Báo cáo Khoa học Năng suất sinh sản, các yếu tố ảnh hưởng và tương quan kiểu hình giữa các tính trạng sinh sản của hai dòng lợn nái VCN01 và VCN02 qua các thế hệ

VIỆN CHĂN NUƠI - Tạp chí Khoa học Cơng nghệ Chăn nuơi - Số 22-Tháng 2-2010 20 NĂNG SUẤT SINH SẢN, CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ TƯƠNG QUAN KIỂU HÌNH GIỮA CÁC TÍNH TRẠNG SINH SẢN CỦA HAI DỊNG LỢN NÁI VCN01 VÀ VCN02 QUA CÁC THẾ HỆ Trịnh Hồng Sơn*, Nguyễn Quế Cơi và Nguyễn Ngọc Phục. Trung tâm nghiên cứu lợn Thuỵ Phương - Viện Chăn nuơi *Tác giả liên hệ: Trịnh Hồng Sơn - TTNC lợn Thuỵ Phương Tel: 0912 792872; Email:Sontrinhvcn@gmail.com ABSTRACT Reproductive traits, factors affecting reproduction and phenotype correlation beetwen reproductive traits of VCN 01 and VCN 02 lines though generations The data of reproductive performance of GGP herd of PIC lines including 1.822 litters from 438 sows VCN01 (synthetic Yorkshire) and 2.781 litters from 732 sows VCN02 (synthetic Landrace) through 5 generations recorded from 1997 - 2009 were analysed to evaluate reproductive performance, factors affecting reproduction and phenotype correlation beetwen reproductive traits. The VCN01 sows had the highest total number born alive (NBA) piglets per litter at parity 2 (10.55) and decreased through parity 3 and 4 (9.92 and 9.30), then slightly increased at party 5 (9.70). However, the number of weaned piglets (NW) per litter inreased through first 3 parities (8.23; 8.79 and 8.80) and then decreased at parity 4 and 5 (8.70 and 8.50). The VCN02 sows had the highest total NBA and NW per litter at parity 2 than these at parity 1 (9,65 vs 9,88 and 8,59 vs 9,03). Both these figures tended to decrease through parity 3 - 4 (9.68; 9,31 and 8.83; 8.59) then highly increased at parity 5 (10,02 and 8,87). The decrease in reproductive performance through generations could be due to housing conditions, feed quality and breeds. The improvement of reproductivity of generation 5 was resulted mostly from the use of frozen semen imported from the PIC USA last two years. Keywords: VCN 01 sows, VCN 02 sows reproductive traits, factors, phenotype correlations ĐẶT VẤN ĐỀ Năm 1997, tập đồn PIC của Anh đưa vào Việt Nam hai chương trình lai 4 và 5 giống gồm 5 dịng lợn cụ kỵ: L11, L06, L19, L64, L95. Năm 2001, tập đồn PIC đã chuyển giao cho Việt Nam và theo hợp đồng mua bán để đảm bảo bản quyền của PIC, năm 2007 Trung tâm nghiên cứu lợn Thuỵ Phương đã đề nghị đổi tên 5 dịng đĩ thành VCN01, VCN02, VCN03, VCN04, VCN05 và đã được Bộ Nơng nghiệp & phát triển nơng thơn phê duyệt. Những dịng lợn này cĩ tiềm năng di truyền về năng suất sinh sản và khả năng cho thịt cao, đã được nhiều nước chăn nuơi tiên tiến trên thế giới và khu vực sử dụng trong sản suất. Hiện nay chúng đã trải qua 5 thế hệ và ổn định năng suất. Điều đĩ chứng tỏ 5 dịng lợn tổng hợp thích nghi tốt với điều kiện sinh thái Việt Nam. Sau 9 năm tiếp cận đã cung cấp cho 38 tỉnh thành trong cả nước 17.644 con lợn cái hậu bị và 1.377 con lợn đực giống. Để tạo được những tổ hợp lai tốt đáp ứng được nhu cầu của thị trường, việc chọn lọc những dịng cụ kỵ cĩ những đặc điểm tốt cung cấp cho các cơng thức lai là rất cần thiết. Cĩ rất nhiều cơng trình nghiên cứu đánh giá năng suất sinh sản của lợn nái nhưng đánh giá năng suất sinh sản qua các thế hệ cịn nhiều hạn chế. Đối với các dịng cụ kỵ VCN01 và VCN02 đến nay chưa cĩ cơng trình nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề này. Đề tài này được thực hiện để đánh giá năng suất sinh sản của hai dịng lợn nái VCN01 và VCN02 qua các thế hệ, do vậy cĩ tính cấp thiết cao về mặt khoa học cũng như thực tiến và phục vụ cơng tác giống của cơ sở. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Vật liệu nghiên cứu Hai dịng lợn nái cụ kỵ cĩ nguồn gốc PIC gồm 1822 ổ đẻ của 438 nái VCN01 (dịng tổng hợp L11 mang nguồn gen của giống Yorkshire) và 2.781 ổ đẻ của 732 nái VCN02 (dịng tổng hợp L06 mang nguồn gen của giống Landrace) qua các thế hệ. TRỊNH HỒNG SƠN – Năng suất sinh sản, các yếu tố ảnh hưởng... 21 Bảng 1. Số nái và số ổ đẻ của VCN01 và VCN02 qua các thế hệ VCN01 VCN02 Thế hệ Số nái Số ổ đẻ Số nái Số ổ đẻ Thế hệ 1 169 589 193 632 Thế hệ 2 53 228 188 681 Thế hệ 3 95 482 120 539 Thế hệ 4 58 306 123 573 Thế hệ 5 63 217 108 356 Tổng 438 1822 732 2781 Nội dung nghiên cứu Đánh giá năng suất sinh sản của hai dịng nái VCN01 và VCN02 qua các thế hệ Đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố giống, thế hệ, lứa đẻ đến năng suất sinh sản Xác định tương quan kiểu hình giữa các chỉ tiêu sinh sản. Phương pháp nghiên cứu Thu thập số liệu Số liệu năng suất sinh sản của lợn nái qua các thế hệ được thu thập từ phần mềm PPM của cơng ty PIC. Đây là phần mềm chuyên dụng quản lý tồn bộ số liệu của đàn lợn hạt nhân của cơng ty PIC Vietnam (nay là Trạm nghiên cứu, nuơi giữ giống lợn hạt nhân Tam Điệp) từ năm 1997 đến 2009. Xác định các chỉ tiêu nghiên cứu Tuổi đẻ lứa đầu, khoảng cách giữa hai lứa đẻ, số con sơ sinh sống/ổ, khối lượng sơ sinh/ổ, khối lượng sơ sinh/con, số con cai sữa/ổ, tỉ lệ nuơi sống, khối lượng cai sữa/ổ, khối lượng cai sữa/con, thời gian phối giống cĩ chửa sau cai sữa. Xử lý số liệu Số liệu được phân tích theo SAS.2000 tại ĐHNN Hà nội. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Năng suất sinh sản của VCN01 và VCN02 Kết quả về năng suất sinh sản của lợn nái VCN01 được trình bày tại Bảng 2. Tuổi đẻ lứa đầu: được quyết định bởi tuổi phối giống lần đầu, tỉ lệ phối giống cĩ chửa lứa đầu. Tuổi đẻ lứa đầu cĩ hệ số di truyền thấp (h2=0,27). Tuổi đẻ lứa đầu của VCN01 (360,84 ngày) cao hơn so với VCN02 (356,24 ngày) (P<0,05), tuy nhiên đều thấp hơn so với thơng báo của các tác giả khác. Trong các nghiên cứu của Đồn Xuân Trúc và cs. (2001); Đinh Văn Chỉnh và cs. (2001), Nguyễn Khắc Tích (1995) và Doucos và Bidanel (1996) tuổi đẻ lứa đầu của lợn Yorkshire đều cao hơn 360 ngày, tương ứng là 373,69 ngày; 368,11 ngày ; 365,6 ngày và 367,8 ngày. Kết quả trên là do trạm đã áp dụng các biện pháp kỹ thuật nuơi dưỡng chăm sĩc thích hợp đối với lợn nái hậu bị, nhất là việc sử dụng thức ăn hợp lý, sử dụng các biện pháp kích thích động dục đã làm giảm tuổi phối giống lần đầu mà vẫn đáp ứng được điều kiện cần và đủ về tuổi và khối lượng lúc phối giống. Do đĩ, đã rút ngắn được tuổi đẻ lứa đầu, giảm chi phí trong giai đoạn nuơi hậu bị và qua đĩ sẽ gĩp phần tăng hiệu quả trong chăn nuơi lợn nái sinh sản. VIỆN CHĂN NUƠI - Tạp chí Khoa học Cơng nghệ Chăn nuơi - Số 22-Tháng 2-2010 22 Bảng 2. Năng suất sinh sản của VCN01 và VCN02 VCN01 VCN02 Chỉ tiêu n Mean SE n Mean SE Tuổi đẻ lứa đầu (ngày) 438 360,84a 1,70 732 356,24b 1,20 Khoảng cách giữa lứa đẻ (ngày) 1384 152,22b 0,60 2049 154,74a 0,60 Số con sơ sinh sống/ổ (con) 1822 9,90a 0,10 2781 9,69b 0,10 Khối lượng sơ sinh/con (kg) 915 1,42b 0,00 1097 1,45a 0,00 Số con cai sữa/ổ (con) 1822 8,56b 0,10 2781 8,78a 0,10 Khối lượng cai sữa/con (kg) 738 6,42a 0,00 1088 6,44a 0,00 Phối giống cĩ chửa SCS (ngày) 1378 12,40a 0,30 2049 10,98b 0,30 Khoảng cách giữa hai lứa đẻ dài hay ngắn phụ thuộc vào 3 yếu tố: thời gian mang thai, thời gian nuơi con và thời gian phối giống cĩ chửa sau cai sữa. Chỉ tiêu này cĩ hệ số di truyền thấp h2=0,08 ( Rydhmer và cs. 1995). Nĩ ảnh hưởng đến số lứa đẻ/nái/năm, muốn tăng số lứa đẻ/nái/năm cần phải rút ngắn khoảng cách giữa hai lứa đẻ. Khoảng cách giữa hai lứa đẻ của lợn nái VCN01 (152,22 ngày) thấp hơn so với VCN02 (154,74 ngày), sự sai khác cĩ ý nghĩa thống kê (P< 0,05). Kết quả này thấp hơn so với kết quả của tác giả Đặng Vũ Bình (1999) với khoảng cách giữa hai lứa đẻ của lợn Yorkshire là 179,04 ngày và lợn Landrace là 178.39 ngày; trong nghiên cứu của Đinh Văn Chỉnh và cs (2001); Doucos và Bidanel (1996), khoảng cách giữa hai lứa đẻ của lợn Yorkshire lần lượt là 171,31; 164,8 ngày. Điều này cho thấy việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật về thức ăn, chuồng trại, quy trình quản lý chăm sĩc nuơi dưỡng của trạm đã làm giảm khoảng cách giữa hai lứa đẻ. Số con sơ sinh sống/ổ 9.9 8.56 9.69 8.78 7.5 8 8.5 9 9.5 10 10.5 Sè con s¬ sinh sèng/ỉ Số con cai sữa/ổ VCN01 VCN02 Biểu đồ 1: Số con của VCN01 và VCN02 là một chỉ tiêu đánh giá sức sống của thai, khả năng nuơi thai của lợn mẹ và kỹ thuật nuơi dưỡng chăm sĩc lợn nái mang thai. Số con sơ sinh sống/ổ tương quan di truyền thuận và chặt với số con cai sữa/ổ, r=0,81 (Rothschild và Bidanel, 1998) . Mặt khác số con sơ sinh sống/ổ cịn cĩ hệ số di truyền thấp h2 = 0,13 và cĩ tương quan di truyền cao với số con sinh ra cịn sống ở lứa thứ 2, r=0,67 (Rydhmer và cs. 1995). Do đĩ việc chọn lọc nâng cao số con sơ sinh sống/ổ sẽ gĩp phần quyết định đến việc nâng số con cai sữa/ổ và số con cịn sống ở lứa thứ 2. TRỊNH HỒNG SƠN – Năng suất sinh sản, các yếu tố ảnh hưởng... 23 Biểu đồ 1 cho thấy số con sơ sinh sống/ổ của nái VCN01 (9,90 con) cao hơn so với nái VCN02 (9,69 con), sự sai khác này cĩ ý nghĩa thống kê (P<0,05). Kết quả nghiên cứu tương tự với kết quả của Đinh Văn Chỉnh và cs (2001), Park and Kim (1982) với số con sơ sinh sống/ổ của lợn nái Yorkshire lần lượt là 9,86 và 9,57 con/ổ và Từ Quang Hiển và cs (2004) với số con đẻ ra cịn sống ở lợn Landrace và Yorkshire lần lượt là 9,08 con/ổ và 9,90 con/ổ. Số con cai sữa/ổ: là một chỉ tiêu đánh giá hiệu quả chăn nuơi lợn nái. Chỉ tiêu này phụ thuộc vào sức sống của lợn con trong thời gian theo mẹ, tính nuơi con khéo của lợn mẹ và điều kiện quản lý chăm sĩc nuơi dưỡng của các cơ sở chăn nuơi đối với lợn mẹ và lợn con. Chỉ tiêu số con cai sữa/ổ cĩ tương quan kiểu hình thuận và chặt với số con sơ sinh sống/ổ, (r=0,81) (Blasco và cs 1995). Do tỉ lệ nuơi sống của nái VCN01 thấp hơn so với nái VCN02 nên số con cai sữa/ổ của nái VCN01 (8,56 con) thấp hơn so với nái VCN02 (8,78 con), sự sai khác này cĩ ý nghĩa thống kê. Kết quả này cao hơn cơng bố của Đặng Vũ Bình (2003) với 8,25 con/ổ ở Yorkshire và 8,29 con/ổ ở lợn Landrace; thấp hơn kết quả nghiên cứu của Tổng Cơng ty Chăn nuơi Việt Nam (2000), số con cai sữa/ổ của lợn nái Yorkshire là 9,11 con; theo Trịnh Xuân Lương (1998) là 10,3 con/ổ. Khối lượng sơ sinh/con: cĩ liên quan đến số con đẻ ra/ổ và cĩ ảnh hưởng đến độ tăng khối lượng của lợn con trong giai đoạn theo mẹ và giai đoạn sau cai sữa. Chỉ tiêu này cĩ hệ số di truyền h2= 0,20. Khối lượng sơ sinh/con của lợn nái VCN01 (1,42 kg) thấp hơn VCN02 (1,45 kg) (P<0,05). Hồng Thị Thuý (2008) cho kết quả tương tự, khối lượng sơ sinh/con của lợn nái Landrace và Yorkshire là 1,45 và 1,44 kg/con. Khối lượng cai sữa/con: giúp đánh giá mức độ tăng khối lượng của lợn con trong giai đoạn theo mẹ và khả năng nuơi con của lợn nái. Khối lượng cai sữa/con phụ thuộc vào độ đồng đều của đàn lúc sơ sinh, tỉ lệ nuơi sống, độ đồng đều khi cai sữa, khối lượng cai sữa tồn ổ và số con cai sữa/ổ. Ở 3 tuần tuổi nái VCN01 và VCN02 cĩ khối lượng cai sữa/con là 6,42 kg và 6,44 kg, sự sai khác khơng cĩ ý nghĩa thống kê (P>0,05). Kết quả trong nghiên cứu này thấp hơn so với cơng bố của các tác giả về khối lượng cai sữa/con của nái Yorkshire: theo các tác giả Lê Thanh Hải và cs (1994), Đinh Văn Chỉnh và cs (2001), khối lượng cai sữa/con lần lượt là 10,44 kg; 11,94 kg. Khối lượng cai sữa/con thấp hơn vì tuổi cai sữa sớm hơn. Thời gian phối giống cĩ chửa sau cai sữa: là một trong những yếu tố quyết định số lứa đẻ/nái/năm. Nĩ nĩi lên thời gian động dục trở lại sau cai sữa dài hay ngắn và tỉ lệ phối giống cĩ chửa sau cai sữa cao hay thấp. Kết quả bảng 2 cho thấy thời gian phối giống cĩ chửa sau cai sữa tại trạm của lợn VCN01 và VCN02 là 12,40 ngày và 10,98 ngày, sự sai khác này cĩ ý nghĩa thống kê (P<0,05). Thời gian này ngắn, nĩi lên khả năng phục hồi cơ thể của lợn mẹ sau khi cai sữa tốt, tỷ lệ phối giống cĩ chửa sau cai sữa đạt kết quả cao. Như vậy, kết quả nghiên cứu năng suất sinh sản của lợn VCN01 và VCN02 nuơi tại Trạm nghiên cứu, nuơi giữ giống lợn hạt nhân Tam Điệp đạt kết quả tương đối tốt. Điều đĩ chứng tỏ rằng trạm chăn nuơi cĩ thể nuơi dưỡng và phát triển tốt đàn nái ngoại cụ kỵ. Hai dịng lợn VCN01, VCN02 đã thích nghi với điều kiện chăn nuơi ở Việt Nam, phát huy tốt tiềm năng di truyền của giống. Tuy nhiên cĩ một số chỉ tiêu thấp hơn so với các trại lợn lai khác vì đây là các dịng lợn cụ kỵ. Để đạt được kết quả tốt hơn, cần phải thường xuyên quan tâm đến cơng tác chọn giống, thức ăn, kỹ thuật nuơi dưỡng chăm sĩc vệ sinh phịng bệnh và đầu tư xây dựng chuồng nuơi phù hợp đối với nái ngoại. VIỆN CHĂN NUƠI - Tạp chí Khoa học Cơng nghệ Chăn nuơi - Số 22-Tháng 2-2010 24 Năng suất sinh sản của VCN01 và VCN02 qua các thế hệ Năng suất sinh sản của VCN01 và VCN02 qua các thế hệ được trình bày ở bảng 3. Kết quả cho thấy, tất cả các chỉ tiêu sinh sản qua các thế hệ cĩ sự sai khác (P<0,05). Tuổi đẻ lứa đầu qua các thế hệ của VCN01 (361,73ab; 348,57c; 363,55ab; 355,40bc và 369,68a ngày) và VCN02 (370,52a; 351,35b; 351,96b; 347,44b và 354,05b) đều cĩ sự sai khác, sai khác lớn nhất là hơn một chu kỳ động dục. Tuổi đẻ lứa đầu của VCN01 và VCN02 tại thế hệ 1 đều cao hơn so với thế hệ 2 vì thế hệ 1 mới nhập về nên chưa thích nghi tốt với điều kiện Việt Nam làm ảnh hưởng tới tuổi phối lứa đầu, tỉ lệ phối giống cĩ chửa lứa đầu dẫn tới tuổi đẻ lứa đầu cao. Khoảng cách giữa hai lứa đẻ qua các thế hệ của VCN02 (154,82; 151,86; 156,40; 154,67 và 157,65 ngày) đều dài hơn so với VCN01 (153,30; 148,89; 151,92; 151,35 và 155,14 ngày) và từng dịng qua các thế hệ cĩ sự sai khác, sự sai khác này cĩ ý nghĩa thống kê. Cả 2 dịng VCN01 và VCN02 đều cĩ khoảng cách giữa hai lứa đẻ ở thế hệ 2 ngắn hơn thế hệ 1, ngắn nhất ở thế hệ 2 và dài nhất ở thế hệ 5. Số con sơ sinh sống/ổ của VCN01 và VCN02 ở thế hệ 2 cao hơn so với thế hệ 1, bị giảm dần xuống ở thế hệ 3 và thế hệ 4, đến thế hệ 5 cĩ chiều hướng tăng lên. Số con sơ sinh sống/ổ của 2 dịng đạt cao nhất ở thế hệ 2 (10,55 con/ổ) của VCN01. Thế hệ 5 (10,02 con) của VCN02 tăng lên rõ rệt so với thế hệ 4 (9,31 con) vì thế hệ 5 được sử dụng tinh đơng lạnh để làm tươi máu. Điều này chứng tỏ bên cạnh dinh dưỡng và điều kiện nuơi dưỡng chăm sĩc, chúng ta phải quan tâm đến cải thiện chất lượng giống để nâng cao năng suất sinh sản. Số con cai sữa/ổ của VCN02 ở thế hệ 1, thế hệ 2, thế hệ 3 và thế hệ 5 (8,59; 9,03; 8,83 và 8,87 con) cao hơn so với VCN01 (8,23; 8,79; 8,80 và 8,59 con), thế hệ 4 số con cai sữa/ổ của VCN02 (8,59 con) thấp hơn so với VCN01 (8,70 con). Ở thế hệ 2 cả 2 dịng đều cĩ số con cai sữa cao hơn so với thế hệ 1 nhưng so sánh giữa thế hệ 4 với thế hệ 5 thì VCN02 ở thế hệ 5 (8,87 con) cao hơn thế hệ 4 (8,59 con) cịn VCN01 ở thế hệ 5 (8,50 con) lại thấp hơn so với thế hệ 4 (8,70 con). Tĩm lại, số con sơ sinh sống/ổ và số con cai sữa/ổ của VCN01 và VCN02 qua các thế hệ cĩ sự sai khác. Số con sơ sinh sống/ổ của VCN01 cao hơn so với VCN02 nhưng số con cai sữa/ổ lại thấp hơn, chứng tỏ nái VCN02 cĩ khả năng nuơi con tốt hơn. Khối lượng sơ sinh/con qua các thế hệ của VCN01 (1,45; 1,30; 1,42; 1,42 và 1,39 kg) thấp hơn so với VCN02 (1,45; 1,45; 1,48; 1,45 và 1,44 kg) nhưng khối lượng cai sữa/con qua các thế hệ của VCN01 (6,37; 6,31; 6,21; 6,58 và 6,63 kg) và VCN02 (6,29; 6,17; 6,26; 6,66 và 6,63 kg) tương đương nhau. Thời gian phối giống cĩ chửa sau cai sữa từ thế hệ 1 đến thế hệ 4 của VCN01 (14,17; 11,98; 12,77 và 10,60 ngày) dài hơn so với VCN02 (12,05; 11,39; 10,44 và 9,98 ngày) nhưng thời gian phối giống cĩ chửa sau cai sữa ở thế hệ 5 của VCN01 (10,02 ngày) lại ngắn hơn so với VCN02 (11,00 ngày). TRỊNH HỒNG SƠN – Năng suất sinh sản, các yếu tố ảnh hưởng... 25 Bảng 3. Năng suất sinh sản của VCN01 và VCN02 qua các thế hệ Thế hệ 1 Thế hệ 2 Thế hệ 3 Thế hệ 4 Thế hệ 5 Chỉ tiêu n. Mean ± SE n Mean ± SE n Mean ± SE n Mean ± SE n Mean ± SE VCN01 Tuổi đẻ lứa đầu (ngày) 169 361,73ab ± 3,05 53 348,57c ± 2,33 95 363,55ab ± 2,81 58 355,40bc ± 4,42 63 369,68a ± 5,48 Khoảng cách lứa đẻ (ngày) 420 153,30a ± 1,03 175 148,89b ± 1,27 387 151,92ab ± 1,12 248 151,35ab ± 1,11 154 155,14a ± 2,04 Số con sơ sinh sống/ổ (con) 589 9,85b ± 0,15 228 10,55a ± 0,22 482 9,92b ± 0,13 306 9,63b ± 0,16 217 9,70b ± 0,19 Khối lợng sơ sinh/con (kg) 262 1,45a ± 0,01 131 1,30c ± 0,01 197 1,42ab ± 0,01 149 1,42a ± 0,01 176 1,39bc ± 0,01 Số con cai sữa/ổ (con) 589 8,23b ± 0,13 228 8,79a ± 0,18 482 8,80a ± 0,13 306 8,70a ± 0,16 217 8,50ab ± 0,20 Khối lợng cai sữa/con (kg) 200 6,37bc ± 0,06 101 6,31c ± 0,07 150 6,21c ± 0,08 120 6,58ab ± 0,12 167 6,63a ± 0,08 Phối giống cĩ chửa SCS (ngày) 420 14,17a ± 0,62 175 11,98abc ± 1,01 381 12,77ab ± 0,66 248 10,60bc ± 0,74 154 10,02c ± 0,80 VCN02 Tuổi đẻ lứa đầu (ngày) 193 370,52a ± 3,30 188 351,35b ± 1,50 120 351,96b ± 2,50 123 347,44b ± 2,70 108 354,05b ± 2,70 Khoảng cách lứa đẻ (ngày) 439 154,82ab ± 1,20 493 151,86b ± 0,90 419 156,40a ± 1,50 450 154,67ab ± 1,20 248 157,65a ± 1,80 Số con sơ sinh sống/ổ (con) 632 9,65ab ± 0,10 681 9,88a ± 0,10 539 9,68ab ± 0,10 573 9,31b ± 0,10 356 10,02a ± 0,20 Khối lợng sơ sinh/con (kg) 186 1,45b ± 0,00 207 1,45b ± 0,00 155 1,48a ± 0,00 251 1,45b ± 0,00 298 1,44b ± 0,00 Số con cai sữa/ổ (con) 632 8,59b ± 0,10 681 9,03a ± 0,10 539 8,83ab ± 0,10 573 8,59b ± 0,10 356 8,87ab ± 0,20 Khối lợng cai sữa/con (kg) 185 6,29b ± 0,10 208 6,17b ± 0,10 150 6,26b ± 0,10 248 6,66a ± 0,10 297 6,63a ± 0,10 Phối giống cĩ chửa SCS (ngày) 439 12,05a ± 0,60 493 11,39ab ± 0,50 419 10,44ab ± 0,50 450 9,98b ± 0,50 248 11,00ab ± 0,70 VIỆN CHĂN NUƠI - Tạp chí Khoa học Cơng nghệ Chăn nuơi - Số 22-Tháng 2-2010 26 9.85 10.55 9.92 9.63 9.79.65 9.88 9.68 9.31 10.02 8.23 8.79 8.8 8.7 8.58.59 9.03 . 3 8.59 8.87 8 8.5 9 9.5 10 10.5 11 ThÕ hƯ 1 ThÕ hƯ 2 ThÕ hƯ 3 ThÕ hƯ 4 ThÕ hƯ 5 Sè con SSS VCN01 Sè con SSS VCN02 Số con CS VCN01 Số con CS VCN02 Đồ thị: Số con của VCN01 và VCN02 qua các thế hệ Các yếu tố ảnh hưởng năng suất sinh sản Các yếu tố giống, thế hệ, lứa đẻ ảnh hưởng đến năng suất sinh sản của VCN01 và VCN02 được trình bày ở bảng 4. Yếu tố giống khơng ảnh hưởng đến khối lượng sơ sinh/ổ, khối lượng cai sữa/con nhưng ảnh hưởng rất rõ rệt đến khối lượng sơ sinh/con, khối lượng cai sữa/ổ, tỉ lệ nuơi sống và khoảng cách giữa hai lứa đẻ; ảnh hưởng khơng rõ rệt đến số con sơ sinh sống/ổ, số con cai sữa/ổ và ảnh hưởng rõ rệt đến thời gian phối giống cĩ chửa sau cai sữa. Bảng 4. Các yếu tố giống, thế hệ, lứa ảnh hưởng đến năng suất sinh sản của VCN01 và VCN02 Chỉ tiêu n Giống Thế hệ Lứa Khoảng cách lứa đẻ 3432 0,0006 *** 0,0034 ** < 0,0001 *** Số con sơ sinh sống/ổ 4602 0,0237 * < 0,0001 *** < 0,0001 *** Khối lượng sơ sinh/ổ 2011 0,1081 ns < 0,0001 *** < 0,0001 *** Khối lượng sơ sinh/con 2011 < 0,0001 *** < 0,0001 *** < 0,0001 *** Số con cai sữa/ổ 4602 0,0218 * 0,0008 *** < 0,0001 *** Tỉ lệ nuơi sống 4321 < 0,0001 *** < 0,0001 *** < 0,0001 *** Khối lượng cai sữa/ổ 1826 0,0002 *** 0,0002 *** < 0,0001 *** Khối lượng cai sữa/con 1825 0,6929 ns < 0,0001 *** < 0,0001 *** Phối giống cĩ chửa SCS 3426 0,0017 ** 0,001 ** < 0,0001 *** Ghi chú: ns: P ≥ 0,05; *: P < 0,05; **: P < 0,01; ***: P < 0,001 Yếu tố thế hệ ảnh hưởng rõ rệt đến các chỉ tiêu khoảng cách giữa hai lứa đẻ, thời gian phối giống cĩ chửa sau cai sữa, số con sơ sinh sống/ổ, số con cai sữa/ổ, khối lượng sơ sinh/ổ, khối lượng sơ sinh/con, khối lượng cai sữa/ổ, khối lượng cai sữa/con, tỉ lệ nuơi sống. Yếu tố lứa đẻ ảnh hưởng rất rõ rệt đến tất cả các chỉ tiêu: khoảng cách giữa hai lứa đẻ, thời gian phối giống cĩ chửa sau cai sữa, số con sơ sinh sống/ổ, số con cai sữa/ổ, khối lượng sơ sinh/ổ, khối lượng sơ sinh/con, khối lượng cai sữa/ổ, khối lượng cai sữa/con, tỉ lệ nuơi sống. Như vậy, yếu tố giống ảnh hưởng đến các chỉ tiêu sinh sản ở các mức độ khác nhau, yếu tố thế hệ và lứa đẻ ảnh hưởng rõ rệt và rất rõ rệt đến năng suất sinh sản của hai giống lợn VCN01 và VCN02. HỒ XUÂN TÙNG – Năng suất và chất lượng thịt của gà Ri... 27 Tương quan kiểu hình giữa các chỉ tiêu sinh sản Tương quan kiểu hình giữa các chỉ tiêu sinh sản của VCN01 và VCN02 được trình bày ở bảng 5. Hệ số tương quan giữa các chỉ tiêu sinh sản ở hai dịng lợn nái VCN01 và VCN02 là tương đương nhau. Tương quan giữa số con sơ sinh sống/ổ với khối lượng sơ sinh/ổ (r =0,95; 0,93) và của 2 dịng đều cĩ tương quan kiểu hình thuận và chặt chẽ với khối lượng sơ sinh/ổ (r =0,95; r =0,93). Ngược lại, số con sơ sinh sống/ổ cĩ tương quan nghịch với khối lượng sơ sinh/con (r = -0,72; r = -0,64). Điều này hồn tồn phù hợp với quy luật, số con sơ sinh sống/ổ càng nhiều thì khối lượng sơ sinh/con bị giảm xuống. Số con sơ sinh sống/ổ cĩ tương quan thuận với số con để nuơi/ổ, số con cai sữa/ổ ở mức trung bình. Hệ số tương quan giữa số con sơ sinh sống/ổ với số con cai sữa thấp hơn kết quả nghiên cứu của Rothschild và Bidanel (1998) (r=0,81); Roeche (1996) (r=0,815). Bảng 5. Tương quan giữa các chỉ tiêu sinh sản của VCN01 và VCN02 Mối tương quan VCN01 VCN02 Tương quan giữa số con sơ sinh sống/ổ với khối lượng sơ sinh/ổ 0,95 0,93 Tương quan giữa số con sơ sinh sống/ổ với KL sơ sinh/con -0,72 -0,64 Tương quan giữa số con sơ sinh sống/ổ với số con để nuơi/ổ 0,57 0,59 Tương quan giữa số con sơ sinh sống/ổ với số con cai sữa/ổ 0,49 0,54 Tương quan giữa số con để nuơi/ổ với số con cai sữa/ổ 0,90 0,93 Tương quan giữa số con cai sữa/ổ với khối lượng cai sữa/ổ 0,76 0,73 Khối lượng sơ sinh/ổ cĩ tương quan thuận số con để nuơi/ổ, số con cai sữa/ổ, khối lượng cai sữa/ổ và tương quan nghịch khối lượng sơ sinh/con ở mức trung bình. Số con cai sữa/ổ cĩ tương quan thuận và rất chặt chẽ với số con để nuơi/ổ (r=0,90; r=0,93). Tương quan giữa khối lượng cai sữa/ổ với số con cai sữa/ổ và khối lượng cai sữa/ổ với khối lượng cai sữa/con là tương quan thuận và chặt chẽ. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ Kết luận Tuổi đẻ lứa đầu của nái VCN01 (360,84 ngày) cao hơn so với VCN02 (356,24 ngày) nhưng khoảng cách giữa hai lứa đẻ của lợn nái VCN01 (152,22 ngày) thấp hơn so với VCN02 (154,74 ngày). Số con sơ sinh sống/ổ của nái VCN01 (9,90 con) cao hơn so với nái VCN02 (9,69 con) nhưng số con cai sữa/ổ của nái VCN01 (8,56 con) thấp hơn so với nái VCN02 (8,78 con), chứng tỏ nái VCN02 nuơi con tốt hơn. Năng suất sinh sản của cả VCN01 và VCN02 qua các thế hệ cĩ sự sai khác, sự sai khác cĩ ý nghĩa thống kê (P<0,05). Kết quả nhập tinh làm tươi máu ở thế hệ 5 của VCN02 đạt kết quả tốt. Các yếu tố giống, thế hệ, lứa đẻ ảnh hưởng đến các chỉ tiêu năng suất sinh sản của VCN01 và VCN02 Hệ số tương quan của VCN01 và VCN02 giữa các chỉ tiêu sinh sản là tương đương nhau. Hệ số tương quan giữa số con sơ sinh sống/ổ với khối lượng sơ sinh/ổ và giữa số con để nuơi/ổ với số con cai sữa/ổ là tương quan thuận ở mức rất chặt chẽ. Hệ số tương quan giữa số con sơ sinh sống/ổ với khối lượng cai sữa/con là tương quan nghịch ở mức chặt chẽ. Các hệ số tương quan giữa các chỉ tiêu sinh sản khác ở mức thấp hơn. Đề nghị Trung tâm thường xuyên cĩ chương trình nhập tinh đơng lạnh làm tươi máu, đẩy nhanh tiến độ di truyền giúp tăng năng suất tồn đàn. VIỆN CHĂN NUƠI - Tạp chí Khoa học Cơng nghệ Chăn nuơi - Số 22-Tháng 2-2010 28 TÀI LIỆU THAM KHẢO Blasco A., Bidanel J. P and Haley C.S (1995). Genetic and neonatal survial. In: The Neonatal Pig Development and Survial. Valey M.A (Ed). CAB. Intenational. Walling ford. oxen. UK. pp.17-18. Đặng Vũ Bình (1999). Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng tới các tính trạng năng suất sinh sản trong một lứa đẻ của lợn nái ngoại. Kết quả nghiên cứu khoa học kỹ thuật- Khoa chăn nuơi –thú y – Trường Đại học Nơng nghiệp I. Hà Nội. Đặng Vũ Bình (2003). Năng suất sinh sản của lợn nái Yorkshire và Landrace nuơi tại các cơ sở giống miền Bắc. Tạp chí Khoa học kỹ thuật nơng nghiệp. Trường Đại học nơng nghiệp I. Số 2/2003. Đinh Văn Chỉnh, Phan Xuân Hảo và Đỗ Văn Trung (2001). Đánh giá khả năng sinh sản của lợn Landrace và Yorkshire nuơi tại Trung tâm giống vật nuơi Phú Lãm- Hà Tây. Kết quả nghiên cứu khoa học kỹ thuật - Khoa chăn nuơi thú y (1999-2001). NXB Nơng nghiệp. Hà Nội. Doucos A., Bidanel.J.P (1996). Genetic correlations between production and reproductive traits measured on the farm. in the Large White and French Landrace pig breeds. Journal of animal Breeding genetic. 113. pp. 493-504. Lê Thanh Hải, Đồn Giải, Lê Phạm Đại và Vũ Thị Lan Phương (1994). Kết quả nghiên cứu các cơng thức lai giữa đực Duroc. đực lai (Pietrain xY) với nái Yorkshire. Hội nghị khoa học kỹ thuật chăn nuơi thú y tồn quốc 6/7- 8/7/1994. Hà Nội. Từ Quang Hiển, Trần Văn Phùng và Lương Nguyệt Bích (2004). Nghiên cứu khả năng sinh sản của lợn nái lai F1 (Yorkshire x Landrace) nuơi tại trại chăn nuơi Tân Thái tỉnh Thái Nguyên. Tạp chí Khoa học kỹ thuật Chăn nuơi. Hội chăn nuơi Việt Nam. Số 10/2004. Trịnh Xuân Lương (1998). Nghiên cứu đánh giá khả năng sinh sản của lợn nái ngoại nhân giống thuần nuơi tại xí nghiệp lợn giống Thiệu Yên- Thanh Hố. Kết quả nghiên cứu khoa học. Viện Khoa học Kỹ thuật Nơng nghiệp Việt Nam. III. NXB Nơng nghiệp. Hà Nội. Park Y.I and KimJ.B. (1982). Evoluation of litter size of purebed and specific to breed crosses producced from five breeds of swine. In: 2 nd World congress on genetics Aplied to Livestock production. Vol. VIII. Editorial Grsi; Madrid. pp. 519-522 Hồng Thị Thuý (2008). Đánh giá tính năng sản suất của tổ hợp lai giữa nái Yorkshire. Landrace. F1(L*Y) phối với đực PiDu (Pietran * Duroc) ở Tráng Việt. Mê Linh. Vĩnh Phúc. Luận văn thạc sỹ khoa học nơng nghiệp. Nguyễn Khắc Tích (1995). Kết quả nghiên cứu một số đặc điểm sinh lý. sinh dục. khả năng sản xuất của lợn nái ngoại nuơi tại xí nghiệp giống vật nuơi Mỹ Văn- Hải Hưng. Kỷ yếu kết quả nghiên cứu khoa học chăn nuơi thú y (1991-1995). NXB Nơng nghiệp. Hà Nội. Đồn Xuân Trúc, Tăng Văn Lĩnh, Nguyễn Thái Hồ và Nguyễn Thị Hường (2001). Nghiên cứu chọn lọc xây dựng đàn lợn hạt nhân giống Yorkshire và Lanđrace dịng mẹ cĩ năng suất cao tại xí nghiệp giống vật nuơi Mỹ Văn. Báo cáo khoa học chăn nuơi thú y 1999-2000. Phần chăn nuơi gia súc thành phố Hồ Chí Minh. tr.152-158. Roeche. R. (1996). Problematik der zuechterischen Verbesserung der Fruchbakeit. GGFZ. Schriftenreihe. H4. pp.60 - 69. Rothschild M.F and Bidanel J.P (1998). Biology and genetics of reproduction. The Genetics of the pigs. Rothschild. M.F and Ruvinsky. A (eds). CAB international. pp.313-345. Rydhmer L,. Lundchein N. and Johansson K. (1995). Genetic parameters for reproduction traits in sows and relations to performence test measurements. J. Anim. Breed. Genet 112. pp. 33-42. *Người phản biện : PGS.TS Nguyễn Văn Đức; TS. Vũ Đình Tơn (ĐHNN HN)