Báo cáo Khoa học Xác định mức bổ sung urê thích hợp trong khẩu phần ăn của bò thịt có sử dụng bã dứa ủ chua

Bỏo cỏo khoa học XÁC ĐỊNH MỨC Bổ SUNG URấ THớCH HỢP TRONG KHẨU PHẦN ĂN CỦA Bề THịT Cú SỬ DỤNG BÃ DỨA Ủ CHUA Tạp chí KHKT Nông nghiệp 2007: Tập V, Số 4: 17-21 Đại học Nông nghiệp I XáC ĐịNH MứC Bổ SUNG URÊ THíCH HợP TRONG KHẩU PHầN ĂN CủA Bò THịT Có Sử DụNG Bã DứA ủ CHUA Determination of suitable levels of urea to be suplemented in beef cattle diets with pineapple pulp silage Nguyễn Bá Mùi*, Nguyễn Ngọc Đức** SUMMARY An experiment was conducted to determine suitable levels of urea to be supplemented in beef cattle diets with pineapple pulp silage. A total of 20 growing Brahman cattle of 131 kg BW on the average were randomly allotted to one of four groups. The control diet (group 1) was formulated replacing 40% elephant grass with pineapple pulp silage. In the other diets, 1%, 2%, and 3% urea were supplemented respectively for group 2, group 3 and group 4. In addition, each cattle in all groups was given 1 kg concentrate and free access to drinking water. Results showed that supplementing urea in the diets with pineapple pulps resulted in better dry matter intake compared to the control. Supplementing 1%, 2%, 3% urea to the control diet increased daily weight gain from 60 to 162 gram/head/day (P<0.05). Feed cost per kg of weight gain of the diets supplemented with urea was from 714 to 1728 VND lower than that of the control. Supplementing 3% urea gave a higher daily weight gain and a lower feed cost per kg of weight gain than the diets supplemented with 1% or 2% urea. Key words: pineapple pulps, silage, feed, urea, cattle 1. ĐặT VấN Đề Từ tr−ớc đến nay, việc chế biến sử dụng các nguồn phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn gia súc đã đ−ợc nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu nh−: ảnh h−ởng của ủ chua và kiềm hoá rơm lúa t−ơi đến khả năng phân giải in-sacco của rơm (Nguyễn Xuân Trạch & cs, 2006); ảnh h−ởng của ủ chua và xử lý urê đến tính chất và thành phần dinh d−ỡng của ngọn lá mía (Đặng Vũ Bình và CS. 2005); sử dụng thân cây chuối làm thức ăn cho bò trong vụ đông (Bùi Quang Tuấn, Nguyễn Văn Hải, 2004)... Cây dứa cũng có một khối l−ợng phụ phẩm đáng kể, bao gồm lá, chồi ngọn của quả dứa và các phụ phẩm trong quá trình chế biến. Quả dứa đ−ợc chế biến theo quy trình đông lạnh chỉ có 25,4% là chính phẩm còn 74,6% là phụ phẩm; theo quy trình đóng hộp có 35,5% chính phẩm còn 64,5% là phụ phẩm; theo quy trình chế biến n−ớc dứa cô đặc, quả dứa đ−ợc bỏ chồi ngọn và cuống, rửa sạch rồi ép cả quả thì n−ớc dứa đạt 60% còn 40% là bã dứa (Nguyễn Bá Mùi, 2002). Phụ phẩm dứa là nguồn thức ăn tốt cho trâu bò, đặc biệt là bã dứa vì nó chứa hàm l−ợng đ−ờng dễ tan cao. Phụ phẩm dứa ủ chua đã đ−ợc sử dụng làm thức ăn cho bò thịt, bã dứa ủ chua đ−ợc bổ sung cho bò sữa (Nguyễn Bá Mùi, 2002). Nh−ợc điểm của loại phụ phẩm này là hàm l−ợng xơ cao, nh−ng hàm l−ợng protein lại thấp. Kết quả nghiên cứu của Nguyễn Bá Mùi (2005) cho thấy khi thay thế 40% cỏ xanh của khẩu phần bằng bã dứa ủ chua (tính theo VCK) đ−ợc bổ sung 1,5% urê (tính theo VCK của bã dứa) đã làm cho bò tăng trọng cao hơn lô thay thế 40% cỏ xanh bằng bã dứa ủ chua không bổ sung urê là 130 g/con/ngày (552 so với 422 g/con/ngày). Vì vậy, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu xác định mức bổ sung urê thích hợp trong khẩu phần ăn của bò thịt có sử dụng bã dứa ủ chua. ** Khoa Chăn nuôi & Nuôi trồng thuỷ sản, Đại học Nông nghiệp I Hà Nội, ** Phòng Nông nghiệp, Mỹ Đức - Hà Tây 17 Nguyễn Bá Mùi, Nguyễn Ngọc Đức 2. VậT LIệU Và PHƯƠNG PHáP NGHIÊN CứU Thí nghiệm đ−ợc tiến hành theo ph−ơng pháp phân lô so sánh trong vụ thu-đông. Tổng số 20 bò cái tơ giống Brahman, cùng lứa tuổi đã đ−ợc chọn và phân đều thành 4 lô. Theo kết quả nghiên cứu của Nguyễn Bá Mùi và Cù Xuân Dần (2005) về ảnh h−ởng của các mức thay thế cỏ xanh bằng bã dứa ủ chua đến khả năng sản xuất của bò, đã cho biết tăng trọng của bò ở lô thay thế 40% cỏ xanh (tính theo VCK) gần t−ơng đ−ơng với lô thay thế 60% cỏ xanh bằng bã dứa ủ chua. Bởi vậy chúng tôi lựa chọn mức thay thế 40% thức ăn xanh bằng bã dứa ủ chua (tính theo VCK) là khẩu phần cơ sở (lô 1), các mức bổ sung urê là 1%, 2% và 3% (tính theo VCK của bã dứa trong khẩu phần) t−ơng ứng với lô 2, lô 3 và lô 4. Yếu tố thí nghiệm, sơ đồ bố trí thí nghiệm và khẩu phần thí nghiệm đ−ợc trình bày trong bảng 1 và bảng 2. Bảng 1. Sơ đồ bố trí thí nghiệm Lô 1 Lô 2 Lô 3 Lô 4 Yếu tố thí nghiệm Khẩu phần cơ sở (thay thế 40% cỏ voi t−ơi (tính theo VCK) bằng bã dứa ủ chua) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 1% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 2% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 3% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Số l−ợng bò (con) 5 5 5 5 Khối l−ợng bò (kg) 131,6 ± 2,41 130,4 ± 2,21 130,8 ± 2,42 132,2 ± 2,44 Tuổi bò (tháng) 8-9 8-9 8-9 8-9 Thời gian chuẩn bị (ngày) 10 10 10 10 Thời gian TN (ngày) 60 60 60 60 Bảng 2. Cấu trúc khẩu phần thí nghiệm Lô 1 Lô 2 Lô 3 Lô 4 Yếu tố thí nghiệm Khẩu phần cơ sở (thay thế 40% cỏ voi t−ơi (tính theo VCK) bằng bã dứa ủ chua) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 1% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 2% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 3% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Cỏ voi t−ơi (kg/con) 12 12 12 12 Bã dứa ủ chua (kg/con) 10,5 10,5 10,5 10,5 Thức ăn tinh (kg/con) 1 1 1 1 Urê (g/con) 0 16 32 48 VCK (kg/con) 4,99 4,99 4,99 4,99 Protein thô (g/con) 422 467 511 556 Xơ thô (kg/con) 1,41 1,41 1,41 1,41 NLTĐ (Kcal/con) 12.471 12.471 12.471 12.471 Thí nghiệm đ−ợc thực hiện tại Công ty giống bò thịt sữa Yên Phú - Nho Quan - Ninh Bình. L−ợng urê t−ơng ứng ở lô 2, lô 3 và lô 4 đ−ợc chia làm hai lần trong ngày, rồi trộn đều với thức ăn tinh sau đó trộn đều với một phần bã dứa sau 1 tháng ủ chua bằng túi nylon. Bò đ−ợc ăn phần bã dứa ủ chua trộn với thức ăn tinh có urê tr−ớc sau đó đ−ợc ăn phần bã dứa ủ chua còn lại và cỏ voi t−ơi, n−ớc cho uống tự do. L−ợng bã dứa và cỏ voi cho ăn cũng nh− l−ợng thức ăn thừa của mỗi nhóm bò đ−ợc cân hàng ngày và tính theo khối l−ợng vật chất khô cho mỗi lần cân để tính l−ợng thức ăn thu nhận của bò. Mỗi bò đ−ợc cân khối l−ợng vào đầu và cuối thí nghiệm, mỗi lần cân trong hai ngày liên tiếp vào 7 giờ sáng bằng cân bàn tr−ớc khi cho ăn. Chi phí thức ăn cho 1 kg tăng trọng đ−ợc tính toán dựa trên giá mua các nguyên liệu trong thời gian thí nghiệm. Các chỉ tiêu nghiên cứu gồm: thu nhận thức ăn, tăng khối 18 Xác định mức bổ sung urê thích hợp trong khẩu phần ăn của bò thịt... l−ợng của bò, tiêu tốn thức cho 1 kg tăng trọng, chi phí thức ăn cho 1 kg tăng trọng. Số liệu thí nghiệm đ−ợc phân tích ph−ơng sai trên phần mềm của ch−ơng trình SAS. 8 (2000). Ph−ơng pháp LSD đ−ợc dùng để kiểm tra sự khác nhau giữa các giá trị trung bình giữa các lô. 3. KếT QUả Và THảO LUậN 3.1. Khối l−ợng vật chất khô và protein thô thu nhận của bò Kết quả thí nghiệm theo dõi l−ợng thức ăn thu nhận của đàn bò đã cho thấy l−ợng VCK thu nhận của bò ở lô 1 là thấp nhất (4,02 kg/con/ngày) và cao nhất ở lô 4 (4,85 kg/con/ngày) (P<0,05). Các lô bổ sung 1% urê (lô 2), 2% urê (lô 3) và 3% urê (lô 4) đều có l−ợng VCK thu nhận cao hơn lô đối chứng. L−ợng VCK thu nhận/100 kg thể trọng ở lô 1 là thấp nhất (2,77 kg) và cao nhất ở lô 4 (3,23 kg)(P<0,05). L−ợng protein thô thu nhận của bò thấp nhất ở lô 1 (không bổ sung urê) là 349 g/con/ngày và cao nhất ở lô 4 (bổ sung 3% urê) là 550 g/con/ngày (p<0,05) (Bảng 3). Theo Chemost và Kayouli (1997) cho biết khi hàm l−ợng protein thô trong khẩu phần ăn thấp, thì hệ vi sinh vật dạ cỏ tăng sinh khối chậm và hoạt động kém hiệu quả. Do vậy, cho bò ăn khẩu phần có bã dứa ủ chua và bổ sung urê, một l−ợng lớn nitơ phi protein đ−ợc bổ sung nên cung cấp đầy đủ hơn nhu cầu nitơ cho hệ vi sinh vật dạ cỏ. Vì vậy, vi sinh vật dạ cỏ hoạt động tốt hơn trong các khẩu phần có bổ sung urê, kết quả là khả năng tiêu hoá thức ăn cao hơn và l−ợng thức ăn thu nhận của bò cũng cao hơn. Mặt khác do tốc độ phân giải chất hữu cơ (sau 72 giờ l−u mẫu là 74,74%) và xơ thô (sau 72 giờ l−u mẫu là 76,31%) của bã dứa rất cao, giúp cho tiêu hoá thức ăn nhanh trong dạ cỏ (Nguyễn Bá Mùi, 2002). Bảng 3. Khối l−ợng VCK và protein thu nhận của bò Lô 1 (n=5) Lô 2 (n=5) Lô 3 (n=5) Lô 4 (n=5) Yếu tố thí nghiệm Khẩu phần cơ sở (thay thế 40% cỏ voi t−ơi (tính theo VCK) bằng bã dứa ủ chua) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 1% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 2% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 3% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) VCK (kg/con) 4,02 c ± 0,12 4,29 bc ± 0,14 4,50 b ± 0,16 4,85a ± 0,13 VCK (kg/100 kg P) 2,77c 2,95bc 3,06b 3,23a Protein thô (g/con) 349 d ± 3,2 410 c ± 2,8 470 b ± 3,1 550 a ± 3,4 Ghi chú: Các số trung bình mang các chữ cái a, b, c, d khác nhau theo hàng ngang thì khác nhau có ý nghĩa thống kê (p<0,05). Theo Bùi Văn Chính và Lê Viết Ly (2001) sử dụng lá mía ủ chua để nuôi bò thịt đã thấy rằng l−ợng VCK thu nhận/100 kg thể trọng là 2,0 kg. Nh− vậy, khi bò ăn bã dứa ủ chua có l−ợng VCK thu nhận/100 kg thể trọng cao hơn bò ăn lá mía ủ chua. Kết quả nghiên cứu của Bùi Quang Tuấn và Nguyễn Thị Tú (2005) dùng thân cây ngô sau thu bắp ủ chua để nuôi bò cái tơ cho biết l−ợng VCK thu nhận/100 kg thể trọng là 3,08 kg, thì kết quả của chúng tôi gần t−ơng đ−ơng. 3.2. Tăng trọng, tiêu tốn thức ăn và chi phí thức ăn - Tăng trọng của đàn bò thí nghiệm Bảng 4 cho thấy những bò ở ba lô đ−ợc bổ sung urê cho tăng trọng cao hơn những bò ăn cỏ voi và bã dứa ủ chua không đ−ợc bổ sung urê (P<0,05). Tăng trọng trung bình của bò ở lô 4 (bổ sung 3% urê theo VCK của bã dứa) là cao nhất (605 g/con/ngày) và thấp nhất ở lô 1 (không bổ sung urê) là 443 g/con/ngày (p<0,05). Tăng trọng của bò khi đ−ợc bổ sung 3% urê (lô 4) cao hơn khi bổ sung 2% (lô 3) là 53 g/con/ngày và so với bò khi đ−ợc bổ sung 1% urê (lô 2) là 102 g/con/ngày. Tăng trọng của bò khi đ−ợc bổ sung 3% urê (lô 4) cao hơn khi không bổ sung urê (lô 1) là 162 g/con/ngày. Kết quả trên cho thấy tăng trọng của bò ở các lô bổ sung urê cao hơn lô không đ−ợc bổ sung urê. Nhận định này cũng phù hợp với nghiên cứu của Nguyễn Xuân Trạch và cs (2002) đã chứng minh rằng việc kiềm hoá rơm 19 Nguyễn Bá Mùi, Nguyễn Ngọc Đức bằng urê đã làm tăng hàm l−ợng protein thô trong rơm và tăng khả năng phân giải ở dạ cỏ. Nhờ tác dụng kiềm hoá và bổ sung nitơ đã làm tăng tốc độ, tỷ lệ phân giải của rơm bởi vi sinh vật trong dạ cỏ, đồng thời cũng làm tăng quá trình tổng hợp protein của vi sinh vật. Khi bổ sung 1,5% urê (theo VCK của bã dứa) cho thấy tăng trọng của đàn bò cao hơn lô không bổ sung là 130 g/con/ngày (Nguyễn Bá Mùi, 2005). Nh− vậy, khi bổ sung 3% urê cho kết quả tăng trọng cao hơn khi bổ sung 1,5% urê. Theo Nguyễn Xuân Trạch và Bùi Quang Tuấn (2006) tăng trọng của bò ăn rơm khô ủ với 4% urê cao hơn bò ăn rơm khô không xử lý là 128,3 g/con/ngày (337,7 so với 209,3 g/con/ngày). Theo Vũ Văn Nội và cộng sự (1999) sử dụng tảng urê-rỉ mật cho bò F1 h−ớng thịt cho thấy tăng trọng bình quân 386 - 492 g/con/ngày, v−ợt 60% so với chăn nuôi quảng canh. Kết quả cho thấy bò ăn bã dứa ủ chua và cỏ voi có bổ sung 3% urê tăng trọng cao hơn lô không bổ sung là 162 g/con/ngày. Nh− vậy sự chênh lệch giữa thí nghiệm và đối chứng cao hơn các kết quả đã đ−ợc hai tác giả trên công bố. Bùi Văn Chính và Lê Viết Ly (2001) thông báo rằng bò lai Sind (có trọng l−ợng ban dầu là 143,5 kg) ăn 9 kg cỏ xanh và ăn tự do thân cây ngô già chế biến urê, tăng trọng đạt 387 g/con/ngày. Vậy bò ăn bã dứa ủ chua có bổ sung urê cho tăng trọng cao hơn. Bảng 4. Tăng trọng, tiêu tốn thức ăn, chi phí thức ăn của bò thí nghiệm Lô 1 Lô 2 Lô 3 Lô 4 Yếu tố thí nghiệm Khẩu phần cơ sở (thay thế 40% cỏ voi t−ơi (tính theo VCK) bằng bã dứa ủ chua) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 1% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 2% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Khẩu phần cơ sở và bổ sung 3% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ) Số l−ợng bò (con) 5 5 5 5 Khối l−ợng bò tr−ớc TN (kg) 131,6 ± 2,41 130,4 ± 2,21 130,8 ± 2,42 132,2 ± 2,44 Khối l−ợng bò sau TN (kg) 158,2 ± 2,68 160,6 ± 3,24 163,9 ± 3,42 168,5 ± 3,18 Tăng trọng kỳ (kg/con) 26,60 c ± 1,26 30,20 b ± 1,67 33,10 ab ± 1,68 36,30 a ± 1,69 Tăng trọng ngày (g/con) 443 c ± 21 503 b ± 28 552 ab ± 28 605 a ± 28 Tiêu tốn thức ăn : + VCK (kg/kg tăng trọng) 9,07a ± 0,13 8,53 b ± 0,14 8,16 bc ± 0,17 8,02c ± 0,16 + Protein thô (g/kg tăng trọng) 787c ± 16 814b ± 21 851b ± 25 910a ± 24 Chi phí thức ăn (đồng/kg tăng trọng) 12.771a 12.057 b 11.436 c 11.043 c Ghi chú: Các số trung bình mang các chữ cái a, b, c khác nhau theo hàng ngang thì khác nhau có ý nghĩa thống kê (p<0,05). - Tiêu tốn thức ăn của đàn bò thí nghiệm Tiêu tốn VCK tính cho 1 kg tăng trọng của bò ở lô 4 bổ sung 3% urê là thấp nhất (8,02 kg) và cao nhất ở lô 1 không bổ sung urê (9,7 kg) (P<0,05). Tiêu tốn thức ăn cho 1 kg tăng trọng của bò ở các lô bổ sung urê ở các lô: 1% (lô 2) và 2% (lô 3), 3% (lô 4) và 2% (lô 3) có sự khác nhau không có ý nghĩa thống kê (P>0,05). Với các lô bổ sung urê đã làm giảm tiêu tốn VCK trên 1 kg tăng trọng so với đối chứng từ 0,48 - 0,99 kg. Bò ăn các khẩu phần có bổ sung urê, l−ợng protein thô thu nhận hàng ngày của bò đ−ợc tăng lên, làm tăng quá trình tổng hợp protein của vi sinh vật dạ cỏ, tăng trọng hàng ngày cao hơn và giảm tiêu tốn thức ăn trên kg tăng trọng (Bảng 4). - Chi phí thức ăn cho 1 kg tăng trọng Chi phí thức ăn cho 1 kg tăng trọng ở lô1 (60% cỏ voi và 40% bã dứa ủ chua) là cao nhất (12.771 đồng) và thấp nhất ở lô 4 (bổ sung 3% urê) là 11.043 đồng (P<0,05). Nh− vậy, chi phí thức ăn cho 1 kg tăng trọng của bò ở các lô có bổ sung urê thấp hơn từ 714 đến 1728 đồng so với lô không bổ sung urê, hơn nữa việc sử dụng bã dứa ủ chua để thay thế một phần thức ăn xanh và bổ sung urê không những làm giảm chi phí thức ăn trên 1 kg tăng trọng mà còn khắc phục đ−ợc tình trạng khan hiếm thức ăn thô xanh trong vụ đông. 20 Xác định mức bổ sung urê thích hợp trong khẩu phần ăn của bò thịt... 4. KếT LUậN Việc bổ sung urê đã làm tăng l−ợng thức ăn và l−ợng protein thô thu nhận của bò so với khi thay thế 40% cỏ voi bằng bã dứa ủ chua không bổ sung urê. Nuôi bò bằng khẩu phần cơ sở (40% bã dứa ủ chua, 60% cỏ voi t−ơi) đ−ợc bổ sung 1%, 2% và 3% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ chua) cho tốc độ tăng trọng cao hơn từ 60 - 162 g/con/ngày so với khẩu phần cơ sở không đ−ợc bổ sung urê (P<0,05). Chi phí thức ăn cho 1 kg tăng trọng của bò ở các lô đ−ợc bổ sung urê thấp hơn từ 714 - 1728 đồng so với lô không đ−ợc bổ sung urê. Với mức bổ sung 3% urê (tính theo VCK của bã dứa ủ chua) cho tốc độ tăng trọng cao hơn và chi phí thức ăn trên 1 kg tăng trọng thấp hơn so với các mức bổ sung 1% và 2% urê. Tài liệu tham khảo Đặng Vũ Bình, Nguyễn Xuân Trạch, Bùi Quang Tuấn (2005). “ảnh h−ởng của việc ủ chua và xử lý urê đến tính chất và thành phần dinh d−ỡng của ngọn lá mía”, Tạp chí khoa học kỹ thuật nông nghiệp, Tr−ờng đại học Nông nghiệp I, Tập III số 2/2005, tr. 125-129. Bùi Văn Chính và Lê Viết Ly (2001). “Kết quả nghiên cứu chế biến nâng cao giá trị dinh d−ỡng của một số phụ phẩm nông nghiệp quan trọng của Việt Nam cho trâu bò”, Hội thảo về dinh d−ỡng gia súc nhai lại, Nhà xuất bản Nông nghiệp - Hà Nội 9-10 tháng 1/2001, tr. 31- 41. Nguyễn Bá Mùi (2002). “Nghiên cứu phụ phẩm dứa ủ chua làm thức ăn gia súc”, Luận văn tiến sỹ nông nghiệp, tr. 81-118. Nguyến Bá Mùi (2005). “ảnh h−ởng của việc bổ sung urê trong khẩu phần nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng bã dứa ủ chua đến khả năng sản xuất của đàn bò thịt”.Tạp chí Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, NXB LĐXH, tr. 44-45. Vũ Văn Nội, Nguyễn Văn Vinh, Phạm Kim C−ơng, Đinh Văn Tuyền (1999). “Nghiên cứu sử dụng các nguồn thức ăn sẵn có để nâng cao khả năng sản xuất thịt và hiệu quả kinh tế”, Báo cáo khoa học kỹ thuật chăn nuôi thú y (1998 - 1999), Nhà xuất bản Nông nghiệp, tr. 23- 30. Bùi Quang Tuấn, Nguyễn Văn Hải (2004). “Nghiên cứu sử dụng thân cây chuối lá làm thức ăn cho bê sữa lai sinh tr−ởng trong vụ đông”, Tạp chí khoa học kỹ thuật nông nghiệp, Tr−ờng đại học Nông nghiệp I, Tập II số 1/2004, tr. 52-55. Nguyễn Xuân Trạch, Mai Thị Thơm, Nguyễn Hùng Sơn (2006). “ảnh h−ởng của ủ chua và kiềm hoá rơm lúa t−ơi đế khả năng phân giải in-sacco của rơm”, Tạp chí Khoa học kỹ thuật nông nghiệp, Tr−ờng đại học Nông nghiệp I, Tập IV số 2/2006, tr. 136-141. Nguyễn Xuân Trạch và Bùi Quang Tuấn (2006). “ảnh h−ởng của ủ kiềm hoá rơm t−ơi với urê đến khả năng thu nhận thức ăn và tăng trọng của bê sinh tr−ởng”, Tạp chí khoa học kỹ thuật nông nghiệp, Tr−ờng đại học Nông nghiệp I, Tập IV số 2/2006. Chemost M. and Kayouli C., (1997). “Roughage utilisation in warm climates”, FAO animal production and health paper 135. Rome. Nguyen Ba Mui and Cu Xuan Dan (2005). “ Effect of replacing elephant grass of the diet by pineapple pulps silage on production ability of the cattle”, Improved utilization of agricultural by- products for animal deed in Vietnam and Laos, The agricultural publishing house, pp. 127-134. Bui Quang Tuan and Nguyen Thi Tu (2005). “Ensilage of maize stem after collecting corn to feed heifer’s cattle”, Improved utilization of agricultural by-products for animal deed in Vietnam and Laos, The agricultural publishing house, pp. 109-115. Nguyen Xuan Trach, Magne Mo and Cu Xuan Dan (2002). “ Treatment and supplementation of rice straw for ruminant feeding”, Proceedings of the Worshop on Improved utilization of byproducts for animal feeding in Vietnam, held on 28-30 March 2001 in Hanoi, pp. 178-204. 21 22