Bài giảng Kế toán chi phí - Chương 2: Phân loại chi phí và giá thành - Vũ Quốc Thông

Vũ Quốc Thông 11/4/2016 1 Kế Toán Chi Phí GV. ThS. Vũ Quốc Thông Chương 2 Phân loại chi phí và giá thành Mục tiêu học tập • Giải thích được định nghĩa chi phí và đối tượng tính giá thành. • Phân loại chi phí theo các tiêu thức: yếu tố chi phí, theo cách ứng xử của chi phí; theo đối tượng tính giá thành; và theo thời kỳ xác định kết quả kinh doanh. • Trình bày định nghĩa giá thành, phân loại giá thành theo các tiêu chuẩn khác nhau. 2 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 2 Nội dung • Khái niệm chi phí, phân loại chi phí. • Khái niệm giá thành và phân loại giá thành. 3 Chi phí Chi phí là khoản tiêu hao của các nguồn lực sử dụng cho một mục đích và được biểu hiện bằng tiền Các nguồn lực tiêu hao cho hoạt động R&D? Các nguồn lực tiêu hao để giao hàng cho khách? Các nguồn lực tiêu hao để xử lý chất thải? 4 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 3 • Đối tượng tính giá thành (cost object): là đối tượng mà doanh nghiệp mong muốn tính toán chi phí đơn vị. Trung tâm CSKH Các sản phẩm Hoạt động giao hàng Chi phí 5 Phân loại chi phí • Phân loại theo yếu tố chi phí. • Phân loại theo đối tượng tính giá thành: chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp. • Phân loại theo cách ứng xử của chi phí: biến phí và định phí. • Phân loại theo thời kỳ xác định kết quả kinh doanh: chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ. 6 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 4 Phân loại theo yếu tố chi phí • Phân loại theo cách này cho biết được tổng sinh phí phát sinh ban đầu theo yếu tố để làm căn cứ lập kế hoạch và kiểm soát chi phí phát sinh mà không chú ý đến địa điểm phát sinh chi phí. • Chủ yếu cho mục đích báo cáo bên ngoài, và ít phục vụ cho quyết định quản trị nội bộ. Ví dụ: Chi phí nguyên vật liệu Chi phí nhân công Chi phí khấu hao Chi phí dịch vụ mua ngoài Chi phí khác 7 • Đối tượng tính giá thành, đối tượng chịu chi phí (cost object): là đối tượng mà doanh nghiệp mong muốn tính toán chi phí đơn vị. • Dùng để nhận diện và tập hợp những chi phí liên quan đến đối tượng tính giá thành gồm: biến phí và định phí. Trung tâm CSKH Các sản phẩm Hoạt động giao hàng Phân loại theo đối tượng tính giá thành 8 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 5 Phân loại theo đối tượng tính giá thành Chi phí trực tiếp  Là chi phí dễ dàng tính trực tiếp cho đối tượng tính giá thành. Chi phí gián tiếp  Là chi phí không thể dễ dàng tính trực tiếp cho cho đối tượng tính giá thành. Bài giảng ONLINE của ĐH Mở Chi phí gì? Chi phí gì? Chi phí gì? Phòng studio Giảng viên NV studio 9 Chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp Chi phí gì? Chi phí gì? Chi phí gì? Đậu nành Dây chuyền Sữa chua Dây chuyền Sữa đậu nành Sữa Bộ phận bảo trì 10 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 6 Phân loại theo cách ứng xử của chi phí • Biến phí (variable cost): là chi phí mà tổng số của nó sẽ thay đổi với sự thay đổi của mức độ hoạt động. • Cách phân loại này giúp DN nhận diện và hiểu được sự thay đổi của chi phí theo mức độ hoạt động. 11 • Định phí (fixed cost): là chi phí mà tổng số của nó không thay đổi khi mức độ hoạt động thay đổi. Phân loại theo cách ứng xử của chi phí 12 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 7 Công ty sản xuất xe đạp Martin mua tay cầm với giá 52đ/cái để lắp cho mỗi chiếc xe Tổng chi phí tay cầm của Martin là bao nhiêu khi sản xuất 1.000 xe đạp? Ví dụ 1 13 Tổng chi phí tay cầm của Martin là bao nhiêu khi sản xuất 3.500 xe đạp? Ví dụ 2 Chi phí thuê nhà xưởng của Martin là 94.500 đ/năm. Hãy tính chi phí cố định cho mỗi xe ở Mức sản xuất: 1.000 xe và 3.500 xe. 14 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 8 Ví dụ 3 Hãy tính tổng chi phí sản xuất và chi phí đơn vị ở mức sản xuất: 1.000 xe và 3.500 xe? 15 Phạm vi phù hợp Giả định rằng chi phí thuê nhà xưởng của Martin là 94.500 một năm để sản xuất trong phạm vi từ 1.000 to 5.000 xe. Phạm vi phù hợp của Martin? Phạm vi phù hợp là phạm vi mà tổng định phí không thay đổi. Khi vượt ra khỏi phạm vi này thì tổng định phí sẽ thay đổi. Biến phí và định phí 16 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 9 0 20000 40000 60000 80000 100000 120000 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 Đ ịn h p h í Sản lượng sản xuất 94.500 Phạm vi phù hợp của công ty Martin 17 Đường tổng chi phí hỗn hợp có thể được mô tả dưới một phương trình: Y = a + bX ở đó Y = Tổng chi phí hỗn hợp a = Tổng định phí (giao điểm giữa đường thẳng và trục tung b = Biến phí đơn vị (độ ghiêng của đường thẳng) X = Mức độ hoạt động = Chênh lệch chi phí giữa mức hoạt động cao nhất và thấp nhất Chênh lệch giữa mức độ hoạt động cao nhất và thấp nhất Phương pháp cực đại, cực tiểu Biến phí và định phí Chi phí hỗn hợp bao gồm các yếu tố định phí và biến phí. Biến phí đơn vị 18 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 10 Công ty ABC đã ghi nhận mức sản xuất và chi phí bảo trì trong 2 tháng như sau: Số lượng Chi phí Mức hoạt động cao nhất 8,000 9,800$ Mức hoạt động thấp nhất 5,000 7,400 Chêch lệch 3,000 2,400$ Ví dụ 4 Hãy xác định biến phí đơn vị, định phí và viết phương trình chi phí hỗn hợp. 19 • Giúp DN xác định được kết quả kinh doanh của một kỳ trong mối tương quan giữa số lượng sản phẩm sản xuất và tiêu thụ. • Theo cách phân loại này, chi phí bao gồm: chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ. Phân loại theo thời kỳ xác định kết quả kinh doanh 20 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 11 • Chi phí sản phẩm: là chi phí liên quan đến sản xuất sản phẩm. • Chúng được ghi nhận vào tài sản khi phát sinh và cấu thành nên giá trị hàng tồn kho. Phân loại theo thời kỳ xác định kết quả kinh doanh Bảng CĐKT - Hàng tồn kho 21 Chi phí cơ bản Chi phí sản phẩm Chi phí chuyển đổi Chi phí NVLTT Chi phí NCTT Tổng chi phí sản xuất+ =+ Chi phí SXC 22 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 12 Chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ • Chi phí thời kỳ: là chi phí được ghi nhận khác biệt với ghi nhận chi phí sản phẩm. • Chúng được ghi nhận trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ngay khi chúng phát sinh. Báo cáo KQKD 23 Chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ Doanh nghiệp dịch vụ Doanh nghiệp dịch vụ cung cấp các dịch vụ hay sản phẩm vô hình cho khách hàng. 24 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 13 CP NVLTT CPNCTT CPSXC Doanh thu Giá vốn dịch vụ Báo cáo KQKD Chi phí thời kỳ Bảng CĐKT LN thuần Hoàn thành Trừ = LN gộp Trừ Dịch vu dỡ dang Chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ 25 Tại một doanh nghiệp vận tải hành khách, có các khoản doanh thu và chi phí phát sinh sau: • Doanh thu từ bán vé: 50.000 • Lương nhân viên tài xế xe khách 10.000, lương quản lý doanh nghiệp: 5.000 • Chi phí khấu hao xe khách: 20.000, văn phòng: 2.000 • Chi phí xăng dầu xe khách 4.000 • Chi phí sửa chữa xe khách: 2.000 • Dụng cụ văn phòng: 1.000 • Chi phí bằng tiền khác của quản lý: 1.000 Yêu cầu: - Hãy tính chi phí dịch vụ phát sinh trong kỳ. - Giá vốn dịch vụ, lợi nhuận thuần là bao nhiêu nếu cuối kỳ: (a) không có dịch vụ dỡ dang; (b) có dịch vụ dỡ dang là 2.000. Ví dụ 5 26 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 14 Doanh nghiệp thương mại • Doanh nghiệp thương mại cung cấp các sản phẩm hữu hình mà trước đó họ đã mua lại từ nhà cung cấp khác. • Hàng hoá mua về sẽ được tồn kho sau đó sẽ bán cho một nhà cung cấp khác hay người tiêu dùng cuối cùng. Chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ 27 Chi phí mua hàng hoá Doanh thu Giá vốn Hàng bán Báo cáo KQKD Chi phí thời kỳ Bảng CĐKT LN thuần Tiêu thụ Trừ = LN gộp Trừ Hàng hoá tồn kho Chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ 28 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 15 Tại một doanh nghiệp thương mại có các khoản doanh thu và chi phí phát sinh sau: - Doanh thu: 60.000 - Hàng hoá tồn đầu kỳ: 10.000 - Hàng hoá mua vào trong kỳ: 20.000 - Hàng hoá tồn cuối kỳ: 5.000 - Lương nhân viên bán hàng 5.000, lương quản lý doanh nghiệp: 2.000 - Chi phí khấu hao văn phòng: 2.000 - Chi phí xăng dầu xe vận chuyển 4.000 - Dụng cụ văng phòng: 1.000 - Chi phí bằng tiền khác của quản lý: 1.000 Yêu cầu: Hãy xác định lợi nhuận gộp và lợi nhuận thuần Ví dụ 6 29 Doanh nghiệp sản xuất  Doanh nghiệp sản xuất cung cấp các sản phẩm hữu hình bằng cách chuyển đổi hình thái vật tư thông qua nhân công và máy móc thiết bị để tạo ra sản phẩm theo yêu cầu của thị trường, khách hàng.  Cuối kỳ kế toán, DN sản xuất sẽ có nguyên vật liệu tồn kho cuối kỳ, thành phẩm tồn kho và sản phẩm dở dang. Chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ 30 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 16 CP NVLTT CPNCTT CPSXC Doanh thu Giá vốn Hàng bán Báo cáo KQKD Chi phí thời kỳ Bảng CĐKT LN thuần Tiêu thụ Trừ = LN gộp Trừ Thành phẩm Chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ Chi phí sản xuất dỡ dang 31 Tại một doanh nghiệp sản xuất có các khoản doanh thu và chi phí phát sinh sau: - Doanh thu: 50.000 - NVL tồn đầu kỳ: 10.000 - NVL mua vào trong kỳ: 23.000 - NVL tồn cuối kỳ: 8.000 - Chi phí NCTT: 20.000 - Chi phí SXC: 10.000 - Chi phí SXDD cuối kỳ: 5.000 - Giá thành sản phẩm: 55.000 - Thành phẩm tồn cuối kỳ: 25.000 - Giá vốn hàng bán: 40.000 - Chi phí BH và QLDN: 8.000 Yêu cầu: Hãy xác định chi phí NVLTT, tổng chi phí SX trong kỳ, chi phí SXDD đầu kỳ, thành phẩm tồn đầu kỳ, lợi nhuận gộp, lợi nhuận thuần? Ví dụ 7 32 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 17 Bài tập thực hành Công ty Medex có một phân xưởng sản xuất rang và xay cafe Bột . Công ty có các chi phí phát sinh trong kỳ như sau: 1. Chi phí mua cafe nhân đưa vào sản xuất trong tháng là 400trđ. 2. Thuê một người chuyên giám sát quá trình rang café: 4,5trđ/tháng. 3. Thợ rang và xay café trả công 5trđ/ tháng. 4. Chi phí mua máy vừa rang vừa xay càfé 500trđ, dự kiên sử dụng trong 10 năm. 5. Phân xường café dự kiến khấu hao mỗi tháng 30trđ. 6. Ngoài ra hàng tháng chi phí bao bì, đóng gói sản phẩm café giao cho khách là 35trđ. 7. Chi phí bơ tảng, mùi hương , phụ gia cho rang xay café là 10trđ. 8. Chi phí quảng cáo trên web hằng tháng là 3trđ. 9. Chi phí điện nước, điện thọai phải trả hằng tháng là 1,5trđ. Yêu cầu : Dựa vào thông tin để đánh dấu (X) vào các ô thích hợp. Tính tổng số 33 Bài tập thực hành Tên chi phí Biến đổi Cố định Chi phí sản phẩm Chi phí thời kỳ NVLTT NCTT SXC 34 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 18 Giá thành Giá thành sản phẩm là những chi phí sản xuất tính cho một khối lượng sản phẩm, dịch vụ hoàn thành nhất định. Khái niệm: 6 96 15 15 4 Sản phẩm dở dang cuối kỳ trước Sản phẩm dở dang đầu kỳ Sản phẩm hoàn thành Sản phẩm dở dang cuối kỳ Kỳ kế toán Chi phí sản xuất phát sinh, tổng giá thành và giá thành đơn vị? 35 Phân loại giá thành  Phân loại theo thời điểm xác định giá thành  Giá thành định mức: là giá thành được tính trước khi bắt đầu sản xuất cho một đơn vị sản phẩm dựa trên các điều kiện nhất định.  Giá thành kế hoạch: là giá thành được tính trước khi bắt đầu sản xuất cho tổng sản phẩm kế hoạch dựa trên chi phí định mức.  Giá thành thực tế: là giá thành được xác định sau khi đã hoàn thành việc chế tạo sản phẩm trên cơ sở là các chi phí thực tế phát sinh. 36 Vũ Quốc Thông 11/4/2016 19 Công ty Martin dựa vào mức sản xuất 1.000 xe để xác định chi phí định mức. Tổng định phí sản xuất là 94.500 Tổng biến phí sản xuất là 52.000 Hãy xác định giá thành định mức 1 chiếc xe đạp Ví dụ 8 37 Công ty Martin lập dự toán chi phí sản xuất cho các mức độ hoạt động khác nhau. Giá thành kế hoạch của Martin là bao nhiêu ở mức sản xuất là 600 và 3.500 xe? Ví dụ 9 38 Giả sử mức độ hoạt động – sản xuất 600 -> 3.500 xe thuộc Phạm vi phù hợp. Vũ Quốc Thông 11/4/2016 20 • Giá thành sản xuất (absorption costing): là toàn bộ chi phí sản xuất (biến phí sản xuất và định phí sản xuất) liên quan đến khối lượng công việc, sản phẩm hoàn thành. • Giá thành khả biến (variable costing): là toàn bộ biến phí sản xuất liên quan đến khối lượng công việc, sản phẩm hoàn thành. • Giá thành toàn bộ (full costing): là toàn bộ chi phí sản xuất và ngoài sản xuất phát sinh liên quan đến một khối lượng sản phẩm hoàn thành từ ban đầu, đến sản xuất và đến khi tiêu thụ xong sản phẩm (chuỗi giá trị). GT toàn bộ = GT sản xuất + CP ngoài sản xuất.  Phân loại theo nội dung giá thành Phân loại giá thành 39 Công ty Martin dựa vào mức sản xuất 1.000 xe để xác định chi phí định mức. Tổng định phí sản xuất là 94.500 Tổng biến phí sản xuất là 52.000 Tổng chi phí BH và QLDN là 20.000 Hãy xác định giá thành định mức 1 chiếc xe đạp theo các cách phân loại giá thành. Ví dụ 10 40