Báo cáo Khoa học Ảnh hưởng của ethrel đến sự rụng lá, phát lộc, phát dục của giống hồng Thạch Thất

Bỏo cỏo khoa học Ảnh hưởng của ethrel đến sự rụng lỏ, phỏt lộc, phỏt dục của giống hồng Thạch Thất Tạp chí KHKT Nông nghiệp, Tập 1, số 1/2003 100 ảnh h−ởng của ethrel đến sự rụng lá, phát lộc, phát dục của giống hồng Thạch Thất Effect of Ethrel on defoliation, flushing and shoot development of persimmon Diospiros kaki, cv. Thach That Nguyễn Thị Kim Thanh1 Summary Treatment with three levels of Ethrel (0.1%, 0.3% and 0.6%) was conducted to determine its effect on defoliation and flushing of persimmon cv. Thach That. Ethrel induced abscission of leaves and stimulated flushing of Thach That persimmon earlier and more uniform than the control (water). Treatment with 0.6% Ethrel at 50% and 80% natural leaf-falling stages shortened the duration of leaf abscission by 16 to 28 days and 9 to 12 days, respectively. Ethrel solution of 0.6% appeared to be the optimal concentration for leaf defoliation and breaking bud dormancy simultaneously. Keywords: Persimmon (Dispiros kaki T.), Ethrel, defoliation, flushing. Đặt vấn đề1 Hồng là cây thay lá hàng năm, rụng lá vào mùa đông và ngủ nghỉ đến mùa xuân nảy lộc đâm chồi. Quá trình rụng lá của cây hồng không tập trung th−ờng kéo dài khoảng 2 tháng, từ khoảng đầu tháng 10 đến tháng 12 (Trần Thế Tục và cs, 1998 ). Đầu tháng 2, cây nảy lộc đâm chồi. Quá trình rụng lá càng kéo dài kéo theo quá trình đâm chồi cũng kéo dài và bật chồi không đều. Những cành dinh d−ỡng rụng lá muộn, nảy lộc đâm chồi cũng chậm hơn và th−ờng không có khả năng ra hoa. Những cành sinh sản rụng lá sớm hơn và có khả năng ra hoa. Nh− vậy sự rụng lá không tập trung đM làm cho các cành có tuổi sinh học khác nhau nên ảnh h−ởng đến sự ra hoa và năng suất của cây hồng (Hoàng Minh Tấn, Nguyễn Quang Thạch, 1993). Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu xử lý ethrel trên cây 1 Bộ môn Sinh lý thực vật, Khoa Nông học hồng nhằm mục đích kích thích quá trình rụng lá tập trung tạo điều kiện cho cây hồng nảy lộc đâm chồi đồng đều, tăng tỷ lệ cành sinh sản của cây hồng. 2. Đối t−ợng và ph−ơng pháp nghiên cứu 2.1. Đối t−ợng nghiên cứu + Cây hồng: Các thí nghiệm đ−ợc tiến hành trên cây hồng (Diospiros kaki T.), giống Thạch Thất có độ tuổi 30 năm, sinh tr−ởng khoẻ, đ−ợc trồng tại trung tâm nghiên cứu cây ăn quả Tr−ờng Đại học Nông nghiệp I - Hà nội. + Ethrel: Ethrel d−ới dạng th−ơng phẩm (53%), sản xuất tại thành phố Hồ Chí Minh 2.2. Ph−ơng pháp nghiên cứu + Bố trí thí nghiệm: Các thí nghiệm đ−ợc tiến hành trên cây hồng trồng tại v−ờn cây ăn quả, đ−ợc bố trí theo kiểu ngẫu nhiên hoàn toàn, mỗi công thức nhắc lại 3 lần trên 3 cây. + Công thức xử lý: Xử lý ethrel d−ới dạng dung dịch với các nồng độ 0,1 %; ảnh h−ởng của ethrel đến sự rụng lá, phát lộc, phát dục.... 101 0,3% và 0,6% vào các thời kỳ cây đM rụng lá tự nhiên 50% và cây đM rụng lá tự nhiên 80%. Mỗi thời kỳ đều có đối chứng. + Chỉ tiêu theo dõi : Tiến hành theo dõi các chỉ tiêu sinh tr−ởng phát triển đối với cây ăn quả nh− : ngày nảy lộc, ngày lộc rộ, tỷ lệ cành mang hoa đực, tỷ lệ cành mang hoa cái, số quả trên cây, tăng tr−ởng kích th−ớc quả. Ph−ơng pháp xác định các chỉ tiêu đ−ợc tiến hành theo ph−ơng pháp nghiên cứu cây ăn quả hiện hành. 3. Kết quả nghiên cứu 3.1. ảnh h−ởng của việc xử lý ethrel đến thời gian rụng lá của cây hồng Qua số liệu bảng 1 cho thấy : - Các công thức phun ethrel đều kích thích sự rụng lá hồng nhanh hơn so với đối chứng ở cả 2 thời kỳ phun I và II, đM rút ngắn đ−ợc 16-28 ngày (thời điểm I), 9-12 ngày (thời điểm II) so với đối chứng. - Khi tăng nồng độ ethrel từ 0,1% đến 0,6% thì thời gian rụng lá hoàn toàn của cây hồng bị rút ngắn lại. Cụ thể, khi tăng nồng độ từ 0,1% đến 0,6% đM rút ngắn thời gian rụng lá hoàn toàn từ 24 - 12 ngày (thời điểm I) và từ 9-6 ngày (thời điểm II) Nh− vậy, khi phun ethrel cho cây hồng, etylen đ−ợc giải phóng nhanh chóng và kích thích sự tổng hợp các chất phân huỷ thành tế bào (xenluloza, pectinaza), đồng thời gây ức chế sự tổng hợp auxin trong lá dẫn đến tỷ lệ auxin/ etylen nghiêng về phía etylen dẫn đến kích thích sự hình thành tầng rời và gây ra sự rụng lá của cây. 3.2. ảnh h−ởng của việc xử lý ethrel đến sự ra lộc của cây Sau khi rụng lá hoàn toàn, cây hồng chuyển vào giai đoạn nghỉ đông cho đến mùa xuân mới nảy lộc đâm chồi. Chúng tôi tiếp tục theo dõi sự nảy lộc của cây hồng trên các công thức xử lý ethrel so sánh với công thức đối chứng phun n−ớc lM. Kết quả trên bảng 2 cho thấy : Bảng 1. ảnh h−ởng của việc xử lý ethrel đến tỷ lệ rụng lá (%) ở 2 thời kỳ xử lý I và II Thời Nồng Tỷ lệ rụng lá (%) sau các ngày theo dõi Kỳ độ ethrel, % 3 6 9 12 15 18 21 24 40 I Đ/C(0%) 0,1 0,3 0,6 63,3 73,3 76,6 78,6 87,3 86,0 96,0 96,6 87,3 89,0 99,3 99,3 89,6 90,0 99,6 100 91,0 91,3 100 - 92,0 94,0 - - 92,6 95,0 - - 93,3 100,0 - - 100 - - - II Đ/C(0%) 0,1 0,3 0,6 87,3 90,0 94,0 87,0 94,3 98,3 98,3 100 96,0 100 100 - 98,0 - - - 98,3 - - - 100 - - - - - - - - - - - - - - - Ghi chú : Thời kỳ I : Cây đ4 rụng lá tự nhiên 50% Thời kỳ II : Cây rụng lá tự nhiên 80% Nguyễn Thị Kim Thanh 102 - Các công thức xử lý ethrel đều cho ngày ra lộc muộn hơn so với đối chứng kể cả về chỉ tiêu ngày bắt đầu ra lộc, ngày ra lộc rộ và ngày kết thúc ra lộc ở cả 2 thời kỳ phun I và II. - ở các công thức xử lý ethrel để kích thích quá trình rụng lá đồng loạt, cây hồng ra lộc muộn hơn so với đối chứng, nh−ng tập trung hơn. Cụ thể, ở thời điểm xử lý I sự ra lộc kéo dài từ 11-19 ngày, trong khi đó công thức đối chứng là 21 ngày; ở thời điểm II, sự ra lộc kéo dài từ 14-16 ngày, công thức đối chứng là 20 ngày. 3.3. ảnh h−ởng của việc xử lý ethrel đến tỷ lệ cành sinh sản trên cây hồng Thạch Thất Tỷ lệ cành dinh d−ỡng (không ra hoa) và Bảng 2. ảnh h−ởng của việc xử lý ethrel đến sự ra lộc của cây hồng Thời kỳ Công thức Thời gian phát lộc (ngày) xử lý thí nghiệm Ngày bắt đầu nảy lộc (BĐ) Ngày rộ Ngày kết thúc (KT) Số ngày từ BĐ đến KT I Đ/C 0,1 % 0,3% 0,6% 12/2 14/2 19/2 3/3 23/2 25/2 29/2 9/3 4/3 4/3 5/3 14/3 21,0 19,0 15,0 11,0 II Đ/C 0,1 % 0,3% 0,6% 11/2 20/2 22/2 23/2 21/2 26/2 1/3 2/3 2/3 7/3 9/3 8/3 20,0 16,0 16,0 14,0 LSD (5%) : 1,0 CV (%) : 5,0 Bảng 3. ảnh h−ởng của việc xử lý ethrel đến tỷ lệ cảnh sinh sản trên cây hồng Thạch Thất Tỷ lệ cành sinh sản Thời kỳ phun Nồng độ xử lý ethrel,% Cành dinh d−ỡng, % Cành mang hoa đực,% Cành mang hoa cái,% Tỷ lệ cành mang hoa, % I Đ/C 0,1 % 0,3% 0,6% 55,4 51,4 47,8 49,2 29,2 26,2 24,0 27,2 15,4 22,4 28,1 23,6 44,6 48,6 52,2 50,8 II Đ/C 0,1 % 0,3% 0,6% 53,0 50,2 48,3 51,2 35,8 26,5 24,8 27,0 11,2 23,3 26,9 21,8 47,0 49,8 51,7 48,8 LSD 5% 0,5 0,3 0,8 1,2 CV% : 3,2 7,8 6,1 9,3 ảnh h−ởng của ethrel đến sự rụng lá, phát lộc, phát dục.... 103 cành sinh sản (cành phân hoá hoa) là một yếu tố quyết định tới năng suất quả hồng sau này. Để tìm hiểu ảnh h−ởng của việc xử lý ethrel đến tỷ lệ cành dinh d−ỡng và cành sinh sản trên cây hồng, chúng tôi tiến hành theo dõi các chỉ tiêu: tỷ lệ cành dinh d−ỡng, tỷ lệ cành sinh sản, tỷ lệ cành mang hoa đực và cành mang hoa cái. Số liệu bảng 3 cho thấy: - Các công thức xử lý ethrel đều cho tỷ lệ cành sinh sản cao hơn so với đối chứng . Cụ thể, thời điểm I, ở các công thức thí nghiệm tỷ lệ cành sinh sản đạt từ 48,6% đến 52,2% tuỳ theo từng công thức thí nghiệm nghiên cứu, trong đó công thức đối chứng là 47,0%. - Các công thức xử lý ethrel cho tỷ lệ cành mang hoa cái lớn hơn so với đối chứng ở cả hai thời điểm phun. - Trong các công thức xử lý ethrel thì công thức 0,3% tỏ ra có hiệu quả tốt hơn về tỷ lệ cành sinh sản (đạt 52,2% ở thời điểm I và 51,7% ở thời điểm II). 4. Kết luận + Ethrel có tác dụng kích thích sự rụng lá cho cây hồng Thạch Thất, do vậy đM rút ngắn thời gian rụng lá hồng từ 16 đến 28 ngày (phun ở thời kỳ rụng lá tự nhiên 50%) và từ 9 đến12 ngày (phun ở thời kỳ rụng lá tự nhiên 80%). Nồng độ ethrel 0,6% gây rụng lá nhanh nhất. + Xử lý ethrel để gây rụng lá cũng có tác dụng cho sự ra lộc tập trung hơn so với dối chứng. Nồng độ ethrel 0,6% cho sự ra lộc tập trung hơn (từ 11 đến 14 ngày) + Xử lý ethrel gây rụng lá tập trung có tác dụng làm tăng tỷ lệ cành sinh sản, giảm tỷ lệ cành dinh d−ỡng, đồng thời cũng làm tăng tỷ lệ cành mang hoa cái và giảm tỷ lệ cành mang hoa đực. Tài liệu tham khảo Hoàng Minh Tấn, Nguyễn Quang Thạch (1993), Chất điều hoà sinh tr−ởng đối với cây trồng, Nxb Nông Nghiệp, Trang 74 –75 Trần Thế Tục, Cao Anh Long, Phạm Văn Côn, Hoàng Ngọc Thuận, Đoàn Thế L− (1998), Giáo trình cây ăn quả, Nxb Nông nghiệp, Trang 145. Nguyễn Thị Kim Thanh 104