Bài giảng Sơ lược về cấu trúc và chức năng của tế bào chân hạch

Chương 2- Sơ lược về cấu trúc & chức năng của tb chân hạch • 1- Phương pháp quan sát & kích thước và hình dạng tb • 2- Tổ chức tb & các bào quan và chức năng liên hệ • 3- Sự phân ngăn và hợp tác trong tế bào 1- Phương pháp quan sát & kích thước, hình dạngvà tổ chức tb “Khv là cửa sổ nhìn vào thế giới tb” °Leeuwenhoek (1674): động vật nguyên sinh và vi khuẩn. K.h.v. đơn giản do Leeuwenhoek chế tạo • Kích thước & hình dạng tb thay đổi • theo chức năng • [Tb TV & ĐV: 10-100mm / vk: 0,1-1mm] • ° Tb thần kinh dài •  truyền luồng thần kinh • ° Tb trứng to •  chứa đầy chất dinh dưỡng • ° Tb hồng cầu nhỏ ( 8µm) •  qua các mạch máu nhỏ nhất Kiểm soát kích thước tế bào V = 27 V = 30 . 30 . 30 = 27.000 mm3 S = 6 . 30 . 30 = 5.400 mm2 27 s = 27 . 6 . 10 = 16.200 mm2 S/V = 5.400 / 27.000 = 0,2 s/v = 600 / 1.000 = 0,6 > S/V S/V k. soát k. thước tb: > tối thiểu / < tối đa 2- Tổ chức tb & các bào quan và chức năng liên hệ • °Lớp phủ bề mặt • ° Màng nguyên sinh chất • ° Tế bào chất • ° Nhân Tế bào (cell) mô bần được Hooke vẽ 1665 • °Khoảng ngoài tb • °Bề mặt tb • °Chỗ nối Lớp phủ bề mặt tế bào động vật ° Khoảng ngoài tế bào (khoảng giữa hai màng) • = polysacarid + protein • (lớp nhày / lớp xi măng) ° Bề mặt tế bào Lông nhung Chỗ lồng  tăng diện tích bề mặt trao đổi chất • khoảng giữa 2 tb: • - biến mất  kín: dán dính & cản rò rỉ • - rộng + các sợi  bám: thắt chặt • - kênh  liên lạc: nước & ph. tử nhỏ qua °Chỗ nối Lớp phủ bề mặt tế bào thực vật • °Vách • °Chỗ nối • = cầu liên bào Lớp đôi phospholipid Màng nguyên sinh chất = ranh giới ngoài : trao đổi chất / chuyển thông tin Mô hình màng thể khảm lỏng = lớp đôi phospholipid khảm protein = màng đơn vị • + màng đơn vị • + màng thể khảm lỏng • + lớp đôi phospholipid khảm protein • [nhân, ti thể, lục lạp: bao (2 màng đv)] Tất cả các màng tế bào • Cytosol • - Chứa nước (~85%) + protein + nhiên liệu + nguyên liệu (tiền chất) • - Chứa mạng sợi protein (bộ xương tb) • - Treo các bào quan • - Nơi thực hiện nhiều p.ứ.: glyco-giải... Tế bào chất = cytosol + bào quan Các bào quan • = cấu trúc có vai trò chuyên biệt trong tb • Bào quan thuộc hệ thống nội màng: • Mạng nội chất nhám • Mạng nội chất trơn • Bộ máy Golgi • Lysosom • Không bào Mạng nội chất nhám: tổng hợp protein Mạng nội chất trơn: tổng hợp lipid Bộ máy Golgi: tiếp tục chế biến protein từ m.n.c. nhám 3 mức độ tổ chức: ° các túi màng ° thể Golgi (dictyosome): 5-8 °bộ máy Golgi: (vài - hàng trăm / tế bào) • Lysosome: • Thủy giải: tiêu hóa thực phẩm & diệt vi khuẩn (tế bào bạch huyết) * Bảo đảm an toàn cho tế bào chất Không bào thực vật 2 không bào co rút ở Paramecium • Ti thể • Chuyển: glucoz  ATP • Lục lạp • Đổi: photon  hóa năng Bào quan (cấu trúc) không có màng • Ribosome • Trung tử • Bộ xương tế bào • Proteasome Bộ xương tb (huỳnh quang) Proteasome Nhân Các bào quan riêng biệt của tế bào động vật và thực vật • °Tế bào thực vật • vách • lục lạp • không bào trung tâm • °Tế bào động vật • cặp trung tử • Tế bào tiền hạch • °Không nhân (DNA trong tbc) • °Không có các bào quan có màng • Tế bào chân hạch • ° Có nhân (DNA trong bao nhân) • ° Có các bào quan có màng 3- Sự phân ngăn và hợp tác trong tế bào • Ngăn = vùng, bộ phận tế bào có chức năng riêng biệt: • tế bào • màng • cytosol • bào quan: diệp lạp, lysosome... • Phân ngăn • ° Màng nguyên sinh chất: trao đổi vật chất • ° Cytosol: chứa nhiên liệu, nguyên liệu, enzyme • ° Mạng nội chất nhám: tổng hợp protein • ° Mạng nội chất trơn: tổng hợp lipid • ° Thể Golgi: tiếp tục sự chế biến • ° Lysosome: thủy giải • ° Không bào: chứa nước & thực phẩm, bơm nước • ° Ti thể: hô hấp • ° Lục lạp: quang hợp • ° Nhân: chứa DNA ° Liên hệ trực tiếp về cấu trúc ° Liên hệ về chức năng Hợp tác Ý nghĩa của sự phân ngăn & hợp tác trong tế bào • - Phân ngăn: hoạt động đồng thời • - Hợp tác: hoạt động hoàn hảo