Bài giảng Máy biến áp điện lực

Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 54 Chæång 4 MAÏY BIÃÚN AÏP ÂIÃÛN LÆÛC 4.1. Måí âáöu 4.1.1 Khaïi niãûm Maïy biãún aïp (MBA) laì mäüt thiãút bë âiãûn tæì ténh, laìm viãûc dæûa trãn nguyãn lyï caím æïng âiãûn tæì thæûc hiãûn nhiãûm vuû biãún âäøi âiãûn nàng tæì cáúp âiãûn aïp naìy sang cáúp âiãûn aïp khaïc cho phuì håüp våïi yãu cáöu truyãön taíi vaì sæí duûng âiãûn. Âiãûn nàng âæåüc truyãön taíi tæì nhaì maïy âiãûn (NMÂ) âãún häü tiãu thuû thæåìng qua nhiãöu láön biãún âäøi âiãûn aïp bàòng caïc maïy biãún aïp tàng vaì giaím aïp. Do âoï täøng cäng suáút âàût cuía maïy biãún trong hãû thäúng âiãûn thæåìng gáúp (4 - 6) láön täøng cäng suáút caïc maïy phaït coï trong hãû thäúng. Màûc duì hiãûu suáút MBA tæång âäúi cao (≈ 98%) nhæng täøn tháút âiãûn nàng haìng nàm trong maïy biãún aïp váùn ráút låïn. Vç váûy ngæåìi ta mong muäún giaím säú báûc maïy biãún aïp, giaím cäng suáút âàût maïy biãún aïp vaì sæí duûng chuïng âaût hiãûu quaí cao hån. Âiãöu naìy coï thãø thæûc hiãûn âæåüc bàòng caïch thiãút kãú hãû thäúng âiãûn håüp lyï, sæí duûng maïy biãún aïp tæû ngáùu trong nhæîng maûng âiãûn thêch håüp vaì táûn duûng khaí nàng taíi cuía maïy biãún aïp, khäng ngæìng caíi tiãún cáúu taûo maïy biãún aïp goïp pháön náng cao âäü tin cáûy vaì tiãút kiãûm nguyãn váût liãûu. Xu thãú hiãûn nay ngæåìi ta chãú taûo MBA våïi cáúp âiãûn aïp cao vaì thay âäøi cáúu truïc âãø tàng cäng suáút âån vë, våïi viãûc sæí duûng theïp caïn nguäüi coï caïch âiãûn täút vaì hãû thäúng laìm maït täút ngæåìi ta coï thãø chãú taûo nhæîng loaûi MBA coï cäng suáút âån vë låïn. Tuy nhiãn cäng suáút âån vë coìn bë haûn chãú båíi kêch thæåïc, troüng læåüng vaì âiãöu kiãûn chuyãn chåí, ngaìy nay ngæåìi ta âaî chãú taûo âæåüc MBA caïc cåî sau : MBA ba pha : Âiãûn aïp (220 - 330) KV Cäng suáút 630 MVA Âiãûn aïp 500 KV Cäng suáút 1.200 MVA MBA tæû ngáùu : Âiãûn aïp 500 /110 KV Cäng suáút 1.500 MVA MBA mäüt pha : Âiãûn aïp 500 KV Cäng suáút 1.600 MVA Trong thæûc tãú ngæåìi ta cäú gàõng choün MBA ba pha vç täøn tháút trong MBA ba pha beï hån trong MBA mäüt pha coï cuìng cäng suáút tæì (12 - 15) %, kêch thæåïc, troüng læåüng, gêa thaình cuîng giaím so våïi MBA mäüt pha. Vç váûy khi khäng choün âæåüc MBA ba pha måïi choün MBA mäüt pha . 4.1.2 Phán loaûi maïy biãún aïp - Phán loaûi theo säú pha: Maïy biãún aïp 1 pha (O), maïy biãún aïp 3 pha (T). - Phán loaûi theo säú cuäün dáy gäöm coï : + MBA ba cuäün dáy (T) + MBA hai cuäün dáy . Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 55 Ngoaìi ra coìn coï loaûi MBA coï cuäün dáy phán chia åí haû aïp, thæåìng sæí duûng khi cáön näúi bäü mäüt säú maïy phaït vaìo MBA vaì nhåì váûy laìm giaím âæåüc kãút cáúu thiãút bë phán phäúi hoàûc âæåüc duìng trong så âäö tæû duìng cuía nhaì maïy âiãûn vaì åí caïc traûm giaím aïp nhàòm giaím doìng ngàõn maûch phêa haû aïp. - Phán loaûi theo phæång phaïp laìm maït gäöm coï : + Maïy biãún aïp kiãøu khä: Caïch âiãûn laì âiãûn mäi ràõn, laìm maït bàòng khäng khê (C). + Maïy biãún aïp kiãøu dáöu: Caïch âiãûn vaì mäi træåìng laìm maït chuí yãúu laì dáöu. • Laìm maït tæû nhiãn bàòng dáöu (M) • Laìm maït bàòng dáöu tuáön hoaìn tæû nhiãn vaì coï quaût gioï (Д). • Tuáön hoaìn cæåîng bæïc dáöu coï quaût gioï (ДЦ) • Tuáön hoaìn cæåîng bæïc cuía næåïc vaì dáöu coï quaût gioï (Ц) - Theo phæång phaïp âiãöu chènh âiãûn aïp: Maïy biãún aïp thæåìng, maïy biãún aïp diãöu aïp dæåïi taíi (H). Vê duû: Maïy biãún aïp Liãn Xä kyï hiãûu: ATДЦTH 100/220: Maïy biãún aïp tæû ngáùu ba pha, ba cuäün dáy âiãöu aïp dæåïi taíi, laìm maït bàòng dáöu tuáön hoaìn cæåîng bæïc coï quaût gioï, cäng suáút âënh mæïc 100 MVA - Âiãûn aïp cao 220 KV. 4.2. Caïc thäng säú cuía maïy biãún aïp Caïc maïy biãún aïp âæåüc tênh toaïn, chãú taûo våïi mäüt chãú âäü laìm viãûc láu daìi vaì liãn tuûc naìo âoï goüi laì chãú âäü âënh mæïc, âáy laì chã ú âäü laìm viãûc cuía maïy biãún aïp æïng våïi caïc thäng säú vaì âiãöu kiãûn âënh mæïc: âiãûn aïp U = Uâm, táön säú f = fâm, cäng suáút S = Sâm vaì âiãöu kiãûn mäi træåìng nhæ khi tênh toaïn thiãút kãú ( tmt = ttk ). 4.2.1 . Cäng suáút âënh mæïc maïy biãún aïp Cäng suáút âënh mæïc laì cäng suáút toaìn pháön ( biãøu kiãún) âæåüc nhaì maïy chãú taûo qui âënh trong lyï lëch MBA. Maïy biãún aïp coï thãø taíi âæåüc liãn tuûc cäng suáút naìy (S = Sâm ) khi âiãûn aïp laì Uâm , táön säú laì fâm vaì âiãuì kiãûn laìm maït laì âënh mæïc vaì khi âoï tuäøi thoü cuía MBA seî bàòng âënh mæïc . - Âäúi våïi MBA hai cuäün dáy cäng suáút âënh mæïc laì cäng suáút cuía mäùi cuäün dáy. - Âäúi våïi MBA ba cuäün dáy ngæåìi ta coï thãø chãú taûo caïc loaûi sau: + 100/100/100 laì loaûi coï cäng suáút cuía mäùi cuäün dáy âãöu bàòng cäng suáút âënh mæïc. + 100 /100 /66,7 laì loaûi coï cäng suáút cuía hai cuäün dáy bàòng cäng suáút âënh mæïc vaì cäng suáút cuía cuänü thæï ba bàòng 66,7% cäng suáút âënh mæïc . - Âäúi våïi MBA tæû ngáùu thç cäng suáút âënh mæïc laì cäng suáút cuía mäüt trong hai âáöu så hoàûc thæï cáúp maì hai âáöu naìy coï liãn hãû tæû ngáùu våïi nhau, cäng suáút naìy coìn goüi laì cäng suáút xuyãn . 4.2.2. Âiãûn aïp âënh mæïc Âiãûn aïp âënh mæïc cuía maïy biãún aïp laì âiãûn aïp cuía caïc cuäün dáy khi khäng taíi âæåüc qui âënh trong lyï lëch maïy biãún aïp . Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 56 Tè säú biãún âäøi âiãûn aïp : âm âm UT SUK = Goüi laì Tè säú biãún aïp . 4.2.3. Doìng âiãûn âënh mæïc Doìng âiãûn âënh mæïc laì doìng âiãûn cuía caïc cuäün dáy âæåüc nhaì maïy chãú taûo qui âënh, våïi caïc doìng âiãûn naöy thç maïy biãún aïp laìm viãûc láu daìi maì khäng bë quaï taíi. Doìng âiãûn âënh mæïc xaïc âënh nhæ sau: âm i âm i âm i 3U S I = 4.2.4. Âiãûn aïp ngàõn maûch Un% Âiãûn aïp ngàõn maûch laì âiãûn aïp giæîa hai âáöu cuäün så cáúp khi ngàõn maûch cuäün thæï cáúp thç doìng âiãûn trong cuäün dáy så cáúp bàòng doìng âiãûn âënh mæïc. YÏ nghéa : Âiãûn aïp ngàõn maûch âàûc træng cho âiãûn aïp råi trãn täøng tråí cuäün dáy MBA khi doìng chaûy trong cuäün dáy bàòng doìng âënh mæïc vaì duìng âãø xaïc âënh täøng tråí cuäün dáy MBA. Khi Uâm , Sâm tàng thç Un cuîng tàng. Vê duû : Våïi Uc = 35 KV ; Sâm = 630 KVA thç Un = 6,5 % . Uc = 35 KV ; Sâm = 80.000 KVA thç Un = 9 % . Khi Un tàng thç giaím âæåüc doìng ngàõn maûch nhæng seî tàng täøn tháút cäng suáút, täøn tháút âiãûn aïp trong maïy biãún aïp vaì giaï thaình MBA cuîng tàng . - UN% laì tè lãû pháön tràm âiãûn aïp ngàõn maûch so våïi âiãûn aïp âënh mæïc. 100. U U %U dm N N = [%] UN âæåüc xaïc âënh bàòng thê nghiãûm ngàõn maûch: ( så âäö nhæ hçnh sau) Näúi tàõt cuäün dáy thæï cáúp, tàng âiãûn aïp nguäön âæa vaìo cuäün dáy så cáúp cho âãún khi chè säú trãn Ampe kãú bàòng doìng âënh mæïc thç giaï trë UN chênh laì chè säú trãn voltmet. - Khi ngàõn maûch UN ráút nhoí nãn tæì thäng trong maïy biãún aïp cuîng ráút nhoí nghéa laì ta xem nhæ doìng khäng taíi I0 = 0, trong så âäö thay thãú ta coï thãø boí nhaïnh xm-rm. Ta coï: UN% = .100U .ZI âm âm âm =%100. U U N [%] ∼ V A UN UN xm rm Xn= x1+x2' rn = r1+r2' Iâm Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 57 Æ Z = .100 I %.UU âm âmN [Ω ] Chuï yï: Khi thê nghiãûm ngàõn maûch âiãûn aïp âàût vaìo hai âáöu cuäün dáy så cáúp nhoí nãn dong âiãûn bàòng doìng âënh mæïc nhæng khi ngàõn maûch sæû cäú âiãûn aïp hãû thäúng coï giaï trë låïn nãn doìng ngàõn maûch ráút låïn. 4.2.5. Doìng âiãûn khäng taíi Io% Doìng âiãûn khäng taíi laì âaûi læåüng âàût træng cho täøn hao khäng taíi cuía MBA, phuû thuäüc tênh cháút tæì, cháút læåüng cuîng nhæ cáúu truïc làõp gheïp cuía loíi theïp. Ngaìy nay ngæåìi ta sæí duûng theïp täút âãø chãú taûo MBA nãn doìng I0 giaím I0 % biãøu thë bàòng pháön tràm so våïi doìng âiãûn âënh mæïc Iâm Quan hãû giæîa doìng khäng taíi vaì täøn hao khäng taíi: .100 S ∆Q.100 S S.100 S .I.U3.100 U3/S I.100 I I%I âm Fe âm 0 âm 0âm âmâm 0 âm 0 kt ≈==== Trë säú cuía doìng khäng taíi âæåüc xaïc âënh nhåì thê nghiãûm khäng taíi: Ta cho håí maûch cuäün thæï cáúp vaì âæa vaìo cuäün så cáúp âiãûn aïp bàòng âiãûn aïp âënh mæïc thç giaï trë doìng âiãûn âo âæåüc åí maûch så cáúp chênh laì giaï trë doìng khäng taíi. 4.3.6. Täø âáúu dáy cuía maïy biãún aïp Trong caïc maïy biãún aïp ba pha caïc cuäün dáy coï thãø näúi laûi våïi nhau thaình hçnh sao (Y), tam giaïc (∆) hay näúi ziczag. Khi näúi sao ta láúy ba âáöu cuäúi näúi chung vaì ba âáöu coìn laû âãø tæû do ( hçnh a), näúi tam giaïc thç âáöu cuäúi cuía pha naìy näúi våïi âáöu âáöu cuía pha kia (hçnh b). Khi näúi ziczag cuäün dáy cuía mäùi pha âæåüc chia laìm hai næía vaì âæåüc quáún trãn hai truû khaïc nhau, hai næía naìy âæåüc näúi näúi tiãúp ngæåüc nhau (hçnh c). Kiãøu näúi ziczag ráút êt duìng vç täún nhiãöu âäöng hån vaì chè gàûp trong caïc maïy biãún aïp duìng cho thiãút bë chènh læu hoàûc trong caïc maïy biãún aïp âo læåìng âãø hiãûu chènh sai säú vãö goïc lãûch pha. Thäng thæåìng caïc maïy biãún aïp hay duìng caïc täø âáúu dáy Y/Y0, Y/∆, Y0/∆ (Y0 caïc cuäün dáy âæåüc näúi theo hçnh sao vaì trung tênh näúi âáút træûc tiãúp). Váûy : Täø näúi dáy cuía maïy biãún aïp âæåüc hçnh thaình do sæû phäúi håüp kiãøu näúi dáy så cáúp so våïi kiãøu näúi dáy thæï cáúp vaì noï biãøu thë gocï lãûch pha giæîa âiãûn aïp dáy så cáúp vaì thæï cáúp cuía maïy biãún aïp. ∼ V A Uâm I0 Uâm xm x1 r1 I0 rm Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 58 Ngæåìi ta qui æåïc biãøu thë täø âáúu dáy MBA dæûa vaìo goïc lãûch pha sæïc âiãûn âäüng cuía phêa så cáúp E1 vaì thæï cáúp E2 . Goïc lãûch pha biãún thiãn tæì 0 âãún 360 âäü, láúy âån vë laì 30 âäü , cho nãn täø âáúu dáy coï thæï tæû tæì 0 âãún 11 vaì thæåìng duìng kim âäöng häö âãø biãøu thë: Kim giåì cuía âäöng häö biãøu thë vectå âiãûn aïp dáy så cáúp âàût cäú âënh åí con säú 12, kim phuït biãøu thë vectå âiãûn aïp thæï cáúp tæång æïng åí caïc con säú 1,2, ... 12 tuyì theo goïc lãûch pha giæîa caïc âiãûn aïp naìy laì 30, 60,...360. Âäúi våïi MBA ba pha khi näúi Y - Y thç täø âáúu dáy chàón 0, 2, 4, 6, 8, 10; khi âáúu Y - thç täø âáúu dáy leî 1, 3, 5, 7, 9, 11 . ÅÍ Viãût nam vaì Liãn xä thæåìng sæí duûng täø âáúu dáy Y - Y/ 0 vaì Y-∆ /11. Cuäün cao MBA thæåìng näúi hçnh Y coìn cuäün haû thæåìng näúi hçnh tam giaïc vç caïc lyï do sau: - Khi näúi hçnh sao thç âiãûn aïp âàût lãn cuäün dáy: 3 U UU dfcd == . Do âoï caïch âiãûn cuía caïc cuäün dáy âæåüc tênh toaïn thiãút kãú theo theo âiãûn aïp pha cho nãn caïch âiãûn haûng nheû, giaï thaình giaím. Hån næîa phêa cao aïp doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng nhoí ( ↑ ↓ = d d U.3 SI ) nãn khi näúi sao màûc duì doìng chaûy qua cuäün dáy ( Icd = Id) tàng 3 láön so våïi khi näúi tam giaïc nhæng tiãút diãûn dáy quáún cuîng khäng tàng lãn nhiãöu. √ Cuäün dáy näúi sao thæåìng láúy ra âiãøm trung tênh âãø khi cáön ta näúi âáút trung tênh. - Khi näúi tam giaïc thç doìng chaûy trong cuäün dáy giaím âi √3 láön (Icd =Id/√3) nãn chè cáön tênh toaïn tiãút diãûn dáy quáún theo If, maì âäúi våïi cáúp âiãûn aïp tháúp doìng âiãûn laìm viãûc A B A C Hçnh a A B C X Y Z A B C X Y Z B C X Y Z Hçnh a Hçnh b Hçnh c B A,Y C B,Z X,C Hçnh b Hçnh c Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 59 bçnh thæåìng låïn nãn khi chãú taûo maì doìng âiãûn tênh toaïn giaím âi 3 láön thç seî tiãút kiãûm âæåüc mäüt khäúi læåüng låïn kim loaûi maìu. Ngoaìi ra khi cuäün haû maïy biãún aïp näúi tam giaïc coìn coï taïc duûng kheïp maûch caïc soïng haìi báûc cao cuía doìng tæì hoaï khi coï hiãûn tæåüng báút âäúi xæïng taíi hoàûc nguäön. Nhæ váûy caïc thaình pháön doìng âiãûn báûc cao kheïp voìng trong cuäün tam giaïc maì khäng chaûy trong maûng. Thæåìng âäúi våïi MBA coï cáúp âiãûn aïp U ≥ 220 KV vaì MBA tæû ngáùu thç trung tênh bàõt buäüc phaíi näúi âáút træûc tiãúp . Hiãûn nay åí Viãût nam maûng 110 KV tråí lãn âãöu näúi âáút træûc tiãúp âiãøm trung tênh, tuy nhiãn âãø giaím doìng ngàõn maûch mäüt pha ngæåìi ta coï thãø khäng näúi âáút mäüt säú âiãøm trung tênh nhæng khi âoï cáön phaíi âàût chäúng seït van åí âiãøm trung tênh âãø baío vãû khi coï seït âaïnh vaìo MBA trãn caí ba pha, thæåìng choün cáúp âiãûn aïp cuía chäúng seït van nhoí hån âiãûn aïp âënh mæïc cuía MBA mäüt cáúp. * Giaín âäö vectå vaì caïch âáúu dáy cuía hai täø näúi dáy Y-Y/0 vaì Y-∆ /11: - Täø âáúu dáy Y-Y/0: - Täø âáúu dáy Y-∆ /11: Z z A B C X Y a b c x y A . E a . E Hçnh 1 A . E B . E C . E AB . U a . E c . E b . E ab . U A Ud Ucd A B C Id Icd Ud A B C Id Icd Ucd C B Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 60 4.3. Maïy biãún aïp tæû ngáùu 4.3.1. Nguyãn lyï laìm viãûc Cuîng nhæ maïy biãún aïp thæåìng, maïy biãún aïp tæû ngáùu duìng âãø biãún âäøi âiãûn nàng tæì cáúp âiãûn aïp naìy sang cáúp âiãûn aïp khaïc cho phuì håüp våïi yãu cáöu truyãön taíi cuîng nhæ tiãu thuû. Nguyãn lyï laìm viãûc cuía MBA tæû ngáùu cuîng dæûa trãn nguyãn tàõc caím æïng âiãûn tæì; nhæng khaïc våïi maïy biãún aïp thæåìng åí chäù laì ngoaìi quan hãû vãö tæì, MBA tæû ngáùu coìn coï quan hãû vãö âiãûn do hai cuäün dáy cao aïp vaì trung aïp coï näúi chung våïi nhau. Âãø âån giaín ta xeït maïy biãún aïp tæû ngáùu mäüt pha coï hai cáúp âiãûn aïp Uc vaì UT nhæ hçnh veî: Cuäün cao aïp OC vaì cuäün trung aïp OT coï näúi chung våïi nhau taûi âiãøm T. Cuäün cao aïp OC coï säú voìng dáy laì w1. Cuäün trung aïp OT coï säú voìng dáy laì w2, coìn goüi laì cuäün chung. Cuäün näúi tiãúp CT coï säú voìng dáy laì (w1- w2). Xeït MBA laìm viãûc åí chãú âäü giaím aïp, truyãön mäüt læåüng cäng suáút S tæì cao aïp sang phêa trung aïp. Cäng suáút S âæåüc goüi laì cäng suáút xuyãn. Ic laì doìng âiãûn chaûy trong âæåìng dáy phêa Uc, cuîng laì doìng trong cuäün dáy näúi tiãúp IC=Int • • • • Uc UT (w2-w1) w1 C T O IT IC w2ICh Int Z z A B C X Y a b c x y A . E a . E Hçnh 2 A . E B . E C . E AB . U a . E c . E b . E ab . U Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 61 IT laì doìng âiãûn chaûy trong âæåìng dáy phêa UT Ich laì doìng âiãûn trong cuäün chung: Ich= IT - Int Giaí thiãút boí qua täøn tháút trong MBA: S=UC.IC=UT.IT Hay coï thãø viãút laûi: S={(UC-UT )+UT}. IC= = (UC-UT ).IC+ UT.IC Âàût: SBA= (UC-UT ).IC laì cäng suáút truyãön tæì CA sang TA bàòng quan hãû âiãûn tæì, goüi laì cäng suáút biãún aïp. Sâ = UT.IC laì cäng suáút truyãön tæì CA sang TA bàòng quan hãû âiãûn, goüi laì cäng suáút âiãûn. Nhæ váûy : S = SBA+ Sâ; nghéa laì læåüng cäng suáút S truyãön taíi tæì bãn cao aïp sang trung aïp bàòng hai quan hãû: - Quan hãû caím æïng âiãûn tæì våïi læåüng cäng suáút laì SBA; khi âoï cuäün näúi tiãúp vaì cuäün chung âæåüc xem láön læåüt laì cuäün så vaì thæï trong maïy biãún aïp thæåìng. - Quan hãû vãö âiãûn giæîa hai cuäün cao aïp vaì trung aïp våïi læåüng cäng suáút laì Sâ Nãúu mba laìm viãûc åí chãú âäü âënh mæïc (âiãûn aïp, doìng âiãûn trong caïc cuäün dáy bàòng âënh mæïc vaì cäng suáút xuyãn bàòng âënh mæïc S=Sâm), thç tè lãû giæîa cäng suáút truyãön taíi bàòng quan hãû tæì so våïi cäng suáút xuyãn (âënh mæïc) seî bàòng: cl BAC T CC CTC dm BA K K 11 U U 1 IU IUU S S =−=−=−= . ).( trong âoï Kcl âæåüc goüi laì hãû säú coï låüi cuía maïy biãún aïp tæû ngáùu Nhæ váûy, åí chãú âäü âënh mæïc thç pháön cäng suáút truyãön taíi tæì CA sang TA bàòng quan hãû âiãûn tæì chè bàòng (Kcl.Sâm). Vç váûy kêch thæåïc maûch tæì âæåüc choün theo cäng suáút naìy , vaì goüi laì cäng suáút máùu: Smáùu = Kcl.Sâm Vç Kcl<1 nãn kêch thæåïc, troüng læåüng vaì giaï thaình maûch tæì nhoí hån nhiãöu so våïi MBA thæåìng coï cuìng cäng suáút âënh mæïc. ( Vê duû 220/110KV thç Kcl=0,5; 500/220KV thç Kcl=0.56 ..v.v...) Cäng suáút taíi cuía cuäün dáy näúi tiãúp: Snt = (UC-UT ).IC = SBA = Smáùu Cäng suáút taíi cuía cuäün dáy chung Sch = UT .ICh = UT .(IT - IC)= UT .IT (1 - Ic/IT) = UT .IT (1 - UT/UC) = Kcl.Sâm =Smáùu Vç váûy caïc cuäün dáy cuîng âæåüc thiãút kãú chãú taûo theo cäng suáút máùu Smáùu. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 62 Nhæ váûy loîi theïp cuîng nhæ caïc cuäün dáy näúi tiãúp vaì cuäün chung, âãöu âæåüc thiãút kãú theo Smáùu nãn noï coìn goüi laì cäng suáút tênh toaïn: Stt = Smáùu = Kcl.Sâm Khi Kcl caìng nhoí thç maïy biãún aïp tæû ngáùu caìng coï låüi Vê duû MBA tæû ngáùu 220/110KV cäng suáút âënh mæïc 100MVA thç loîi theïp vaì caïc cuäün näúi tiãúp vaì cuäün chung chè cáön chãú taûo theo Sm=50MVA ( bàòng loîi theïp vaì caïc cuäün dáy cuía MBA thæåìng coï Sâm=50MVA) ÅÍ maïy biãún aïp tæû ngáùu ba pha, ngoaìi cuäün cao aïp vaì trung aïp näúi Yo, ngæåìi ta coìn chãú taûo thãm cuäün dáy haû aïp näúi tam giaïc. Vç cuäün haû aïp dæåüc quáún riãng biãût, nãn noï chè coï quan hãû caím æïng âiãûn tæì våïi hai cuäün CA vaì TA. Vç kêch thæåïc maûch tæì chè chãú taûo theo cäng suáút máùu nãn cäng suáút cuía cuäün HA cuîng chè âæåüc thiãút kãú coï cäng suáút khäng låïn hån cäng suáút máùu SâmHA ≤ Smáùu (thäng thæåìng laì bàòng). Ngoaìi ra cäng suáút chãú taûo cuía cuäün haû khäng âæåüc nhoí hån 25% cäng suáút âënh mæïc, vç nãúu nhoí hån thç cuäün haû aïp seî khäng âaím baío äøn âënh âäüng khi ngàõn maûch ngoaìi. 0,25 Sâm ≤ SâmHA ≤ Smáùu Cuäün haû aïp naìy âæåüc duìng âãø näúi maïy phaït, hoàûc cung cáúp cho phuû taíi, hoàûc näúi thiãút bë buì cäng suáút phaín khaïng, hoàûc duìng âãø cung cáp âiãûn tæû duìng.... hoàûc chè duìng âãø kheïp maûch caïc soïng haìi báûc cao chuí yãúu laì bäüi ba. ÅÍ maïy biãún aïp tæû ngáùu giaím aïp cuäün dáy âæåüc bäú trê trãn loîi theïp theo thæï tæû HA- TA-CA, khi âoï un%H-C=25÷30% seî coï taïc duûng giaím âæåüc doìng âiãûn ngàõn maûch; coìn âäúi våïi caïc maïy biãún aïp tàng aïp thç caïc cuäün dáy âæåüc bäú trê theo thæï tæû TA-HA-CA, khi naìy un%H-C=10÷13% seî coï taïc duûng laìm giaím âiãûn khaïng x, do âoï seî laìm giaím täøn tháút âiãûn aïp vaì cäng suáút. Hiãûn nay ngæåìi ta âaî chãú taûo caïc maïy biãún aïp tæû ngáùu duìng âæåüc cho caí hai træåìng håüp tàng aïp hoàûc giaím aïp. Chàóng haûn TN 220/110/HA coï UN (C-T)=11%, UN(C- H)=20% vaì UN(T-H)=32% 4.3.2. Caïc chãú âäü laìm viãûc cuía maïy biãún aïp tæû ngáùu Maïy biãún aïp tæû ngáùu coï thãø laìm viãûc åí caïc chãú âäü sau: H T C • x • x • x • x• x • x a x X AT AC a/ MBA giaím aïp T H C • x • x • x • x• x • x X x a AT AC a/ MBA tàng aïp Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 63 - Chãú âäü tæû ngáùu: laì chãú âäü MBA truyãön cäng suáút tæì CA sang TA hoàûc ngæåüc laûi tæì TA sang CA. - Chãú âäü biãún aïp: laì chãú âäü MBA truyãön cäng suáút tæì HA sang TA hoàûc ngæåüc laûi; tæì HA sang CA vaì ngæåüc laûi - Chãú âäü liãn håp: laì chãú âäü kãút håüp cuía hai chãú âäü trãn. Chãú âäü a/: CA→TA (tæû ngáùu) HA→TA (biãún aïp) Chãú âäü b/: TA→CA (tæû ngáùu) HA→CA (biãún aïp) 1. Chãú âäü tæû ngáùu: a. Truyãön cäng suáút tæì CA sang TA Maïy biãún aïp tæû ngáùu truyãön tæì CA sang TA mäüt læåüng cäng suáút S. Nhæ åí pháön nguyãn lyï laìm viãûc âaî xeït, coï thãø tênh âæåüc cäng suáút taíi cuía caïc cuäün dáy trong træåìng håüp naìy seî laì: Cuäün näúi tiãúp: Snt = Kcl.S ; Cuäün chung: Sch= Kcl.S ; Cuäün haû Sh=0 Âàûc biãtû, nãúu cäng suáút truyãön taíi bàòng cäng suáút âënh mæïc cuía TN (S=Sâm), thç: Snt = Sch= Kcl.Sâm = Smáùu; Sh=0 b. Truyãön cäng suáút tæì TA sang CA Xeït træåìng håüp maïy biãún aïp tæû ngáùu truyãön tæì TA sang CA mäüt læåüng cäng suáút S. Cuîng tênh toaïn tæång tæû nhæ åí pháön nguyãn lyï laìm viãûc âaî xeït Doìng âiãûn trong cuäün chung: • • • • Uc UT C T O IT IC ICh Int • S≤Sâm Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 64 Ich=IT-IC Cäng suáút taíi cuía cuäün näúi tiãúp: Snt = Unt.Int= (UC-UT).IC= Kcl.UcIc=Kcl.S ; Cäng suáút taíi cuía cuäün chung: Sch= UT.Ich= UT(IT-IC ) = Kcl.S ; Cuäün haû Sh=0 Âàûc biãtû, nãúu cäng suáút truyãön taíi bàòng cäng suáút âënh mæïc cuía TN (S=Sâm), thç: Snt = Sch= Kcl.Sâm = Smáùu; Sh=0 Nhæ váûy, màûc duì caïc cuäün dáy vaì loîi theïp âæåüc chãú taûo bàòng cäng suáút máùu nhæng maïy biãún aïp tæû ngáùu váùn cho pheïp truyãön taíi mäüt læåüng cäng suáút bàòng Sâm tæì CA sang TA vaì ngæåüc laûi. Khi âoï mäùi cuäün dáy näúi tiãúp vaì cuäün chung væìa âáöy taíi nghéa laì bàòng cäng suáút chãú taûo Smáùu. Snt = Sch= Kcl.Sâm = Smáùu; Sh=0 2. Chãú âäü biãún aïp: a. Truyãön cäng suáút tæì HA sang CA, phêa TA khäng taíi: Giaí thiãút boí qua täøn tháút : S = UH.IH = UC.IC Vç cäng suáút chãú taûo cuía cuäün haû chè bàòng Smáùu, nãn ta coï âçãöu kiãûn: S ≤ Smáùu = Kcl.Sâm Doìng âiãûn trong cuäün haû laì IH; trong cuäün chung vaì cuäün näúi tiãúp laì: Ich=Int=IC=S/UC Cäng suáút taíi cuía cuäün chung : Sch=Uch.Ich =UT.S/UC = (1-Kcl) S • • • • Uc UT C T O IT IC ICh Int • S O • • • • Uc UT C IC Int= ICh IH SH T (UC- UT) • • Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 65 Cäng suáút taíi cuía cuäün näúi tiãúp: Snt=Unt.Int =(UC- UT).S/UC = Kcl.S Trong træåìng håüp giåïi haûn S=Smáùu; thç: Sch=(1-Kcl)Smáùu ≤ Smáùu Vaì Snt = Kcl.Smáùu ≤ Smáùu; Nghéa laì caí hai cuäün näúi tiãúp vaì cuäün chung âãöu non taíi; vaì do âoï coï thãø cho pheïp truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút naìo âoï næîa tæì TA sang CA nhæ seî xeït åí pháön sau. b. Truyãön cäng suáút tæì HA sang CA, phêa TA khäng taíi: Giaí thiãút boí qua täøn tháút : S = UH.IH = UT.IT Vç cäng suáút chãú taûo cuía cuäün haû chè bàòng Smáùu, nãn ta coï âçãöu kiãûn: S ≤ Smáùu = Kcl.Sâm Doìng âiãûn trong cuäün haû laì IH; trong cuäün chung laì: Ich = IT= S/UT Cäng suáút taíi cuía cuäün chung : Sch=Uch.Ich =S Trong træåìng håüp giåïi haûn S=Smáùu; thç cuäün haû vaì cuäün chung taíi âuïng bàòng cäng suáút âënh mæïc cuía noï : SH=SHâm=Smáùu; Sch= Schâm =Smáùu Màûc duì cuäün cao aïp khäng taíi nhæng khäng thãø truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút naìo næîa tæì CA sang TA, vç khi âoï seî laìm quaï taíi cuäün chung. 3. Chãú âäü liãn håp a. Chãú âäü truyãön cäng suáút CA→TA (tæû ngáùu) vaì HA→TA (biãún aïp) O • • • • UT C ICh IH SH T IT=Ich O • • • • UT C IH(BA) SH T IT(TN) SC IC(TN) Int(TN) Ich(TN) IT(BA) IT(BA) IT Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 66 Âãø tênh cäng suáút taíi cuía caïc cuäün dáy maïy biãún aïp tæû ngáùu åí chãú âäü liãn håüp naìy ta duìng phæång phaïp xãúp chäöng hai chãú âäü sau: - Chãú âäü tæû ngáùu: truyãön tæì bãn CA sang cho phuû taíi phêa TA læåüng cäng suáút SC. - Chãú âäü biãún aïp: truyãön tæì bãn HA sang cho phuû taíi phêa TA læåüng cäng suáút SH. Nãúu khäng xeït âãún khaí nàng quaï taíi cho pheïp cuía MBA thç SC≤Sâm vaì SH≤Smáùu. Tæì hçnh veî trãn, tháúy ràòng trong cuäün dáy chung hai doìng âiãûn åí hai chãú âäü tæû ngáùu vaì biãún aïp cuìng chiãöu nhau, nãn cuäün chung dãù bë quaï taíi nháút. Vç váûy cánö kiãøm tra khaí nàng taíi cuía cuäün naìy. Theo kãút quaí tênh toaïn åí hai chãú âäü TN vaì BA åí trãn, ta dãù daìng tháúy âæåüc: - ÅÍ chãú âäü tæû ngáùu: Cäng suáút cuäün dáy näúi tiãúp: Snt(TN) =Kcl.SC Cäng suáút cuäün dáy chung Sch(TN) = Kcl.SC - ÅÍ chãú âäü biãún aïp: Cäng suáút cuäün dáy näúi tiãúp: Snt(BA) = 0 Cäng suáút cuäün dáy chung Sch(TN) = SH - Täøng håüp hai chãú âäü(liãn håüp): Cäng suáút cuäün dáy näúi tiãúp: Snt = Kcl. SC ≤ Smáùu Cäng suáút cuäün dáy chung: Sch= Sch(BA) +Sch(TN) = SH+Kcl. SC Âiãöu kiãûn kiãøm tra khaí nàng taíi cuía cuäün chung: Sch = SH+Kcl. SC ≤ Smáùu Hay coï thãø tênh theo cäng suáút taïc duûng P vaì cäng suáút phaín khaïng Q: SmauQKclQPKclPSch 2CH 2 CH ≤+++= ).().( Tháúy ràòng nãúu âaî truyãön cäng suáút cäng suáút máùu tæì HA sang TA thç khäng thãø truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút naìo næîa tæì CA sang TA; vaì nãúu âaî truyãön cäng suáút âënh mæïc Sâm tæì CA sang TA thç khäng thãø truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút naìo næîa tæì HA sang TA. b. Chãú âäü truyãön cäng suáút TA→CA (tæû ngáùu) vaì HA→CA (biãún aïp) - Chãú âäü tæû ngáùu: truyãön tæì bãn TA sang cho phuû taíi phêa CA læåüng cäng suáút ST. - Chãú âäü biãún aïp: truyãön tæì bãn HA sang cho phuû taíi phêa CA læåüng cäng suáút SH. O • • • • UT C IH(BA) SH T IC(TN) ST IT(TN) Int(TN) Ich(TN) IC(BA) Int(BA)= Ich(BA) IC Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 67 Nãúu khäng xeït âãún khaí nàng quaï taíi cho pheïp cuía MBA thç ST≤Sâm vaì SH≤Smáùu. Tæì hçnh veî trãn, tháúy ràòng trong cuäün dáy chung hai doìng âiãûn åí hai chãú âäü tæû ngáùu vaì biãún aïp ngæåüc chiãöu nhau nãn khäng bë quaï taíi; coìn trong cuäün dáy näúi tiãúp hai doìng âiãûn åí hai chãú âäü cuìng chiãöu nhau, nãn dãù bë quaï taíi nháút. Vç váûy cánö kiãøm tra khaí nàng taíi cuía cuäün näúi tiãúp. Theo kãút quaí tênh toaïn åí hai chãú âäü TN vaì BA åí trãn, ta dãù daìng tháúy âæåüc: - ÅÍ chãú âäü tæû ngáùu: Cäng suáút cuäün dáy näúi tiãúp: Snt(TN) =Kcl.ST Cäng suáút cuäün dáy chung Sch(TN) = Kcl.ST - ÅÍ chãú âäü biãún aïp: Cäng suáút cuäün dáy näúi tiãúp: Snt(BA) = Kcl.SH Cäng suáút cuäün dáy chung Sch(TN) = (1-Kcl).SH - Täøng håüp hai chãú âäü(liãn håüp) ta tênh âæåüc cäng suáút taíi cuía cuäün dáy näúi tiãúp: Snt = Kcl. SH + Kcl. SC Âiãöu kiãûn kiãøm tra khaí nàng taíi cuía cuäün näúi tiãúp: Sch = Kcl (SH + SC) ≤ Smáùu Hay coï thãø tênh theo cäng suáút taïc duûng P vaì cäng suáút phaín khaïng Q: SmauQQPPKSch 2TH 2 THcl ≤+++= )()(. Tháúy ràòng nãúu âaî truyãön cäng suáút cäng suáút âënh mæïc tæì TA sang CA thç khäng thãø truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút naìo næîa tæì HA sang CA; tuy nhiãn nãúu âaî truyãön cäng suáút máùu Sm tæì HA sang CA thç coìn coï thãø truyãön thãm mäüt læåüng cäng suáút næîa tæì TA sang CA. Âäúi våïi maïy biãún aïp tæû ngáùu ba pha caïc kãút quaí trãn váùn âuïng. 4.3.3. Æu nhæåüc âiãøm-âàûc âiãøm vaì phaûm vi sæí duûng MBATN 1. Æu âiãøm: - Vç caïc cuäün dáy vaì maûch tæì maïy biãún aïp tæû ngáùu âãöu âæåüc tênh toaïn chãú taûo theo cäng suáút máùu chè bàòng Kcl.Sâm ( nhoí hån Sâm) cho nãn tiãu hao váût liãûu, kêch thæåïc, troüng læåüng vaì giaï thaình seî nhoí hån so våïi maïy biãún aïp ba pha ba dáy quáún coï cuìng cäng suáút âënh mæïc. Chênh nhåì váûy seî cho pheïp chãú taûo âæåüc caïc maïy biãún aïp tæû ngáùu coï cäng suáút âån vë låïn. - Täøn tháút cäng suáút trong MBA tæû ngáùu noïi chung nhoí hån so våïi MBA 3 dáy quáún nháút laì khi laìm viãûc våïi chãú âäü haû aïp (Tæì cao aïp sang trung aïp ) , coìn åí chãú âäü tàng aïp thç æu âiãøm naìy chè phaït huy taïc duûng khi cäng suáút truyãön tæì trung aïp sang cao aïp . Coìn täøn tháút khäng taíi vaì täøn tháút âiãûn aïp cuîng beï hån biãún aïp thæåìng . - Âiãûn khaïng giæîa cuäün cao vaì cuäün trung trong MBA tæû ngáùu beï hån so våïi MBA thæåìng nãn âiãöu chènh âiãûn aïp trong MBA tæû ngáùu dãù daìng hån. 2. Nhæåüc âiãøm - MBA tæû ngáùu coï quan hãû vãö âiãûn giæîa cuäün cao vaì cuäün trung nãn soïng quaï âiãûn aïp (khê quyãøn, näüi bäü) coï thãø truyãön tæì bãn maûng cao aïp sang maûng trung aïp nãn laìm cho Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 68 caïch âiãûn trong nhæîng âiãöu kiãûn naìy xáúu âi vaì do âoï åí caïc âáöu ra cuía MBA tæû ngáùu vãö phiaï cao vaì trung aïp thæåìng âàût chäúng seït van khäng keìm dao caïch ly. - Chè duìng MBA tæû ngáùu trong træåìng håüp åí maûng âiãûn aïp cao vaì trung coï trung tênh træûc tiãúp näúi âáút, vç nãúu duìng MBATN trong maûng cao aïp vaì trung aïp coï trung tênh caïch âiãûn thç khi chaûm âáút mäüt pha åí phêa cao aïp thç âiãûn aïp pha cuía hai pha khäng chaûm âáút trong maûng âiãûn aïp cao seî tàng lãn bàòng âiãûn aïp dáy, nhæng âiãûn aïp åí hai pha khäng hæ hoíng phêa âiãûn aïp trung tàng lãn ráút låïn . Vê duû âäúi våïi maûng 110/35KV, khi chaûm âáút mäüt pha phêa 110KV thç bãn trung aïp 35KV âiãûn aïp hai pha khäng chaûm âáút seî tàng lãn khoaíng 3,8 láön . - Do âiãûn khaïng giæîa cuäün cao vaì cuäün trung beï nãn doìng âiãûn ngàõn maûch trong maûng cao vaì trung aïp seî låïn hån nhiãöu so våïi træåìng håüp duìng MBA ba dáy quáún. - Vç MBA tæû ngáùu luän luän laìm viãûc våïi maûng trung tênh näúi âáút nãn doìng âiãûn ngàõn maûch ráút låïn . Nãúu duìng MBA tæû ngáùu âãø laìm nhiãûm vuû tàng aïp tæì haû aïp sang trung aïp vaì cao aïp thç khäng coï låüi vç luïc naìy phaíi choün cäng suáút âënh mæïc MBA tæû ngáùu : S âmTN ≥ SH / Kcl vaì luïc naìy täøn tháút cäng suáút coï thãø khäng nhoí hån so våïi MBA 3 dáy quáún. 4.4. Khaí nàng taíi cuía maïy biãún aïp 4.4.1 Âàût váún âãö Ta âaî biãút cäng suáút âënh mæïc cuía maïy biãún aïp laì cäng suáút biãøu kiãún tênh bàòng KVA maì maïy biãún aïp coï thãø mang taíi láu daìi trong âiãöu kiãûn âënh mæïc cuía âiãûn aïp, táön säú, nhiãût âäü mäi træåìng cuîng nhæ âiãöu kiãûn laìm maït; khi âoï tuäøi thoü seî bàòng âënh mæïc. Nhæng trong thæûc tãú maïy biãún aïp thæåìng laìm viãûc khaïc chãú âäü âënh mæïc. Phuû taíi cuía maïy biãún aïp luän luän thay âäøi theo thåìi gian , coï luïc nhoí hån coï luïc laûi låïn hån cäng suáúút âënh mæïc Sâm, nghéa laì coï khi non taíi coï khi quaï taíi. Caí hai chãú âäü váûn haình naìy âãöu khäng kinh tãú. Thæûc tãú cho tháúy ràòng maïy biãún aïp coï thãø mang taíi quaï âënh mæïc trong mäüt thåìi gian naìo âoï cuía ngaìy hoàûc cuía nàm maì tuäøi thoü cuía maïy biãún aïp khäng giaím, nãúu trong pháön thåìi gian coìn laûi cuía ngaìy hoàûc nàm âoï maïy biãún aïp laìm viãûc non taíi so våïi âënh mæïc. Maïy biãún aïp cho pheïp laìm viãûc åí chãú âäü naìy hay chãú âäü khaïc khäng phaíi âæåüc quyãút âënh båíi cäng suáút âënh mæïc maì phaíi càn cæï chuí yãúu vaìo âäü huíy hoaûi caïch âiãûn, nhiãût âäü cæûc âaûi cuía cuäün dáy vaì cuía dáöu trong giai âoüan âæåüc xeït. 4.4.2. Khaí nàng taíi cuía maïy biãún aïp Khaí nàng taíi cuía maïy biãún aïp laì táûp håüp caïc chãú âäü mang taíi bçnh thæåìng vaì quaï taíi cuía maïy biãún aïp. Khaí nàng taíi cuía MBA khäng thãø biãøu diãùn bàòng âån vë KVA âæåüc, vç noï âæåìc xaïc âënh bàòng mäüt loaût caïc âiãöu kiãûn nhæ: âäö thë phuû taíi, thåìi gian täön taûi chãú âäü váûn haình, nhiãût âäü mäi træåìng laìm maït.. Vç váûy muäún xaïc âënh mäüt chãú âäü laìm viãûc naìo âoï cuaí maïy biãún aïp åí mäüt nhiãût âäü mäi træåìng naìo âoï thç cáön phaíi xaïc âënh âæåüc nhiãût âäü cuäün dáy, nhiãût âäü dáöu vaì mæïc huíy hoaûi caïch âiãûn. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 69 4.4.3. Âäü giaì cäùi caïch âiãûn Trong maïy biãún aïp âäüng læûc, ngæåìi ta duìng chuí yãúu caïch âiãûn cáúp A, nhiãût âäü cho pheïp cuía caïch âiãûn naìy lãn âãún 105OC. Trong váûn haình, khi nhiãût âäü tàng thç phaín æïng hoïa hoüc tàng, laìm cho caïch âiãûn bë xå cæïng, âäü bãön cå vaì âäü bãön âiãûn cuía váût liãûu caïch âiãûn cuîng giaím vaì ta goüi caïch âiãûn bë giaì cäùi. Sæû giaì cäùi âæåüc âàûc træng bàòng âäü giaì cäùi caïch âiãûn vaì coï thãø biãøu diãùn phuû thuäüc vaìo nhiãût âäü. Theo âënh luáût Areïnius, khi nhiãût âäü biãún thiãn trong khoíang tæì 80 OC âãún 140OC thç tuäøi thoü trung bçnh cuía váût liãûu caïch âiãûn cáúp A phuû thuäcü vaìo nhiãût âäü theo biãøu thæïc sau: ϑ−= . aeAV trong âoï A, a laì caïc hàòng säú phuû thuäüc vaìo váût liãûu caïch âiãûn ϑ laì nhiãût âäü åí âiãøm noïng nháút cuía cuäün dáy MBA (0C) Ngæåìi ta âaî xaïc âënh âæåüc âäúi våïi caïch âiãûn cáúp A: A=(1,5÷7,5).104 nàm; a = 0,115 (1/0C) ÅÍ chãú âäü âënh mæïc, nhiãût âäü âiãøm noïng nháút cuía cuäün dáy bàòng âënh mæïc vaì bàòng 98OC thç tuäøi thoü seî bàòng âënh mæïc: dma dm eAV ϑ−= . Tuäi thoü tæång âäi cuía caïch âiãûn seî laì: ) ( * âma âm e V VV ϑ−ϑ−== Âaûi læåüng nghëch âaío L=1/V* âæåüc goüi laì âäü giaì cäùi cuía caïch âiãûn vaì bàòng: ) ( * âmaâm e V V V L ϑ−ϑ=== 1 Trong tênh toïan âãø âån giaín ta chuyãøn vãö muî cå säú 2: 69302 22 , )( ln ) ( ) ( âmaâma âmaeL ϑ−ϑϑ−ϑ ϑ−ϑ === ∆ ϑ−ϑϑ−ϑ == âmâma L , ) ( 22 6930 våïi ∆=0,693/a ≈ 0,693/0.115 = 6OC. Nhæ váûy: 62 âm L ϑ−ϑ = nghéa laì khi nhiãût âäü thay âäøi hai lán thç tuäøi thoü cuîng nhæ âäü gça cäùi caïch âiãûn cuía MBA thay âäøi hai láön; qui tàõc naìy goüi laì qui tàõc 6OC. Khi nhiãût âäü cuäün dáy bàòng âënh mæïc thç tuäøi thoü tæång âäúi vaì âäü giaì cäùi bàòng 1. Nãúu nhiãût âäü låïn hån nhiãût âäü âënh mæïc 6OC thç âäü giaì cäùi tàng hai láön vaì tuäøi thoü seî giaím âi hai láön so våïi âënh mæïc. Âiãöu âoï coï nghéa laì váûn haình åí chãú âäü naìy 1 nàm thç vãö màût huíy hoaûi caïch âiãûn seî tæång âæång våïi hai nàm váûn haình åí chãú âäü âënh mæïc.Tuäøi thoü âënh mæïc vaì âäü giaì cäùi caïch âiãûn trong mäüt säú chãú âäü cho åí baíng sau: Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 70 Nhiãût âäü caïch âiãûn OC Tuäøi thoü tæång âäúi V* Âäü giaì cäùi 80 8 0.125 86 4 0.25 92 2 0.5 98 1 1 104 0.5 2 110 0.25 4 116 0.125 8 Nãúu trong khoíang thåìi gian T âang xeït, nhiãût âäü khäng âäøi thç âäü huíy hoaûi caïch âiãûn trong khoíang thåìi gian sæí duûng T seî laì: H=L.T Coìn nãúu trong khoíang thåìi gian T nhiãût âäü thay âäøi thç L seî laì haìm cuía t vaì âäü huíy hoaûi caïch âiãûn H seî laì: ∫∫ ϑ−ϑ == T âmT dtdttLH 0 6 0 2 .).( )( Trong tênh toïan gáön âuïng coï thãø tênh täøng têch phán thay cho têch phán. Ta chia biãøu âäö nhiãût cuía MBA thaình nhiãöu âoüan nhoí theo caïc khaíng thåìi gian ∆ti (våïi i=1÷n). Trong mäùi khoíang ti, xem nhæ nhiãût âäü cuäün dáy khäng thay âäøi vaì âäü giaì cäùi laì Li. Khi âoï âäü hao moìn caïch âiãûn seî bàòng: i n i i tLH ∑= ∆= 1 . Khi nhiãût âäü nhoí hån 80OC thç âäü hao moìn caïch âiãûn tæång âäúi rát nhoí vaì coï thãø xem nhæ bàòng khäng. Âäü hao moìn caïch âiãûn trung bçnh trong khoíang thåìi gian T bàòng: ∫∫ ϑ−ϑ == T âmT tb dtT dttL T L 0 6 0 211 .).( )( Âäü hao moìn caïch âiãûn trung bçnh trong mäüt ngaìy âãm: 24 ngaìy tbngaìy H L = Hao moìn caïch âiãûn trong mäüt nàm bàòng täøng hao moìn caïch âiãûn cuía caïc ngaìy trong nàm. Âäúi våïi maïy biãún aïp cuía Liãn xä chãú taûo, tuäøi thoü âënh mæïc tæì 20 âãún 25 nàm æïng våïi nhiãût âäü âënh mæïc cuía mäi træåìng laìm maït bàòng 20OC vaì nhiãût âäü âiãøm noïng nháút cuía cuäün dáy laì 98OC. Thæûc tãú váûn haình cho tháúy phuû taíi cuía MBA luän thay âäøi haìng ngaìy, haìng nàm; trong âoï säú ngaìy coï phuû taíi nhoí hån âënh mæïc chiãúm pháön låïn. Do âoï tuäi thoü cuía maïy biãún aïp coï thãø låïn hån âënh mæïc. Vç váûy coï thãø cho pheïp maïy biãún aïp âæåüc quaï taíi nghéa laì laìm viãûc våïi phuû taíi låïn hån cäng suáút âënh mæïc trong khoíang thåìi gian naìo âoï maì tuäøi thoü váùn khäng giaím nhoí hån âënh mæïc. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 71 4..4.4. Quaï taíi cho pheïp cuía maïy biãún aïp Coï thãø chia laìm hai loaûi quaï taíi cuía MBA laì quaï taíi bçnh thæåìng vaì quaï taíi sæû cäú. 1. Quaï taíi bçnh thæåìng Do âäö thë phuû taíi ngaìy thæåìng xuyãn thay âäøi nãn cho pheïp maïy biãún aïp âæåüc quaï taíi. Quaï taíi bçnh thæåìng coìn âæåüc goüi laì quaï taíi thæåìng xuyãn, quaï taíi coï hãû thäúng, hay quaï taíi láu daìi. Khaí nàng quaï taíi thæåìng xuyãn cho pheïp cuía maïy biãún aïp âæåüc âaïnh giaï dæûa trãn caïc âiãöu kiãûn: - Âäü huíy hoaûi caïch âiãûn trung bçnh Ltb≤1. - Theo tiãu chuáøn ΓΟCT 14209-69 thç khi quaï taíi coï thãø cho pheïp nhiãût âäü noïng nháút cuía cuäün dáy coï thãø låïn hån 98OC nhæng khäng âæåüc væåü quaï 140OC, nhiãût âäü cuía låïp dáöu trãn bãö màût khäng âæåüc væåüt quaï 95OC vaì cäng suáút taíi khäng âæåüc væåüt quaï 1,5 láön cäng suáút âënh mæïc. 2. Quaï taíi sæû cäú: Quaï taíi sæû cäú laì chãú âäü quaï taíi cho pheïp cuía maïy biãún aïp trong mäüt säú træåìng håüp âàûc biãût goüi laì sæû cäú. ( Coìn goi laì quaï taíi ngàõn haûn). Khi âoï do yãu cáöu liãn tuûc cung cáúp âiãûn nãn maïy biãún aïp phaíi bë bàõt buäüc laìm viãûc quaï taíi trong mäüt thåìi gian ngàõn. Luïc naìy ngæåìi ta khäng quan tám âãún tuäøi thoü maì chè quan tám âãún âiãöu kiãûn cho pheïp cuía caïch âiãûn. Coï nghéa laì luïc naìy âäü huíy hoaûi caïch âiãûn låïn hån âënh mæïc, nhæng qui âënh: Nhiãût âäü dáöu khäng âæåüc væåüt quaï 115OC (ϑmax≤115OC) Nhiãût âäü âiãøm noïng nháút cuía cuäün dáy khäng âæåüc væåüt quaï 140OC (giåïi haûn låïn hån quaï taíi bçnh thæåìng) 4.4.54. Caïc phæång phaïp tênh quaï taíi MBA 1. Quaï taíi bçnh thæåìng a. Qui tàõc 3% : Cho pheïp MBA quaï taíi 3% vãö doìng âiãûn so våïi âënh mæïc cho mäùi 10% giaím hãû säú âiãöu kiãún phuû taíi hàòng ngaìy so våïi 100%. b. Qui tàõc 1% : Nãúu nhæ vãö muìa heì maïy biãún aïp laìm viãûc non taíi thç vãö muìa âäng cho pheïp laìm viãûc quaï taíi. Trãn cå såí tênh toaïn vãö âäü giaì cäùi caïch âiãûn, cho pheïp MBA âæåüc quaï taíi theo qui tàõc 1% : Trong 4 thaïng muìa heì MBA laìm viãûc non taíi bao nhiãu pháön tràm so våïi âënh mæïc thç muìa âäng noï coï thãø quaï taíi báúy nhiãu pháön tràm. Coï thãø tênh kãút håüp caí hai qui tàõc naìy, nhæng trë säú quaï taíi täøng cäüng vãö muìa âäng khäng âæåüc quaï 30% vaì riãng theo qui tàõc 1% khäng âæåüc quaï taíi quaï 15%. Coï thãø tênh quaï taíi cho pheïp cuía MBA theo mäüt säú phæång phaïp khaïc, xem chi tiãút trong mäüt säú taìi liãûu tham khaío (TK1) 2. Quaï taíi sæû cäú Quaï taíi sæû cäú MBA khäng phuû thuäüc âäö thë phuû taíi træåïc khi sæû cäú, cuîng khäng phuû thuäüc vaìo nhiãût âä mäi træåìng xung quanhü, vë trê làõp âàût MBA. Âäúi våïi maïy biãún aïp Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 72 dáöu laìm maït bàòng khäng khê vaì nãúu trong hãû thäúng coï MBA læu âäüng dæû træî thç cho pheïp quaï taíi sæû cäú 40% trong nhæîng giåì phuû taíi cæûc âaûi, quaï taíi naìy cho pheïp trong 5 ngaìy âãm liãön vaì mäùi ngaìy âãm khäng quaï 6 giåì, nãúu hãû säú âiãn kên âäö thë phuû taíi cuía MBA trong âiãöu kiãûn quaï taíi khäng væåüt quaï 0,75: Kâk = Itb / 1,4 Iâm ≤ 0,75 . Theo qui trçnh ΓOCT cuía Liãn xä, caïc maïy biãún aïp coï cäng suáút S≤250MVA cho pheïp âæåüc quaï taíi sæû cäú nhæ sau : Quaï taíi doìng âiãûn 20 30 40 45 50 60 75 100 200 Thåìi gian MBA dáöu 120 - 80 - 45 20 10 1,5 (phuït) MBA khä 60 35 32 - 18 5 - - - Khi quaï taíi nhæ váûy thç táút nhiãn âäü giaì cäùi caïch âiãûn tàng lãn vaì tuäøi thoü seî giaím. Khi quaï taíi sæû cäú 40%, ngæåìi ta tháúy ràòng tuäøi thoü seî giaím âi haìng thaïng nãúu quaï taíi 1 giåì; nãúu quaï taíi tæì 5 âãún 6 giåì thç tuäøi thoü giaím caí næía nàm. Tuy nhiãn, thæûc tãú cho tháúy quaï taíi sæû cäú hiãúm xaíy ra, thæåìng khäng quaï 2 âãún 3 láön trong suäút thåìi gian phuûc vuû cuaí MBA, vaì trong tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng âäü giaì cäùi caïch âiãûn thæåìng nhoí hån âënh mæïc nhiãöu láön, nãn xeït chung laûi váùn cho pheïp maïy biãún aïp âæåüc quaït taíi sæû cäú 40%. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 73 4.5. Choün maïy biãún aïp trong Hãû thäúng âiãûn vaì traûm biãún aïp 4.5.1 Choün maïy biãún aïp cho traûm biãún aïp haû aïp Træåïc hãút xem trung tênh coï näúi âáút hay khäng, coï bao nhiãu cáúp âiãûn aïp âãø choün maïy biãún aïp 3 pha ba cuäün dáy hay hai cuäün dáy, maïy biãún aïp thæåìng hoàûc tæû ngáùu. Caïc traûm biãún aïp haû aïp naìy seî âàût mäüt hoàûc hai maïy biãún aïp tuìy thuäüc mæïc âäü quan troüng cuía phuû taíi. + Nãúu phuû taíi häü loaûi I thç phaíi âàût hai maïy biãún aïp vaì cäng suáút âënh mæïc cuía MBA phaíi âæåüc choün sao cho khi mäüt MBA bë sæû cä,ú thç MBA coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú cho pheïp phaíi âaím baío cung cáúp âuí cäng suáút cho phuû taíi trong nhæîng giåì phuû taíi cæûc âaûi. Theo âiãöu kiãûn quaï taíi sæû cäú ta choün cäng suáút âënh mæïc cuía mäùi maïy biãún aïp theo âiãöu kiãûn: Kqtsc. SâmBA ≥ Sptmax trong âoï: Kqtsc laì hãû säú quaï taíi sæû cäú cho pheïp cuía MBA; coìn Sptmax laì cäng suáút cæûc âaûi cuía phuû taíi. + Nãúu phuû taíi laì häü loaûi II thç thæåìng ta âàût hai MBA. Tuy nhiãn do tênh laìm viãûc ráút âaím baío cuía MBA cho nãn váùn cho pheïp coï thãø âàût mäüt MBA , vaì khi sæû cäú MBA thç yãu cáöu nhanh choïng coï dæû træ î noïng cuía hãû thäúng âãø cung cáúp këp thåìi cho phuû taíi. + Nãúu phuû taíi laì häü loaûi III thç cho pheïp chè âàût mäüt MBA vaì cäng suáút âæåüc choün nhæ sau: SâmBA ≥ Sptmax . Coï khi cho pheïp træì âi phuû taíi cuía mäüt säú häü keïm quan troüng. 4.5.2 Choün MBA laìm nhiãûm vuû truyãön taíi cäng suáút qua laûi giæîa 2 cáúp âiãûn aïp Do sæû phaït triãøn cuía hãû thäúng âiãûn nãn coï nhæîng traûm biãún aïp duìng âãø liãn laûc giæîa caïc cáúp âiãûn aïp khaïc nhau cuía hãû thäúng. Chuïng coï thãø laìm viãûc trong caïc tçnh traûng sau: a. Chè truyãön cäng suáút tæì âiãûn aïp cao sang âiãûn aïp trung. b. Chè truyãön cäng suáút tæì âiãûn aïp trung sang âiãûn aïp cao. c. Chãú âäü laìm viãûc qua laûi. 1. ÅÍ 2 chãú âäü a, b cäng suáút truyãön theo 1 chiãöu a/ Nãúu læåüng cäng suáút truyãön taíi låïn hån dæû træî quay cuía hãû thäúng nháûn cäng suáút thç phaíi âàût hai MBA . Täøng cäng suáút cuía chuïng phaíi choüün låïn hån cäng suáút truyãön taíi cæûc âaûi trong chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng (coï chuï yï âãún khaí nàng quaï taíi bçnh thæåìng cho pheïp). Khi sæû cäú mäüt MBA thç MBA coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú phaíi taíi hãút cäng suáút cæûc âaûi noïi trãn træì âi pháön dæû træî noïng cuía hãû thäúng nháûn cäng suáút: Kqt . Sâmba ≥ Sptmax - Sdt HT1 HT2 Sptmax Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 74 b/ Nãúu dæû træî quay trong hãû thäúng phaït cäng suáút laì dæû træî toaìn bäü hay mäüt pháön cuía hãû thäúng nháûn cäng suáút thç phaíi âàût hai maïy biãún aïp; vaì cäng suáút täøng cuía hai MBA phaíi choün sao cho khi coï sæû cäú trong hãû thäúng nháûn cäng suáút (máút nguäön, cáön phaíi láúy dæû træî vãö) thç caïc MBA våïi khaí nàng quaï taíi cho pheïp, phaíi âæåüc täøng cäng suáút cæûc âaûi truyãön taíi thæåìng xuyãn cäüng våïi cäng suáút dæû træî cáön nháûn tæì hãû thäúng phaït cäng suáút. Trong chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng cuía hãû thäúng nháûn cäng suáút (khäng cáön láúy dæû træî vãö), nãúu mäüt trong hai MBA hoíng thç MBA coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú phaíi taíi âæåüc täøng cäng suáút cæûc âaûi luïc laìm viãûc bçnh thæåìng træì âi pháön dæû træî cuía hãû thäúng nháûn cäng suáút nãúu laì dæû træî mäüt pháön, nghéa laì luïc naìy huy âäüng cäng suáút dæû træî tæì baín thán hãû thäúng nháûn cäng suáút. 2. ÅÍ chãú âäü (c): cäng suáút truyãön qua laûi a. Nãúu luïc bçnh thæåìng cäng suáút truyãön qua laûi beï, thç chæïc nàng MBA laì laìm dæû træî qua laûi cuía caí hai hãû thäúng khi coï sæû cäú trong báút kyì hãû thäúng naìo. Trong træåìng håüp naìy ta coï thãø âàût mäüt MBA, maì cäng suáút âæåüc choün sao cho trong chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng coï thãø taíi âæåüc phuû taíi cæûc âaûi maì khäng quaï taíi chuït naìo, khi coï sæû cäú trong mäüt hãû thäúng naìo âoï thç våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú cho pheïp MBA phaíi chuyãøn cho hãû thäúng cäng suáút cáön thiãút trong tçnh traûng sæû cäú. b. Nãúu caïc MBA maì trong mäüt pháön cuía ngaìy chuyãøn mäüt læåüng cäng suáút låïn tæì hãû thäúng naìy sang hãû thäúng kia vaì pháön coìn laûi cuía ngaìy thç truyãön cäng suáút ngæåüc laûi: - Nãúu dæû træî quay cuía caí hai hãû thäúng âãöu âuí ta chè cáön âàût mäüt MBA , choün cäng suáút âënh mæïc cuía maïy biãún aïp theo âiãöu kiãûn: Sba ≥ Sptmax ( våïi Sptmax laì cäng suáút cæûc âaûi truyãön qua MBA). Khi maïy biãún aïp sæû cäú thç baín thán tæìng hãû thäúng seî huy âäüng dæû træî âãø cáúp cho phuû taíi cuía hãû thäúng âoï. - Nãúu trong mäüt hãû thäúng khäng âuí dæû træî quay thç bàõt buäüc phaíi âàût hai MBA , choün cäng suáút theo âiãöu kiãûn: 2. Sâmba≥ Sptmax . Khi sæû cäú mäüt MBA thç MBA coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú cho pheïp phaíi âaím baío taíi âæåüc cäng suáút maì hãû thäúng nháûn cäng suáút cáön sau khi âaî huy âäüng dæû træî. Nãúu coï sæû cäú trong maûng khäng âuí dæû træî quay thç caí hai MBA våïi khaí nàng quaï taíi cho pheïp phaíi taíi âæåüc cäng suáút maì hãû thäúng âoï cáön khi sæû cäú. 4.5.3 Choün MBA cho nhaì maïy âiãûn cung cáúp toaìn bäü cäng suáút lãn cao aïp Thæåìng åí caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn ngæng håi vaì thuyí âiãûn vç âiãûn nàng chuí yãúu âæåüc truyãön taíi âi xa åí cáúp âiãûn aïp cao, coìn phuû taíi âëa phæång cáúp âiãûn aïp maïy phaït thæåìng ráút nhoí (khäng quaï 15% cäng suáút nhaì maïy) nãn ngæåìi ta thæåìng duìng så âäö bäü MF - MBA. Cäng suáút biãún aïp âæåüc choün dæûa theo cäng suáút âënh mæïc cuía maïy phaït SFâm nhæ sau : Nãúu duìng maïy biãún aïp hai cuäün dáy hoàûc ba cuäün dáy: Sâmba ≥ SFâm Nãúu duìng maïy biãún aïp tæû ngáùu, vç cuäün dáy haû aïp cuía maïy biãún aïp tæû ngáùu chè chãú taûo bàòng cäng suáút máùu nãn: Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 75 SHâm ≥ SFâm våïi SHâm laì cäng suáút âënh mæïc cuía cuäün haû, thäng thæåìng bàòng cäng suáút máùu SHâm = Kcl.Sâm; nãn âiãöu kiãûn choün cäng suáút âënh mæïc cuía MBATN seî laì: SâmTN ≥ SFâm / Kcl Cáön chuï yï ràòng åí âáy ta khäng træì båït læåüng cäng suáút tæû duìng, vç âaî kãø âãún træåìng håüp âiãûn tæû duìng âæåüc láúy tæì nguäön dæû træî khaïc, hoàûc khi væìa xáy xong nhaì maïy luïc khåíi âäüng coï thãø láúy tæû duìng tæì nguäön khaïc. - Nãúu cäng suáút maïy phaït âiãûn beï thç ngæåìi ta coï thãø duìng mäüt maïy biãún aïp näúi våïi nhiãöu maïy phaït. Nhæng khi âoï yãu cáöu täøng cäng suáút cuía bä phaíi khäng âæåüc væåüt quaï cäng suáút dæû træî noïng cuía hãû thäúng ( Sbäü ≤ Sdt); vaì doìng âiãûn ngàõn maûch åí cáúp âiãûn aïp maïy phaït phaíi khäng âæåüc låïn quaï âãø coï thãø choün âæåüc thiãút bë haûng nheû. Coï thãø duìng MBA coï cuäün dáy phán chia åí phêa haû aïp âãø doìng ngàõn maûch nhoí do uN% låïn. - Nãúu nhaì maïy âiãûn coï hai cáúp âiãûn aïp cao vaì trung maì cäng suáút phuû taíi trung beï thç nãn duìng hai MBA hai dáy quáún, mäüt caïi bãn cao aïp, mäüt caïi bãn trung aïp vaì caí hai näúi chung vaìo maïy phaït âiãûn (xem hçnh veî ) Nhæ váûy seî kinh tãú hån nhæng coï nhæåüc âiãøm laì âiãûn aïp ngàõn maûch UN% khaïc nhau nãn khoï hoìa âäöng bäü . - Khi cäng suáút phuû taíi phêa UT luïc cæûc tiãøu låïn hån cäng suáút mäüt MFÂ thç nãn näúi bäü mäüt maïy phaït vaìo MBA 2 dáy quáún vaì näúi vaìo thanh goïp cáúp âiãûn aïp trung. Säú bäü tuìy yï nhæng phaíi baío âaím âiãöu kiãûn : Σ Sbäü ≤ STmin Nãúu ngæåüc laûi thç luïc phuû taíi cáúp UT cæûc tiãøu cäng suáút coìn thæìa seî truyãön sang UC qua hai láön biãún aïp nãn khäng kinh tãú. Hån næîa trong nhæîng bäü coï maïy biãún aïp ba cuäün dáy, bçnh thæåìng cuäün dáy cao aïp coï thãø taíi âãún cäng suáút âënh mæïc nãn khäng thãø truyãön thãm cäng suáút tæì trung aïp sang cao aïp khi cánö huy âäüng. 4.5.4. Choün MBA åí caïc nhaì maïy âiãûn coï phaït mäüt pháön cäng suáút åí cáúp âiãûn aïp maïy phaït : ÅÍ nhæîng trung tám nhiãût âiãûn, hoàûc mäüt säú thuíy âiãûn khi phuû taíi âëa phæång chiãúm tè lãû låïn ngæåìi ta phaíi xáy dæûng thanh goïp cáúp âiãûn aïp MF. Nãúu phuû taíi åí cáúp âiãûn aïp maïy phaït beï hån cäng suáút âàût cuía nhaì maïy thç säú læåüng maïy phaït maïy phaït näúi vaìo thanh goïp âiãûn aïp UF âæåüc choün sao cho khi mäüt maïy phaït låïn nháút nghè thç caïc maïy phaït coìn laûi phaíi âaím baío cung cáúp cho phuû taíi cáúp UF vaì UT, cuîng nhæ pháön tæû duìng cuía nhaì maïy. Cäng suáút MBA näúi vaìo thanh goïp cáúp UF âæåüc choün dæûa vaìo cäng suáút thæìa trãn thanh goïp UF âæåüc tênh åí chãú âäü laìm viãûc âënh mæïc cuía MF. 1. Choün MBA khi nhaì maïy coï 1 cáúp âiãûn aïp tàng Coï thãø xaíy ra caïc træåìng håüp sau: α/ Nãúu cäng suáút phaït vaìo hãû thäúng låïn hån dæû træî noïng cuía hãû thäúng thç phaíi âàût hai maïy biãún aïp âãø liãn laûc giæîa cáúp âiãûn aïp maïy phaït våïi cáúp âiãûn aïp cao. Cäng suáút täøng cuía hai maïy biãún aïp âæåüc choün bàòng cäng suáút thæìa låïn nháút coï thãø truyãön taíi vaìo hãû thäúng tæì thanh goïp cáúp UF luïc caïc MF phaït cäng suáút âënh mæïc, vaìo nhæîng giåì ban ngaìy phuû taíi cáúp âiãûn aïp maïy phaït âaût cæûc tiãøu. Âiãöu kiãûn choün nhæ sau : Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 76 Σ Sâmba ≥ Sthæìa Sthæìa = ΣSFâm - Std - S ptFmin Cáön chuï yï khi xeït âãún khaí nàng cho pheïp quaï taíi thæåìng xuyãn thç coï thãø choün âæåüc cäng suáút âënh mæïc nhoí hån; vaì khi sæû cäú mäüt MBA thç phaíi sæí duûng dæû træî quay cuía hãû thäúng âãø giaím cäng suáút truyãön tæì thanh goïp cáúp UF vaìo cao aïp qua MBA, nhæ váûy seî dáùn âãún choün Sâmba beï : Kqtsc . Sâmba ≥ SHTmax - SdtHT β/ Nãúu cäng suáút phaït vaìo hãû thäúng tæì thanh goïp cáúp UF beï hån cäng suáút dæû træî quay cuía hãû thäúng, thç trong træåìng håüp naìy MBA chè laìm nhiãûm vuû liãn laûc våïi hãû thäúng vaì duìng laìm dæû træî cho phuû taíi cáúp âiãûn aïp maïy phaït luïc mäüt MFÂ nghè; vaì do âoï chè cáön âàût mäüt maïy biãún aïp . Cäng suáút MBA phaíi âæåüc choün theo hai âiãöu kiãûn: - Phaíi taíi âæåüc cäng suáút thæìa cuía nhaì maïy âiãûn luïc laìm viãûc bçnh thæåìng ban ngaìy. - vaì phaíi taíi âæåüc cäng suáút tæì hãû thäúng vãö TGUF khi ngæìng mäüt maïy phaït âiãûn låïn nháút. Kinh nghiãûm cho tháúy ràòng phuû taíi UF thæåìng tàng theo thåìi gian nãn coï thãø choün cäng suáút maïy biãún aïp naìy bàòng cäng suáút mäüt maïy phaït låïn nháút. γ / Nãúu phuû taíi cæûc âaûi åí thanh goïp Uf kãø caí tæû duìng låïn hån täøng cäng suáút caïc MFÂ åí nhaì maïy, thç phaíi thæåìng xuyãn nháûn cäng suáút tæì hãû thäúng vãö nãn phaíi âàût hai maïy biãún aïp liãn laûc våïi hãû thäúng. Täøng cäng suáút cuía maïy biãún aïp âæåüc choün khäng beï hån cäng suáút cæûc âaûi nháûn tæì hãû thäúng vãö trong chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng. Khi mäüt MFÂ låïn nháút näúi vaìo thanh goïp cáúp âiãûn aïp maïy phaït ngæìng laìm viãûc, thç hai maïy biãún aïp naìy våïi khaí nàng quaï taíi cho pheïp phaíi taíi âæåüc cäng suáút cáön thiãút cho phuû taíi cáúp Uf kãø caí tæû duìng. Hoàûc khi mäüt MBA nghè do sæû cäú, thç maïy biãún aïp coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú cho pheïp phaíi taíi âuí cäng suáút coìn thiãúu cho phuû taíi cáïp âiãûn aïp maïy phaït. 2. Choün MBA cho caïc nhaì maïy âiãûn coï 2 cáúp âiãûn aïp tàng - Khi nhaì maïy coï 2 cáúp âiãûn aïp tàng , âãø liãn laûc giæîa ba cáúp âiãûn aïp ta duìng MBA ba dáy quáún hay biãún aïp tæû ngáùu. Thæåìng åí caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn trung tám coï cáúp âiãûn aïp 35KV coï trung tênh khäng näúi âáút træûc tiãúp nãn khäng thãø duìng tæû ngáùu maì chè duìng biãún aïp ba dáy quáún. Âãø liãn laûc ba cáúp âiãûn aïp ta âàût 2 MBA 3 dáy quáún vaì cäng suáút cuía caïc MBA naìy phaíi âæåüc choün sao cho taíi âæåüc cäng suáút thæìa cuía nhaì maïy âiãûn åí thanh goïp âiãûn aïp Mf luïc phuû taíi cæûc tiãøu ban ngaìy. Sâmba ≥ 1/2 .Sthæìa = 1/2 [ΣSFâm - Std - S ptFmin]. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 77 Âäúi våïi biãún aïp ba dáy quáún cáön phaíi læu yï âiãöu kiãûn täøng cäng suáút cuía caïc bäü bãn trung aïp khäng âæåüc låïn hån cäng suáút cuía phuû taíi cáúp UT luïc cæûc tiãøu: SbäüüT ≤ STmin Coìn âäúi våïi maïy biãún aïp tæû ngáùu thç âiãöu kiãûn naìy khäng cáön thiãút làõm, vç khaí nàng truyãön taíi cäng suáút tæì TA sang CA cuía tæû ngáùu ráút låïn. Khi mäüt MBA bë sæû cäú nãúu khäng coï nguäön dæû træî naìo cho âiãûn aïp trung thç MBA phaíi âaím baío âiãöu kiãûn : Kqtsc . Sâmba ≥ STmax - Sbäü Ngoaìi ra coìn phaíi kiãøm tra khaí nàng quaï taíi cuía hai maïy biãún aïp ba cuäün dáy luïc sæû cäú mäüt bäü MF-MBA låïn nháút bãn trung aïp: 2. Kqtsc . Sâmba ≥ STmax - (ΣSbäü-Sbäümax) Nãúu cäng suáút phuû taíi bãn trung aïp væåüt quaï 40 âãún 50% cäng suáút mäüt MBA thç kãø âãún khaí nàng phaït triãøn phuû taíi trung aïp, ta coï thãø choün BA ba cuäün dáy loaûi 100/100/100. Nãúu cäng suáút phuû taíi bãn trung aïp nhoí hån âaûi læåüng trãn ta coï thãø choün loaûi 100/100/66.7. - Træåìng håüp SptT quaï beï ta coï thãø khäng duìng MBA 3 dáy quáún maì duìng MBA 2 dáy quáún. - Nãúu täøng cäng suáút phaït nhoíí hån phuû taíi åí cáúp Ut vaì Uf kãø caí tæû duìng thç ta phaíi âàût 2MBA . Cäng suáút âënh mæïc cuîng âæåüc choün tæång tæû nhæ træåìng håüp coï mäüt cáúp âiãûn aïp tàng.