Bài giảng Tâm lý quản trị kinh doanh - Chương 1: Tổng quan về tâm lý quản trị kinh doanh

BÀI GIẢNG TÂM LÝ QUẢN TRỊ KINH DOANH Khoa: Khách sạn – Du lịch Bộ môn: Marketing Du lịch TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI THUONGMAI UNIVERSITY ---------------------- DHTM_TMU 2 TÂM LÝ QUẢN TRỊ KINH DOANH 1. Mã học phần: TMKT0211 2.Số tín chỉ: 2 (24, 6) 3. Đánh giá: + Chuyên cần : 10% + Thực hành : 30% + Thi cuối kỳ : 60% DHTM_TMU TÀI LIỆU THAM KHẢO TÀI LIỆU BẮT BUỘC 1. Hoàng Văn Thành (2016), Tâm lý quản trị kinh doanh, NXB Thống Kê 2. Thái Chí Dũng (2011), Tâm lý học quản trị kinh doanh, NXB Thống Kê. 3. Vũ Dũng (2008),Sự giao tiếp trong kinh doanh và quản trị, NXB Văn hóa Thông tin. 4.Nguyễn Đình Xuân (2005),Tâm lý học quản lý, NXB ĐH Quốc Gia Hà Nội. TÀI LIỆU KHUYẾN KHÍCH 1. Mai Hữu Khuê (2007), Tâm lý học ứng dụng trong quản lý kinh doanh, Nxb Chính trị quốc gia. 3 DHTM_TMU 4 NỘI DUNG HỌC PHẦN Cấu trúc Số tiết Chƣơng 1: Tổng quan về tâm lý quản trị kinh doanh 4 Chƣơng 2: Đặc điểm và các quy luật tâm lý cá nhân 5 Chƣơng 3: Đặc điểm và các quy luật tâm lý tập thể lao động 5 Chƣơng 4: Tâm lý lãnh đạo và êkip lãnh đạo 5 Chƣơng 5: Tâm lý trong hoạt động kinh doanh 4 Chƣơng 6: Giao tiếp trong quản trị kinh doanh 5 DHTM_TMU Chƣơng 1: Tổng quan về tâm lý quản trị kinh doanh 5 Click to add Title 1.1 Click to add Title 1.2 Click to add Title 1.3 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị KD Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh Khái niệm và nội dung cơ bản của tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 1.1 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị kinh doanh 1.1.1. Khái niệm và chức năng của Tâm lý 1.1.1.1. Khái niệm  Tâm lý 6 Tâm lý là sự phản ánh sự vật hiện tượng của thế giới khách quan, não làm chức năng phản ánh đó. Sự phản ánh này có tính chất chủ thể và mang bản chất xã hội - lịch sử. Từ điển tiếng Việt đưa ra định nghĩa tổng quát: “Tâm lý là tâm hồn, là ý nghĩ và tình cảm, tạo thành đời sống nội tâm của con người ” Tâm lý là những hiện tượng tinh thần xảy ra trong đầu óc con người và gắn liền với mọi hoạt động của họ. DHTM_TMU  Tâm lý học - Tâm lý học nghiên cứu sự hình thành, vận hành và phát triển của các hoạt động tâm lý. - Trong giai đoạn đầu của lịch sử phát triển, tâm lý học còn là một bộ phận của triết học - Khi con người nhận thức được sự tồn tại của “tâm hồn” và để tâm nghiên cứu nó thì tâm lý học dần tách ra trở thành một khoa học độc lập. 7 1.1 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 1.1.1.2. Chức năng của tâm lý 8 Chức năng Nhận thức Phản ánh hiện thực tự nhiên, xã hội và bản thân con người. Thúc đẩy hành động Tâm lý giúp con người định hướng, điều khiển và điều chỉnh các hoạt động Kiểm soát + Thứ nhất, người đó phải có bộ não bình thường. + Thứ hai, người đó phải có mối quan hệ trong xã hội và với thế giới tự nhiên. 1.1 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 1.1.2. Quá trình phát triển của tâm lý quản trị kinh doanh 9 1.1.2.1. Các giai đoạn phát triển của tâm lý học Tâm lý học hiện đại Tâm lý học truyền thống Tâm lý học cổ đại 1.1 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 10 Tâm lý học cổ đại Học thuyết duy tâm cổ đại cho rằng tâm lý là hiện tượng hoàn toàn phi vật chất, là “phần hồn” đối lập với “phần xác”. Học thuyết duy vật cổ đại cho rằng tâm lý là vật chất, vận động và biến đổi theo quy luật của thế giới vật chất. Tâm lý không tách khỏi cơ thể và không phải là bất tử 1.1 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 11 Duy vật cổ đại Theo “thuyết nguyên tử luận” của Đêmôcrát (460 - 370 tr.CN) cho rằng tâm lý được tạo ra từ các nguyên tử Các học thuyết khác lại quan niệm tâm lý được tạo thành từ đất, nước, lửa, khí... Theo “thuyết khí chất” của Hypôcrát (460 - 377 tr.CN), tâm lý được cấu tạo bởi 4 chất trong cơ thể, gồm: “Máu”, “Chất tiết ra” ở trong não, “Chất tiết ra” ở trong gan, “Chất tiết ra” ở trong dạ dày 1.1 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 12 Tâm lý học truyền thống Thuyết nhị nguyên: R.Đêcác (1596 - 1650), cho rằng vật chất và tâm hồn là hai thực thể song song tồn tại. Nhà triết học Đức Vônphơ (1659 - 1754): Thuật ngữ "tâm lý học" đã được sử dụng lần đầu tiên trong các cuốn sách của ông Học thuyết tiến hóa của Đác-uyn (1909-1882): học thuyết này là cơ sở để giải thích sự phát triển tâm lý của các loài sinh vật từ thấp đến cao Đến thế kỷ XIX, tâm lý học phát triển với tư cách là khoa học thực nghiệm ở các nước Đức, Nga, Mỹ, Anh, Pháp Các nhà triết học duy tâm chủ quan như Béccơli (1685 - 1753), E.Makhơ (1838 - 1916) cho rằng thế giới không có thực Học thuyết duy tâm phát triển tới mức độ cao, thể hiện ở "ý niệm tuyệt đối" của Hêghen. Phơbách (1804 - 1872): Ông khẳng định tinh thần, tâm lý không thể tách rời khỏi bộ não con người 1.1 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 13 Tâm lý học hiện đại Tâm lý học ghextan ra đời vào năm 1913, do 3 nhà tâm lý học người Đức là M. Wertheimer (1880 - 1943), V. Kohler (1887 - 1967) và K. Koffka (1886 - 1941) lập ra. Đây là trường phái chuyên nghiên cứu về tri giác Trƣờng phái tâm lý học hành vi ra đời vào năm 1913 ở Mỹ, do J. Watson (1878 - 1958) sáng lập. Tâm lý học hành vi lấy hành vi làm đối tượng nghiên cứu, đồng nhất hành vi con người với hành vi của động vật Phân tâm học do S. Freud (1856 - 1939), bác sỹ thần kinh và tâm thần người Áo sáng lập, nên còn gọi là tâm lý học Freud. Trường phái này được xây dựng trên khái niệm vô thức Trường phái tâm lý học Mácxit (tâm lý học hoạt động): lấy triết học duy vật biện chứng và duy vật lịch sử làm cơ sở lý luận và phương pháp luận 1.1 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 1.1.2.2. Quá trình phát triển của tâm lý học xã hội 14 Tư tưởng về tâm lý - xã hội thời cổ đại Thế kỷ XVIII: tư tưởng về tâm lý - xã hội được phổ biến rộng rãi Tư tưởng về tâm lý - xã hội của chủ nghĩa Mác - Lênin a. Những tư tưởng tiêu biểu về tâm lý - xã hội . 1.1 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 15 1 G.Tard (1843 - 1904) 2 G.Lobon (1841 - 1931) người Pháp 3 U.Macdugolo (1871 - 1938) người Mỹ b. Tâm lý học xã hội với tư cách là một khoa học độc lập 1.1 Một số vấn đề chung về tâm lý và tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 16 1.2.1. Quản trị cổ điển Lý thuyết của Taylor (1856 – 1915) Mc. Weber (1864 - 1920) Lý thuyết của Frank Bunker Gilbreth (1868 - 1924) DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 1.2.1.1. Lý thuyết của Taylor (1856 - 1915): Những nguyên tắc cơ bản của lý thuyết Taylor là: - Xây dựng phương pháp khoa học để thực hiện có kết quả từng công việc cụ thể trong nhà máy. - Tuyển chọn, huấn luyện công nhân phù hợp với mỗi công việc. - Xây dựng định mức lao động và phân công, hợp tác lao động một cách khoa học. 17 Ƣu điểm Hạn chế - Hướng dẫn, tạo điều kiện cho người lao động thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao. - Phối hợp hoạt động của các bộ phận, cá nhân một cách nhịp nhàng. - Quan tâm đến định mức lao động máy móc hóa con người", cột chặt người lao động vào dây chuyền sản xuất để quản lý, tạo điều kiện cho giới chủ khai thác, bóc lột sức lao động của người công nhân DHTM_TMU 1.2.1.2.. Lý thuyết của Henry Lawrence Gantt (1861 – 1919) 18 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh Tổ chức hoạt động của con người hài hòa với các quy luật tự nhiên. 1 Trả lương theo sản phẩm, dùng tiền thưởng để kích thích lao động 2 Xây dựng thành công “biểu đồ quyết toán hàng ngày” 3 DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 19 1.2.1.3. Lý thuyết của Frank Bunker Gilbreth (1868 - 1924) ) và F.Lilian (1878 - 1972) - Nghiên cứu các cử động đưa đến cách tốt nhất để làm một công việc 3 Tăng năng suất bằng biện pháp giảm động tác thừa 2 Nghiên cứu các dàn giáo có thể điều chỉnh được 1 DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 20 1.2.2. Quản trị Hành chính Lý thuyết của Henry Faylol(1841 - 1925) Mc. Weber (1864 - 1920) Chester Barnard (1886 - 1961) Lý thuyết của Luther Glich và Lydal urwich DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 21 Kỹ thuật hay sản xuất Tài chính Quản lý tài sản và nhân viên Kế hoạch thống kê Những hoạt động quản lý tổng hợp Tiếp thị 1.2.2.1. Lý thuyết của Henry Faylol(1841 - 1925): Chia hoạt động sản xuất kinh doanh làm 6 nhóm: DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 22 1.2.2.1. Lý thuyết của Henry Faylol(1841 - 1925): Xây dựng lý thuyết quản trị theo tổ chức với 14 nguyên tắc: Phân chia công việc Tập trung thẩm quyền Tương quan giữa thẩm quyền và trách nhiệm Tuân thủ nguyên tắc giai đẳng Kỷ luật Trật tự Thống nhất chỉ huy Công bằng (sự hợp tình hợp lý) Tập trung lãnh đạo Sự ổn định trong việc hưởng dụng Cá nhân phụ thuộc lợi ích chung Tính sáng tạo Thù lao tương xứng Tình đồng đội DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 23 1.2.2.2. Lý thuyết của Mc. Weber (1864 - 1920) Mc. Weber Phân công nhiệm vụ căn cứ vào chức vụ theo quy định và thể lệ. Xây dựng một cơ cấu tổ chức chặt chẽ, đề ra hệ thống các quy định luật lệ DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 24 1.2.2.3. Lý thuyết Chester Barnard (1886 - 1961) Chester Barnard Người thực hiện có thể và thực sự hiểu được thông tin. Nội dung mệnh lệnh phải phù hợp với tổ chức Nội dung mệnh lệnh ở thời điểm đó phải phù hợp với lợi ích của người thực hiện Người thực hiện có khả năng tuân thủ về thể chất và tinh thần DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 1.2.2.4. Lý thuyết của Luther Glich và Lydal urwich 25 Bố trí đúng người vào bộ máy tổ chức 1 Phải có một nhà quản lý cao cấp nhất trong tổ chức 2 Phải tuân thủ triệt để nguyên tắc thống nhất điều khiển 3 Phải có nhân viên chuyên môn 4 Phải thành lập các đơn vị nhỏ trong tổ chức 5 Uy quyền 3 6 Phải cân đối quyền hành và trách nhiệm 7 DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 1.2.3.Lý thuyết tâm lý xã hội trong quản trị 26 Các lý thuyết Nội dung Hugo Munsterberg Bố trí công việc phải phù hợp với tâm sinh lý con người Mary Parker Follet Việc đưa ra và tiếp nhận mệnh lệnh phải là vấn đề thống nhất thông qua các ứng xử vòng tròn Elton Mayo Lý thuyết quan hệ người - người. Douglas Mc.Gregor Lý thuyết X và Y nổi tiếng Kaizen Trong quản lý phải luôn có sự đổi mới T.Peter và R.Waterman nêu ra một số điểm đặc trưng của nhà quản trị hoạt động có hiệu quả Peter Drucker quản lý có 3 chức năng: quản lý một doanh nghiệp, quản lý các nhà quản lý và quản lý công nhân, công việc DHTM_TMU 1.2. Các lý thuyết về tâm lý quản trị kinh doanh 1.2.4. Lý thuyết tâm lý con người trong quản trị 27 Các lý thuyết Nội dung Abraham Maslow Murrey Lý thuyết về nhu cầu  NQT quan tâm đáp ứng các NC để động viên, phát huy tính tích cực của người LĐ 8 bậc nhu cầu  NQT phải nắm bắt được NC trong từng thời điểm để kích thích và đáp ứng Elton Mayo 2 quan điểm: Cá nhân và những vấn đề riêng tư Herzberg Yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới tinh thần và không ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống của người LĐ Gregor Lý thuyết X và Y Nhà QT Nhật Bản Lý thuyết Z DHTM_TMU 1.3.Khái niệm và nội dung cơ bản của tâm lý quản trị kinh doanh 1.3.1. Khái niệm tâm lý quản trị kinh doanh 1.3.1.1. Khái niệm kinh doanh  Tổng quát: 28 1 3 Kinh doanh là dùng công sức và tiền của để tổ chức hoạt động nhằm mục đích kiếm lời trên thị trường. Kinh doanh là bỏ ra một số vốn ban đầu vào hoạt động trên thị trường để thu lại một số vốn lớn hơn sau một khoảng thời gian nào đấy. Kinh doanh là các hoạt động nhằm mục tiêu sinh lời của các chủ thể kinh doanh trên thị trường... kinh doanh là một quá trình kế hoạch hóa và thực hiện các chính sách về sản xuất, phân phối (thương mại) hàng hoá và hoạt động dịch vụ nhằm tạo ra lợi nhuận DHTM_TMU 1.3.1. Khái niệm tâm lý quản trị kinh doanh 1.3.1.2. Khái niệm quản trị  Tổng quát: 29 1 3 Quản trị là các hoạt động được thực hiện nhằm đảm bảo hoàn thành công việc thông qua nỗ lực của người khác. . Quản trị là một hoạt động thiết yếu nhằm đảm bảo phối hợp có hiệu quả các hoạt động của những người cộng sự trong cùng một tổ chức. . Quản trị là sự phối hợp có hiệu quả các hoạt động của những cá nhân nhằm đạt được mục tiêu chung của tổ chức. Quản trị là sự tác động có mục đích, có định hướng, có kế hoạch và có hệ thống từ chủ thể quản trị đến khách thể của nó, nhằm đạt được những mục tiêu mà tổ chức đã đề ra. 1.3.Khái niệm và nội dung cơ bản của tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 1.3.1.3. Quản trị kinh doanh Quản trị kinh doanh là sự tác động liên tục, có tổ chức, có định hướng của chủ thể doanh nghiệp lên tập thể lao động trong doanh nghiệp, sử dụng một cách tốt nhất mọi tiềm năng và cơ hội để đạt được mục tiêu đề ra theo đúng luật pháp và chuẩn mực xã hội. 30 Nhiệm vụ Chức năng Xác định mục tiêu, kế hoạch, chiến lược kinh doanh Hoạch định (Planning) Tổ chức hoạt động, đảm bảo sự phối hợp hài hòa giữa các bộ phận. Tổ chức (Organizing) Trang bị cơ sở vật chất, phân công quản lý sử dụng. Quản lý con người (Staffing) Kiểm tra (Controlling) 1.3.Khái niệm và nội dung cơ bản của tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 1.3.1.4. Tâm lý quản trị kinh doanh Tâm lý quản trị kinh doanh là một môn khoa học chuyên ngành được ứng dụng vào hoạt động quản trị kinh doanh. Hoạt động kinh doanh là một hoạt động tổng hợp của nhiều ngành: sản xuất, thương mại, dịch vụ... Do vậy, tâm lý quản trị kinh doanh cũng phải được hiểu theo nghĩa rộng, bao trùm tất cả các lĩnh vực kinh doanh trên. 31 1.3.Khái niệm và nội dung cơ bản của tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 1.3.2. Nội dung cơ bản của tâm lý quản trị KD 32 Phương pháp nghiên cứu Đối tượng củaTL QTKD Nhiệm vụ TL QTKD 1.3.Khái niệm và nội dung cơ bản của tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 33 Đối tƣợng của TL QTKD Toàn bộ đời sống tâm lý của các cá nhân, tập thể lao động tham gia vào hoạt động kinh tế Các quy luật xuất hiện và phát triển của đời sống tâm lý con người trong lĩnh vực kinh doanh 1.3.Khái niệm và nội dung cơ bản của tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 34 Nhiệm vụ TL QTKD Nghiên cứu các hiện tượng tâm lý của con người trong kinh doanh Nghiên cứu các quy luật tâm lý của con người trong kinh doanh, Nghiên cứu các hiện tượng tâm lý diễn ra trong giao tiếp kinh doanh 1.3.Khái niệm và nội dung cơ bản của tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU 35 Phƣơng pháp nghiên cứu B E C D A Phương pháp quan sát Phương pháp đối thoại Phương pháp điều tra xã hội học Phương pháp tọa đàm Phương pháp trắc nghiệm 1.3.Khái niệm và nội dung cơ bản của tâm lý quản trị kinh doanh DHTM_TMU LOGO www.themegallery.com DHTM_TMU