Báo cáo Khoa học Điều tra, đánh giá sử dụng tài nguyên nước mặt tỉnh Kon Tum thuộc vùng Tây Nguyên

Báo cáo khoa học: Điều tra, đánh giá sử dụng tài nguyên n-ớc mặt tỉnh kon tum thuộc vùng tây nguyên T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 1: 43-48 §¹i häc N«ng nghiÖp I §iÒu tra, ®¸nh gi¸ sö dông tµi nguyªn n−íc mÆt tØnh kon tum thuéc vïng t©y nguyªn Survey and evaluation the utilization of water resource in Kontum province, central highland Vò Quang An1, NguyÔn Quang Häc2 SUMMARY Kon Tum province with area of 9614.5 km2 belongs to high mountainous area of Northern part of Central highland. The mountainous area with slope of more than 150 occupies 40% of natural area, has plateau topography with the elevation from 1100 to 1300m ASL. The population includes 15 ethnic groups. The most populous group is Se Dang, Ba Na but the least populous one is De Trieng, Brau, Giarai, and Roman. The average population identity is 38 capita per km2. Water resource is quite abundant. The average total annual rainfall is 2050 mm or 19.7x109 m3. It is often not enough water for living or agriculture in dry season. The surface water flow in rivers reaches 16x109 m3 (507 m3/s), in which from 70 to 80% of annual flow concentrates in flooding season (June, July-October, November) but only 20 to 30% is for dry season. This is the reason for excessiveness water in flooding season but lack of water in dry season. It can be said that water demand is only 10% of surface water resource in most of time and is from 20 to 30% of total surface water in February, March, and December. Drought is often severe in dry season, especially in place without irrigation system. Water demand forecast for 2010 will be from 1.24 to 2.06 times more than current demand. It needs to restore and improve current irrigation handiworks and build more irrigation handiworks, hydroelectric projects along rivers, streams to regulate water resource and create electricity. Furthermore, it needs to implement other solutions in exploitation, utilization, and protect water resources with sustainable development view. Key words: estimation, flow, hydroelectric, irrigation, water demand. 1. §Æt vÊn ®Ò N−íc lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã tÝnh quyÕt ®Þnh trong ph¸t triÓn kinh tÕ, x" héi cña mét tØnh, vïng, khu vùc hay quèc gia. V× vËy, n−íc ®−îc coi lµ mét tµi nguyªn quÝ gi¸ vµ ®−îc khai th¸c sö dông cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh−: sö dông cho ¨n uèng, sinh ho¹t, cho t−íi n−íc trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, th−¬ng nghiÖp, dÞch vô, chÕ biÕn, phôc vô cho giao th«ng, nu«i trång thuû s¶n vµ ®¸nh b¾t h¶i s¶n v.v... TØnh Kon Tum thuéc phÝa B¾c khu vùc T©y Nguyªn cã thÕ m¹nh vÒ tµi nguyªn ®Êt, tµi nguyªn rõng, cã nhiÒu s¶n phÈm c©y hµng ho¸ lín c©y c«ng nghiÖp, ®ång thêi lµ mét trong nh÷ng ®Þa bµn chiÕn l−îc an ninh quèc phßng cña n−íc ta (TrÇn Thanh Xu©n & cs, 2003). Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x" héi hiÖn t¹i còng nh− t−¬ng lai cña tØnh Kon Tum, ®ßi hái nhu cÇu vÒ nguån n−íc phôc vô cho sinh ho¹t, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, t−íi c©y c«ng nghiÖp, ph¸t ®iÖn vµ c¸c nhu cÇu kh¸c cña tØnh lµ mét trong c¸c vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra mét c¸ch cÊp thiÕt, kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy gãp phÇn 1 Së Tµi nguyªn- M«i tr−êng Kon Tom. 2 Khoa §Êt & M«i tr−êng, Tr−êng §H N«ng nghiÖp I. lµm c¨n cø cã c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn cho quy ho¹ch, khai th¸c sö dông hiÖu qu¶, bÒn v÷ng tµi nguyªn n−íc phôc vô c¸c nhu cÇu dïng n−íc ph¸t triÓn kinh tÕ x" héi trªn ®Þa bµn tØnh Kon Tum hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai ®Õn n¨m 2010. 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Thu thËp, ph©n tÝch sè liÖu khÝ t−îng c¸c tr¹m (thÞ x" Kon Tum, thÞ trÊn: §¾k T«, Sa ThÇy, §¾k Gl©i vµ KoPl«ng), sè liÖu thèng kª vÒ kinh tÕ x" héi tØnh, c¸c sè liÖu tµi liÖu cã liªn quan cña c¸c Së Tµi nguyªn & M«i tr−êng, Khoa häc vµ C«ng nghÖ, N«ng nghiÖp & ph¸t triÓn n«ng th«n ... §iÒu tra kh¶o s¸t ®o bæ sung m−a, bèc h¬i t¹i 4 ®iÓm ®¹i diÖn (§¾k CÊm, Yasia, Diªn B×nh vµ §¾k Kan). §iÒu tra hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt, th¶m thùc vËt vµ lÊy 100 mÉu n−íc mÆt ë c¸c ®iÓm ®¹i diÖn l−u vùc (§¾k Bla, Kr«ngP«k«, Sa ThÇy, §¾kBsi, §¾k Uy, Hå Yaly) ph©n tÝch c¸c chØ tiªu: hµm l−îng Fe2+, S04 2-, N03-, Cl-, Ca2+, Mg2+, As, Hg, Pb, Zn, BOD, Ph, c¸c chÊt l¬ löng, cïng c¸c chØ tiªu vi sinh nh− tæng sè Coliform vµ Fecal coliform, muèi EC, ®é kiÒm SAR... C¨n cø theo ®Þnh møc ®Ó dù b¸o nhu cÇu n−íc cho c¸c lÜnh vùc sinh ho¹t, c«ng nghiÖp, dÞch vô, m«i tr−êng... Sö dông phÇn mÒm GIS thµnh lËp c¸c b¶n ®å chuyªn ®Ò (b¶n ®å th¶m thùc vËt, b¶n ®å hiÖn tr¹ng kh« h¹n, b¶n ®å l−îng m−a n¨m, b¶n ®å l−îng dßng ch¶y n¨m...), phÇn mÒm Microsoft Excel ®Ó sö lý sè liÖu vµ c¸c sö dông ch−¬ng tr×nh CROPWAT ®Ó tÝnh l−îng n−íc cho nhu cÇu t−íi n«ng nghiÖp ... 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1. Mét sè ®Æc ®iÓm chung vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi cña vïng nghiªn cøu TØnh Kon Tum lµ tØnh thuéc vïng nói cao, n»m phÝa B¾c T©y Nguyªn, víi tæng diÖn tÝch tù nhiªn 9614,5 km2, cã to¹ ®é ®Þa lý tõ 13055’10’’ ®Õn 15027’15’’ vÜ ®é B¾c vµ tõ 107020’15’’ ®Õn 1080 32’30’’ kinh ®é §«ng. PhÝa T©y gi¸p víi Lµo vµ Campuchia, phÝa §«ng gi¸p tØnh Qu¶ng Ng"i, phÝa B¾c gi¸p tØnh Qu¶ng Nam vµ phÝa Nam gi¸p tØnh Gia Lai. PhÇn lín l"nh thæ tØnh n»m phÝa T©y Tr−êng S¬n, ®Þa h×nh thÊp dÇn tõ B¾c xuèng Nam vµ tõ §«ng sang T©y. §Þa h×nh ®åi nói cã ®é dèc lín h¬n 15 ®é chiÕm 40% diÖn tÝch toµn tØnh, cã ®Þa h×nh nói cao (®Ønh Ngäc Linh cao 2598m), ®Þa h×nh ®åi cã ®é cao trung b×nh 400-500m. §Þa h×nh thung lòng gåm thung lòng s«ng P«K« vµ thung lòng s«ng Sa ThÇy. §Þa h×nh cao nguyªn n»m phÝa §«ng Nam khèi Ngäc Linh lµ cao nguyªn KonPl«ng cã ®é cao trung b×nh 1100-1300m. TØnh cã ®Æc ®iÓm khÝ hËu thuéc vïng nhiÖt ®íi giã mïa cao nguyªn, mïa m−a b¾t ®Çu tõ th¸ng IV ®Õn th¸ng X vµ mïa kh« tõ th¸ng XI ®Õn th¸ng IV n¨m sau. L−îng bøc x¹ n¨m tõ 220-240Kcal/cm2, th¸ng Ýt nhÊt 13- 15Kcal/cm2, th¸ng nhiÒu nhÊt tõ 23- 25Kcal/cm2, ®¸nh gi¸ chung tØnh thuéc vïng cã bøc x¹ kh¸ lín, c©n b»ng bøc x¹ ®¹t tõ 95- 115Kcal/cm2. Tæng sè giê n¾ng trung b×nh n¨m tõ 2100-2400 giê n¾ng. NhiÖt ®é dao ®éng tõ 18,3- 25,70C, tæng nhiÖt ®é n¨m 7744- 84560C, cã biªn dao ®éng ngµy ®ªm lín 8- 100C, suÊt gi¶m nhiÖt ®é lµ 0,5-0,60C khi ®Þa h×nh lªn cao 100m. Trªn ®Þa bµn tØnh cã 15 d©n téc, trong ®ã d©n téc thiÓu sè chiÕm 54%, ®«ng nhÊt lµ ng−êi Sª §¨ng, Ba Na, Ýt nhÊt DªTriªng, Br©u, Giarai, R¬m©n... MËt ®é d©n sè b×nh qu©n toµn tØnh 38 ng−êi/km2, ®«ng nhÊt thÞ x" Kon Tum 307 ng−êi/km2, thÊp nhÊt huyÖn Sa ThÇy 12,5 ng−êi/km2. HiÖn nay cã 16 x", ph−êng thÞ trÊn ®−îc c«ng nhËn phæ cËp trung häc c¬ së, cã 60 x" thuéc diÖn ®ãi nghÌo vµ ®Æc biÖt khã kh¨n. C¬ cÊu kinh tÕ n¨m 2004 ngµnh n«ng nghiÖp 42,68%, c«ng nghiÖp x©y dùng 20,83% vµ th−¬ng nghiÖp dÞch vô 36,49%. Trong t−¬ng lai phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 tû träng n«ng nghiÖp chiÕm tõ 18-39%, c«ng nghiÖp x©y dùng 16-17% vµ th−¬ng nghiÖp dÞch vô 36-37%; thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi phÊn ®Êu ®¹t b×nh qu©n 410 - 420 USD/ng−êi/n¨m (Côc Thèng kª tØnh Kon Tum, 2004). C¬ së h¹ tÇng ®ang ®−îc ph¸t triÓn víi giao th«ng ®−êng bé cã tuyÕn ®−êng Hå ChÝ Minh, Quèc lé 24, Quèc lé 40 vµ tØnh lé 672,673, 675,676... C«ng tr×nh thuû ®iÖn võa vµ nhá cã 90 c«ng tr×nh víi 7 hå chøa, 80 ®Ëp d©ng, diÖn tÝch t−íi míi ®¹t 3725 ha chiÕm 46% diÖn tÝch thiÕt kÕ. Thuû ®iÖn cã YaLy trªn s«ng Sª San ®ang ho¹t ®éng, ®ang x©y dùng thuû ®iÖn PlªiKr«ng, Sª San 3... cã 86,8% sè x" ®−îc sö dông ®iÖn. N−íc sinh ho¹t míi cung cÊp ®¹t 28% d©n sè thÞ trÊn, thÞ x". CÊp n−íc sinh ho¹t n«ng th«n ®¹t 60% sè d©n. 3.2. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng tµi nguyªn n−íc trªn ®Þa bµn tØnh Kon Tum Tµi nguyªn n−íc m−a Trªn c¬ së sè liÖu quan tr¾c nhiÒu n¨m cña §µi khÝ t−îng thuû v¨n khu vùc T©y Nguyªn (1977- 2004) t¹i 10 tr¹m trong tØnh vµ mét sè tr¹m kh¸c cña c¸c tØnh l©n cËn cho biÕt sù ph©n bè m−a trong n¨m b×nh qu©n ë Kon Tum lµ 2050mm/n¨m vµ ®¸nh gi¸ theo c¸c l−u vùc s«ng gåm: l−u vùc s«ng Kr«ng P«K« biÕn ®æi 1800 - 2800mm/n¨m, trong ®ã h¹ l−u Trung NghÜa trªn 3000mm/n¨m, trung l−u ®¹t 2000mm/n¨m, th−îng l−u §¾kGlªi ®¹t 1660mm/n¨m. L−u vùc s«ng §¾k Bla l−îng m−a trung b×nh 1700-1800mm/n¨m, trong ®ã ë vïng tròng Kon Tum ®¹t trªn 3000mm/n¨m, th−îng nguån §¾k NghÐ vµ §¾k AK«i cã tõ 1800-2400mm/n¨m. S«ng Sa ThÇy biÕn ®éng 1800-2400mm/n¨m, trong ®ã th−îng l−u trªn 2200mm/n¨m, h¹ l−u 1800-2200mm/n¨m. L−u vùc thuéc khu vùc c¸c s«ng t¶ ng¹n Sª San tõ chç nhËp l−u s«ng §¾k Bla vµo s«ng Kr«ngPk« ®Õn biÕn giíi C¨mPuchia 1800- 2200mm/n¨m. L−u vùc c¸c s«ng ch¶y vÒ tØnh Qu¶ng Nam (s«ng §¾k Mi) vµ Qu¶ng Ng"i (s«ng §¾k SªL«, s«ng Re) cã l−u l−îng 2800- 3200mm/n¨m. §¸nh gi¸ ph©n phèi m−a theo thêi gian trong n¨m cho thÊy: Mïa m−a chiÕm 80-95% tæng l−îng m−a/n¨m, thêi gian tõ th¸ng IV ®Õn th¸ng X th−êng cã l−îng m−a lín trªn 100mm. Mïa kh« l−îng m−a chiÕm 15-20% tæng l−îng m−a/n¨m, kÐo dµi tõ th¸ng XI ®Õn th¸ng IV n¨m sau. Sè ngµy m−a trong n¨m kho¶ng 130-150 ngµy, trong mïa kh« cã sè ngµy m−a rÊt Ýt, cã n¨m vµi th¸ng kh«ng m−a g©y nªn h¹n h¸n rÊt nghiªm träng. ChÊt l−îng n−íc m−a cã lo¹i h×nh ho¸ häc chñ yÕu lµ Carbonat, Bicarbonat Chlorua, nh×n chung cã tÝnh axÝt (pH 5,7-6,5), tæng hµm l−îng muèi kho¸ng trong n−íc rÊt nhá (<100mg/l), nång ®é c¸c nguyªn tè trong n−íc m−a nhá h¬n giíi h¹n cho phÐp ®èi víi n−íc dïng cho ¨n uèng vµ sinh ho¹t nhiÒu lÇn (Trung t©m Tiªu chuÈn chÊt l−îng, 2002). §©y lµ nguån n−íc ®¸p øng cho nhu cÇu sinh ho¹t, ¨n uèng cho khu vùc n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa. Tµi nguyªn n−íc mÆt Sù ph©n bè cña dßng ch¶y trong n¨m theo kh«ng gian l"nh thæ ë Kon Tum do ¶nh h−ëng cña ®Þa h×nh nªn sù ph©n bè m« ®un dßng ch¶y (M0) trong tØnh kh«ng ®ång ®Òu biÕn ®éng tõ 20l/s.km2-60l/s.km2. L−u vùc s«ng Kr«ngP«K« cã M0 biÕn ®æi 25-50l/s.km 2, trong ®ã h¹ l−u 20-25l/s.km2 vµ th−îng l−u 50-60l/s.km2. L−u vùc s«ng §¾k Bla, gi¸ trÞ M0 cã xu h−íng gi¶m dÇn tõ th−îng l−u vÒ h¹ l−u, ®ã lµ ë th−îng nguån s«ng §¾k NghÐ, §¾k Ak«i tõ 50-60l/s.km2, gi¶m xuèng cßn 20-25l/s.km2 ë h¹ l−u. C¸c s«ng nh¸nh b¾t nguån tõ Gia Lai cã M0 25-30l/s.km 2. L−u vùc s«ng Sa ThÇy cã M0 dao déng tõ 25-35l/s.km 2. Th−îng nguån s«ng Gi»ng, §¾k Mi ch¶y vÒ Qu¶ng Nam vµ s«ng Re, §¾k Se L« ch¶y vÒ Qu¶ng Ng"i cã M0 tõ 50-60l/s.km 2. C¸c s«ng §¾k La cã M0 tõ 50-60l/s.km 2, s«ng §¾k Só cã M0 tõ 30-40l/s.km 2...Tõ ®ã tÝnh to¸n ®−îc tæng l−îng n−íc ch¶y n¨m cña s«ng Sª San ®¹t 8,11.109 m3; c¸c s«ng ch¶y sang tØnh Qu¶ng Nam ®¹t 1,22.109m3; c¸c s«ng ch¶y sang tØnh Qu¶ng Ng"i ®¹t 1,56.109m3 vµ c¸c s«ng ch¶y sang Lµo, Camphuchia ®¹t 0,310.109m3. Sù ph©n phèi dßng ch¶y trong n¨m theo thêi gian ë Kon Tum hµng n¨m xuÊt hiÖn dßng ch¶y mïa lò vµ mïa c¹n. Mïa lò trªn c¸c s«ng th−êng b¾t ®Çu vµ kÕt thóc sau mïa m−a 1-2 th¸ng, do ¶nh h−ëng cña d"y Tr−êng S¬n, nªn chÕ ®é m−a lò gi÷a c¸c s«ng phÝa t©y (s«ng Kr«ng P« K«, Sa ThÇy) vµ ë phÝa ®«ng tØnh (s«ng §¾k Bla, th−îng nguån c¸c s«ng §¾k Mi, §¾k Se,L«, Re) cã sù kh¸c nhau. Mïa lò c¸c s«ng phÝa t©y b¾t ®Çu th¸ng VI vµ kÕt thóc th¸ng XI, c¸c s«ng phÝa ®«ng tõ th¸ng VII ®Õn th¸ng XII. L−îng n−íc tËp trung 3 th¸ng mïa lò chiÕm 45-52% l−îng n−íc ch¶y toµn n¨m. L−u l−îng n−íc ch¶y th¸ng II-IV chiÕm tõ 15-21% l−îng n−íc ch¶y toµn n¨m. Th¸ng III hay th¸ng IV lµ th¸ng cã l−u l−îng trung b×nh th¸ng nhá nhÊt, chiÕm 2,0-3,5% l−îng dßng ch¶y toµn n¨m. Lò trªn ®Þa bµn tØnh tËp trung trªn s«ng Kr«ng P«K« vµ §¾k Bla vµo th¸ng IX-XI, l−u l−îng lò lín nhÊt trªn c¸c s«ng víi m« ®un ®Ønh lò øng víi tÇn xuÊt 1% trªn c¸c s«ng nhá ®¹t 5-6m3/s.km2 vµ gi¶m ë h¹ l−u cßn 1,30m3/s.km2 trªn s«ng Kr«ng P«K«, §¾k Bla vµ dßng chÝnh Sª San. Do mïa c¹n kÐo dµi 6-7 th¸ng tõ th¸ng XII, I ®Õn th¸ng V, VI n¨m sau, l−îng dßng ch¶y c¹n chiÕm kho¶ng 15- 25% tæng l−îng ch¶y n¨m. ChÊt l−îng n−íc mÆt thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu vËt lý, ho¸ häc vµ vi sinh (®" ®−îc ph©n tÝch) ®Òu n»m trong giíi h¹n cho phÐp so víi tiªu chuÈn ViÖt Nam n−íc cho ¨n uèng vµ chÊt l−îng n−íc cho t−íi c©y ®¶m b¶o n»m trong giíi h¹n cho phÐp (Trung t©m Tiªu chuÈn chÊt l−îng, 2002). 3.3. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng khai th¸c sö dông n−íc cho c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi Khai th¸c n−íc phôc vô cÊp n−íc n«ng th«n ®−îc khai th¸c tõ n−íc mÆt vµ n−íc d−íi ®Êt, b»ng nhiÒu gi¶i ph¸p c«ng tr×nh kh¸c nhau: GiÕng ®µo lµ c«ng tr×nh khai th¸c n−íc d−íi ®Êt th«ng dông víi l−u l−îng trung b×nh 0,5-1,0m3/ngµy ®èi víi d©n téc thiÓu sè vµ 1,5-2,5m3/ngµy ®èi víi d©n téc kinh. BÓ läc, bÓ chøa tuú thuéc vÞ trÝ nguån n−íc, cã thÓ lµ n−íc m−a, hoÆc n−íc mÆt, vµ c¸c ®iÒu kiÖn cña c¸c ®èi t−îng dïng n−íc. M¹ch n−íc sö dông ë c¸c ®iÓm lé thiªn lµ h×nh thøc khai th¸c n−íc ngÇm phôc vô ¨n uèng, sinh ho¹t, víi l−u l−îng 3-5l/s cã thÓ x©y dùng thµnh tr¹m cÊp n−íc, hiÖn nay khai th¸c 158 ®iÓm víi l−u l−îng khai th¸c tÝnh to¸n kho¶ng 400m3/ngµy. HÖ thèng n−íc tù ch¶y trong ®iÒu kiÖn thÝch hîp, gi¶i ph¸p c«ng tr×nh khai th¸c nguån n−íc mÆt chñ yÕu tõ n−íc suèi, cã tæng céng 299 c«ng tr×nh víi tr÷ l−îng 904m3/ngµy. HiÖn tr¹ng cÊp n−íc ®« thÞ tËp trung chñ yÕu ë thÞ x" Kon Tum cã nhµ m¸y n−íc tËp trung khai th¸c n−íc s«ng §¾kBla, cßn c¸c thÞ trÊn, c¬ quan kh¸c ®Òu khai th¸c n−íc ngÇm t¹i chç. Tr÷ l−îng khai th¸c −íc tÝnh 7441m3/ngµy. HiÖn tr¹ng n−íc dïng cho nhu cÇu t−íi: HiÖn nay cã 169 c«ng tr×nh thuû lîi, tiÓu thuû n«ng vµ hµng tr¨m ®Ëp t¹m míi ®¶m b¶o cung cÊp n−íc 55,9% diÖn tÝch t−íi so víi thiÕt kÕ vµ ®¶m b¶o cung cÊp n−íc cho 7,2% diÖn tÝch ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn t−íi. Do ®Æc ®iÓm ®åi nói ®i¹ h×nh dèc, chia c¾t m¹nh, dÉn ®Õn diÖn tÝch khu t−íi mçi c«ng tr×nh tõ 20-30 ha lµ chñ yÕu, diÖn tÝch khu t−íi kho¶ng 100- 200ha rÊt Ýt, chÝnh v× vËy khi ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi chi phÝ lín mµ hiÖu qu¶ kh«ng cao. HiÖn tr¹ng sö dông n−íc cho ch¨n nu«i hiÖn nay chñ yÕu dùa vµo n−íc tù nhiªn, sö dông cho ch¨n nu«i tËp trung ch−a nhiÒu, víi l−îng n−íc kho¶ng 4957m3/ngµy. Sö dông n−íc cho nu«i trång thuû s¶n th−êng ®−îc ¸p dông trªn dßng ch¶y, hå chøa thuû lîi vµ c¸c ao hå nhá, nh×n chung ch−a ph¸t triÓn nhiÒu. HiÖn tr¹ng n−íc dïng cho c«ng nghiÖp ph¸t ®iÖn chñ yÕu trªn dßng Sª San cã thuû ®iÖn YaLy ®ang ho¹t ®éng, ngoµi ra mét sè ®ang x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû ®iÖn lµ: Th−îng Kon Tum, PlªiKr«ng, Sª San3, Sª San 3A, Sª San 4 vµ Sª San 4A víi hå n−íc h÷u Ých gÇn 5 tû m3 khèi n−íc, trong ®ã hå chøa thuû ®iÖn Yaly 1037.106m3 n−íc. Víi kho n−íc lín nµy t¹o nªn mét vïng chÞu ¶nh h−ëng víi m«i tr−êng khÝ hËu, lµm t¨ng tr÷ l−îng n−íc ngÇm...Ngoµi ra cßn ph¸t triÓn 14 c«ng tr×nh thuû ®iÖn nhá phôc vô s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t (TrÇn Thanh Xu©n vµ cs, 2003). 3.4. Dù b¸o nhu cÇu vµ ®Þnh h−íng khai th¸c sö dông, b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc mÆt Dù b¸o nhu cÇu sö dông n−íc Dùa trªn tiªu chuÈn dïng n−íc trong c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn kinh tÕ x" héi trªn ®Þa bµn tØnh vµ kh¶ n¨ng c©n b»ng n−íc ®Ó dù b¸o nhu cÇu n−íc cho kÕt qu¶ nh− sau: B¶ng 1. Dù b¸o nhu cÇu dïng n−íc cho c¸c lÜnh vùc cÇn n−íc tØnh Kon Tum ®Õn n¨m 2010 N¨m §Æc tr−ng T−íi c©y Ch¨n nu«i Thuû s¶n Sinh ho¹t C«ng nghiÖp DÞch vô M«i tr−êng Toµn tØnh 106m3 319,2 3,51 2,57 6,28 25,52 17,34 37,49 412,00 2004 % 77,42 0,85 0,62 1,52 6,29 4,21 9,09 100,00 106m3 396,67 4,90 8,00 12,13 34,41 35,70 73,78 566,00 2010 % 70,26 0,87 1,42 2,15 6,09 6,15 13,07 100,00 2010/2004 % 1,24 1,40 3,11 1,93 1,33 2,06 1,97 1,37 Tæng l−îng n−íc cÇn dïng n¨m 2010 t¨ng so víi n¨m 2004 lµ 1,37 lÇn, hiÖn tr¹ng n¨m 2004 cÇn 412.106 m3 t¨ng lªn 566.106m3 n¨m 2010, trong ®ã dïng trong c¸c lÜnh vùc gåm: Tæng l−îng n−íc cÇn dïng cho t−íi n¨m 2004 lµ 319,2.106m3 t¨ng lªn 396,67.106m3 n¨m 2010, tøc lµ t¨ng 1,24 lÇn. L−îng n−íc t−íi chiÕm tû träng lín nhÊt 77,42% n¨m 2004 vµ 70,26% n¨m 2010. Tæng l−îng n−íc dïng cho ch¨n nu«i n¨m 2010 t¨ng 1,40 lÇn so víi n¨m 2010. L−îng nuíc nu«i trång thuû s¶n n¨m 2010 t¨ng 3,11 lÇn so víi n¨m 2004. L−îng n−íc dïng cho sinh ho¹t t¨ng tõ 6,28.106m3 n¨m 2004 lªn 12,13.106m3, t¨ng 1,93 lÇn. Tæng l−îng n−íc dïng cho c«ng nghiÖp tõ 25,52.106m3 n¨m 2004 lªn 34,41.106m3 n¨m 2010, tøc t¨ng 1,33 lÇn. L−îng n−íc dïng cho dÞch vô n¨m 2010 t¨ng 2,06 lÇn so víi n¨m 2004. Tæng l−îng n−íc duy tr× cho m«i tr−êng còng kh¸ lín, tõ 3749.106m3 n¨m 2004 lªn 73,78.106m3n¨m 2010, tøc t¨ng 1,97 lÇn, t−¬ng øng chiÕm 9,09% vµ 13,07% tæng l−îng n−íc cÇn dïng. §Þnh h−íng khai th¸c, sö dông vµ b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc Sö dông hîp lý, tæng hîp vµ tiÕt kiÖm nguån n−íc trªn c¬ së nghiªn cøu x©y dùng quy tr×nh vËn hµnh hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, ®¶m b¶o hµi hoµ lîi Ých gi÷a c¸c khu vùc sö dông n−íc trong hÖ thèng, nh»m ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt ®ång thêi ®¶m b¶o nhu cÇu n−íc cho duy tr× sinh th¸i. Sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm n−íc ®ã lµ bè trÝ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp (thêi vô, lo¹i c©y trång, vËt nu«i...) phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Êt ®ai, khÝ hËu, nguån n−íc ®ång thêi b¶o vÖ nguån n−íc khái bÞ c¹n kiÖt. B¶o vÖ rõng vµ trång rõng, phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc, tiÕp tôc thùc hiÖn dù ¸n trång 5 triÖu ha rõng vµ triÓn khai c¸c m« h×nh qu¶n lý rõng cho phï hîp víi tõng ®Þa ph−¬ng. Khai th¸c vµ sö dông nguån n−íc ph¶i ®i ®«i víi b¶o vÖ n−íc kh«ng bÞ « nhiÔm vµ c¹n kiÖt ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn n−íc, hµi hoµ gi÷a lîi Ých kinh tÕ, x" héi víi b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i. Chó träng phßng tr¸nh, h¹n chÕ thiÖt h¹i do thiªn tai vÒ n−íc g©y ra trªn c¬ së n©ng cao chÊt l−îng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, thuû ®iÖn, cñng cè ®ª s«ng b¶o vÖ thÞ x" Kon Tum vµ nh÷ng n¬i quan träng kh¸c, x©y dùng b¶n ®å ngËp lò, b¶n ®å lò quÐt, n©ng cao chÊt l−îng dù b¸o khÝ t−îng thuû v¨n,.. T¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nh− luËt tµi nguyªn n−íc, luËt m«i tr−êng, luËt ®Êt ®ai... trong céng ®ång ®Ó mäi ng−êi tÝch cùc tham gia vµo c«ng t¸c khai th¸c, sö dông hîp lý b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc. 4. KÕt luËn Tµi nguyªn n−íc tØnh Kon Tum kh¸ dåi dµo, tæng l−îng m−a trung b×nh n¨m 19,7.109m3, t−¬ng øng l−îng m−a 2050mm/n¨m, ph©n bè kh«ng ®Òu trong tØnh, cã sù biÕn ®æi m¹nh thÓ hiÖn 80% l−îng m−a tËp trung mïa m−a, mïa kh« th−êng thiÕu n−íc sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. N−íc mÆt cã tæng l−îng dßng ch¶y c¸c s«ng suèi ®¹t 16.109m3, t−¬ng øng l−u l−îng trung b×nh 507m3/s; n−íc mÆt ph©n bè kh«ng ®Òu cã tíi 70-80% l−îng ch¶y trong n¨m tËp trung c¸c th¸ng mïa lò (th¸ng VI,VII-X,XI), mïa kh« c¹n chØ chiÕm 20-30% l−îng ch¶y n¨m, lµ nguyªn nh©n g©y nªn thõa n−íc trong mïa lò vµ kh« c¹n trong mïa kh«. Nhu cÇu dïng n−íc ph¸t triÓn kinh tÕ x" héi chiÕm kh¸ nhá so víi tæng luîng tµi nguyªn n−íc mÆt, tû lÖ l−îng n−íc cÇn dïng so víi tæng l−îng dßng ch¶y th−êng chiÕm <10% ë ®a sè c¸c th¸ng trong n¨m, lín nhÊt cã thÓ ®¹t 20-30% vµo th¸ng II, III vµ XII. Vµo mïa kh« h¹n h¸n th−êng x¶y ra ¸c liÖt, nhÊt lµ nh÷ng n¬i kh«ng cã c«ng tr×nh thuû lîi. Dù b¸o nhu cÇu dïng n−íc n¨m 2010 lµ 566.106m3 t¨ng 1,37 lÇn so víi hiÖn tr¹ng chØ cã 412.106 m3. Do ®Æc ®iÓm sö dông n−íc ch−a hîp lý, thiÕu khoa häc cña con ng−êi ®", ®ang vµ sÏ t¸c ®éng tíi nguån n−íc bÞ « nhiÔm x¶y ra mét sè n¬i, trong mïa c¹n nguån n−íc cã xu thÕ c¹n kiÖt do rõng ®Çu nguån bÞ khai th¸c, tµn ph¸ nhiÒu thiÕu quy ho¹ch khai th¸c. §Ó ®¸p øng nhu cÇu n−íc cho ph¸t triÓn kinh tÕ x" héi cña tØnh, ngoµi viÖc tu bæ n©ng cÊp c¸c c«ng tr×nh thuû lîi hiÖn cã, cÇn x©y dùng thªm c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, thuû ®iÖn trªn c¸c s«ng suèi ®Ó ®iÒu tiÕt nguån n−íc vµ ph¸t ®iÖn, ®ång thêi thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p phi c«ng tr×nh trong khai th¸c, sö dông vµ b¶o vÖ tµi nguyªn n−íc trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Tµi liÖu tham kh¶o Côc thèng kª tØnh Kon Tum (2004). Niªn gi¸m thèng kª tõ n¨m 2001 ®Õn 2004 tØnh Kon Tum. §µi khÝ t−îng thuû v¨n khu vùc T©y Nguyªn (2004). Sè liÖu c¸c tr¹m khÝ t−îng thuû v¨n trong tØnh Kon Tum vµ khu vùc l©n cËn tõ n¨m 1977 ®Õn n¨m 2004 Trung t©m Tiªu chuÈn chÊt l−îng, Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng (2002). TuyÓn tËp 31 tiªu chuÈn ViÖt Nam (TCVN) vÒ m«i tr−êng b¾t buéc ¸p dông, theo quyÕt ®Þnh sè 35/2002/Q§- BKHCNMT ngµy 25/6/2002 cña Bé tr−ëng Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng, Hµ Néi. Së Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng tØnh Kon Tum (2002). ChiÕn l−îc b¶o vÖ m«i tr−êng tØnh Kon Tum ®Õn n¨m 2010, Kon Tum. TrÇn Thanh Xu©n vµ cs (2003). §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, khÝ t−îng thuû v¨n, tµi nguyªn n−íc, quy ho¹ch ph¸t triÓn, sö dông n−íc vµ bËc thang thuû ®iÖn trong l−u vùc s«ng Sª San, Hµ Néi.