Bài giảng Sự phát triển của tư tưởng quản trị

CHÖÔNG 2 SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA TÖ TÖÔÛNG QUAÛN TRÒ BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ II. TRÖÔØNG PHAÙI QUAÛN TRÒ COÅ ÑIEÅN III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ XAÕ HOÄI IV. TRÖÔØNG PHAÙI ÑÒNH LÖÔÏNG V. TRÖÔØNG PHAÙI HOÄI NHAÄP TRONG QUAÛN TRÒ VI. TRÖÔØNG PHAÙI QUAÛN TRÒ HIEÄN ÑAÏI I. BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ 4 moác quan troïng Tröôùc coâng nguyeân : tö töôûng quaûn trò sô khai, gaén lieàn vôùi toân giaùo & trieát hoïc Theá kyû 14 : söï phaùt trieån cuûa thöông maïi thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa quaûn trò Theá kyû 18 : cuoäc caùch maïng coâng nghieäp laø tieán ñeà xuaát hieän lyù thuyeát QT Theá kyû 19 : söï xuaát hieän cuûa nhaø quaûn trò chuyeân nghieäp ñaùnh daáu söï ra ñôøi cuûa caùc lyù thuyeát quaûn trò I. BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ Tö töôûng quaûn trò ra ñôøi gaén lieàn vôùi nhöõng ñieàu kieän Kinh teá Chính trò Xaõ hoäi Vaên hoaù II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN 1. Tröôøng phaùi quaûn trò khoa hoïc Quaûn trò khoa hoïc laø tieán haønh hoaït ñoäng döïa treân nhöõng döõ kieän coù ñöôïc do quan saùt, thí nghieäm, suy luaän coù heä thoáng. Tröôøng phaùi naøy quan taâm ñeán naêng suaát lao ñoäng thoâng qua vieäc hôïp lyù hoaù caùc böôùc coâng vieäc. II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN Charles Babbage (1792 - 1871) : Laø moät nhaø toaùn hoïc Anh tìm caùch taêng naêng suaát lao ñoäng. Chuû tröông caùc nhaø quaûn trò phaûi nghieân cöùu thôøi gian caàn thieát ñeå hoaøn thaønh moät coâng vieäc, Laø ngöôøi ñaàu tieân ñeà nghò phöông phaùp chia lôïi nhuaän ñeå duy trì quan heä giöõa coâng nhaân vaø ngöôøi quaûn lyù. II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN Federich W Taylor (1856 - 1915) : Ñöôïc coi laø cha ñeû cuûa phöông phaùp quaûn trò khoa hoïc. oâng ñaõ tìm ra nhöôïc ñieåm trong caùch quaûn lyù cuõ. Caùc tö töôûng chính cuûa oâng ñöôïc taäp trung trong taùc phaåm noåi tieáng “Nhöõng nguyeân taéc trong quaûn trò khoa hoïc”, trong ñoù oâng chuû tröông : “Muïc tieâu chính cuûa quaûn trò laø baûo ñaûm söï thònh vöôïng cho chuû vaø söï sung tuùc cho coâng nhaân”. II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN 4 nguyeân taéc quaûn trò khoa hoïc cuûa Taylor nhö sau : Xaây döïng cô sôû khoa hoïc cho caùc coâng vieäc vôùi nhöõng ñònh möùc vaø caùc phöông phaùp phaûi tuaân theo Choïn coâng nhaân moät caùch khoa hoïc, chuù troïng kyõ naêng vaø söï phuø hôïp vôùi coâng vieäc, huaán luyeän moät caùch toát nhaát ñeå hoaøn thaønh coâng vieäc Khen thöôûng ñeå baûo ñaûm tinh thaàn hôïp taùc, trang bò nôi laøm vieäc moät caùch ñaày ñuû vaø hieäu quaû. Phaân nhieäm giöõa quaûn trò vaø saûn xuaát, taïo ra tính chuyeân nghieäp cuûa nhaø quaûn trò. II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN Frank & Lillian Gilbreth : Frank (1868 -1924) vaø Lillian (1878 -1972) laø nhöõng ngöôøi tieân phong trong vieäc nghieân cöùu thôøi gian - ñoäng taùc. Henry Grantt : OÂng phaùt trieån sô ñoà Grantt moâ taû doøng coâng vieäc caàn ñeå hoaøn thaønh moät nhieäm vuï, vaïch ra nhöõng giai ñoaïn cuûa coâng vieäc theo keá hoaïch, ghi caû thôøi gian hoaïch ñònh vaø thôøi gian thöïc söï II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN Öu Phöông phaùp quaûn lyù môùi Tính kyû luaät vaø hieäu quaû Ñaøo taïo & phaùt trieån nhaân vieân Khuyeát Tính nhaân baûn keùm Chuù troïng quaù ñeán khiaù caïnh kyõ thuaät quaûn lyù II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN 2. Tröôøng phaùi quaûn trò haønh chính Tröôøng phaùi quaûn trò haønh chính (toång quaùt)phaùt trieån nhöõng nguyeân taéc quaûn trò chung cho caû moät toå chöùc. Henry Fayol (1814 - 1925) laø moät nhaø quaûn trò haønh chaùnh ngöôøi Phaùp ñöa ra 14 nguyeân taéc quaûn trò goïi laø caùc nguyeân taéc quaûn trò toång quaùt Phaân chia coâng vieäc Thaåm quyeàn vaø traùch nhieäm Kyû luaät Thoáng nhaát chæ huy Thoáng nhaát ñieàu khieån Lôïi ích caù nhaân phuï thuoäc lôïi ích chung Thuø lao xöùng ñaùng. Taäp trung vaø phaân taùn Heä thoáng quyeàn haønh (tuyeán xích laõnh ñaïo) Traät töïï. Coâng baèng. OÅn ñònh nhieäm vuï. Saùng kieán. Tinh thaàn ñoaøn keát. II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN Max Weber (1864 - 1920) laø moät nhaø xaõ hoäi hoïc ngöôøi Ñöùc, coù nhieàu ñoùng goùp vaøo lyù thuyeát quaûn trò thoâng qua vieäc phaùt trieån moät toå chöùc quan lieâu baøn giaáy laø phöông thöùc hôïp lyù toå chöùc moät coâng ty phöùc taïp. Khaùi nieäm quan lieâu baøn giaáy ñöôïc ñònh nghóa laø heä thoáng chöùc vuï vaø nhieäm vuï ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng, phaân coâng phaân nhieäm chính xaùc, caùc muïc tieâu phaân bieät, heä thoáng quyeàn haønh coù toân ti traät töï. Cô sôû tö töôûng cuûa Weber laø yù nieäm thaåm quyeàn hôïp phaùp vaø hôïp lyù II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN Thöïc chaát nhöõng ñaëc tính cuûa chuû nghóa quan lieâu cuûa Weber laø: 1. Phaân coâng lao ñoäng vôùi thaåm quyeàn vaø traùch nhieäm ñöôïc qui ñònh roõ vaø ñöôïc hôïp phaùp hoaù nhö nhieäm vuï chính thöùc. 2. Caùc chöùc vuï ñöôïc thieát laäp theo heä thoáng chæ huy, moãi chöùc vuï naèm döôùi moät chöùc vuï khaùc cao hôn. 3. nhaân söï ñöôïc tuyeån duïng vaø thaêng caáp theo khaû naêng qua thi cöû, huaán luyeän vaø kinh nghieäm. 4. Caùc haønh vi haønh chaùnh vaø caùc quyeát ñònh phaûi thaønh vaên baûn. 5. Quaûn trò phaûi taùch rôøi sôû höõu 6. Caùc nhaø quaûn trò phaûi tuaân thuû ñieàu leä vaø thuû tuïc. Luaät leä phaûi coâng baèng vaø ñöôïc aùp duïng thoáng nhaát cho moïi ngöôøi. II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN Öu Ñöa ra heä thoáng nguyeân taéc töông ñoái hoaøn chænh Phaùt trieån caùc phöông phaùp toå chöùc vaø moâ hình toå chöùc thoâng duïng Khuyeát Ít chuù troïng ñeán con ngöôøi xaõ hoäi Quan taâm ñeán nguyeân taéc, toân ti traät töï III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ XAÕ HOÄI Lyù thuyeát taâm lyù xaõ hoäi trong quaûn trò, coøn goïi laø lyù thuyeát taùc phong, laø nhöõng quan nieäm quaûn trò nhaán maïnh ñeán vai troø cuûa yeáu toá taâm lyù, tình caûm, quan heä xaõ hoäi cuûa con ngöôøi trong coâng vieäc. Lyù thuyeát naøy cho raèng hieäu quaû cuûa quaûn trò do naêng suaát lao ñoäng quyeát ñònh, nhöng naêng suaát lao ñoäng khoâng chæ do caùc yeáu toá vaät chaát quyeát ñònh maø coøn do söï thoaû maõn caùc nhö caàu taâm lyù xaõ hoäi cuûa con ngöôøi. III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ XAÕ HOÄI Robert Owen (1771-1858) : Laø kyõ ngheä gia ngöôøi Anh, laø ngöôøi ñaàu tieân noùi ñeán nhaân löïc trong toå chöùc Hugo Munsterberg (1863-1916) : Nghieân cöùu taâm lyù öùng duïng trong moâi tröôøng toå chöùc, oâng ñöôïc coi laø cha ñeû cuûa ngaønh taâm lyù hoïc coâng nghieäp. OÂng cho raèng naêng suaát lao ñoäng seõ cao hôn neáu coâng vieäc hôïp vôùi nhöõng kyõ naêng cuõng nhö taâm lyù cuûa nhaân vieân III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ XAÕ HOÄI Elton Mayo (1880-1949) : Laø giaùo sö taâm lyù hoïc Havard cuøng caùc ñoàng söï tieán haønh cuoäc nghieân cöùu taïi nhaø maùy Hawthornes thuoäc coâng ty ñieän mieàn taây, laø moät söï kieän lôùn trong lòch söû phaùt trieån cuûa tö töôûng quaûn trò. OÂng keát luaän raèng chính “yeáu toá xaõ hoäi” môùi chính laø nguyeân nhaân taêng naêng suaát lao ñoäng töùc laø giöõa taâm lyù vaø taùc phong coù moái lieân heä raát maät thieát. Vôùi vieäc nhaán maïnh ñeán quan heä con ngöôøi trong quaûn trò, caùc nhaø quaûn trò phaûi tìm caùch taêng söï thoaû maõn taâm lyù vaø tinh thaàn cuûa nhaân vieân III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ XAÕ HOÄI Abraham Maslow (1908-1970) : Laø nhaø taâm lyù hoïc ñaõ xaây döïng moät lyù thuyeát veà nhu caàu cuûa con ngöôøi goàm 5 baäc ñöôïc xeáp töø thaáp leân cao theo thöù töï : 1. Nhu caàu vaät chaát. 2. Nhu caàu an toaøn. 3. Nhu caàu xaõ hoäi. 4. Nhu caàu ñöôïc toân troïng. 5. Nhu caàu töï hoaøn thieän. III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ XAÕ HOÄI Doulas Mc Gregor ( -1964) : Chòu aûnh höôûng cuûa Mayo vaø Maslow, oâng phaùt trieån lyù thuyeát taùc phong trong quaûn trò Mc Gregor cho raèng thay vì nhaán maïnh ñeán cô cheá kieåm tra thì nhaø quaûn trò neân quan taâm nhieàu hôn ñeán söï phoái hôïp hoaït ñoäng. III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ XAÕ HOÄI Öu Quan taâm ñeán con ngöôøi vaø haønh vi con ngöôøi trong quaûn lyù Nhaán maïnh ñeán lôi ích tinh thaàn vaø traïng thaùi taâm lyù cuûa con ngöôøi Khuyeát Coi moái quan heä giöõa taâm lyù vaø naêng suaát laø quan heä tuyeán tính IV. TRÖÔØNG PHAÙI ÑÒNH LÖÔÏNG Tröôøng phaùi quaûn trò ñònh löôïng vôùi cô sôû laø lyù thuyeát quyeát ñònh, aùp duïng thoáng keâ vaøo quaù trình laøm quyeát ñònh vaø söï phaùt trieån cuûa moâ hình toaùn kinh teá vôùi söï trôï giuùp cuûa maùy tính ñieän töû. Tröôøng phaùi naøy döïa treân suy ñoaùn laø taát caû vaán ñeà ñeàu coù theå giaûi quyeât ñöôïc baèng caùc moâ hình toaùn IV. TRÖÔØNG PHAÙI ÑÒNH LÖÔÏNG Chuû yeáu taäp trung vaøo laøm quyeát ñònh vì cho raèng quaù trình phaân tích laøm quyeát ñònh ñaõ bao haøm nhöõng haønh vi quaûn trò. Döïa treân lyù thuyeát quyeát ñònh kinh teá, löïa choïn phaûi mang laïi lôïi ích kinh teá. Duøng caùc moâ hình toaùn hoïc ñeå giaûi quyeát vaán ñeà. Coi maùy tính laø coâng cuï cô baûn trong vieäc giaûi quyeát caùc baøi toaùn quaûn trò. IV. TRÖÔØNG PHAÙI ÑÒNH LÖÔÏNG Tröôøng phaùi ñònh löôïng thaâm nhaäp haàu heát trong moïi toå chöùc chöùc hieän ñaïi vôùi nhöõng kyõ thuaät phöùc taïp. Ñoùng goùp raát lôùn trong vieäc naâng cao trình ñoä hoaïch ñònh vaø kieåm tra hoaït ñoäng. Caùc khaùi nieäm vaø kyõ thuaät cuûa lyù thuyeât naøy töông ñoái khoù hieåu ñoái vôùi caùc nhaø quaûn trò V. TRÖÔØNG PHAÙI HOÄI NHAÄP TRONG QUAÛN TRÒ 1. Truôøng phaùi “Quaù trình Quaûn trò” Thöïc chaát khaûo höôùng naøy ñöôïc ñeà caäp töø ñaàu theá 20 qua tö töôûng cuûa Henri Fayol, nhöng thöïc söï chæ phaùt trieån maïnh töø naêm 1960 do coâng cuûa Harold Koontz. Tö töôûng naøy cho raèng quaûn trò laø moät quaù trình lieân tuïc cuûa caùc chöùc naêng quaûn trò ñoù laø hoaïch ñònh, toå chöùc, ñieàu khieån vaø kieåm soaùt V. TRÖÔØNG PHAÙI HOÄI NHAÄP TRONG QUAÛN TRÒ 2. Truôøng phaùi “Ngaãu nhieân” Lyù thuyeát naøy cho raèng kyõ thuaät quaûn trò thích hôïp cho moät hoaøn caûnh nhaát ñònh tuyø thuoäc vaøo baûn chaát vaø ñieàu kieän cuûa hoaøn caûnh ñoù Quan ñieàm ngaãu nhieân laäp luaän raèng caùc nhaø quaûn trò coù theå hieåu ñöôïc hình thaùi cuûa hoaït ñoäng, nhöng khoâng theå coù moät khuoân maãu cho taát caû caùc tröôøng hôïp V. TRÖÔØNG PHAÙI HOÄI NHAÄP TRONG QUAÛN TRÒ 3. Tröôøng phaùi “Quaûn trò heä thoáng” Nguyeân lyù cô baûn cuûa lyù thuyeát heä thoáng laø heä thoáng naøo cuõng goàm nhöõng heä thoáng nhoû goïi laø heä thoáng con, giöõa chuùng coù moái quan heä taùc ñoäng höõu cô vôùi nhau, baát kyø moät thay ñoåi duø nhoû cuûa heä thoáng con cuõng coù aûnh höôõng ñeán heä thoáng vaø ngöôïc laïi VI. TRÖÔØNG PHAÙI QUAÛN TRÒ HIEÄN ÑAÏI 1. Lyù thuyeát Z Lyù thuyeát Z ñöôïc moät giaùo sö ngöôøi Myõ goác Nhaät Baûn laø giaùo sö William Ouchi xaây döïng treân cô sôû aùp duïng caùch quaûn lyù cuûa Nhaät Baûn trong caùc coâng ty Myõ. Lyù thuyeát ra ñôøi naêm 1978, chuù troïng ñeán quan heä xaõ hoäi vaø yeáu toá con ngöôøi trong toå chöùc VI. TRÖÔØNG PHAÙI QUAÛN TRÒ HIEÄN ÑAÏI 2. Tieáp caän theo 7-yeáu toá (7’S) Caùch tieáp caän naøy nhaán maïnh raèng trong quaûn trò caàn phaûi phoái hôïp haøi hoaø 7 yeáu toá quaûn trò coù aûnh höôûng leân nhau, khi moät yeáu toá thay ñoåi keùo theo caùc yeáu toá khaùc cuõng bò aûnh höôûng