết từ thực tế việc giảng dạy phương pháp của mình, từ đó có phương án sử dụng lâu dài cho những lớp tiếp theo trên cùng một nội dung chuyển tải. Chú trọng đưa các PPDH phù hợp với nội dung bài học đã được đúc kết qua thực tế giảng dạy vào nội dung kế hoạch thực hiện giảng dạy cho toàn khối. Tại mỗi lớp học, GV có thể căn cứ vào năng lực của từng nhóm HS mà có sự cải biến cho phù hợp với nhận thức của các em. Tổ chức hướng dẫn cho GV cách thức thiết kế các PPDH theo hướng PTNL HS cho từng nội dung cụ thể của bài học, thống nhất giữa các hoạt động dạy của GV và hoạt động học của HS. Chú ý vận dụng sáng tạo các phương pháp vào hình thức luyện tập và củng cố kiến thức cho HS. Đồng thời, kiểm tra quá trình thực hiện các hướng dẫn của GV đối với từng em HS để rồi từ đó có phương án chỉnh sửa, hoàn thiện nội dung đổi mới PPDH trong giáo án của mình. Trong quá trình thiết kế kế hoạch đổi mới phương pháp, hiệu phó chuyên môn cùng với tổ trưởng chuyên môn, những GV có chuyên môn sâu về đổi mới PPDH hướng dẫn GV thiết kế PPDH theo hướng đổi mới nhưng thống nhất mục tiêu, nội dung với phương pháp thành một chỉnh thể thống nhất có sự tương hỗ lẫn nhau trong quá trình thực hiện. Phương pháp phải phù hợp với nội dung và hình thức phải đảm bảo thực hiện có hiệu quả phương pháp. Kế hoạch dạy học mới theo hướng PTNL của HS phải đảm bảo thống nhất giữa dạy và học. Khi thực hiện các phương pháp, GV đóng vai trò chủ đạo trong việc chuyển tải, hướng dẫn, HS đóng vai trò chủ động trong việc tiếp thu lĩnh hội và rèn luyện các kĩ năng. Trong quá trình thực hiện lập kế hoạch đổi mới PPDH, tổ trưởng cần phải chỉ đạo GV ứng dụng các thiết bị dạy học vào hỗ trợ quá trình giảng dạy, đặc biệt quan tâm đến các phương pháp có sử dụng công nghệ thông tin như phần mềm trò chơi học tập, phần mềm trắc nghiệm khách quan, trực quan sinh động qua video clip, phóng sự, sơ đồ động... trong quá trình giúp HS lĩnh hội tri thức. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + Hiệu trưởng phải thường xuyên kiểm tra, giám sát công tác lập kế hoạch của tổ chuyên môn. + Hiệu trưởng phải xây dựng được chuẩn đánh giá một bài soạn theo hướng đổi mới thành quy định nội bộ để mọi người thực hiện. + Kế hoạch bài dạy của GV phải được tổ trưởng, phó hiệu trưởng chuyên môn duyệt hàng tuần, hàng tháng để giúp GV rút kinh nghiệm trong việc thực hiện kế hoạch dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới PPDH. 2.2.3. Chỉ đạo đổi mới hoạt động của tổ chuyên môn phù hợp với chủ trương đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh - Mục tiêu của biện pháp: + Nhằm định hướng cho GV về chủ trương đổi mới các nội dung giáo dục, trong đó chú trọng đổi mới PPDH; + Nhằm khẳng định vai VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 46-51; 78 49 trò của nhà quản lí và sự định hướng các hoạt động giáo dục đối với cán bộ, GV trong toàn trường; + Đôn đốc, kết nối các thành viên lại với nhau nhằm hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau về mặt chuyên môi giữa các GV với nhau để hoàn thành mục tiêu đổi mới thành công PPDH theo hướng PTNL của HS; + Hỗ trợ tổ chuyên môn đổi mới các hoạt động sinh hoạt nhằm phù hợp hơn với chủ trương đổi mới toàn diện giáo dục của nhà trường nói chung và PPDH nói riêng. - Nội dung và cách thức thực hiện: Hiệu trưởng hướng dẫn tổ chuyên môn lập kế hoạch sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề đổi mới PPDH và tổ trưởng chuyên môn tổ chức cho GV tham gia ý kiến đóng góp cách thức tiến hành đổi mới nội dung sinh hoạt tổ; thống nhất ý kiến, xây dựng kế hoạch thực hiện; tổ chức, chỉ đạo tổ chuyên môn thực hiện kế hoạch sinh hoạt chuyên môn theo hướng tập trung thảo luận về đổi mới PPDH, thường xuyên bổ sung, chỉnh sửa và hoàn thiện kế hoạch sinh hoạt tổ cho phù hợp với chủ trương nội dung đổi mới. Hiệu trưởng chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu các phương pháp, kể cả phương pháp và hình thức đổi mới phương pháp, tổ chức đa dạng hình thức sinh hoạt tổ chuyên môn; làm tốt công tác bồi dưỡng GV trong tổ: xây dựng phân công kèm cặp giúp đỡ GV, nhất là những GV mới ra trường, GV mới chuyển khối nắm vững nội dung chương trình, PPDH tích cực và PPDH theo đặc thù của từng bộ môn; tổ chức thực tập sư phạm, chuyên đề thao giảng, hội thảo... để bồi dưỡng năng lực đổi mới PPDH cho GV và chia sẻ kinh nghiệm về đổi mới PPDH. Tổ chức các buổi hội thảo, sinh hoạt chuyên đề về đổi mới PPDH theo bộ môn hay toàn trường để tạo môi trường cho GV trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm đổi mới PPDH theo định hướng PTNL và kịp thời tiếp nhận, giải đáp những đề xuất, băn khoăn, vướng mắc của GV về triển khai đổi mới PPDH theo định hướng PTNL. Tổ chức cho GV thường xuyên thăm lớp, dự giờ góp ý chuyên môn, đồng thời rút kinh nghiệm trong toàn tổ những tiết dạy có đổi mới phương pháp đạt hiệu quả cao. Ban Giám hiệu cùng với tổ chuyên môn xây dựng chuẩn đánh giá, xếp loại kế hoạch bài dạy theo hướng đổi mới PPDH. Chuẩn đánh giá thể hiện tính khoa học, tính khả thi và hiệu quả khi đánh giá. Phải lấy kế hoạch đề ra và hiệu quả bồi dưỡng chuyên môn của tổ và tự bồi dưỡng của cá nhân để làm một trong những căn cứ đánh giá thi đua tổ, cá nhân cuối năm. Đây là những điều kiện quan trọng để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của nhà giáo. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + Hiệu trưởng phải là người tiên phong, gương mẫu, thể hiện được bản lĩnh trong đổi mới; luôn khuyến khích và động viên kịp thời các GV có nhiều đóng góp trong phong trào đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS. + Tổ trưởng các tổ chuyên môn phải không ngừng trau dồi phẩm chất, năng lực, tự học để tạo uy tín đối với tập thể GV trong tổ. + GV phải có ý thức tự giác, tinh thần trách nhiệm đóng góp tích cực trong các giờ sinh hoạt tổ chuyên môn. 2.2.4. Tổ chức bồi dưỡng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực của học sinh cho giáo viên - Mục tiêu của biện pháp: + Giúp hiệu trưởng nắm bắt tình hình thực tế về năng lực cũng như khả năng vận dụng PPDH theo định hướng PTNL HS của GV trong toàn trường. + Giúp GV tiếp cận nhiều cách thức bồi dưỡng chuyên môn, nâng cao kĩ năng sử dụng PPDH. - Nội dung và cách thức thực hiện: Để nâng cao hiệu quả đổi mới PPDH, vai trò của GV hết sức quan trọng. Họ cần phải nắm vững cấu trúc một bài học theo hướng tiếp cận năng lực, có khả năng lập kế hoạch bài giảng, tiến hành có hiệu quả bài giảng. Thực hiện hoạt động đổi mới phương pháp giảng dạy còn đặt ra yêu cầu cao đối với GV về trình độ chuyên môn, tin học, ứng dụng công nghệ thông tin. Vì vậy, để đổi mới PPDH thành công, nhân tố có tính chất quyết định là chất lượng đội ngũ GV, đặc biệt là kĩ năng thực hiện các PPDH theo tiếp cận năng lực. Hiệu trưởng tổ chức phổ biến các các văn bản chỉ đạo của ngành về đổi mới PPDH theo hướng PTNL HS tới toàn thể GV và HS trong toàn trường; tìm hiểu thực trạng về năng lực thực hiện đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS của GV, sau đó xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực đổi mới PPDH cho GV; cung cấp các loại tài liệu có liên quan đến hoạt động đổi mới PPDH nhằm giúp GV lựa chọn mô hình đổi mới phương pháp phù hợp với điều kiện và năng lực của bản thân. Hiệu trưởng cần có kế hoạch bồi dưỡng cho đội ngũ tổ trưởng chuyên môn: cử đi học khóa bồi dưỡng tổ trưởng chuyên môn do các trường sư phạm tổ chức để nâng cao năng lực quản lí tổ chuyên môn. Đa dạng hóa các hình thức bồi dưỡng năng lực đổi mới phương pháp cho GV: Thường xuyên tổ chức hội thảo với các chủ đề về đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS, qua đó có thảo luận, góp ý, từ đó đánh giá được năng lực dạy học của GV; lồng ghép các kiến thức này vào các bài khảo sát năng lực GV dạy giỏi cấp trường; tăng cường đổi mới viết sáng kiến kinh nghiệm, VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 46-51; 78 50 đề tài nghiên cứu khoa học về dạy học đổi mới PPDH theo hướng PTNL HS. Bồi dưỡng và rèn luyện các kĩ năng tin học, kĩ năng sử dụng các thiết bị dạy học hiện đại (bảng tương tác, máy chiếu, phần mềm soạn giảng...) để có thể ứng dụng tốt công nghệ thông tin trong dạy học bằng cách mời các chuyên gia để tập huấn phương pháp khai thác, sử dụng công nghệ dạy học vào tổ chức lớp học cho GV. Phát hiện những nhân tố tích cực đi đầu trong thực hiện đổi mới PPDH, xây dựng đội ngũ GV cốt cán để thúc đẩy hoạt động dạy học trong nhà trường. Phân công GV đã thực hiện tốt đổi mới PPDH theo tiếp cận năng lực hỗ trợ GV chưa thực hiện tốt. Ban Giám hiệu cử những GV có kinh nghiệm và chuyên môn tham gia học tập các lớp do Bộ và Sở GD-ĐT tổ chức. Những GV này sẽ lĩnh hội và tập huấn lại cho GV toàn trường. Mở các lớp bồi dưỡng và tổ chức trao đổi thảo luận giữa các tổ chuyên môn về đổi mới PPDH tạo liên kết giữa các tổ khi phối hợp sử dụng kiến thức chung. Tổ chức giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm về đổi mới PPDH. Nhà trường có cơ chế khuyến khích GV tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm. Tạo điều kiện về thời gian cho GV khi họ tham gia các lớp học tập trung dài hạn ở các trường đại học có uy tín. Đồng thời, có các cơ chế hỗ trợ tài chính nhằm chia sẻ và giảm bớt gánh nặng học hành cho họ. Cần bố trí sắp xếp hợp lí vị trí công tác cho những GV tích cực tham gia các lớp học bồi dưỡng nhằm khuyến khích động viên cũng như ghi nhận thành quả nỗ lực của việc học tập. Có cơ chế rõ ràng đối với những GV chưa thực sự cầu tiến trong học tập để nâng cao trình độ cũng như năng lực chuyên môn. Cần gắn trách nhiệm của bản thân với thi đua của tập thể. Từ đó, mỗi người tự ý thức vai trò, vị trí của mình trong tập thể mà có hướng rèn luyện, phấn đấu phù hợp. Ban Giám hiệu cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá năng lực vận dụng PPDH của GV áp dụng trong các giờ lên lớp sau khi được cử đi bồi dưỡng chuyên môn. Đây là cơ sở để Ban Giám hiệu kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng để có kế hoạch bồi dưỡng năng lực cho GV trong toàn trường thời gian tiếp theo. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + Hiệu trưởng phải luôn động viên, khích lệ GV tham gia học tập, bồi dưỡng kiến thức, nâng cao năng lực về đổi mới PPDH theo tiếp cận năng lực. Tạo các điều kiện thuận lợi cho GV trong quá trình GV tham gia học tập, bồi dưỡng để tiếp tục thực hiện đổi mới PPDH một cách có chiều sâu. + Phải có sự chuẩn bị đầy đủ về cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học để hỗ trợ GV trong quá trình thực hiện đổi mới PPDH. + Hiệu trưởng phải là một tấm gương tự học, tự nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực quản lí và là người đi tiên phong về đổi mới PPDH, kiên trì tổ chức hướng dẫn GV thực hiện đổi mới PPDH. 2.2.5. Chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng cách thức học tập cho học sinh theo hướng phát triển năng lực - Mục tiêu của biện pháp: + Hình thành nền nếp học tập tích cực, tự giác, nâng cao kĩ năng tự học để củng cố và khắc sâu kiến thức; hình thành năng lực tự học cho HS. + Gắn liền kiến thức học tập trên lớp với các tình huống của cuộc sống nhằm giúp HS tiếp cận dần các nhiệm vụ mà các em sẽ giải quyết sau này. - Nội dung và cách thực thực hiện: Ban Giám hiệu triển khai nội dung bồi dưỡng về năng lực tự học cho HS đến các tổ chuyên môn và GV chủ nhiệm. Chỉ đạo tổ chuyên môn soạn thảo kế hoạch bồi dưỡng phương pháp học cho HS. Trong đó, chú trọng đến sự linh hoạt khi áp dụng nhằm phù hợp với đại đa số HS nhưng cũng đồng thời tiếp cận được với năng lực của những HS có sự khác biệt tương đối. Hiệu trưởng tạo điệu kiện cho GV thường xuyên tổ chức HS thực hành, trải nghiệm thực tế. Mỗi nội dung bài học nên lồng ghép các tình huống của cuộc sống gần gũi với đời sống hàng ngày của HS. Một mặt, giúp các em dễ hình dung; mặt khác GV có thể nhận biết được tâm tư tình cảm và hiểu biết của các em để rồi từ đó có phương pháp tác động thích hợp. Phối hợp với GV bộ môn cùng hợp tác giúp các em nắm được nội dung bài học và tạo điều kiện cho các em có cơ hội thực hành ở trong lớp, trong trường dưới sự giám sát, điều khiển và hướng dẫn cùa các bộ phận tham gia. Chỉ đạo xây dựng đội ngũ HS nòng cốt (gọi là Ban học tập). Lựa chọn HS có năng lực nổi trội để tham gia vào tổ chức các hoạt động học tập và hỗ trợ các HS khác trong quá trình học tập. Chỉ đạo GV chủ nhiệm thường xuyên thông tin về tình hình học tập của HS đến gia đình kịp thời. Phối hợp với cha mẹ HS trong việc hướng dẫn các em tự học và chuẩn bị bài ở nhà. Ban Giám hiệu tập huấn cho GV cách kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS theo tiếp cận năng lực bằng cách phối hợp các biện pháp kiểm tra, đánh giá, chú ý đảm bảo đánh giá theo quy định hiện hành kết hợp đổi VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 46-51; 78 51 mới đánh giá theo PTNL, có đánh giá quá trình, đánh giá sản phẩm lao động sáng tạo của HS, sử dụng tốt công nghệ thông tin trong đổi mới đánh giá. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + GV phải duy trì thường xuyên việc rèn luyện cách học cho HS để tạo thành nền nếp học tập tích cực của HS. + GV chủ nhiệm, GV bộ môn phải gần gũi, tìm hiểu hoàn cảnh HS, thông cảm, chia sẻ và giúp đỡ HS cả trong học tập và trong cuộc sống. 2.2.6. Tăng cường chỉ đạo kiểm tra, đánh giá hoạt động đổi mới phương pháp giảng dạy của giáo viên theo định hướng phát triển năng lực học sinh - Mục tiêu của biện pháp: + Giúp hiệu trưởng phát hiện ra những sai lệch trong đổi mới PPDH (nếu có) của GV; giúp GV khắc phục, sửa chữa, đảm bảo thực hiện đúng tình thần đổi mới theo định hướng PTNL; đồng thời khuyến khích sự cố gắng của GV. + Giúp hiệu trưởng có thể điều chỉnh các biện pháp quản lí của mình sao cho hoạt động đổi mới PPDH luôn theo định hướng PTNL HS. - Nội dung và cách thức thực hiện: Tổ chức xây dựng chuẩn đánh giá, xếp loại giờ dạy theo hướng đổi mới PPDH thành quy định nội bộ để thực hiện. Hiệu trưởng cần có kế hoạch dự giờ đối với mỗi GV trong từng học kì, việc tổ chức dự giờ cần có mục đích, yêu cầu rõ ràng về nội dung và phương pháp. Tăng cường việc dự giờ theo chuyên đề đổi mới PPDH. Tổ chức tốt lực lượng tham gia dự giờ, khai thác được cao nhất năng lực của từng người và tạo điều kiện để giúp đỡ nhau về chuyên môn. Đồng thời với việc kiểm tra giờ dạy của GV, hiệu trưởng cần kiểm tra chất lượng giáo án, yêu cầu soạn đúng, soạn đủ, chú ý đổi mới PPDH theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS; kiểm tra việc thực hiện tiến độ chương trình, đối chiếu với kế hoạch cá nhân để tránh hiện tượng GV giảng dạy tùy tiện, cắt xén chương trình. Kiểm tra việc sử dụng hiệu quả các đồ dùng dạy học tối thiểu; việc khai thác các phần mềm dạy học; việc xây dựng bài giảng theo hướng tích hợp giáo dục, có vận dụng công nghệ thông tin đến việc vận dụng linh hoạt, phù hợp các PPDH trong một tiết lên lớp, mức độ tham gia xây dựng bài của HS, mức độ vận dụng ngôn ngữ tự nhiên, sự sáng tạo của HS... đều là những yêu cầu cần xem xét trong kiểm tra, đánh giá hoạt động giảng dạy của GV. Bên cạnh đó, hiệu trưởng cần phải tổ chức tốt công tác thi đua khen thưởng, làm thế nào để GV chuyển biến từ ý chí thành tình cảm trong quá trình đổi mới PPDH, phải có chính sách tôn vinh xứng đáng đối với những GV mạnh dạn áp dụng đổi mới PPDH, phát hiện kịp thời những nhân tố mới, phải cụ thể hóa việc thực hiện đổi mới PPDH vào tiêu chuẩn đánh giá thi đua xếp loại GV; được sự thống nhất cao trong toàn thể Hội đồng nhà trường và trở thành quy định chung để thực hiện. Quy định mức khen thưởng một cách phù hợp, vừa động viên khuyến khích được người có thành tích vừa là động lực thúc đẩy sự phấn đấu cho mọi thành viên trong nhà trường. Đi đôi với công tác khen thưởng, hiệu trưởng cần chú ý đề ra những biện pháp thích đáng đối với các GV thiếu tinh thần trách nhiệm, không tích cực đổi mới PPDH, không phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ năm học mà lẽ ra họ có khả năng hoàn thành; tìm ra biện pháp lôi kéo họ thực hiện theo đúng mục tiêu của người quản lí. Khi thực hiện kiểm tra, đánh giá năng lực đổi mới các PPDH nhằm PTNL của HS cần tìm hiểu các điều kiện áp dụng cả về cơ sở vật chất lẫn mặt bằng chung về nhận thức của HS. Tránh trường hợp đánh giá năng lực HS theo cách đồng đều sẽ gây mất công bằng cho những GV phụ trách các lớp có nhiều HS cá biệt. - Điều kiện thực hiện biện pháp: + Hiệu trưởng phải xây dựng được Chuẩn kiểm tra, đánh giá thì mới có căn cứ để thực hiện. + Quá trình kiểm tra, đánh giá cần công khai, minh bạch và công bằng, nhằm khuyến khích động viên GV có động lực phấn đấu trong việc đổi mới toàn diện giáo dục theo chủ trương hiện nay. 3. Kết luận Các biện pháp được đề xuất có mối liên quan chặt chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau, tạo thành hệ thống biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lí hoạt động đổi mới PPDH theo định hướng PTNL HS ở các trường tiểu học quận 2, TP. Hồ Chí Minh. Mỗi biện pháp có khả năng tác động và tầm quan trọng nhất định, thực hiện hiệu quả biện pháp này là điều kiện để thực hiện thành công biện pháp khác. Chính vì vậy, để quản lí tốt hoạt động này, các trường tiểu học quận 2, TP. Hồ Chí Minh cần thực hiện đồng bộ hệ thống các biện pháp và căn cứ vào điều kiện, thời gian cụ thể để xem xét, lựa chọn cần tập trung ưu tiên thực hiện từng biện pháp cho phù hợp và đem lại hiệu quả cao. Những biện pháp này có thể được vận dụng vào các trường tiểu học khác trong cả nước, tùy theo đặc thù của địa phương đó sao cho hiệu quả. (Xem tiếp trang 78) VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 4/2019, tr 75-78 78 Xác định những nguồn lực cần thiết cho việc thực hiện kế hoạch: Số lượng, chất lượng đội ngũ tham gia bồi dưỡng có đảm bảo cho việc tổ chức hay không? Điều kiện cơ sở vật chất có đáp ứng không? Kinh phí như thế nào?... (đóng vai trò quan trọng). 2.2.6. Tăng cường kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên Phân công nhiệm cụ thể và có quy định thống nhất trong việc khen thưởng kịp thời để động viên đội ngũ tham gia hoạt động bồi dưỡng tốt; tổ chức rút kinh nghiệm trong tập thể sư phạm nhà trường cũng như bản thân tổ trưởng chuyên môn, các cá nhân GV nhìn nhận, sửa chữa, học tập. Có như thế, hoạt động BDTX của GV GDTC mới mang lại sự thiết thực, hiệu quả. 3. Kết luận Căn cứ vào kết quả nghiên cứu, thực trạng việc quản lí BDTX cho đội ngũ GV GDTC các trường THPT quận Cầu Giầy, TP. Hà Nội nhằm nâng cao chất lượng dạy học bộ môn, chúng tôi đề xuất 6 biện pháp quản lí việc BDTX cho GV GDTC các trường THPT trên địa bàn Quận. Thực tế cho thấy, không có biện pháp nào chiếm ưu thế hơn cả, việc phối hợp các biện pháp là rất cần thiết và mang lại hiệu quả trong công tác quản lí hoạt động BDTX chuyên môn GDTC cho các trường THPT trên địa bàn Quận. Các biện pháp trên đều đã được khảo nghiệm, khẳng định tính cần thiết và tính khả thi. Tài liệu tham khảo [1] Bộ GD-ĐT (2000). Điều lệ trường phổ thông. NXB Giáo dục Việt Nam. [2] Bộ GD-ĐT (2017). Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình thay sách giáo khoa. [3] Bộ GD-ĐT (2007). Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên phổ thông chu kì III. NXB Giáo dục. [4] Bộ GD-ĐT (2010). Tài liệu tập huấn giáo viên dạy học, kiểm tra, đánh giá theo chuẩn kiến thức, kĩ năng trong chương trình giáo dục phổ thông môn Thể dục. [5] Bộ GD-ĐT (2005). Chỉ thị 12-CT/BGD&ĐT ngày 07/04/2005 về việc tăng cường công tác giáo dục thể chất và hoạt động thể thao nhằm hưởng ứng “Năm Quốc tế về Thể thao và Giáo dục thể chất - 2005” của Liên hiệp quốc. [6] Đặng Quốc Bảo (2003). Đội ngũ nhân lực chất lượng cao cho ngành Giáo dục - Đào tạo: Vấn đề và giải pháp. Kỉ yếu Hội thảo ‘‘Đào tạo nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa”, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, tr 79-85. [7] Phạm Ngọc Viễn (1991). Tâm lí học thể dục thể thao. NXB Thể dục thể thao. [8] Nguyễn Toán - Phạm Danh Tốn (2000). Lí luận và phương pháp thể dục thể thao. NXB Thể dục thể thao. [9] Đồng Văn Triệu - Lê Anh Thơ (2000). Lí luận và phương pháp giáo dục thể chất trong trường học. NXB Thể dục thể thao. [10] Lê Văn Lẫm (1996). Đo lường thể dục thể thao. NXB Thể dục thể thao. [11] Đồng Hương Lan (2016). Nghiên cứu phát triển thể chất của học sinh trung học phổ thông chuyên các tỉnh Bắc miền Trung. Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục, Trường Đại học Thể dục thể thao Bắc Ninh. [12] Nguyễn Thị Kim Thục - Hồ Đắc Sơn (2006). Định hướng đổi mới phương pháp thực hiện chương trình môn học thể dục nhằm tích cực hóa người học ở các trường trung học cơ sở quận Cầu Giấy, Hà Nội (Tuyển tập Nghiên cứu khoa học Giáo dục thể chất - Y tế trường học. NXB Thể dục thể thao. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI... (Tiếp theo trang 51) Tài liệu tham khảo [1] Ban Chấp hành Trung ương (2013). Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. [2] Bộ GD-ĐT (2018). Chương trình giáo dục phổ thông - Chương trình tổng thể. [3] Tạ Thị Huyền - Phan Vũ Quỳnh - Ngô Thị Yến (2016). Đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh - sinh viên ngành Mầm non Trường Cao đẳng Sư phạm Điện Biên. Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt kì 1 tháng 7, tr 10-13. [4] Nguyễn Văn Huy (2017). Quản lí hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại Trường Trung học phổ thông Nguyễn Trãi - Ba Đình, Hà Nội. Tạp chí Quản lí Giáo dục, số 2, tr 50-55. [5] Trần Trung Dũng (2016). Quản lí hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Luận án tiến sĩ Khoa học Giáo dục, Trường Đại học Vinh. [6] Đỗ Thị Thanh Thuỷ (chủ biên) - Nguyễn Thành Vinh - Hà Thế Truyền - Nguyễn Thị Tuyết Hạnh (2017). Quản lí hoạt động dạy học trong trường phổ thông. NXB Giáo dục Việt Nam. [7] Dương Trần Bình (2016). Quản lí hoạt động dạy học ở trường tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Luận án tiến sĩ Khoa học Giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam.