Báo cáo Khoa học Hiệu quả sử dụng oxytocine và lutalyse trong phối giống tại trung tâm nghiên cứu lợn Thụy Phương

PHẠM DUY PHẨM – Hiệu quả sử dụng oxytocine ... 1 HIỆU QUẢ SỬ DỤNG OXYTOCINE VÀ LUTALYSE TRONG PHỐI GIỐNG TẠI TRUNG TÂM NGHIấN CỨU LỢN THỤY PHƯƠNG Phạm Duy Phẩm, Lờ Thanh Hải, Nguyễn Mạnh Cường, Trần Thị Tuyết, Lờ Văn Hào và Phạm Thị Thuý Trung tõm nghiờn cứu lợn Thụy phương *Tỏc giả liờn hệ: Phạm Duy Phẩm Trung tõm nghiờn cứu lợn Thụy Phương - Từ Liờm - Hà Nội Tel: (04) 38.383.835/ 0989.68825; Fax: (04).37.410.025 ; Email : phamduynl@yahoo.com ABSTRACT Effect of Oxytocine and Lutalyse at time of insemination on reproductive performance of the sow and gilt The purpose of the trial was to evaluate whether addition Oxytocine and Lutalyse at time of insemination on the farowing rate and litter size. Oxytocine was added 4, 5, 6 UI and Lutalyse was 4, 5, 6 mg per dose of the semen at time of insemination. Addition Oxytocine and Lutalyse at time of insemination improves farowing rate and litter size. Supply Lutalyse to semen can improves litter size and at the dose of 6 mg Lutalyse improves 6,32% of farowing rate, 1,32 piglets per litter. At dose of 5 mg Lutalyse improves 2.74 live piglets per litter in the sows. Supply Oxytocine to semen can improves litter size and at the dose of 5 UI Oxytocine improves 15.59% of farowing rate, 0.81 piglets per litter. At dose of 4 UI Oxytocine improves 3.94 live piglets per litter in the sows. Key words: Oxytocine, Lutalyse insemination , reproductive performance, live piglets ĐẶT VẤN ĐỀ Trong quỏ trỡnh dẫn tinh, mặc dự cú tới 3 tỷ tinh trựng được đưa tới cổ tử cung trong quỏ trỡnh dẫn tinh nhưng chỉ cú vài ngàn tinh trựng tiến được tới ống dẫn trứng. Thời gian tinh trựng di chuyển từ cổ tử cung đến ống dẫn trứng cần 15 phỳt đến 2 giờ. Để hạn chế bị bị thực bào bởi bạch cầu, tinh trựng cần phải nhanh chúng tiến tới vị trớ ống dẫn trứng. Kỹ thuật kớch thớch nhu động tử cung và kớch thớch sự di chuyển của tinh trựng giỳp cho sự thụ thai tốt hơn nhằm nõng cao tỷ lệ đẻ, số con sơ sinh/ổ trong thụ tinh nhõn tạo lợn bằng việc bổ sung cỏc chất khỏc nhau trong mụi trường pha loóng tinh dịch hoặc tiờm cho lợn trước khi dẫn tinh đang từng bước phỏt triển. Một số chất đang được nghiờn cứu và triển khai trong sản xuất với mục đớch trờn là: Oxytocin, Prostaglandins, estrogens, and Predil MR-Ađ… Theo (D.G.Levis, 2000) khi bổ sung Oxytocin vào tinh dịch lợn đó cho biết: 1) Bổ sung 4 -5 UI Oxytocin vào tinh dịch trước khi phối giống sẽ tăng tỷ lệ đẻ và con sơ sinh 2) Bổ sung Oxytocin vào tinh dịch phối cho nỏi cơ bản cú hiệu quả cao hơn so với nỏi hậu bị; 3) Bổ sung Oxytocin vào tinh dịch trong những thỏng hố cải thiện được tỷ lệ đẻ từ 10-19% và số con sơ sinh sống tăng từ 1,8 - 2,3 con/ổ so với nhúm đối chứng. Trong nghiờn cứu của mỡnh F.lowers, NSCU (theo G.Donald và Levis, 2002) cũng thu được kết qủa khả quan, khi bổ sung Oxytocin vào tinh dịch lợn, tỷ lệ đẻ tăng 17% và số con sơ sinh sống tăng 0,7 con/ổ. Nhỡn chung, cỏc nghiờn cứu khỏc trờn thế giới đều chỉ ra rằng, việc bổ sung Oxytocin vào tinh dịch trước khi phối đều đem lại hiệu quả tốt. Bờn cạnh Oxytocin, Prostaglandin (PGF2 - Lutalyse) cũng được dựng như một chất bổ sung vào tinh dịch trước khi phối để làm tăng tỷ lệ đẻ và số con sơ sinh sống. (D.Reicks, 2000) chỉ ra rằng khi nhỏ 5 mg Lutalyse vào dẫn tinh quản (dẫn tinh quản đó được bụi trơn bằng tinh dịch) sẽ làm tăng tỷ lệ đẻ, giảm số lần phối giống/nỏi ở cả cỏi hậu bị và nỏi sinh sản, đồng thời cũn làm tăng tỷ lệ đẻ của cỏi hậu bị trong thời gian núng bức của mựa hố. Lutalyse cũng làm tăng tỷ lệ đẻ đối với những nỏi bị phối lại. VIỆN CHĂN NUễI - Tạp chớ Khoa học Cụng nghệ Chăn nuụi - Số 19-Thỏng 8-2009 2 Chỳng tụi tiến hành đề tài “ Hiệu quả sử dụng Oxytocine và Lutalyse trong phối giống tại Trung tõm nghiờn cứu lợn Thụy Phương” nhằm khẳng định vai trũ của Oxytocine và Prostaglandin trong việc nõng cao tỷ lệ thụ thai, tăng số con đẻ ra/ổ và tiến hành ỏp dụng tiến bộ kỹ thuật này trong sản xuất. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIấN CỨU Vật liệu nghiờn cứu Lợn nỏi từ lứa 2 đến lứa 6, gồm cỏc dũng, giống: VCN11, VCN12. Lợn cỏi hậu bị thay thế đàn chờ phối đạt cỏc yờu cầu: Khối lượng cơ thể đạt từ 120 kg trở lờn, tuổi đạt trờn 7,5 thỏng tuổi. gồm cỏc dũng, giống: VCN11, VCN12. Tinh dịch được khai thỏc từ những đực giống theo sơ đồ ghộp đụi giao phối của Trung tõm, đủ tiờu chuẩn phối giống và được pha loóng và bảo tồn bằng mụi trường bảo quản tinh dịch của Viện Chăn nuụi. Mỗi liều tinh đảm bảo tối thiểu 3 tỷ tinh trựng tiến thẳng, tinh dịch được bảo quản ở nhiệt đụ 180c và sử dụng trong ngày. Lutalyse: 1ml cú 5mg Prostaglandin (PGF2 ) do cụng ty Pharmacia của Bỉ sản xuất Oxytocine: 1ml cú 10 UI Oxytocine do cụng ty TNHH thuốc thỳ y Việt Nam sản xuất Nội dung nghiờn cứu Nghiờn cứu, xỏc định hiệu quả của việc bổ sung Oxytocin và Lutalyse vào tinh dịch trước khi phối giống cho đàn lợn nỏi. Nghiờn cứu, xỏc định hiệu quả của việc bổ sung Oxytocin và Lutalyse vào tinh dịch trước khi phối giống cho đàn lợn hậu bị. Xỏc định hiệu quả kinh tế của việc bổ sung Oxytocin và Lutalyse vào tinh dịch trước khi phối giống Phương phỏp nghiờn cứu Bố trớ thớ nghiệm Thớ nghiệm 1. Xỏc định hiệu quả của việc bổ sung Oxytocin và Lutalyse vào tinh dịch trước khi phối giống cho đàn lợn nỏi 130 lợn nỏi sinh sản từ lứa 2-6, chia thành 7 nhúm theo phương phỏp ngẫu nhiờn hoàn toàn: Lụ 1 : Sử dụng 18 nỏi, khụng bổ sung Lutalyse và Oxytocine vào tinh dịch lợn (No) Lụ 2: Sử dụng 19 nỏi, bổ sung 4 mg Lutalyse vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Lut 4) Lụ 3: Sử dụng 22 nỏi, bổ sung 5 mg Lutalyse vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Lut 5) Lụ 4: Sử dụng 15 nỏi, bổ sung 6 mg Lutalyse vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Lut 6) Lụ 5: Sử dụng 17 nỏi, bổ sung 4 UI Oxytocine vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Oxy 4) Lụ 6: Sử dụng 19 nỏi, bổ sung 5 UI Oxytocine vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Oxy 5) Lụ 7: Sử dụng 17 nỏi, bổ sung 5 UI Oxytocine vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Oxy 6) PHẠM DUY PHẨM – Hiệu quả sử dụng oxytocine ... 3 Thớ nghiệm 2. Xỏc định hiệu quả của việc bổ sung Oxytocin và Lutalyse vào tinh dịch trước khi phối giống cho đàn lợn cỏi hậu bị Trờn 60 lợn cỏi hậu bị được chia thành 7 nhúm theo phương phỏp ngẫu nhiờn hoàn toàn: Lụ 1: Sử dụng 9 lợn cỏi hậu bị, khụng bổ sung Lutalyse và Oxytocine vào tinh dịch lợn (No) Lụ 2: Sử dụng 7 lợn cỏi hậu bị, bổ sung 4 mg Lutalyse vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Lut 4) Lụ 3: Sử dụng 10 lợn cỏi hậu bị, bổ sung 5 mg Lutalyse vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Lut 5) Lụ 4: Sử dụng 9 lợn cỏi hậu bị, bổ sung 6 mg Lutalyse vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Lut 6) Lụ 5: Sử dụng 8 lợn cỏi hậu bị, bổ sung 4 UI Oxytocine vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Oxy 4) Lụ 6: Sử dụng 9 lợn cỏi hậu bị, bổ sung 5 UI Oxytocine vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Oxy 5) Lụ 7: Sử dụng 8 lợn cỏi hậu bị, bổ sung 6 UI Oxytocine vào một liều tinh ngay trước khi sử dụng tinh cho phối giống (Oxy 6) Phương phỏp bổ sung Lutalyse và Oxytocine Bổ sung số lượng theo cỏc lụ thớ nghiệm vào tinh dịch lợn ngay trước khi phối giống Cỏc chỉ tiờu theo dừi Tỷ lệ đẻ = Số lợn nỏi phối lần 1 đẻ/tổng số lợn phối lần 1 Số con sơ sinh/ổ = tổng số lợn sơ sinh sinh ra/tổng số ổ đẻ Số con sơ sinh sống/ổ = tổng sổ con sơ sinh sống đến 24h sau đẻ/tổng số ổ đẻ Khối lượng TB/con = Tổng khối lượng con sơ sinh/tổng số con sơ sinh Xử lý số liệu Cỏc số liệu thu thập được xử lý theo phương phỏp thống kờ sinh vật học, phõn tớch phương sai (ANOVA) bằng phần mềm Minitab version 14.0 for Window 2000, sử dụng mụ hỡnh thống kờ tuyến tớnh tổng quỏt (GLM), so sỏnh theo phương phỏp Turkey Thời gian thớ nghiệm Thớ nghiệm tiến hành từ thỏng 7 /2007 đến 7 /2008 Địa điểm thực hiện Trại lợn giống hạt nhõn Thụy Phương – Trung tõm nghiờn cứu lợn Thụy Phương Viện Chăn nuụi KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN Thớ nghiệm 1. Hiệu quả của việc bổ sung Oxytocin và Lutalyse vào tinh dịch trước khi phối giống cho đàn lợn nỏi Kết quả thớ nghiệm cho thấy, lợn được bổ sung Lutalyse và Oxytocine vào tinh dịch ngay trước khi phối giống đều cú xu hướng nõng cao số con sơ sinh/ổ đẻ. Tương tự, số con sơ sinh sống ở lợn được bổ sung Lutalyse và Oxytocine đều cú xu hướng cao hơn lợn khụng được bổ sung. Bổ sung Oxytocine vào tinh dịch với liều 6UI và Lutalyse với liều 6 mg đó nõng cao rừ rệt tỷ lệ đẻ. Khối lượng lợn sơ sinh khụng cú sự khỏc nhau nhiều giữa cỏc lụ thớ nghiệm VIỆN CHĂN NUễI - Tạp chớ Khoa học Cụng nghệ Chăn nuụi - Số 19-Thỏng 8-2009 4 Bảng 1. Kết quả bổ sung Lutalyse, Oxytocine vào tinh dịch trờn đàn lợn nỏi Tỷ lệ đẻ Số con sơ sinh/ổ (con) Số con Sơ sinh sống/ổ (con) Khối lượng sơ sinh/ổ (kg) Lụ thớ nghiệm n. % n Mean SE Mean SE Mean SE No 18 73,68 14 8,44a 0,746 7,83a 0,742 11,51 0,959 Lut 4 19 73,68 14 8,92ab 1,220 8,54ab 1,170 12,18 1,67 Lut 5 22 72,73 16 11,45ab 0,478 10,60ab 0,450 14,11 0,653 Lut 6 15 80,00 12 9,75ab 1,190 9,00ab 1,060 12,58 1,50 Oxy 4 17 73,68 14 12,31b 0,990 11,77b 0,907 15,96 1,26 Oxy 5 19 76,47 13 9,24 ab 0,730 8,88ab 0,680 14,16 0,664 Oxy 6 17 89,47 17 11,00 ab 0,974 10,92ab 0,977 15,39 1,19 P< - - - 0,011 0,006 0,04 Đặc biệt, lợn được bổ sung 4 UI Oxytocine cú số con đẻ ra cao hơn lợn khụng bổ sung 3,86 con/ổ (p=0,0315). Lợn được bổ sung 4 UI Oxytocine cú số con sơ sinh sống cao hơn lợn khụng bổ sung 3,94 con/ổ (p=0,0214). Thớ nghiệm 2. Xỏc định hiệu quả của việc bổ sung Oxytocin và Lutalyse vào tinh dịch trước khi phối giống cho đàn lợn cỏi hậu bị Bảng 2. Kết quả bổ sung Lutalyse, Oxytocine vào tinh dịch trờn đàn lợn cỏi hậu bị Tỷ lệ đẻ Số con sơ sinh/ổ Số con sơ sinh sống/ổ Khối lượng sơ sinh/ổ Lụ thớ nghiệm n. % n. Mean SE Mean SE Mean SE No 9 55,56 5 8,11 1,52 7,56 1,6 9,94 1,71 Lut 4 7 57,14 4 11,5 0,5 9 2 16,2 1,8 Lut 5 10 70 7 10,429 0,987 9,286 0,94 13,31 0,98 Lut 6 9 55,56 5 7,67 1,45 7,33 1,2 10,87 0,88 Oxy 4 8 50 4 11 1,67 7 1,14 8,2 1,21 Oxy 5 9 56 5 7,33 1,2 6,67 1,17 9,7 1,66 Oxy 6 8 50 5 7 3,61 6,67 3,28 7,67 3,28 P< - - - 0,452 0,771 0,164 Sử dụng Lutalyse, Oxytocine bổ sung vào tinh dịch ngay trước khi phối giống cho đàn lợn hậu bị thay thế đàn cho kết quả: Với liều 4 và 5 mg Lutalyse đó cú xu hướng làm tăng tỷ lệ đẻ, tăng số con sơ sinh và số con sơ sinh sống/ổ đẻ. Sử dụng liều 4 mg tăng tỷ lệ đẻ kộm hơn liều 5 mg nhưng số con sơ sinh/ổ đẻ cao hơn. Sử dụng Oxytocine bổ sung vào tinh dịch ngay trước khi phối giống cho đàn hậu bị khụng thấy nõng cao tỷ lệ đẻ nhưng ở liều 4 UI đó nõng cao số con sơ sinh sống/ổ. Kết quả này khụng phự hợp với kết quả của (D.G.Lewis, 2000) khi bổ sung Oxytocin vào tinh dịch lợn, lợn nỏi cho hiệu quả cao hơn lợn hậu bị. Từ kết quả của hai thớ nghiệm cho thấy: Bổ sung Oxytocin và Lutalyse vào tinh dịch trước khi phối giống sẽ tăng số con sơ sinh Bổ sung Oxytocin liều 6UI và Lutalyse liều 6mg vào tinh dịch nõng cao tỷ lệ đẻ. Bổ sung Oxytocin và Lutalyse vào tinh dịch trước khi phối giống cho nỏi cơ bản cú hiệu quả PHẠM DUY PHẨM – Hiệu quả sử dụng oxytocine ... 5 cao hơn so với nỏi hậu bị Hiệu quả kinh tế khi bổ sung Lutalyse và Oxytocine vào tinh dịch trước khi phối giống Bảng 3. Hiệu quả kinh tế khi sử dụng Lutalyse đối với lợn nỏi Đối chứng Lut 4 Lut 5 Lut 6 Cỏc chỉ tiờu theo dừi n. Số lượng Thành tiền (đ) n. Số lượng Thành tiền (đ) n Số lượng Thành tiền (đ) n Số lượng Thành tiền (đ) Chi phớ chế phẩm bổsung 19 - - 19 15 2234 400 22 18 2587 200 15 12 2646 000 Chi phớ TĂ GĐ từ phối đến 21 ngày 19 878 5530 140 19 878 5530 140 22 1016 6403 320 15 693 4365 900 Chi phớ TA từ 22 đến 115 ngày sau 14 2033 12810 420 14 2033 1281 0420 16 2311 1455 6780 12 1756 1106 4 060 Tổng số con sơ sinh 118 - - 125 - - 183 - - 117 - - Tổng số con SS sống 110 - - 120 - - 170 - - 108 - - Chi phớ TĂ CP BX/lợn con SS - - 155 428 - - 164 600 - - 128 674 - - 154 495 Chi phớ TĂ và CP bổ sung/đầu lợn con SS sống - - 166 732 - - 171 458 - - 138 514 - - 167 370 Sử dụng Lutalyse: Liều 5 mg cú chi phớ thức ăn và chế phẩm bổ sung thấp nhất: 128.674 đồng/con lợn sơ sinh và 138.514 đồng/con lợn sơ sinh sống Sử dụng Oxytocine: Liều 4 UI/liều tinh cú chi phớ thức ăn và chế phẩm bổ sung thấp nhất: 105.580 đồng/con lợn sơ sinh và 111.137 đồng/con lợn sơ sinh sống, tiếp theo đến bổ sung với liều 6UI là: 118.159 đồng/con lợn sơ sinh và 118.991đồng/con lợn sơ sinh sống Bảng 4. Hiệu quả kinh tế khi sử dụng Oxytocine đối với lợn nỏi Đối chứng Oxytocine 4 Oxytocine 5 Oxytocine 6 Cỏc chỉ tiờu theo dừi n. Số lượn g Thành tiền (đ) n Số lượn g Thành tiền (đ) n Số lượn g Thành tiền (đ) n Số lượn g Thàn h tiền Chi phớ chế phẩm bổ sung 19 - - 17 68 7616 19 95 10640 17 102 1142 4 Chi phớ TĂ trong giai đoạn từ phối giống đến 21 ngày 19 878 5530 140 17 785 4948 020 19 878 5530 140 17 785 4948 020 VIỆN CHĂN NUễI - Tạp chớ Khoa học Cụng nghệ Chăn nuụi - Số 19-Thỏng 8-2009 6 Đối chứng Oxytocine 4 Oxytocine 5 Oxytocine 6 Cỏc chỉ tiờu theo dừi n. Số lượn g Thành tiền (đ) n Số lượn g Thành tiền (đ) n Số lượn g Thành tiền (đ) n Số lượn g Thàn h tiền Chi phớ TĂ từ 22 ngày đến 115 ngày sau phối 14 2033 12810420 13 1895 11937 240 17 2449 15429 960 13 1895 1193 7240 Tổng số con sơ sinh 118 160 157 143 Tổng số con SS sống 110 152 151 142 Chi phớ TĂ và CP bổ sung/đầu lợn con sơ sinh 155428 105580 133572 118159 Chi phớ TĂ và CP bổ sung/đầu lợn con SS sống 166732 111137 138879 118991 Giỏ chế phẩm Lutalyse:147.000đồng/10ml; Giỏ chế phẩm Oxytocine:36.000đồng/lọ 50ml (1ml: 10UI Oxytocine) KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ Kết luận Bổ sung 4 UI Oxytocine vào tinh dịch trước khi phối giống cho lợn nỏi đó nõng cao rừ số con sơ sinh và số con sơ sinh sống/ổ. Chi phớ thức ăn và bổ sung Oxytocine thấp nhất ở liều 4UI: 105.580 đồng/con lợn sơ sinh và 111.137 đồng/con lợn sơ sinh sống. Đề nghị Áp dụng việc sử dụng Oxytocine với liều 4UI bổ sung vào tinh dịch lợn trước khi phối giống trong qui trỡnh phối giống cho đàn lợn nỏi. Tiếp tục nghiờn cứu sử dụng chế phẩm Oxytocine và Lutalyse đối với đàn cỏi hậu bị. TÀI LIỆU THAM KHẢO Donald G and D.G.Levis, (2002). New Techniques in Reproductive Management Levis. D.G, (2000). The effect of oxytocin at the time of insemination on reproductive performance - A review. 2000 Nebraska Swine Report. University of Nebraska Cooperative Extension EC 00-219-A, Lincoln, Nebraska. Reicks.D, (2000). Evaluation of the effect of adding Lutalyseđ Sterile Solution to extended boar semen on farrowing rate, service periods per pregnancy and litter size. Proceedings Allen D.Leman Swine Conference. University of Minnesota College of Veterinary Medicine. (Abstract). *Người phản biện: TS. Đào ĐứcThà; Ths. Trịnh Văn Thõn