Báo cáo Khoa học Mối liên hệ giữa bệnh viêm tử cung của lợn nái ngoại với hội chứng tiêu chảy lợn con đang bú mẹ và thử nghiệm biện pháp phòng, trị

Bỏo cỏo khoa học: Mối liờn hệ giữa bệnh viờm tử cung của lợn nỏi ngoại với hội chứng tiờu chảy lợn con đang bỳ mẹ và thử nghiệm biện phỏp phũng, trị Tạp chí KHKT Nông nghiệp 2007: Tập V, Số 2: 53-56 Đại học Nông nghiệp I mối liên hệ giữa bệnh viêm tử cung của lợn nái ngoại với hội chứng tiêu chảy lợn con đang bú mẹ và thử nghiệm biện pháp phòng, trị Relationship between metritis in exotic sows with diarrhea syndrome in suckling piglets, its prevention and treatment Nguyễn Văn Thanh1 SUMMARY A survey was carried out on 1272 piglets from 107 sows with metritis and 1202 piglets from 100 normal sows in several farms in the Red River Delta. Results showed that there was a positive correlation between metritis in the sow and diarrhea syndrome in piglets, the infection incidence of diarrhea syndrome in piglets from metritis sows being 68.01%, ranging from 54.11% to 81.46%. Combination of treatment of metritis in sows and diarrhea syndrome in piglets was highly effective, reducing the treatment period and the incidence of piglets re- affected with the diarrhea syndrome. Using 0.7ml Han-Prost subcutaneous injection combined with uterine flushing with 200ml of lugol 0.1% after 24 h of farrowing was effective in preventing metritis in sows and diarrhea syndrome in piglets. Key words: Diarrhea syndrome, Piglets, Exotic sows, Metritis, Treatment, Prevention 1. ĐặT VấN Đề1 Trong những năm gần đây, để cung cấp giống cho nhu cầu chăn nuôi của các trang trại, gia trại và nông hộ, phong trào nuôi lợn nái sinh sản nhất là đàn nái ngoại theo mô hình trang trại đã và đang phát triển mạnh ở nhiều địa ph−ơng thuộc các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ nh− Hà Nội, H−ng Yên, Thái Bình, Bắc Ninh và Ninh Bình...Tuy nhiên, một trong những vấn đề khó khăn làm giảm hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi lợn nái ngoại hiện nay đó là bệnh viêm tử cung ở lợn mẹ và hội chứng tiêu chảy ở lợn con. Bệnh viêm tử cung không những làm giảm khả năng sinh sản của nái mẹ mà đàn con đ−ợc sinh ra th−ờng mắc hội chứng tiêu chảy do thành phần sữa mẹ thay đổi, làm giảm khả năng tăng trọng, tăng tỷ lệ lợn con còi cọc gây tổn thất lớn về kinh tế cho ng−ời chăn nuôi. Vì vậy mục đích của 1 Khoa Thú y, Đại học Nông nghiệp I. nghiên cứu này là tiến hành khảo sát mối t−ơng quan giữa bệnh viêm tử cung của lợn nái ngoại với hội chứng tiêu chảy ở lợn con đang trong thời gian bú sữa mẹ nuôi theo mô hình trang trại tại một số địa ph−ơng thuộc các tỉnh đồng bằng Bắc bộ và thử nghiệm ph−ơng pháp phòng trị. 2. PHƯƠNG PHáP NGHIÊN CứU Nghiên cứu đ−ợc tiến hành trên đàn lợn nái ngoại giống Landrace và đàn lợn con đang trong thời gian theo mẹ nuôi theo hình thức trang trại tại một số địa ph−ơng thuộc các tỉnh Hà Nội, Thái Bình, H−ng Yên, Ninh Bình và Bắc Ninh. Tiến hành điều tra thông qua các sổ theo dõi của các cán bộ kỹ thuật tại các trang trại tại các vùng nói trên, kết hợp phỏng vấn trực tiếp ng−ời chăm sóc nuôi d−ỡng về chế độ chăm sóc, triệu chứng và diễn biến của bệnh bệnh viêm tử cung và hội chứng tiêu chảy để Nguyễn Văn Thanh xác định tỷ lệ lợn nái mắc bệnh viêm tử cung ở lợn mẹ và hội chứng tiêu chảy ở đàn con. Xây dựng phác đồ điều trị hội chứng tiêu chảy ở lợn con: nghiên cứu sử dụng 2 phác đồ: một phác đồ chỉ điều trị đàn con và một phác đồ điều trị cả lợn mẹ bị viêm tử cung và lợn con bị mắc tiêu chảy trong cùng điều kiện chăm sóc và nuôi d−ỡng t−ơng tự nh− nhau. * Phác đồ 1: Điều trị viêm tử cung ở nái mẹ kết hợp điều trị tiêu chảy ở con. - ở lợn con: dùng Nofloxacin tiêm bắp cho lợn con với liều l−ợng 1ml/con/ngày, tiêm bắp liệu trình từ 3 - 5 ngày. - ở lợn mẹ: Dùng Han - Prost tiêm bắp cho lợn mẹ với liều l−ợng 0,7 ml/con/lần, dùng 1 lần cho 1 liệu trình đồng thời tiến hành thụt rửa tử cung bằng dung dịch Lugol 1‰ với liều l−ợng 200 ml/con/lần/ngày, liệu trình 3 -5 ngày * Phác đồ 2: chỉ điều trị tiêu chảy ở con. Dùng Nofloxacin tiêm bắp cho lợn với liều l−ợng 1ml/con/lần, liệu trình từ 3 - 5 ngày. Bố trí 2 lô thí nghiệm và theo dõi 2 lô lợn nái có cùng điều kiện chăm sóc và nuôi d−ỡng giống nhau để xác định phác đồ phòng bệnh viêm tử cung ở nái mẹ và hội chứng tiêu chảy ở đàn con bú sữa: Lô thí nghiệm gồm 35 lợn nái đ−ợc thực hiện theo phác đồ: sau khi đẻ 24 giờ dùng Han - Prost tiêm bắp với liều l−ợng 0,7ml đồng thời tiến hành thụt vào tử cung 200ml dung dịch Lugol 1‰; Lô đối chứng gồm 30 lợn nái sau khi đẻ không đ−ợc tác động gì ngoài khâu vệ sinh chăm sóc nuôi d−ỡng giống nh− lô thí nghiệm. Các chỉ tiêu theo dõi bao gồm tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung ở lợn nái mẹ và tỷ lệ lợn con mắc hội chứng tiêu chảy trong thời gian bú sữa mẹ. Xử lý số liệu theo ph−ơng pháp thống kê sinh học trên máy vi tính với phần mềm MINITAB. 3. KếT QUả NGHIÊN CứU 3.1. Kết quả khảo sát mối t−ơng quan giữa tỷ lệ mắc viêm tử cung ở lợn mẹ và hội chứng tiêu chảy ở đàn con Đàn lợn con đ−ợc sinh ra từ những nái mẹ mắc bệnh viêm tử cung bị mắc tiêu chảy với tỷ lệ khá cao trung bình 68,01% dao động từ 54,11 đến 81,46%. Trong khi đó đàn con đ−ợc sinh ra từ những nái mẹ bình th−ờng tỷ lệ lợn con mắc hội chứng tiêu chảy thấp hơn nhiều (Bảng 1). Nguyên nhân là do khi lợn nái mẹ bị mắc viêm tử cung làm cho thành phần sữa thay đổi đột ngột. Thêm vào đó, do hệ thống tiêu hoá của lợn con ch−a phát triển hoàn hảo dẫn đến rối loạn tiêu hoá gây tiêu chảy. Nhận xét này phù hợp với thông báo của các tác giả Tr−ơng Lăng, Xuân Giao (2002), Nguyễn Văn Thanh và cộng sự (2004). Bảng 1. Kết quả khảo sát mối t−ơng quan giữa bệnh viêm tử cung ở lợn mẹ và hội chứng tiêu chảy ở đàn con Lợn mẹ mắc bệnh viêm tử cung Lợn mẹ bình th−ờng Địa điểm khảo sát Số lợn mẹ theo dõi (con) Số lợn con đẻ ra (con) Số lợn con mắc tiêu chảy (con) Tỷ lệ (%) Số lợn mẹ theo dõi (con) Số lợn con đẻ ra (con) Số lợn con mắc tiêu chảy (con) Tỷ lệ (%) Gia Lâm - Hà Nội 25 302 246 81,46 20 246 86 34,95 Văn Giang - H−ng Yên 18 216 142 65,74 20 238 48 20,16 Đình Bảng - Bắc Ninh 22 246 168 68,29 20 241 52 21,57 Yên Khánh - Ninh Bình 14 170 92 54,11 20 235 45 19,15 Vũ Phúc - Thái Bình 28 338 217 64,21 20 242 38 15,70 Tạp chí KHKT Nông nghiệp 2007: Tập V, Số 2: 53-56 Đại học Nông nghiệp I Tổng số 107 1272 865 68,01 100 1202 269 22,38 3.2. Kết quả thử nghiệm điều trị bệnh tiêu chảy ở đàn lợn con theo mẹ Bảng 2. So sánh hiệu quả điều trị tiêu chảy ở lợn con Phác đồ điều trị Số điều trị (con) Thời gian khỏi (ngày) Số khỏi (con) Tỷ lệ (%) Số tái phát (con) Tỷ lệ (%) Phác đồ I 246 3,5 ± 0,25 246 100,00 34 13,82 Phác đồ II 228 4,5± 0,47 206 90,35 72 34,96 Khi tiến hành kết hợp điều trị lợn con theo mẹ bị tiêu chảy và điều trị viêm tử cung ở lợn mẹ thì hiệu quả điều trị tăng cao hơn. Cụ thể là ở phác đồ 1 điều trị viêm tử cung ở nái mẹ kết hợp điều trị tiêu chảy ở con thì hiệu quả điều trị cao đạt 100%, thời gian khỏi ngắn, tỷ lệ tái phát thấp. ở phác đồ điều trị 2 chỉ tiến hành điều trị tiêu chảy ở lợn con thì hiệu quả điều trị thấp hơn với thời gian khỏi trung bình dài và tỷ lệ khỏi trung bình đạt 90,35% trong khi đó tỷ lệ tái phát lại cao (Bảng 2). Kết quả thử nghiệm thu đ−ợc nói trên đó là do khi lợn nái mẹ bị viêm tử cung thì thành phần sữa mẹ có sự thay đổi, trong khi đó ở lợn con theo mẹ thì thành phần dinh d−ỡng chủ yếu đ−ợc cung cấp từ sữa mẹ. Nếu chỉ tiến hành điều trị tiêu chảy ở lợn con mà không điều trị viêm tử cung ở lợn mẹ thì lợn con lại tiếp tục bú sữa lợn mẹ có thành phần dinh d−ỡng thay đổi. Chính vì vậy mà thời gian điều trị tiêu chảy ở lợn con sẽ kéo dài và tỷ lệ tái phát tiêu chảy ở lợn con sẽ cao. 3.3. Kết quả thử nghiệm phòng bệnh viêm tử cung ở lợn nái và hội chứng tiêu chảy ở lợn con Bảng 3. Kết quả thử nghiệm phòng bệnh viêm tử cung ở lợn nái và hội chứng tiêu chảy ở lợn con Lô theo dõi Số nái theo dõi (con) Số mắc viêm tử cung (con) Tỷ lệ (%) Số lợn con đẻ ra (con) Số mắc hội chứng tiêu chảy (con) Tỷ lệ (%) Lô Thí nghiệm 35 5 16,55 364 76 20,87 Lô đối chứng 30 16 49,99 335 147 43,87 ở lô thí nghiệm, tỷ lệ lợn nái mắc bệnh viêm tử cung và tỷ lệ lợn con mắc tiêu chảy là t−ơng đối thấp, trong khi đó ở lô đối chứng tỷ lệ này là khá cao (Bảng 3). Nh− vậy, dùng Han - Prost tiêm bắp với liều l−ợng 0,7ml đồng thời tiến hành thụt vào tử cung 200ml dung dịch Lugol 1‰ cho lợn nái sau khi đẻ 24 giờ có tác dụng phòng bệnh viêm tử cung ở lợn mẹ và hội chứng tiêu chảy ở lợn con. Trong chế phẩm Han - Prost có chứa hoạt chất PGF2α có tác dụng kích thích tử cung co bóp tống hết dịch viêm ra ngoài, Lugol có tác dụng sát trùng đồng thời thông qua niêm mạc tử cung cơ thể hấp thu đ−ợc nguyên tố iốt giúp cho cơ quan sinh dục cái nhanh chóng hồi phục tránh đ−ợc hiện t−ợng viêm tử cung ở lợn nái. Do vậy mà chất l−ợng sữa của lợn mẹ không bị thay đổi đột ngột có tác dụng tránh hội chứng tiêu chảy cho đàn lợn con. Nhận xét này phù hợp với nhận xét của tác giả Nguyễn Văn Thanh Gustafson & cs (1986); Hoàng Kim Giao, Nguyễn Thanh D−ơng (1997). Lê Trần Tiến (2006). Theo những tác giả này, dẫn xuất PGF2α có tác dụng làm tử cung nhu động đẩy hết các chất bẩn từ bên trong tử cung ra ngoài đồng thời giúp cho bộ máy sinh dục nhanh chóng hồi phục và trở lại hoạt động bình th−ờng từ đó tránh đ−ợc hiện t−ợng viêm tử cung ở gia súc cái trong thời gian sau khi đẻ. 4. KếT LUậN Giữa bệnh viêm tử cung của lợn nái mẹ và đàn lợn con nuôi theo mô hình trang trại có mối quan hệ tác động qua lại. Đàn lợn con đ−ợc sinh ra từ những nái mẹ mắc bệnh viêm tử cung bị mắc hội chứng tiêu chảy với tỷ lệ khá cao trung bình 68,01% dao động từ 54,11 đến 81,46%. Kết hợp điều trị bệnh viêm tử cung ở lợn mẹ và hội chứng tiêu chảy ở đàn con cho tỷ lệ khỏi 100%, thời gian điều trị ngắn 3,5 ± 0,25 ngày, đồng thời tỷ lệ lợn con tái phát hội chứng tiêu chảy thấp 13,82%. Tiêm d−ới da 0,7ml Han-prost 1 lần đồng thời thụt 200ml Lugol 0,1% vào tử cung sau khi lợn nái đẻ 24h sẽ có tác dụng phòng bệnh viêm tử cung ở lợn mẹ và hội chứng tiêu chảy ở đàn con bú sữa. Tỷ lệ lợn mắc các bệnh này t−ơng ứng chỉ là 16,55% và 20,87%. TàI LIệU THAM KHảO Hoàng Kim Giao, Nguyễn Thanh D−ơng (1997). Công nghệ sinh sản trong chăn nuôi bò. NXB Nông nghiệp, Hà Nội, tr. 141-144 Gustafson, G. Bakstrom and L.E. Edgrist (1986). Treatment of bovin pyometra with prostaglandinf2α. An evaluation of a field study. Second course on technical management A.I. progammes. Swedish University of Agricutural Sciences. Uppsala Sweden, pp. 235 - 239. Tr−ơng Lăng, Xuân Giao (2002). H−ớng dẫn điều trị các bệnh lợn. NXB Lao động Xã hội. Hà Nội, tr. 37 . Nguyễn Văn Thanh, Bùi Thị Tho, Bùi Tuấn Nhã (2004). Phòng và trị một số bệnh th−ờng gặp ở gia súc gia cầm. NXB Lao động Xã hội, Hà Nội, tr. 36-39 Lê Trần Tiến (2006). Nghiên cứu sự biến đổi các chỉ tiêu lâm sàng và phi lâm sàng vi khuẩn học và thử nghiệm điều trị bệnh viêm tử cung ở bò sữa. Luận văn thạc sỹ. Tr−ờng Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội. Mối liên hệ giữa bệnh viêm tử cung của lợn nái ngoại...