Báo cáo Khoa học Nghiên cứu qui trình nhân nhanh in vitro cây đu đủ (Carica papaya)

Báo cáo khoa học Nghiên cứu qui trình nhân nhanh in vitro cây đu đủ (Carica papaya L) T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp, TËp 2, sè 3/2004 Nghiªn cøu qui tr×nh nh©n nhanh in vitro c©y ®u ®ñ (Carica papaya L) Use of in-vitro culture for rapid propagation of papaya (Carica papaya L.) NguyÔn ThÞ NhÉn1 Summary For rapid propagation of Carica papaya L, in-vitro culture method was tried using young shoot-tips as explants. The explants were surface sterilized using 15% Ca(0Cl)2 for 15 minutes and 0. 1% HgCl2 for 3 minutes (double sterilization). The young shoot-tips were cultured on the MS medium supplemented with αNAA (0.2ppm), BA (0.5ppm) and kinetin (0.5ppm) for multiple shoot induction. After 3-4 weeks, the shoot-tips developed and formed multishoot clumps, which were then sub-cultured. The 1/2 diluted nutrients of MS medium containing 0.5g/l charcoal was used for plantlet regeneration. It was found that medium MS + αNAA (0.2ppm) + BA (0.5ppm) + coconut juice (5%) was optimal for multiplication of shoots. It was also shown that combination of soil and burnt rice husk at a ratio of 1:1 was a suitable substrate for transferring the plantlets to the greenhouse. Keywords: Papaya, in vitro, culture 1. §Æt vÊn ®Ò1 §u ®ñ (Carica papaya L.) lµ c©y ¨ nhiÖt ®íi cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao, ®Æc vitamin A (cao gÊp 10 lÇn so víi chuèi gÇn gÊp ®«i xoµi). §©y lµ mét trong lo¹i c©y ¨n qu¶ nhanh cho thu ho¹ch vµ l−îng cao, n¨ng suÊt cã thÓ ®¹t 40- qu¶/ha sau 8-10 th¸ng (TrÇn ThÕ Tôc, ThÕ L−; 2002). Ngoµi s¶n phÈm chÝnh mét sè n−íc cßn trång ®u ®ñ ®Ó lÊy nhù suÊt papain sö dông trong y d−îc vµ nghÖ chÕ biÕn thùc phÈm (Vò HËu;1996) ë n−íc ta, ®u ®ñ ®−îc trång ë tÊt tØnh. Tuy nhiªn, c©y ®u ®ñ th−êng bÞ bÖnh virus (tû lÖ c©y bÞ nhiÔm cã khi 90%) lµm cho s¶n l−îng ®u ®ñ bÞ th nhiÒu; gièng ®u ®ñ dÔ bÞ lÉn t¹p do ®ã thÓ t×m ®−îc gièng ®u ®ñ thuÇn, h¹t ®u 1 Khoa N«ng häc, Tr−êng §HNNI i , u y × ¶ n n c 174 , modified MS medium. n qu¶ biÖt lµ døa vµ nh÷ng cã s¶n 80 tÊn §oµn lµ qu¶, a chiÕt c«ng ph¶i nhËp tõ §µi Loan hoÆc Trung Quèc (ví gi¸ thµnh 2500- 3000®/1 c©y con). Ngoµi ra mét khã kh¨n ®èi víi ng−êi s¶n xuÊt lµ sa khi trång 7-8 th¸ng míi cã thÓ x¸c ®Þnh c© ®u ®ñ lµ c©y ®ùc hoÆc c¸i hoÆc l−ìng tÝnh. V thÕ n¨ng suÊt vµ diÖn tÝch trång ®u ®ñ trªn c n−íc hiÖn nay ®Òu kh«ng t¨ng, thËm chÝ cß cã xu h−íng gi¶m. Nghiªn cøu nµy ®−îc tiÕ hµnh nh»m gãp phÇn kh¾c phôc nh÷ng nh−î ®iÓm ®· nªu trªn. 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu C«ng c¶ c¸c nhiÔm lªn tíi Êt thu khã cã ®ñ lai §èi t−îng nghiªn cøu lµ gièng ®u ®ñ §µi Loan ®−îc nhËp qua trung t©m VAC, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I (§HNNI). Nguyªn liÖu sö dông trong nh©n gièng lµ c¸c chåi ngän trªn c©y con cã 3-4 tuÇn tuæi vµ ®Ønh sinh tr−ëng cña c¸c chåi nh¸nh trªn c©y ®u ®ñ ®ang cho thu qu¶. C¸c chåi ®−îc thu vÒ, röa s¹ch, khö trïng b»ng hypocloric canxi (Ca(OCl)2) 5% vµ clorua thuû ng©n (HgCl2) 0,1%, sau ®ã ®−a vµo nu«i cÊy trªn m«i tr−êng MS (Mu trïn C«n trïn C«n thêi C«n 3 ph C«n Ca( HgC ®−î ade xyto thué 0,2- ra c tr−ê T Sinh 3. K 3.1. Khö § cÊy sö d hyp §èi vµ îc Nghiªn cøu qui tr×nh nh©n nhanh in vitro c©y ®u ®ñ rashige – Skoog). C¸c ph−¬ng thøc khö g nh− sau: g thøc1: §èi chøng (röa b»ng n−íc v« g); g thøc 2: Hypocloric canxi 5% trong gian 15 phót; b»ng hypocloric canxi (Ca(OCl)2) 5% clorua thuû ng©n (HgCl2) 0,1%. KÕt qu¶ ®− tr×nh bµy ë h×nh 1. 7880 g thøc 3: Clorua thuû ng©n 0,1% trong ót; g thøc 4: Khö trïng kÐp (khö trïng OCl)2 tr−íc, sau ®ã khö trïng tiÕp b»ng l2). C¸c chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng (§TST) c sö dông trong thÝ nghÖm lµ benzin nin (BA), kinetin (K) thuéc nhãm kinin vµ αNAA (naphtyl axetic axit) c nhãm auxin, nång ®é dao ®éng tõ 1ppm tuú theo tõng thÝ nghiÖm. Ngoµi ßn bæ sung thªm n−íc dõa vµo m«i ng nu«i cÊy. hÝ nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh t¹i bé m«n lý Thùc vËt khoa N«ng häc §HNNI Õt qu¶ vµ th¶o luËn Kü thuËt t¹o chåi tõ mÉu cÊy ban ®Çu trïng mÉu Ó lµm s¹ch mÉu tr−íc khi ®−a vµo nu«i trong ®iÒu kiÖn v« trïng, ng−êi ta cã thÓ ông nhiÒu chÊt khö trïng kh¸c nhau nh−: ocloric canxi, H2O2, clorua thuû ng©n... víi c©y ®u ®ñ, chóng t«i ®· khö trïng 60 20 10 11 2 0 0 0 10 20 30 40 50 60 70 T û lÖ m Éu s ¹c h (% ) Ca(0Cl)2 + HgCl2 HgCl2 Ca(0Cl)2 §/C Ph−¬ng thøc KT MÉu tõ v−ên −¬m MÉu tõ v−ên s¶n xuÊt H×nh 1. HiÖu qu¶ cña c¸c ph−¬ng thøc khö trïng KÕt qu¶ trªn h×nh 1 cho thÊy: chåi ®u ®ñ b¾t buéc ph¶i khö trïng mÉu tr−íc khi ®−a vµo nu«i cÊy. Ph−¬ng thøc khö trïng cã hiÖu qu¶ nhÊt lµ khö trïng kÐp (c«ng thøc 4), tû lÖ mÉu s¹ch ®¹t 60% ®èi víi mÉu lÊy tõ v−ên s¶n xuÊt vµ 78% khi c¸c mÉu cÊy ®−îc lÊy tõ v−ên −¬m (sau 12 ngµy nu«i cÊy). ë 2 c«ng thøc khö trïng ®¬n, tû lÖ mÉu s¹ch chØ ®¹t 11- 20% (mÉu lÊy tõ v−ên −¬m) vµ 2-10% (mÉu lÊy tõ v−ên s¶n xuÊt). B¶ng 1. ¶nh h−ëng cña chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng ®Õn kh¶ n¨ng bËt mÇm tõ mÉu cÊy ChÊt §TST (ppm) H×nh thøc t¹o chåi C«ng thøc (CT) αNAA Kinetin BA Chåi Cal-chåi Tû lÖ t¹o chåi (%) Sè chåi tb/mÉu cÊy ChiÒu cao chåi (cm) 1(®c) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 - - 2 0,2 0,0 0,0 40 60 100 1,0 1,3 3 0,2 0,5 0,0 60 40 100 2,2 1,4 4 0,2 1,0 0,0 65 35 100 2,8 1,5 5 0,2 0,0 0,5 60 40 100 2,5 1,5 6 0,2 0,0 1,0 70 30 100 3,2 1,6 7 0,2 0,5 0,5 70 30 100 3,5 1,6 175 NguyÔn ThÞ NhÉn ¶nh h−ëng cña chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng trong qu¸ tr×nh t¹o chåi tõ mÉu cÊy ban ®Çu Mét trong nh÷ng vai trß quan träng cña xytokinin lµ kÝch thÝch sù ph©n ho¸ cña m« cÊy theo h−íng t¹o chåi. Trªn c¬ së ®ã, chóng t«i ®· bæ sung vµo m«i tr−êng nu«i cÊy kinetin, benzin adenin (BA) víi nång ®é tõ 0,5 – 1,0ppm vµ cã sù kÕt hîp víi αNAA ë nång ®é 0,2ppm. KÕt qu¶ ®−îc tr×nh bµy trªn b¶ng 1 cho thÊy: ®èi víi c©y ®u ®ñ, chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng (§TST) rÊt cÇn cho sù t¹o chåi tõ m« cÊy ban ®Çu. TÊt c¶ c¸c c«ng thøc cã bæ sung chÊt §TST (trõ CT1) ®Òu cho tû lÖ t¸i sinh chåi 100%, riªng c¸c c«ng thøc cã bæ sung kinetin vµ BA sè chåi trung b×nh/mÉu cÊy dao ®éng tõ 2,2 – 3,5. C¶ 2 lo¹i xytokinin víi nång ®é 1 ppm ®Òu cho sè chåi nhiÒu h¬n nång ®é 0,5ppm. Còng lµ nång ®é 1ppm, nh−ng khi sö dông phèi hîp 0,5K víi 0,5BA, sè chåi/ mÉu cÊy ®¹t cao nhÊt (CT7). 4.24.24.5 3 4.9 4.1 1.5 1.4 1.3 1.71.7 1.8 0 1 2 3 4 5 6 0.5 K 1.0 K 0.5 BA 1.0 BA 0.5 K+ 0.5 BA ChÊt §TST(ppm) H SN ( sè lÇ n/ th ¸n g) 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 C hi Òu c ao c hå i( cm ) HÖ sè nh©n chåi(lÇn) ChiÒu cao côm chåi 3.2. Kü thuËt nh©n nhanh côm chåi ¶nh h−ëng cña kinetin vµ BA ®Õn hÖ sè nh©n chåi Tõ kÕt qu¶ trªn, chóng t«i ®· chän kinetin vµ BA trªn nÒn MS cã nång ®é 0,2ppm αNAA ®Ó tiÕp tôc nh©n c¸c côm chåi thu ®−îc. KÕt qu¶ m« t¶ ë h×nh 2 cho thÊy: trong giai ®o¹n nh©n nhanh, nång ®é xytokinin thÝch hîp cho sù h×nh thµnh c¸c chåi míi tõ c¸c côm chåi cÊy chuyÓn chØ lµ 0,5ppm. ë nång ®é nµy, hÖ sè nh©n (HSN) ®· ®¹t 4,9 víi K vµ 4,5 lÇn víi BA sau 4 tuÇn nu«i cÊy. §èi víi BA, tuy HSN cã thÊp h¬n chót Ýt nh−ng chåi mËp vµ ph¸t triÓn c©n ®èi h¬n nªn chóng t«i ®· chän m«i tr−êng nh©n nhanh chåi ®u ®ñ lµ : MS cã 0,2ppm αNAA vµ 0,5ppm BA ¶nh h−ëng n−íc dõa (ND) trong m«i tr−êng nh©n nhanh Do cã hµm l−îng dinh d−ìng cao vµ giµu xytokinin nªn n−íc dõa th−êng ®−îc bæ sung vµo m«i tr−êng vµ tá ra rÊt cã hiÖu qu¶ víi nhiÒu ®èi t−îng nu«i cÊy kh¸c nhau. Trong thÝ nghiÖm nµy, n−íc dõa ®−îc sö dông ë nång ®é 5% trªn m«i tr−êng cã chÊt §TST (0,2αNAA + 0,5BA) vµ kh«ng cã chÊt §TST. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm cho thÊy: trªn m«i tr−êng cã n−íc dõa kh«ng chØ t¨ng hÖ sè nh©n chåi mµ cßn t¨ng kh¶ n¨ng sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña chåi. Trªn m«i tr−êng ®Æc, hÖ sè nh©n t¨ng tõ 2,8 lªn 3,3 lÇn khi kh«ng cã chÊt §TST vµ tõ 3,6 lªn 4,6 lÇn khi cã chÊt §TST. §èi víi m«i tr−êng láng, hÖ sè nh©n còng cã diÔn biÕn t−¬ng tù. H×nh 2. ¶nh h−ëng cña K vµ BA ®Õn hÖ sè nh©n chåi 176 Nghiªn cøu qui tr×nh nh©n nhanh in vitro c©y ®u ®ñ B¶ng 2. ¶nh h−ëng cña n−íc dõa ®Õn HSN vµ sù sinh tr−ëng cña chåi sau 4 tuÇn cÊy chuyÓn M«i tr−êng ®Æc (cã agar) M«i tr−êng láng (kh«ng agar) C«ng thøc HSN (lÇn) T¨ng chiÒu cao côm chåi (cm) T¨ng khèi l−îng côm chåi (g) HSN (lÇn) T¨ng chiÒu cao côm chåi (cm) T¨ng khèi l−îng côm chåi (g) 1. MS(®/c) 2,8 0,7 1,98 2,7 1,4 2,10 2.MS+ND 3,3 1,1 2,78 3,2 2,1 3,49 3.MS+§TST 3,6 1,2 2,97 3,1 2,6 3,12 4.MS+§TST+ND 4,6 1,2 3,44 4,4 3,3 3,69 Khi so s¸nh hiÖu qu¶ cña 2 tr¹ng th¸i m«i tr−êng kh¸c nhau chóng t«i nhËn thÊy chåi ®u ®ñ h×nh thµnh thuËn lîi h¬n trªn m«i tr−êng cã agar. ë m«i tr−êng nµy HSN lu«n cao h¬n m«i tr−êng láng ë tÊt c¶ c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm. Ng−îc l¹i, kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña c¸c côm chåi l¹i m¹nh h¬n trªn m«i tr−êng láng (h×nh 3). Nh− vËy ®Ó nh©n nhanh chåi ®u ®ñ, chóng ta cã thÓ sö dông m«i tr−êng lµ: MS+0,2ppm αNAA + 0,5ppm BA + n−íc dõa (5%) cã agar khi cÇn t¨ng HSN vµ kh«ng cã agar khi cÇn t¨ng nhanh sù sinh tr−ëng cña chåi. 3.3. Giai ®o¹n ra rÔ cña chåi ®u ®ñ in vitro ¶nh h−ëng cña nång ®é αNAA ®Õn qu¸ tr×nh ra rÔ cña chåi ®u ®ñ trong èng nghiÖm Vai trß ®Æc tr−ng nhÊt cña αNAA còng nh− c¸c auxin nãi chung lµ kÝch thÝch sù ra rÔ. ë nång ®é tõ 0,025 – 0,1ppm trong m«i tr−êng nu«i cÊy, αNAA ®· cã ¶nh h−ëng râ tíi sù ra rÔ cña chåi ®u ®ñ (b¶ng3). KÕt qu¶ b¶ng 3 cho thÊy: Sù ra rÔ cña chåi ®u ®ñ trong èng nghiÖm thuËn lîi nhÊt trªn m«i tr−êng cã αNAA rÊt thÊp 2.8 2.7 3.3 3.2 3.6 3.1 4.6 4.4 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 H Ö sè n h© n ch åi ( lÇ n) 1 2 3 4 C«ng thøc thÝ nghiÖm M«i tr−êng ®Æc M«i tr−êng láng 1.98 2.1 2.78 3.49 2.97 3.12 3.44 3.69 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 T ¨n g kh èi l− în g( g) 1 2 3 4 C«ng thøc thÝ nghiÖm M«i tr−êng ®Æc M«i tr−êng láng H×nh 3. So s¸nh hiÖu qu¶ cña m«i tr−êng ®Æc vµ m«i tr−êng láng trong giai ®o¹n nh©n chåi 177 (0,025p nµy ®¹ ghiÖm chØ øc l−îng b chåi ra thøc tè 3.4. ¶n l−îng CT 1(®/c 2 3 4 CT 1 M 2 M 3 1 4 1 3 1 5 1 178NguyÔn ThÞ NhÉn pm). Tû lÖ chåi ra rÔ trªn m«i tr−êng t cao nhÊt trong sè 4 c«ng thøc thÝ (95%). Nång ®é αNAA cao h¬n kh«ng chÕ sù ra rÔ mµ cßn lµm gi¶m chÊt é rÔ. §Æc biÖt ë nång ®é 0,1ppm tû lÖ rÔ kh«ng chØ gi¶m nhiÒu so víi c«ng i −u vµ thÊp h¬n c¶ ®èi chøng. d−ìng chuÈn trªn nÒn m«i tr−êng cã hoÆc kh«ng cã than ho¹t tÝnh. KÕt qu¶ ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 4. Nh− vËy, chåi ®u ®ñ ®Òu ra rÔ víi tû lÖ cao trªn c¶ 6 c«ng thøc thÝ nghiÖm. Tuy nhiªn, khi gi¶m hµm l−îng dinh d−ìng xuèng 1/2 so víi nång ®é chuÈn sù ph©n ho¸ h h−ëng cña than ho¹t tÝnh vµ hµm dinh d−ìng ®Õn qu¸ tr×nh ra rÔ mÇm rÔ nhanh h¬n. NÕu cã bæ sung than ho¹t tÝnh, 100% sè chåi ra rÔ sau 4 tuÇn. VÒ chÊt l−îng bé rÔ còng ®−îc ®¸nh gi¸ tèt h¬n ë 2 c«ng thøc cã hµm l−îng dinh d−ìng Khi nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña hµm l−îng dinh d−ìng chóng t«i ®· bè trÝ thÝ nghiÖm víi 3 c«ng thøc lÇn l−ît tõ MS chuÈn ®Õn gi¶ xuèng cßn 1/2 vµ 1/4 hµm l−îng dinh gi¶m xuèng 50%. Còng trªn m«i tr−êng nµy, hiÖu qu¶ cña than ho¹t tÝnh thÓ hiÖn râ h¬n, tû lÖ chåi ra rÔ t¨ng nhanh vµ sè rÔ/ c©y còng t¨ng tõ 3,5 lªn 4,2 rÔ. B¶ng 3. ¶nh h−ëng cña αNAA ®Õn qu¸ tr×nh ra rÔ cña chåi ®u ®ñ trong èng nghiÖm Tû lÖ chåi ra rÔsau khi cÊy (%) RÔ/c©y( rÔ sau 30 ngµy) αNAA (ppm) 10 ngµy 20 ngµy 30 ngµy Dµi tb rÔ (cm) ChÊt l−îng bé rÔ ) 0,000 27 38 71 2,9 ± 0.5 2,6 ± 0,7 TB 0,025 40 78 95 4,1 ± 0.4 3,1 ± 0,3 Tèt 0,050 19 40 66 3,2 ± 0,3 2,5 ± 0,6 TB 0,100 11 24 40 2,3 ± 0,6 2,7 ± 0,5 TB B¶ng 4. ¶nh h−ëng cña hµm l−îng dinh d−ìng vµ than ho¹t tÝnh ®Õn qu¸ tr×nh ra rÔ cña chåi ®u ®ñ in vitro Tû lÖ chåi ra rÔ(%) ChÊt l−îng bé rÔ M«i tr−êng TG ra rÔ (ngµy) 1 tuÇn 2 tuÇn 3 tuÇn 4 tuÇn 5 tuÇn rÔ/c©y Dµi(cm) S 8 6,7 26,7 42,3 76,7 93,3 1,4 1,4 S+THT 8 10,2 28,0 45,1 91,3 92.7 2,5 1,6 /2MS 5 16,7 36,7 54,0 96,7 100,0 3,5 2,4 /2MS+THT 4 20,4 42,3 60,8 100 - 4.2 2,2 /4MS 6 13,3 40,0 71,7 90,0 100,0 1,7 3,7 /4MS+THT 7 12,8 43,6 72,5 93,3 100 2,2 2,9 Nghiªn cøu qui tr×nh nh©n nhanh in vitro c©y ®u ®ñ B¶ng 5. Tû lÖ sèng vµ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y ®u ®ñ in vitro trªn c¸c gi¸ thÓ kh¸c nhau (%) Tû lÖ sèng (%) ChiÒu cao(cm) L¸/c©y(l¸) CT Lo¹i gi¸ thÓ 5 ngµy 15 ngµy Ban ®Çu 15 ngµy Ban ®Çu 15 ngµy 1 §Êt −ít(®/c) 91,7 73,3 2,0 3,2 4,0 6,2 2 TrÊu + C¸t (1:1) 91,7 2,1 3,2 6,0 3 TrÊu + §Êt (1:1) 93,3 4 C¸t + §Êt (1:1) 90,0 Tõ kÕt qu¶ cña 2 thÝ nghiÖm trªn, chóng t«i ®· chän m«i tr−êng ra rÔ lµ MS/2 cã than ho¹t tÝnh (0,5g/lÝt) 3.5. Kh¶ n¨ng thÝch øng ban ®Çu cña c©y khi chuyÓn tõ èng nghiÖm ra v−ên −¬m KÕt thóc giai ®o¹n nh©n trong èng nghiÖm, chóng t«i ®· ®−a c©y ra v−ên −¬m vµ trång trªn 4 nÒn gi¸ thÓ kh¸c nhau. Tû lÖ sèng còng nh− kh¶ n¨ng sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y sau 15 ngµy ®−îc ghi l¹i ë b¶ng 5. Nh− vËy, gi¸ thÓ trång cã ¶nh h−ëng ®Õn tû lÖ sèng cña c©y ®u ®ñ khi ®−a tõ trong èng nghiÖm ra v−ên −¬m. Tû lÖ rÔ ®¹t cao nhÊt trªn nÒn ®Êt trén víi than trÊu tû lÖ 1:1(80% ë thêi ®iÓm 15 ngµy sau khi trång). Ba lo¹i gi¸ thÓ cßn l¹i cã sù sai kh¸c kh«ng nhiÒu vÒ tû lÖ ra rÔ, tuy nhiªn lo¹i gi¸ thÓ Ýt gi÷ Èm (trÊu+c¸t) ®· cho tû cña c©y thÊp nhÊt. §èi víi chiÒu ca sù sai kh¸c gi÷a c¸c nÒn gi¸ thÓ kh rÖt. 4. KÕt luËn §Ó cã tû lÖ mÉu s¹ch cao, kh¶ n mÇm cña mÉu cÊy tèt, ph−¬ng thøc kh 66,7 80,0 2,1 3,5 73,3 2,0 3,2 lÖ sèng o, sè l¸ «ng râ C©y 2 th¸ng tuæi H×nh 4. Mét sè h×nh ¶nh vÒ nh©n ¨ng bËt ö trïng tèt nhÊt ®èi víi hypocloric canxi (Ca thuû ng©n (HgCl2) 0 cÊy trªn m«i tr−ên 0,5ppm BA vµ 0,5pp Khi nh©n côm c lµ MS cã 0,2ppm α 4,3 4,2 6,7 4,2 6,3 179 C©y 8 th¸ng tuæi gièng in vitro c©y ®u ®ñ c©y ®u ®ñ lµ kÕt hîp (OCl)2) 0,15% víi clorua ,1%, sau ®ã ®−a vµo nu«i g MS cã 1ppm BA hoÆc m kinetin. håi, m«i tr−êng thÝch hîp NAA kÕt hîp víi 0,5ppm NguyÔn ThÞ NhÉn 180 BA vµ cã bæ sung 5% n−íc dõa (HSN lµ 4,5 vµ chÊt l−îng chåi tèt). Trong qu¸ tr×nh nh©n côm chåi cã thÓ sö dông m«i tr−êng cã agar khi cÇn t¨ng nhanh tèc ®é ®Î chåi (HSN cao). Ng−îc l¹i, khi cÇn t¨ng nhanh tèc ®é sinh tr−ëng cña chåi nªn nu«i cÊy trªn m«i tr−êng kh«ng cã agar (t¨ng chiÒu cao vµ t¨ng khèi l−îng). Tû lÖ chåi ra rÔ cao vµ chÊt l−îng bé rÔ tèt trªn m«i tr−êng gi¶m mét nöa hµm l−îng dinh d−ìng cña m«i tr−êng MS chuÈn cã thªm 0,5g than häat tÝnh. C©y ®u ®ñ in vitro khi chuyÓn ra v−ên −¬m cã tû lÖ sèng cao trªn nÒn ®Êt trén víi than trÊu tû lÖ 1:1. Tµi liÖu tham kh¶o Vò C«ng HËu (1996). C©y ¨n qu¶ ë ViÖt Nam. Nxb N«ng nghiÖp. TrÇn ThÕ Tôc, §oµn ThÕ L− (2002). C©y ®u ®ñ vµ kü thuËt trång. Nxb Lao ®éng.