Tài liệu Bài giảng Những nguyên tắc cơ bản của thư điện tử: Phần II
Thư từ và trò chuyện
Trong phần này...
Tin đồn, tán gẫu, nói đùa, cách làm món ăn, chỉ dẫn du lịch chỉ là một số ít điều mà bạn có thể đọc và viết về thư điện tử và tin tức. Hãy đọc để tìm hiểu.
Chương 7
Những nguyên tắc cơ bản của thư điện tử
Trong chương này
Địa chỉ thư tín
Gửi thư
Nhận thư
Quy tắc gửi thư
Thư điện tử chắc chắn là dịch vụ Internet được sử dụng rộng rãi nhất. Mọi hệ thống (ngoài những máy chủ tạo đường dẫn và các máy tương tự) hỗ trợ cho một số loại dịch vụ thư tín nào đó, có nghĩa là bất kể loại máy tính nào mà bạn đang sử dụng, nếu nó đang ở trên Internet thì bạn có thể gửi và nhận thư.
Thư tín, hơn bất kỳ một dịch vụ Internet nào khác, được kết nối với rất nhiều hệ thống không thuộc Internet, có nghĩa là bạn có thể trao đổi thư tín với rất nhiều người không ở trên Internet cũng như tất cả những người đang ở trên đó (Xem chi tiết trong chương 8).
Hộp thư chỗ này, hộp thư chỗ kia
Trước khi gởi thư nhận thư, bạn cần nghĩ ra địa chỉ thư điện tử...
10 trang |
Chia sẻ: hunglv | Lượt xem: 1624 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Bài giảng Những nguyên tắc cơ bản của thư điện tử, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
PhÇn II
Th tõ vµ trß chuyÖn
Trong phÇn nµy...
Tin ®ån, t¸n gÉu, nãi ®ïa, c¸ch lµm mãn ¨n, chØ dÉn du lÞch chØ lµ mét sè Ýt ®iÒu mµ b¹n cã thÓ ®äc vµ viÕt vÒ th ®iÖn tö vµ tin tøc. H·y ®äc ®Ó t×m hiÓu.
Ch¬ng 7
Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña th ®iÖn tö
Trong ch¬ng nµy
§Þa chØ th tÝn
Göi th
NhËn th
Quy t¾c göi th
Th ®iÖn tö ch¾c ch¾n lµ dÞch vô Internet ®îc sö dông réng r·i nhÊt. Mäi hÖ thèng (ngoµi nh÷ng m¸y chñ t¹o ®êng dÉn vµ c¸c m¸y t¬ng tù) hç trî cho mét sè lo¹i dÞch vô th tÝn nµo ®ã, cã nghÜa lµ bÊt kÓ lo¹i m¸y tÝnh nµo mµ b¹n ®ang sö dông, nÕu nã ®ang ë trªn Internet th× b¹n cã thÓ göi vµ nhËn th.
Th tÝn, h¬n bÊt kú mét dÞch vô Internet nµo kh¸c, ®îc kÕt nèi víi rÊt nhiÒu hÖ thèng kh«ng thuéc Internet, cã nghÜa lµ b¹n cã thÓ trao ®æi th tÝn víi rÊt nhiÒu ngêi kh«ng ë trªn Internet còng nh tÊt c¶ nh÷ng ngêi ®ang ë trªn ®ã (Xem chi tiÕt trong ch¬ng 8).
Hép th chç nµy, hép th chç kia
Tríc khi gëi th nhËn th, b¹n cÇn nghÜ ra ®Þa chØ th ®iÖn tö cña b¹n ®Ó b¹n cã thÓ b¸o cho nh÷ng ngêi mµ b¹n muèn liªn hÖ biÕt. Vµ b¹n cÇn biÕt mét vµi ®Þa chØ cña hä ®Ó b¹n cã thÓ viÕt cho hä (T«i gi¶ thiÕt nÕu r»ng b¹n kh«ng cã b¹n bÌ hoÆc chØ dù kiÕn göi th nÆc danh th× b¹n cã thÓ bá qua phÇn nµy).
C¸c ®Þa chØ th Internet cã hai phÇn, ng¨n c¸ch bëi dÊu @. PhÇn tríc dÊu @ lµ hép th, nãi chung ®ã lµ tªn cña b¹n vµ phÇn sau ®ã lµ l·nh vùc (domain), thêng lµ tªn m¸y tÝnh b¹n sö dông. §«i khi l·nh vùc sö dông lµ mét nhãm chøa toµn bé c¸c m¸y tÝnh côc bé. VÝ dô, nÕu b¹n lµm viÖc cho Nuke the Whales Foundation, m¸y tÝnh cña b¹n cã thÓ ®îc gäi lµ shamu.ntw.org, nhng l·nh vùc cã thÓ chØ lµ ntw.org. §iÒu nµy lµm cho hÖ thèng th côc bé cã thÓ ®a th cña b¹n ®Õn ®óng m¸y tÝnh trong nhãm, ®iÒu ®Æc biÖt h÷u Ých nÕu ta chuyÓn ®æi m¸y tÝnh rÊt nhiÒu - nã tr¸nh viÖc ph¶i b¸o cho phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi biÕt mçi lÇn b¹n di chuyÓn tõ phßng nµy sang phßng kh¸c.
§Þa chØ cña t«i lµ g×?
Hép th thêng lµ tªn sö dông cña b¹n (tøc lµ tªn mµ b¹n dïng ®Ó login vµo m¸y tÝnh, víi gi¶ thiÕt b¹n dïng mét m¸y tÝnh cÇn ph¶i login), do ®ã ®Þa chØ cña b¹n cã thÓ lµ king@ntw.org. C¸c tªn l·nh vùc nãi chung ®îc biÓu diÔn b»ng ch÷ hoa (nh NTW.ORG) vµ tªn hép th b»ng ch÷ thêng hoÆc ch÷ hçn hîp (nh king). Nhng ch÷ hoa hay ch÷ thêng kh«ng lµ vÊn ®Ò g× quan träng trong c¸c l·nh vùc vµ Ýt khi thµnh vÊn ®Ò trong tªn hép th. Do ®ã, ®Ó dÔ ®äc, hÇu hÕt c¸c tªn l·nh vùc vµ tªn hép th trong s¸ch nµy ®îc viÕt b»ng ch÷ thêng. NÕu b¹n göi mét th«ng ®iÖp tíi mét ngêi sö dông kh¸c trong l·nh vùc cña b¹n (cïng m¸y hoÆc cïng nhãm m¸y) th× b¹n cã thÓ bá phÇn l·nh vùc khi b¹n ®¸nh ®Þa chØ.
NÕu b¹n ®ang sö dông mét m¸y PC hoÆc Mac kh«ng xö lý nhiÒu ngêi sö dông th× b¹n vÉn cã mét tªn hép th nhng c¸ch b¹n thiÕt lËp tªn kh¸c nhau tïy theo hÖ thèng. Trong mét sè trêng hîp, b¹n thiÕt lËp tªn khi b¹n khëi ®éng m¸y; trong nh÷ng trêng hîp kh¸c, b¹n login khi b¹n b¾t ®Çu ch¬ng tr×nh th tÝn. NÕu th ®Õn cña b¹n ®îc lu tr÷ trong mét mail server (Xem phÇn díi "C¸c m¸y tÝnh c¸ nh©n cã ph¶i lµ nh÷ng m¸y tÝnh thùc sù, sö dông cho th tÝn hay kh«ng?") th× b¹n ph¶i dïng cïng tªn hép th trªn m¸y tÝnh c¸ nh©n cña b¹n nh khi b¹n ë trªn server nÕu b¹n cßn muèn thu ®îc c¸c th tr¶ lêi cho th cña b¹n.
Mét vÊn ®Ò thùc tiÔn ph¸t sinh trong viÖc thiÕt lËp c¸c ®Þa chØ th ®iÖn tö lµ kh«ng cã mét c¸ch g¸n tªn ngêi sö dông mét c¸ch nhÊt qu¸n. Mét sè tªn ngêi sö dông bao gåm tªn, hä, tªn viÕt t¾t, tªn vµ tªn viÕt t¾t, tªn viÕt t¾t ®Çu vµ hä hoÆc bÊt kú mét thø g× kh¸c kÓ c¶ tªn ®Çy ®ñ. VÝ dô nh tõ tríc ®Õn nay t«i ®· sö dông c¸c tªn john, johnl, jrl, jlevine, jlevine3 (¾t h¼n ph¶i cã Ýt nhÊt 3 jlevines ë ®ã) vµ c¶ q0246.
Trë l¹i thêi kú khi mµ cã rÊt Ýt ngêi sö dông th ®iÖn tö vµ hÇu hÕt nh÷ng ngêi sö dông mét hÖ thèng nµo ®ã ®Òu biÕt nhau mét c¸ch trùc tiÕp th× kh«ng khã l¾m ®Ó t×m ra ai sö dông tªn g×. Nhng hiÖn nay, vÊn ®Ò ®· trë nªn phøc t¹p, do ®ã nhiÒu tæ chøc ®ang s¸ng t¹o ra nh÷ng tªn hép th nhÊt qu¸n cho tÊt c¶ mäi ngêi sö dông, th«ng thêng nhÊt lµ tªn vµ hä cña ngêi sö dông víi mét dÊu chÊm ë gi÷a. Trong kÕ ho¹ch nµy, tªn hép th cña b¹n cã thÓ lµ mét thø t¬ng tù nh elvis.presley@ntw.com (Nµy, nÕu tªn b¹n kh«ng ph¶i Elvis Presley th× h·y ®iÒu chØnh vÝ dô nµy mét c¸ch thÝch hîp. Tr¸i l¹i, nÕu tªn b¹n lµ Elvis Presley, xin liªn hÖ t«i ngay. T«i biÕt mét sè ngêi ®ang t×m b¹n ®Êy).
Göi th ra thÕ giíi bªn ngoµi
Mét trong nh÷ng ®iÒu tèt nhÊt cña th Internet lµ nã kÕt nèi ®îc mét c¸ch ®¸ng ng¹c nhiªn víi mäi lo¹i hÖ thèng th tÝn kh¸c. Trong hÇu hÕt c¸c trêng hîp, kÕt nèi lµ ®ñ liÒn l¹c ®Ó b¹n göi th ®Õn nh÷ng ngêi sö dông kh«ng thuéc Internet víi mét c¸ch hoµn toµn t¬ng tù nh khi b¹n göi th cho nh÷ng ngêi sö dông trùc tiÕp trªn Internet. Trong nh÷ng trêng hîp kia, b¹n ph¶i ®¸nh vµo nh÷ng dÊu hiÖu nh !, * vµ % nhng nãi chung b¹n sÏ lu«n göi vµ nhËn th theo cïng mét c¸ch t¬ng tù. H·y xem ch¬ng 8 vµ 9 ®Ó biÕt thªm vÒ ®Þa chØ.
C¸c m¸y tÝnh c¸ nh©n cã ph¶i lµ nh÷ng m¸y tÝnh thùc sù, sö dông cho th tÝn hay kh«ng?
§¸ng buån thay, thêng lµ kh«ng. Th Internet ®îc lu th«ng b»ng c¸ch sö dông mét thø cã tªn lµ Giao thøc ChuyÓn th §¬n gi¶n (Simple Mail Transfer Protocol - SMTP) (®îc ®Æt tªn bëi mét vµi th¶o ch¬ng viªn cã tÝnh hµi híc v× nã chØ ®¬n gi¶n nÕu so s¸nh víi nh÷ng ®iÒu phøc t¹p nh viÖc t¸i tµi trî nî quèc gia ch¼ng h¹n). SMTP ®îc thiÕt kÕ víi gi¶ thiÕt r»ng mäi m¸y trªn Net ®Òu ®îc chuÈn bÞ ®Ó nhËn th hÇøu nh mäi lóc. Khi mét m¸y chñ cã mét th cÇn göi th× nã mau chãng liªn hÖ víi m¸y chñ n¬i ®Õn b»ng c¸ch sö dông SMTP vµ göi th«ng ®iÖp. (Mét ®iÒu hay cña th Internet lµ th«ng thêng th«ng ®iÖp sÏ ®îc göi trong vßng mét hai phót).
§iÒu nµy cã nghÜa lµ hÇu hÕt c¸c hÖ thèng lu«n cã mét SMTP daemon (lµ mét ch¬ng tr×nh thêng ®îc gäi lµ smail hoÆc sendmail Èn nÊp phÝa sau chê c«ng viÖc ®Ó lµm) chê mét cuéc gäi ®iÖn tho¹i thùc sù víi th ®Õn. NÕu m¸y cña n¬i ®Õn kh«ng tr¶ lêi th× m¸y cña ngêi göi ®a th«ng ®iÖp vµo mét n¬i an toµn vµ cè g¾ng gäi l¹i sau mét sè giê, víi gi¶ thiÕt lµ m¸y n¬i ®Õn sÏ mau chãng lµm viÖc l¹i. NÕu th«ng ®iÖp kh«ng thÓ ®îc chuyÓn, vÝ dô nh, sau ba ngµy th× m¸y cña ngêi göi sÏ bá kh«ng gäi n÷a.
M« h×nh xö lý th nµy ch¾c ch¾n kh«ng b¾ùt ®Çu trong thÕ giíi DOS. DOS, do kh«ng ph¶i lµ mét hÖ ®iÒu hµnh thùc sù (T«i kh«ng cã ¸c ý g×, ®ã chØ lµ mét thùc tÕ), nªn chØ cho phÐp ch¹y mçi lÇn mét ch¬ng tr×nh. Do ®ã, nÕu ai ®ã muèn göi th cho b¹n th× cã thÓ x¶y ra lµ m¸y cña b¹n ®ang ch¹y Virtual Valerie hoÆc mét sè øng dông th¬ng m¹i kh¸c thay v× lµ mét ch¬ng tr×nh th tÝn. Do ®ã, c¸c c¬ héi cña ch¬ng tr×nh th tÝn cña b¹n vµ mét ch¬ng tr×nh göi th cïng tô häp cho SMTP gÇn nh b»ng 0.
VÊn ®Ò nµy cã thÓ ®îc gi¶i quyÕt b»ng mét trong ba c¸ch:
NÕu b¹n cã mét tr¹m lµm viÖc hay mét hÖ thèng nhiÒu ngêi sö dông ë gÇn ®ã th× b¹n cã thÓ ®Ó cho nã xö lý mäi th tõ cña b¹n vµ login vµo ®ã khi cÇn b»ng c¸ch sö dông telnet (Xem ch¬ng 14).
Trªn mét m¹ng víi rÊt nhiÒu m¸y PC, nhiÒu tæ chøc ch¹y mét hÖ thèng th tÝn m¹ng PC nh cc:Mail hoÆc Microsoft Mail gi÷ toµn bé c¸c hép th trªn mét m¸y PC server th tÝn, råi sö dông mét cæng nèi ®Ó chuyÓn d÷ liÖu gi÷a hÖ thèng th tÝn PC vµ th tÝn SMTP Internet. Trong trêng hîp nµy, b¹n göi vµ nhËn c¸c th«ng ®iÖp theo c¸ch th«ng thêng víi hÖ thèng th tÝn cña b¹n b»ng c¸ch sö dông mét sè dÊu chÊm c©u nµo ®ã ®Ó yªu cÇu nã chuyÓn th«ng ®iÖp cho Internet. B¹n ph¶i hái ý kiÕn mét chuyªn viªn vÒ th tÝn.
§èi víi nh÷ng ngêi sö dông Internet dµnh cho m¸y PC, cã thÓ lu tr÷ th tõ cña b¹n trªn mét tr¹m lµm viÖc UNIX (hoÆc vÒ nguyªn t¾c, trªn bÊt kú m¸y nµo kh¸c cã thÓ xö lý mail daemon tuy r»ng trªn thùc tÕ chóng lµ c¸c hép th UNIX). Khi b¹n muèn kiÓm tra th cña b¹n, b¹n ch¹y mét ch¬ng tr×nh sö dông POP2 hoÆc POP3 (viÕt t¾t cña Post Office Protocol - Giao thøc Bu ®iÖn) ®Ó truy cËp th tõ míi cña b¹n tõ m¸y ®ang gi÷ chóng. Sau ®ã sö dông mét bé ®äc th PC côc bé trªn th tõ míi ®Õn.
Thay v× lµ mét bíc tiÕp theo ®Ó thu thËp th tõ cña b¹n, c¸c ch¬ng tr×nh ®äc th POP ho¹t ®éng rÊt gièng bÊt kú c¸c ch¬ng tr×nh ®äc th nµo kh¸c. §èi víi th göi ®i, mét sè POP göi chóng tr¶ l¹i m¸y chñ göi ®Ó tõ ®ã göi ®i; mét sè bé ®äc th kh¸c sö dông SMTP mét c¸ch trùc tiÕp. H·y hái chuyªn viªn vÒ viÖc b¹n cã ®îc cµi ®Æt POP hay cha. Tïy vµo ch¬ng tr×nh th tÝn trªn m¸y PC cña b¹n, sö dông POP cã thÓ phøc t¹p, v× ®«i khi b¹n ph¶i sö dông nh÷ng lÖnh bÝ hiÓm ®Ó truy cËp th tõ míi cña b¹n tõ server POP. Trõ khi b¹n cã ch¬ng tr×nh th tÝn tù ®éng hãa tÊt c¶ c¸c ®iÒu nµy (hÇu hÕt c¸c ch¬ng tr×nh th tÝn Windows lµm ®îc) hoÆc b¹n cã mét phÇn mÒm xö lý v¨n b¶n trªn m¸y PC (§Ó viÕt nh÷ng th«ng ®iÖp míi), thêng th× sö dông kü thuËt ®Çu tiªn lµ dÔ dµng vµ ®ì r¾c rèi h¬n nhiÒu: login vµo mét m¸y chñ th tÝn vµ ®äc th cña b¹n ë ®ã.
Kh«ng cã vÊn ®Ò g× khi cã nhiÒu tªn cho cïng mét hép th, do ®ã c¸c tªn míi, dµi h¬n, ®ång nhÊt cña ngêi sö dông kh«ng ngõng ®îc s¸ng t¹o ra ngoµi nh÷ng tªn cò ng¾n gän.
NÕu b¹n kh«ng biÕt ®Þa chØ th ®iÖn tö cña b¹n, c¸ch tèt nhÊt lµ tù göi cho m×nh mét th«ng ®iÖp, sö dông tªn login cña b¹n nh mét tªn hép th. Sau ®ã kiÓm tra ®Þa chØ håi b¸o trªn th«ng ®iÖp. Xem ch¬ng 9 vÒ c¸c ®Ò nghÞ t×m ®Þa chØ th ®iÖn tö.
C¸c ch¬ng tr×nh th ®iÖn tö (mailer)
Nh vËy b©y giê b¹n ®· biÕt ®Þa chØ cña m×nh, hoÆc b¹n quyÕt ®Þnh lµ kh«ng cÇn quan t©m ®Õn. Dï sao ®i n÷a, ®©y còng lµ lóc t×m hiÓu thªm vÒ hÖ thèng th ®iÖn tö cña b¹n.
Cã Ýt ra lµ hµng t¸ c¸c ch¬ng tr×nh viÕt vµ ®äc th ®iÖn tö kh¸c nhau ®îc sö dông trªn Internet cho riªng c¸c tr¹m lµm viÖc UNIX vµ nhiÒu lo¹i ch¬ng tr×nh kh¸c cho c¸c lo¹i m¸y tÝnh kh¸c trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp nèi tíi Internet. C¸c vÝ dô díi ®©y lµ 3 ch¬ng tr×nh th ®iÖn tö tiªu biÓu ®îc lùa chän bëi mét ph¬ng ph¸p cã tÝnh khoa häc cao dùa vµo nh÷ng g× ®· ®îc cµi ®Æt lªn m¸y tÝnh côc bé cña t«i.
Berkeley mail: ®îc gäi lµ mail, Mail hoÆc mailx, nã lµ ch¬ng tr×nh th ®iÖn tö c¬ b¶n ®i kÌm theo hÇu hÕt c¸c hÖ thèng UNIX. Gièng nh hÇu hÕt mäi ngêi, chóng ta gäi nã lµ Berkeley mail v× nã ®îc viÕt t¹i University of California t¹i Berkeley.
xmail: §©y lµ b¶n ®å häa cña Berkeley mail ch¹y trªn hÖ thèng XWindows.
elm: §©y lµ mét ch¬ng tr×nh kh¸ ®Ñp víi giao diÖn tr¹m cuèi toµn mµn h×nh. Gièng nh rÊt nhiÒu phÇn mÒm Internet, elm ®îc viÕt vµ ®îc tÝch cùc duy tr× bëi nh÷ng ngêi tù nguyÖn. T¸c gi¶ ban ®Çu cña elm lµm viÖc cho Hewlett-Packard vµ tÊt c¶ c¸c tr¹m lµm viÖc HP ®Òu dïng elm nh mét ch¬ng tr×nh th tÝn chuÈn.
C¸ch göi th
Göi th th× dÔ dµng. B¹n ch¹y ch¬ng tr×nh th tÝn cña b¹n, ®¸nh vµo ®Þa chØ b¹n muèn göi tíi:
mail king@ntw.org
Ch¬ng tr×nh mail truyÒn thèng cña UNIX ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c cña UNIX "kh«ng cã tin tøc lµ tin tèt", do ®ã t¹i ®iÓm nµy, nÕu kh«ng cã mét vÊn ®Ò g× ®ã lµm khëi ®éng ch¬ng tr×nh mail, th× ch¬ng tr×nh nµy kh«ng ho¹t ®éng g× hÕt. Tïy theo cÊu h×nh cña mail (cã kho¶ng 14 tØ tØ kh¶ n¨ng lùa chän nhng hÇu hÕt trong sè ®ã ®Òu v« Ých), nã cã thÓ yªu cÇu b¹n ®a ra dßng chñ ®Ò. NÕu vËy, b¹n h·y cho nã chñ ®Ò nh trong vÝ dô sau (nÕu nã kh«ng yªu cÇu th× b¹n còng vÉn cã thÓ cho nhng chóng ta bµn vÒ ®iÒu ®ã sau):
mail king@ntw.org
Subject: Hound dogs
B©y giê b¹n ®¸nh vµo th«ng ®iÖp cña b¹n, cã thÓ lµ tÊt c¶ nh÷ng g× vµ dµi chõng nµo tïy ý b¹n. Díi ®©y lµ mét vÝ dô ng¾n:
mail king@ntw.org
Subject: Hound dogs
When you said that I ain't nothing but a hound dog, did you mean a greyhound, or some other kind of hound?
Signed.
A Curious Admirer
B©y giê b¹n ®· lµm xong. B¹n cã thÓ kÕt thóc th«ng ®iÖp cña m×nh b»ng mét trong hai c¸ch (UNIX th× lu«n nh vËy - råi b¹n sÏ quen víi ®iÒu nµy). Trong hÇu hÕt c¸c b¶n ch¬ng tr×nh mail, b¹n cã thÓ ®¸nh vµo mét dÊu chÊm ®øng riªng trªn mét dßng ®Ó nãi r»ng b¹n ®· kÕt thóc. NÕu nã ®îc chÊp nhËn th× ch¬ng tr×nh mail sÏ ®¸p l¹i b»ng EOT (End of Text). NÕu mét dÊu chÊm kh«ng ®îc th× b¹n cã thÓ sö dông Ctrl-D mµ UNIX lu«n cho b¹n dïng ®Ó ®¸nh dÊu mét sù kÕt thóc nhËp vµo. Chó ýù: CÈn thËn kh«ng dïng Ctrl-D qu¸ mét lÇn nÕu b¹n cha muèn logout. §ã lµ tÊt c¶ nh÷ng g× b¹n cÇn lµm. Th«ng ®iÖp ®îc chuyÓn, nÕu kh«ng th× b¹n sÏ nhËn ®îc mét c©u tr¶ lêi bÝ Èn tõ mail gi¶i thÝch lý do t¹i sao.
Nh©n tiÖn nãi vÒ dßng chñ ®Ò: nÕu mail kh«ng yªu cÇu b¹n ®a ra chñ ®Ò vµ b¹n muèn thªm vµo th× trong khi ®a th«ng ®iÖp vµo, b¹n ®¸nh vµo mét dßng víi dÊu ~, ch÷ s (chØ Subject - chñ ®Ò) vµ b¶n th©n chñ ®Ò, nh sau:
~s Hound dogs
KiÓu nµy ®îc gäi lµ tilde escape vµ cã kho¶ng vµi chôc lo¹i tån t¹i nhng phÇn lín kh«ng h÷u Ých l¾m.
NÕu b¹n may m¾n sö dông elm, viÖc göi mét th«ng ®iÖp sÏ dÔ h¬n ®¸ng kÓ. B¹n b¾t ®Çu gÇn nh cïng mét c¸ch t¬ng tù trõ viÖc ch¹y elm thay v× mail.
elm king@ntw.org
Mét mµn h×nh hiÖn ra vµ ®îi b¹n ®a vµo mét chñ ®Ò
Send only mode [ELM 2.3 PL11] To: king@ntw.org
Subject:
Sau khi ®· ®a chñ ®Ò vµo, elm cã thÓ hái Copies to:, ®iÒu b¹n cã thÓ bá qua (NhÊn Enter ®Ó bá qua). Sau ®ã elm tù ®éng ch¹y phÇn mÒøm so¹n th¶o v¨n b¶n côc bé tiªu chuÈn mµ nÕu may m¾n th× b¹n ®· biÕt c¸ch sö dông (NÕu kh«ng, h·y xem UNIX for Dummies, John Levine vµ Margaret Levine Young, IDG Books Worldwide, 1993).
H·y ®a vµo th«ng ®iÖp b»ng c¸ch sö dông bÊt kú lo¹i so¹n th¶o v¨n b¶n cò nµo mµ b¹n muèn. Sau khi ®· lµm xong vµ lu tr÷ file (mét file t¹m thêi do elm t¹o ra cho th«ng ®iÖp cña b¹n), elm trë l¹i víi mét menu nhá:
And now: s
Choose e)dit message; !)shell, h)eaders, c)opy file, s)end, or f)orget.
Ch¬ng tr×nh elm ®Ò nghÞ b¹n nhÊn s ®Ó göi th«ng ®iÖp ®i. Lóc nµy, h·y cè g¾ng cìng l¹i sù th«i thóc ph¶i thö tÊt c¶ c¸c lùa chän trªn mµn h×nh, h·y nhÊn s ®Ó göi nã ®i. Ch¬ng tr×nh elm ®¸p l¹i víi th«ng b¸o Mail sent! vµ thÕ lµ xong.
NÕu b¹n ®ang sö dông xmail th× cuéc ®êi phøc t¹p h¬n nhiÒu. Tríc hÕt b¹n ph¶i khëi ®éng xmail b»ng c¸ch ®¸nh vµo xmail ®Õn UNIX shell hoÆc mét c¸ch th©n thiÖn víi ngêi sö dông nµo kh¸c ®îc ngêi ®iÒu hµnh m¹ng côc bé cña b¹n thiÕt lËp. Sau khi khëi ®éng, xmail biÓu hiÖn trªn mét cöa sæ nh trong H×nh 7.1.
H×nh 7.1: xmail khëi ®éng
NÕu b¹n nh×n cÈn thËn vµo H×nh 7.1, b¹n chó ý r»ng mét trong hµng t¸ button ë gi÷a cöa sæ lµ Send. Khi b¹n click vµo button nµy, xmail hiÖn ra mét cöa sæ míi ch¹y phÇn mÒm so¹n th¶o v¨n b¶n (cã thÓ lµ vi, mét phÇn mÒm so¹n th¶o v¨n b¶n th«ng thêng cña UNIX).
B¹n cã thÓ nãi "Khoan! Cßn dßng chñ ®Ò th× sao? Ai lµ ngêi t«i sÏ göi ®Õn?". V× mét lý do nµo ®ã, xmail lµm mäi thø theo thø tù ngîc l¹i: tríc hÕt b¹n ®¸nh th«ng ®iÖp vµo vµ sau ®ã b¹n ghi ®Þa chØ cho nã. H·y lµm nh vËy. ViÕt th«ng ®iÖp cña b¹n, lu tr÷ file (file t¹m thêi dµnh cho th«ng ®iÖp cña b¹n vµ rêi khái phÇn mÒm so¹n th¶o v¨n b¶n.
Sau ®ã, xmail cßn hiÖn ra mét cöa sæ n÷a tr«ng gièng nh trong H×nh 7.2.
H×nh 7.2: xmail yªu cÇu chñ ®Ò vµ ®Þa chØ
H·y ®¸nh vµo ®Þa chØ th ®iÖn tö cña ngêi b¹n muèn göi th vµ nhÊn Enter ®Ó sang dßng thø hai. §¸nh chñ ®Ò vµo. Sau ®ã click Deliver vµ xmail sÏ göi th«ng ®iÖp ®i. B¹n cã thÓ ®o¸n ®îc tõ vÝ dô nµy lµ xmail ®îc thiÕt kÕ ®Ó lµm tiÖn lîi cho ngêi ®iÒu hµnh h¬n lµ cho ngêi sö dông. Nhng nay ®· qu¸ trÔ kh«ng cßn lµm ®îc g× nhiÒu n÷a råi.
NÕu t«i cã mét lo¹i m¸y tÝnh nµo kh¸c th× sao?
Mét ®Æc ®iÓm cña Internet lµ cã hµng tr¨m lo¹i m¸y tÝnh kh¸c nhau kh«ng t¬ng thÝch kÕt nèi vµo nã, tÊt c¶ ®Òu lµm viÖc h¬i kh¸c nhau. Göi th ®iÖn tö lu«n liªn quan ®Õn Ýt nhiÒu c¸c bíc t¬ng tù nhng c¸c chi tiÕt kh«ng bao giê gièng hÖt nhau. NÕu b¹n ë trªn m¸y PC, tïy vµo lo¹i nµo trong sè hµng t¸ ch¬ng tr×nh th tÝn PC kh¸c nhau mµ b¹n ®ang sö dông, b¹n cã thÓ ph¶i ch¹y mét ch¬ng tr×nh riªng biÖt sau khi ch¬ng tr×nh th tÝn t¶i c¸c th«ng ®iÖp göi ®i ®Õn mét mail hub.
NÕu b¹n ®ang sö dông mét hÖ thèng th tÝn kh«ng thuéc Internet víi mét cæng nèi, b¹n cã thÓ ph¶i sö dông mét cÊu tróc ng÷ ph¸p kú l¹ ®Ó cho nã biÕt r»ng b¹n ®ang sö dông th Internet. VÝ dô, trªn c¸c hÖ thèng Digital VMS, th«ng thêng b¹n ph¶i dïng mét ®Þa chØ th tÝn nh sau:
INTERNET : :"king@ntw.org"
(Th«ng thêng, chø kh«ng ph¶i lu«n lu«n v× nhiÒu phÇn mÒm trän gãi Internet kh¸c nhau s½n cã cho VMS vµ do ®ã cã nhiÒu c¸ch ®Ó thiÕt lËp hÖ thèng th tÝn. Xem danh s¸ch c¸c ch¬ng tr×nh th tÝn trong ch¬ng 9).
Ch¬ng tr×nh th tÝn cña t«i tèt h¬n cña anh
§Æc biÖt trªn c¸c hÖ thèng UNIX cã hµng t¸ c¸c ch¬ng tr×nh th tÝn kh¸c nhau víi nh÷ng tªn nh pine, MH, must vaø zmail. Mçi ch¬ng tr×nh ®Òu cã c¸c thuËn lîi vµ bÊt lîi kh¸c nhau. Mét sè nh pine dÔ sö dông cho ngêi míi b¾t ®Çu. Nh÷ng ch¬ng tr×nh kh¸c nh MH th× linh ®éng h¬n dµnh cho nh÷ng ngêi sö dông cã th©m niªn vµ nhiÒu c«ng viÖc h¬n. (Nh÷ng ngêi sö dông th ®iÖn tö nhiÒu cã thÓ dÔ dµng cã trªn 100 th«ng ®iÖp mçi ngµy - t«i cã kho¶ng 80 nÕu ®Õm toµn bé danh s¸ch th tÝn mµ t«i ë trªn ®ã).
Mét ®iÒu mµ mäi ch¬ng tr×nh th ®iÖn tö ®Òu cã lµ cã nh÷ng ngêi sÏ nãi víi b¹n r»ng nã lµ ch¬ng tr×nh th tÝn tèt nhÊt thÕ giíi vµ thËt lµ ngu ngèc nÕu b¹n sö dông ch¬ng tr×nh kh¸c. ThËt ra, trong viÖc sö dông hµng ngµy, kh«ng cã kh¸c biÖt nhiÒu gi÷a c¸c ch¬ng tr×nh th tÝn. H·y sö dông ch¬ng tr×nh mµ bÊt kú ai ®ã sö dông v× nã sÏ dÔ dµng h¬n cho b¹n khi thu thËp nh÷ng kü x¶o göi th vµ t×m ra ai ®ã cã thÓ gióp b¹n khi gÆp r¾c rèi.
Nh ®· tõng ®Ò cËp ®Õn, nÕu b¹n ®ang ch¹y mét m¹ng PC kh«ng sö dông TCP/IP gèc cña Internet (Xem ch¬ng 6 ®Ó biÕt thªm vÒ TCP/IP) th× vÉn cã nhiÒu c¸ch kh¸c ®Ó göi th Internet. B¹n l¹i ph¶i hái mét chuyªn gia t¹i chç vÒ c¸c c¸ch nµy.
Th ®Õn!
NÕu b¹n b¾t ®Çu göi th ®iÖn tö (vµ trong hÇu hÕt c¸c trêng hîp ngay c¶ khi b¹n kh«ng göi), th× b¹n còng sÏ b¾t ®Çu nhËn ®îc th. ViÖc th ®iÖn tö ®Õn, lu«n lµ ®iÒu thó vÞ ngay c¶ khi b¹n nhËn ®îc 50 th«ng ®iÖp mçi ngµy, thêng ®îc b¸o tríc b»ng mét dÊu hiÖu tõ m¸y tÝnh cña b¹n. NÕu b¹n sö dông mét hÖ thèng víi nhiÒu cöa sæ trªn mµn h×nh (nh m¸y Mac hoÆc m«i trêng lµm viÖc ®å häa nh Windows) th× cê trªn icon cña ch¬ng tr×nh th tÝn cã thÓ chuyÓn ®éng tr«ng gièng nh H×nh 7.3.
H×nh 7.3: C¸c icon th tÝn tríc vµ sau khi mét th«ng ®iÖp ®Õn
Trªn mét sè m¸y tÝnh, viÖc th ®Õn ®îc th«ng b¸o b»ng mét ©m thanh tõ loa cña m¸y, bao gåm tõ mét tiÕng beep nhá cho ®Õn ©m thanh cña kÌn trumpet. Chän mét tiÕng beep nhá, l¸ng giÒng cña b¹n sÏ biÕt ¬n b¹n.
Khi b¹n nghÜ r»ng b¹n cã th ®iÖn tö, h·y ch¹y ch¬ng tr×nh th tÝn mµ b¹n a thÝch. B¹n sÏ thÊy mét danh s¸ch c¸c th«ng ®iÖp míi, gièng nh kiÓu liÖt kª cña elm trong H×nh 74.
H×nh 7.4: elm liÖt kª nh÷ng th«ng ®iÖp míi ®Õn
NÕu b¹n cã mét ch¬ng tr×nh th tÝn hoµn toµn cò, nã ngay lËp tøc cã thÓ cho b¹n xem th«ng ®iÖp ®Çu tiªn. Khi ®ã, h·y yªu cÇu mét ch¬ng tr×nh tèt h¬n. Nh÷ng giíi h¹n vÒ ng©n quü kh«ng ph¶i lµ lý do v× mét sè nh÷ng ch¬ng tr×nh th tÝn rÊt tèt nh elm vµ pine lµ miÔn phÝ.
Gi¶ sö b¹n cã mét ch¬ng tr×nh th tÝn thùc sù, b¹n thêng ®äc nh÷ng th«ng ®iÖp b»ng c¸ch di chuyÓn con trá tõ th«ng ®iÖp mµ b¹n quan t©m vµ nhÊn Enter ®Ó xem nh trong H×nh 7.5.
NÕu b¹n ®ang sö dông mét ch¬ng tr×nh híng ®Õn tõng dßng nh Berkeley mail, nã biÓu hiÖn c¸c th«ng ®iÖp b»ng c¸ch g¸n sè cho tõng th«ng ®iÖp. Gâ vµo sè hiÖu th«ng ®iÖp mµ b¹n muèn xem. Trong xmail, click dßng cã th«ng ®iÖp mµ b¹n muèn vµ click button Read. NÕu b¹n ®ang sö dông mét ch¬ng tr×nh th tÝn nµo kh¸c, b¹n ph¶i lµm mét ®iÒu g× ®ã t¬ng tù (Hái ý kiÕn chuyªn gia).
H×nh 7.5: §äc mét th«ng ®iÖp míi ®Õn
Sau khi ®· xem xong th«ng ®iÖp, b¹n cã thÓ lµm rÊt nhiÒu ®iÒu kh¸c nhau víi nã (phÇn lín t¬ng tù nh th viÕt b»ng giÊy). Díi ®©y lµ c¸c lùa chän th«ng thêng:
Bá nã ®i
Tr¶ lêi l¹i
ChuyÓn cho nh÷ng ngêi kh¸c
Lu tr÷
Kh¸c víi th giÊy, b¹n cã thÓ lµm bÊt kú ®iÒu g× hoÆc tÊt c¶ trong sè trªn víi mét th«ng ®iÖp. C¸c chi tiÕt kh¸c nhau tïy theo ch¬ng tr×nh th tÝn (chóng t«i kh«ng thÓ liÖt kª c¸c chi tiÕt cña tõng lùa chän cho tõng ch¬ng tr×nh th tÝn, nÕu kh«ng quyÓn s¸ch nµy sÏ rÊt dµi). Nãi chung, b¹n nhÊn r ®Ó tr¶ lêi, f ®Ó chuyÓn ®i, s ®Ó lu tr÷ v.v... NÕu b¹n kh«ng cho ch¬ng tr×nh th tÝn cña b¹n biÕt ph¶i lµm g× víi mét th«ng ®iÖp th× nã hoÆc sÏ ë trong hép th cña b¹n chê ®îc xem xÐt sau hoÆc ®îc lu tr÷ trong mét file ®îc gäi lµ mbox.
NÕu ch¬ng tr×nh th tÝn cña b¹n tù ®éng lu tr÷ c¸c th«ng ®iÖp trong mbox th× b¹n ph¶i b¶o ®¶m kiÓm tra hép th cña b¹n mçi tuÇn nÕu kh«ng nã sÏ trë nªn rÊt lín vµ kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®îc. Xem ch¬ng 8 ®Ó biÕt thªm vÒ c¸c dÊu hiÖu trong viÖc lu tr÷ vµ chuyÓn c¸c th«ng ®iÖp.
Quy t¾c göi th
Th ®iÖn tö lµ mét ®iÒu thó vÞ so víi viÖc gäi ®iÖn tho¹i (hoÆc th b»ng tiÕng nãi) vµ th thêng. Mét mÆt, nã nhanh chãng vµ thêng kh«ng chÝnh thøc; mÆt kh¸c, nã ®îc viÕt ra h¬n lµ nãi, do ®ã b¹n kh«ng thÊy bÊt kú biÓu hiÖn nµo trªn mÆt hoÆc nghe c¸c giäng nãi.
Th ®iÖn tö lu«n lu«n cã vÎ th« lç h¬n ngêi ta nghÜ
§iÒu nµy cã nghÜa lµ:
Khi b¹n göi mét th«ng ®iÖp, h·y chó ý c¸ch b¹n viÕt.
NÕu ai ®ã göi cho b¹n mét th«ng ®iÖp cùc kú ®¸ng ghÐt vµ cã tÝnh xóc ph¹m cã thÓ cã cã thÓ kh«ng lµ do sai sãt hoÆc ®ïa giìn. H·y bá qua nh÷ng kiÓu tho¸ m¹ kh«ng thµnh Êy.
Ph¶n øng l¹i khi nhËn mét th«ng ®iÖp xóc ph¹m
Nh÷ng sù xóc ph¹m v« Ých vµ qu¸ ®¸ng lµ phæ biÕn trong th ®iÖn tö do ®ã xin ®õng lµm nh vËy v× nã sÏ lµm cho b¹n tr«ng cã vÎ ngu ngèc.
Khi b¹n nhËn ®îc mét th«ng ®iÖp mang tÝnh xóc ph¹m ®Õn nçi mµ b¹n chØ muèn tr¶ ®òa l¹i ngay, h·y ®a nã vµo hép th cña b¹n trong mét chèc l¸t. Sau ®ã, ®õng tr¶ ®òa l¹i. Ngêi göi cã thÓ kh«ng nhËn thÊy th«ng ®iÖp tr«ng cã vÎ nh thÕ nµo ®©u. Trong kho¶ng 20 n¨m sö dông th ®iÖn tö, t«i cã thÓ nãi r»ng t«i cha bao giê hèi tiÕc v× kh«ng göi ®i mét th«ng ®iÖp giËn d÷ nµo. (Nhng t«i l¹i hèi tiÕc lµ ®· göi mét sè!)
Khi b¹n ®ang göi th, h·y nhí r»ng ai ®ã ®ang ®äc nã mµ kh«ng cã ý tëng g× vÒ nh÷ng g× b¹n dù ®Þnh sÏ nãi - chØ biÕt nh÷ng g× b¹n thùc sù nãi ra. Nh÷ng sù mØa mai tinh vi vµ ch©m biÕm hÇu nh kh«ng thÓ sö dông trong th ®iÖn tö vµ thêng trë nªn nhµm ch¸n (NÕu b¹n lµ mét ngêi viÕt cùc kú xuÊt s¾c, b¹n cã thÓ bá qua lêi khuyªn nµy nhng ®õng nãi r»ng b¹n kh«ng ®îc b¸o tríc).
§«i khi ®a vµo mét dÊu :-) (®îc gäi lµ smiley - dÊu mÆt cêi) lµ ®iÒu h÷u Ých v× nã cã nghÜa r»ng ®©y lµ mét trß ®ïa. T¹i mét sè céng ®ång, ®Æc biÖt lµ CompuServe, hoÆc ®ãng vai trß t¬ng tù. Díi ®©y lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh:
People who don't believe that we are all part of a warm, caring community who love and support each other are no better than rabid dogs and should be hunted down and shot. :-)
Smiley ®«i khi gióp Ých nhng nÕu mét c©u nãi ®ïa cÇn mét smiley th× cã thÓ nã kh«ng xøng ®¸ng. Nã cã thÓ lµm cho toµn béï th ®iÖn tö cña b¹n ®Òu ®îc xem nh nh÷ng chuyÖn kh«ng ph¶i ®ïa. Kh«ng ph¶i tåi tÖ nh vËy nhng b¹n nªn giíi h¹n viÖc ®ïa giìn.
Th ®iÖn tö cã tÝnh riªng t nh thÕ nµo?
Kh¸ nhiÒu nhng kh«ng hoµn toµn. BÊt kú ngêi nµo nhËn th b¹n còng cã thÓ chuyÓn nã cho nh÷ng ngêi kh¸c. Mét sè ®Þa chØ th tÝn thùc sù lµ nh÷ng danh s¸ch göi th ph©n ph¸t l¹i c¸c th«ng ®iÖp cho nh÷ng ngêi kh¸c. Trong mét trêng hîp sai sãt næi tiÕng, mét ®Þa chØ th tÝn ®· göi mét th«ng ®iÖp ®Õn hµng chôc ngµn ngêi ®äc. Nã b¾t ®Çu nh sau "Em th©n yªu, sau cïng chóng ta ®· cã mét c¸ch ®Ó göi th hoµn toµn riªng t..."
Quy t¾c chñ yÕu lµ kh«ng göi bÊt kú thø g× mµ b¹n kh«ng muèn thÊy ®îc d¸n trªn bån níc hoÆc viÕt nguÖch ngo¹c kÕ bªn ®iÖn tho¹i. C¸c hÖ thèng th ®iÖn tö míi nhÊt ®ang b¾t ®Çu bao gåøm nh÷ng ®Æc ®iÓm m· hãa cho phÐp c¶i thiÖn tèt h¬n tÝnh riªng t, sao cho tÊt c¶ nh÷ng ai kh«ng cã tõ khãa ®Òu kh«ng gi¶i m· ®îc th«ng ®iÖp. Cha cã tiªu chuÈn nµo cho th tÝn ®îc m· hãa, do ®ã b¹n ph¶i hái ý kiÕn ë chç m×nh xem cã bÊt kú sù m· hãa th ®iÖn tö nµo cha, nÕu cã, nh÷ng lo¹i ngêi nhËn nµo cã thÓ ®äc chóng.
Nh÷ng ch÷ viÕt t¾t
Nh÷ng ngêi sö dông th ®iÖn tö thêng lµ nh÷ng ngêi ®¸nh m¸y lêi biÕng vµ do ®ã viÖc cã nhiÒu ch÷ viÕt t¾ùt lµ phæ biÕn. Díi ®©y lµ mét vµi ch÷ viÕt t¾ùt ®îc sö dông réng r·i nhÊt:
Ch÷ viÕt t¾t NghÜa
BTW By the way (Nh©n tiÖn)
IMHO In my humble opinion (Theo thiÓn ý cña t«i)
RSN Real soon now (SÏ nhanh chãng thµnh sù thùc)
RTFM Read the __________ manual _________ you could
and should have looked it up yourself
(H·y ®äc s¸ch híng dÉn __________ b¹n cã thÓ vµ lÏ ra nªn tù m×nh t×m thÊy)
TIA Thanks in advance (C¶m ¬n tríc)
TLA Three-letter acronym (Tªn viÕt t¾t b»ng ba ch÷)
Mét trong nh÷ng ch¬ng tr×nh m· hãa ®îc sö dông réng r·i nhÊt c¶ ë Mü vµ níc ngoµi ®îc gäi lµ PGP (Pretty Good Privacy - TÝnh riªng t kh¸ tèt). PGP ®ñ tèt ®Ó ng¨n c¶n hÇu hÕt chØ trõ ch¬ng tr×nh t×m ®äc phøc t¹p nhÊt (C¬ quan An ninh Quèc gia ch¾c ch¾n kh«ng gÆp r¾c rèi khi dß t×m nhng nÕu hä muèn ®äc th cña b¹n th× b¹n cã nhiÒu vÊn ®Òø phøc t¹p h¬n nh÷ng g× t«i muèn xem xÐt). PGP s½n cã vµ miÔn phÝ trªn Internet; ngêi ®iÒu hµnh m¹ng cña b¹n cã thÓ download vµ cµi ®Æt trong mét hai tiÕng ®ång hå.
Mét kh¶ n¨ng kh¸c cÇn nhí lµ vÒ mÆt kü thuËt th× gi¶ m¹o c¸c ®Þa chØ håi b¸o cña th ®iÖn tö lµ kh«ng khã l¾ùm, do ®ã nÕu b¹n nhËn ®îc th«ng ®iÖp tõ mét ngêi nµo mµ giäng v¨n nghe cã vÎ kh«ng gièng cña ngêi ®ã th× cã thÓ ai ®ã ®· gi¶ m¹o (Kh«ng, t«i sÏ kh«ng chØ cho b¹n c¸ch gi¶ m¹o th ®iÖn tö. B¹n nghÜ t«i ngèc l¾m sao?
Xin chµo, ngµi trëng phßng bu ®iÖn (postmaster)
Mäi m¸y chñ Internet cã thÓ göi hoÆc nhËn th ®Òu cã mét ®Þa chØ th tÝn ®Æc biÖt ®îc gäi lµ Postmaster chÞu tr¸ch nhiÖm nhËn th«ng ®iÖp göi ®Õn ngêi phô tr¸ch m¸y chñ ®ã. NÕu b¹n göi th cho ai ®ã vµ nhËn ®îc nh÷ng th«ng b¸o lçi kú l¹ th× b¹n nªn cè g¾ng göi th«ng ®iÖp cho trëng phßng bu ®iÖn. VÝ dô, nÕu king@ntw.com tr¶ l¹i mét b¸o lçi tõ ntw.com, b¹n cã thÓ hái postmaster@ntw.com. Trëng phßng bu ®iÖn lµ mét ngêi ®iÒu hµnh hÖ thèng tù nguyÖn cã rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lµm, do ®ã nªn nhê ngêi ®ã gióp ®ì mét c¸ch lÞch sù h¬n lµ hái Cã mét hép th nµo trªn hÖ thèng nµy hay kh«ng?
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- CH1E65~1.DOC