Bài giảng Hội chứng cường giáp

HỘI CHỨNG CƯỜNG GIAÙP DAØN BAØI 1- ĐỊNH NGHĨA 2- SINH LYÙ BỆNH 3- CƠ CHẾ BỆNH SINH 4- TRIỆU CHÖÙNG LAÂM SAØNG 5- CAÄN LAÂM SAØNG 6 – CHAÅN ÑOAÙN XAÙC ÑÒNH 7- CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT 8- CHAÅN ÑOAÙN NGUYEÂN NHAÂN TOÅNG HÔÏP HORMON GIAÙP I- + H2O2 I2 + ½O2 + H2O TPO : thyroid peroxidase,naèm trong maøng tb, cuõng laø khaùng nguyeân cuûa TG I2 + Tg MIT(monoiodotyrosin) 2 I2 + Tg DIT(di ioddotyrosin) Pö keát ñoâi : MIT + DIT  T3 (triiodothyronin) DIT + DIT  T4 (tetraiodothyronin) TPO Pituitary Anterior Posterior CÔ CHEÁ ÑIEÀU HOAØ vuøng haï ñoài TRH tuyeán yeân TSH T3, T4 töï do tuyeán giaùp ÑÒNH NGHÓA Hoäi chöùng cöôøng giaùp laø moät hoäi chöùng goàm caùc trieäu chöùng laâm saøng do hormon giaùp taêng cao vaø taêng thöôøng xuyeân trong maùu. Nguyeân nhaân do tuyeán giaùp taêng saûn xuaát hormon Nhieãm ñoäc giaùp do vieâm giaùp hay duøng hormon giaùp khoâng ñuùng caùch. SINH LYÙ BEÄNH - Chöùc naêng hormon giaùp - ảnh hưởng đñến sự phaùt trieån vaø taêng tröôûng ( heä xöông, thần kinh trung ương) - taïo nhieät = taêng CHCB -  tim maïch: taêng löu löôïng doøng maùu, taêng cung löôïng tim, taêng nhòp tim. -  Thaàn kinh trung öông - Giaác nguû -  Chuyeån hoaù lipid - Chuyeån hoaù ñöôøng: taêng ñöôøng huyeát SINH LYÙ BEÄNH taêng Hormon giaùp - taêng ñöôøng huyeát do taêng taïo ñöôøng, taêng haáp thu ñöôøng qua ñöôøng tieâu hoaù.. Môõ: taêng tieâu thuï neân giaûm môõ cô theå, taêng acid beùo töï do.., giaûm cholesterol vaø triglyceride maùu,.. Taêng CHCB - Suït caân SINH LYÙ BEÄNH Taêng nhu caàu oxy moâ, giaõn maïch haàu heát caùc moâ laøm taêng maùu ñeán moâ (da), taêng cung löôïng tim. Taêng nhòp tim do taùc duïng hormon giaùp Hoâ haáp: taêng nhòp thôû vaø thôû saâu do taêng nhu caàu oxy vaø taêng thaûi CO2 Tieâu hoùa: taêng caûm giaùc ngon mieäng, taêng tieát dòch tieâu hoùa vaø taêng nhu ñoäng ruoät gaây tieâu chaûy. SINH LYÙ BEÄNH Heä thaàn kinh TW: taêng hoaït ñoäng naõo, traïng thaùi kích thích vaø caùc bieåu hieän taâm thaàn.. Meät moûi lieân tuïc nhöng khoù nguû do kích thích treân tktw vaø caùc synapse tk Heä cô: yeáu cô do taêng dò hoaù ñaïm, teo cô. Run cô:run cô nhoû, taàn soá nhanh 10 –15 laàn/gy do taêng kích thích taïi caùc synapse thaàn kinh nôi tuyû kieåm soaùt tröông löïc cô. TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG 1- ROÁI LOAÏN ÑIEÀU HOAØ NHIEÄT : Beänh nhaân caûm giaùc sôï noùng, thấy noùng bức trong người, ñoå moà hoâi nhieàu, Khaùm : da aám aåm vaø mòn. Ñaëc bieät loøng baøn tay öôùt vaø noùng. Trieâu chöùng laâm saøng 2 -TR/ CHÖÙNG TIM MAÏCH- HOÂ HAÁP: Beänh nhaân caûm thaáy deã hoài hoäp, ñaùnh troáng ngöïc, khoù thôû khi gaéng söùc, Khoù thôû thöôøng xuyeân neáu coù CG naëng. Khaùm: maïch nhanh, treân 100 laàn/phuùt, nhanh lieân tuïc khoâng giaûm khi nghæ hay nguû. Maïch naûy maïnh. Tieáng tim T1 maïnh. Huyeát aùp taâm thu cao, HA taâm tröông thaáp. Hieäu soá huyeát aùp roäng. Aâm thoåi vuøng tröôùc tim, ATTThu doïc bôø traùi öùc Moûm tim taêng ñoäng. TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG 3-THAÀN KINH: Coù thay ñoåi tính tình, deã bò kích thích hay töùc giaän, lo laéng, thích hoaït ñoäng. Coù theå coù roái loaïn taâm thaàn. Beänh nhaân khoù nguû hay bò maát nguû. Khaùm coù daáu run ñaàu ngoùn tay, naëng run toaøn thaân. TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG 4-TIEÂU HOAÙ : aên nhieàu nhöng suït caân. Theå traïng gaøy suùt. Ñi tieâu phaân meàm. Deã bò tieâu chaûy. 5-CÔ : yeáu cô, teo cô. 6-TRIEÄU CHÖÙNG SINH DUÏC : ôû nöõ gaây thieåu kinh, voâ kinh. Deã bò voâ sinh, sayû thai. ÔÛ nam gaây giaû nöõ hoaù (vuù to nam giôùi) TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG 7-Böôùu giaùp : tuyø nguyeân nhaân, coù theå gaëp - böôùu gíap lôùn lan toaû coù aâm thoåi trong Basedow. - böôùu giaùp coù moät nhaân, hay coù nhieàu nhaân… - böôùu giaùp lôùn vaø ñau trong vieâm giaùp. - Ñoâi khi khoâng coù tuyeán giaùp lôùn. 8- Trieäu chöùng maét: maét saùng long lanh. Coù daáu co keùo cô naâng mi treân. daáu DARYMPLE Daáu Von -Graefe CAÄN LAÂM SAØNG 1 - Taêng CHCB: > 10% 2  -   Noàng ñoä hormon giaùp /maùu :XN T3 vaøT4 toaøn phaàn hay T3, T4 töï do. taêng trong cöôøng giaùp T3, T4 toaøn phaàn taêng hoaëc FT4, FT3 taêng   T4 TP: 4 – 12 g /dL ; FT4: 0,8 – 2,4 ng/ dL   T3 TP: 80 – 160 ng/dL; FT3: 0,2 – 0,52 ng / dL    CAÄN LAÂM SAØNG  3 - Noàng ñoä TSH / maùu : 0,1 – 4 UI/ mL Giuùp chaån ñoaùn vò trí beänh lyù CG.  CG : T3, T4 taêng => öùc cheá tuyeán yeân baøi tieát TSH Cöôøng giaùp TSH taêng => CG do tuyeáân yeân Cöôøng giaùp TSH giaûm => CG do tuyeáân giaùp CAÄN LAÂM SAØNG 4 - Ñoä taäp trung iod phoùng xaï I131 (1)BASEDOW (2)Bình thöôøng (3) Vieâm giaùp   CAÄN LAÂM SAØNG 5- Xaïï hình tuyeán giaùp vôùi Iod ñoàng vò phoùng xaï: chaån ñoùan hình aûnh tuyeán giaùp, nhaân giaùp…. Taêng baét xaï lan toaû : Basedow Giaûm baét xaï : Vieâm giaùp, CG do thuoác Nhaân noùng: nhaân ñoäc gíap 6- Sieâu aâm tuyeán giaùp kích thöôùc tuyeán giaùp, nhaân ñaëc vaø nang TG - Sieâu aâm Doppler tuyeán giaùp giuùp chaån ñoaùn moät soá tröôøng hôïp Basedow CAÄN LAÂM SAØNG 7- Khaùng theå khaùng tuyeán giaùp : beänh lyù töï mieãn nhö Basedow, vieâm giaùp Hashimoto. - Antimicrosome = TPO Ab ( Thyroid Per Oxydase Antibody) - Anti Thyroglobulin = Tg Ab döông tính 97% treân beänh nhaân Basedow, vieâm giaùp Hashimoto - Khaùng theå khaùng thuï theå TSH (TRAb) laø khaùng theå ñacë hieäu cho beänh Basedow. CHAÅN ÑOAÙN 1- CÑ xaùc ñònh : - LS: trieäu chöùng laâm saøng hoäi chöùng cöôøng giaùp. - CLS : FT3, FT4 taêng. 2- CÑ phaân bieät: - cöôøng giao caûm - taêng chuyeån hoaù do u tuyû thöôïng thaän. CHAÅN ÑOAÙN NGUYEÂN NHAÂN Xeùt nghieäm: - TSH - sieâu aâm TG - xaï hình TG - khaùng theå khaùng giaùp - khaûo saùt u tuyeán yeân neáu TSH cao. - sieâu aâm buïng...neáu nghi ngôø. CHAÅN ÑOAÙN NGUYEÂN NHAÂN A - Beänh lyù tuyeán giaùp: 1- Basedow : TG taêng sx hormon giaùp do töï mieãn 2- Böôùu giaùp nhaân cöôøng giaùp: ñôn nhaân hoaëc ña nhaân. Do nhaân TG taêng töï ñoäng tính, tăng sx hormon giaùp. 3- Vieâm giaùp : TG toån thöông do vieâm gaây taêng noàng ñoä hormon giaùp vaøo maùu. 4- CG do thuoác, do iod…: duøng lieàu cao hormon giaùp do ñieàu trò khoâng ñuùng, hay duøng iod lieàu cao B - Beänh lyù tuyeán yeân : u tuyeán yeân taêng tieát TSH C - Taêng cao hCG trong beänh lyù thai tröùng, carcinom teá baøo nuoâi: hCG taùc duïng töông töï TSH gaây taêng Sx hormon giaùp. TSH bt FT4 bt Loaïi tröø CG Basedow Nhaân ñoäc giaùp Duøng hormon giaùp Blyù ngoaøi TG U t/yeân tieát TSH H/C khaùng Hormon giaùp NGUYEÂN NHAÂN CG BG lan toûa BG ña nhaân BG nhaân Basedow BG ña nhaân CG Vieâm giaùp nhaân ñoäc TG Do hormon giaùp Do iod Taêng TSH Ngn ngoøai TG (taêng hCG) NGUYEÂN NHAÂN CG BEÄNH BASEDOW -        nguyeân nhaân thöôøng gaëp -        beänh töï mieãn - thöôøng gaëp ôû nöõ hôn nam, -        Laâm saøng coù hoäi chöù ng cöôøng giaùp, böôùu giaùp to lan toaû coù aâm thoåi treân böôùu, loài maét, vaø phuø nieâm tröôùc xöông chaøy NGUYEÂN NHAÂN CG BÖÔÙU GIAÙP ÑA NHAÂN HOAÙ ÑOÄC NGUYEÂN NHAÂN CG BÖÔÙU GIAÙP ÑA NHAÂN HOAÙ ÑOÄC Thöôøng gaëp ôû nöõ lôùn tuoåi böôùu giaùp lôùn dieãn tieán laâu ngaøy, môùi xuaát hieän hoäi chöùng cöôøng giaùp Laâm saøng coù böôùu giaùp to, nhieàu nhaân. Hoäi chöùng cöôøng giaùp noåi baät laø caùc trieäu chöùng tim maïch nhö rung nhó, suy tim.. Sieâu aâm tuyeán giaùp nhieàu nhaân.Xaï hình coù nhöõng vuøng taêng baét xaï xen laãn vuøng giaûm baét xaï NGUYEÂN NHAÂN CG    NHAÂN ÑOÄC GIAÙP Khaùm böôùu giaùp coù moät nhaân. Hoäi chöùng cöôøng giaùp noåi baät trieäu chöùng tim maïch. Xaï hình cho hình aûnh nhaân taêng baét xaï (nhaân noùng) Xaï ï hình tuyeán giaùp vôùi Iod ñoàng vò phoùng xaï: nhaân noùng Nhaân noùng NGUYEÂN NHAÂN CG   VIEÂM TUYEÁN GIAÙP - Thöôøng cöôøng giaùp thoaùng qua vaø töï giôùi haïn NGUYEÂN NHAÂN CG CÖÔØNG GIAÙP DO THUOÁC HAY QUAÙ TAÛI IOD -   hoû i tieàn söû duøng thuoác hormon tuyeán giaùp hay thuoác chöùa iod keùo daøi. -  Ñoä taäp trung iod phoùng xaï giaûm -  Xaï hình tuyeán giaùp khoâng baét xaï. NGUYEÂN NHAÂN KHAÙC hieám gaëp nhö u tuyeán yeân, thai tröùng, carcinom teá baøo nuoâi ÑIEÀU TRÒ BEÄNH BASEDOW Noäi khoa Phaãu thuaät Iod phoùng xaï 131 2-ÑIEÀU TRÒ BÖÔÙU TUYEÁN GIAÙP ÑA NHAÂN HOAÙ ÑOÄC : Ñieàu trò phaãu thuaät. Ñieàu trò baèng I 131 thöôøng ñöôïc chæ ñònh vì beänh nhaân thöôøng lôùn tuoåi . 3- ÑIEÀU TRÒ NHAÂN ÑOÄC GIAÙP Đieàu trò noäi khoa cho cöôøng giaùp oån ñònh. Sau ñoù : Ñieàu trò baèng I 131 hoaëc phaãu thuaät Thöôøng ít taùi phaùt . 4- ÑIEÀU TRÒ CÖÔØNG GIAÙP TRONG VIEÂM TUYEÁN GIAÙP : Chæ ñieàu trò trieäu chöùng baèng caùc thuoác öùc cheá  , thuoác giaûm ñau hoaëc corticoid trong thôøi gian ngaén vì beänh töï giôùi haïn . 5- ÑIEÀU TRÒ CÖÔØNG GIAÙP DO DUØNG HORMON GIAÙP : Ngöng hormon giaùp traïng, traán an vaø giaûi thích cho beänh nhaân . Ñieàu chænh laïi lieàu thuoác cho thích hôïp neáu coù BGÑT. 6- ÑIEÀU TRÒ CÖÔØNG GIAÙP DO QUAÙ TAÛI IOD Coù theå khoûi töï nhieân hoaëc trieäu chöùng coù theå giaûm bôùt khi noàng ñoä hormon giaûm trong huyeát thanh . Ngöng Iod ngay khi chaån ñoaùn . 7- ÑIEÀU TRÒ CÖÔØNG GIAÙP DO U TUYEÁN YEÂN : Caét boû u baèng phaãu thuaät qua xöông böôùm hoaëc duøng xaï trò . 8- ÑIEÀU TRÒ CÖÔØNG GIAÙP DO CAÙC LOAÏI U KHAÙC : Trong tröôøng hôïp u teá baøo nuoâi, u quaùi buoàng tröùng cöôøng giaùp seõ heát khi caét boû u. Tröôøng hôïp ung thö giaùp di caên ( gaëp trong carcinom daïng tuyeán ) cöôøng giaùp seõ ñöôïc ñieàu trò baèng I 131, phaãu thuaät.