Bài giảng Vòng tránh thai lạc chỗ trong ổ bụng: nhân 12 trường hợp tại medic TPHCM

VÒNG TRÁNH THAI LẠC CHỖ TRONG Ổ BỤNG: NHÂN 12 TRƯỜNG HỢP TẠI MEDIC TPHCM Jasmine Thanh Xuân, Phan Thanh Hải, Nguyễn Thiện Hùng, Nguyễn Văn Công, Hồ Chí Trung, Lê Văn Tài, Lê Thanh Liêm, Nguyễn Minh Thiền, Võ Nguyễn Thành Nhân I. TỔNG QUAN II. CÁC TRƯỜNG HỢP VÒNG LẠC CHỖ: PHÂN TÍCH và BÀN LUẬN III. KẾT LUẬN NỘI DUNG 222/01/2019 ➢ Đặt vòng là phương pháp tránh thai khá phổ biến hiện nay (Tcu >>>Dana) ➢ Tai biến nặng là vòng xuyên thủng TC (ra vùng chậu, ổ phúc mạc, vào các tạng lân cận (#1/1000), liên quan đến thủ thuật đặt, bất thường tử cung hoặc sai chỉ định đặt vòng. ➢ Hồi cứu hình ảnh 12 ca vòng lạc chỗ tại Medic (2007 đến nay): SA bụng + XQ (KUB) + 6 ca chụp CT bụng ( đánh giá vị trí, biến chứng và theo dõi/phẫu thuật). I. TỔNG QUAN 322/01/2019 II. CÁC TRƯỜNG HỢP LẠC CHỖ PHÂN TÍCH & BÀN LUẬN 1. Loại vòng và các vị trí lạc chỗ: TC= 12 ca 422/01/2019 2. Tuổi: ▪ 33 →70 tuổi; ▪ Có 3 BN sanh thêm 1→3 con sau khi đã đặt vòng ▪ 1 BN có tiền căn cắt TC. ▪ 11 BN không có tiền căn phẫu thuật TC ▪ Tất cả đều không khám định kỳ sau đặt vòng. II. CÁC TRƯỜNG HỢP LẠC CHỖ PHÂN TÍCH & BÀN LUẬN 522/01/2019 3. Lý do khám: ▪ 8 BN không triệu chứng (khám SKĐK / khám bệnh khác, được phát hiện tình cờ qua SA bụng và/hoặc chụp XQ bụng). Hầu hết BN không nhớ mình có đặt vòng. ▪ 3 BN có triệu chứng về đường tiết niệu (tiểu gắt, buốt, lắt nhắt) từ 2 →7 năm) ▪ 1 BN: tiêu ra máu 2 năm II. CÁC TRƯỜNG HỢP LẠC CHỖ PHÂN TÍCH & BÀN LUẬN 622/01/2019 II.CÁC TRƯỜNG HỢP LẠC CHỖ PHÂN TÍCH & BÀN LUẬN 4. Số lượng, loại vòng lạc chỗ và biến chứng: ▪ 3 BN có cùng lúc 2 vòng: - 1 BN có hai loại (1T trong TC và 1Dana ngang rốn P) - 2 BN có hai vòng T vùng chậu. ▪ 8 Dana lạc chỗ không biến chứng, chỉ theo dõi (dưới gan P, thượng vị, sát thành bụng P-T, cạnh P tử cung, sát thành chậu T, ) ▪ 4 T có biến chứng: - xuyên BQ tạo sỏi BQ - thủng trực tràng gây tiêu máu ➢ Khả năng Tcu nhọn dễ xuyên tạng hơn Dana. 722/01/2019 5. Hình ảnh Siêu âm vòng lạc chỗ: ▪ SA bụng/TVS: dễ quan sát vòng trong TC hoặc dị vật vòng tạo sỏi BQ. ▪ Các BN không tr. chứng LS: SA thường bỏ sót và chỉ thấy khi XQ bụng định hướng đi tìm (8/12BN) ▪ 4/12 BN SA không thấy vòng trong TC nhưng thấy phản âm dày sáng bất thường vùng BQ (dị vật lớn ở BQ cho bóng lưng dơ), trực tràng (echo dày bất thường lòng trực tràng). ▪ Dana đặc trưng với hình 6 nốt echo dày nằm thành dãi, trong khi Tcu thường tạo xảo ảnh nhấp nháy (twinkling artefact Doppler) khi vào BQ. II. CÁC TRƯỜNG HỢP LẠC CHỖ PHÂN TÍCH & BÀN LUẬN 822/01/2019 6. Hình ảnh XQ bụng (KUB) vòng lạc chỗ: ▪ XQ bụng (KUB) dễ dàng nhận thấy hình dạng và vị trí vòng nhưng không đánh giá hết biến chứng ▪ 8/12 BN chụp XQ bụng tình cờ phát hiện hoặc nghi ngờ vòng lạc chỗ sau đó chuyển SA bụng tìm vòng ▪ 4 trường hợp còn lại SA ghi nhận bất thường về vị trí vòng Tcu trước và xác chẩn bằng XQ bụng II. CÁC TRƯỜNG HỢP LẠC CHỖ PHÂN TÍCH & BÀN LUẬN 922/01/2019 7. Các phương tiện CĐHA khác tìm vòng lạc chỗ: ➢ CT bụng cho thấy rõ ràng hình ảnh/vị trí vòng trong không gian 3 chiều, trong ổ bụng hay biến chứng xuyên tạng ➢ Nội soi bàng quang, trực tràng: thấy rõ dị vật tạo sỏi, xác chẩn vòng xuyên tạng, đánh giá niêm mạc BQ, TT tại vị trí vòng xuyên thấu. II. CÁC TRƯỜNG HỢP LẠC CHỖ PHÂN TÍCH &BÀN LUẬN 1022/01/2019 Hình ảnh ca Lâm Sàng 1 1122/01/2019 - Dana lạc chỗ vùng dưới gan, không biến chứng, theo dõi không xử trí. - XQ thấy trước, SA tìm vòng. CT xác chẩn. 22/01/2019 12 Hình ảnh ca Lâm Sàng 2 - 2 vòng: T trong TC, Dana dưới gan P. - XQ thấy trước, SA tìm vòng sau. 22/01/2019 13 Hình ảnh ca Lâm Sàng 3 - Dana sát thành bụng Trái. Không triệu chứng. - Tử cung không có vòng. - XQ thấy trước, SA tìm vòng sau. 22/01/2019 14 Hình ảnh ca Lâm Sàng 4 - XQ: Dana vùng thượng vị - SA không tìm thấy do bụng nhiều hơi. - BN không triệu chứng LS. Theo dõi không xử trí. 22/01/2019 15 Hình ảnh ca Lâm Sàng 5 22/01/2019 16 Hình ảnh ca Lâm Sàng 6 42f, đến khám vì đi cầu ra máu. 2 năm trước, BN đi thay vòng T đã đặt 10 năm. Sau đó, Bn thường than đau bụng dưới+ cầu ra máu. SA thấy vòng T trong TC và một cấu trúc phản âm dày sáng trong trực tràng. CT: 2 vòng T, một trong TC và 1 trong trực tràng. Nội soi trực tràng: có hình ảnh vòng T xuyên thủng niêm mạc TT. 22/01/2019 17 Hình ảnh ca Lâm Sàng 7 49F, tiếp tục sanh thêm 3 con sau đặt vòng 18 năm. Tiểu buốt, lắt nhắt 7 năm nay. SA bụng+ TVS: dị vật lớn dính đáy BQ # 4cm, cho bóng lưng mạnh, nghĩ sỏi. XQ bụng: vòng tạo sỏi BQ. CT bụng: vòng trong ổ bụng, cành dọc xuyên đáy bàng quang tạo sỏi. Soi BQ: sỏi lớn vùng đáy+ loét niêm mạc. Phẫu thuật lấy sỏi lớn BQ bao quanh vòng T. Giả thuyết gây thủng tử cung khi đặt vòng 1822/01/2019 ▪ Tai biến thủ thuật ▪ Đặt vòng sớm < 6 tháng sau sanh, đang cho con bú ( liên quan estrogen thấp) ▪ TC bất thường. ➢ SA dễ dàng thấy vòng trong TC. ➢ Khi vòng lạc chỗ vào ổ bụng, SA khó tìm, nhất là vòng nằm sâu hoặc lẫn vào các quai ruột. ➢ XQ bụng (KUB) thấy vị trí và hình dạng vòng nhưng không xác định vòng trong/ngoài tạng hay ổ phúc mạc, không đánh giá được đầy đủ các biến chứng. ➢ CT bụng: chính xác vị trí trong không gian 3 chiều của vòng xuyên tạng/ ổ bụng kèm những biến chứng. ➢ Luôn kết hợp SA + XQ +/- CT bụng để tìm vòng lạc chỗ, đặc biệt khi có biến chứng. ➢ Ghi nhận: vòng T thường có biến chứng xuyên tạng hơn Dana. III. KẾT LUẬN 1922/01/2019 Tài liệu tham khảo 1. Nguyễn Thiện Hùng. Nhân 12 ca vòng tránh thai lạc chỗ tại Medic. Tháng 9.2018 2. Nguyễn Thiện Hùng. Intraabdominal migrating of intrauterine contraceptive device. Bài soạn về siêu âm chẩn đoán. Tháng 2.2012. https://www.nguyenthienhung.com/2011/02/migrating-of- intrauterine-devices.html 3. Hillary E. Boortz et al.Migration of Intrauterine Devices: Radiologic Findings and Implications for Patient Care. Radiographics, Vol. 32. No. 2. May. 2012 4. Abdoul Aziz Diouf et al. Migration of intrauterine device into the pelvic cavity: exploration strategy and management in African environment. Int J Reprod Contracept Obstet Gynecol 2017;6:757-60. 5. Istanbulluoglu MO et al.Bladder Perforation Related to Intrauterine Device. J Chin Med Assoc 2008;71(4):207–209 2022/01/2019 XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN QUÝ ĐỒNG NGHIỆP 2122/01/2019