Bài giảng Quản trị ngân hàng thương mại 2 - Chương 1: Quản trị hoạt động cho thuê và đầu tư tài chính của NHTM

Bộ môn: Ngân hàng Chứng khoán Khoa: Tài chính Ngân hàng HỌC PHẦN: QUẢN TRỊ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2DHTM_TMU TÀI LIỆU BẮT BUỘC [1] PGS.TS Nguyễn Thị Phương Liên (2011), “Giáo trình Quản trị tác nghiệp ngân hàng thương mại”, NXB Thống kê, Hà Nội. [2] PGS. TS. Phan Thị Thu Hà (2009), “Quản trị Ngân hàng thương mại”, NXB Giao thông vận tải, Hà Nội. [3] Perter . S. Rose(2004), “Quản trị ngân hàng thương mại”, NXB Tài chính. [4] TS Nguyễn Minh Kiều (2006), “Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại”, NXB Thống kê. [5] PGS. TS Nguyễn Văn Tiến (2010), “Thị trường ngoại hối các nghiệp vụ phái sinh”, NXB Thống kê. [6] PGS. TS Nguyễn Văn Tiến (2010), “Quản trị rủi ro kinh doanh ngân hàng”, NXB Thống kê. DHTM_TMU TÀI LIỆU KHUYẾN KHÍCH [1] Peter S.Rose, “Commercial Bank Management”, Texas A&M University. Copyright @ 1998 by Richard D.Irwin, a Times Mirror Higher Education Group, Inc.Company. All rights reserved. [2] Joseph F. and Sinkley Jr, “Commercial Bank Financial Management”, Prentice Hall, US, 2002. [3] Trang web của một số TCTD. [4] Tạp chí Ngân hàng. DHTM_TMU •Chương 1: Quản trị hoạt động cho thuê và đầu tư tài chính của NHTM •Chương 2: Quản trị kinh doanh ngoại hối, bảo lãnh và các dịch vụ khác của NHTM •Chương 3: Quản trị rủi ro trong hoạt động NHTM •Chương 4: Định giá các dịch vụ của NHTM •Chương 5: Phân tích đánh giá hoạt động kinh doanh của NHTM Nội dung môn học D TM_TMU Chương 1: Quản trị HĐ cho thuê và đầu tư tài chính của NHTM 1.1 Quản trị hoạt động cho thuê tài chính + Một số vấn đề cơ bản về cho thuê và cho thuê tài chính + Các hình thức cho thuê tài chính + Quản trị cho thuê tài chính 1.2 Quản trị hoạt động đầu tư tài chính + Mục đích đầu tư và các loại chứng khoán đầu tư + Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định đầu tư chứng khoán của NHTM + Tổ chức hoạt động đầu tư và quy trình quản trị đầu tư chứng khoán của NHTM DHTM_TMU 1.1 QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG CHO THUÊ TÀI CHÍNH 1.1.1 Cho thuê và đặc trưng của cho thuê 1.1.2 Vai trò của cho thuê 1.1.3 Khái niệm và đặc trưng của CTTC 1.1.4 Các chủ thể liên quan đến cho thuê tài chính 1.1.5 Các hình thức cho thuê tài chính 1.1.6 Giá cả dịch vụ cho thuê tài chính 1.1.7 Các kênh phân phối dịch vụ cho thuê tài chính 1.1.8 Phân tích và quyết định thuê hay mua DHTM_TMU 1.1.1 Cho thuê và đặc trưng của cho thuê - Khái niệm: Là hình thức tài trợ tín dụng thể hiện dưới hình thức tài sản thực: máy móc, thiết bị, DHTM_TMU 1.1.1 Cho thuê và đặc trưng của cho thuê - Đặc trưng của cho thuê + Đối tượng tài trợ là các tài sản. + Bên đi thuê không phải thế chấp tài sản. + Bên cho thuê có quyền sở hữu tài sản còn bên thuê có quyền sử dụng tài sản. + Bên đi thuê có nghĩa vụ phải thanh toán tiền thuê cho bên cho thuê theo mức đã thỏa thuận. + Kết thúc thời hạn thuê: (1) Trả TS; (2) theo thỏa thuận hợp đồng; (3) theo ý chí. DHTM_TMU 1.1.2 Vai trò của cho thuê - Đối với người cho thuê: là hình thức tài trợ có độ an toàn cao vì: + Vốn được sử dụng đúng mục đích + Có điều kiện giám sát việc sử dụng tài sản - Đối với người thuê + Hạn hẹp ngân quỹ có được TS để sử dụng + Tránh được rủi ro về tính lạc hậu của TS + Mục đích sử dụng vốn được bảo đảm. DHTM_TMU - Khái niệm + Theo Uỷ ban tiêu chuẩn kế toán quốc tế (IAS) “CTTC là một giao dịch trong đó một bên (người cho thuê) chuyển giao quyền sử dụng tài sản thuộc sở hữu của mình cho bên kia (người đi thuê) trong một thời gian nhất định, mà trong thời gian đó người cho thuê dự định thu vốn tài trợ cùng các chi phí liên quan; quyền sở hữu tài sản có được chuyển giao hay không tuỳ thuộc vào sự thoả thuận giữa hai bên”. 1.1.3 Khái niệm và đặc trưng của CTTC DHTM_TMU 1.1.3 Khái niệm và đặc trưng của CTTC - Khái niệm + Theo NĐ 16/2001/NĐ-CP ngày 2/5/2001 “CTTC là hoạt động tín dụng trung dài hạn thông qua việc cho thuê máy móc thiết bị, phương tiện vận chuyển và các động sản khác trên cơ sở hợp đồng cho thuê giữa bên cho thuê với bên thuê.  Bên cho thuê cam kết mua máy móc thiết bị theo yêu cầu của bên thuê và nắm quyền sở hữu đối với TS cho thuê.  Bên thuê sử dụng TS thuê trong suốt thời hạn thuê đã được hai bên thỏa thuận. Khi kết thúc thời hạn thuê, TS thuê thuộc quyền SH của bên thuê, hoặc bên thuê được quyền mua lại tài sản thuê, hoặc tiếp tục thuê theo các điều kiện đã thỏa thuận trong HĐ cho thuê tài chính” DHTM_TMU 1.1.3 Khái niệm và đặc trưng của CTTC - Khái niệm + Theo Chuẩn mực 06 “Thuê tài sản” trong Hệ thống chuẩn mực Việt Nam (VAS) “CTTC là thuê tài sản mà bên cho thuê có sự chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Quyền sở hữu tài sản có thể chuyển giao vào cuối thời hạn thuê” DHTM_TMU 1.1.3 Khái niệm và đặc trưng của CTTC - Đặc trưng + Là tín dụng trung dài hạn, đối tượng tài trợ là tài sản. + Người vay không phải thế chấp tài sản. + Các chi phí (bảo trì, vận hành, phí BH) thường do người thuê chịu. + Giá trị hiện tại của các khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu chiếm phần lớn giá trị hợp lý của tài sản thuê. + TS cho thuê thuộc quyền SH của bên cho thuê => tăng khả năng kiểm soát. + Lãi suất cho thuê thường cao hơn lãi suất TD. + Hết thời hạn thuê, tài sản thuê: (1) SH của bên đi thuê, (2) bên đi thuê được tiếp tục thuê TS; (3) hoặc bên đi thuê được mua lại TS đó với giá rẻ DHTM_TMU So sánh sự khác biệt giữa thuê VH và thuê TC Cho thuê vận hành Cho thuê tài chính Có thể được hủy ngang HĐ Không được hủy ngang HĐ Bên đi thuê không chịu rủi ro thiệt hại Bên đi thuê phải gánh chịu rủi ro và thiệt hại Tài sản thuộc quyền sở hữu của bên cho thuê Tài sản cho thuê trước khi ký HĐ có thể không thuộc sở hữu của người cho thuê DHTM_TMU So sánh sự khác biệt giữa thuê VH và thuê TC Cho thuê vận hành Cho thuê tài chính Không có dự định chuyển quyền sở hữu tài sản Có dự định chuyển quyền sở hữu tài sản Thời hạn cho thuê thường chiếm một phần nhỏ so với thời gian hữu ích của TS Thời hạn cho thuê thường chiếm phần lớn thời gian hữu ích của TS Số tiền cho thuê nhỏ hơn nhiều so với giá trị ban đầu của TS thuê. Số tiền cho thuê tối thiểu chiếm phần lớn giá trị TS. DHTM_TMU Sự khác biệt giữa cho CTTC và TDNH Tiêu thức Cho thuê tài chính Tín dụng ngân hàng Hình thức tài trợ Bằng tài sản Bằng tiền Quyền sở hữu TS trong thời gian thực hiện HĐ Thuộc bên cho thuê Thuộc bên đi vay Giá trị hợp đồng so với giá trị TS Thường lớn hơn hoặc tương đương giá trị hợp lý của TS Thường thấp hơn giá trị hợp lý của TS DHTM_TMU 1.1.4 Các chủ thể liên quan đến cho thuê tài chính - Chủ thể cung cấp dịch vụ CTTC (người cho thuê - Lessor) Là nhà tài trợ vốn cho người đi thuê; người thanh toán toàn bộ giá trị mua tài sản theo thoả thuận giữa người đi thuê với nhà cung cấp; là chủ sở hữu tài sản về mặt pháp lý đối với tài sản thuê. DHTM_TMU 1.1.4 Các chủ thể liên quan đến cho thuê tài chính - Chủ thể cầu vốn qua dịch vụ CTTC (người đi thuê – Lessee) Là người nhận tài trợ TD của người cho thuê, có quyền sử dụng, hưởng những lợi ích do tài sản đem lại và có trách nhiệm trả tiền thuê theo thoả thuận. DHTM_TMU 1.1.5 Các hình thức cho thuê tài chính - Theo số chủ thể liên quan đến CTTC Phương thức CTTC có sự tham gia của ba bên (còn gọi là thuê mua thuần - Net Lease) 1. Người đi thuê 2. Người cho thuê 3. Người ccấp TB DHTM_TMU 1.1.5 Các hình thức cho thuê tài chính - Theo số chủ thể liên quan đến CTTC Phương thức CTTC có sự tham gia của hai bên (còn gọi là hợp đồng CTTC tài trợ trực tiếp - Direct leases) + Thường do các công ty con của các hãng sản xuất. + Tài sản cho thuê có giá trị không quá lớn, là MMTB. + Chỉ có 2 bên tham gia trực tiếp. + Vốn tài trợ do người cho thuê đảm nhiệm. + Người cho thuê có thể mua lại MMTB DHTM_TMU 1.1.5 Các hình thức cho thuê tài chính Các hình thức CTTC đặc biệt khác  Xét từ phương diện người cho thuê + Cho thuê tài chính liên kết - Syndicate Leases + Cho thuê tài chính bắc cầu - Leveraged Lease  Xét từ phương diện người thuê + Phương thức bán và tái thuê - Sale and Leaseback + Phương thức cho thuê tài chính giáp lưng - Under Lease + Phương thức thuê mua trả góp - Lease Purchase Arrangement  Theo tổng số tiền thuê phải trả + Hoàn trả toàn bộ + Hoàn trả từng phần DHTM_TMU 1.1.6 Giá cả dịch vụ cho thuê tài chính - Khái niệm: Giá cả CTTC (lãi suất cho thuê) là tỷ lệ phần trăm giữa lãi tiền thuê phải trả tính trên tổng số vốn tài trợ. + Các yếu tố hình thành giá cả dịch vụ CTTC: Chi phí sử dụng vốn CP trực tiếp trong quá trình triển khai dịch vụ Chi phí QLDN phân bổ cho TS cho thuê DHTM_TMU 1.1.6 Giá cả dịch vụ cho thuê tài chính - Các yếu tố hình thành giá cả dịch vụ CTTC (tiếp) Khoản dự phòng rủi ro không thu hồi được vốn tài trợ Lợi nhuận dự tính. Giá trị còn lại của TS thuê. Hình thức thuê: toàn bộ hay từng phần. DHTM_TMU 1.1.7 Các kênh phân phối dịch vụ cho thuê tài chính  Kênh phân phối trực tiếp: + Bán hàng tại cửa hàng (văn phòng giao dịch) + Bán lưu động + Bán qua điện thoai hoặc internet.  Kênh phân phối gián tiếp: thông qua môi giới, hoặc các đại lý của các hãng SX và hệ thống đại lý của cty CTTC, hoặc uỷ thác cho các NHTM để triển khai dịch vụ đến khách hàng. DHTM_TMU 1.1.8 Phân tích và quyết định thuê hay mua - Đứng trên góc độ người đi thuê hay người tư vấn cho khách hàng nên sử dụng dịch vụ thuê tài chính hay vay mua =>Phân tích và so sánh giá trị hiện tại (PV) của chi phí thực tế giữa 2 phương án: + Phương án vay mua tài sản PV (chi phí) = ∑PV (CP vay phải trả – tiết kiệm thuế) CP vay gồm: nợ gốc, lãi, các chi phí khác (nếu có) + Phương án thuê PV (chi phí) = ∑PV (tiền thuê phải trả – tiết kiệm thuế) Kết luận: Phương án nào có PV chi phí thấp hơn => lựa chọn DHTM_TMU 1.2. QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH - Mục đích đầu tư chứng khoán của NHTM + Ổn định hóa thu nhập của ngân hàng + Bù trừ rủi ro tín dụng + Cung cấp dự trữ cho ngân hàng + Cung cấp sự đa dạng hoá về mặt địa lý trong hoạt động kinh doanh + Giảm nghĩa vụ nộp thuế của ngân hàng + Tạo ra tuyến phòng thủ cho ngân hàng + Đem lại tính năng động cho danh mục tài sản - Các loại chứng khoán NHTM đầu tư DHTM_TMU 1.2. QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ - Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định đầu tư chứng khoán của NHTM + Tỷ suất lợi nhuận dự kiến + Rủi ro trong đầu tư chứng khoán + Khả năng chịu thuế DHTM_TMU 1.2. QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ - Qui trình hoạt động đầu tư của NHTM + Xây dựng chiến lược đầu tư (Xây dựng chiến lược, thiết lập danh mục đầu tư) + Khai thác tìm kiếm cơ hội đầu tư + Lập và phân tích phương án đầu tư + Thẩm định và phê duyệt phương án đầu tư, đề xuất chi tiết thẩm quyền của phòng đầu tư, Tổng giám đốc, Hội đồng đầu tư, Hội đồng quản trị. + Thực hiện đầu tư + Báo cáo kết quả thực hiện + Quản lý đầu tư và thu hồi vốn + Lưu trữ hồ sơ. DHTM_TMU