Bài giảng Tài chính doanh nghiệp - Chương 2: Giá trị tiền tệ theo thời gian - Đặng Thị Quỳnh Anh

Bài giảng Tài chính doanh nghiệp Trường ĐHNH TP.HCM ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh 1 LOGO CHƯƠNG 2 GIÁ TRỊ TIỀN TỆ THEO THỜI GIAN 1 ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh Nội dung 1. Tại sao tiền tệ có giá trị theo thời gian 2. Lãi suất và cách tính lãi 3. Giá trị tương lai và giá trị hiện tại của một khoản tiền 4. Giá trị tương lai và giá trị hiện tại của một dòng tiền 5. Một số ứng dụng của thời giá tiền tệ Taïi sao tieàn teä coù giaù trò theo thôøi gian? Chi phí cô hoäi cuûa tieàn Ruûi ro trong töông lai Laïm phaùt 2. Lãi suất Khaùi nieäm  Laõi laø soá tieàn ngöôøi söû duïng voán (ngöôøi vay) traû cho ngöôøi sôû höõu voán (ngöôøi cho vay) ñeå ñöôïc söû duïng voán trong moät thôøi gian nhaát ñònh.  Laõi suaát laø tyû soá giöõa laõi phaûi traû trong moät ñôn vò thôøi gian vôùi soá voán vay. Laõi ñôn (simple interest) Laø soá tieàn laõi ñöôïc tính döïa vaøo voán goác ban ñaàu maø khoâng tính ñeán phaàn laõi phaùt sinh ôû thôøi kyø tröôùc. I = C. i. n I: Laõi thu ñöôïc trong thôøi gian n C: Löôïng tieàn teä ñaàu tö (cho vay) ban ñaàu i: Laõi suaát n: thôøi gian ñaàu tö (cho vay) Laø phương pháp tính laõi mà tiền lãi mỗi kỳ ñöôïc tính treân voán goác ban đầu vaø soá tieàn laõi phaùt sinh cuûa caùc kyø tröôùc. Nghóa laø voán ñeå tính laõi ôû thôøi kyø sau bao goàm voán ôû ñaàu kyø tröôùc coäng vôùi phaàn laõi cuûa kyø tröôùc. Laõi gheùp (compound interest)  Lãi suất công bố (Annual percentage rate – APR) là lãi suất mà các ngân hàng sử dụng để tính lãi cho các khoản tiền gửi hoặc cho vay, thường được biểu hiện bằng tỷ lệ % theo năm.  Laõi suaát tương đương theo năm (Equivalent Annual Rate – EAR) là lãi suất thực tế có được sau khi điều chỉnh lãi suất công bố theo số lần ghép lãi trong năm. Các loại lãi suất Bài giảng Tài chính doanh nghiệp Trường ĐHNH TP.HCM ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh 2 Chuyển lãi suất công bố (APR) sang lãi suất tương đương theo năm (Equivalent Annual Rate – EAR) 1 m APR1EAR m     m: số kỳ ghép lãi trong năm m =1: ghép lãi 1 năm 1 lần m = 2: ghép lãi 1 năm 2 lần m = 4: ghép lãi 1 quý 1 lần m = 12: ghép lãi 1 tháng 1 lần m = 365: ghép lãi 1 ngày 1 lần 3. Giá trị tương lai và giá trị hiện tại của một khoản tiền  Giaù trò töông lai cuûa moät khoaûn tieàn  Giaù trò hiện tại cuûa moät khoaûn tieàn Coâng thöùc toång quaùt: PV : Giaù trò hieän taïi cuûa soá löôïng tieàn teä ban ñaàu i : Laõi suaát FVn : Giaù trò töông lai sau n naêm n : thôøi gian ñaàu tö (1+i)n : thöøa soá laõi suaát töông lai, kyù hieäu laø FVF (i,n) 3.1 Giaù trò töông lai cuûa moät khoaûn tieàn  nn i1PVFV  Giaù trò hieän taïi cuûa moät khoaûn tieàn laø giaù trò cuûa moät khoaûn tieàn thu ñöôïc trong töông lai ñöôïc quy veà thôøi ñieåm hieän taïi. Töø coâng thöùc Suy ra PVF(i,n)=(1+i)-n : thöøa soá laõi suaát hieän taïi cuûa khoaûn tieàn teä 3.2 Giaù trò hieän taïi cuûa moät khoaûn tieàn  nn i1PVFV    nn i1FVPV   Doøng tieàn teä (Cash Flows) laø moät chuoãi caùc khoaûn thu nhaäp hoaëc chi traû xaûy ra qua moät soá thôøi kyø nhaát ñònh.  Doøng tieàn chi (outflow) coøn goïi laø doøng tieàn ra, laø chuoãi caùc khoaûn chi traû (tieàn göûi, chi phí)  Doøng tieàn thu (inflow) coøn goïi laø doøng tieàn vaøo, laø chuoãi caùc khoaûn thu nhaäp (doanh thu baùn haøng, lôïi töùc ñaàu tö)  Doøng tieàn roøng (Net Cash Flow) laø doøng tieàn coù ñöôïc khi laáy doøng tieàn thu tröø doøng tieàn chi. 4. Thôøi giaù cuûa doøng tieàn teä  Doøng tieàn ñeàu (annuity): laø doøng tieàn bao goàm caùc khoaûn baèng nhau xaûy ra qua moät soá thôøi kyø nhaát ñònh  Doøng tieàn ñeàu cuoái kyø (ordinary annuity)  Doøng tieàn ñeàu ñaàu kyø (annuity due)  Doøng tieàn ñeàu voâ haïn (perpetuity)  Doøng tieàn khoâng ñeàu (Multiple cash flow) 4.1 Caùc loaïi doøng tieàn teä Bài giảng Tài chính doanh nghiệp Trường ĐHNH TP.HCM ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh 3 Caùch bieåu dieãn caùc doøng tieàn teä Loaïi doøng tieàn 0 1 2 3 ... n-1 n Doøng tieàn ñeàu cuoái kyø A A A A A Doøng tieàn ñeàu ñaàu kyø A A A A ... A Doøng tieàn ñeàu voâ haïn A A A A ... A A Doøng tieàn khoâng ñeàu A0 A1 A2 A3 ... An-1 An Doøng tieàn toång quaùt CF0 CF1 CF2 CF3 ... CFn-1 CFn Caùch bieåu dieãn caùc doøng tieàn teä 0 1 2 n-1 n AnA1 A2 An-1 Doøng tieàn cuoái kyø A1 0 1 2 n-1 n AnA2 An-1 Doøng tieàn ñaàu kyø Giaù trò töông lai cuûa chuoãi tieàn teä khoâng ñeàu laø toång giaù trò töông lai cuûa töøng khoaûn tieàn teä A1, A2An xaûy ra ôû töøng thôøi ñieåm khaùc nhau. Ví duï: Một người dự ñịnh vaøo cuối mỗi năm gửi vaøo ngaân haøng một khoản tiền tương ứng vôùi caùc năm từ năm 1 đến năm 4 như sau: 150, 200, 220, 300 triệu đồng. Hỏi sau 4 năm người đoù nhận được cả gốc vaø laõi bao nhieâu tieàn, bieát raèng laõi suaát tieàn göûi laø 10%/naêm? 4.2 Giaù trò töông lai cuûa doøng tieàn khoâng ñeàu Coâng thöùc toång quaùt: Tröôøng hôïp doøng tieàn cuoái kyø Tröôøng hôïp doøng tieàn ñaàu kyø Moái quan heä giöõa doøng tieàn ñaàu kyø vaø cuoái kyø 4.2 Giaù trò töông lai cuûa doøng tieàn khoâng ñeàu FVAc = A1 (1+i)n-1 + A2 (1+i)n-2 + A3 (1+i)n-3 +... + An (1+i)0 FVAñ = A1(1+i)n + A2(1+i)n-1 + A3(1+i)n-2 +... + An (1+i)1 FVAñ = FVAc (1+i) Laø toång giaù trò töông lai cuûa töøng khoaûn tieàn teä A xaûy ra ôû töøng thôøi ñieåm khaùc nhau. Töø coâng thöùc toång quaùt: Suy ra thöøa soá laõi suaát töông lai cuûa doøng tieàn ñeàu 4.3 Giaù trò töông lai cuûa doøng tieàn ñeàu FVAn = A (1+i)n-1 + A (1+i)n-2 + A (1+i)n-3 +... + A (1+i)0   i 1i1FVA n n  A   i 1i1n)FVFA(i, n  Ví duï: Moät ngöôøi döï ñònh cuoái moãi naêm göûi vaøo ngaân haøng moät khoaûn tieàn laø 100 trieäu ñoàng. Hoûi sau 4 naêm toång soá tieàn ngöôøi ñoù nhaän ñöôïc laø bao nhieâu, bieát raèng laõi suaát tieàn göûi laø 10%/naêm? 4.3 Giaù trò töông lai cuûa doøng tieàn ñeàu Bài giảng Tài chính doanh nghiệp Trường ĐHNH TP.HCM ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh 4 Giaù trò hieän taïi cuûa chuoãi tieàn teä khoâng ñeàu laø toång giaù trò hieän taïi cuûa töøng khoaûn tieàn teä A1, A2 An xaûy ra ôû töøng thôøi ñieåm khaùc nhau. Ví duï: Coâng ty A mua chòu moät löôïng haøng hoaù vôùi phöông thöùc traû tieàn nhö sau: cuoái naêm thöù nhaát traû 300 trñ, cuoái naêm thöù hai traû 200 trñ, cuoái naêm thöù ba traû 150 trñ vaø cuoái naêm thöù tö traû 100 trñ. Vaäy trong tröôøng hôïp traû tieàn ngay thì coâng ty coù theå mua haøng vôùi giaù naøo bieát raèng laõi suaát chieát khaáu laø 10%/naêm? 4.4 Giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn khoâng ñeàu Tröôøng hôïp doøng tieàn cuoái kyø Tröôøng hôïp doøng tieàn ñaàu kyø Moái quan heä giöõa doøng tieàn ñaàu kyø vaø cuoái kyø 4.4 Giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn khoâng ñeàu PVAñ = PVAc (1+i) PVAc = A1 (1+i)-1 + A2 (1+i)-2 +... + An (1+i)-n PVAñ = A1 + A2 (1+i)-1 + A3 (1+i)-2 +... + An (1+i)-(n-1) Laø toång giaù trò hieän taïi cuûa töøng khoaûn tieàn teä A xaûy ra ôû töøng thôøi ñieåm khaùc nhau. Töø coâng thöùc toång quaùt: Suy ra thöøa soá laõi suaát hieän taïi cuûa doøng tieàn ñeàu 4.5 Giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn ñeàu   i i1-1APVA -n n    i i1-1n)PVFA(i, -n PVAn = A (1+i)-1 + A (1+i)-2 +... + A (1+i)-n Ví duï: Coâng ty X mua moät daây chuyeàn maùy moùc thieát bò theo phöông thöùc thanh toaùn nhö sau: vaøo cuoái moãi naêm coâng ty phaûi traû cho ngöôøi baùn moät khoaûn tieàn laø 200 trñ bao goàm caû goác vaø laõi trong 5 naêm. Hoûi giaù trò cuûa daây chuyeàn ñoù töông ñöông ôû hieän taïi laø bao nhieâu, bieát raèng laõi suaát chieát khaáu laø 12%/naêm Giaûi 4.5 Giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn ñeàu   720,95trñ 0,12 0,1211200 i 1 APVA 5 ni)(1   Töø coâng thöùc toång quaùt: Suy ra 4.6 Giaù trò hieän taïi cuûa doøng tieàn ñeàu voâ haïn PVAn = A(1+i)-1 + A(1+i)-2 +... + A(1+i)-n n ->∞ i APVA   Giaù trò töông lai Giaù trò hieän taïi  Gheùp laõi lieân tuïc Giaù trò töông lai vaø hieän taïi vôùi n naêm vaø m kyø gheùp laõi moät naêm n.m n )m i1(PVFV  n.m n )m i1/(FVPV  n.ie*PVFV  Bài giảng Tài chính doanh nghiệp Trường ĐHNH TP.HCM ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh 5 i laø laõi suaát haøng naêm  n soá naêm m : soá laàn gheùp laõi hay soá laàn traû laõi trong naêm  i/m: laõi suaát cuûa moãi kyø haïn laõi  m =1: gheùp laõi haøng naêm  m =2: gheùp laõi baùn nieân  m = 4 gheùp laõi haøng quyù  m = 365 gheùp laõi haøng ngaøy  gheùp laõi lieân tuïc Giaù trò töông lai vaø hieän taïi vôùi n naêm vaø m kyø gheùp laõi moät naêm m  Thanh toán nợ  Ñònh giaù cổ phiếu, trái phiếu  Định giá doanh nghiệp  Phaân tích, ñaùnh giaù dòng tiền của döï aùn ñaàu tö 5. Một số ứng dụng của thời giá tiền tệ ÖÙng duïng trong thanh toaùn nôï  Döïa vaøo kyõ thuaät hieän giaù coù theå leân keá hoaïch thanh toaùn caùc khoaûn nôï phaûi traû töøng ñôït.  Ñaëc ñieåm cuûa phöông thöùc traû nôï naøy laø caùc khoaûn tieàn thanh toaùn ñònh kyø moãi ñôït ñeàu baèng nhau, vieäc traû nôï coù theå ñöôïc thöïc hieän haøng thaùng, quyù, naêm. 6. Moät soá öùng duïng cuûa thôøi giaù tieàn teä 46 ĐỊNH GIÁ TRÁI PHIẾU a. Trái phiếu vĩnh cửu (consol) b. Trái phiếu tích lũy c. Trái phiếu coupon d. Trái phiếu chiết khấu 47 a. ĐỊNH GIÁ TRÁI PHIẾU VĨNH CỬU       dd2d1d0 r I r1 I....r1 I r1 IP   I: lãi cố định được hưởng mãi mãi P0: giá trái phiếu rd: tỷ suất lợi nhuận yêu cầu của nhà đầu tư 48 b. ĐỊNH GIÁ TRÁI PHIẾU COUPON        ndnd2d1d0 r1 M r1 I....r1 I r1 IP  I: lãi cố định P0: giá trái phiếu M: mệnh giá trái phiếu n: số năm cho đến khi đáo hạn rd: tỷ suất lợi nhuận yêu cầu của nhà đầu tư Bài giảng Tài chính doanh nghiệp Trường ĐHNH TP.HCM ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh 6 49 Ví dụ 1 Anh Minh mua trái phiếu chính phủ có: · Mệnh giá: 100.000 đồng · Lãi suất: 8,5%/năm · Thời hạn: 5 năm · Ngày phát hành: 21/10/2003 · Ngày đến hạn: 21/10/2008 Hỏi giá trái phiếu là bao nhiêu, nếu: a. Định giá vào ngày 21/10/2003 b. Định giá vào ngày 21/10/2004? c. Định giá vào ngày 1/10/2007? Biết rằng tỷ suất lợi nhuận nhà đầu tư yêu cầu là 12%/năm 50 Ví dụ 1: c. Định giá vào ngày 1/10/2007 Giá trái phiếu tính thủ công:             1-nd1-nd1dd/365d0 r1 FV r1 I....r1 IIr1 1P       723.10412,01 100.000 12,01 8500500812,01 1P 1120/3650     52 ĐỊNH GIÁ TRÁI PHIẾU COUPON TRẢ LÃI THEO ĐỊNH KỲ NỬA NĂM n d n t t d r M r IP 2 2 1 0 2121 2/            n dd n d r M r r IP 2 2 0 212 211 2                    53 Mệnh giá: 100.000 đồng, Kỳ hạn: 5 năm Ngày phát hành: 10/10/03 Ngày đến hạn: 10/10/08 Lãi suất: 9%, Trả lãi định kỳ nửa năm Giả sử nhà đầu tư yêu cầu tỷ suất lợi nhuận là 10%, giá trái phiếu này ngay khi phát hành là bao nhiêu? 54 c. ĐỊNH GIÁ TRÁI PHIẾU CHIẾT KHẤU  nd0 1 MP r Ví dụ: Giả sử NH Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam phát hành trái phiếu chiết khấu, có thời hạn 10 năm và mệnh giá là 1000$. Nếu tỷ suất lợi nhuận đòi hỏi của nhà đầu tư là 12%, giá bán của trái phiếu này sẽ là bao nhiêu? 55 d. ĐỊNH GIÁ TRÁI PHIẾU TÍCH LŨY  nd0 r1 MI.nP   I: lãi được hưởng P0: giá trái phiếu M: mệnh giá trái phiếu rd: tỷ suất lợi nhuận yêu cầu của nhà đầu tư Bài giảng Tài chính doanh nghiệp Trường ĐHNH TP.HCM ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh 7 56 Lợi suất đầu tư trái phiếu  Lợi suất đầu tư cho đến khi trái phiếu đáo hạn (Yield to maturity) nn YTM M YTM I YTM I YTM IP )1()1(....)1()1( 210  I : Lãi coupon hàng năm Po : Giá thị trường hiện tại của trái phiếu M : Mệnh giá trái phiếu n :Thời hạn còn lại của trái phiếu 57 Định giá cổ phiếu ưu đãi  Dp : cổ tức cổ phiếu ưu đãi  rp : lãi suất yêu cầu của nhà đầu tư Ví dụ: Công ty REE phát hành cổ phiếu ưu đãi mệnh giá 1.000.000 đồng và tuyên bố trả cổ tức hàng năm là 9%. Giả sử bạn là nhà đầu tư đòi hỏi tỷ suất lợi nhuận 14% khi mua cổ phiếu này, giá cổ phiếu này là bao nhiêu? p p r D P 0 58 Định giá cổ phiếu thường Mô hình chiết khấu cổ tức Phương pháp định giá theo tỷ số P/E 59 Định giá cổ phiếu thường theo mô hình chiết khấu cổ tức n e n n e n ee r P r D r D r DP )1()1(....)1()1( 2 2 1 10   D1, D2, Dn: cổ tức tương ứng với các năm 1, 2 n  Pn: giá cổ phiếu tại năm n  re: lãi suất yêu cầu của nhà đầu tư 61 Mô hình chiết khấu cổ tức • Ví duï: • Moät nhaø ñaàu tö coù yù ñònh mua coå phieáu cuûa coâng ty SACOM, döï kieán coå töùc naêm thöù nhaát ñöôïc chia laø 1.500 ñoàng/cp, naêm thöù hai taêng hôn so vôùi naêm thöù nhaát 5% vaø giaù cuoái naêm thöù hai döï kieán laøø 34.000 ñoàng. Hoûi nhaø ñaàu tö seõ ñoàng yù mua coå phieáu naøy vôùi giaù laø bao nhieâu bieát raèng tyû suaát yeâu caàu laø 18%/naêm? • Giaù coå phieáu cuûa coâng ty SACOM hieän taïi laø:     ñoàng 0101 1,051.500 01 P0 820.2618, 000.34 18,18, 500.1 22   62 Mô hình tốc độ tăng trưởng cổ tức không đổi Giả định của mô hình  Biết được tốc độ tăng trưởng cổ tức (g)  Biết được tỷ suất yêu cầu của nhà đầu tư (re)        12 2 1 1 1)1(....)1()1(0 t te t eee r D r D r D r DP g = Tỷ lệ lợi nhuận giữ lại x re Bài giảng Tài chính doanh nghiệp Trường ĐHNH TP.HCM ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh 8 63 Mô hình tốc độ tăng trưởng cổ tức không đổi )( 10 gr DP e   Trường hợp tốc độ tăng trưởng cổ tức bằng 0 er DP 10  64 • Ví duï 1 •Coâng ty Vinamilk vöøa chia coå töùc 14.000 ñoàng/cp, coå phieáu naøy ñöôïc kyø voïng seõ taêng tröôûng vôùi toác ñoä 7% trong töông lai. Xaùc ñònh giaù coå phieáu bieát raèng tyû suaát yeâu caàu cuûa nhaø ñaàu tö laø 20%/naêm. • Ví duï 2 Công ty FPT vừa chi trả cổ tức là 4.000 đồng/cp. Cổ tức công ty này được kỳ vọng có tốc độ tăng trưởng 6% trong 5 năm đầu, sau đó tốc độ tăng trưởng cổ tức chỉ còn 5% mãi mãi. Hỏi giá cổ phiếu là bao nhiêu nếu nhà đầu tư đòi hỏi tỷ suất lợi nhuận là 14%? 65 • Ví duï: • Coâng ty Vinamilk vöøa chia coå töùc 14.000 ñoàng/cp, coå phieáu naøy ñöôïc kyø voïng seõ taêng tröôûng vôùi toác ñoä 7% trong töông lai. Xaùc ñònh giaù coå phieáu bieát raèng tyû suaát yeâu caàu cuûa nhaø ñaàu tö laø 20%/naêm.       ñoàng 115.231DP 00    07,02,0 07,01000.141 gr g e 66 Trường hợp tốc độ tăng trưởng cổ tức thay đổi Giaù trò hieän taïi roøng (Net present value) Tyû suaát sinh lôøi noäi boä (Internal Rate of return) Tieâu chuẩn tyû suaát sinh lôøi noäi boä coù hieäu chænh (MIRR) Các tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả tài chính dự án đầu tư NPV = - CFo + PV Tieâu chuẩn giaù trò hieän taïi roøng (NPV) n n r CF r CF r CFCFNPV )1(....)1(1 2 21 0  r: laõi suaát chieát khaáu cuûa döï aùn CF0 , CF1, CF2 CFn: doøng tieàn töï do töø naêm 0,1,2 n Bài giảng Tài chính doanh nghiệp Trường ĐHNH TP.HCM ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh 9 YÙ nghóa: NPV phaûn aùnh keát quaû loã laõi cuûa döï aùn theo giaù trò hieän taïi (taïi thôøi ñieåm 0) sau khi ñaõ tính ñeán yeáu toá chi phí cô hoäi cuûa voán ñaàu tö. NPV > 0: döï aùn coù laõi NPV = 0: thu nhaäp cuûa döï aùn chæ ñuû buø ñaép chi phí ñaàu tö NPV < 0: döï aùn bò loã Tieâu chuẩn giaù trò hieän taïi roøng (NPV) YÙ nghóa: NPV phaûn aùnh keát quaû loã laõi cuûa döï aùn theo giaù trò hieän taïi (taïi thôøi ñieåm 0) sau khi ñaõ tính ñeán yeáu toá chi phí cô hoäi cuûa voán ñaàu tö. NPV > 0: döï aùn coù laõi NPV = 0: thu nhaäp cuûa döï aùn chæ ñuû buø ñaép chi phí ñaàu tö NPV < 0: döï aùn bò loã Tieâu chuẩn giaù trò hieän taïi roøng (NPV) Tyû suaát sinh lôøi noäi boä laø tyû leä chieát khaáu maø taïi ñoù giaù trò hieän taïi roøng cuûa döï aùn baèng 0 Tieâu chuẩn tyû suaát sinh lôøi noäi boä (IRR) 0)1(....)1(1 2 21 0  n n r CF r CF r CFCFNPV Tyû suaát sinh lôïi noäi boä coù hieäu chænh laø tyû suaát sinh lôïi laøm cho hieän giaù cuûa doøng tieàn chi ra cho ñaàu tö döï aùn baèng vôùi hieän giaù giaù trò tôùi haïn (terminal value) cuûa doøng tieàn thu veà töø döï aùn. Tieâu chuẩn tyû suaát sinh lôøi noäi boä coù hieäu chænh (MIRR) nMIRR TVCF )1(0 