Bài giảng Thuốc diệt cỏ (herbicides)

THUOÁC DIEÄT COÛ (HERBICIDES) 6 taùc duïng cuûa thuoác tröø coû Phaân huûy caùc vaät chaát höõu cô. Phaù huûy caùc caáu truùc chöùc naêng teá baøo. Laøm baát ñònh caùc teá baøo sinh saûn. Laøm ñoâng tuï caùc teá baøo hoâ haáp. Laøm baát ñònh quaù trình quang hôïp. Laøm öùc cheá quaù trình toång hôïp protein: Aûnh höôûng tröïc tieáp leân phaân töû ARN, tröïc tieáp leân quaù trình dòch maõ code trong toång hôïp protein. Phaân loaïi thuoác tröø coû Nhoùm thuoác tröø coû voâ cô: Caùc loaïi thuoác tröø coû laø muoái sulfat, nitrat, chlorua, thiocyanates cuûa caùc kim loaïi nhö Cu, Ca, Fe, Mg, P, Na, NH3… Gaàn ñaây, ngöôøi ta thöôøng duøng chuû yeáu caùc loaïi nhö CaCN2, FeSO4, NaClO3 vaø ñoâi khi caû axit sulfuaric. Nhoùm thuoác tröø coû höõu cô Nhoùm caùc ñoàng ñaúng cuûa Nitrophenol vaø Nitroaniline Thoâng duïng nhaát coù Dinitroorthocresol (DNOC) 2,6 Dinitroanilin coù teân goïi laø Penoxalin. Nhoùm thuoác tröø coû höõu cô Nhoùm hocmon thöïc vaät toång hôïp: Döïa treân caáu taïo moät loaïi hocmon thöïc vaät. Tieâu bieåu: 2,4dichlorophenoxyacetic acid (2.4-D) Ñoàng ñaúng 2.4-D Nhoùm thuoác tröø coû höõu cô Nhoùm Carbamat: chia laøm 3 loaïi: Ñoàng ñaúng cuûa axit carbamic NH2-COOH nhö Chlorprophame Ñoàng ñaúng cuûa thiocarbamat NH2-CO-SH nhö Triallate Ñoàng ñaúng cuûa dithiocarbamat NH2-CS-SH nhö Metam – Sodium Coâng thöùc caáu taïo Triallate Metam Nhoùm thuoác tröø coû höõu cô Nhoùm ñoàng ñaúng cuûa Ure (NH2-CO-NH2): Linuron, Neburon… Ñoàng ñaúng cuûa nitô maïch voøng (heterocycle azote): Triazine hay Atrazine. Nhoùm caùc ñoàng ñaúng maïch voøng höõu cô: Dicamba, Ioxynil hay Picloram. Chuyeån hoùa ethiofencarb NHOÙM THUOÁC DIEÄT NAÁM (FONGICIDES) Caùc phöông phaùp söû duïng coù theå laø nhaém vaøo xöû lyù haït gioáng, bao bì, ñaát troàng vaø cuõng coù theå laø phöông phaùp canh taùc… Thöôøng caùc loïai thuoác tröø naám taäp trung vaøo xöû lyù saâu beänh cho caùc loïai caây aên traùi, nho vaø moät soá loaïi rau coû Vieäc söû duïng caùc loaïi thuoác naøy phuï thuoäc vaøo loïai beänh, möùc ñoä, nguyeân nhaân, khí haäu vuøng dòch Cô cheá gaây beänh  Nguyeân nhaân gaây beänh laø caùc loaïi vi sinh vaät nhö naám, vi khuaån, vi ruùt… Coù 2 cô cheá gaây beänh chuû yeáu do vi sinh vaät: beänh beà maët (ngoïai baøo) vaø beänh aên saâu vaøo teá baøo (noäi baøo) Phaàn lôùn 80-90% caùc beänh do vi sinh vaät gaây neân ñeàu thuoäc cô cheá thöù 1 (beänh beà maët). Hình thöùc gaây beänh Ñoái vôùi nhöõng beänh beà maët thì vi sinh vaät khoâng coù khaû naêng thaâm nhaäp vaøo haøng raøo hoùa hoïc cuûa teá baøo tuy nhieân chuùng taùc duïng tröïc tieáp laøm: Trì treä quaù trình toång hôïp chaát höõu cô cuûa teá baøo thöïc vaät Laøm sai leäch khaû naêng haáp thu chaát ôû maøng teá baøo Taùc duïng ñeán quaù trình toång hôïp lipit, glucid Laøm quaù trình hoâ haáp vaø saûn sinh naêng löôïng ôû teá baøo giaûm xuoáng. Hình thöùc gaây beänh Ñoái vôùi tröôøng hôïp thöù hai thì baøo töû naám coù theå ñi vaøo trong maøng teá baøo hay coøn goïi laø taùc duïng hoaït hoùa. Hình thöùc naøy nguyeân nhaân gaây beänh laø do vi sinh vaät sinh ra caùc loaïi ñoäc toá (phytotoxic) trong qua tình thaâm nhaäp teá baøo. Vaø hoaït chaát naøy coù taùc duïng laøm baát ñoäng caùc phaûn öùng trong teá baøo thöïc vaät hoaëc hoaït hoùa baát thöôøng moät soá phaûn öùng ôû caây. Phaân loïai thuoác tröø naám Nhoùm voâ cô: Chia laøm 2 phaân nhoùm chính Kieàm vaø polysulfua: tieâu bieåu coù CaSx, BS4… Thuoác tröø naám coù chöùa ñoàng: tieâu bieåu coù (Cu(OH)2)-CuSO4, 3Cu(OH)2-CuCl2 -xH2O. Caùc loaïi thuoác naøy coù theå raát ñoäc keå caû ñoái vôùi caây troàng ôû nhieät ñoä cao (>30oC) Nhoùm höõu cô Nhoùm höõu cô chöùa Kim loïai: Nhoùm höõu cô chöùa Stanic (Sn): Coù 2 loïai hai duøng chuû yeáu laø (C6H5)3 – Sn – OCOCH3) (fentine acetat) vaø (C6H5)3 – Sn – OH (fentine hydroxit) Nhoùm höõu cô chöùa Thuûy ngaân (Hg): Coù coâng thöùc chung laø R-Hg-X R: methyl, ethyl, phenyl, methoxyl, methoxylethyl… X: Chlorua, bromua, acetat, benzoate, phosphat, silicat… Nhoùm höõu cô Nhoùm Dithiocarbamat: Coù 3 loïai chuû yeáu vaø taùc duïng cuûa chuùng cuõng raát khaùc nhau. n-dimethyl dithio carbamat: nhö Thirame Ethylen bis dithio carbamat: nhö Zinebe, Manebe, Mancozebe. Ethylen diizo thiocyanat: S=C=N-CH2-CH2-N=C=S Nhoùm höõu cô Nhoùm maïch voøng chöùa chlor Nhoùm Trichloromethylsulfenimid Dinitrophenol Nhoùm ñoàng ñaúng cuûa Benzen Benzimidazone vaø thiophanate Carboxamid Quaù trình chuyeån hoùa chaát ñoäc Chuyeån hoùa fenthion trong cô theå NHOÙM THUOÁC TRÖØ SAÂU (INSECTICIDES) Taùc duïng leân heä thaàn kinh: tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán 2 loaïi enzime laø acetylcholinesterase vaø monoaminase, coù vai troø quan troïng trong chuoãi phaûn öùng chuyeàn xung löôïng thaàn kinh. Taùc duïng leân qua trình sinh toång hôïp chitine, moät hocmon quan troïng kieåm soaùt söï phaùt trieån cuûa coân truøng. Taùc duïng leân enzime glucolyse, moät loïai men quan troïng nhaát trong quaù trình chuyeån hoùa caùc chaát höõu cô. Taùc duïng leân caùc phaûn öùng daây chuyeàn oxy hoùa khöû. Thuoác dieät coân truøng Nhoùm hôïp chaát höõu cô chöùa chlor: Ñaïi dieän coù DDT vaø Lindane (hexachlorocylohexan). Thuoác dieät coân truøng Nhoùm hôïp chaát höõu cô chöùa phospho: chuû yeáu taùc duïng leân heä thaàn kinh vaø ñöôïc chia thaønh 3 nhoùm nhoû: Nhoùm aliphatic: nhö Malathion h1 Nhoùm aromatic: nhö Parathion h2 Nhoùm heterocycle: nhö Quintiofos Thuoác dieät coân truøng Nhoùm Carbamat: chuû yeáu taùc duïng leân heä thaàn kinh, chia thaønh 3 nhoùm Thiocarbamat: nhö Thiramin, Tetraethylthiuramin. Carbaryl Carbofuran: thöôøng duøng xöû lyù ñaát, aáu truøng giun, coân truøng… Thaûo luaän Sinh vieân thaûo luaän veà caùc bieän phaùp giaûm thieåu taùc haïi cuûa thuoác BVTV ñeán moâi tröôøng vaø con ngöôøi