Bài giảng môn tài chính tiền tệ - Chương 2: Thị trường tài chính

Prepared by VU QUANG KET 1 1 Giảng viên VŨ QUANG KẾT CHƯƠNG 2 THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH Giảng viên VŨ QUANG KẾT 2 Nội dung I. Tổng quan về thị trường tài chính II. Cấu trúc của thị trường tài chính III. Các công cụ trên thị trường tài chính IV. Các chủ thể tham gia thị trường tài chính Giảng viên VŨ QUANG KẾT 3 Khái niệm và vai trò của thị trường tài chính Khái niệm thị trường tài chính Thị trường tài chính là nơi diễn ra hoạt động giao dịch và mua bán quyền sử dụng những khoản vốn thông qua các phương thức giao dịch và những công cụ tài chính nhất định „ Đối tượng được mua bán trên thị trường tài chính là các khoản vốn „ Để mua bán các khoản vốn này, người ta sử dụng các công cụ giao dịch nhất định Giảng viên VŨ QUANG KẾT 4 Khái niệm và vai trò của thị trường tài chính Người cho vay Người đi vay Kênh trực tiếp Kênh gián tiếp Vốn Vốn Vốn Các thị trường tài chínhVốn Vốn Trung gian tài chính Giảng viên VŨ QUANG KẾT 5 Khái niệm và vai trò của thị trường tài chính Vai trò của thị trường tài chính - Thị trường tài chính thúc đẩy việc tích lũy và tập trung tiền vốn để phục vụ cho các nhu cầu đầu tư phát triển kinh tế của doanh nghiệp và nhà nước - Thị trường tài chính giúp nâng cao hiệu quả của việc sử dụng vốn trong nền kinh tế - Thị trường tài chính tạo ra kênh thông tin quan trọng, hỗ trợ cho công tác giám đốc các hoạt động tài chính - Thị trường tài chính tạo điều kiện thuận lợi cho những hoạt động điều tiết vĩ mô của nhà nước vào nền kinh tế. Giảng viên VŨ QUANG KẾT 6 Căn cứ vào kỳ hạn của vốn lưu chuyển trên thị trường tài chính Cấu trúc của thị trường tài chính Thị trường tài chính Thị trường tiền tệ Thị trường vốn Thị trường tín dụng ngắn hạn Thị trường ngoại hối Thị trường liên ngân hàng Thị trường mở Thị trường chứng khoán Thị trường tín dụng trung và dài hạn Thị trường tín cầm cố bất động sản Thị trường tín dụng thuê mua Giảng viên VŨ QUANG KẾT 7 Căn cứ vào mục đích hoạt động Cấu trúc của thị trường tài chính „ Thị trường sơ cấp (cấp 1) là nơi diễn ra hoạt động phát hành lần đầu các chứng khoán. „ Thị trường thứ cấp (cấp 2) diễn ra các hoạt động mua bán chứng khoán đã được phát hành. „ Trong khi thị trường cấp 1 tạo ra vốn mới cho nền kinh tế thì thị trường cấp 2 tạo ra tính linh hoạt cho số vốn hiện hữu của nền kinh tế. Giảng viên VŨ QUANG KẾT 8 Căn cứ vào phương thức tổ chức và giao dịch Cấu trúc của thị trường tài chính „ Thị trường tập trung là thị trường có địa điểm giao dịch hiện hữu, đó là các sở giao dịch „ Thị trường OTC là thị trường không có địa điểm giao dịch cụ thể. Bất kỳ ai cũng có thể tham gia giao dịch tại thị trường OTC Giảng viên VŨ QUANG KẾT 9 Công cụ tài chính Công cụ thị trường tiền tệ Tín phiếu kho bạc Chứng chỉ tiền gửi Hợp đồng mua lại CK Thương phiếu Chấp phiếu ngân hàng Eurodollar Chứng chỉ quỹ Công cụ thị trường tài chính Trái phiếu Cổ phiếu Trái phiếu chính phủ Trái phiếu công ty Cổ phiếu thường Cổ phiếu ưu đãi Giảng viên VŨ QUANG KẾT 10 Công cụ lưu thông trên thị trường tiền tệ „ Tín phiếu kho bạc Treasury Bill- T bill) „ Thương phiếu (commercial paper) - Hối phiếu - Kỳ phiếu „ Chấp phiếu ngân hàng (Banker’s Acceptance) „ Chứng chỉ tiền gửi (CDs- Certificate of deposits) „ Hợp đồng mua lại (Repurchase agreement - Repo) Các công cụ trên thị trường tài chính Giảng viên VŨ QUANG KẾT 11 Công cụ lưu thông trên thị trường tiền tệ „ Tín phiếu kho bạc Treasury Bill- T bill) Các công cụ trên thị trường tài chính Tín phiếu kho bạc là công cụ vay nợ ngắn hạn của chính phủ do Kho bạc phát hành để bù đắp cho những thiếu hụt tạm thời của ngân sách nhà nước Đặc điểm - Là chứng khoán chiết khấu - Là công cụ tài chính có rủi ro thấp nhất, có tính thanh khoản cao nhất - Được phát hàng thông qua hình thức đấu giá - Là công cụ được ngân hàng trung ương các nước sử dụng như một công cụ để điều hành chính sách tiền tệ thông qua thị trường mở. Giảng viên VŨ QUANG KẾT 12 Công cụ lưu thông trên thị trường tiền tệ „ Thương phiếu (commercial paper) Các công cụ trên thị trường tài chính Thương phiếu là những giấy nhận nợ do các công ty có uy tín phát hành để vay vốn ngắn hạn từ thị trường tài chính. - Thương phiếu được phát hành theo hình thức chiết khấu, tức là được bán với giá thấp hơn mệnh giá. - Thị trường thương phiếu ngày nay rất sôi động và phát triển với tốc độ rất nhanh. Việc chuyển nhượng thương phiếu được thực hiện bằng hình thức ký hậu. Giảng viên VŨ QUANG KẾT 13 Công cụ lưu thông trên thị trường tiền tệ „ Chấp phiếu ngân hàng (Banker’s Acceptance) Các công cụ trên thị trường tài chính Chấp phiếu ngân hàng là các hối phiếu kỳ hạn do các công ty ký phát và được ngân hàng đảm bảo thanh toán bằng cách đóng dấu “đã chấp nhận” lên tờ hối phiếu.) Giảng viên VŨ QUANG KẾT 14 Công cụ lưu thông trên thị trường tiền tệ „ Chứng chỉ tiền gửi (CDs- Certificate of deposits) Các công cụ trên thị trường tài chính Chứng chỉ tiền gửi (Certificate of Deposit) là một công cụ nợ (debt instrument) do các ngân hàng phát hành, cam kết trả lãi định kỳ cho khoản tiền gửi và sẽ hoàn trả vốn gốc (được gọi là mệnh giá của chứng chỉ) cho người gửi tiền khi đến ngày đáo hạn. Giảng viên VŨ QUANG KẾT 15 Công cụ lưu thông trên thị trường tiền tệ „ Hợp đồng mua lại (Repurchase agreement - Repo) Hợp đồng mua lại là một hợp đồng trong đó ngân hàng bán một số lượng tín phiếu kho bạc mà nó đang nắm giữ, kèm theo điều khoản mua lại số tín phiếu đó sau một vài ngày hay một vài tuần với mức giá cao hơn. Về thực chất đây là một công cụ để vay nợ ngắn hạn (thường không quá hai tuần) của các ngân hàng trong đó sử dụng tín phiếu kho bạc làm vật thế chấp. Các công cụ trên thị trường tài chính Giảng viên VŨ QUANG KẾT 16 Công cụ lưu thông trên thị trường vốn „ Cổ phiếu (Share) „ Trái phiếu (Bonds, debentures) „ Chứng chỉ quĩ (Certificate of fund’s contribution) „ Các khoản vay thế chấp (Mortgage Loans) Các công cụ trên thị trường tài chính Giảng viên VŨ QUANG KẾT 17 Công cụ lưu thông trên thị trường vốn „ Cổ phiếu (Share) Các công cụ trên thị trường tài chính Là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành * Một số thuật ngữ liên quan - Cổ phần (Share) - Cổ đông (Shareholder) - Cổ tức (Dividend) Giảng viên VŨ QUANG KẾT 18 Công cụ lưu thông trên thị trường vốn „ Cổ phiếu (Share) Các công cụ trên thị trường tài chính Đặc điểm của cổ phiếu - Là chứng khoán vốn (xác nhận việc góp vốn vào CTCP) - Không có thời hạn - Được phát hành khi thành lập công ty cổ phần hoặc khi công ty cần tăng vốn điều lệ - Thông thường, người mua cổ phiếu được quyền nhận cổ tức hàng năm Giảng viên VŨ QUANG KẾT 19 Công cụ lưu thông trên thị trường vốn „ Trái phiếu (Bonds, debentures) Các công cụ trên thị trường tài chính Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn nợ của tổ chức phát hành * Một số thuật ngữ liên quan - Trái chủ (Bonders) - Mệnh gía (Face of Value) - Giá phát hành (Issue Price) - Thị giá (market price) - Kỳ trả lãi (Coupon Dated) - Lãi suất - Thời hạn của trái phiếu (Term to Maturity / Maturity) Giảng viên VŨ QUANG KẾT 20 Công cụ lưu thông trên thị trường vốn „ Trái phiếu (Bonds, debentures) Các công cụ trên thị trường tài chính Đặc điểm của trái phiếu - Trái phiếu là loại chứng khoán nợ - Thời hạn lưu hành được xác định trước - Trái phiếu là loại chứng khoán có thu nhập xác định trước - Giá trị danh nghĩa luôn thể hiện trên bề mặt của trái phiếu Giảng viên VŨ QUANG KẾT 21 Công cụ lưu thông trên thị trường vốn „ Chứng chỉ quĩ (Certificate of fund’s contribution) Các công cụ trên thị trường tài chính Là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đại chúng * Đặc điểm - Do công ty quản lí quỹ đầu tư phát hành - Xác nhận việc góp vốn của nhà đầu tư vào quỹ - Khác với cổ phiếu,người sở hữu nó không có quyền tham gia bầu cử ứng, bầu cử... - Tuỳ theo mỗi loại quỹ mà nhà đầu tư nắm giữ chứng chỉ quỹ có thể rút vốn trực tiếp hay qua thị trường chứng khoán. Giảng viên VŨ QUANG KẾT 22 Công cụ lưu thông trên thị trường vốn „ Các khoản vay thế chấp (Mortgage Loans) Các công cụ trên thị trường tài chính Vay thế chấp là khoản tiền cho các cá nhân hoặc công ty vay đầu tư (mua hoặc xây dựng) vào nhà, đất, hoặc những bất động sản khác, các bất động sản và đất đó sau đó lại trở thành vật thế chấp để đảm bảo cho chính các khoản vay. Giảng viên VŨ QUANG KẾT 23 Chủ thể tham gia thị trường tài chính Các nhà phát hành „ Chính phủ „ Các trung gian tài chính „ Doanh nghiệp Các nhà đầu tư „ Nhà đầu tư cá nhân „ Các công ty chứng khoán, „ Quĩ đầu tư Giảng viên VŨ QUANG KẾT 24 Chủ thể tham gia thị trường tài chính Các nhà cung cấp dịch vụ hỗ trợ „ Sở giao dịch chứng khoán „ Trung tâm lưu ký chứng khoán „ Tổ chức định mức tín nhiệm Các nhà quản lý thị trường „ Ngân hàng nhà nước „ Bộ tài chính (ủy ban chứng khoán) „ Tổ chức bảo hiểm tiền gửi