Bài giảng Luật hành chính Việt Nam

Bộ môn: Luật Căn Bản LUÂT HÀNH CHÍNH VIỆT NAM DHTM_TMU TỔNG QUAN MÔN HỌC LUẬT HÀNH CHÍNH VIỆT NAM 3 Chủ thể trong quan hệ pháp luật Hành chính 4 Vi phạm hành chính và trách nhiệm hành chính Thủ tục hành chính và quyết định hành chính2 hững vấn đề cơ bản của Luật hành chính 1 DHTM_TMU TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 1. Giáo trình: Luật Hành chính Việt Nam, Đại học Luật Hà Nội, 2015 2. Luật cán bộ, công chức 2008; Luật viên chức 2010 3. Luật Hiến pháp 2013 4. Luật tổ chức Chính quyền địa phương 2015 5. Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 6. Tạp chí: Luật học, ĐH Luật Hà Nội; Nhà nước và pháp luật, Viện khoa học xã hội VN; Nghiên cứu lập pháp, Văn phòng quốc hội. 7. Website: chinhphu.vn DHTM_TMU Chóc c¸c bạn thµnh c«ng trong học tập vµ h¹nh phóc trong cuéc sèng!!! • 10 tuần nghiên cứu lý thuyết • 3 tuần thảo luận • 2 tuần kiểm tra KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU DHTM_TMU 1. Khái niệm, đối tượng điều chỉnh, phương pháp điều chỉnh Luật Hành chính 2. Các nguyên tắc cơ bản trong quản lí hành chính nhà nước 3. Hình thức quản lý hành chính nhà nước 4. Phương pháp quản lý hành chính nhà nước Chương 1 hững vấn đề cơ bản của Luật hành chính DHTM_TMU 1QUẢN LÝ 2 QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC 3 QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC DHTM_TMU 1. Khái niệm quản lý Bất cứ nơi nào lúc nào & khi đó có hoạtđộng chung của con người Mục đích nhằm điều khiển chỉ đạo hoạt động chung của con người Thực hiện bằng tổ chức & quyền uy Sự tác động có mục đích của CT quản lý đối với đối tượng quản lý DHTM_TMU 2. Khái niệm quản lý Nhà nước Trên các lĩnh vực LP, HP, TP Thực hiện chức năng Đối nội Thực hiện chức năng đối ngoại Hoạt động của Nhà nước DHTM_TMU 3. Khái niệm quản lý HC Nhà nước Thực hiện bởi cơ quan hành chính Nhà nước Đảm bảo sự chấp hành PL Tổ chức & chỉ đạo thường xuyên & trực tiếp công cuộc xây dựng KT, VH, XH, CT Hoạt động của Nhà nước Đặc điểm của hoạt động QLHCNN=> DHTM_TMU - Mang tính chấp hành & điều hành - Thể hiện tính quyền lực nhà nước đặc biệt (Quyền uy – phục tùng) - Có tính sáng tạo - Được thực hiện theo thủ tục hành chính - Được thực hiện thường xuyên & liên tục DHTM_TMU  Đảm bảo thực hiện trên thực tế các văn bản pháp luật của cơ quan quyền lực nhà nước . Mang tính chấp hành – Điều hành  Được thực hiện trên cơ sở pháp luật để thực hiện pháp luật  Đảm bảo cho các văn bản pháp luật của các cơ quan quyền lực nhà nước được thực hiện trên thực tế.  Trong quá trình điều hành, CQHCNN có quyền nhân danh nhà nước đặt ra các mệnh lệnh cụ thể với đối tượng quản lý. DHTM_TMU • Các quan hệ quản lý phát sinh trong quá trình các cơ quan HCNN thực hiện hoạt động chấp hành – điều hành • Các quan hệ quản lý hình thành trong quá trình các cơ quan HCNN xây dựng và củng cố chế độ công tác nội bộ của cơ quan • Các quan hệ quản lý hình thành trong quá trình các cá nhân và tổ chức được NN trao quyền thực hiện hoạt động quản lý hành chính NN trong một số trường hợp cụ thể DHTM_TMU Phục tùng Mệnh lệnh đơn phương Quyền uy DHTM_TMU Mệnh lệnh đơn phương DHTM_TMU • Luật hành chính với Luật Hiến pháp PHÂN BIỆT LUẬT HÀNH CHÍNH VỚI MỘT SỐ NGÀNH LUẬT KHÁC • Luật hành chính với Luật Dân sự • Luật hành chính với Luật Hình sự • Luật hành chính với Luật Tố tụng hành chính DHTM_TMU II. Các nguyên tắc cơ bản trong quản lí hành chính nhà nước Nhóm những nguyên tắc chính trị - xã hội 1. Nguyên tắc Đảng lãnh đạo trong quản lý hành chính nhà nước; 2. Nguyên tắc nhân dân tham gia vào quản lý hành chính nhà nước; 3. Nguyên tắc tập trung dân chủ; 4. Nguyên tắc bình đẳng giữa các dân tộc; 5. Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa.  Nhóm những nguyên tắc tổ chức kỹ thuật 1. Nguyên tắc quản lý theo ngành kết hợp với quản lý theo lãnh thổ; 2. Nguyên tắc quản lý theo ngành kết hợp với quản lý theo chức năng; DHTM_TMU 3. Hình thức quản lý hành chính nhà nước Khái niệm: Là những biểu hiện ra bên ngoài của nội dung quản lý hành chính nhà nước, thông qua những biểu hiện này chủ thể quản lý hành chính nhà nước tác động đến đối tượng quản lý để đạt được những mục đích đã định trước. DHTM_TMU • Ban hành văn bản QPPL 5 hình thức quản lý hành chính nhà nước • Áp dụng biện pháp tổ chức trực tiếp • Thực hiện hoạt động khác có tính pháp lí • Thực hiện tác động về nghiệp vụ kỹ thuật * Ban hành văn bản ADQPPL DHTM_TMU 3. Hình thức quản lý hành chính nhà nước Lưu ý: để thực hiện một hoạt động quản lý nhà nước có hiệu quả, trong nhiều trường hợp, chủ thể quản lý cần phải kết hợp một số hình thức trong quản lý. DHTM_TMU 4. Phương pháp quản lý hành chính nhà nước Khái niệm: Phương pháp quản lý hành chính nhà nước là cách thức mà chủ thể quản lý hành chính nhà nước sử dụng đối với đối tượng quản lý nhằm đạt được những mục đích đã định trước. DHTM_TMU Các phương pháp quản lý HC Nhà nước PP cưỡng chế nhà nước PP hành chính PP kinh tế PP Thuyết phục DHTM_TMU CHƯƠNG 2: THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNHDHTM_TMU 1. Thủ tục hành chính Cách thức tổ chức thực hiện hoạt động quản lý hành chính nhà nước của các chủ thể quản lý hành chính nhà nước. -Thủ tục ban hành VBQPPL & thủ tục giải quyết các công việc cụ thể (Mục đích của TT) a. Khái niệm TTHC b. Các loại TTHC -Thủ tục hành chính nội bộ & thủ tục hành chính liên hệ (Tính chất công việc được tiến hành) c. Các giai đoạn của TTHC 1 Khởi xướng vụ việc 2 Xem xét & ra QĐ giải quyết vụ việc 3 Thi hành QĐ 4 KN, giải quyết KN, xem xét lại QĐ đã ban hành DHTM_TMU a. Các khái niệm Thủ tục lập hiến và lập pháp: là thủ tục làm hiến pháp và làm luật . Thủ tục tố tụng tư pháp: là thủ tục giải quyết tranh chấp dân sự, định tội được thực hiện bởi các hoạt động điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án. Thủ tục hành chính: là thủ tục thực hiện thẩm quyền trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước. DHTM_TMU b. NGUYÊN TẮC XÂY DỰNG THỦ TỤC HÀNH CHÍNH 1. Nguyên tắc pháp chế 2. Nguyên tắc khách quan 3. Nguyên tắc công khai minh bạch 4. Nguyên tắc đơn giản, tiết kiệm, nhanh chóng, kịp thời 5. Nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật của các bên tham gia thủ tục hành chính DHTM_TMU c.Các loại thủ tục hành chính a. Căn cứ mục đích của thủ tục b. Căn cứ tính chất công việc - Thủ tục hành chính nội bộ - Thủ tục hành chính liên hệ - Thủ tục giải quyết các công việc cụ thể - Thủ tục ban hành văn bản QPPL DHTM_TMU d. Chủ thể của thủ tục hành chính Chủ thể của thủ tục hành chính gồm: Các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang và công dân. Chia thành nhóm: - Chủ thể thực hiện thủ tục - Chủ thể tham gia thủ tục. DHTM_TMU e. Các giai đoạn của thủ tục hành chính Thủ tục giải quyết các vụ việc riêng biệt Thủ tục ban hành VBQPPL, thủ tục AD biện pháp phòng ngừa HAI GIAI ĐOẠN DHTM_TMU g. Cải cách thủ tục hành chính DHTM_TMU 2. Quyết định hành chính - Là một dạng của QĐ pháp luật - Là kết quả sự thể hiện ý chí quyền lực của NN thông qua những hành vi của các chủ thể QLHCNN theo trình tự và thủ tục nhất định - Nhằm đưa ra những chủ trương, biện pháp, quy tắc xử sự, áp dụng những quy tắc xử sự để giải quyết một công việc cụ thể. - Quyết định chủ đạo; QĐ quy phạm: QĐ cá biệt ( Tính chất pháp lý) a. Khái niệm QĐHC b. Các loại QĐHC - QĐ hành chính của: CP, TTCP; Bộ & CQ ngang bộ; UBND; Cơ quan chuyên môn thuộc UBND; QĐ HC liên tịch ( CT ban hành) DHTM_TMU c. Phân biệt quyết định hành chính với các loại quyết định pháp luật khác 1. Phân biệt quyết định hành chính với quyết định pháp luật của cơ quan quyền lực nhà nước 2. Phân biệt quyết định hành chính với quyết định của cơ quan tư pháp DHTM_TMU d. Trình tự ban hành quyết định hành chính 1. Sáng kiến ban hành quyết định 2. Dự thảo 3. Trình và thông qua dự thảo 4. Ðưa quyết định đến đối tượng thi hành 5. Giai đoạn kiểm tra việc thực hiện quyết định DHTM_TMU Tính hợp lý Quyết định Hành chính e. Tính hợp pháp và hợp lý của quyết định hành chính Tính hợp pháp DHTM_TMU Chương 3: Chủ thể trong quan hệ pháp luật Hành chính DHTM_TMU Chủ thể Tổ chức 1. Chủ thể của Quan hệ pháp luật hành chính Cá nhân Cơ quan Hành chính NN Cán bộ CC, VC Tổ chức XH DHTM_TMU a. Cơ quan hành chính nhà nước Khái niệm: Là một hệ thống cơ quan trong bộ máy NN được thành lập theo hiến pháp và pháp luật, để thực hiện quyền lực NN, có chức năng quản lý hành chính NN trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội một cách chủ yếu, thường xuyên và liên tục. DHTM_TMU Phân loại cơ quan hành chính NN * Căn cứ phạm vi lãnh thổ: - Cơ quan HC nhà nước ở trung ương - Cơ quan HC nhà nước ở địa phương * Căn cứ thẩm quyền: - Cơ quan HC nhà nước có thẩm quyền chung/chuyên môn * Căn cứ nguyên tắc tổ chức và giải quyết công việc: - Cơ quan HC nhà nước tổ chức và hoạt động theo chế độ tập thể/ thủ trưởng DHTM_TMU Địa vị pháp lý HC của cơ quan hành chính NN Khái niệm: Là tổng thể các quyền và nghĩa vụ pháp lý hành chính của các cơ quan hành chính NN. Đây là những khả năng pháp lý quan trọng tạo điều kiện cho các cơ quan hành chính NN thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý hành chính NN của mình. DHTM_TMU Địa vị pháp lý hành chính của cơ quan hành chính NN • Hệ thống cơ quan NN bao gồm: 1. Chính phủ - cơ quan hành chính nhà nước cao nhất (Chức năng, nhiệm vụ quy định tại Luật tổ chức Chính phủ năm 2015) 2. Bộ, cơ quan ngang Bộ (gọi tắt là Bộ) là cơ quan của Chính phủ DHTM_TMU Địa vị pháp lý hành chính của cơ quan hành chính NN 3. UBND các cấp là những cơ quan hành chính nhà nước thay mặt chính quyền ở địa phương chia thành ba cấp: - Cấp tỉnh: tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; - Cấp huyện: quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh; - Cấp xã: xã, phường, thị trấn. HTM_TMU Cải cách cơ quan hành chính nhà nước • Cải cách thể chế của nền hành chính • Chấn chỉnh tổ chức bộ máy và quy chế hoạt động của hệ thống hành chính • Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đạt yêu cầu. DHTM_TMU b. Cán bộ, công chức, viên chức Khái niệm cán bộ: Là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - XH ở TW, tỉnh, huyện, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách NN DHTM_TMU b. Cán bộ, công chức, viên chức Khái niệm công chức: Là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức danh trong cơ quan của Đảng, NN, tổ chức chính trị - XH ở TW, tỉnh, huyện, trong cơ quan đơn vị thuộc QĐND (không phải sĩ quan, quân nhân CN, CNQP), trong cơ quan thuộc CAND mà không phải sĩ quan, hạ sĩ quan CN, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách NN DHTM_TMU b. Cán bộ, công chức, viên chức Khái niệm viên chức: Là công dân Việt Nam, được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng, làm việc hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị DHTM_TMU Quy chế pháp lý hành chính của CB, CC Sử dụng CBCC Đào tạo, bồi dưỡng CBCC Tuyển dụng, bổ nhiệm CC Bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm chức vụ, chức danh 1. Bầu cử, tuyển dụng, sử dụng CB, CC Hưu trí, thôi việc, kéo dài thời gian công tác Đánh giá CBCC DHTM_TMU Quy chế pháp lý hành chính của CB, CC 2. Quản lý CB, CC 3. Nghĩa vụ và quyền của CB, CC 4. Khen thưởng đối với CB, CC 5. Trách nhiệm pháp lý của CB, CC DHTM_TMU Quy chế pháp lý hành chính của VC Đánh giá VC Thôi việc, hưu trí Biệt phái, bổ nhiệm, miễn nhiệm Đào tạo, bồi dưỡng Tuyển dụng 1. Tuyển dụng, sử dụng VC DHTM_TMU Quy chế pháp lý hành chính của VC 2. Quản lý VC 3. Nghĩa vụ và quyền của VC 4. Khen thưởng đối với VC 5. Xử lý vi phạm DHTM_TMU c. Tổ chức xã hội • Khái niệm: • Là tổ chức tự nguyện của công dân, tổ chức VN có chung mục đích tập hợp, hoạt động theo PL và điều lệ, không vì lợi nhuận, nhằm đáp ứng lợi ích chính đáng của các thành viên và tham gia quản lý NN, XH DHTM_TMU c. Tổ chức xã hội Tổ chức tự quản, phục vụ lợi ích c/ đồng Các hội thành lập theo dấu hiệu riêng Tổ chức xã hội – nghề nghiệp Tổ chức chính trị - xã hội Tổ chức chính trị Các loại Tổ chức Xã hội DHTM_TMU Chương 4: Vi phạm hành chính và trách nhiệm hành chính DHTM_TMU Khái niệm vi phạm hành chính Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính. DHTM_TMU ĐẶC ĐIỂM VPPL HÀNH CHÍNH 1 Là hành vi trái pháp luật, xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nước, do cá nhân hay tổ chức thực hiện với lỗi cố ý hoặc vô ý 2 có tính chất, mức độ nguy hiểm thấp hơn tội phạm 3 Ða số các vi phạm hành chính có cấu thành hình thức, nghĩa là chỉ cần xét hành vi xảy ra. DHTM_TMU Các yếu tố cấu thành vi phạm hành chính Bốn yếu tố gồm Khách thể Chủ thể Mặt chủ quan Mặt khách quan DHTM_TMU Phân biệt VPHC với các vi phạm PL khác  Phân biệt vi phạm hành chính với vi phạm hình sự  Phân biệt vi phạm hành chính và vi phạm kỷ luật  Phân biệt vi phạm hành chính và vi phạm dân sự DHTM_TMU Trách nhiệm hành chính Khái niệm:  Là hậu quả bất lợi mà Nhà nước buộc các cá nhân, tổ chức vi phạm PL hành chính phải gánh chịu DHTM_TMU Trách nhiệm hành chính 5 óLà hình thức trách nhiệm pháp lý đối với tổ chức, cá nhân vi phạm Là trách nhiệm pháp lý của tổ chức, cá nhân vi phạm HC trước NN Truy cứu TNHC thực hiện trên cơ sở quy định của PLHC Đặc điểmDHTM_TMU Vi phạm hành chính Xử phạt vi phạm HC Áp dụng các biện pháp xử lý HC Biện pháp thay thế xử lý VPHC (xử lý chuyển hướng) DHTM_TMU LOGO DHTM_TMU