Báo cáo 11 trường hợp phẫu thuật cấp cứu vết thương tim tại Bệnh viện Châu Đốc từ năm 1998 đến năm 2003

Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 64 BAÙO CAÙO 11 TRÖÔØNG HÔÏP PHAÃU THUAÄT CAÁP CÖÙU VEÁT THÖÔNG TIM TAÏI BEÄNH VIEÄN CHAÂU ÑOÁC TÖØ NAÊM 1998 ÑEÁN NAÊM 2003 Hoa Nghóa Hieäp*, Traàn Phöôùc Hoàng* TOÙM TAÉT Veát thöông tim laø moät caáp cöùu ngoaïi khoa toái khaån caáp, vieäc chaån ñoaùn vaø xöû trí phaûi ñöôïc thöïc hieän nhanh choùng, chính xaùc vaø kòp thôøi ñeå haï thaáp tæ leä töû vong. Muïc tieâu: toång keát kinh nghieäm trong chaån ñoaùn vaø ñieàu trò 11 tröôøng hôïp veát thöông tim taïi beänh vieän Chaâu Ñoác trong voøng 5 naêm qua (1998- 2003). Phöông phaùp: Hoài cöùu moâ taû. Caùc tröôøng hôïp ñöôïc chia thaønh 3 nhoùm döïa vaøo huyeát aùp taâm thu khi nhaäp vieän: Nhoùm huyeát aùp oån ñònh (HA>100mmHg). Nhoùm huyeát aùp thay ñoåi (80< HA<100mmHg). Nhoùm truî maïch (<80mmHg) Caùc döõ lieäu nghieân cöùu: Phaân tích taùc nhaân gaây thöông tích, thoáng keâ vò trí caùc thöông tích, sinh hieäu, trieäu chöùng laâm saøng vaø caän laâm saøng, phöông phaùp ñieàu trò vaø theo doõi beänh nhaân haäu phaãu. Phaân tích caùc nguyeân nhaân thaát baïi trong ñieàu trò.. Töø caùc soá lieäu treân chuùng toâi xaùc ñònh caùc bieåu hieän laâm saøng chính cuûa veát thöông tim giuùp cho vieäc chæ ñònh moå chính xaùc vaø kòp thôøi, ruùt kinh nghieäm naâng cao chaát löôïng chaån ñoaùn vaø ñieàu trò. Keát quaû: Trong hôn 5 naêm qua, töø naêm 1998 ñeán ñaàu naêm 2003, Beänh vieän Chaâu ñoác tieáp nhaän vaø moå caáp cöùu cho 11 tröôøng hôïp veát thöông tim. Coù 2 beänh nhaân (18,18%) thuoäc nhoùm A, 2 tröôøng hôïp (18,18%) nhoùm B vaø 7 beänh nhaân (63,63%) nhoùm C, trong ñoù 1 ca nhaäp vieän trong tình traïng soác naëng. Nguyeân nhaân do dao Thaùi ñaâm 9 tröôøng hôïp (81,81%), do hoaû khí 2 ca (18,18 %), Tuoåi nhoû nhaát laø 15, lôùn nhöùt laø 37 tuoåi, 70 % tröôøng hôïp tuoåi ñôøi < 30. Haàu heát beänh nhaân ñeàu ñöôïc môû loàng ngöïc trong phoøng moå vaø ñaõ cöùu soáng ñöôïc 8 tröôøng hôïp (72,7%). Thôøi gian töø luùc nhaäp vieän ñeán luùc phaãu thuaät trung bình 10 phuùt, sau khi xaûy ra tai naïn khoaûng 40 phuùt. Caùc veát thöông tim ñöôïc xöû lyù baèng caùch khaâu veát thöông. Thuûng taâm thaát Phaûi chieám 45,45%, thuûng taâm thaát Traùi thì 36,36%, nhöng thuûng caû 2 taâm thaát Phaûi vaø Traùi thì coù 9,09%, vaø thuûng taâm nhó Phaûi 9,09%. VTT keøm toån thöông maïch vaønh Phaûi 9,09%, vaø keøm toån thöông maïch vaønh Traùi laø18,18%. Vaø coù 3 ca (18,18%) coù phoái hôïp veát thöông tim vôùi veát thöông thuûng phoåi, daï daøy vaø gan. Thôøi gian ñieàu trò trung bình laø 12 ngaøy. Töû vong 3 ca chieám tæ leä 27,27%, 2 tröôøng hôïp do chaûy maùu traàm troïng, 1 do nhieãm truøng naëng vuøng trung thaát. SUMMARY REPORT 11 CASES OF PENETRATING CARDIAC INJURIES TREATED AT CHAUÑOC HOSPITAL FROM 1998 TO 2003 Hoa Nghia Hiep, Tran Phuoc Hong * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 1 * 2004: 428-432 Objectives: to present our experience of penetrating cardiac injuries treated at Chauñoc hospital: in 5 years 11 patients were analyzed. Methods: descriptive retrospective. Patients were classified into three groups: group A with stable systolic blood pressure(BP> 100mmHg), group B with unstable systolic BP (80mmHg <systolic BP< 100mmHg), * än ÑKKV Tænh An giang. Beänh vie Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 428 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc group C with collapse (systolic BP< 80 mmHg). All of patients underwent thoracotomy or sternotomy in the operating room. Results: During 5 years 1998-2003, there were 11 cases of penetrating cardiac injuries treated at Chau ñoc hospital. There were 2 patients (18,18%) in group A, 2 cases (18,18%) in group B and 7 patients (63,63%) in group C, of which 1 cas in a severe shock condition. Nine patients had stab wounds and 2 patients had weapon wound (mines, grenade... ). The age of patients ranged from 15 to 37 years (mean 24,8ys), 70 % of cases < 30. All of patients underwent thoracotomy or sternotomy in the operating room and survived 8 cases (72,7%). Patients were brought to operating room within 10 min after arrival hospital and about 40 min after injury.Most of the cardiac wound were treated by simple suture repair. The right ventricle (RV) was the most commmonly involved site of injury (45,4%), followed by the left ventricle (LV) (36,3%), right atrium (RA) (9%). There was only one cas of RV + LV injury, two cases of LV + coronary vessel injuries and one cas of RV + LV + coronary vessel injury. There were also 3 patients (18,18%) who had one or multiple visceral organ injuries. The patients were discharged on post-operative 12th day. There were 3 patients died, 2 by severe bleeding, 1 by severe infection in mediasternum. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Veát thöông tim laø moät caáp cöùu ngoaïi khoa toái khaån caáp, vieäc chaån ñoaùn vaø xöû trí phaûi ñöôïc thöïc hieän nhanh choùng, chính xaùc vaø kòp thôøi ñeå haï thaáp tæ leä töû vong. Veát thöông tim trong thôøi bình töông ñoái ít gaëp, nhö Beänh vieän Vieät Ñöùc trong 23 naêm (1957 - 1980) tieáp nhaän ñieàu trò coù 22 ca, trong khi ñoù Beänh vieän Chaâu Ñoác chæ trong voøng 5 naêm (1998 - 2003) laïi phaûi xöû trí nhöõng 11 ca veát thöông tim. Vaán ñeà ñöôïc ñaët ra trong nghieân cöùu naøy laø toång keát kinh nghieäm trong chaån ñoaùn vaø ñieàu trò veát thöông tim, ñoàng thôøi cuõng baùo ñoäng tình traïng baïo löïc gaây aùn baèng dao Thaùi Lan ôû ñòa baøn noâng thoân Chaâu Ñoác chuùng toâi vaø moät soá Huyeän laân caän. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Hoài cöùu moâ taû. Ñoái töôïng nghieân cöùu: Taát caû caùc tröôøng hôïp veát thöông tim ñöôïc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò taïi Beänh vieän Chaâu Ñoác trong thôøi gian töø thaùng 1 naêm 1998 ñeán thaùng 4 naêm 2003. Caùc tröôøng hôïp ñöôïc chia thaønh 3 nhoùm döïa vaøo huyeát aùp taâm thu khi nhaäp vieän: - Nhoùm huyeát aùp oån ñònh (>100mmHg) - Nhoùm huyeát aùp thay ñoåi (80< HA<100mmHg) - Nhoùm truî maïch (HA <80mmHg) - Caùc döõ lieäu nghieân cöùu: - Phaân tích taùc nhaân gaây thöông tích, thoáng keâ vò trí caùc thöông tích, sinh hieäu, trieäu chöùng laâm saøng vaø caän laâm saøng. Phöông phaùp ñieàu trò vaø theo doõi beänh nhaân haäu phaãu. - Phaân tích caùc nguyeân nhaân thaát baïi trong ñieàu trò. Töø caùc soá lieäu treân chuùng toâi xaùc ñònh caùc bieåu hieän laâm saøng chính cuûa veát thöông tim giuùp cho vieäc chæ ñònh moå chính xaùc vaø kòp thôøi, ruùt kinh nghieäm naâng cao chaát löôïng chaån ñoaùn vaø ñieàu trò. KEÁT QUAÛ Baûng 1. Soá beänh nhaân theo naêm Naêm Soá beänh nhaân Tæ leä % 1998 1 9,09% 1999 2 18,18% 2000 1 9,09% 2001 2 18,18% 2002 3 27,27% 2003 2 18,18% Baûng 2. Giôùi tính Giôùi tính: Soá beänh nhaân Tæ leä % Nam 10 90,90% Nöõ 1 9,09% Baûng 3. Ñòa chæ Ñòa chæ: Soá beänh nhaân Tæ leä % Taân Chaâu 5 45,45% An Phuù 2 18,18% Chaâu Phuù 1 9,09% Tònh Bieân 1 9,09% Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 429 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Ñòa chæ: Soá beänh nhaân Tæ leä % Chaâu Ñoác 2 18,18% Baûng 4. Daân toäc Daân toäc Soá beänh nhaân Tæ leä % Kinh 10 90,90% Ngöôøi Hoa 1 9,09% Baûng 5. Tình traïng huyeát aùp taâm thu luùc vaøo vieän Chæ soá Huyeát aùp taâm thu Soá beänh nhaân Tæ leä % Huyeát aùp > 100mmHg 2 18,18% 80< Huyeát aùp < 100mmHg 2 18,18% Huyeát aùp ≤ 80mmHg 7 63,63% Baûng 6. Nguyeân nhaân Nguyeân nhaân SOÁ BEÄNH NHAÂN TÆ LEÄ % Hoaû khí 2 18,18% Baïch khí 9 81,81% Baûng 7. Toån thöông tim Toån thöông tim Soá beänh nhaân Tæ leä % Thuûng taâm thaát Traùi 4 36,36% Thuûng taâm thaát Phaûi 5 45,45% Thuûng taâm Nhó Phaûi 1 9,09% Thuûng taâm thaát Phaûi + Traùi 1 9,09% Toån thöông maïch vaønh Phaûi 1 9,09% Toån thöông maïch vaønh Traùi 2 18,18% Baûng 8. Soá loã thuûng Soá loã thuûng Soá beänh nhaân Tæ leä % 1 Loã 9 81,81% 2 Loã 2 18,18% Baûng 9. Kích thöôùc loã thuûng Kích thöôùc loã thuûng Soá beänh nhaân Tæ leä % < 1cm 7 63,63% < 2,5cm 4 36,36% Baûng 10. Toån thöông keøm theo: Toån thöông Soá beänh nhaân Tæ leä % Thuûng Phoåi 1 9,09% Thuûng daï daøy 1 9,09% Thuûng Gan 1 9,09% Veát thöông thaáu buïng 2 18,18% Gaõy xöông söôøn 2 18,18% Baûng 11. Tình traïng xuaát vieän Tình traïng xuaát vieän Soá beänh nhaân Tæ leä % Xuaát vieän oàn ñònh 8 73,73% Töû vong 3 27,27% Baûng 12. Toàng soá ngaøy ñieàu trò Toàng soá ngaøy ñieàu trò Soá beänh nhaân Tæ leä % < 10 ngaøy 4 36,36% > 11 ngaøy 7 63,63% BAØN LUAÄN Trong hôn 5 naêm qua, töø naêm 1998 ñeán ñaàu naêm 2003, Beänh vieän Chaâu ñoác tieáp nhaän vaø moå caáp cöùu cho 11 tröôøng hôïp veát thöông tim. Tæ leä nam/ nöõ = 10/1, ñaõ cöùu soáng 8 ca, töû vong 3 ca chieám tæ leä 27,27%. Coù 81,81% thuûng tim 1 loã, 18,18% thuûng 2 loã ; 36,36% soá ca coù ñöôøng kính loã thuûng töø 1cm - 2,5cm, 63,63% soá ca coøn laïi loã thuûng <1cm. Thuûng taâm thaát Traùi chieám 36,36%, thuûng taâm thaát Phaûi thì 45,45%, nhöng thuûng caû 2 taâm thaát Phaûi vaø Traùi thì coù 9,09%, vaø thuûng taâm nhó Phaûi 9,09%. VTT keøm toån thöông maïch vaønh Phaûi 9,09%, vaø keøm toån thöông maïch vaønh Traùi laø18,18%. Vaø coù 18,18% soá ca coù phoái hôïp veát thöông tim vôùi veát thöông thuûng phoåi, daï daøy vaø gan. Thôøi gian ñieàu trò trung bình laø 12 ngaøy, thôøi gian töø luùc nhaäp vieän ñeán luùc phaãu thuaät trung bình 10 phuùt. Nguyeân nhaân do hoaû khí chieám 18,18 %, taát caû ñeàu laø noâng daân bò tai naïn lao ñoäng trong khi caøy xôùi ñaát. Ñieàu naøy khaùc vôùi nhieàu baùo caùo treân Theá giôùi haàu heát veát thöông hoaû khí gaây thuûng tim laø do suùng baén(1,2,3). Nguyeân nhaân do dao Thaùi ñaâm 81,81%, trong ñoù coù 1 cas do töï töû, 7 cas coøn laïi do maâu thuaån xaõ hoäi. Tuoåi nhoû nhaát laø 15, lôùn nhöùt laø 37 tuoåi, 70 % tröôøng hôïp tuoåi ñôøi < 30 trong ñoù coù 3 cas döôùi 17 tuoåi. Coù 9/11 beänh nhaân ñeán töø nôi cö nguï caùch xa beänh vieän töø 17 ñeán 20km, chuùng toâi ñaõ moå vaø cöùu soáng 6/ 9 beänh nhaân naøy, coøn 2 beänh nhaân soáng ôû gaàn beänh vieän thì ñöôïc cöùu soáng 100%. Vò trí ñöôøng vaøo veát thöông Coù 8/11 tröôøng hôïp veát thöông ngöïc Traùi, 1 tröôøng hôïp veát thöông ngöïc Phaûi, 1 tröôøng hôïp veát thöông xuyeân xöông öùc, ñaëc bieät coù 1 tröôøng hôïp veát thöông hoaû khí vuøng hoâng Traùi gaây thuûng nhieàu taïng trong oå buïng, thuûng cô hoaønh vaø gaây thuûng tim, tröôøng hôïp naøy khoâng chaån ñoaùn ñöôïc tröôùc moå laø veát thöông tim nhöng sau ñoù beänh nhaân cuõng ñaõ ñöôïc xöû trí phaãu thuaät caáp cöùu kòp thôøi(1,2,3,4). Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 430 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc Daáu hieäu truî maïch maát maùu - huyeát aùp taâm thu < 80mmHg chieám 63,63% trong ñoù 1 tröôøng hôïp soác naëng -khoâng coù maïch vaø huyeát aùp luùc nhaäp vieän. 18,18% tröôøng hôïp coù thay ñoåi nheï huyeát aùp (80< Huyeát aùp < 100mmHg), vaø 18,18% tröôøng hôïp nhaäp vieän vôùi huyeát aùp bình thöôøng(1,2,3). Chuùng toâi ñaõ sieâu aâm tröôùc moå 8 tröôøng hôïp vaø moå cöùu soáng caû 8 beänh nhaân. Moå caáp cöùu khaån caáp 3 tröôøng hôïp khoâng sieâu aâm tröôùc moå. Trong nhöõng tröôøng hôïp veát thöông ngöïc vôùi sinh hieäu oån ñònh vaø coù nghi ngôø coù veát thöông tim thì chuùng toâi laøm theâm caän laâm saøng laø sieâu aâm tim vì noù coù khaû naêng phaùt hieän traøn maùu maøng tim, maøng phoåi khaù chính xaùc, khoâng maát nhieàu thôøi gian, khoâng gaây ñau ñôùn, khoâng bieán chöùng. Neáu sieâu aâm coù traøn maùu maøng tim chuùng toâi tieán haønh moå caáp cöùu(7). Veà daáu hieäu cheøn eùp tim ghi nhaän trong 2 tröôøng hôïp VTT do hoaû khí, mieång ñaïn gaây loã thuûng nhoû 4 mm ôû taâm thaát Traùi vaø maøng ngoaøi tim, sau ñoù cuïc maùu ñoâng ñaõ bít loã thuûng maøng ngoaøi tim gaây neân beänh caûnh cheøn eùp tim. Vôùi 9 tröôøng hôïp coøn laïi vôùi loã raùch maøng ngoaøi tim töông ñoái roäng khoâng coù bieåu hieän cheøn eùp tim treân laâm saøng roû raøng maëc duø trong luùc moå coù ghi nhaän traøn maùu maøng ngoaøi tim vaø maùu ñaõ thoaùt vaøo khoang maøng phoåi. Do ñoù khoâng theå chôø ñôïi coù trieäu chöùng cheøn eùp tim ñeå chaån ñoaùn veát thöông tim. Trong 3 ca toån thöông tim coù keøm theo ñöùt 1 nhaùnh ñoäng maïch vaønh, coù 1 ca töû vong, 2 ca xuaát vieän oån ñònh. ECG ñöôïc ño theo doõi trong nhöõng ngaøy ñieàu trò haäu phaãu, duø coù nhöõng daáu hieäu thieáu maùu cô tim nhöng nhöõng ngaøy veà sau thì tình traïng thieáu maùu cô tim caûi thieän vaø beänh nhaân xuaát vieän an toaøn(1, 2, 3). Phaân tích 3 tröôøng hôïp töû vongthì caû 3 ca ñeàu ñöôïc ñöa ñeán töø tuyeán tröôùc caùch Beänh vieän Chaâu Ñoác töø 17km ñeán 20km, luùc vaøo vieän huyeát aùp toát ña ñeàu < 80 mmHg, 2 ca thuûng taâm thaát Phaûi, 1 ca thuûng taâm thaát Phaûi - taâm thaát Traùi - ñöùt maïch vaønh Phaûi. Coù 2 ca ñöôøng kính loã thuûng > 2cm, 1 ca do veát thöông hoûa khí thuûng tim keát hôïp vôùi toån thöông nhieàu cô quan trong oå buïng. Nguyeân nhaân töû vong: 2 tröôøng hôïp do maát maùu naëng, 1 tröôøng hôïp do nhieãm truøng trung thaát vaø maøng phoåi traùi. Tröôøng hôïp I: beänh nhaân bò thuûng tim 2 loã taâm thaát Phaûi, taâm thaát Traùi vaø vaø maïch vaønh Phaûi, beänh nhaân nhaäp vieän ñöôïc chaån ñoaùn veát thöông phoåi neân ñöôïc xöû trí daãn löu maøng phoåi vaø theo doûi. Vieäc chaån ñoaùn veát thöông tim bò chaäm treå vaø phaãu thuaät khoâng kòp thôøi treân moät tröôøng hôïp toån thöông tim nhieàu nôi neân beänh nhaân töû vong. Tröôøng hôïp II: beänh nhaân bò veát thöông taâm thaát Phaûi sau ñoù chaûy maùu thöù phaùt traøn maùu maøng phoåi Traùi phaûøi moå laïi laàn II. Tröôøng hôïp III: Beänh nhaân bò veát thöông hoûa khí do mieång löïu ñaïn xuyeân töø hoâng Traùi laøm thuûng daï daøy 2 loã, thuûng cô hoaønh, thuûng tim. Mieång ñaïn caém vaøo maët sau xöông öùc. Sau ñoù beänh nhaân bò nhieãm truøng khoang maøng phoåi Traùi vaø trung thaát, beänh nhaân töû vong sau 28 ngaøy ñieàu trò. KEÁT LUAÄN Neân baùo ñoäng tình traïng baïo löïc xaûy ra ngaøy caøng nhieàu ôû noâng thoân vaø hung khí laø dao muõi nhoïn (söû duïng ñeå ñaâm), vaø dao Thaùi Lan ñöôïc duøng raát roäng raûi (vì giaù thaønh reû), ñeå böøa baûi, khoâng caát doïn sau khi duøng. Ngöôøi gaây aùn vaø naïn nhaân thöôøng treû, trong ñoä tuoåi thanh nieân (15 - 37 tuoåi), laø löùa tuoåi boàng boät, noùng naûy, thieáu suy nghæ. Veà chaån ñoaùn veát thöông tim, chuùng toâi chæ ño ECG 1/11 ca vaø cuõng khoâng choïc doø maøng tim ca naøo tröôùc moå. Nhöng laïi söû duïng sieâu aâm nhieàu hôn (8/11 ca) keát hôïp vôùi daáu hieäu sinh toàn (huyeát aùp taâm thu thaáp <80 mmHg) ñoàng thôøi quan saùt veát dao ñaâm ôû thaønh ngöïc (ña soá laø ngöïc traùi). Treân thöïc teá chuùng toâi ñaõ chöa chaån ñoaùn laàm tröôøng hôïp naøo veà VTT khi phaãu thuaät, qua ñoù chuùng toâi nhaän thaáy vai troø raát ích lôïi cuûa sieâu aâm trong chaån ñoaùn VTT, neáu coù hình aûnh traøn maùu maøng tim thì moå ngay khoâng ñôïi ñeán daáu hieäu cheøn eùp tim. Trong ñieàu trò veát thöông tim töông ñoái goïn vaø saéc, kích thöôùc khoâng daøi laém (1/11 ca coù chieàu daøi >2,5 cm) thöôøng ñi theo chieàu doïc cuûa tim ít gaây toån thöông maïch vaønh (chæ 2/11ca coù toån thöông nhaùnh Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 431 Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 nhoû ñoäng maïch vaønh) cuõng nhö chöa thaáy toån thöông caùc nuùt taïo nhòp vaø boù daãn truyeàn cuõng nhö caùc valve vaø vaùch lieân thaát- nhæ cuûa tim. ÔÛ ñaây coù leõ do ñaëc thuø kích côû cuûa dao Thaùi Lan (muõi nhoïn soáng löng heïp, beà roäng nhoû, löôûi dao ngaén) neân vieäc xöû lyù ñôn giaûn chæ khaâu goïn baèng chæ soir vaøi muõi ñôn. Hieän taïi 3 kíp tröïc ngoaïi khoa cuûa BV. CÑ cuøng tröïc tröôûng tua ñeàu coù theå xöû trí veát thöông tim. Qua 3 ca töû vong do veát thöông tim ñöôïc ñieàu trò taïi BVCÑ nhaän thaáy caû 3 ñeàu cö nguï ôû 3 huyeän laân caän (An Phuù, Tònh Bieân vaø Taân Chaâu) coù khoaûng caùch ñòa lyù caùch CÑ trung bình >17 km, trong ñoù coù 2 huyeän phaûi qua phaø (Coàn Tieân,ø Chaâu Giang). Maø trong khi caû 3 nôi naøy ñeàu ñaõ trieån khai vaø coù khaû naêng phaãu thuaät, ñeàu coù theå gaây meâ noäi khí quaûn, vaäy lieäu hoï coù ñöôïc pheùp moå ngöïc khaâu veát thöông tim trong tröôøng hôïp toái khaån caáp hôn laø neáu chuyeån vieän thì khaû naêng töû vong cao. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Asensio JA, Murray J, Dementriades D, Berne J, Cornwell E, Velmahos g, Gomez H, Berne TV: Penetrating cardiac injuries: a prospective study of variables predicting outcomes- Journal of the American College of Surgeons. 2. Ahmet O., Azman A., Munacettin C, Sami K, Engin B., Hikmet K.: Penetrating cardiac injuries-Turk J Med Sci 32 (2002) 499- 503. 3. Baron L Haman, Mathew A. lowitt, Greg J Matter, D. Brent Glamann, Shyla T. High, Susan S. Bruce: Complex cardiac stab wound- Baylor University Medical Center Proceedings. 4. Argyl B.: Chest trauma- www.madsci.com/ manu/ trau_ che. htm. 5. Moore EE Cogbill et al: Cardiothoracic trauma- www.medal.org/docs_ch29/doc_ch29.09.html. 6. Brian E. Barden, Raleigh B. Kent III: Multiple Penetrating Injuries to the Heart Diagnosed with Ultrasonography- www. medscape. com. Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004 432