Bài giảng Tài chính - Tiền tệ - Chương 1: Lý thuyết tài chính - Vũ Hữu Thành

3/4/2014 1 Vũ Hữu Thành - 2014 Tài chính – Tiền tệ Tài chính – Tiền tệ Ths. Vũ Hữu Thành. Khoa Tài chính – Ngân hàng, ĐH Mở 0938077776 thanh.vuh@gmail.com 1. Thông tin giảng viên Giảng viên Nơi làm việc Điện thoại Email 3/4/2014 2 2. Mục tiêu chung Cung cấp hệ thống cơ sở lý luận về tài chính và tiền tệ để lý giải một cách căn bản những hiện tượng tài chính tiền tệ phát sinh trong nền kinh tế và sự tương tác của các sự kiện này với những vấn đề liên quan. #1 #2 2.Mục tiêu chung Là môn học cơ sở ngành: Cung cấp các kiến thức lý thuyết về tài chính và tiền tệ để làm cơ sở học tốt các môn học chuyên ngành #1 #2 3/4/2014 3 3. Mục tiêu cụ thể Nắm bắt được cơ sở lý luận chung về tài chính: Cơ sở hình thành, bản chất, vai trò, chức năng #1 #2 #3 #4 C1 3. Mục tiêu cụ thể Hiểu được hệ thống tài chính, mối quan hệ giữa các thành phần trong hệ thống và hoạt động tài chính của một số thành phần quan trọng như: NSNN, Tài chính doanh nghiệp, Trung gian tài chính (ngân hàng, bảo hiểm, quỹ), Tài chính quốc tế. #1 #2 #3 #4 C1, C2, C3, C5, C6, C11 3/4/2014 4 3. Mục tiêu cụ thể Hiểu được các công cụ của tài chính. Cách thức giao dịch các công cụ trên từng loại thị trường tài chính và cách định giá một số chứng khoán nợ thông qua yếu tố lãi suất, thu nhập và một số yếu tố liên quan #1 #2 #3 #4 C4, C8 3. Mục tiêu cụ thể Lý thuyết căn bản về tiền tệ, lạm phát, hoạt động của ngân hàng trung ương cùng các chính sách tiền tiền tệ và ảnh hưởng của chính sách này tới các biến số của nền kinh tế như lãi suất, lạm phát, đầu tư, GDP #1 #2 #3 #4 C7, C9, C10 3/4/2014 5 Tài chính – Tiền tệ Lý thuyết về TCChương 1 Chương 2 Ngân sách Nhà nước Tiền tệ và HTTTChương 7 Tài chính DNChương 3 Thị trường TCChương 4 Bảo hiểmChương 5 Lãi suất và tín dụngChương 8 Lạm phátChương 9 NHTW và CSTTChương 10 NH Thương mạiChương 11 Tài chính Quốc tếChương 6 4. Nội dung môn học Basic Auditting 5. Phương pháp học tập Thuyết trình nhóm Nghe giảng lý thuyết Thảo luận tình huống Nghiên cứu trước tài liệu 3/4/2014 6 Tài chính – Tiền tệ 4 tín chỉ ~ 60 tiết lý thuyết Giữa kỳ Cuối kỳ Thuyết trình Kiểm tra trên lớp 30 % 70 % Trắc nghiệm Tự luận 20% 10% 60% * 70% = 42% 40% * 70% = 28% 100 % 6. Đánh giá môn học Thị trường tài chính PGS. TS Nguyễn Minh Kiều NXB Thống Kê Lý thuyết tài chính – tiền tệ PGS. TS Nguyễn Đăng Dờn NXB ĐHQG Tp.HCM Tài chính – Tiền tệ Nhập môn tài chính – tiền tệ PGS. TS Sử Đình Thành NXB Lao động Xã hội 7. Tài liệu tham khảo 1 2 3 3/4/2014 7 Lý thuyết tài chínhCHƯƠNG 1 Lý thuyết tài chính 1 3/4/2014 8 Mục tiêu học tập chương 1 1. Hiểu được thế nào là tài chính thông qua các kiến thức về các tiền đề, khái niệm, bản chất, chức năng và vai trò của tài chính; 2. Hệ thống tài chính và thành phần cấu thành hệ thống Kiến thức Kỹ năng Phân tích tình huống liên quan tới nội dung của bài học Kiến thức Kỹ năng Mục tiêu học tập chương 1 3/4/2014 9 Tổng quan về tài chínhI II Nội dung chính chương 1 Hệ thống tài chính II Chính sách tài chính quốc gia Chỉ số Năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam 3/4/2014 10 Thang đo: Phát triển hệ thống tài chính Chỉ số phát triển tài chính – 2012 3/4/2014 11 Chỉ số phát triển tài chính – 2012 Chỉ số phát triển tài chính – 2012 3/4/2014 12 Chỉ số phát triển tài chính – 2012 Đánh giá rủi ro quốc gia - Việt Nam 2013 3/4/2014 13 Đánh giá rủi ro quốc gia - Việt Nam 2013 Đánh giá rủi ro quốc gia - Việt Nam 2013 3/4/2014 14 Đánh giá rủi ro quốc gia - Việt Nam 2013 Tổng quan về tài chính I Sự hình thành, khái niệm, bản chất, chức năng và vai trò của tài chính 3/4/2014 15 Tài chính – Tiền tệ 1. Sự ra đời và phát triển của tài chính Tiền đề 1 Nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ Phân công LĐ Chế độ tư hữu Năng suất lao động tăng Trao đổi H - H Hình thái trao đổi 1: Hàng đổi hàng Nhược điểm của trao đổi: Hàng hóa làm trung gian trao đổi cồng kềnh, có độ bền không cao, không được chấp nhận rộng rãi. Như vậy cần có loại tiền tệ mới thay thế. PP hiện vật Nhược điểm: Tài chính – Tiền tệ 1. Sự ra đời và phát triển của tài chính Tiền đề 1 Nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ Tiền kim loại Tiền giấy: Khả hoán Tiền giấy: Tiền dấu hiệu giá trị Hình thái trao đổi 2: Tiền dấu hiệu giá trị là trung gian trao đổi PP giá trị 1. Sản lượng không đủ đáp ứng; 2. Giá trị ngày càng lớn; 3. Giá trị thật bị giảm do gian lận hoặc ma sát; 4. Khó phân chia nhỏ giá trị; 3/4/2014 16 Nhược điểm: Tài chính – Tiền tệ 1. Sự ra đời và phát triển của tài chính Tiền đề 1 Nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ Tiền kim loại Tiền giấy khả hoán Tiền giấy bất khả hoán Hình thái trao đổi 2: Tiền dấu hiệu giá trị là trung gian trao đổi PP giá trị 1. Lượng vàng khai thác được tăng trưởng không nhanh so với sự tăng trưởng của hàng hóa và dịch vụ được tạo ra; 2. Một số chính phủ đã phát hành thêm những tờ giấy bảo chứng mà không có đủ vàng trong ngân khố; Đặc điểm Tài chính – Tiền tệ 1. Sự ra đời và phát triển của tài chính Tiền đề 1 Nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ Tiền kim loại Tiền khả hoán Tiền bất khả hoán Hình thái trao đổi 2: Tiền dấu hiệu giá trị là trung gian trao đổi PP giá trị 1. Không mang giá trị thật, mang dấu hiệu giá trị do chính phủ quy định. 2. Không phụ thuộc vào vàng và không quy đổi ra vàng. 3. Được chấp nhận trong lưu thông do pháp luật và do sự tín nhiệm của người dân 3/4/2014 17 Giá trị sử dụng Tài chính – Tiền tệ 1. Sự ra đời và phát triển của tài chính Tiền đề 1 Nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ Hóa tệ Tiền dấu hiệu giá trị Quá trình thay đổi từ hình thức phân phối bằng hiện vật sang phân phối bằng giá trị PP bằng hiện vật PP bằng giá trị Giá trị trao đổi Được biểu hiện bằng giá cả trên thị trường Tài chính – Tiền tệ 1. Sự ra đời và phát triển của tài chính Tiền đề 1 Nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ Hóa tệ Tiền dấu hiệu giá trị Quá trình thay đổi từ hình thức phân phối bằng hiện vật sang phân phối bằng giá trị PP bằng hiện vật Phân phối lần đầu Phân phối lại giá trị Chức năng 1. Phương tiện trao đổi 2. Phân chia giá trị PP bằng giá trị 3/4/2014 18 Tài chính – Tiền tệ 1. Sự ra đời và phát triển của tài chính Tiền đề 1 Nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ Hóa tệ Tiền dấu hiệu giá trị Quá trình thay đổi từ hình thức phân phối bằng hiện vật sang phân phối bằng giá trị PP bằng hiện vật Phân phối lần đầu Phân phối lại giá trị Chức năng 3. Lưu trữ giá trị 4. Thanh toán trả chậm PP bằng giá trị Tài chính – Tiền tệ 1. Sự ra đời và phát triển của tài chính Tiền đề 1 Nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ Hóa tệ Tiền dấu hiệu giá trị PP bằng hiện vật PP bằng giá trị Hình thành và sử dụng quỹ tiền tệ 2. Tồn tại tiền tệ giúp cho quá trình phân phối lần đầu và tái phân phối lại giá trị của hàng hóa dưới hình thức các quỹ tiền tệ. Và đó chính là tiền đề đầu tiên của tài chính 1. Tồn tại nền kinh tế hàng hóa đã giúp cho việc phân phối thu nhập bằng giá trị được diễn ra tạo tiền đề cho việc tích lũy tài sản. 3/4/2014 19 Tài chính – Tiền tệ 1. Sự ra đời và phát triển của tài chính Tiền đề 2 Sự ra đời và tồn tại của Nhà nước Nhà nước Hình thành và sử dụng ngân sách Việc hình thành và sử dụng ngân sách thông qua quyền lực tuyệt đối của Nhà nước 1. Bằng quyền lực thống trị đã buộc các chủ thể kinh tế phải đóng góp một phần thu nhập của mình hình thành một quỹ tiền tệ tập trung gọi là Ngân sách. 2. Nhà nước sử dụng ngân sách phục vụ các nhu cầu chi tiêu như duy trì bộ máy hoạt động, chi đầu tư phát triển Tài chính – Tiền tệ 1. Sự ra đời và phát triển của tài chính Tiền đề 2 Sự ra đời và tồn tại của Nhà nước Nhà nước Hình thành và sử dụng ngân sách Việc hình thành và sử dụng ngân sách thông qua quyền lực tuyệt đối của Nhà nước Hình thành các hoạt động phân phối giá trị giữa nhà nước và các chủ thể khác trong nền kinh tế. 3/4/2014 20 ~ Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính Khan và Jain (2005) “Tài chính là nghệ thuật và là khoa học quản lý tiền” Từ điển Oxford “Tài chính là việc quản lý tiền” Từ điển Wikipedia “Tài chính là việc phân bổ các loại tài sản nợ và tài sản có dưới các điều kiện chắc chắn hoặc bất định” “Tài chính là tổng thể các mối quan hệ phân phối của cải của xã hội dưới hình thức giá trị phát sinh trong quá trình phân phối các nguồn tài chính thông qua việc hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm đáp ứng các mục tiêu của các chủ thể trong nền kinh tế trong những điều kiện nhất định” Định nghĩa 3/4/2014 21 Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính Phân tích ví dụ Năm 2014 dự kiến tổng số vốn huy động qua trái phiếu chính phủ sẽ tăng thêm gần 100.000 tỉ đồng so với năm 2013. Kế hoạch này vừa được Bộ Tài chính đưa ra. Theo tính toán của bộ, 56,8% tổng số vốn huy động qua kênh này sẽ bù vào bội chi ngân sách. Cụ thể, Bộ sẽ phát hành 100.000 tỉ đồng vốn trái phiếu cho đầu tư, 224.000 tỉ đồng để bù đắp bội chi và 70.000 tỉ đồng để đảo nợ. Nguồn: Bộ Tài chính Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính Nếu kế hoạch được thực thi thì: 1. Mục đích của đợt phát hành này là gì? 2. Nguồn lực nào được tạo lập trong đợt phát hành này? 3. Nguồn lực này được phân bổ như thế nào? 4. Hàng hóa được giao dịch trong đợt phát hành này là gì? 5. Các chủ thể tham gia vào giao dịch hàng hóa này là ai? 6. Các mối quan hệ kinh tế nào được tạo lập trong và sau đợt phát hành trái phiếu này? 3/4/2014 22 Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính Chính phủ muốn bù đắp cho thâm hụt ngân sách do nguồn thu từ thuế và các nguồn khác không đủ bù đắp hoàn toàn cho các hoạt động đầu tư, bội chi và đảo nợ Phân tích 1. Mục đích của đợt phát hành này là gì? Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính 2. Nguồn lực nào được tạo lập trong đợt phát hành này? Chính phủ, dựa vào quyền lực tuyệt đối của mình, tiến hành tạo lập thêm nguồn ngân sách (quỹ tiền tệ của nhà nước) thông qua hình thức phát hành trái phiếu. Như vậy một nguồn lực tài chính tập trung được huy động thêm vào ngân sách Nhà nước là 394.000 tỷ đồng. Phân tích 3/4/2014 23 Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính Theo kế hoạch, nguồn lực này dành sẽ được phân bổ cho cho các cho các hoạt động đầu tư (100.000 tỷ), bù đắp bội chi (224.000 tỷ) và đảo nợ (70.000 tỷ) Phân tích 3. Nguồn lực này được phân bổ như thế nào? Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính 4. Hàng hóa được giao dịch trong đợt phát hành này là gì? Tiền - Trái phiếu Hoạt động trao đổi giá trị giữa hai loại tài sản tài chính thể hiện quá trình tái phân phối giá trị. Phân tích 3/4/2014 24 Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính 5. Các chủ thể tham gia vào giao dịch hàng hóa này là ai? Chính phủ và các định chế tài chính trung gian như ngân hàng, công ty chứng khoán, các quỹ đầu tư, công ty bảo hiểm Phân tích Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính 6. Các mối quan hệ kinh tế nào được tạo lập trong và sau đợt phát hành trái phiếu này? Trong đợt phát hành: hình thành mối quan hệ tín dụng giữa một bên cho vay (các tổ chức tài chính và một bên đi vay (chính phủ). Nhìn ở khía cạnh tích cực hơn đó còn có thể là quan hệ đầu tư giữa một bên có nhu cầu sử dụng tiền nhàn rỗi để đầu tư vào một loại tài sản tài chính được đánh giá là an toàn nhất để lưu trú giá trị và tạo ra một mức lãi cố định và một bên có nhu cầu sử dụng tiền vào các mục đích công. Phân tích 3/4/2014 25 Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính 6. Các mối quan hệ kinh tế nào được tạo lập trong và sau đợt phát hành trái phiếu này? Sau đợt phát hành: Chính phủ sẽ tạo ra hàng loạt các mối quan hệ kinh tế (đầu tư, chi tiêu, trả nợ ) với các chủ thể kinh tế khác. Đến lượt những nhà đầu tư vào trái phiếu chính phủ, họ có thể cất giữ trái phiếu tới ngày đáo hạn hoặc đem các trái phiếu này đi trao đổi trên thị trường tài chính hoặc đem đi tái chiết khấu tại NHTW và như vậy cũng hình thành hàng loạt các mối quan hệ kinh tế khác dưới hình thức phân phối giá trị. Phân tích Tài chính – Tiền tệ 2. Khái niệm về tài chính Nhận xét Với mục đích bổ sung vào ngân sách bị thâm hụt (1), chính phủ bằng quyền lực tuyệt đối của mình đã thực hiện tạo lập thêm nguồn lực tài chính cho ngân sách thông qua hoạt động phát hành trái phiếu (2,4). Việc phát hành trái phiếu (2) và phân bổ các nguồn lực sau khi phát hành trái phiếu theo mục đích đề ra (3) đã phát sinh hàng loạt mối quan hệ kinh tế giữa các chủ thể trong nền kinh tế (5,6) dưới hình thức phân phối giá trị. 3/4/2014 26 Tài chính – Tiền tệ 3. Bản chất của tài chính Biểu hiện bên ngoài của hiện tượng tài chính1 Biểu hiện bên trong của tài chính2 1. Chính phủ 2. Doanh nghiệp 3. Hộ gia đình 4. Người nước ngoài Tiết kiệm - Cho vay 1. Chính phủ 2. Doanh nghiệp 3. Hộ gia đình 4. Người nước ngoài Vay mượn - Chi tiêu Tài trợ gián tiếp Tài trợ trực tiếp Vốn Vốn VốnVốn V ố n Thị trường tài chính Trung gian tài chính 3/4/2014 27 Tài chính – Tiền tệ 3. Bản chất của tài chính Biểu hiện bên ngoài của hiện tượng tài chính1 Chúng ta nhận thấy biểu hiện bên ngoài của các hiện tượng kinh tế thì tài chính được nhìn nhận là sự vận động của các nguồn lực tài chính. Các hoạt động tài chính được biểu hiện ra bên ngoài như trên đều có liên quan tới việc tạo lập hoặc phân bổ việc sử dụng các nguồn tài chính Tài chính – Tiền tệ 3. Bản chất của tài chính Biểu hiện bên trong của tài chính – Bản chất của tài chính2 Mối quan hệ bên trong - Bản chất của tài chính phản ánh sự ràng buộc về các mối quan hệ kinh tế trên phương diện cân đối lợi ích, chi phí và rủi ro giữa các chủ thể với nhau trong quá trình phân phối và sử dụng các nguồn tài chính 3/4/2014 28 Quan hệ kinh tế Phân phối giá trị Tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ Mục tiêu Rủi ro Tài chính – Tiền tệ 4. Chức năng của tài chính 1. Phân phối Tài chính thực hiện quá trình phân phối của cải xã hội, trải qua quá trình phân phối lần đầu và nhiều lần phân phối lại 3/4/2014 29 Tài chính – Tiền tệ 4. Chức năng của tài chính 1. Phân phối Phân phối lại thu nhập là tiếp tục phân phối những phần thu nhập cơ bản được hình thành qua phân phối lần đầu, để đáp ứng nhu cầu tích luỹ và tiêu dùng của toàn xã hội (các ngành không sản xuất: Quân đội, Giáo dục, Y tế) Phân phối lần đầu là phân phối tiến hành trong lĩnh vực sản xuất vật chất, hình thành nên quỹ bù đắp tư liệu sản xuất, những khoản thu nhập ban đầu cho người lao động và thu nhập thuần tuý của xã hội Tài chính – Tiền tệ 4. Chức năng của tài chính 2. Giám đốc Là quá trình giám đốc việc phân phối của cải xã hội dưới hình thái tiền tệ - quá trình hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ tập trung và không tập trung theo các mục tiêu đã định. 3/4/2014 30 Tài chính – Tiền tệ 4. Chức năng của tài chính 2. Giám đốc Những đặc điểm của chức năng giám đốc tài chính: Giám đốc của tài chính là sự giám đốc bằng tiền thông qua sử dụng chức năng thước đo giá trị và chức năng phương tiện thanh toán của tiền tệ trong vận động của tiền vốn để tiến hành giám đốc Giám đốc bằng tiền của tài chính là sự giám đốc thông qua phân tích các chỉ tiêu tài chính – các chỉ tiêu phản ánh tổng hợp toàn bộ các hoạt động của xã hội và của các doanh nghiệp Tài chính – Tiền tệ 5. Vai trò của tài chính trong nền kinh tế 1. Thúc đẩy các giao dịch kinh tế Các giao dịch được thúc đẩy do: (i) Chi phí giao dịch giảm; (ii) Khả năng tập trung chia nhỏ các nguồn lực tài chính để đáp ứng các nhu cầu khác nhau 2. Phân phối các nguồn lực tài chính Điều hòa trạng thái thừa vốn - thiếu vốn giữa các chủ thể kinh tế để từ đó nguồn lực được khai thông và sử dụng hiệu quả hơn góp phần tăng hiệu quả chung của nền kinh tế 3/4/2014 31 Tài chính – Tiền tệ 3. Vai trò của tài chính trong nền kinh tế 3. Chia sẻ rủi ro Thông qua quá trình tạo lập và phân bổ quỹ tài chính, rủi ro được chia sẻ giữa những người không ưu thích rủi ro (gửi tiền) và những người ưa thích rủi ro hơn (vay vốn) 4. Điều tiết kinh tế NNthực hiện vai trò này thông qua sự kết hợp hai chức năng: phân phối và giám sát. Trên cơ sở này, NN nắm được thực tế hoạt động của nền kinh tế, từ đó phát hiện ra những vấn đề cần can thiệp, điều tiết Hệ thống tài chính2 3/4/2014 32 Tài chính – Tiền tệ 2.1. Khái niệm hệ thống tài chính Hệ thống tài chính Tài chính công Tài chính DN Tài chính cá nhân Trung gian tài chính Tài chính các tổ chức XH Tài chính quốc tế Hệ thống tài chính là tổng thể các hình thức thể hiện của các bộ phận hợp thành tài chính gắn liền với việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ đặc trưng. Các bộ phận này hợp thành của nhiều lĩnh vực hoạt động tài chính dưới những hình thức nhất định, chúng có cùng chức năng và tác động lẫn nhau trong toàn bộ hoạt động của nền tài chính. Tài chính – Tiền tệ 2.1. Khái niệm hệ thống tài chính 1. Tài chính công Là tổng thể các hoạt động thu chi bằng tiền do nhà nước tiến hành. Phản ánh hệ thống các quan hệ kinh tế nảy sinh trong quá trình tạo lập và sử dụng ngân sách, nhằm phục vụ việc thực hiện các chức năng quản lý của nhà nước Tài chính công được gọi là khâu chủ đạo trong hệ thống tài chính do ảnh hưởng to lớn của nó tới tất cả các hoạt động của nền kinh tế 3/4/2014 33 Tài chính – Tiền tệ 2.1. Khái niệm hệ thống tài chính 2. Tài chính doanh nghiệp Là tổng thể các hoạt động tạo lập và sử dụng nguồn quỹ của doanh nghiệp liên quan tới các quyết định tài trợ, đầu tư và kinh doanh. Phản ánh hệ thống các quan hệ kinh tế dưới hình thái giá trị phát sinh trong quá trình tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ của doanh nghiệp Tài chính doanh nghiệp được đánh giá là khâu cơ bản của hệ thống tài chính do doanh nghiệp là nền tảng tạo ra của cải vật chất cho xã hội Tài chính – Tiền tệ 2.1. Khái niệm hệ thống tài chính 3. Tài chính cá nhân Là tổng thể các hoạt động tạo lập và sử dụng nguồn quỹ của doanh nghiệp liên quan tới các quyết định chi tiêu, tiết kiệm hay đầu tư cá nhân. Phản ánh hệ thống các quan hệ kinh tế dưới hình thái giá trị phát sinh trong quá trình tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ của cá nhân với các chủ thể khác 3/4/2014 34 Tài chính – Tiền tệ 2.1. Khái niệm hệ thống tài chính 4. Tài chính trung gian Thực hiện huy động nguồn tiền của những người tiết kiệm và sau đó cung cấp cho những người cần vốn Phản ánh hệ thống các quan hệ kinh tế dưới hình thái giá trị phát sinh trong quá trình trung gian tạo lập và phân phối Tài chính – Tiền tệ 2.1. Khái niệm hệ thống tài chính 5. Tài chính các tổ chức xã hội Các tổ chức xã hội được thành lập để thỏa mãn những nhu cầu chính đáng của một bộ phận trong xã hội. Để đảm bảo cho sự hoạt động và phát triển của mình, các tổ chức phải thực hiện việc tạo lập quỹ tiền tệ độc lập Các quỹ tiền tệ này có thể thu được từ hoạt động quyên góp từ hội viên, từ nguồn cung của chính phủ hoặc từ hoạt động kinh doanh của hội. Khi nguồn tài chính tạm thời nhàn rỗi, nó có thể được đưa vào thị trường tài chính để cung ứng cho các chủ thể cần vốn 3/4/2014 35 Tài chính – Tiền tệ 2.1. Khái niệm hệ thống tài chính 6. Tài chính quốc tế Là hệ thống những quan hệ kinh tế nảy sinh giữa NN hoặc các tổ chức của NN với các NN khác, các tổ chức của các NN khác, các công dân nước ngoài và với các tổ chức quốc tế, gắn liền với các dòng lưu chuyển hàng hóa và tiền vốn trên thế giới theo những nguyên tắc nhất định Khác với các khâu tài chính khác trong hệ thống, khâu tài chính quốc tế tồn tại không như là tụ điểm tài chính hiện hữu Chính sách tài chính quốc giaIII 3/4/2014 36 Tài chính – Tiền tệ 1. Khái niệm chính sách TC quốc gia Chính sách tài chính quốc gia là tổng thể các mục tiêu, chính sách và giải pháp về tài chính tiền tệ nhằm khai thác nuôi dưỡng và sử dụng các nguồn tài chính quốc gia trong phát triển kinh tế xã hội, tăng cường an ninh, đối ngoại và bộ máy Nhà nước Tài chính – Tiền tệ 2. Mục tiêu của chính sách Tăng cường tiềm lực tài chính đất nước1 Kiểm soát và cải thiện các biến số kinh tế vĩ mô2 Góp phần tạo lập công bằng và phát triển xã hội thông qua quá trình tái phân phối giá trị. 3 3/4/2014 37 Tài chính – Tiền tệ 3. Nội dung cơ bản của chính sách TC quốc gia 1. Chính sách tài khóa Là các chính sách của chính phủ nhằm tác động lên định hướng phải triển của nền kinh tế thông qua những thay đổi trong chi tiêu chính phủ và thuế khóa. Hai công cụ chính của chính sách tài khóa là chi tiêu của chính phủ và hệ thống thuế. Tài chính – Tiền tệ 3. Nội dung cơ bản của chính sách TC quốc gia 2. Chính sách tiền tệ là tổng hòa những phương thức mà NHTW thông qua các hoạt động của mình tác động tới khối lượng tiền tệ trong lưu thông. Chính sách tiền tệ nhắm vào hai mục tiêu là lãi suất và lượng cung tiền thông qua các công cụ như: Dự trữ bắt buộc, nghiệp vụ thị trường mở, hạn mức tín dụng 3/4/2014 38 Tài chính – Tiền tệ 3. Nội dung cơ bản của chính sách TC quốc gia 3. Chính sách tài chính đối ngoại Là chính sách mở rộng các quan hệ tài chính giữa trong nước và ngoài nước. Nhà nước sử các chính sách quản lý ngoại hối, chính sách đầu tư ngước ngoài, chính sách tỷ giá, chính sách vay nợ nước ngoài, chính sách xuất nhập khẩuđể đẩy mạnh hiệu quả của chính sách tài chính đối ngoại. Kết thúc Chương 1 3/4/2014 39 Câu hỏi ôn tập 1. Tại sao nói tiền tệ và nhà nước là hai tiền đề cho sự ra đời của tài chính? 2. Nêu khái niệm tài chính và lấy ví dụ minh họa cho khái niệm này. 3. Tại sao nói bản chất của tài chính phản ánh sự ràng buộc về các mối quan hệ kinh tế trên phương diện cân đối lợi ích, chi phí và rủi ro giữa các chủ thể với nhau trong quá trình phân phối và sử dụng các nguồn tài chính? 4. Phân tích mối quan hệ giữa các tụ điểm vốn trong nền kinh tế. 5. Các nhân tố cấu thành nên hệ thống tài chính là gì? 6. Liệt kê những dạng tài sản tài chính tại Việt Nam. https://sites.google.com/site/ourdataset