Bài giảng Tài chính công - Chương 1: Khu vực công và tài chính công - Trần Tấn Hùng

LOGO 14/08/2016 1 Th.S Trần Tấn Hùng GIỚI THIỆU Mô tả 2 Học phần Tài chính công chuyển tải các kiến thức cơ bản về : - Cơ sở kinh tế cho hoạt động của chính phủ. - Phân tích chi tiêu công và nguồn thu của chính phủ. Tài liệu học tập 3 Giáo trình chính thức : Giáo trình Lý thuyết Tài chính công, PGS.TS. Sử Đình Thành, NXB ĐH quốc gia, 2009. Tài liệu tham khảo : Giáo trình Tài chính công, GS.TS Nguyễn Thị Cành, NXB ĐH quốc gia, 2006. Giáo trình Tài chính công, GS.TS Vũ Văn Hóa, ĐH kinh doanh và công nghệ Hà nội, 2009. 4 Tham dự học đầy đủ, tham gia thảo luận ,làm bài tập tình huống, tham gia kiểm tra giữa kì và thi kết thúc học phần theo quyết định 43/QĐ-BGD&ĐT và Quy chế đào tạo của Trường Đại học Thủ Dầu Một  Dự lớp : Lên lớp nghe giảng tối thiểu 80% số tiết quy định. Tham gia thuyết trình, làm bài tập tình huống.  Thi giữa học phần ( Hoặc làm tiểu luận môn học):Tự luận. Trọng số: 0,3  Thi kết thúc học phần: Tự luận. Trọng số: 0,7 Tiêu chuẩn đánh giá sinh viên LOGO 14/08/2016 5 Th.S Trần Tấn Hùng CHƢƠNG 1 KHU VỰC CÔNG VÀ TÀI CHÍNH CÔNG NỘI DUNG CHƢƠNG 1 6 Khu vực công 1 Tài chính công và vai trò của chính phủ 2 Sự phát triển của tài chính công 3 Bản chất & chức năng của tài chính công 4 7 1.1.1. Khái niệm Nền kinh tế - xã hội được chia thành hai khu vực: khu vực công và khu vực tư. Khu vực công là một bộ phận của nền kinh tế - xã hội, bao gồm các hoạt động kinh tế, chính trị được tiến hành bởi nhà nước.  Những hoạt động thuộc khu vực công: - Hệ thống cơ quan công quyền. - Hệ thống các đơn vị kinh tế nhà nước 1.1. Khu vực công 8 1.1.2. Khu vực công và những vấn đề kinh tế cơ bản - Các vấn đề cơ bản mà các nền kinh tế phải giải quyết để phân bổ tối ưu nguồn lực khan hiếm? - Phân bổ nguồn lực của khu vực công: lựa chọn công và vai trò của chính phủ. - Phân bổ nguồn lực tư: cơ chế thị trường 1.1. Khu vực công 9 1.1.2. Khu vực công và những vấn đề kinh tế cơ bản Kinh tế thị trường tự do cạnh tranh: quy luật “bàn tay vô hình” => thất bại thị trường. Chính sách lựa chọn công: công bằng, ổn định kinh tế => tái phân phối. - Cần thiết áp dụng cơ chế phi thị trường của chính phủ để điều tiết nền kinh tế: kinh tế thị trường hiện đại. - Việt Nam: xây dựng nền kinh tế theo cơ chế thị trường định hướng XHCN 1.1. Khu vực công 1.2. Tài chính công và vai trò của chính phủ 10 1.2.1. Khái niệm Kinh tế học cổ điển: Tài chính công là khoa học nghiên cứu sự tài trợ các khoàn chi tiêu công. Giáo sư Harvey. Rosen: Tài chính công là lĩnh vực kinh tế học phân tích thuế và chính sách chi tiêu của chính phủ. Theo nghĩa hẹp: Tài chính công là lĩnh vực kinh tế học liên quan đến những hoạt động thu chi của chính phủ 1.2. Tài chính công và vai trò của chính phủ 11 1.2.2. Vai trò của chính phủ Quá trình phát triển của xã hội:  Nền kinh tế hàng hóa đơn giản.  Nền kinh tế tự do cạnh tranh (1950-1970; 1970-1990)  Khủng hoảng kinh tế 1929 – 1933; khủng hoảng dầu lửa 1972, 1979 => Vai trò của nhà nước?  Nền kinh tế thị trường hiện đại  Khủng hoảng kinh tế Châu Á 1997  Khủng hoảng nợ công Châu Âu 2008 => Vai trò của nhà nước? 1.2. Tài chính công và vai trò của chính phủ 12 1.2.3. Bốn câu hỏi lớn của tài chính công Khi nào chính phủ can thiệp vào nền kinh tế? Chính phủ can thiệp như thế nào? Tác động thay thế của sự can thiệp là gì? Tại sao chính phủ lựa chọn sự can thiệp theo cách thức mà họ đã thực hiện? 1.3. Sự phát triển của tài chính công 13 1.3.1. Tài chính công cổ điển (cuối thế kỷ 19 về trước)  Nghiên cứu những công cụ tài chính mà nhà nước sử dụng để tạo lập các nguồn lực qua đó để tài trợ cho chi tiêu công  Mục đích: Cung cấp những nguồn lực cần thiết để tài trợ cho các hoạt động chính trị, quản lý hành chính, tư pháp và quốc phòng  Đặc trưng:  Trung lập  Thuế là nguồn thu quan trọng nhất 1.3. Sự phát triển của tài chính công 14 1.3.2. Tài chính công hiện đại  Nền kinh tế thị trường vận hành theo cơ chế thị trường có sự can thiệp của nhà nước.  Đặc trưng:  Quy mô tài chính công có xu hướng ngày càng tăng so với GDP  Tính phi trung lập  Sử dụng nhiều công cụ khác nhau để tạo lập nguồn lực cho nhà nước  Cải cách tài chính công của từng quốc gia gắn chặt với quá trình toàn cầu hóa 1.3. Sự phát triển của tài chính công 15 1.3. Sự phát triển của tài chính công 16 1.4. Bản chất và chức năng của tài chính công 17 1.4.1. Bản chất  Bản chất kinh tế  Phản ánh mối quan hệ kinh tế giữa nhà nước và xã hội trong quá trình phân phối các nguồn lực tài chính  Hoạt động thu-chi của chính phủ phải hướng đến tối đa hiệu quả của nền kinh tế  Bản chất chính trị  Hệ thống chính trị là yếu tố cơ bản và chi phối toàn bộ hoạt động tài chính công  Tái phân phối và đảm bảo công bằng xã hội là nhiệm vụ trọng tâm. 1.4. Bản chất và chức năng của tài chính công 18 1.4.2. Chức năng  Huy động nguồn lực  Phân bổ nguồn lực tài chính công  Tái phân phối thu nhập  Giám sát 1.4. Bản chất và chức năng của tài chính công 19 1.4.2. Chức năng  Huy động nguồn lực 1.4. Bản chất và chức năng của tài chính công 20 1.4.2. Chức năng  Huy động nguồn lực 1.4. Bản chất và chức năng của tài chính công 21 1.4.2. Chức năng  Huy động nguồn lực: so sánh 1.4. Bản chất và chức năng của tài chính công 22 1.4 Bản chất và chức năng của tài chính công 23 1.4.2. Chức năng  Phân bổ nguồn lực: 1.4. Bản chất và chức năng của tài chính công 24 1.4.2. Chức năng Câu hỏi ôn tập 25 1. Tại sao chính phủ phải tham gia vào điều tiết các hoạt động kinh tế xã hội? 2. Bản chất và chức năng của tài chính công? 3. Trình bày những đặc trưng của tài chính công cổ điển và tài chính công hiện đại. 4. Gỉa sử Diễm có 100 USD, Chính phủ thực hiện tái phân phối cho Tâm bằng việc đánh thuế vào Diễm 40 USD và chuyển cho Tâm 35 USD, chi phí hành chính là 5USD. Hỏi sự tái phân phối này có gia tăng phúc lợi hay không? Câu hỏi ôn tập 26 5. Một vài hàng hóa, dịch vụ được chính phủ cung cấp trực tiếp, trong khi một số loại hàng hóa, dịch vụ khác được tài trợ công nhưng do khu vực tư cung cấp. Sự khác nhau giữa 2 cơ chế này là như thế nào? Tại sao cùng là chính phủ nhưng ở thời gian này sử dụng cách thức tài trợ này, ở thời gian khác lại sử dụng cách thức tài trợ khác? Câu hỏi ôn tập 27 6. Câu hỏi 1 7. Câu hỏi 2. 8. Câu hỏi 3 9. Câu hỏi 4. 10. Sử dụng thuyết vị lợi, hãy giải thích lý do tại sao bạn thích mời khách hàng đi ăn tiệc buffet